You are on page 1of 15

KPSS 2019 80 soruda

65
SORU

VİDEO DESTEKLİ
EĞİTİM BİLİMLERİ

ÖĞRETİM İLKE
ve YÖNTEMLERİ
KONU ANLATIMLI
PRATİK BİLGİLER
SINAVLARA EN YAKIN ÖZGÜN SORULAR VE
AÇIKLAMALARI
Komisyon

KPSS ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

ISBN 978-605-241-268-8
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ
SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir
kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da
kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi
Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

29. Baskı: 2018, Ankara

Yayın-Proje: Ümit Dilaver


Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Koza Yayın Dağıtım A.Ş.
Cevat Dündar Cad. No. 139
Ostim/ANKARA
Tel: 0312 385 91 91

Yayıncı Sertifika No: 36306


Matbaa Sertifika No: 12385

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA


Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
ÖN SÖZ
Değerli Öğretmen Adayları,
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Öğretim İlke ve
Yöntemleri” kapsamındaki yaklaşık 21 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.

Komisyon

Uygulamanızı

Uygulama
mağazalarından
“Pegem Kampüs”
İndirme
yazarak indirebilirsiniz.

Üyelik ekranını eksiksiz


Üyelik doldurduktan sonra uygulamayı
kullanmaya başlayabilirsiniz.

Üye girişi yaptıktan sonra


açılan pencerede sağ altta
bulunan aktivasyon
Aktivasyon
menüsünden kitabınızın
aktivasyon işlemini
yapabilirsiniz.

Aktivasyonunu yapmış olduğunuz


kitap veya kitaplarınızı
Aktif
Aktif Kitaplar sekmesinden
Kitaplar
görüntüleyebilir ve videolarınızı
izlemeye başlayabilirsiniz.

QR kodları uygulamamızda bulunan kamera simgesini kullanarak


kolaylıkla okutabilirsiniz. Set kapağında bulunan QR kodu
QR Kod
okutarak setin içeriğindeki kitaplara, kitap kapağında bulunan
Okutma
QR kodu okutarak kitap içeriğindeki ünitelere, ünite başlarında
bulunan QR kodları okutarak ünite ile ilgili videolara ulaşabilirsiniz.

Aktivasyon Kodu ile aktif ettiğiniz video dersler 31 Temmuz 2019 tarihine kadar geçerlidir.
İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM 2. BÖLÜM
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAM- ÖĞRETİM YAKLAŞIMLARI VE MODELLERİ
LAR, ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM
YAPILANDIRMACILIK����������������������������������������29
STRATEJİLERİ
ÇOKLU ZEKÂ����������������������������������������������������32
ÖĞRETME - ÖĞRENME SÜRECİNDE TEMEL PROJE TABANLI ÖĞRENME������������������������������35
KAVRAMLAR������������������������������������������������������1 PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (PDÖ)��������������37
1. Yaklaşım/Model���������������������������������������������1 AKTİF ÖĞRENME����������������������������������������������39
2. Strateji����������������������������������������������������������1 OKULDA ÖĞRENME�����������������������������������������40
3. Yöntem���������������������������������������������������������1
TAM ÖĞRENME������������������������������������������������42
4. Teknik�����������������������������������������������������������1
ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ���������������������������������45
5. Taktik�����������������������������������������������������������1
TEMEL ÖĞRETME MODELİ�������������������������������46
ÖĞRETİM İLKELERİ���������������������������������������������1
İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRETİM
1. Hedefe Görelik (Amaca uygunluk)��������������������2 MODELİ�������������������������������������������������������������47
2. Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk)���������������2 ÖĞRETİM DURUMLARI MODELİ�����������������������49
3. Yaşama Yakınlık (Hayatilik)�����������������������������2
BASAMAKLI ÖĞRETİM��������������������������������������52
4. Somuttan Soyuta��������������������������������������������2
KUANTUM ÖĞRENME��������������������������������������53
5. Bilinenden Bilinmeyene����������������������������������3
BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME�������������������������������54
6. Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa)�����������������3
İNTERNET TABANLI ÖĞRENME������������������������55
7. Yakından Uzağa���������������������������������������������4
UZAKTAN EĞİTİM���������������������������������������������55
8. Açıklık (Alenilik)���������������������������������������������4
HARMANLANMIŞ (KARMA) EĞİTİM�������������������56
9. Etkin Katılım (Aktivite/İş)��������������������������������5
YAŞAM BOYU ÖĞRENME���������������������������������56
10. Güncellik (Aktüalite)��������������������������������������5
11. Ekonomiklik�������������������������������������������������7
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������57
12. Bütünlük������������������������������������������������������7
13. Sosyallik������������������������������������������������������7 ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������62

14. B
 ilgi Ve Becerilerin Güvence Altına CEVAPLI TEST��������������������������������������������������64
Alınması������������������������������������������������������7
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ�������������������������������������7
A. Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi����������������������8
B. Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi�����������������������9
C. A
 raştırma - İnceleme Yoluyla Öğretim
Stratejisi������������������������������������������������������10

“FARKI NASIL BULDUM ?” SORULARININ


ÇÖZÜMLERİ������������������������������������������������������15
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������16
ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������22
CEVAPLI TEST��������������������������������������������������25

iv
İÇİNDEKİLER

3. BÖLÜM 4. BÖLÜM
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ÖĞRETİM TEKNİKLERİ

ANLATIM YÖNTEMİ������������������������������������������68 A. GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ�������������������93


ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ�����������������������������������69 1. Beyin Fırtınası����������������������������������������������93
PROBLEM ÇÖZME��������������������������������������������71 2. Fikir Taraması����������������������������������������������95
GÖSTERİP-YAPTIRMA���������������������������������������72 3. Beyin Eseri��������������������������������������������������95
TARTIŞMA YÖNTEMİ����������������������������������������73 4. Soru Cevap�������������������������������������������������95
1. Büyük Grup Tartışması���������������������������������74 5. Mikro Öğretim���������������������������������������������96
2. Vızıltı Grupları����������������������������������������������74 6. Ekiple Öğretim���������������������������������������������97
3. Zıt Panel������������������������������������������������������75 7. Benzetim ����������������������������������������������������97
4. Kollegyum���������������������������������������������������75 8. Analoji ve Metafor����������������������������������������98
5. Münazara����������������������������������������������������76 9. Sinektik ������������������������������������������������������99
6. Panel����������������������������������������������������������77 10. Argümantasyon �����������������������������������������99
7. Forum���������������������������������������������������������78 11. Kartopu���������������������������������������������������100
8. Sempozyum (Bilgi Şöleni)������������������������������79 12. Altı Düşünce Şapkası��������������������������������100
9. Seminer������������������������������������������������������79 13. Altı Uygulama Ayakkabısı��������������������������101
10. Sokrat Semineri�����������������������������������������80 14. Eğitsel Oyunlar�����������������������������������������102
11. Sokratik Tartışma���������������������������������������81 15. İstasyon���������������������������������������������������103
12. Fikir Taraması��������������������������������������������82 16. Gösteri (Demonstrasyon)���������������������������104
13. Açık Oturum����������������������������������������������82 17. Görüş Geliştirme��������������������������������������104
14. Çember Tartışma���������������������������������������83 18. Köşelenme����������������������������������������������105
15. Çalıştay (Workshop)������������������������������������83 19. Konuşma Halkası�������������������������������������106
20. Rol Oynama��������������������������������������������106
ÇÖZÜMLÜ TEST�����������������������������������������������86 21. Drama�����������������������������������������������������108
ÇÖZÜMLER�������������������������������������������������������89 22. Tahmin Gözlem Açıklama (TGA Diyagramı)110
CEVAPLI TEST��������������������������������������������������91 23. 5N 1K�����������������������������������������������������110
24. Tarihsel Empati����������������������������������������110
25. Akrostiş���������������������������������������������������111
26. Öykü Oluşturma/Tamamlama�������������������111
27. Arkası Yarın��������������������������������������������112
28. Dedikodu�������������������������������������������������112
29. Pazaryeri�������������������������������������������������112
30. Akvaryum������������������������������������������������113
31. Philips 66������������������������������������������������113
32. Düşün-Eşleş-Paylaş�����������������������������������113
B. BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ���������������114
I. Programlı Öğretim���������������������������������������114
II. Bilgisayar Destekli Öğretim��������������������������115
III. Bireyselleştirilmiş Öğretim (Keller Planı)�������117
Bireyselleştirilmiş Öğretim Teknikleri����������������117
IV. Bilişsel Çıraklık������������������������������������������117
V. Tutor Destekli Eğitim����������������������������������118
VI. Akran eğitimi��������������������������������������������118

v
İÇİNDEKİLER

C. SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ���������������120 KAVRAM ÖĞRETİM TEKNİKLERİNE


YÖNELİK İPUÇLARI����������������������������������������163
I. Gezi�����������������������������������������������������������120
FARKI NASIL BULDUM SORULARININ
II. Gözlem������������������������������������������������������121
ÇÖZÜMLERİ����������������������������������������������������166
III. Görüşme ��������������������������������������������������121
ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������167
IV. Sergi��������������������������������������������������������122
ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������169
V. Ev ödevi����������������������������������������������������122
CEVAPLI TEST������������������������������������������������170
ÖĞRETİM TEKNİKLERİNE YÖNELİK İPUÇLARI124
FARKI NASIL BULDUM SORULARININ
ÇÖZÜMLERİ����������������������������������������������������130
ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������131
ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������135
CEVAPLI TEST������������������������������������������������137

5. BÖLÜM
6. BÖLÜM
KAVRAM ÖĞRETİMİ
ÖĞRENME STİLLERİ VE ÜST DÜZEY
OLGU KAVRAM VE İLKE İLİŞKİSİ��������������������141 DÜŞÜNME BECERİLERİ
KAVRAM ÖĞRETİMİ TEKNİKLERİ�������������������142
A. ÖĞRENME STRATEJİLERİ���������������������������173
I. KAVRAM HARİTALARI������������������������������142
B. ÖĞRENME STİLLERİ�����������������������������������174
Kavram Haritası Türleri���������������������������� 143
I. Yaşantı Temelli Öğrenme Modeli (Kolb)���������176
1. Örümcek Ağı Harita ���������������������������� 143
II. Dunn Ve Dunn Öğrenme Stilleri Modeli��������178
2. Olaylar Zinciri�������������������������������������� 143
III. Gregorc Öğrenme Stilleri Modeli ����������������179
3. Hiyerarşik Harita (Akış Şeması)������������� 144
C. ÜST DÜZEY DÜŞÜNME BECERİLERİ����������180
II. ZİHİN HARİTALARI�����������������������������������145
IV. Eleştirel Düşünme�������������������������������������180
III. BİLGİ HARİTALARI����������������������������������146
V. Yaratıcı Düşünme�������������������������������������181
IV. V- DİYAGRAMI����������������������������������������148
VI. Yansıtıcı düşünme ������������������������������������183
V. KAVRAM KARİKATÜRLERİ����������������������148
VII. Metabilişsel Düşünme�������������������������������184
VI. K
 AVRAM KARGAŞASI YARATMA
VIII. Bilimsel Düşünme Becerileri���������������������185
TEKNİĞİ��������������������������������������������������150
IX. Yakınsak ve Iraksak Düşünme Becerileri������188
VII. KAVRAM AĞI (Semantik Ağ)��������������������150
X. Yanal Düşünme�����������������������������������������188
VIII. BALIK KILÇIĞI���������������������������������������151
XI. Analitik Düşünme��������������������������������������188
IX. ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU������������153
BÖLÜME YÖNELİK İPUÇLARI�������������������������189
X. YAPILANDIRILMIŞ GRİD��������������������������155
FARKI NASIL BULDUM SORULARININ
XI. KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ���������156 ÇÖZÜMLERİ����������������������������������������������������192
XII. İKİ AŞAMALI TEŞHİS TESTLERİ�������������157 ÇÖZÜMLÜ TEST���������������������������������������������193
XIII. TEKZİP (ÇÜRÜTME) METİNLERİ������������158 ÇÖZÜMLER�����������������������������������������������������195
XIV. K
 ELİME İLİŞKİLENDİRME CEVAPLI TEST������������������������������������������������197
TESTLERİ (KİT)�������������������������������������159
XV. TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ (TDA)��159 KAYNAKÇA����������������������������������������������������199
XVI. ÇALIŞMA YAPRAKLARI������������������������160
XVII. ÖĞRETİM YAPRAKLARI����������������������162

vi
1.
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

YILLARA GÖRE ÇIKMIŞ SORU ANALİZLERİ

2005 / 3 2006 / 3 2007 / 4 2008 / 5 2009 / 5 2010 / 8 2010-2 / 2 2011 / 2


2012 / 2 2013 / 2 2014 / 3 2015 / 2 2016 / - 2017 / 1 2018 / 2

ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİNDE
TEMEL KAVRAMLAR
KPSS’de Çıkmış Soru
Bir dersin;
1. Yaklaşım/Model: Öğretimin temelini oluşturan • genel çerçevesinin çizilmesinde,
temel felsefeyi açıklayan genel bir bakış açısıdır. • öğrenci ve öğretmen rollerinin belirlenmesinde
Yaklaşım/model öğretimin nasıl olması gerektiği • amacın gerçekleştirilmesine yönelik işlemlerin belir-
hakkında öğrenme kuramlarını temele alarak ge- lenmesinde
nel görüş bildirir. Öğretim yaklaşımlarının sayısı aşağıdakilerden hangisi temel belirleyicidir?
oldukça fazladır. Örneğin; yapılandırmacılık, tam A) Değerlendirmenin amacı
öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme ve yaşam B) Dersin gün içindeki saati
boyu öğrenme birer yaklaşımdır. C) Okulun sosyoekonomik şartları
D) Öğretim stratejisi
2. Strateji: Amaçlara ulaşmayı sağlayan ve öğren-
E) Yıllık çalışma planı
me ve öğretim yönteminin seçimine yön veren
genel bir plan ve tasarımdır. Öğretim stratejisi bir Çözüm: Öğretim stratejisi, dersin kazanımlarına ulaşmak
için izlenen genel yoldur. Yani o günkü ders ya da ders
yandan işlenecek dersin genel bir çerçevesini çi- saatlerinin işlenişindeki genel çerçeveyi belirler. Ayrıca öğ-
zerken bir yandan da ders esnasında öğretmen retim stratejisi, öğretmen ve öğrencilerin dersteki rollerini
ve öğrencilerin rollerini belirler. Öğretim stratejileri belirler. Örneğin sunuş yolu stratejisinde öğretmen aktif, or-
ganize edici ve aktarıcı, öğrenciler alıcı rolündeyken, buluş
üç tanedir; Sunuş yoluyla öğretim, buluş yoluyla
yolu stratejisinde öğretmen rehber, öğrenciler aktif öğrenici
öğretim ve araştırma-inceleme yoluyla öğretim. rolündedir. Tüm bunlarla birlikte öğretim stratejisi, amacın
3. Yöntem: Amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak se- gerçekleştirilmesine yönelik yöntem, teknik ve araç-gereç-
lerin belirlenmesine yön verir. Örneğin sunuş yolu stratejisi
çilen ve izlenen düzenli yoldur. Öğrenme ünitesi- kullanılacaksa beraberinde anlatım yöntemi, soru-cevap
nin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla öğretim tekniği ve kavram haritası kullanılabilir. Cevap D
stratejisine uygun şekilde kullanılan bir öğretme
yoludur. Öğretim yöntemleri beş tanedir: Anlatım, ÖĞRETİM İLKELERİ
tartışma, örnek olay, problem çözme ve gösterip- Öğretim ilkeleri “hedef ve kazanımlara ulaştıran, doğ-
yaptırma. ruluğu bilimsel olarak kanıtlanmış, her yaş ve düzey
4. Teknik: Bir öğretme yöntemini uygulamaya koy- için genel kabul görmüş öğretim sürecini düzenleme
ma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin uygulamalarıdır.” Öğretim ilkeleri içeriğin ve ders
bütünüdür. Teknikler, öğretme biçimini ve yönte- kitaplarının düzenlenmesinde, öğrenme-öğretme
mini uygulamaktır. Öğretim tekniklerinin sayısı sürecinin planlanması, uygulanması ve değerlendi-
çok fazladır. Çünkü dersi farklı tekniklerle işlemek rilmesinde önemli rol oynar. Başlıca öğretim ilkeleri
önemlidir. Örneğin; istasyon, soru-cevap, görüş şunlardır;
99 Hedefe görelik (Amaca uygunluk)
geliştirme, drama, benzetim ve beyin fırtınası bi-
99 Öğrenciye görelik (Çocuğa uygunluk)
rer tekniktir. 99 Yaşama yakınlık (Hayatilik)
5. Taktik: Sınıfta belirli bir konu işlenirken geçen bir 99 Somuttan soyuta
kavram ya da ilkenin ne olduğuna ilişkin sorulan 99 Bilinenden bilinmeyene
soruyu yanıtlarken seçilen kısa yoldur. Çevre ko- 99 Kolaydan zora (Basitten karmaşığa)
şulları üzerine kurulmuş planlı, ayrıntılı ve özel bir 99 Yakından uzağa
99 Açıklık (Alenilik)
eylem planıdır. Örneğin, öğrencilerinin düşünme
99 Etkin katılım (Aktivite/İş)
becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmenin be-
99 Güncellik (Aktüalite)
yin fırtınası, görüş geliştirme ve altı şapkalı düşün- 99 Ekonomiklik
me gibi teknikleri kullanmaya karar vermesi birer 99 Bütünlük
taktiktir. Seçilen taktikler öğretmenden öğretmene 99 Sosyallik
farklılık gösterebilir. 99 Bilgi ve becerinin güvence altına alınması

1
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

1. Hedefe Görelik (Amaca uygunluk)


Öğrenciye görelik ilkesi program geliş-
Eğitimin temel gayesi bireyde istendik davranış tirmenin psikolojik ve bireysel temelleri
TMA
UNU
değişiklikleri oluşturarak hedeflere ulaşmaktır. ile ilişkilidir. Program geliştirmede öğ-
renciye görelik ilkesi ulaşılabilirlik/öğre-
Hedeflere ulaşmak için amaca hizmet eden ve
nilebilirlik kavramları ile kullanılır.
hedefe ulaşmayı kolaylaştıran uygulamalar dü-
zenlenmelidir. Derste ulaşılacak kazanımlar doğ-
rultusunda öğrenme-öğretme sürecinin yapılandı-
rılmasına hedefe görelik denir. Bu yüzden hedefe
uygun düzenlemeler yapmak için öğretmenler ön- 3. Yaşama Yakınlık (Hayatilik)
celikle hedefin hangi alanda olduğunu (bilişsel,
Yaşama yakınlık ilkesi, okulda verilen eğitimin
duyuşsal, devinişsel) belirlemeli sonrasında ise
gerçek hayatla ilişkilendirilmesi veya gerçek ya-
hedefin hangi düzeyde olduğunu saptamalı ve
buna uygun yöntem/teknikler seçmelidir. şamda işlevsel olması, işe yaraması anlamına
gelmektedir. Bireye ihtiyaç duyduğu gerekli bilgi-
lerin öğretilmesi hayatilik ilkesi ile ilgilidir.
Örnek

99 “Denge hareketleri yapar” kazanımı devinişsel Örnek


alanda bir kazanımdır. Dolayısıyla daha çok bilişsel
alanda etkili olan anlatım yöntemi ve hem bilişsel 99 Toplama ve çıkarma işlemini öğrenen çocuklara
hem de duyuşsal alanda etkili olan tartışma yön- performans görevi olarak ebeveynleri ile birlikte
temi bu kazanım için uygun değildir. Öğretmen bu gittikleri bir markette alışverişi yapma, alınanları
kazanım için devinişsel alanda etkili olan gösterip- hesaplama, ödeme yapma ve para üstü alıp-verme
yaptırma yöntemini seçmelidir. ödevinin verilmesi okulda öğrenilenlerin gerçek ya-
şamla ilişkilendirilmesine yönelik uygulamalardır.
Görüldüğü gibi hedefe görelik sorularında dikkat
edilmesi gereken hedefle, öğretim süreci arasın- Dersin giriş bölümündeki işlemlerden
daki uyumluluk düzeyidir. biri de güdülemedir. Güdüleme yap-
TMA
UNU
mak için öğretmen konunun önemini
2. Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk) veya ulaşılacak kazanımın gerçek
hayatta ne işe yarayacağını açıklar. Bu
Öğretmenlerin öğrenme-öğretme sürecini düzen- sebeple hayatilik ilkesi güdüleme işle-
lerken öğrencilerin gelişim düzeyi, hazırbulunuş- mi ile yakından ilişkilidir.
luğu, ihtiyaç, ilgi, yetenek, beklenti ve bireysel
farklılıklarını dikkate alması, öğrenciye görelik il-
4. Somuttan Soyuta
kesidir. Bu yüzden farklı eğitim düzeylerinde farklı
süreçler düzenlenir. Çağdaş eğitim kuramlarına Somuttan soyuta ilkesi, bilgilerin öncelikle çok sa-
ve programlarına göre öğrenci öğrenme-öğretme yıda (özellikle de dokunma duyusu) duyu organı-
sürecinin merkezinde yer almalı, öğretmen öğren- nı harekete geçirecek şekilde somut, sonrasında
cilere rehberlik etmelidir. soyut olarak öğretilmesidir. Piaget’in zihinsel ge-
lişim dönemleri dikkate alındığında işlem öncesi
Örnek dönem (okul öncesi) ve somut işlemler dönemi (il-
kokul) öğrencileri için soyut kavramlar çok anlamlı
99 Okul öncesi eğitim çocukları “işlem öncesi dönem- değildir. Yine Edgar Dale’nin yaşantı konisi dik-
de” oldukları için programda dört işlem becerisi ile kate alındığında çok sayıda duyu organına hitap
çözülebilen problemlere yer verilmemesi öğrenciye
eden somut öğrenmeler daha kalıcıdır. Dale’ye
görelik ilkesi ile ilgilidir ya da okul öncesi dönem-
de anlatım yöntemi kullanmak yerine oyuna da- göre öğrenme somuttan soyuta ve basitten kar-
yalı etkinliklerle sürecin işlenmesi öğrenci görelik maşığa doğru düzenlenmelidir. Öğrenme-öğret-
ilkesinin gereğidir. Çünkü bu dönemdeki çocuklar me sürecini somutlaştırmak için gerçek nesneler,
dinleyerek öğrenmek yerine yaparak-yaşayarak numuneler, modeller, maketler, eşyalar ve nesne-
öğrenme eğilimindedir. ler kullanılabilir.

2
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

Çözüm: Soru öncülünde görüldüğü gibi öğretmen kazanı-


Örnek ma yönelik olarak iki etkinlik düzenlemiştir. Etkinliklerden
ilki öğrencilerin bir kümedeki elemanların sayısını belirle-
99 İlkokul birinci sınıf öğrencilerine toplama işlemi mek için parmaklarını kullanmalarıdır. Bu etkinlik sayı kav-
öncelikle fındık, fasulye vb. gerçek nesnelerle veya ramının somutlaştırılmasını sağlamıştır. İkinci etkinlikte ise
abaküs gibi araçlarla yaptırılıp, sonrasında rakam öğretmen, öğrencilerden okul bahçesindeki ağaçları say-
malarını istemiştir. Ağaçlar gerçek yaşamın bir parçasıdır
sembolleriyle yaptırılması somuttan soyuta ilkesi
ve dolayısıyla yapılan etkinlik hayatilik ilkesi ile ilişkilidir.
ile ilgilidir.
Yani öğretmen ilk olarak somuttan soyuta ve ikinci olarak
hayatilik ilkesine başvurmuştur.
Somuttan soyuta ilkesi özellikle işlem
öncesi ve somut işlemler dönemi Bu tarz sıralama sorularında öğretmen adaylarının dikkatli

T M A öğrencileri için vazgeçilmezdir. Dola- olması gerekir. Sıralama sorularında öğretmen adaylarının
UNU yısıyla okul öncesi ve sınıf öğretmenli soru öncülünde yapılan etkinliklerin üzerine sıra numarası
ÖABT sınavında somuttan soyuta vermeleri sorunun çözümünü kolaylaştıracaktır. Cevap A
ilkesi sorulabilir.

5. Bilinenden Bilinmeyene
KPSS’de Çıkmış Soru Bilinenden bilinmeyene ilkesi, öğrencilerin bildik-
Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencileri- leri konulardan yola çıkarak bilmedikleri kavramı
nin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardım anlamlandırmalarını kolaylaştırılır. Bunun için he-
etmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle def kavrama (bilinmeyen) ulaşmada kaynak kav-
rakamları eşleştirmiştir. ram (bilenen) kullanılır. Öğrencilere ön bilgilerinin
Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerin- hatırlatılması bilinenden bilinmeyene ilkesi ile ilgi-
den hangisini kullanmıştır? lidir. Çünkü etkili ve kalıcı bir öğrenme, önceden
öğrenilenlerle yeni öğrenilenler arasında bağ ku-
A) Açıklık
rulabildiği oranda gerçekleşir.
B) Bilimsellik
C) Bilinenden bilinmeyene Örnek
D) Somuttan soyuta
99 Öğretmenin “denk küme” kavramını öğretmeden
E) Ekonomiklik önce öğrencilerin küme, eleman ve eleman sayısı
Çözüm: İlkokul birinci sınıf öğrencileri somut işlemler dö- kavramlarını hatırlamasını sağlaması bilinenden bi-
nemindedir. Matematik dersi konuları ise oldukça soyut linmeyene ilkesi ile ilişkilidir.
kavramlardan oluşur. Sayı kavramı bunlardan biridir. Bu
yüzden sınıf öğretmenleri ilkokula yeni başlamış öğrenci-
lerin zihinlerinde sayı kavramı oluşturmalarına yardım et- Analoji/metafor bir kavramın başka bir
kavrama benzetilmesi yoluyla öğretil-
TMA
mek için fasulye taneleri kullanarak konuyu somutlaştırma
UNU
yoluna girmiştir. Görüldüğü gibi soruda önemli bir çeldirici mesidir. Örneğin, insan beyninin yapı-
bulunmamaktadır. Cevap D
sının cevize benzetilerek öğretilmesin-
de, insan beyninin yapısı bilinmeyen
hedef kavram, ceviz ise bilinen kaynak
kavram olarak kullanılabilir.
KPSS’de Çıkmış Soru
6. Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa)
Birinci sınıf öğretmeni matematik dersinde “Nesne
sayısı 10’dan az olan bir toplulukta nesnelerin sayısını Basitten karmaşığa ilkesi, öğrenme-öğretme sü-
belirler, bu sayıyı rakamla yazar.” kazanımına yöne- recinin öğrencilerin kolayca yapabileceği işlem ya
lik olarak öğrencilerin önce parmaklarını kullanarak da becerilerden başlayıp kademe kademe zorla-
saymalarını sağlar, sonra öğrencileri okul bahçesine şacak şekilde düzenlenmesidir. Bu ilke öğrenci-
çıkararak ağaçları saydırır. lere özgüven kazandırır ve öğrenilmiş çaresizlik
Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ilkeleri yaşanma olasılığını azaltır. Öğretime zor konular-
aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir? dan başlanması öğrencilerde başarısızlık algısı
A) Somuttan soyuta - Hayatilik oluşturabilir.
B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik
C) Hayatilik - Soyuttan somuta
Öğretmenler sınav yapmak için ölçme
A aracı hazırladıklarında kolay soruları ilk
UTM
D) Açıklık - Soyuttan somuta
UN sorulara yerleştirmelidir.
E) Somuttan soyuta – Açıklık

3
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

7. Yakından Uzağa
Yakından uzağa ilkesi, öğrenme-öğretme süreci-
KPSS’de Çıkmış Soru
ni yakın tarihten uzak tarihe veya yakın çevreden
uzak çevreye doğru düzenlenmek için kullanılır. “Öğretim üyesi Kerem Bey; öğrencilerine, bir köyde
Bu nedenle öğretme-öğrenme süreci düzenlenir- öğretmenlik yaptığı yıllarda başından geçen aşağıdaki
ken, örnekler verilirken öğrencinin yakın çevresin- anısını anlatır:
den, yakın ilgilerinden başlanmalıdır. Bu yakınlık “Yıllar önce bir pazartesi günü öğrencilerime hafta
hem mekân, hem de zaman açısından dikkate sonu ne yaptıklarını sorduğumda öğrencilerimin çoğu
alınmalıdır. Çünkü öğrencilerin yakın çevre ve ya- “Çimdik, yattık.” dediler. Ben “çimmek” sözcüğünün ne
anlama geldiğini bilmediğimden onlara bakakaldım.”
kın zamanla ilgili daha fazla yaşanmışlıkları vardır
ve çocuğun içinde bulunduğu çevre onun öğren- Ardından “Eğer siz de derslerinizde öğrencilerinizin
bilmediği kavramları ve terimleri kullanırsanız, onlar
me süreçlerini etkiler.
da benim gibi hiçbir şey anlayamaz.” diye öğrencilerini
uyarır.
KPSS’de Çıkmış Soru Buna göre Kerem Bey’in uyarısı aşağıdaki öğretim
ilkelerinden hangisine örnektir?
“Çevremizi Tanıyalım” konusunda sırayla “Bölgemiz,
A) Bilimsellik
İlimiz, Yurdumuz, İlçemiz” ile ilgili çalışmalar yaptıran
bir öğretmen, bu dersin içeriğinin düzenlenmesin- B) Somuttan soyuta
de hangi ilkeye aykırı davranmıştır? C) Yakından uzağa
A) Somuttan soyuta D) Açıklık
B) Basitten karmaşığa E) Bilinenden bilinmeyene
C) Günümüzden geçmişe
Çözüm: Öğretmenlerin anlatım yaparken anlaşılır bir dil
D) Bütünden parçaya
kullanması açıklık ilkesi ile ilgilidir. Öğretmenler sade ve
E) Yakından uzağa anlaşılır bir dil kullanmadıklarında anlatım açık olmaz ve
Çözüm: “Çevremizi Tanıyalım” konusunda öğretmenin der- öğrenciler anlatılanları anlayamaz. Cevap D
sin içeriğini yakın çevreden uzak çevreye doğru sıralama-
dığı görülmektedir. Öğretmen içeriği “İlçemiz, İlimiz, Bölge-
miz, Yurdumuz” şeklinde yakından uzağa ilkesini dikkate
alarak yeniden düzenlemelidir. Cevap E Açıklık ilkesi ile somuttan soyuta ilkesi
sorularda sizi çeldirebilir. Somuttan
TMA
UNU
soyuta ilkesinde kavramlar önce somut
8. Açıklık (Alenilik) hale getirilir, sonra soyut olarak verilir.
Açıklık ilkesinde ise kavram öğretilir-
Açıklık (alenilik) ilkesi, öğretmenin bir yandan ko- ken görsel materyallerle katkı sağlanır.
nuyu açık ve anlaşılır bir dille anlatırken bir yandan Farkı anlamak için aşağıdaki tabloda
örnekler vermesi ve görsel materyaller kullanarak verilen iki soruyu inceleyiniz ve “Farkı
Nasıl Buldum Bölümüne” cevabı nasıl
öğrenmenin kalıcılığını artırmasıdır. Öğretmenler
bulduğunuzu yazınız ve arkadaşları-
konuyu veya yapılacakları öğrencilerin anlayabile- nızla paylaşınız.
ceği bir dille anlatırken, görme duyusunu harekete
geçirecek materyalleri de devreye sokmalıdır. Ör-
neğin öğretmen anlatım yöntemiyle ders işlerken
anlatımını sunumla desteklemesi öğrencilerin ko-
nuyu anlamasını kolaylaştırır. Yapılan araştırma-
larda görme duyusunun öğrendiklerimiz üzerinde
% 75 oranında etkili olduğu bulunmuştur. İşitme
duyusunun öğrendiklerimiz üzerindeki etkisi ise
% 13 olarak gösterilmektedir. Bu durumda açıklık
ilkesi hem görme hem de işitme duyusunu devre-
ye soktuğu için önemlidir. Elbette öğrenme süre-
cine katılan duyu organı sayısı ne kadar artarsa
öğrenmenin kalıcılığı o düzeyde artar.

4
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

NOT
“Farkı Nasıl Buldum” sorularının cevapları bölüm sonun-
dadır.

Örnek Soru 1 Örnek Soru 2

Orta Karadeniz Bölgesinde görev yapan bir Bir sınıf öğretmeni birinci sınıf matematik
sınıf öğretmeni ilkokul birinci sınıf öğrencilerine dersinde öğrencilere rakamları tanıtırken
ritmik sayma çalışmaları yaptırırken sayıları rakamı sembolle ve resimle gösteren kartlar
daha iyi kavramaları için öğrencilerin çalışmayı kullanmıştır.
fındıklarla yapmasını sağlamıştır. Sınıf öğretmeninin uygulamaya koyduğu öğretim
Sınıf öğretmeninin uygulamaya koyduğu öğretim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir?
ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Güncellik
A) Güncellik B) Ekonomiklik
B) Ekonomiklik C) Somuttan soyuta
C) Somuttan soyuta D) Açıklık
D) Açıklık E) Yakından uzağa
E) Yakından uzağa

Farkı Nasıl
Buldum?

9. Etkin Katılım (Aktivite/İş)


Etkin katılım (Yaparak-yaşayarak/Aktivite/İş) il-
KPSS’de Çıkmış Soru
kesi öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenme-
öğretme sürecinin aşamalarına dâhil olması ve Özellikle ilköğretim düzeyindeki öğrenciler ve bi-
kendi öğrenme sorumluluğunu üstlenmesidir. Bu lişsel öğrenmeler için, en etkili ve verimli öğrenme
yolu aşağıdakilerden hangisidir?
yüzden öğrenciler derste pasif dinleyici olmaktan
A) Deneme-yanılma yoluyla öğrenme
çıkarılmalı ve okuyan, yazan, soran, cevaplayan,
düşünen, yapan, değerlendiren konumuna getiril- B) Modelden öğrenme
melidir. Yani öğrenci öğrenme-öğretme sürecinin C) Okuyarak öğrenme
planlama, uygulama ve değerlendirme aşamala- D) Dinleyerek öğrenme
rında aktif görev almalıdır. E) Yaparak, yaşayarak öğrenme

Çözüm: Edgar Dale’ye göre de en iyi öğrenmeler doğrudan


Yapılan araştırmalara göre birey ken- doğruya edinilen maksatlı yaşantılar sonucu oluşmaktadır.
disinin yapıp söylediklerinin % 90’ını Maksatlı yaşantılar; planlı şekilde gerçekleşen yaparak-ya-
TMA
UNU
hatırlar. Edgar Dale’nin yaşantı konisi- şayarak öğrenmeler manasına gelir. Soruda etkisi en az
ne göre en iyi öğrenme doğrudan elde olan şeklide sorulsaydı cevap okuyarak öğrenme olurdu.
edilen maksatlı yaşantılarla yani yapa- En etkili ve verimli öğrenme yolu sorulduğu için cevap ya-
rak-yaşayarak öğrenme ile sağlanır. parak-yaşayarak öğrenmedir. Cevap E

10. Güncellik (Aktüalite)


Aktüalite (güncellik) ilkesi, güncel olayların sınıf
ortamına taşınmasıdır. Bunun en iyi yolu konu uy-
gun medya haberlerinin ele alınmasıdır. Bununla
birlikte derste belirli gün ve haftalara yönelik ola-
rak yapılan etkinlikler de aktüalite ilkesi ile ilgili-
dir. Güncellik ilkesi sayesinde öğrenciler yakın ve
uzak çevrede olup bitenlerin farkında olmaktadır.

5
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

Güncellik ilkesi ile hayatilik ilkesi birbiri


ile yakın ilişki içindedir ve karıştırılma
TMA
UNU
ihtimali vardır. İkisini ayırt etmedeki püf
noktası ise hayatilik ilkesinde genellikle
öğrenilen bilginin gerçek yaşama akta-
rılması gerçekleşirken, güncellik ilke-
sinde ise gerçek yaşamla ilgili bir olay
veya haberin sınıfa taşınması durumu
vardır. Farkı anlamak için aşağıdaki
tabloda verilen iki soruyu inceleyiniz ve
“Farkı Nasıl Buldum Bölümüne” cevabı
nasıl bulduğunuzu yazınız ve arkadaş-
larınızla paylaşınız.

NOT
“Farkı Nasıl Buldum” sorularının cevapları bölüm so-
nundadır.

Örnek Soru 3 Örnek Soru 4

Bir sınıf öğretmeni, öğrencilerinden okudukları Bir sınıf öğretmeni derste “Sokakta Yaşayan
gazetelerden önemli gördükleri olayların Hayvan Dostlarımız” haberini okuduktan sonra
kupürlerini kesip dosyalamalarını ve işleyeceği öğrencilerinden performans görevi olarak
konuya uygun olan haberi seçerek sınıfta sesli sokakta yaşayan hayvanlar için bir su kabı yapıp,
okumalarını ister. bunu hayvanların su içebileceği bir yere
Sınıf öğretmeninin uygulamaya koyduğu öğretim koymalarını ister.
ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? Sınıf öğretmeninin öğrencilere verdiği perfor-
A) Güncellik mans görevi aşağıdaki öğretim ilkelerinden
B) Ekonomiklik hangileri ile ilişkilidir?
C) Basitten karmaşığa A) Hayatilik
D) Hayatilik B) Ekonomiklik
E) Yakından uzağa C) Basitten karmaşığa
D) Güncellik
E) Yakından uzağa

Farkı Nasıl
Buldum?

6
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

11. Ekonomiklik Öğrenci sosyallik ilkesi sayesinde top-


Ekonomiklik ilkesi, kısa sürede, az emek harcaya- lum içinde kanun ve kurallara uymanın
TMA
UNU
rak çok sayıda kazanıma ulaşmaktır. gerekliliğini ve kendi seçimlerini yapıp,
kararlar alabilmenin önemini öğrenir.
Öğrenciler bu sayede sosyalleşir ve
Ekonomiklik ilkesinin devreye sokul-
MA ması için öğrenme-öğretme sürecinin
yeni şartlara uyum sağlar.
U NUT planlanması çok önemli bir öncüldür. 14. Bilgi Ve Becerilerin Güvence Altına Alınması
Bilgi ve becerinin güvence altına alınması ilkesi-
12. Bütünlük nin temeli daimicilik ve esasicilik eğitim felsefele-
rine dayanmaktadır. Bu iki eğitim felsefesi gele-
Bütünlük ilkesi, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve neksel anlayışa sahip ve çağdaşlıktan uzaktır. Bu
devinişsel alanların tamamında geliştirilmesi ile yüzden bilgi ve becerinin güvence altına alınma
ilgilidir. Çağdaş eğitim programları, öğrencilerin ilkesi günümüz çağdaş eğitiminde geçerliğini yitir-
bütüncül olarak gelişmesine odaklanır. Bütünlük miştir. Çünkü yapılandırmacılık gibi çağdaş eğitim
ilkesi Mustafa Kemal Atatürk’ün “ben sporcunun anlayışlarında bilgi özneldir ve öğrenen tarafından
zeki, çevik ve aynı zamanda ahlaklı olanını seve- oluşturulmaktadır.
rim.” sözünden aklınıza gelebilir.

Program geliştirme dersinde yer alan ÖĞRETİM STAREJİLERİ


geniş alan tasarımı (birbirine nitelik
TMA
Strateji, genel olarak bir şeyi elde etmek için planlı
UNU
olarak benzeyen derslerin önemli ko-
nularının bir araya getirilerek yeni bir şekilde izlenen yoldur. Öğretim stratejisi ise belirlenen
ders oluşturulması) ve disiplinler arası hedef ve kazanımlara ulaşmayı sağlayan, uygulana-
tasarım (Farklı derslerin işlenişinde cak olan yöntem-tekniklerin belirlenmesi ile kullanıla-
ilişkiler kurularak bütünlük sağlanması)
cak araç gereçlerin seçilmesine yön veren genel yol
bütünlük ilkesi ile ilişkilidir.
olarak tanımlanmaktadır.
13. Sosyallik
Öğretmenler derste hangi öğretim stratejisini kullana-
Sosyallik (otoriteye itaat ve özgürlük) ilkesi, öğ-
rencilerin bir yandan kural ve kanunlara uyarken caklarına kendileri karar verir. Bu kararın verilmesin-
bir yandan da seçme haklarını kullanıp kendi ka- deki en temel ölçüt hedeflerdir. Örneğin bilgi düzeyin-
rarlarını alabilmelerini içerir. deki bilişsel kazanımlar için en uygun öğretim stratejisi
sunuş yoluyla öğretimdir. Bununla birlikte sunuş yo-
luyla öğretim stratejisi bilişsel alanın uygulama, analiz,
Örnek sentez ve değerlendirme düzeylerinde etkisizdir.
Proje görevlerinin belirtilen süre içinde tamamlanma- Öğretim stratejileri üçe ayrılır. Stratejilerle ilgili ipucu
sının gereği otoriteye itaat, öğrencilerin proje görevi kelimeler aşağıdaki tabloda verilmiştir.
içinde çalışacağı konuyu seçmesi ise özgürlüktür.

Ausubel-Anlamlı öğrenme - Bilgi aktarımı


SUNUŞ
- Anlatım - Ön Örgütleyiciler - Sınıf içi
çalışmalar - Öğretmen aktif aktarıcı -
Öğrenci aktif alıcı - Tümdengelim

Bruner-Sezgisel düşünme - Keşfetme -


BULUŞ
Merak - Belirsizlik - Özel örneklerden
ilkelere ulaşma - Sınıf içi çalışmalar -
Tümevarım

Dewey - Bilimsel düşünme - Hipotez


ARAŞTIRMA
İNCELEME kurma - Veri toplama - Verileri analiz
etme - Üst düzey düşünme - Sınıf içi ve
dışı çalışmalar

7
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

A. SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ


Sunuş yolunda yapılan bu işlemler ön
TM A organize edici bilgileri sunma, ilke ve
1. Sunuş Yoluyla Öğretimin Genel Özellikleri UNU bilgi birimlerini sunma ve bilişsel yapıyı
güçlendirme amaçlıdır.
99 Ausubel tarafından geliştirilmiştir.
99 Bilişsel öğrenme kuramına dayanır.
Sunuş yoluyla öğretimde dersin başın-
99 Öğretmen merkezlidir.
TM A da “ön organize edicilerin” verilmesinin
99 Bilişsel alanın bilgi ve kavrama düzeylerinde et- UNU temel nedeni yeni bilgilere temel oluş-
kilidir. turmaktır.

99 Bilgiler öğretmen tarafından organize bir şekilde


öğrencilere aktarılır.
MA larken kavram haritaları veya bilgisayar
Öğretmen ana ve alt kavramları açık-
T
99 Tümdengelim anlayışı ile kullanılır. UNU
sunum desteği kullanılır.
99 Kavramlardan örneklere ulaşılır.
99 Yeni bilgiler, ön bilgilerin üzerine kurulur. Bu yüz-
den ön örgütleyiciler kullanılır. Konuyla ilgili olmayan örneklerin veril-
TMA hatası” içine düşmemelerini sağlamak-
mesinin amacı öğrencilerin “genelleme
UNU
99 Öğretmen sırasıyla kavramları, tanımları ve ör-
nekleri sunar. tır. Örneğin, ikiz kenar üçgen konusu-
99 Öğrenciler dinler, not alır ve kendi örneklerini verir. nu öğreten bir öğretmen ders boyunca
sadece ikizkenar üçgen örnekleri
99 Sınıf içi uygulamalardan oluşur. kullandığında bazı ilkokul öğrencileri
99 Açıklık (alenilik) ilkesi devreye sokularak anlatı- gördüğü her üçgeni ikizkenar üçgen
sanabilir. Bu duruma “öğrenmede ge-
lanlar görsel materyallerle desteklenir.
nelleme hatası” denir.
99 Kavram haritaları en çok sunuş yoluyla öğretimde
kullanılır.
MA örnek kullanılması öğrencilerin konuyu
Sunuş yoluyla öğretimde çok sayıda
T
UNU
MA yoluyla öğretim” ve “anlamlı öğrenme”
Sunuş yoluyla öğretim stratejisi “alış
T
daha iyi anlamasını sağlar.
UNU
olarak da kullanılır.

MA me nesneldir ve süreç sonunda öğret-


Sunuş yoluyla öğretimde değerlendir-
T
Yeni bilgilerle eski bilgiler arasında iliş- UNU
ki kurulmasına anlamlı öğrenme denir. men tarafından yapılır.
A
UN UTM Anlamlı öğrenme oluşabilmesi için yeni
bilgiler kendi içinde tutarlı ve eski bilgi-
lerle ilişkilendirilmiş olmalıdır.
3. Sunuş Yoluyla Öğretimin Kullanım Alanları
99 Bilgi düzeyindeki hedef davranışların kazandırıl-
2. Sunuş Yoluyla Öğretimin Derste Uygulanış masında
Aşamaları 99 Ön öğrenmelerin yeterli olmadığı veya konunun
99 Öğretmen ön örgütleyiciler yoluyla ön bilgileri ha- ilk kez öğrenileceği durumlarda
rekete geçirir. Ana ve alt kavramların neler oldu- 99 Kalabalık mevcutlu sınıflarda
ğunu belirtir. 99 Öğretime ayrılan zamanın kısa olduğu zamanlarda
99 Öğretmen ana kavramı tanımlar ve açıklar. Öğret- 99 Soyut kavramların öğretiminde
men alt kavramları tanımlar ve açıklar. 99 Dersin genellikle giriş ve sonuç bölümlerinde
99 Öğretmen konuyla ilgili olan örnekler verir.
4. Sunuş Yoluyla Öğretimin Yararları
99 Öğretmen konuyla ilgili olmayan zıt örnekler verir.
99 Anlamlı öğrenme sağlar. (En Önemli Getirisi)
99 Öğrenciler konuyla ilgili olan ve olmayan örnekler
verir. 99 Ekonomiktir. Kısa sürede, az emek ve maliyetle
çok bilgi aktarılmasını sağlar.
99 Öğretmen konuyu özetler.
99 Soyut kavramların öğretilmesinde en etkili öğretim
99 Öğretmen değerlendirme yapar. stratejisidir.

8
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri

99 Bilişsel alanın bilgi düzeyindeki kazanımlara ulaş- 2. B


 uluş Yoluyla Öğretimin Derste
mada en etkili öğretim stratejisidir. Uygulanış Aşamaları
99 Kalabalık mevcutlu sınıflarda da kullanışlıdır. 99 Öğretmen, konuyla ilgili olan örnekleri sunar ve
örneklerle ilgili sorular sorar.
5. Sunuş Yoluyla Öğretimin Eğitsel Sınırlılıkları
99 Öğrenciler, konuyla ilgili örnekleri açıklar.
99 Yaparak-yaşayarak öğrenme imkanı sunmaz. Bu
99 Öğretmen, konuyla ilgili ek örnekleri sunar ve ör-
yüzden öğrenilenlerin kalıcılık düzeyi nispeten dü-
neklerle ilgili sorular sorar.
şüktür. (En Önemli Sınırlılığı)
99 Öğrenciler, konuyla ilgili ek örnekleri açıklar ve ilk
99 Üst düzey düşünme becerilerinin kazandırılması
örneklerle karşılaştırır.
ve geliştirilmesinde etkisi azdır.
99 Öğretmen, konuyla ilgili olmayan örnekler sunar
99 Yaratıcı ve bağımsız düşünmeyi sınırlandırabilir.
ve örneklerle ilgili sorular sorar.
99 Öğrencilerin sıkılmasına neden olabilir.
99 Öğrenciler, konuyla ilgili olmayan örnekleri açıklar
99 Ezbere öğrenmelere yol açabilir. ve konuyla ilgili olan örneklerle karşılaştırır.

6. Sunuş Yoluyla Öğretimin Etkili Kullanılmasına 99 Öğrenciler, öğretmen rehberliğinde ilke ve genel-
Yönelik İlkeler lemeleri tanımlayıp açıklar.
99 Öğrenciler, kendi örneklerini oluşturur.
99 Sunu içeriği öğretmen tarafından bütün-parça-bü-
tün şeklinde organize edilmelidir Konuyla ilgili olmayan örneklerin veril-
TM A mesinin amacı öğrencilerin “genelleme
UNU
99 Öğretmen görsel (materyaller) ve sözel (örnekler
hatası” içine düşmemelerini sağlamak-
ve mizah) destek kullanmalıdır.
tır.
99 Soru-cevap tekniği ile öğrencilerin aktif katılım
oranı yükseltilmelidir.
3. Buluş Yoluyla Öğretimin Kullanım Alanları
99 Öğretmen; beden dili, jest ve mimiklerini etkili kul-
lanmalı, etkili ve beden dili ile uyumlu bir ses to- 99 Dersin gelişme aşamasında
nuyla konuşmaya özen göstermelidir. 99 Kavrama ve üzeri olan bilişsel kazanımlara ula-
şılmasında
B. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ 99 İlke ve genellemelere öğrencilerin ulaşmasının
1. Buluş Yoluyla Öğretimin Genel Özellikleri amaçlandığı derslerde

99 Bruner tarafından geliştirilmiştir. 4. Buluş Yoluyla Öğretimin Yararları


99 Öğrenci merkezlidir. 99 Sunuş yoluna göre daha kalıcı öğrenmeler sağlar.
99 Bilişsel alanın kavrama, uygulama, analiz, sentez (En önemli getirisi)
ve değerlendirme basamaklarında etkilidir. 99 Öğrencilere sezgisel yolla problem çözme bece-
99 Sürecin sonunda ilke ve genellemelere öğrenciler risi kazandırır.
kendileri ulaşır. 99 Meraklandırma sayesinde öğrencilerin güdülen-
mişlik düzeyini üst düzeye çıkartır.
99 Tümevarım anlayışı kullanılır.
99 Öğrenci merkezli öğrenmeler sağlar.
99 Örneklerden kavramlara ulaşılır.
99 Üst düzey düşünme becerilerini ve işbirliğini geliştirir.
99 Öğretmen sorularla, örneklerle ve ipuçları ile öğ-
99 Dersi ilgi çekici ve eğlenceli hâle getirir.
rencilerin keşfetmelerine yardım eder.
99 Öğrenciler keşfederek öğrenir. 5. Buluş Yoluyla Öğretimin Eğitsel Sınırlılıkları

99 Belirli bir oranda belirsizlik oluştuğundan öğrenci- 99 Her ders ve konu için uygun değildir. (En önemli
lerin merak ve güdülenmişlik düzeyleri yüksektir. sınırlılığı)
99 Sınıf içi uygulamalardan oluşur. 99 Ön öğrenmelerin yetersiz olduğu ve soyut bilgi
düzeyindeki konuların öğretiminde etkisi düşüktür.
99 Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur.
Sunuş yoluyla öğretimde ilke ve genel- 99 Sunuş yoluyla öğretime göre daha fazla zaman
A lemeler dersin başında öğretmen tara-
UTM
alır ve maliyetlidir.
UN fından sunulurken, buluş yoluyla öğre-
timde öğrenciler ilke ve genellemelere 99 Belirsizlik süreci uzadığında öğrencilerin motivas-
dersin sonunda kendileri ulaşır. yonları düşebilir.

You might also like