Professional Documents
Culture Documents
2022 EĞİT
İM B İ ZİM
İŞ
PEGEMKAMPÜS
UYGULAMASINI İNDİR
ÜCRETSİZ VİDEO DERSLERİ
HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
PEGEM AKADEMİ
Komisyon
ISBN 978-0-2021-0001-2
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, foto-
kopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar
hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten
uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük-
seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim
kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran-
maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.
Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Shira Ticaret Merkezi, Macun Mahallesi 204 Cad.
No: 141/33, Yenimahalle/Ankara
Yayınevi: 0312 430 67 501
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Adaylar;
Bu kitap; Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Yetenek Testinde önemli bir ağırlığı bulunan Sözel Akıl
Yürütme, Dil Bilgisi ve Yazım Kuralları kapsamındaki 30 sorunun hızlı ve hatasız bir şekilde çözümü hedeflene-
rek hazırlanmıştır.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olmasını temenni eder, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar dileriz.
Genel Yetenek Genel Kültürü Konu Anlatımlı Setimizi alan siz değerli okuyucularımıza 183 saatlik konu anlatım
videosu ve 5 adet online deneme ürünümüz hediyedir.
Pegem Akademi
Kitabın baskı tarihinden sonra gerçekleşen değişikliklere aşağıda yer alan kodu okutarak
ulaşabilirsiniz.
Uygulamanızı Kullanabilmeniz İçin
Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi
2
gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst sekmede yer alan “Aktivasyon Kodlarım” alanından kodunuzu
3
aktif edebilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra kategori alanından “Video Dersler” sekmesine tıklayarak videolarınıza
4 ulaşabilirsiniz..
1. Bölüm 2. Bölüm
Sözcükte ve Söz Öbeǧinde Anlam Cümlede Anlam
Dolaylama����������������������������������������������������������������� 8 Tanımlama��������������������������������������������������������������� 23
Atasözleri���������������������������������������������������������������� 10 Beklenti������������������������������������������������������������������� 24
Pekiştirmeler����������������������������������������������������������� 10 Sitem���������������������������������������������������������������������� 24
Saptama����������������������������������������������������������������� 24
v
İÇİNDEKİLER
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 31
Cevaplı Test���������������������������������������������������������������� 37
3. Bölüm 5. Bölüm
Paragrafta Yapı - Anlam - Anlatım Yapı Bilgisi
Paragrafın Yapısı���������������������������������������������������������� 41 Kök ve Gövde�������������������������������������������������������������� 83
vi
İÇİNDEKİLER
İsim Tamlamaları����������������������������������������������������� 99
vii
İÇİNDEKİLER
viii
Sözcükte ve Söz Öbeğinde Anlam
1.
Bölüm
Sözcüğün temel anlamına, yan anlam ve anlamlarına Elimdeki bütün parayı bu eve yatırdım.
sözcüğün gerçek anlamı denir. Bu cümledeki “el” sözcüğü “sahiplik, mülkiyet” anla-
mında,
1. Temel (İlk / Başat) Anlam
İki el silah sesi duyuldu.
Sözcüğün tek başına söylendiğinde çağrıştırdığı anla-
Bu cümlede “el” sözcüğü “kez, defa” anlamında,
mına sözcüğün temel anlamı denir. Başka bir ifadeyle
sözlükte 1 numara ile gösterilen anlamdır. Şu sonsuz mavilikte var mıydı onun eşi?
Bu cümledeki “sonsuz” sözcüğü “ölçülemeyecek ka-
Çorabın öbür eşini yerden almak için sol ayağını uza-
dar çok veya büyük olan anlamında,
tıyordu.
İçimdeki ülkede bu ordu insanlarına karşı sonsuz bir
Bu cümledeki “eş” sözcüğü “birbirinin aynı olan veya
sevgi ve minnet var.
birbirine çok benzeyen iki şeyden her biri, benzeri”
anlamında, Bu cümledeki “sonsuz” sözcüğü “çok” anlamında
yani yan anlamda kullanılmıştır.
Küçük kız çocuğu babasının elini sıkıca tutmuş yürü-
yordu. B. Mecaz (Değişmece) Anlam
Bu cümledeki “el” sözcüğü “kolun bilekten parmak Bir sözcüğün gerçek anlamından (temel ve yan anlam ve
uçlarına kadar olan, tutmaya ve iş yapmaya yarayan anlamlarından) uzaklaşarak yeni anlamlar kazanmasına
bölümü” anlamında, mecaz anlam denir.
Gökyüzüne bakınca beyaz bulutları görmüş ve içini Sözcükler cümle içerisinde, deyim ve atasözlerinde me-
huzur kaplamıştı. caz anlam kazanır.
Bu cümledeki “bulut” sözcüğü “atmosferdeki su Gazi’nin şen çehresi üstünden ciddi bir düşüncenin
damlacıkları ve buz taneciklerinin görülebilir yoğun- bulutu geçer gibi oldu.
luk kazanmasıyla oluşan, biçimleri, yükseklikleri ve
Bu cümledeki "bulut" sözcüğü "keder, endişe" anla-
yol açtıkları hava olaylarıyla birbirinden ayrılan yığın”
mında,
anlamında,
Ben hayatımı yeniden ve bambaşka çizgiler üzerinde
Bu koyunda hiç et yok, pek zayıf.
kuracağım.
Bu cümledeki “et” sözcüğü “insanlarda, hayvanlarda
Bu cümledeki “çizgi” sözcüğü “temel” anlamında,
deri ile kemik arasındaki kas ve yağdan oluşan taba-
ka” anlamında, Bir kıvılcım isyan havası doğuruyor.
Şafağa doğru otomobil sesi duyuldu. Bu cümledeki “doğur-” sözcüğü “ortaya çıkmasına
yol açmak, sebep olmak” anlamında,
Bu cümledeki “ses” sözcüğü “kulağın duyabildiği tit-
reşim, seda, ün” anlamında Bugün yine kaç kapı dolaştın?
Seninle arkadaşlığımız sonsuz olacak. Bu cümledeki “kapı” sözcüğü “ev gezmesi için gidilen
yer” anlamında,
Bu cümledeki “sonsuz” sözcüğü “sonu olmayan, bit-
meyen, ebedî” anlamında yani temel anlamında kul- Bu vicdan azabının demirden pençesi yüreğini sık-
lanılmıştır. maya başlıyordu.
Bu cümledeki “pençe” sözcüğü “etkisinden kurtul-
2. Yan Anlam mak olanaksız, etkisi çok olan güç” anlamında,
Bir sözcüğün temel anlamına bağlı olarak benzerlik açı- Gençler dergimize yeni bir soluk getirdiler.
sından ya da işlevsel açıdan kazandığı yeni anlamlara
Bu cümledeki “soluk” sözcüğü “tarz” anlamında,
yan anlam denir.
Sokaklarda olay geçerken başka çocuklar da sürüye
Yan anlam da gerçek anlam kapsamındadır.
katılır, mektebe kadar giderler.
Kadın diye eşini bellemiş, dürüst, aile babası bir
Bu cümledeki “sürü” sözcüğü “yönlendirilebilen insan
adamdır.
topluluğu” anlamında,
Bu cümledeki “eş” sözcüğü “karı kocadan her biri,
hayat arkadaşı, refik, refika” anlamında, Yani mecaz anlamda kullanılmıştır.
1
Sözcükte ve Söz Öbeğinde Anlam
Yemeği ateşten indirmiş. (Yan anlam) Manas, Şehname, İlyada, Kalevala birer destan örne-
somut ğidir.
Ateşi kırktan aşağı düşmedi. (Yan anlam) Bu cümlede “destan” sözcüğü edebiyat terimidir.
somut
Çözüm:
2
İMİZ
2022 EĞİT
İM B İ ZİM
İŞ
PEGEMKAMPÜS
UYGULAMASINI İNDİR
ÜCRETSİZ VİDEO DERSLERİ
HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
PEGEM AKADEMİ
Komisyon
ISBN 978-0-2021-0001-2
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, foto-
kopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar
hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten
uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük-
seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim
kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran-
maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.
Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Shira Ticaret Merkezi, Macun Mahallesi 204 Cad.
No: 141/33, Yenimahalle/Ankara
Yayınevi: 0312 430 67 501
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Yetenek Testinde önemli bir yer tutan “Matematik”
kapsamındaki 26 veya 27 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Genel Yetenek Genel Kültürü Konu Anlatımlı Setimizi alan siz değerli okuyucularımıza 183 saatlik konu anlatım
videosu ve 5 adet online deneme ürünümüz hediyedir.
Pegem Akademi
Kitabın baskı tarihinden sonra gerçekleşen değişikliklere aşağıda yer alan kodu okutarak
ulaşabilirsiniz.
Uygulamanızı Kullanabilmeniz İçin
Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi
2
gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst sekmede yer alan “Aktivasyon Kodlarım” alanından kodunuzu
3
aktif edebilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra kategori alanından “Video Dersler” sekmesine tıklayarak videolarınıza
4 ulaşabilirsiniz..
1. Bölüm 5. Bölüm
Sayılar Rasyonel Sayılar
Sayılar���������������������������������������������������������������������������� 1 Rasyonel Sayılar�������������������������������������������������������� 119
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 11 Çözümlü Test 1-2����������������������������������������������������� 133
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 30 Cevaplı Test 1-2������������������������������������������������������� 141
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 40
6. Bölüm
Eşitsizlikler
Basit Eşitsizlikler�������������������������������������������������������� 145
2. Bölüm
Çözümlü Test ���������������������������������������������������������� 153
Bölme - Bölünebilme Kuralları
Cevaplı Test 1-2������������������������������������������������������� 157
Bölme ������������������������������������������������������������������������� 56
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 61
Bölünebilme Kuralları�������������������������������������������������� 66
3. Bölüm
Asal Çarpanlara Ayırma
EBOB - EKOK
8. Bölüm
Asal Çarpanlara Ayırma����������������������������������������������� 81
Üslü Sayılar
Çözümlü Test ������������������������������������������������������������ 93
Üslü Sayılar���������������������������������������������������������������� 174
Cevaplı Test 1-3��������������������������������������������������������� 97
Çözümlü Test 1-2 ���������������������������������������������������� 185
4. Bölüm
Denklemler 9. Bölüm
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler��������� 103 Köklü Sayılar
Çözümlü Test ���������������������������������������������������������� 111 Köklü Sayılar�������������������������������������������������������������� 197
v
İÇİNDEKİLER
vi
Sayılar
1.
Bölüm
RAKAM ÖRNEK
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 gibi tek haneli sembollere
x, y ve z birbirinden farklı rakamlar olmak üzere,
rakam denir.
4x + 2y + 7z ifadesinin alabileceği en küçük değer
SAYI kaçtır?
ÖRNEK
ÖRNEK
x, y ve z birbirinden farklı rakamlardır.
a ve b birer rakam olmak üzere, 3a + 4b ifadesinin
Buna göre, 4x + 3y - 8z ifadesinin alabileceği en
alabileceği en büyük değer kaçtır?
küçük değer kaçtır?
A) 65 B) 63 C) 60 D) 57 E) 54
A) -72 B) -69 C) -68 D) 7 E) 10
Çözüm:
Çözüm:
Soruda rakamların farklı olması istendiğinden ve en
İfadede kullanılacak rakamların farklı olup olmadığına
küçük değer sorulduğundan katsayısı pozitif olan bilin-
dikkat edilmelidir. a ve b birbirinden farklı rakamlar de-
meyenlere küçük, katsayısı negatif olan bilinmeyenlere
nilmediğinden 3a + 4b ifadesinde en büyük değeri elde
büyük değer verilmelidir.
etmek için a = 9 ve b = 9 seçilmelidir.
Yani, x = 0, y = 1 ve z = 9 seçilmelidir.
Böylece 3a + 4b = 3 $ 9 + 4 $ 9 = 27 + 36 = 63 bulunur.
4x + 3y - 8z = 4 · 0 + 3 · 1 - 8 · 9 = 3 - 72 = -69
bulunur.
ÖRNEK ÖRNEK
a ve b birer rakamdır.
a, b ve c birbirinden farklı rakamlar olmak üzere, 32
5a + 6b + 3c ifadesinin alabileceği en büyük değer a+ = 13
b
kaçtır?
olduğuna göre, a’nın alabileceği değerler toplamı
A) 115 B) 110 C) 105 D) 100 E) 95
kaçtır?
A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
Çözüm: Çözüm:
Verilen ifadede rakamların farklı olması istendiğinden ve İşlem önceliğine göre, önce bölme işlemi yapılmalıdır.
en büyük değer sorulduğundan seçilebilecek en büyük b yerine 1, 2, 4 ve 8 rakamları yazılabilir.
üç rakam 7, 8 ve 9 kullanılmalıdır.
b = 1 için a + 32 = 13 ⇒ a = –19 (rakam değildir.)
Büyük değer elde etmek için bu değerler bilinmeyenlerin
b = 2 için a + 16 = 13 ⇒ a = –3 (rakam değildir.)
katsayılarının büyüklük sırasına göre verilmelidir.
b = 4 için a + 8 = 13 ⇒ a = 5 olur.
O hâlde a = 8, b = 9, c = 7 seçilirse
b = 8 için a + 4 = 13 ⇒ a = 9 olur.
5a + 6b + 3c = 5 $ 8 + 6 $ 9 + 3 $ 7
Böylece a’nın alabileceği değerler toplamı 5 + 9 = 14
= 40 + 54 + 21
bulunur.
= 115 bulunur.
1
Sayılar
ÖRNEK
ÖRNEK
a, b ve c birbirinden farklı doğal sayılar olmak üzere,
a + 4b + 2c ifadesinin alabileceği en küçük değer x ve y sayma sayısıdır.
kaçtır? x + y = 23 olduğuna göre, y’nin alabileceği kaç değer
A) 0 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 vardır?
A) 20 B) 21 C) 22 D) 23 E) 24
Çözüm: Çözüm:
a + 4b + 2c ifadesinin alabileceği en küçük değer bulu- Toplamları sabit olduğundan bilinmeyenlerin birisine de-
nurken, denklemde verilen bilinmeyenlere katsayılarının ğer verilip diğer bilinmeyenin değeri bulunur.
büyüklüğü ile ters olacak şekilde küçük doğal sayı de- Yani x + y = 23 & x = 1, y = 22
ğerleri verilir. & x = 2, y = 21
En büyük katsayı “b” nin olduğu için b = 0, sonra en bü- h h
yük katsayı “c” nin olduğu için c = 1 ve son olarak a = 2 & x = 22, y=1
seçilir.
Dolayısıyla y’nin alabileceği 22 değer vardır.
Böylece; a + 4b + 2c = 2 + 4 · 0 + 2 · 1 = 4 bulunur.
ÖRNEK
2
Sayılar
ÖRNEK ÖRNEK
x, y ve z doğal sayılardır.
x + z = 5y olduğuna göre, x + y + z toplamı aşağıda-
ÖRNEK kilerden hangisi olabilir?
A) 20 B) 22 C) 24 D) 27 E) 32
Toplamları 18 olan farklı iki doğal sayının çarpımının
alabileceği en büyük değer kaçtır? Çözüm:
3
Sayılar
Çözüm:
ÖRNEK
5x + 6y = 125 eşitliğinde x ve y değişkenlerinin ilk değer-
x ve y doğal sayılardır. leri bulunur. Daha sonra x’in değerleri bulunurken y’nin
9 katsayısı kadar artırılır (veya azaltılır), y’nin değerleri bu-
x+ = 6
y lunurken x’in katsayısı kadar artırılır (veya azaltılır).
olduğuna göre, x’in alabileceği değerler toplamı kaç- Yani 5x + 6y = 125 & x = 1 ve y = 20
tır? & x = 7 ve y = 15
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4 & x = 13 ve y = 10
& x = 19 ve y = 5
& x = 25 ve y = 0 olur.
Çözüm:
Dolayısıyla (1, 20), (7, 15), (13, 10), (19, 5), (25, 0) olmak
9
x+ = 6 denkleminde paydada verilen bilinmeyene; üzere 5 tane sıralı ikili bulunur.
y
pay kısmındaki sayıyı bölecek şekilde değerler verilip di-
ğer değişkenin değerleri bulunur. ÖRNEK
Burada y = 1, 3, 9 değerlerini alabilir.
9 a, b ve c doğal sayılardır.
O hâlde x + = 6 & y = 9 için x + 1 = 6 & x = 5
y 5a + 6b + 4c = 71
& y = 3 için x + 3 = 6 & x = 3
olduğuna göre, a + b + c toplamı en az kaçtır?
& y = 1 için x + 9 = 6 & x = - 3
A) 13 B) 12 C) 11 D) 10 E) 9
x ve y doğal sayı olduğundan x’in alabileceği değerler
x = 5 ve x = 3’tür. Çözüm:
Bu değerlerin toplamı ise 5 + 3 = 8 bulunur. Toplamın küçük olması için katsayısı büyük olan değiş-
kene büyük değer verilmelidir.
b = 11 ⇒ 5a + 66 + 4c = 71
ÖRNEK ⇒ 5a + 4c = 5
⇒ a = 1 ve c = 0 olur.
a ve b doğal sayılardır.
Böylece a + b + c toplamı en az 1 + 11 + 0 = 12 bulunur.
6b + 10
a=
b
olduğuna göre, b’nin alabileceği değerler toplamı TAM SAYILAR
kaçtır? Z = {..., –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3} kümesine tam sayılar
A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 E) 20 kümesi denir. Tam sayılar kümesi negatif tam sayılar
kümesi, pozitif tam sayılar kümesi ve {0} kümesinin
elemanlarının birleşimidir.
Çözüm:
Verilen ifade aşağıdaki gibi düzenlenecek olursa, 1) Negatif tam sayılar:
6b + 10 6b 10 10 Z = "..., - 3, - 2, - 1, kümesine negatif tam sa-
-
a= = + & 6+ olur.
b b b b yılar kümesi denir.
a ve b doğal sayı olduğundan b,10’u bölen sayılar yazıl- Negatif tam sayılar kümesi sıfıra yaklaştıkça büyür.
malıdır. O hâlde b’nin alabileceği değerler toplamı En büyük negatif tam sayı “–1” dir.
1 + 2 + 5 + 10 = 18 bulunur.
2) Pozitif tam sayılar:
4
İMİZ
2022 EĞİT
İM B İ ZİM
İŞ
PEGEMKAMPÜS
UYGULAMASINI İNDİR
ÜCRETSİZ VİDEO DERSLERİ
HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
PEGEM AKADEMİ
Komisyon
ISBN 978-0-2021-0001-2
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, foto-
kopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar
hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten
uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük-
seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim
kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran-
maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.
Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Shira Ticaret Merkezi, Macun Mahallesi 204 Cad.
No: 141/33, Yenimahalle/Ankara
Yayınevi: 0312 430 67 501
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Yetenek Testinde önemli bir yer tutan “Geometri”
kapsamındaki 3 veya 4 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Genel Yetenek Genel Kültürü Konu Anlatımlı Setimizi alan siz değerli okuyucularımıza 183 saatlik konu anlatım
videosu ve 5 adet online deneme ürünümüz hediyedir.
Pegem Akademi
Kitabın baskı tarihinden sonra gerçekleşen değişikliklere aşağıda yer alan kodu okutarak
ulaşabilirsiniz.
Uygulamanızı Kullanabilmeniz İçin
Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi
2
gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst sekmede yer alan “Aktivasyon Kodlarım” alanından kodunuzu
3
aktif edebilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra kategori alanından “Video Dersler” sekmesine tıklayarak videolarınıza
4 ulaşabilirsiniz..
1. Bölüm 2. Bölüm
Geometrik Kavramlar - Doǧruda Çokgenler ve Dörtgenler
Açılar - Üçgenler
Çokgenler�������������������������������������������������������������������� 89
Geometrik Kavramlar����������������������������������������������������� 1
Dörtgenler�������������������������������������������������������������������� 95
Tanımsız Kavramlar��������������������������������������������������� 1
Dörtgenlerde Alan��������������������������������������������������� 97
Açılar������������������������������������������������������������������������� 1
Paralelkenar����������������������������������������������������������������� 99
Açı Çeşitleri��������������������������������������������������������������� 2
Paralelkenarda Alan���������������������������������������������� 100
Açıortay��������������������������������������������������������������������� 3
Eşkenar Dörtgen�������������������������������������������������������� 103
Tümler Açılar������������������������������������������������������������� 4
Dikdörtgen ���������������������������������������������������������������� 105
Bütünler Açılar���������������������������������������������������������� 4
Kare��������������������������������������������������������������������������� 108
Ters Açılar����������������������������������������������������������������� 4
Yamuk ����������������������������������������������������������������������� 110
Paralel İki Doğrunun Bir Kesen ile Yaptığı Açılar������ 4
Deltoid����������������������������������������������������������������������� 115
Paralel İki Doğrunun Birden Çok Kesen ile Cevaplı Test 1 – 5����������������������������������������������������� 116
Meydana Getirdiği Açılar������������������������������������������ 5
Üçgenler���������������������������������������������������������������������� 11
Üçgen Çeşitleri������������������������������������������������������� 11
3. Bölüm
Açılarına Göre Üçgenler������������������������������������� 11 Çember ve Daire
Kenarlarına Göre Üçgenler�������������������������������� 11
Çember ve Daire�������������������������������������������������������� 126
Üçgende Temel ve Yardımcı Elemanlar������������������ 12
Çemberde Açı������������������������������������������������������� 126
Üçgende Açılar ile İlgili Özellikler���������������������������� 13
Çemberde Yardımcı Elemanlar����������������������������� 126
Dik Üçgen��������������������������������������������������������������� 19
Çemberde Yay ve Açı Özellikleri��������������������������� 128
Üçgende Açıortay Teoremleri��������������������������������� 25
Çemberde Kiriş Yay Özellikleri������������������������������ 133
Üçgende Kenarortay Teoremleri����������������������������� 29
Çemberde Uzunluk���������������������������������������������������� 134
Özel Üçgenler��������������������������������������������������������� 34 Bir Noktanın Bir Çembere Göre Kuvveti�������������������� 134
İkizkenar Üçgen������������������������������������������������� 34 İki Çemberin Ortak Teğetleri�������������������������������������� 139
Eşkenar Üçgen�������������������������������������������������� 37 Üçgenin Çemberleri��������������������������������������������������� 142
Üçgende Alan��������������������������������������������������������� 41 Teğetler Dörtgeni������������������������������������������������������� 143
Üçgende Benzerlik������������������������������������������������� 47 Dairede Alan�������������������������������������������������������������� 143
Üçgende Açı – Kenar Bağıntıları����������������������������� 57 Dairenin Alanı ve Çevresi�������������������������������������� 143
Üçgen Eşitsizliği����������������������������������������������������� 57 Çemberde Benzerlik�������������������������������������������������� 147
v
İÇİNDEKİLER
4. Bölüm
Analitik Geometri
Simetriler������������������������������������������������������������������� 173
Eşitsizlikler����������������������������������������������������������������� 179
5. Bölüm
Katı Cisimler
Prizma����������������������������������������������������������������������� 188
Küp���������������������������������������������������������������������������� 191
Silindir������������������������������������������������������������������������ 192
Piramit����������������������������������������������������������������������� 195
Koni��������������������������������������������������������������������������� 196
Küre��������������������������������������������������������������������������� 198
vi
Geometrik Kavramlar ve Doğruda Açılar
1.
Bölüm
ve m (BAC) = m(W
Doğru Parçası %
A) = a veya
s ( BAC ) = s (W
İki nokta ile bu iki nokta arasında kalan noktaların bir- %
A) = a ile gösterilir.
leşim kümesine doğru parçası denir.
Eş Açılar: Ölçüleri eşit olan açılara eş açılar denir.
A B
Yani, m (W W ) & A ile B açıları eş açılardır.
A) = m(B
doğru parçası 6AB@ sembolü ile gösterilir.
Açının Düzlemde Ayırdığı Bölgeler
6CD@ " CD doğru parçası
Herhangi bir açı düzlemi üç farklı bölgeye ayırır.
CD " CD doğru parçasının uzunluğu olarak gösterilir.
Bu bölgeler
Işın
B
Bir ucu başlangıç noktası olup diğer ucu sonsuza gi- I. Açının kolları
I.
den noktaların oluşturduğu kümeye ışın denir.
II. Açının iç bölgesi
A B
d II.
III. Açının dış bölgesi
6AB " AB yarı doğrusu diye okunur.
α
A
III. C
6AB ışınından başlangıç noktası yani A noktasının çı- Derece, Grad, Radyan açı ölçü birimleridir. Genelde
ölçü birimi olarak derece kullanılır. 20°,40°,... şeklinde
kartılması ile elde edilen noktaların kümesine AB yarı
doğrusu denir. gösterilir.
A B Bu üç farklı açı ölçü birimleri arasındaki bağıntıyı şöy-
d
le verebiliriz.
@ AB " AB yarı doğrusu diye okunur.
D: Derece
Düzlem G: Grad
Bir masanın üstü, durgun su yüzeyi gibi tamamen R: Radyan olmak üzere
düz ve aynı zamanda her yöne sınırsız olan noktaların
D G R
oluşturduğu kümeye düzlem denir. = = bağıntısı vardır.
180 200 r
1
Geometrik Kavramlar ve Doğruda Açılar
B A C
1ʹ → Bir dakika 1ʹ = 60ʹʹ
1ʹʹ → Bir saniye 1° = 3600ʹʹ dir. Tam Açı
Ölçüsü 360° olan açıya tam açı denir.
Yani,
a = 360° + a tam açıdır.
α = 360°
AÇI ÇEŞİTLERİ
A
B
Dar Açı
Ölçüsü 0° ile 90° arasında olan açılara dar açı denir.
Yani, 0° < a < 90c + a dar açıdır.
B
k
Örne
A, O ve B noktaları
doğrusal, C
D
% 7α
α
A m ( DOB ) = 2a 3α 2α
C A O B
%
m ( COD ) = 7a ve
Dik Açı %
m ( AOC ) = 3a
Ölçüsü 90° olan açıya dik açı denir.
Yukarıdaki verilenlere göre, α kaç derecedir?
Yani, a = 90° + a dik açıdır.
A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 E) 20
B
Çözüm:
A, O ve B noktaları doğrusal olduğundan doğru açı
tanımı gereği 180°lik açı meydana getirirler.
α Yani, 3a + 7a + 2a = 180° dir.
A C 12a = 180°
& a = 15° bulunur.
Geniş Açı
Ölçüsü 90°ile 180° arasında olan açılara geniş açı
denir.
Yani,
Komşu Açılar
90° < a < 180° + a geniş açıdır.
Köşeleri ve birer kenarı ortak
C
B olan iç bölgelerinin kesişim-
B
leri boş küme olan açılara
komşu açılar denir.
% %
α Yani, COB ile BOA komşu O A
A C iki açıdır.
2
Geometrik Kavramlar ve Doğruda Açılar
k
AÇIORTAY Örne
Açıyı iki eşit açıya ayıran ışına Komşu iki açının açıortayları arasında kalan açı 54°dir.
C
açıortay denir. Buna göre, bu iki açının ölçüleri toplamı kaç de-
B
% % recedir?
Yani, m ( COB ) = m ( BOA ) dır.
A) 100 B) 104 C) 106 D) 108 E) 110
6OB ye COA nın açıortayı de-
%
O A Çözüm:
nir.
A
[OC ile [OA ya açıortayın kolları (kenarları) denir.
E
C
54°
β D
β
α
α
O
k
Örne
B
α 80° β F üzere
C
6CK@ = 6OB , 6DL@ = 6OB ,
α β
A O B
6CE] = 6OA ve 6DF@ = 6OA
2a + 2b + 80° = 180° & 2a + 2b = 100° & a + b = 50°
çizilirse
% %
m ( COF ) = a + b + 80° & m (COF) = 130° bulunur. B
L
D CK = CE , DL = DF ve
K KO = EO , LO = FO dur.
C
O
E F A
3
Geometrik Kavramlar ve Doğruda Açılar
k
TÜMLER AÇILAR Örne
Bütünler iki açıdan biri diğerine bölündüğünde bölüm
Ölçüleri toplamı 90° olan iki açı- B
4, kalan 10° dir.
ya tümler iki açı denir. C Buna göre, küçük açı kaç derecedir?
Yani, α ile β bulundukları açıla- A) 32 B) 34 C) 36 D) 38 E) 40
α
rın ölçüleri olmak üzere β
O
A Çözüm:
a + b = 90° + a ile β tümler iki
açıdır. Bütünler iki açı
d2
k
Örne
Yani, Kesişen d1 ve d2 doğrularında at ile ct , bt ile dt
Bir açının 4 katının 5° fazlası aynı açının tümlerine
eşit olduğuna göre, açının bütünleri kaç derece- açıları ters açılardır.
dir?
Ters açıların ölçüleri birbirine eşittir. a = c ve b = d dir.
A) 157 B) 159 C) 161 D) 163 E) 165
PARALEL İKİ DOĞRUNUN BİR KESEN İLE
Çözüm:
YAPTIĞI AÇILAR
Açı Tümleri
d1 // d2 ve a, b, c, d, x, y, z, t bulundukları açıların
α 90° – α dır.
ölçüleridir.
Denklem kurulursa b a
d1
4α + 5° = 90° – α dır. c d
5α = 85° ⇒ α = 17° bulunur.
O hâlde, açının bütünleri y x
d2
180° - a = 180° - 17° = 163° bulunur. z t
4
İMİZ
2022 EĞİT
İM B İ ZİM
İŞ
TARİH
KONU ANLATIMLI
3 ü1
arada
Konu anlatımlı set
183 saatlik video dersler
5 adet online deneme sınavı
PEGEMKAMPÜS
UYGULAMASINI İNDİR
ÜCRETSİZ VİDEO DERSLERİ
HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
PEGEM AKADEMİ
Komisyon
ISBN 978-0-2021-0001-2
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, foto-
kopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar
hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten
uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük-
seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim
kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran-
maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.
Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Shira Ticaret Merkezi, Macun Mahallesi 204 Cad.
No: 141/33, Yenimahalle/Ankara
Yayınevi: 0312 430 67 501
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testi’nde önemli bir yer tutan “Tarih” kapsamın-
daki 27 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar dileriz.
Genel Yetenek Genel Kültürü Konu Anlatımlı Setimizi alan siz değerli okuyucularımıza 183 saatlik konu anlatım
videosu ve 5 adet online deneme ürünümüz hediyedir.
Pegem Akademi
Kitabın baskı tarihinden sonra gerçekleşen değişikliklere aşağıda yer alan kodu okutarak
ulaşabilirsiniz.
Uygulamanızı Kullanabilmeniz İçin
Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi
2
gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst sekmede yer alan “Aktivasyon Kodlarım” alanından kodunuzu
3
aktif edebilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra kategori alanından “Video Dersler” sekmesine tıklayarak videolarınıza
4 ulaşabilirsiniz..
1. Bölüm 5. Bölüm
İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Osmanlı Devleti Kültür ve Uygarlık
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 17
Cevaplı Test���������������������������������������������������������������� 22
2. Bölüm
6. Bölüm
Türk-İslam Tarihi
Osmanlı Yenileşme ve
Türkler ve İslamiyet ����������������������������������������������������� 25 Demokratikleşme Hareketleri
Mısır’da Kurulan Türk Devletleri ��������������������������������� 26 Duraklama Dönemi (Arayış Yılları) (XVII. Yüzyıl)
İlk Türk - İslam Devletleri �������������������������������������������� 26 (1600 - 1700)������������������������������������������������������������� 131
Anadolu’da Türkler������������������������������������������������������ 51
Anadolu’da İkinci Türk Devlet ve Beylikler Dönemi ���� 57 Yeni Çağ’da Avrupa��������������������������������������������������� 171
Kültür ve Uygarlık�������������������������������������������������������� 61
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 68
Cevaplı Test���������������������������������������������������������������� 73
8. Bölüm
XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti
4. Bölüm Trablusgarp Savaşı (1911-1912)�������������������������������� 176
Osmanlı Tarihi
Balkan Savaşları (1912 - 1913)���������������������������������� 177
Kuruluş Dönemi (Beylikten Devlete)
I. Dünya Savaşı (1914 - 1918)����������������������������������� 179
(1299-1453) ���������������������������������������������������������������� 76
Mondros Ateşkes Anlaşması ve Cemiyetler�������������� 188
Yükselme Dönemi (Dünya Gücü: Osmanlı Devleti)
(1453 – 1600)��������������������������������������������������������������� 80 İzmir’in İşgali ve Kuvayimillîye����������������������������������� 192
v
İÇİNDEKİLER
İstanbul’un Resmen İşgali (16 Mart 1920)����������������� 213 II. Dünya Savaşı��������������������������������������������������������� 306
10. Bölüm
Batı Bloku’nun Oluşması ������������������������������������������ 327
Bağlantısızlar������������������������������������������������������������� 342
11. Bölüm
Arap – İsrail Savaşları ����������������������������������������������� 343
İnkılaplar,
Cumhuriyet Dönemi İç Gelişmeler, 1945-1975 Arası Dünya �������������������������������������������� 346
Atatürk İlkeleri ve Atatürkçülük, Yumuşama Dönemi Türk Dış Politikası ��������������������� 347
Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası 1960-1983 Arası Türkiye������������������������������������������� 350
II. Türkiye Büyük Millet Meclisi Dönemi��������������������� 254 Çözümlü Test����������������������������������������������������������� 355
İnkılap Kavramı���������������������������������������������������������� 254 Cevaplı Test�������������������������������������������������������������� 360
Siyasi Alanda Yapılan İnkılaplar��������������������������������� 255 Küreselleşme Dönemi������������������������������������������������ 363
Hukuk Alanında Yapılan İnkılaplar����������������������������� 261 Türk Cumhuriyetlerinin Bağımsızlık Süreçleri������������ 365
Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar�������������� 262 Doğu Bloku’nun Dağılması Sonrası Balkanlar ���������� 369
Sosyal Alanda Yapılan İnkılaplar�������������������������������� 266 Orta Doğu ve Afganistan������������������������������������������� 370
Ekonomi Alanında Yapılan İnkılaplar�������������������������� 267 Dünyada Bilim Kültür Sanat ve Spor
Atatürk İlkeleri ve Atatürkçülük���������������������������������� 271 Alanındaki Gelişmeler������������������������������������������������ 373
Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası���������������������������� 277 1980 Sonrası Türkiye ������������������������������������������������ 376
vi
İslamiyet Öncesi Türk Tarihi
1.
Bölüm
Türk adının anlamı, tarihin çeşitli dönemlerinde ve kay- • Adını “Karasuk” Nehri’nden alır.
naklarında farklı anlamlara gelir. Türk kelimesinin anlam- • Demir madeni dünyanın birçok
ları şunlardır: Karasuk bölgesine göre daha erken
• Uygur metinlerinde “güç, kuvvet”, (MÖ 1200- işlenmeye başlanmıştır.
MÖ 700) • Atlı Göçebe kültürünün Orta
• Kaşgarlı Mahmut’un “Divan-ı Lügati’t-Türk” eserin-
de “olgunluk çağı”, Asya’ya yayılmasını sağlamış-
lardır.
• Çin kaynaklarında “miğfer”,
• Türk kültürlerinin gelişmiş ve
• Ziya Gökalp “türeli (töreli), kanun, nizam sahibi”, Tagar
sentezlenmiş hâlidir.
(MÖ 700 -
• Birlik kazanmış halk, törü (Barthold), • Kültür mensuplarına “Altaylılar”
MÖ 300)
da denir.
• Türemek, çoğalmak (Wambery),
için kullanılmıştır.
Volga
Irtis
Sayan Dağları Baykal Gölü
Don
RYA
Ötüken
AV R U PA R U S YA Cend
ÇU
Balkaş Gölü
FRANSA
MAN
Aral Gölü
BALKANLAR
Haza
ey Taklamakan Çölü
M
hu
ez
SA
İYE
Gök Irmak
R
ot
ID
SUR
İRAN
am
EN
ÇİN
ya
İZ
A
EY A
FRİK BURMA
PY
A
AR
Nil
Kız
MISIR NİZ
ıl D
AD
DE
eniz
ÇİN
AS
AFRİKA ÇİN
Dekkan
I
HİN
Dİ
UMMAN BENGAL
DENİZİ KÖRFEZİ
1
İslamiyet Öncesi̇ Türk Tarihi
Sebepleri
A V R U PA
Aral
Kırım Gölü
r
l a
Dobruca Yarımadası
k a
K a
Ha
KARADENİZ f k
za
S a
a s
rD
D a
en
ğ l
• Salgın hastalıklar
Trakya Bizans
a r
izi
ı
Misya
Ege
Ankyra
Kapadokya
Frigya
Den
Lidya
izi
Karya
yetersizliği
Kilikya
Arbela Parthia
• Nüfus artışı
Susiane
Babylon
Memphis
• Toprak mülkiyeti anlayışı gelişmemiştir. Feodal dü- • Keçeden yapılmış çadırı dört tekerlekli araba üze-
zen bulunmaz. rine yerleştirerek kullanmışlardır. Ekonomileri hay-
vancılığa dayalıdır. Yoğurt, çökelek yaparak kımız
• Sosyal sınıflaşma yoktur. Toplumsal dayanışma ge-
içmişlerdir.
lişmiştir.
• Sanatta “hayvan üslubunu” benimsemişlerdir.
• Tarıma dayalı ürünler ithal edilmiştir. Hayvancılığa
dayalı ürünler ihraç edilmiştir. • Günümüz Yakut Türkleri, İskit soyundan gelmek-
tedir.
• Hukukta cezalar kısa süreli ya da ölüm gibi katı ol-
muştur.
• Edebiyatta yazılı kültür gelişmemiştir. Sözlü kültür Tarihte Türk Devletleri ve Toplulukları
gelişmiştir.
Asya’da kurulanlar Avrupa’da kurulanlar
• Türk yaşantısında farklı din ve inançlar görülmüştür.
• Asya Hun Devleti • Avrupa Hunları
• Savaşçı özellikler gelişmiştir.
• Kök Türkler • Avarlar
• Türkler başka kültürleri etkilemişler, onlardan etki-
• Uygurlar • Bulgarlar
lenmişlerdir.
• Türgeşler • Macarlar
• Duvar sanatı (mimari, çini, fresk) gelişmemiştir.
• Kırgızlar • Hazarlar
• Sibirler • Kıpçaklar
İskitler (Sakalar)
• Akhunlar • Oğuzlar
Orta Asya kökenli, atlı göçebe Türk toplulukları tarafın-
dan kurulmuştur. Kırım, Kafkas, Hazar coğrafyasında • Karluklar • Peçenekler
hâkim olmuşlardır. Kimmer, Asur, Pers ve Urartularla mü- • Başkırtlar
cadele etmişlerdir. İskitlerin önemli özellikleri şunlardır:
• Tabgaçlar
2
İslamiyet Öncesi̇ Türk Tarihi
T
DİKKA • Avarlar ve Hunlar hem Asya’da hem de Yorum
Avrupa’da varlıklarını sürdürmüştür.
• Mete Han, Çin’i egemenliği altına alacak gücü ol-
• İskitler, bir Türk devleti olarak değil, için-
masına rağmen Çin topraklarına yerleşmemiş, ver-
de Türk topluluklarını barındıran bir devlet
giye bağlamakla yetinmiştir. Bunun sebebi Türklerin
olarak kabul edilir.
kalabalık Çin nüfusu içinde millî benliğini kaybede-
• Avrupa’ya giden Oğuz ve Peçenekler dev- cek olmasından duyduğu endişedir.
letleşememişlerdir.
• Mete Han, komşu Tunguzluların kendisinde at ve
değerli eşya isteklerine olumlu yanıt verirken verim-
siz toprağı istemesine sert tepki göstererek “Devle-
tin temeli olan toprağı biz nasıl verebiliriz.” cümle-
siyle bu isteği reddetmiştir. Bu durum Mete Han’ın
Tarihte Türk Devletleri ve Toplulukları
vatan sevgisini ortaya koymuştur.
Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti) • Mete Han, “Ok ve yay gerebilen kavimleri bir aile
gibi birleştirdim; şimdi onlar Hun oldular.” sözleriyle
Tarihte bilinen ilk teşkilatlı Türk devletidir. Ayrıca Orta Türk birliğine verdiği önemi ve “millet sevgisi”ni or-
Asya tarihinin de ilk büyük devleti olarak kabul edilir. taya koymuştur.
Ötüken’i merkez olarak kullanmışlardır. Hun ve Çin ara-
sında İpek Yolu’na hâkim olmak için uzun mücadeleler
yapmışlardır. Çin, Hun akınlarına mani olmak için inşa Mete Han ilk disiplinli Türk ordusunu kurmuştur. As-
ettiği kaleleri birleştirerek “Çin Seddi”ni inşa etmiştir. keriyede “Islıklı ok”u bulmuş, orduyu “Onluk sistem”e
Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır (MÖ 220-209). Bu uygun teşkilatlandırmıştır.
dönemde; Çinliler, Yüe-çiler ve Moğol Tunguzlarla sa-
vaşılmıştır. Teoman: oğlu Mete’yi, ikinci eşinin baskısıyla Mete Han’dan sonra başa oğlu Ki-ok geçmiştir. Ki-ok,
Yüeçilere rehin bırakmıştır. Mete Han, Yüeçilerin elinden Çinlilerle akrabalık kurmak için Çin prensesiyle evlenmiştir.
kurtularak babasını tahttan indirmiştir. Çin, Hunlara karşı askerî yoldan elde edemediği zaferi
diplomatik yollarla ve bazı casusluk faaliyetleriyle ka-
zanmaya çalışmıştır. Türklere karşı “Böl, parçala, yönet”
politikasını uygulamıştır. Bu sebeple Çinli prensesler
T
DİKKA • Mete Han, Çin İmparatoru’na gönderdiği Hun hakanlarıyla evlendirilmiştir. Çinli prensesler yanla-
mektupta kendisini “Gök Tanrı tarafından rında getirdikleri casuslarla Türk hakan ailesinde ikilikler
tahta çıkartılmış Hunların büyük Şanyü”sü
çıkartmıştır. Yine, Hun beylerine ve hakan ailesine gön-
olarak ifade etmiştir.
derilen hediyelerle Türkleri kendilerine bağlamaya çalış-
• Çin İmparatoru Si Huang Ti çeşitli dö-
mışlardır.
nemlerde Türk akınlarından korunmak için
yapılan kaleleri birleştirerek “Çin Seddi”ni Asya Hun Devleti’nde Ho-han-yeh ve Çi-çi arasında
kurmuştur. “Çin hakimiyetini kabul etme ve bağımsızlık” konusunda
görüş ayrılıkları yaşanmıştır. Kurultayda yaşanan görüş-
meler neticesinde Hun Devleti, “Doğu” ve “Batı” olarak
ikiye ayrılmıştır (MÖ 54). Batı Hunları, Çin egemenliğine
girmiştir (MÖ 36). Doğu Hunları, “kuzey” ve “güney” ola-
Mete Han (MÖ 209-174)
rak ikiye ayrılmıştır (48). Kuzey Hunları Siyenpiler, Güney
Mete Han, Orta Asya’daki Türk boylarını, Moğolları, Tun- Hunları ise Çinliler tarafından yıkılmıştır.
guzları ve Yüe-çileri egemenliği altına almıştır. Yirmi altı
Türk boyunu tarihte ilk kez bir bayrak altında toplamış- Çin baskısından kaçan Hunlar, batıya göç ederek Ka-
tır. Bu dönemde, Çin baskı altına alınarak yıllık vergiye vimler Göçü’ne sebep olmuş ve Avrupa Hun Devleti’ni
bağlanmıştır. İpek Yolu’nda hakimiyet kurulmuştur. Mete kurmuştur. Asya Hun Devleti’nin yıkılmasıyla Tabgaçlar,
Han zamanında ülke en geniş sınırlarına kavuşmuştur. Avar ve Akhun Devletleri ortaya çıkmıştır.
3
İslamiyet Öncesi̇ Türk Tarihi
4
İMİZ
2022 EĞİT
İM B İ ZİM
İŞ
PEGEMKAMPÜS
UYGULAMASINI İNDİR
ÜCRETSİZ VİDEO DERSLERİ
HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
PEGEM AKADEMİ
Komisyon
ISBN 978-0-2021-0001-2
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, foto-
kopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar
hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten
uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük-
seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim
kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran-
maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.
Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Shira Ticaret Merkezi, Macun Mahallesi 204 Cad.
No: 141/33, Yenimahalle/Ankara
Yayınevi: 0312 430 67 501
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan “Coğrafya”
kapsamındaki 18 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Kitapta (Beşerî ve Ekonomik Coğrafya bölümünde) yer alan veriler Nisan 2022’ye kadar geçerli olmaktadır.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar dileriz.
Genel Yetenek Genel Kültür Konu Anlatımlı Setimizi alan siz değerli okuyucularımıza 183 saatlik konu anlatım
videosu ve 5 adet online deneme ürünümüz hediyedir.
Pegem Akademi
Kitabın baskı tarihinden sonra gerçekleşen değişikliklere aşağıda yer alan kodu okutarak
ulaşabilirsiniz.
Uygulamanızı Kullanabilmeniz İçin
Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi
2
gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst sekmede yer alan “Aktivasyon Kodlarım” alanından kodunuzu
3
aktif edebilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra kategori alanından “Video Dersler” sekmesine tıklayarak videolarınıza
4 ulaşabilirsiniz..
1. Bölüm 4. Bölüm
Türkiye’nin Coǧrafi Konumu Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme
Mutlak (Matematik) Konum ������������������������������������������ 1 Türkiye’de Nüfus Ve Yerleşme������������������������������������� 97
2. Bölüm
Türkiye’nin Yer Şekilleri
Türkiye’nin Yer Şekilleri������������������������������������������������ 22
5. Bölüm
Türkiye’de Yer Şekillerinin Oluşumunda Etkili Olan Türkiye’de Tarım, Hayvancılık ve
Kuvvetler����������������������������������������������������������������� 25
Ormancılık
Türkiye’de Topraklar���������������������������������������������������� 43
Türkiye’de Tarım�������������������������������������������������������� 122
Toprak Oluşumu����������������������������������������������������� 43
Türkiye’de Hayvancılık����������������������������������������������� 137
Toprak Çeşitleri������������������������������������������������������������ 44
Türkiye’de Ormancılık������������������������������������������������ 143
Doğal Afetler ve Çevre Sorunları��������������������������������� 46
Hızlı Tekrar��������������������������������������������������������������� 144
Hızlı Tekrar ���������������������������������������������������������������� 52
Çözümlü Test����������������������������������������������������������� 146
Çözümlü Test������������������������������������������������������������� 55
Cevaplı Test�������������������������������������������������������������� 152
Cevaplı Test���������������������������������������������������������������� 61
3. Bölüm
6. Bölüm
Türkiye’nin İklim ve Bitki Örtüsü
Türkiye’de Madenler, Enerji
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü��������������������������������� 64 Kaynakları ve Sanayi
Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler�������������������� 64 Türkiye’de Madenler�������������������������������������������������� 155
v
İÇİNDEKİLER
7. Bölüm
Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
Türkiye’de Ulaşım������������������������������������������������������ 182
8. Bölüm
Türkiye’de Bölge Sınıflandırılması
Bölge Sınıflandırması������������������������������������������������� 209
Kaynakça������������������������������������������������������������������ 250
vi
Türkiye’nin Coğrafi Konumu
1.
Bölüm
Türkiye’nin dünya
üzerinde bulunduğu
yeri varsayılan
yatay ve dikey açı
ve çizgilere göre
tanımlama mutlak
(matematik) konum
tanımlaması iken
kendisi ve çevresi
ile ilgili özelliklere
göre tanımlama
göreceli (özel) konum
tanımlamasıdır.
Meridyenler (Boylamlar)
Paraleller (Enlemler)
UYARI
Mutlak konum ile ilgili sorularda meridyen özellikleri ve boylam etkilerini, paralel özellikleri ve enlem etkilerini kavramak
soru çözümü açısından önemlidir.
Örneğin sınava hazırlanan öğrencilerin bu konuda en çok hata yaptığı noktalardan birisi de meridyen aralıkları kutup-
lara doğru daraldığı için aynı meridyen yayı üzerindeki noktaların başlangıç meridyenine kuş uçuşu uzaklıklarının eşit
olmaması özelliğidir.
1
Türkiye’nin Coğrafi Konumu
23° 27ı G
Orta Kuşak
K u t u p Ku ş a ğ ı 66° 33ı G
90° G
Enlemin Etkileri
Enlem; iklimi, güneş ışınlarının düzleme geliş açısını, sı-
caklık dağılışını, denizlerin tuzluluk oranlarını, gece ile
Ekvat gündüz arasındaki zaman farkını, kalıcı kar sınırı yüksel-
or
tisini, yerleşme ve tarım faaliyetlerinin sınırını, bitki örtü-
sü çeşitliliğini, toprak çeşidini, akarsu rejimlerini, tarım
ürünlerini, yerleşme biçimini, hayvanların dağılışını vs.
etkiler.
JJ Ekvator’un 90 adet kuzeyinde, 90 adet güneyinde Bir kutuptan diğer kutba ulaşan, paralelleri dik açıyla ke-
olmak üzere, toplam 180 adet paralel bulunur. sen hayalî yarım çemberlere meridyen denir.
Meridyenlerin, Başlangıç meridyenine (Greenwich) olan
JJ Başlangıç paraleli Ekvator’dur.
uzaklığının açı cinsinden değerine ise boylam denir. Me-
JJ En büyük paralel dairesi Ekvator’dur. ridyen ve boylam birbirlerinin yerine kullanılabilmektedir.
2
Türkiye’nin Coğrafi Konumu
JJ Meridyen dereceleri Greenwich’ten doğuya ve batı- detaylı koordinat tanımlamaları için (derece, dakika,
ya gidildikçe büyür. saniye) kullanılır. Ancak ÖSYM sorularında meridyen
ve boylam aynı olarak düşünülebilir.
JJ Meridyenler kuzey - güney doğrultusunda uzanır.
JJ Bütün meridyenler kutuplarda birleşirler. Boylamın Etkileri
JJ Ardışık iki meridyen arasındaki yerel zaman farkı 4 Boylam; yerel saati etkiler. Yerel saat ise herhangi bir
dakikadır. noktanın, güneşin konumuna göre belirlenen saatidir.
JJ Boylam ise, dünya üzerindeki bir noktanın başlan- Saat dilimleri, yerel saatin ileri veya geri olması, güneşin
gıç meridyeni ile arasındaki açısal değerdir. Daha erken veya geç doğup batması boylam ile ilgilidir.
Kırklareli 42°
Bartın
Sinop
İstanbul Kastamonu
Zonguldak Artvin
ne
Tekirdağ Ardahan
Edir
Adıyaman Hakkari
ar
Şırnak
M
Burdur
K.
Muğla Mardin
Adana
Karaman Osmaniye
Antalya Gaziantep Şanlıurfa
Mersin
Kilis 37°
Hatay
36°
3
Türkiye’nin Coğrafi Konumu
Bakı etkisi
• Güneş ışınlarını daha büyük açı ile alır. Boylam Sonuçları – 26° Doğu – 45° Doğu
• Güneşlenme süresi fazladır. 1. Türkiye başlangıç meridyenin (Greenwich) doğusun-
• Sıcaklık daha fazladır. da yer alır.
• Aynı tür bitkilerin olgunlaşma süresi daha kısadır. Buna bağlı olarak başlangıç meridyenine göre yerel
ve ulusal saati ileridir.
Kalıcı kar sınırı
2. Türkiye’nin en doğusu ile batısı arasında 19°lik boy-
lam farkı bulunur.
Samyeli
Lodos (Keşişleme)
Ülkemizdeki bu uygulamada saatlerin Ekim ayında bir saat
Kıble geri alınması (Kış saati uygulaması) 2016’da kaldırılmıştır.
Artık ülkemizde yıl boyunca 3. saat diliminin ortasından
3. Türkiye orta kuşakta yer alır. (Dönence = 23°27ı ile geçen 45° Iğdır boylamının yerel saati ulusal saat olarak
Kutup Dairesi = 66°33ı arasında) kullanılmaktadır. (Yaz saati uygulaması)
4
İMİZ
2022 EĞİT
İM B İ ZİM
İŞ
PEGEMKAMPÜS
UYGULAMASINI İNDİR
ÜCRETSİZ VİDEO DERSLERİ
HEMEN İZLE
Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.
PEGEM AKADEMİ
Komisyon
ISBN 978-0-2021-0001-2
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, foto-
kopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar
hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten
uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yük-
seköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim
kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taran-
maktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır.
Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.
İletişim
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Shira Ticaret Merkezi, Macun Mahallesi 204 Cad.
No: 141/33, Yenimahalle/Ankara
Yayınevi: 0312 430 67 501
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
ÖN SÖZ
Değerli Adaylar;
Bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan “Temel Yurttaşlık
Bilgisi” kapsamındaki soruları etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Genel Yetenek Genel Kültürü Konu Anlatımlı Setimizi alan siz değerli okuyucularımıza 183 saatlik konu anlatım
videosu ve 5 adet online deneme ürünümüz hediyedir.
Pegem Akademi
Kitabın baskı tarihinden sonra gerçekleşen değişikliklere aşağıda yer alan kodu okutarak
ulaşabilirsiniz.
Uygulamanızı Kullanabilmeniz İçin
Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:
Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi
2
gerçekleştirebilirsiniz.
Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst sekmede yer alan “Aktivasyon Kodlarım” alanından kodunuzu
3
aktif edebilirsiniz.
Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra kategori alanından “Video Dersler” sekmesine tıklayarak videolarınıza
4 ulaşabilirsiniz..
1. Bölüm 2. Bölüm
Temel Hukuk Bilgisi Devlet ve Hükûmet Sistemleri - Türk
Anayasa Tarihi
Sosyal Düzen Kuralları��������������������������������������������������� 1
Devlet Kavramı ����������������������������������������������������������� 48
Hukuk Türleri����������������������������������������������������������������� 4
4. Bölüm
Tüzel Kişilik Kavramı ����������������������������������������� 29
Devletler Özel Hukuku ������������������������������������������� 37 C. Siyasi Hak ve Ödevler (Aktif Statü Hakları) ������� 87
v
İÇİNDEKİLER
5. Bölüm 7. Bölüm
Yasama Yargı
Yasama Yetkisinin Özellikleri �������������������������������������� 94 Genel Hükümler �������������������������������������������������������� 127
Seçimlerin Genel Yönetim ve Denetimi ���������������������� 96 Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) ��������������������������� 137
TBMM Üyelerinin Hukuki Statüsü ������������������������������ 99 Inkılap Kanunlarının Korunması �������������������������������� 139
Cevaplı Test-2 ��������������������������������������������������������� 101 Yargı Yoluna Kapalı Olan İşlem ve Kararlar ��������������� 139
vi
Temel Hukuk Bilgisi
1.
Bölüm
Topluluk hâlinde yaşamanın bir sonucu olarak kurallara gereksinim duyulmuştur. Sosyal düzeni sağlayan bu kurallar;
din, ahlak, görgü ve hukuk kurallarıdır. Kişiler sosyal hayattaki ilişkilerinde bu kuralların koymuş olduğu “emir” ve
“yasaklara’’ uygun biçimde davranmak zorundadırlar. Aksi hâlde, birtakım tepkilerle karşılaşırlar. Bu tepkiye genel
olarak yaptırım (müeyyide) denir.
A. Din B. A
hlak C. Görgü D. Ö
rf ve Âdet E. H
ukuk
Kuralları Kuralları Kuralları Kuralları Kuralları
Din, evreni yaratan Ahlak kuralları kişilerin Sosyal hayatta birey- Toplumda uzun Toplum hâlinde
ve yöneten insan hem kendilerine, hem lerin bir grup içinde ya süredir uygula- yaşayan insan-
üstü ilâhi bir varlı- de diğer insanlara da aynı sosyal çevreye nan ve uyulması ların birbirleriyle
ğa inanmayı ve ona karşı olan ödevlerini mensup kişilerin gün- yönünde genel veya devletle olan
ibadet etmeyi emre- gösteren ve düzenle- lük yaşamlarında ne inanç taşıyan ku- ilişkilerini, haklar
der. İnsanların Tanrı yen birtakım davranış şekilde davranmaları rallar bütünüdür. ve yükümlülükler
ile olan ilişkilerini kurallarıdır. Ahlak ku- gerektiğini gösteren çevresinde dü-
Not: Hukuk ku-
düzenler. Din ku- rallarına uyulmadığı kurallardır. Görgü ku- zenleyen kural-
rallarına aykırı
rallarına uyulmadığı zaman kişi dışlanma rallarına uymayan kişi- ların tü-müdür.
herhangi bir şey
zaman günah işlen- veya ayıplanma ile ler görgüsüz, saygısız, Hukuk kurallarının
örf ve âdet kuralı
miş sayılır. Yaptırımı karşılaşır. Yaptırımı kaba olarak nitelendi- yaptırımı maddi-
olamaz.
(müeyyidesi) mane- manevidir. Ahlak ku- rilir. Yaptırımı manevi- dir.
vidir. ralları İkiye ayrılır: dir.
1
Temel Hukuk Bilgisi
1. İdare Hukuku Yaptırımları Ülkemizdeki idari yargı yerleri; Danıştay, bölge idare
✶✶ İdare hukukunda yaptırımlar ikiye ayrılır. Birincisi mahkemesi, idare ve vergi mahkemeleridir.
idarenin kişilere uyguladığı yaptırımlardır. Bunlara;
iş yeri kapatma cezası, memurun meslekten çıka- 2. Ceza Hukuku Yaptırımları
rılması cezası, trafik cezası, öğrencinin okuldan
uzaklaştırılması, disiplin cezaları gibi cezalar örnek ✶✶ Ceza hukuku alanında yaptırımın adı ‘‘ceza’’dır.
verilebilir. İkincisi ise idarenin bizzat kendisine uy- Kanunun suç saydığı filleri işleyen kişilere adli ma-
gulanan yaptırımlardır. Kişiler, idarenin yaptığı işlem- kamlarca uygulanır. Kanun (TBMM çıkarır) dışında
lerin hukuka aykırı olduğunu düşünüyorlarsa idari hiçbir hukuk kuralı ile suç ve ceza konulamaz. Buna
yargıda idari işlemin ortadan kaldırılmasını (idari iş- evrensel bir hukuk ilkesi olarak ‘‘suçta ve cezada
lemin iptali) talep edebilirler veya bu hukuka aykırı kanunilik ilkesi’’ denir. Yaptırım cezaları hapis ve
işlemlerinden zarara uğramışlarsa yine idari yargıda adli para cezaları olarak iki ana gruba ayrılır.
idareden zararlarını (tam yargı davası) tazmin ede- Türk Ceza Kanunu’na Göre Hapis Cezaları
bilirler. İptal ve tam yargı yaptırımları idareye uygu-
77 Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası: Bu
lanan yaptırımlardır.
ceza, mahkûmun yaşamı boyunca devam eder.
Mahkûmun hapis cezası, ilgili mevzuatta belirtilen
katı güvenlik koşulları altında yerine getirilir.
2
Temel Hukuk Bilgisi
77 Müebbet hapis cezası: Hapis cezası, mahkûmun Bu hâller kendi içinde mutlak ve nispi butlan ola-
yaşamı boyunca sürer. rak ikiye ayrılır:
77 Süreli hapis cezası: En az 1 ay, en fazla 20 yıl sürer.
Bir yıldan az olan hapis cezalarına kısa süreli hapis a. Mutlak butlan: Hukuki işlem, kanunun aradığı
cezası denir. kurucu unsurlara sahip olmakla birlikte, kanunun
emredici hükümlerine aykırı (kamu düzenine, ki-
şilik haklarına, genel ahlaka ve adaba aykırı) ise
NOT kesin hükümsüz olur. Örneğin A’nın uyuşturucuyu
B’ye satma konusunda B ile bir sözleşme yapma-
Anayasanın 38. maddesine eklenen ‘‘Ölüm cezası ve ge- sı, bir kimsenin, teyzesi, halası, amcası veya dayısı
nel müsadere cezası verilemez.’’ hükmü ile ölüm cezası ile evlenmesi, akıl hastası birinin evlenmesi mutlak
hukuk düzenimizden tamamen çıkarılmıştır. butlan ile hükümsüzdür. Burada hukuki işlem doğ-
muştur ancak geçerlilik şartları yoktur. Hukuki işlem
B. Özel Hukuk Yaptırımları yapıldığı andan itibaren geçersizdir. Taraflar sonra-
dan bu hukuki işlemlere geçerlilik kazandıramazlar.
JJ Özel hukuk yaptırımları ‘‘işlemleri hükümsüzlüğü’’,
‘‘cebri icra’’ ve ‘‘tazminat’’ olmak üzere üçe ayrılır:
b. Nispi butlan: Hukuki işlemin, kanunda aranan
A. İşlemlerin Hükümsüzlüǧü
kurucu unsurlara sahip ve kanunun emredici hü-
✶✶ Hükümsüzlük hukuki işlemlerdeki hukuka aykırılık- kümlerine de uygun olması ancak işlemi yapan
lara ya da sakatlıklara bağlanan hukuki sonuçlardan iradede geçici bir sakatlık olması durumudur.
biridir. Hükümsüzlük üçe ayrılır: İradeyi sakatlayan hâller geçici durumlardır. Bun-
lar hata, hile, aldatma, korkutma gibi sakatlık
1. Yokluk
hâlleridir. Burada hukuki işlem doğmuştur ve ge-
▼▼ Hukukun bir hukuki işlemin var olması için öngör- çerlidir. Ancak geçici suretle bir irade sakatlığı söz
düğü kurucu unsurlarında eksiklik söz konusu konusudur. Başta geçerli olan hukuki işlem iradesi
ise yokluk yaptırımından bahsederiz. Bir hukuki sakatlanan kişinin mahkemeden talebiyle geçersiz
işlemin hukuk hayatında var olması için gerekli hâle gelir. Sarhoşken veya baskı altındayken ev-
olan bu kurucu unsurlardan bir ya da birkaçının lilik sözleşmesini imzalayan bir kişinin bu sakatlığı
olmaması hâlinde, o işlem hukuk hayatında hiç sonradan mahkeme kararıyla ortadan kaldırması
yapılmamış yani doğmamış sayılır. Kişilerin nasıl nispi butlana örnek olarak gösterilebilir.
evleneceği kanunda belirtilmiştir. Yokluğa imam
nikahı ile yapılan veya aynı cinsten kişiler arasın-
da yapılan evlilikleri örnek verebiliriz. Aynı şekilde
NOT
yazılı olarak yapılmayan kefalet sözleşmesi de
yoktur. Çünkü kefalet sözleşmesinde yazılı şekil, Mutlak butlanda hukuksal işlem, hâkim kararıyla birlikte
kurucu ögedir. başlangıçtan itibaren tümüyle ortadan kalkarken nispî
▼▼ Yok hükmünde olan bir işlemin geçersizliğini butlanda hukuksal işlem, hâkimin kararından sonraki
sağlamak için bir dava açılmasına gerek olmadığı dönem için geçerli olmak üzere ortadan kalkar. Mutlak
gibi böyle bir işlemden de bir hak ya da yüküm- butlan durumunda hukuksal işlemin taraflarının anlaşma-
lülük doğmaz. sının geçersiz olan işleme izin vermelerinin hiçbir etkisi
yoktur. Yani taraflar anlaşarak mutlak butlanla sakat bir
2. Butlan işlemi geçerli hâle getiremezler. Oysa nispî butlanda ta-
▼▼ Bir hukuki işlemin hukuk dünyasında var olup, rafların anlaşması sakat hukuksal işlemi geçerli hâle ge-
ancak tarafların istediği sonuçları hukukun ön- tirir.
gördüğü geçerlilik şartlarındaki eksiklik nedeniyle 3. Tek Taraflı Bağlamazlık
doğuramadığı duruma butlan adı verilir. Butlan-
da, yokluktan farklı olarak sözleşme doğmuştur ▼▼ Bir hukuki işlemin geçerliliğinin belirli bir kişi
çünkü sözleşmenin kurucu unsurları vardır. veya makamın onayına bağlı olduğu hâlde bu
onay alınmadan yapılması durumunda hukuki
işlemin geçersiz sayılmasıdır. Örneğin velisinin
onayı olmadan 17 yaşındaki bir kişinin yetişkin
birisi ile yaptığı satış sözleşmesi küçüğü bağla-
mazken yetişkini bağlar. Velisi sonradan onaylar-
sa, sözleşme iki taraf için de geçerlilik kazanır.
3
Temel Hukuk Bilgisi