SICAKLIK

Sıcaklık, “bir gaz veya sistemdeki moleküllerin (kinetik enerji)

hareketi ve çarpışmasından elde edilen ısı enerjisinin bir
ölçüsü” olarak tanımlanır.

1
Sıcaklıktaki günlük, mevsimsel, dikey ve bölgesel değişimler
dünyanın hava durumu üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.

2
3
SICAKLIK

• Celsius
• Kelvin
• Fahrenheit

Celcius’ u Fahrenheit’ e çevirirken : °F =(°C x 9/5)+32

Fahrenheit’ i Celcius’ a çevirirken : °C =(°F - 32) x 5/9

Celcius’ u Kelvin’ e çevirirken : K = °C+273

Kelvin’ i Celcius’ a çevirirken : °C =K-273

4
Sıcaklık Ölçümü

5
Rasat Siperi

2m

6
7
ATMOSFERİN ISINMASI
1- Güneşsel Işınım (Solar Radyasyon)

2- Karasal Işınım (Radyasyon)

3- Kondüksiyon

4- Konveksiyon

5- Yoğunlaşmanın gizli ısısı

8
Solar Radyasyon

9
Karasal Işınım (Radyasyon)

10
Kondüksiyon

11
Konveksiyon

12
Adveksiyon
Sıcaklığın yatay hareket ile taşınmasıdır.

13
Yoğunlaşmanın gizli ısısı (Latent heat)

14
Sıcaklık değişimi

• Günlük

• Mevsimsel

15
GÜNLÜK SICAKLIK DEĞİŞİMİ

16
 GÜNLÜK SICAKLIK DEĞİŞİMİNİ
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• Bulut kapalılığı

• Rüzgar

• Yeryüzü

• Nem

• Enlem

• Mevsimler

17
Nem Etkisi

18
Enlem Etkisi

19
Mevsimsel etki

20
Sıcaklığın Düşme Oranı – Kararlılık / Kararsızlık
Lapse Rate

21
İzoterm

22
Inversion

23
 Inversion Tipleri
• Cephe inversiyonu

• Soğuma (radyasyon) inversiyonu

• Hava sarsıntısı inversiyonu

• İrtifa ile değişmeyen inversiyon

24
Adyabatik Isınma ve Soğuma

25
 Kuru Adyabatik Lapse Rate (DALR)

Kuru havanın soğuma oranı 3 ºC/1000

ft (1 ºC/100 m)
26
Doymuş Adyabatik Lapse Rate (SALR)

1.5 °C / 1000 feet = 0,6 °C / 100 mt 27

 Kararlılık - Kararsızlık
KARARLILIK

28
Kararsızlık

UN

29
Mutlak Kararlılık, Mutlak Kararsızlık ve Koşullu Kararlılık

Atmosferin kararlılık seviyeleri Mutlak Kararlılık, Mutlak Kararsızlık ve

Koşullu Kararlılık olarak sınıflandırılır.

Mutlak Kararlılık
ELR < SALR < DALR 30
Mutlak Kararsızlık ELR >DALR > SALR

31
Koşullu Kararsızlık
SALR < ELR < DALR

32
Nört Kararlılık

33
 Özetle;

ELR = DALR if air is dry

ELR = SALR if air is saturated
34
 Kararlı ve Kararsız Havanın Özellikleri
Kararlı Hava
Havanın yere yakın seviyelerinde
zayıf görüş koşulları, sis, pus, toz
ve duman
Alçak bulut tavanı, düz tabaka
(stratiform) tipi bulutlar veya
bulutsuz bir gökyüzü
Hafif rüzgâr veya genellikle sakin
bir hava
Yağış olarak aralıklı, hafif yağmur,
kar ve çisenti
Kararsız Hava
Yağış anı hariç, gayet iyi görüş
koşulları
Yağış anı hariç, yüksek bulut
tavanı
Rüzgârlı ve sarsıntılı bir hava
Küme halinde toplu bulutlar
Oraj, dolu, yağmur veya kar
sağanağı
35
 Örnek Sorular
1- Adiyabatik bir süreçte ısı;
a) Kaybolur
b) Ne ilave olur ne de kaybolur.
c) Ilave olur fakat sonuçta tamamen kaybolur.
d) Ilave olur

2- Hangi süreç adyabatik soğumaya sebep olur.

a) Havanın alçalırken genişlemesi.
b) Soğuk yüzey üzerinde hareket eden hava.
c) Buharlaşma safhasında gizli ısının açığa çıkması.
d) Havanın yükselirken genişlemesi

3- Atmosferin alt seviyesindeki doymuş bir hava parselinde her 100

metrede, sıcaklıktaki azalma yaklaşık olarak;
a 1.5°C
b 1°C
c 0.6°C
d 0.35°C

36
4- Bir hava tabakasındaki sıcaklık azalması, her 100 metrede, 1°C den fazla
azalıyorsa bu tabaka;
a) Şartlı kararlı olarak tarif edilir
b) Mutlak kararlı olarak tarif edilir
c) Şartlı kararsız olarak tarif edilir
d) Mutlak kararsız olarak tarif edilir.

5- Adyabatik olay;
a. hava kütlesi içerisinde ısının artmasıdır.
b. hava kütlesi içerisinde ısının azalmasıdır.
c. basınç değişikliği nedeniyle ısının değişmesidir.
d. hava kütlesi içerisinde bulut oluşmasıdır.

6- Eğer Çevresel Isı Değişikliği Oranı (ELR) yüksek bir değere sahip ise;
a. İstikrarlı hava şartları mevcuttur.
b. İstikrarsız hava şartları mevcuttur.
c. Nötr şartlar mevcuttur.
d. Duruma göre istikrarlı şartlar mevcuttur.

37
7- Uluslar arası standart atmosferin öngördüğü sıcaklık düşüş oranı
aşağıdakilerden hangisidir?

a) 4°C/1000 ft.
b) 1.5°C/1000ft.
c) 3°C/1000ft.
d) 1.98°C/1000ft.

8- İki cismin birbiriyle temas sonucunda enerji alış verişi gerçekleştirme

şekline ne ad verilir?

a) Radyasyon
b) Konveksiyon
c) Kondüksiyon
d) Gizli ısı

9. Yeryüzü hangi yolla ısınır?

a) Konveksiyon
b) Kondüksiyon
c) Uzun dalga güneş radyasyonu
d) Kısa dalga güneş radyasyonu
38
10- Sıcaklığın günlük değişim oranı:

a) Karayla karşılaştırıldığında deniz üzerinde daha fazladır

b) Çölde, yeşil alanların hakim olduğu bölgelere nazaran daha azdır
c) Bulutlanmanın olduğu her yerde azalır
d) Rüzgar hızı arttıkça artar

11- İnversiyon ne zaman oluşur?

a) Eğer yatay düzlemde sıcaklık değişimi yoksa

b) Yükseklik arttıkça sıcaklık değişimi yaşanmıyorsa
c) Yükseklik arttıkça sıcaklık artıyorsa
d) Yükseklik arttıkça sıcaklık azalıyorsa

12- Bir maddenin sıvı halden gaz hale geçiş süreci ne şekilde isimlendirilir?

A) Gizli ısının dışarı verildiği yoğunlaşma

B) Gizli ısının dışarı verildiği buharlaşma
C) Gizli ısının emildiği yoğunlaşma
D) Gizli ısının emildiği buharlaşma

39
13- Gaz halinden sıvı hale geçiş sürecine ne ad verilir?

A) Gizli ısının emildiği buharlaşma

B) Gizli ısının dışarı verildiği buharlaşma
B) Gizli ısının dışarı verildiği buharlaşma
D) Gizli ısının dışarı verildiği yoğunlaşma

14- Kuru adyabatik değişim oranı aşağıdaki şıklardan hangisinde doğru olarak
verilmiştir?

A) 0.5°C/100m
B) 2°C/1000ft
C) 0.65°C/100m
D) 3°C/1000ft

15- Aşağıdaki bilgilerden hangisi ile atmosferin kararlılığı öğrenilebilir?

A) Yüzey ısısı
B) Çevresel değişim oranı (ELR)
C) Kuru adyabatik değişim oranı (DALR)
D) Yüzey basıncı
40
16- Sıcaklığın gün içerisinde olan değişiminden aşağıdaki rüzgar tiplerinden
hangisi oluşur?

A) Deniz ve kara meltemleri (sea and land breeze)

B) Ticaret yolu rüzgarları (trade winds)
C) Muson rüzgarları
D) Anabatik rüzgarlar

17- Süblimleşme nedir?

A) Maddenin katı halden sıvı hale geçmesi
B) Maddenin sıvı halden gaz hale geçmesi
C) Maddenin gaz halinden sıvı hale geçmesi
D) Maddenin gaz halinden katı hale veya katı halden gaz haline geçmesi

18- Buharlaşma nedir?

A) Maddenin katı halden sıvı hale geçmesi
B) Maddenin sıvı halden gaz hale geçmesi
C) Maddenin gaz halden sıvı hale geçmesi
D) Maddenin gaz halinden katı hale veya katı halden gaz haline geçmesi

41
19- Atmosfer temel olarak nasıl ısınır?

A) Alt seviye atmosfer katmanı tarafından emilen ve ozon tabakası tarafından

filtre edilmemiş direkt güneş enerjisi ile
B) Dünya yüzeyinden yansıyan bir ışıma ile tekrar atmosfere yayılan ısı ile
C) Atmosferde bulunan nemin hal değiştirmesi ile açığa çıkan gizli ısı ile
D) Yüksek ekvatoral bölgelerden kuzeyli ve güneyli enlemlere yayılan sıcak
hava ile

20- Yer yüzeyi sıcaklığındaki günlük değişim:

a) Rüzgar hızının değişiminden etkilenmez.

b) Sakin hava koşullarında en düşük seviyededir.
c) Rüzgar hızı arttıkça azalır.
d) Rüzgar hızı arttıkça artar.

21- Hava sıcaklığının gerçek şartlarda irtifa ile değişimine verilen isim
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Adyabatik sıcaklık değişim oranı (ALR)
b) Sıcaklık eğrisi
c) Gerçek değişim oranı (LR)
d) Çevresel sıcaklık değişim oranı (ELR) 42
22- Hangisi atmosferde oluşan bir ısı transferi şekli değildir?

a) Adveksiyon
b) Konveksiyon
c) Enverziyon
d) Kondüksiyon

23- Adyabatik işlem esnasında ısı,

a) sadece yükselir
b) sadece düşer
c) değişmez
d) düşer veya yükselir

24- Bir hava tabakasındaki sıcaklık azalması, her 100 metrede, 1°C den
fazla azalıyorsa bu tabaka;
a) Şartlı kararlı olarak tarif edilir
b) Mutlak kararlı olarak tarif edilir
c) Şartlı kararsız olarak tarif edilir
d) Mutlak kararsız olarak tarif edilir.

43
25- 12°C deki doymamış havanın 6000 ft’ yükseltildiğinde son
sıcaklığı nedir?

a) +20°C
b) +18°C
c) +30°C
d) -06°C

44