Srodki stylistyezne Def alegoria - motyw lub znak (po: stat, zwierze, rzecz, wydarze: nie), Kt6ry précz dostownego znaczenia ma jeszcze znacze- nie ukryte, domysine, ale okre sone | jednaznaczne, Pozwa: zyblizyé pewne pojecia, onkretyzowat cechy, anafora - powtérzenie wyra: 2u lub grupy wyraz6w na po: czatku kolejnego wersu, zda- nia, strofy. Anafora wystenuje w poezii iw prozie animizacja (ozywienie) - to nacawanie przedmiatom, za om, pojeciom cech istot yeh (ale 2 wykluczeniem wylacanie ludzkich, jak a cay mysieni) apostrofa - bezpoéredni awrot formie wotacza do osoby 2martej lub nieobecne), po ia, przedmiotu, zjawiska utrzymany w podniosiym,uro: czystym toni. epitet - najprosciej rzecz ul mujac - jest w wierszu okre- sleniem rzeczownika. Naj czeécie] w tej roli wystepuje praymiotnik, ale moze jg tez peinié Imiestéw lub inny rze nik. Epitet wystepule przede wszystkim w lryce eufemizm ~ wyraz, wyraze- nie lub caty zwrot stosowa: ny zamiast innego wyrazu ze wagled6w obyczajowych, pol tycznych, religinych ~ np. 2a- puje wyrazenia dosadne wulgarne, nieobyczajne Inwokacja - szczegélnie uro- czysta odmiana apostro- fy; umieszczana z reguty we wsteple do poematéw epic- kich: zwrot do Boga, béstwa Jub muz z prosba o natchnienie pomoc w twérczym przedsie w2ieci. Cel zastosowania pomaga wyrazié sens ut uwypukla przekaz moraliza ski lub dydaktycany w bajkach dydaktycanych wy: stepuje jako element kompo: zycyiny zwrécenie uwagi czytelnika na ceche, asobe, Zjawisko, czyn: nosé, ktéra zostata zapisana wanaforze podkreslenie watnosc tej ce chy (osoby, zjawiske..) dla kon: strukgjiwiersza niekiedy wydobycie kontrastu rytmizacja wiersza skoczenie czytelnika nadanie tekstowi dynamiki (najczescie| worowadza ele ment ruchu) nadanie wypowiedzi podnio. sfego, patetycznego tonu posrednie wyznanie uczut do podmiotu ujawnionego w apo- strofie oddziatywanie na wyobraénie caytelnika tworzenie obrazu wytatenie stanu emocjonalne: g0 podmiotu lirycznego i jego stosunku do przedmiotu opisu tagodzi wypowied? ostabia nacechowanie emocjo- rane wypawiedzi eliminuje wyrazenia wulgarne, riestasowne, drastyczne nadanie wypowiedzi podnio: stego, patetycenego tonu Preyktad sowa - to alegoria madrosci lis - to alegoria chciwosc, przebiegtosci Guslare w Il cz. Dziadéw ~ alegoria madrosciludo- we), wiedzy, przewodnika miedzy Swiatami Twarde Ze/0z0 2 wielkim topione ktopotem. Twardy dyjament 2odnym nie pozyty miotem, Twardy dab wiekiem starym skamieniaty Twarde skaty, na morskie nie dbgjace waty: Twardsza-s ty, ponno, kt6re) tzy me nie zlamaly, Nad zelazo, dyjoment, twordy dab iskoty, JL Morsztyn Do ponny Kwiaty, ksztoit swéj péisennie zgadujgc zawezasu, iklym pakiem wkraczajg w nieznang giab lasu. 8. Lesmian Wiosna (0 roku 6w! Kto cieble widziat w naszym krajut ‘A Mickiewicz Pan Tadeusz (ks. Xi) Jo jestem noc czerwcowa, krélowa jagminowa, zopatrzcie sie w moje rece wstuchajcie sie w Spiewny chéd. K.L Gatczyfiski Noctes Aninenses Ua aq sen Zelazny, twardy, nieprzespory, Jan Kochanowski Tren Vil (en zelazny to Smier¢) Panno swieta, co Jasnej bronisz Czestochowy Iw Ostrej Swiecisz Bramie! Ty, co gréd zamkowy Nowogrédzki ochraniosz 2zjego wiernym ludem! ‘A. Mickiewicz Pan Tadeusz (ks. |) WIDWLAWANLNI | VZITYNYANALIZA | INTERPRETACJA Definicja Ironia - Srodek stylistycany polegajacy na wykorzystaniu stow, wyrazef, ktérych do: slowne znaczenie jest admien: ne od intencji autora metafora (przenosnia) - ze- stawlenie wyraz6w, kt6rego nie wolno rozumieé dostow- nie; wyrazenie, w ktorym po- szczegéine stowa nabieraja nowego, niezwyktego znacze- nia, Metafor uzywamy w jezy- ku potacenym, nie zdajac sobie Ztego sprawy. Wiele zwiazkow frazeologicenych ma znaczenie metaforycane (przenosne}. neologizm artystyczny ~ wy- raz nowo utworzony, specjal- rie na potrzeby wiersza. onomatopeja (déwiekona Sladownictwo) - stosowanie w wierszu wyrazbw dwieko: nagladowczych. Najczescie] polawia sig w poezji adreso: wane} do dzieci lub stylizowa: rej na ludowa, personifikacja (uosobienie) - nadanie cech typowo ludzkich przedmiotom, roslinom, 2wie- rzetom, pojeciom itp, poréwnanie - zestawienie ze soba dwéch przedmiotéw, zja- isk, pojeé. ze w2gledu na taczace je podobienstwo. poréwnanie homeryckie ~ mocno rozbudowane, obszer- ne poréwnanie, ktorego drugi caton jest samodzielnym obra: zem poetyckim. Takie porow: niania chetnie stosowat Ho: mer w liadzie | Odysei - stad wywodz! sig nazwa tego rod: ka stylistycznego. Pordwna: nile homeryckie najezeScie) za czyna sie od stowa jak (jako) ipraez wiele wers6w prowadzi do drugiego cztonu zaczynaja: ego sie od stowa tok (taka) Cel zastosowania wprowadza zartobliwy nasté) elementy komiczne zaznacza dystans do danej rze czy. osoby 2dradza stosunek emocjonal: ny jako przejaw drwiny, s2y- derstwa buduje niezwykty obraz, a przez to driata na wyobrai- nig czytelnika wptywa na uczucia, emarje to- warzyszace czytaniu wiersza zaskakuje, a czasem zachwy- ca - w kaédym razie zmusza do wysitku intelektualnego podniesienie atrakcyjnosci wy- powiedz poetyckie} rradanie je) oryginalnego bramienia wabogaca, urazmaica warstwe bremieniowa utworu dobitne wyrazenie pewnych treSci i uczut ‘oddziatuje na wyobraénie czy telnika; pozwala na doktadne ‘wyobrazenie sobie przedmio- twopisu czasem zaskakuje lub zadziwia potaczeniem odlegiych zjawisk (np. masz fryzure jakby piorun wérodek gtowy strzef) tworzenie rozbudowanego ob razu poetyckiego ziatanie na wyobraénie czy telnika Praykiad Prayktadem ironll jest utwOr Do kréla Ignacego Krasickiego. Przedstawione zostaly w nim wszyst- ie wady kr6la, ktore wytykaja mu praeciwnicy ale ‘tak naprawde sq one zaletami. OSmieszeni zostali wigc cl, kt6r2y w mfodym wieku wladcy, jego do: broc i zamitowaniu do ksiag widza zagrozenie. Zoraz korki wysadzi, Jud nie wytrayma dtuze) J. Tawim Stro ay lecie Rézowieje o zmierzchu twj splowiaty licik. Wz turkacze 2a oknem. Maze sen méj wtasnie Tak odjezdza w zig ciemnos¢ - Spiewnie i kolasnie. W niebie - drobnych obfokéw napuszysty wuscig! B, Leémian Zmierzch bezpowrotny Jak ustyszy to kukutko, Wheeasnie: A to co 20 spétka? ‘Kuku-ryku? Kuku-ryku? J.Tuwim Ptasie rodio Sptywaja krople z ula. Woda 2 jabtoni kapie. Hej, deszcz po polach hula, Bo nie ma zadnych zmartwies. Kil Gatczyfiski Plesni ‘Moje ycie miato imie dziewczece, Imi jasne jak konwalie pierwsze, wane w trawie btyszczacej 0 Swicie Przeziliine szopenowe rece. J. Tuwim Imig Jako piekny wa? zmujdzki zwany giwojtosem, CChociaz zdaje sie drzemac leégc miedzy wrzosem, Peténie, bo na preemiony srebrzy sig i ztoc ‘AZ nagle zniknie 2 oczu we mchu lub paproci Tak strumiers krecacy sie chowot sie w olseynach, ktére na widnokregu czerniaty kariczynach, Wenoszac swe ksztafty lekkie, niewyrazne oku, Jok duchy na wpét widne, na poty w obioku. A. Mickiewicz Pan Tadeusz (ks. Vill)Definicja powtérzenie - najproscie}: po- storzenie tego samego wy" zdania, wyimka 2dania ‘= pewnym fragmencie wypo- swied2i. Klasycanym praykta- powt6rzenia jest anafora, waga: kazda anafora jest zeniem, lecz nie kazde webrzenie jest anaforal pytanie retoryczne - niewy: magajace odpowiedzi, bo od: ied? jest niejako w nim wwarta, Pytanie retoryczne ezy do chetnie uzywanych odkow stylistycenych. Poja- sess sie w wierszach, w prozi, we publicystyce, w jezyku po: nym. symbol - motyw, zbi6r moty: wow, 27k (postaé, rzecz, wy- arzeni), ktéry oprécz zna: nia dostownego posiada znaczenie dodatkowe, ukryte, esto niejasne, Symbol jest seeloznaczny, mozna go odbie- <€/ interpretowaé wielorako. 2drobnienie - wyraz pochod- Kt6ry okresla rzecz lub oso- mniejsza niz nazwana wy razem podstawowym. zgrubienie - wyraz pochod- ny okreélajacy osobe lub rzecz wieksza od nazwane| wyrazem odstawowym, Cel zastosowania == nadaje tekstowi rytm = awraca uwage na powtarzane wypowiedzenie, 2 czego wyni ka, Ze jest ono istotne w tek- Scie = wyraénie okregla stanowisko osoby méwiace} = zaostrza uwage czytelnika = ozywia | urazmaica styl wypo- wied2i czgsto nade jej zwiezto’e ' dodaje utworow! wieloznacz noéci, pozwala interpretowat go na wiele sposobow = wprowadza nastréj tajemn zoe = wyraza pozytywny lub lekko pogardliwy, ironiczny stosu nek do dane) rzeczy lub osoby, rnadaje zabarwienie emocjonal ne wypowiedzi ujawnia zyczliwose, sympatie lub ironig = wprowadza pogadna, wesota atmosfere w utworze = wyolbrzymia, zdradza nega: tywny stosunek, niecheé, iro: rie, ale tez moze wyraz tobliwy stosunek lub sympatie ‘nadaje emocjonainy chara: ter wypowiedzi ~ zdradza na- stawienie do dane] osoby lub reeczy Prayktad Raz do gazety .Stowo Niebieskie (skumbrie w tomacie skumbrie w tomacie) preyszed! moluski staruszek z pieskiem. (skumbrie w tomacie pstrag) Kl, Gatczyfiski Skumbrie w tomacie zis, kiedy jestesmy razem, (Odwrécifom twarz ku Scianie. 62a? Jak wyglada réza? Czy to kwiat? A moze kamies? W. Szymbarska Nic dwo razy Réta w Matym Ksieciu to symbol pigkna, mitosc kobiecosci, uczucia, Korona Popiela w Boiladynie to symbol dobre prawowite), rozwazne| wiadzy, dbania o podda- yeh. Praymrué ztociste Swiatetka, Ukr sie pod matki rabek, ‘Nim cig 2qubi Sronu zqbek Lub chtodne| rosy peretka. ‘Adam Mickiewicz Pierwiosnek Brody ich atugie, krecone wasiska, Werok dzik, suknia plugawo, Adam Micklewicz Powrét taty Byio to bardzo mite kudtate psisko podobne tro: che do szpica, a troche do owczarka. Roman Pisarski O psie, kt6ry jeZdzi koleja VPOVLaudUSLNI | VZFIYNY