1. Analiza i interpretacja utworu = Cechy dramatu Dramat to jeden 2 trzech rodzajow literackich (obok liry- » zbudowane z dialogéw (tekstu gléwnego) oraz wska- Hii epik’), ktéry obejmuje utwory: zowek inscenizacyinych {tekstu pobocznego); += przeznaczone najczesciej do wystawienia na scenie; _« pozbawione narratora, z wyraénie zarysowana akcla «= napisane z podziatem na akty i sceny; ukazana przez wypowiedzi i dziatania bohateréw. = Najwazniejsze elementy dramatu Aleksander Fredro ‘Autor itytet > Akt —czgSé utworu dramatycznego abejmujace logice: | Zemsta si ny i samodazieiny fragment akcji (edo zdarzenie tub ‘ag zdarzeft: zespdt scen uktadajacych sie w catose. AKL > Scena - czeS6 akcji dramatu wyodrebniona ze | Scena cewarta ledu na liczbe os6b bioracych w niej udzit. Odejécie jednej z postaci lub pojawienie sigkolejne| | Papkin, Podstolina ze drew! prawych 1acza poczatek nastepne| scery. PODSTOLINA > Tekst gléwny - wypowiedzi bohateréw dramatu: Wszak méwitam — albo koty, iogi przeplatane monologam. Albo Papkin nam sie zawil. > Tekst poboczny (didaskalia) -wskazOwki viatwiai papain wystawienie sztuki na scenie (przeznaczone dia een ysera, scenografa, choreografa, aktoréw) Zawie- | genjonvel Beina Went Podstolinol pot aniotal siainformacje oczasiemieiscu aig), dekoraclech, py stnel Pot anilal potrzebnych rekwiaytach, wyolgdzie i zachowaniu | | catyew reke} SRR postaci, sposobie wypowiadania tekstu. Sq zapise- c fe odmienng czcionka niz tekst glowny, zazwyeza) | | S14Ga: stueKa Unizony sursyg PODSTOLINA > Dialog - rozmowa co najmnie| dwéch postaci dra- | O82 sprowadza w nasze strony? matu. Dialogi petnia w utworze dramatycznym bar | pain dz0 waine funkcje: Rica narod alc Mite wszystkim nam zdarzenie, + informuja widza 0 wydarzeniach, ktére rozgrywaia | PODSTOLINA TL ST sig poza sceng; ‘Tym zdarzeniem? =dialog «= charakteryzuja bohaterow — pokazuja ich cechy, poglady, emocie. PAPKIN > Monolog - dtuzsza wypowied? jedne| postaci, wy- ‘Twe zamescie. glaszana zwykle w trekcie nieobecnosci innych os6b na scenie i kierowana bezposrednio do widza. PODSTOLINA Monolog przede wszystkim wyraza Swiat przezyé Moje? wewngtrenych bohatera, jego mys i uczucia > Utwory dramatyczne moga by¢ pisane proza lub ‘Aleksander Fredro, Zemsta, Krakow 1998, rszem (np. Dziady Adama Mickiewicza. ‘= Wybrane gatunki dramatyczne Praykiady tragedia | + utw6r dramatyczny 0 powaine} tematyce, przedstawiajacy zmagenia boh + Juliuse Stowacki 2 preeciwnosciami, ktérych nie potrafi przezwycigdyt (np. zlosem, wola bogéw, | Balladyna ‘tami natury, prawem, normami moralnymi, niesprzyjajacymi okalicznosciami) + tragizm bohatera polega na tym, Ze znajduje sig on w sytuaci bez wyiscia ~kazdy \wyb6r prowadai do kleski i kofczy sie dla niego katastrota (wykle émiercia) “Gatunek | komedia | + utw6r dramatyczny 0 pogodne} tematyce, ukazujacy bohateréw ich losy w lekki, + Aleksander Fredro, | zabawny sposé Zemsta + akcja komedi jest dynamicena i prowadsi zazwyezaj do szczesliwego zakofczenia + w komedi mana wyréznié try typy komizmu: sytuacyiny, jezykowy | postaciA Mickiewi DRAMAT - to jeden 2 tr2ech (obok lryk! | epi) rodzaj6w lterackich. Charakteryzuje utwory, ktére cechuje dialogo ~ caylisytuace i postacie ukazywane sa bezposrednio i za pomoca dialogéw (co stanowi tekst gléwny). wystepuje Sewvnie tekst poboceny (didaskala) Dramat jest przeznaczony do wystawiania na scene, dzlel sie na akty isceny. Nie wy- ou narrator, brakuje te? nadrzgdnego podmictu irycanego, Utwary dramatycene moge byé pisane wierszem lub proza. Charakterystycane cechy Prayktady Najstarszy gatunek dramatyceny, uksztaltowanywVw.p.ne. Sofokles Antygona Osia kompazycying tragedijest konfikt Gwéch niemoslivych W. Szekspir: Romeo i Juli, Hamlet do pogodzenia rac: dazen bohatera z przewyzszajacymi go J. Stowacki Balladyna sitami (wola bogéw, normami morainymi, losem). Tragedia podejmuje tematy powazne, wenioste Rowiesniczka tragedil, wywodzaca sie z wesolych piesni ob- A Fredro Zemsta rzgdowych ku ¢zci Dionizosa. Osig kompozycyjna komedi Molier: Swietoszek, Skapiec najczeScie| jest kontrast (bohateréw, postav). Wartka aka zmierza do pomysinego rozwigzania, @ w je trakcie zdarza sie wiele Komicenych (zabawnych) sytuac. Mozemy tu mowic ‘o komizmie stownym, sytuacyjnym, Komizmie postac UUksztattowat sie dopiero w XIX wieku. Mocno zarysowana —L. Kruczkowski Niemey _akcja jest oparta na konflikcie obyczajowym, spotecznym lub _H. Ibsen Dzika kaczka psychologicanym. Wystepuje niewielu bohaterow. Istnieja tez typy dramatu, ktérych nie da sie zakwalifikowaé do Zadnego z trzech powyészych gatunkéw ~ np. Dziady f20b, st. 155). Etaieae ake scena tekst gtowny tekst poboceny (didaskalia) monolog dialog zeSé utworu dramatycznego, zawierajaca w2glednie sp6jny | zamknigty odcinek akc), wyodreb: niony ze wegledu na zmiang miejsca lub czasu, charakteru zdarzef lub ich znaczenia dla calosci utworu. Cze&é utworu dramatycznego wyadrebniona ze wagledu na wystepujace w niej asoby. Przybycie lub odejécie ktorejéz nich oddziela jedna scene od nastepne| To wypowiedz postaci wystepujacych w utworze dramatycznym, \W odréénieniu od tekstu gléwnego (wypowiedz! bohateréw) pochodz bezposrednio od autora ini est praezaczony do wystawiania na sceni, a skierowany do ost realizujacych przedsta wiene (dla retysera,scenografa, ktorbw,kostiumografa, choreografa ~ maja poméc wystawit utwerna scene), Moga ogranicza¢ sie do podania podstawowych danych o czasie i miejscu ak porze dia, wygladzie seny, ostium, sposobie wypowiadania tekstu, orekwizytach, ale moga te2mie€ charaktr itera’ wycaza¢ stosunek autora do przedstawionych wydarze \Wzapisie uworu dla wyréznienia didaskalioystosuje sig odmienna ezcionke ‘To wypowiedé jedne] postaci, bedaca catoScia znaczeniowa I formalin, Monolog wyraza mysii i uczucia méwigcego. W utworze dramatycznym najczeécie] monolog wygtaszany jest podczas nieobecnosci pozostatych bohateréw, kierowany do widza. To wymiana zdah przynajmniej dwéch os6b, postaci. To podstawowy i giéwny sposbb wypowie- dzi w utworze dramatycznym. Dialogiw dramacie przedstawiaja wydarzenia, wplywaja na rozwéj ‘aki, charakteryzuja postacie - wyrazaja ich poglady, charakter, usposobienieJAK WYGLADA DRAMAT? Aleksander Fredro ZEMSTA < ec 2.6% wentrech aktach autor Tyut eta pon Sy go ny Den a * : * AKTT ea dna atti ce pg, "kn Generar ene =) nm ni be sf a Tpocgulac saya tay ac ri Dp ane yn * % ae Miawiowe pony Cut dag 5 ea es ll pr Test z aimee ae z ‘ ‘dasha & ‘Qu epanieensPao eee Analiza\interpretacja dramatu na podstawie Bolladyny J. Stowackiego Jaki tytul ma utwér? KtoDramat wilkiego polskiego twércy Juliusza Stowackiego Batla- Praedstawienie Podsumowanie, wniosk, refleksje jest autorern? Co nim watki? Jakie wydarzenia sa naj- watniejsze dla akc? Ceego datyczy glowny watel? (Uwaga - nie streszeza) catego utworu! Jedy- nie zasygnalizj.co jest bbohatera do niego pro wadea? Jakie wnioski ptyna Zutworu? Jakle wraze- nie wywiera na czytel- niku? dyna to uowor 2 epok’ Romantyzmu. Zadedykowany ZygMun- ‘utortytu, czas wiesz? W jake] epoce tow Krasiskiemu, po raz pierwsay zostat wydany w Perya wydania, eneza_powstatutwor? Cowat- _w 1839. By# to trudny czes w dzejachpolskiego narod Upa- utworu nego sig wtady driato? dk powstania istopadowego nastrajetPolakow pesymistycz- Jaki byly powody jego re, datego tekst stawia pytanie o wplywjednostki na pastwo, napisenia? jego histori. Do akiogo gatunku nale- Utwérjesttragecia w piecu aktach,napisana wierszem. Rymy zy dramat? Jakjest zbu- _pojawajace sie w tekcie sa nieregularne, zasem wersyrymula Typibudowa —dowany ile aktbn? 0 sig parayScie, ceasem krzytowe, jeszcze innym razem okalajco, f proza czy wiers.?Jakie Daiek temu drama jest rytmiczry. cechy ma jogo jezyk? Kiedy igdzietoczy sie Aja Bolladyry tocey si w bardzo dawnych,legendarnych cza Czasimigjsce aka? Coo sytuac) cza- _sach, kiedy tron patstwa polskiego nalezat do Popiela i Me) aki sie, preastrzenimowia_scem akcj sa okoliejeziora Gopto.Didaskala wskazula mieisca didaskaia? i czas ak sygnalizuja tet nastr6jutworu ~ tajemniczose,groze Co est gtownym teme- _Tragedia opowieda przede wszystkim o Zadzy whadzy,ktora do Gtéwni ——temutworu? Kim se _prowadza do zbrodri. Gtowna bohaterka jst tytutowa Ballad bohaterowie gléwni bohaterowie? na, ktbra mieszka wraz2 sostra, lng, imatka w ubogie|chacie iwatk—_Jakiesanajwainiejsze Jel odminia si po spotkaniuzksiciem Kirkorem. To spotka- rma 2 wptyw na calzelsy Aline) math Ksiaze Kirkor trafia do chaty Wdowy, szukajac 2ony. Nie jest to praypadek, poniewed jego postepowaniem kieruje Goplana, za- 2zdrasna 0 Grabca. Btedne dziatanie je| pomocnika, Skierki, powo- doje, 2e obie cork’ ubogie) kobiety wywieraja na ksieciu ogromne wrazenie inie potrafi wybraé. Z tego wzgledu ogtasza Konkurs: KtGra z dziewczat zbierze wiece} malin, ta zostanie Zong ksigcia. Alina jest gotowa zrezygnowat ze swego uczucia do mezczyzny wyderzefi nim najwazniejsze, by na korzy$¢ sistry, jednak Balladyna, chcac dopiaé swego, zabi- pokazaé, ze znasz tresé!) jaja. Chet poslubienia Kirkora zaslepia ja. Odrzuca swego do- ‘tychczasowego ukachanego, usmierca slostre i osiaga sw6j cel Okazuje sie jednak, 2e raz popetniona zbrodnia pociaga 2a soba kolejne. U bohaterki mozna dostrzec psychologicang motywacje ‘2darzeh - determinowana przez jej cechy wewnetrzne Co motywuje gtownego _Balladyna dziata pod wplywem ambiciii zadzy wtadzy, chce wy- bbohatera? Jakie sa jego wat sie z biedy, jest to zatem motywacja psychologiczna, bo- Glowny bohater (22¢8Zinnymi posta: haterka dialaz wasn wol Od poczathu mozna sig zriento ‘legottatania 52? wat, ze siostry sa przedstawione na zasadzie kontrastu, Dobra, szlachetna i wradliwa Alina jest jasnowlosa, ma delikatna urode I fiotkowe oczy, natomiast ta, okrutna i nieczuta Balladyna jest brunetlg o clemnych aczach, Nie kacha siostry, matki ani meza. Jakie wydarzenie jest _Kole)ne morderstwa popeiniane przez bohaterke nie moga jed- mee fpunktem kulminacyjnym nak pazosta€ bez kary. Punktem kulminacyjnym tragedijest po- ulminacyjny UC¥O"e? Jake datania_trbjny wyrok, Ky Balladyna jako krblowa wydsje na sama sie- bie, w rezultacie czego zostaje razona piorunem i pada martwa Balladyno to dramat przemawiajacy do wyobraznl czytelnika Jasno postawione granice midzy zlem i dobrem od razu wska- 2uja, po ktére|stronie powinnismy stanaé.JednaczeSnie widzimy rieuniknione skutki wyrzadzonego za, Ktre podobnie jakw ba- ni musi by¢ ukarane, Dramat ostrzega przed skutkami nadmier- ‘ne| amici sania do reflesjinad tym. gdzie moze zaprowadzi¢ czlowieks 2adza wiadzy czy moana stat sie dobry wiadca, je Sli osiaga sig swoje stanowisko na drodze zbrodn i morderstwa, ivvad