Pangalan

W1-2 Asignatura ARALING PANLIPUNAN Markahan 4

Isa sa mga naging salik sa pag-usbong ng kamalayang Filipino ang sekularisasyon. Ang sekularisasyon
Baitang/Seksyon G5 - MAPAGMAHAL Petsa MAY 24-28, 2021 ay ang pagbibigay sa mga paring secular ng kapangyarihang pamunuaan ang mga Parokya.
Mga Salik na nagbigay daan sa Pag-usbong ng Nasyonalismong Pilipino

Sa nakaraang aralin, ay nalaman mo ang mga katutubong Pilipino na lumaban sa mga Espanyol
upang mapanatili ang kanilang kultura at paniniwala. Nalinang din ang iyong kakayahan na maibigay ang
I
mga dahilan ng mga Espanyol sa pananakop sa mga katutubong Pillipino.
Sa araling ito, tatalakayin ang pag-usbong ng nasyonalismong Pilipino. Ang mga Espanyol ay naging
masigasig sa pagpapalaganap ng kolonyalismo sa Pilipinas. Ginamit nila ang Kristiyanismo at ibang
patakaran tulad ng reduccion, polo y servicio, tributo at ang sistemang Encomienda upang mapasunod ang
mga sinaunang Pilipino at mapasailalim sa kanilang kapangyarihan. Dahil sa kahirapang naranasan sa mga
patakarang ipinatupad ng mga kolonyalismong Espanyol ay marami ang mga Pilipinong nagnais na
makawala sa kapangyarihan ng Espanya. Nabigay daan ang mga kolonyalismong Espanyol upang Ang mga paring regular ay ang mga paring Espanyol na kabilang sa mga samahang relihiyoso tulad ng
matuklasan ng mga Pilipino ang kaya nilang gawin. Hinamon nito ang kanilang katatagan at nagbigay daan Agustinian, Franciscan, Recollect, Jesuit at Dominican. Paring sekular naman ang tawag sa mga Filipinong
upang mapaunlad ang pagkakakilanlan ng mga Pilipino. pari na hindi maaaring mapabilang sa alin mang samahang relihiyoso.
Nag-ugat ang suliranin mula sa pagtutol ng mga paring regular na pamunuan ng mga paring sekular
ang mga Parokya. Dahil kaakibat ng pagiging pinuno ng Parokya ay ang malawak na kapangyarihan at
?
impluwensiya gayundin ang yamang mula sa kaban ng simbahan. Ibinalik sa mga paring regular ang mga
Anu-ano nga ba ang mga parokyang hawak ng mga paring sekular. HInaing ng mga Filipinong pari ay diskriminasyon ang ginawang
? pagtanggal sa kanilang katungkulan. BUnsod nito, nagsimula ang isang kilusan sa pamumuno ni Padre Pedro
naging salik na nagbigay
daan sa pag-usbong ng Pelaez.
nasyonalismong Pilipino? ? Noong 1872, isang pag-aalsa ang sumiklab sa Cavite na kinabibilangan ng mga sundalong Filipino na
naglilingkod sa isang arsenal dito. Ito ay pinangunahan ni Fernando La Madrid, isang sarhentong Filipino.
Nag-aklas ang mga sundalo nanng tanggalin ang ilan sa kanilanng mga pribilehiyo tulad ng hindi pagbabayad
? ng buwis at hindi pagsali sa sapilitang paggawa.
Ngunit nasugpo agad ito ng mga Espanyol at dinakip ang mga napagbintangang pinuno. Kabilang sa
Halina’t alamin mo sa paksang aralin na ito! mga nadakip ay ang mga paring sina Mariano Gomez, Jose Burgos at Jacinto Zamora o mas kilalang
GomBurZa. Pinagbintangan silang mga pinuno ng pag-aalsa sa Cavite upang mapatahimik ang noon ay
D mainit na isyu ng sekularisasyon Nilitis ang GomBurZa, hinatulan ng kamatayan at ginarote noong ika-17 ng
Mga Salik na nagbigay daan sa Pag-usbong ng Nasyonalismong Pilipino
Pebrero 1872. Sa pagkamatay ng tatlong pari ay napaigting ang damdaming makabansa ng mga Filipino
Ang Pagbubukas ng Suez Canal laban sa mga mananakop.
Noong ika-17 ng Nobyembre 1869, binuksan ang pandaigdigang kalakalan ang Suez Canal. Ang Suez Sa pangkalahatan, masasabing nagkaroon ng epekto ang mga pangyayari sa labas ng bansa noong ika-
Canal ay matatagpuan sa Egypt. Pinag-uugnay nito ang Mediterranean Sea at Red Sea. Napadali ang pag- 18 siglo sa paglaganap ng malayang kaisipan sa Pilipinas, na siyang nagpakilos sa mga Filipino upang
aangkat ng kalakal at pagdating ng kaisipang liberal mula sa Europa patungo sa iba pang panig ng daigdig. ipaglaban ang mga Karapatan at Kalayaan. Ang paglipas ng merkantilismo ay nagbigay daan sa pag-usbong
Naging madalas ang paglalabas-masok ng mga mangangalakal at ang sistema ng komunikasyon sa Pilipinas. ng malayang kalakalan at kaabikat na malayang kaisipan. Ang pagwawakas ng kalakalang galyon ay
Ang dating mahigit dalawang buwan na biyahe mula Pilipinas patungong Espanya ay naging 30 araw na naghudyat din ng pagsisimula ng bagong panahon sa Pilipinas kung saan naging maigting ang pakikibaka
lamang. para sa reporma at kalaunan ang pagsiklab ng himagsikan. Mahalagang kilalanin ang malaking naiambag ng
Bunsod nito ay dumami ang mga dayuhang naglakbay sa PIlipinas sala ang sariling pananaw, at kaisipang La Illustracion mula sa Europe sa mga pagbabagong ito dahil ang ideya ng kaliwanagan ang
kultura, nagsilbing tulay ng Spain at ng Pilipinas sa pagtawid mula sa konserbatismo tungo sa modernism at liberal na
gayundin ang mga Pilipinong nakapaglakbay palabas ng bansa. kaisipan at sa pagkabuo ng kamalayang makabayang nakabatay sa mga Karapatan at kalayaang ibinunsod sa
Nakarating din sa Pilipinas ang mga aklat, pahayagan at iba pang Cadiz Constitution ng 1812. Bagama’t hindi maaaring sabihing ito sa naging tunguhin ng isang anyo ng
babasahin mula sa Europa at Amerika na naglalaman ng kaisipang liberal na pakikibaka ng mga mamamayan laban sa kolonyalismong Espnayol.
may kaugnayan sa Kalayaan, pagkakapantay-pantay at pagkakapatiran.

Sekularisasyon at ang tatlong paring martir

 D. Jose Burgos, Jose Rizal at Mariano Gomez

_____4. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa antas ng tao sa lipunan sa panahon ng Kastila sa
bansa?
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1 : A. Hari at Reyna ng Espanya C. Karaniwang mamamayan
HANAP SALITA. Hanapin sa puzzle ang mga salita na may kaugnayan sa pag-usbong ng nasyonalismong B. B. Illustrado D. Intsik
Pilipino. Gawin ito sa inyong sagutang papel. (aytem 1-5)
_____5. Anong tawag sa grupo ng mga Pilipinong nakapag-aral at nakikipaglaban para sa kalayaan?
A. Illustrado B. Indio C. Intelligentsia D. Intsik

Gawain sa Pagkatuto Bilang 4:

Tukuyin kung saang salik nabibilang ang mga sumusunod na salita o parirala. Isulat ang letra ng tamang
sagot. Gawin ito sa inyong sagutang papel.

E
A. Pagbubukas ng Suez canal
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2 :
B. Pag-usbong ng panggitnang uri D. Tatlong paring martir
Lagyan ng bandila ang patlang kung ang pangyayari ay nakatulong upang magising ang diwang C. Lineral na Pamumuno E. Sekularisasyon
makabayan ng mga Pilipino. Lagyan ng ekis ( ) kung hindi. Gawin ito sa inyong sagutang papel.
________ 1. Pamumuno ng pamahalaang liberal ni Gob. Heneral Calos Maria de la Torre. e _____1. GomBurZa
________ 2. Pagpapagawa ng mga daan. _____2. “naliwanagang kabataan”
________ 3. Pagkakatatag ng Kilusang Sekularisasyon. _____3. Pandaigdigang kalakalan
________ 4. Pagpapatayo ng mga pabrika. _____4. Pamumuno sa mga parokya
________ 5. Pag-aaral ng mga Pilipino sa Europa. _____5. Pantay na pagtingin at pagtrato sa mga mamamayan
Gawain sa Pagkatuto Bilang 3:

Suriing mabuti ang mga pangunugusap. Isulat ang letra ng tamang sagot sa sagutang papel. Gawain sa Pagkatuto Bilang 5:
Piliin sa loob ng kahon ang tamang sagot. Gawin ito sa inyong sagutang papel.
_____1. Alin sa mga sumusunod ang pangunahing ambag ni Gob. Hen. Carlso Maria Dela Torre sa mga
Pilipino?
A. Pinalaganap ang nasyonalismo
pamumuno ng mga sa buong
paring bansao Sekular sa mga Parokya sa bansa
Pilipino
B. Minahal ng mga Pilipino dahildahil
sa taglay
siya ayna kabaitan
may kaisipang liberal
C. Pagbibigay ngnalaman
karapatan at kalayaan
nilang maaari palasasilang
mga Pilipino
maging kapantay ng mga Espanyol
D. Tinulungan ang mga Pilipino
napadali na lumaban
ang paglalakbay sa pamahalaang
sa pagitan ng Espanya atKastila
Pilipinas dahil dito
dahil sila ay nakapag-aral at naliwanagan sa totoong kalagayan ng mga Pilipino
_____2. Matatagpuan ang Suez Canal sa Egypt. Pinag-uugnay nito ang Mediterranean Sea at
________________.
A. Red Sea B. Pacific Ocean C. Atlantic Ocean D. Gulf of Suez A
Nalaman at naipapahayag ko ang mga mahahalagang salik na may kinalaman sa pag-usbong ng
_____3. Sino ang tatlong paring martir na nilitis at hinatulan ng kamatayan dahil napagbintangan na kasama nasyonalismong Pilipino tulad ng pagbubukas ng Suez Canal, pagkakaroon ng panggitnang uri ng tao sa
sa mga naging pinuno ng pag-aalsang naganap sa Cavite? lipunan, liberal na pamumuno na kung saan ipinamalas ni Gobernador-Heneral Carlos Maria de la Torre,
A. Jose Rizal, Jacinto Zamora at Mariano Gomez pagkakaroon ng sekularisasyon at pagpaslang sa tatlong paring martir. Mga pangyayaring nagpaigting sa
B. Jose Burgos, Jacinto Zamora at Mariano Gomez damdaming makabansa at nagpausbong sa nasyonalismong Pilipino. At higit sa lahat ito ay mga
C. Jose Alejandrino, Jacinto Zamora at Mariano Gomez
mahahalagang salik na nagbigay-daan sa isang anyo ng pakikibaka ng mga Pilipino laban sa kolonyalismong
Espanyol.

Gawain sa Pagkatuto Bilang 6:

Pumili ng isa sa mga salik tungkol sa pag-usbong ng nasyonalismong Pilipino at ipaliwanag ito sa
pamamagitan ng pagsulat ng talata. Gamitin ang pamantayan sa pagpapaliwanag ng iyong sagot.

PAMANTAYAN SA PAGSULAT NG TALATA

Pamantayan 4 3 2 1
Nilalaman Kumpleto at wasto ang Wasto ang mga May ilang Maraming
lahat ng detalye detalye nakasaad detalye na hindi kakulangan sa
nakasaad sa talata sa talata dapat iasama sa nilalaman ng
talata talata.
Presentasyon Organisado at sinuring Maayos ang Hindi gaanong Hindi gaanong
mabuti ang pagkakalahad ng maayos ang maunawaan ang
pagkakasunod-sunod mga detalye nailahad na talata nilalaman ng
ng mga ideya o at hindi gaanong talata.
kaisipan maunawaan ang
nilalaman
Wastong Baybay Tama ang Tama ang baybay Tama ang mga Hindi wasto ang
at bantas pagkakabaybayat ngunit may ilan na bantas ngunit baybay at gamit
paggamit ng mga hindi nagamit ng may ilang ang mga bantas
bantas. wasto ang mga kamalian sa
bantas baybay
Kabuuan