Edukasyon sa Pagpapakatao

Grade 10

TEACHER-BROADCASTER/SCRIPWRITER: Jessie James B. Virtuoso

QUARTER 4; EPISODE 2:
Edukasyon sa Pagpapakatao
MELC: Nasusuri ang mga isyung kaugnay sa kawalan ng paggalang sa
dignidad seksuwalidad.
EsP10PI-IVa-13.2

EPISODE TITLE:
SEKSUWALIDAD: NAPANGALAGAAN MO BA O INAABUSO MO NA?

AUDIO VIDEO
Seq. 1 Seq. 1
James: Isang makulay na umaga sa
lahat ng manonood lalong lalo na sa
mga maiiiging mag-aaral ng Grade 10.
Halina’t ating tuklasin ang panibagong
aralin sa Edukasyon sa Pagpapakatao.

Ako si teacher JAMES ang inyong Chargen: Jessie James B. Virtuoso

makakasama sa isa na namang GFX Text:
makabuluhang aralin tungkol sa SEKSUWALIDAD:
SEKSUWALIDAD: NAPANGALAGAAN MO BA O
NAPANGALAGAAN MO BA O INAABUSO MO NA?
INAABUSO MO NA?

James: Ihanda na ang iyong sarili dahil

sisimulan na natin ang ating talakayan.
Huwag kalimutan ang iyong module,
ballpen at papel.

Tara! Ating simulan ang ang talakayan

na ito!
Seq. 2

SURIIN

James: Bilang isang tao, isang hamon

na buuin at linangin ang seksuwalidad
upang maging ganap ang pagiging
pagkababae o pagkalalaki. Ito ay
mahalagang matalakay rin at
mapaintindi sa mga kabataan sapagkat Source:By Ken Hammond (USDA) -
kailangan nilang maintindihan ang https://web.archive.org/web/20030107152124/http://ww
w.usda.gov:80/oc/photo/02cs2059.htm, Public Domain,
kahalagahan at ang mga maaring idulot https://commons.wikimedia.org/w/index.php?
kapag ito ay napapawalang-bahala. curid=17068277
Sa ating aralin ngayong araw ay
tatalakayin natin ang mga isyung moral
tungkol sa seksuwalidad Isa-isa nating
ididiskusyon ang mga isyu kaakibat ang
iba’t-ibang paliwanag at halimbawa para
mas lalong makuha nag mensahe.

Ang kabataang Filipino ngayon ay

patuloy na nakikibaka sa mga isyung
may kinalaman sa seks at
seksuwalidad. Ito ay ayon sa isang
survey na ilinomisyon ng National
Secretariat for Youth Apostolate
(NSYA). Kabilang sa mga ito ay
pakikipagtalik nang hindi kasal (pre-
marital sex), pornograpiya, pang-
aabusong seksuwal, at prostitusyon.

Ating simulang talakayin ang unang isyu

ISYU #1: PAKIKIPAGTALIK NG HINDI
KASAL

Tanong: Nararapat bang makipagtalik

ang kabataan kahit hindi pa sila kasal?

Ang pakikipagtalik ay hindi

pangangailangang biyolohikal tulad
ng pagkain at hangin na ating hinihinga.
Ang pananaw na kailangan pananaw na
kailangan ang pakikipagtalik upang
mabuhay ay isang mahinang pagkilala ource:By Ken Hammond (USDA) -
sa pagkatao ng tao dahil https://web.archive.org/web/20030107152124/http://w
ww.usda.gov:80/oc/photo/02cs2059.htm, Public Domain,
ipinagwawalng-bahala niya ang https://commons.wikimedia.org/w/index.php?
curid=17068277
kakayahan ng taong ipahayag ang
kaniyang tunay na pakikipagrelasyon
lalo pa kung hindi kasal, ay hindi
kailanman
dignidad at integridad ng pagkatao.
Bilang pangunahing pangangailangan
ng tao. Ang
pakikipagtalik ng hindi kasal ay
nagpapawalang-galang at
nagpapababa sa tao, tayo ay malaya.
Ngunit ang ating kalayaan ay hindi
nangangahulugang malaya tayong piliin
Source:By Petar Milošević - Own work, CC
king ano ang gustonating gawin. Ang BY-SA 4.0,
ating kalayaan ay mapanagutan,malaya https://commons.wikimedia.org/w/index.php?
curid=6715086
tayong pumili ngunit nararapat na ang
piliin ay kung ano ang mabuti at tama.
Ang paggamit ng ating kakayahang
seksuwal ay mabuti ngunit maari
lamang gawin ang pakikipagtalik ng
mga taong pinagbuklod ng kasal.

ISYU #2: PONOGRAPIYA

Tanong: Ano ba ang masama sa

pornograpiya ? Sa palagay mo, sining
ang pornograpiya at kailan
pornograpiya ang sining?

Dahil sa pornograpiya, ang tao ay

maaring mag-iba ang asal. Ang mga
seksuwal na damdamin na ipinagkaloob
ng Diyos sa tao, na maganda at mabuti,
ay nagiging makamundo at mapagnasa. Source:By Rawpixel.com -
https://pxhere.com/en/photo/1559045, CC0,
Ayon kay Immanuel Kant, nauuwi sa https://commons.wikimedia.org/w/index.php?
kawalang-dangal o nagpapababa sa curid=79418709

kalikasan ng tao ang mga

makamundong pagnanasa. Ibinababa
ng tao ang pagkatao o ang kaniyang
dignidad bilang tao.

Isang pananaw tungkol sa pornogapiya

na lumaganap ngayon ay ang pagtingin
dito bilang isang sining. Ang sining ay
nagpapahayag ng kagandahan at ang
pagkaranas ng kagandahan ay
nakapagbibigay ng kasiyahan,
pagkalugod at pagtanggap sa isang
magandang nagawa. Ito rin ay
humihikayat na makalinang ng mg a
kilos at kalooban patungo sa kung
anong ipinagkahulugan sa ipinakikita.
Isang halimbawa nito ay ang estatwa ng
“oblation”na nasa bungad ng
Pamantasan ng Pilipinas sa Diliman.
Ang estatwang hubad ay sumisimbolo
sa ganap na pag-aalay ng sarili sa
Diyos, hindi nagsasaalang-alang sa
anupamang mga bagay at kahubarang
nagnanais na mabihisan ng kaalaman.
Dapat nating tandaan na hindi lahat ng
naghuhubad ay halimbawa ng
pornograpiya.
Ang pornograpiya ay nagpapakita ng
mga larawang hubad o mga kilos
seksuwal na kadalasan ay suggestive o
provocative. Hinihikayat nito ang
tumingin na mag-isip ng masama at
magkaroon ng hindi magandang
pagtingin sa katawan ng taong nasa
larawan. Ito ay nagbigay daan upang
makagawa ng pagtugon sa seksuwal na Source:By Edith Castro Roldán, Oscar
maaring mauwi sa pang-aabuso at Manuel Luna Nieto - Own work, CC BY-SA
panghahalay. Ito ang dahilan kung bakit 4.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?
hindi dapat ituring na sining ang curid=38763173
pornograpiya.

ISYU #3: PANG-AABUSONG

SEKSWAL

Tanong: Bakit nga ba nangyayari ang

mga pang-aabusong seksuwal? Ano
ang karaniwang nagtutulak sa mga
kabataan na gawin ito o pumayag sa
ganitong uri ng pagsasamantala?

Karamihan sa mga nagiging biktima ng Source:By Johann Michael Neder -

pang-aabusong seksuwal ay ang mga Germanisches Nationalmuseum, Public
bata o kabataang may mahihinang Domain,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?
kalooban, madaling madala, may curid=26728946
kapusukan at kadalasan,iyong mga
nabibilang sa mahihirap at pamilyang
hiwalay ang mga magulang. Sa gitna ng
kanilang pagiging mahina, pumapasok
ang mga taong nagsasamantala, tulad
ng mga pedophile na tumutulong sa
mga batang may mahinang kalooban
sub alit ang layunin pala
maisakatuparan ang pagnanasa.
Dagdag pa rito, may mga magulang din
na sila mismo ang nanghihikayat sa
kanilang mga anak na gawin ito upang
magkapera. Ilan sa mga ito ay sila
mismo ang umaabuso sa kanilang mga
anak.

Tanong: Kung susuriin natin, bakit ang

mga gawaing seksuwalidad na
nabanggit sa itaas ay itinuturing na
pang-aabuso?

Ang mga kadahilanan ng mga taong

nagsasagawa ng mga pang-aabusong
seksuwal na ating binanggit ay taliwas a
tunay na esensiya ng
seksuwalidad. Ang gawaing paglalaro
sa sariling ari at ng kapwa, panonood
ng mga gawaing seksuwal, pagpapakita
ng ginagawang paglalaro sa sariling ari
at paghihikayat sa mga bata na Source: By Andrew c - Own work, CC BY-
makipagtalik o mapagsamantalahan ay SA 3.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.
maituturing na pang-abusong seksuwal. php?curid=5986366
Hindi nito ipinapahayag ang tunay na
mithiin ng seksuwalidad. Ang paggamit
ng kasarian ay para lamang sa
pagtatalik ng mag-asawa na
naglalayong ipadama ang pagmamahal
at bukas sa tunguhing magkaroon ng
anak upang bumuo ng pamilya. Ito ang
esensiya ng seksuwalidad.

At panghuli
ISYU #4: PROSTITUSYON

Tanong: Bakit nga ba nasasangkot ang

tao sa prostitusyon? Ano kaya ang
kanilang mga dahilan upang gawin ito?

Ayon s a mga pag-aaral, karamihan sa

mga taong nasasangkot sa ganitong
gawain ay iyong nakaranas ng hirap,
hindi nakapag-aral, walang muwang
kung kaya’t madali silang makontrol.
Mayroon din namang maayos ang
pamumuhay, nakapag-aral ngunit
naabuso noong bata pa.

Dahil dito, nawala ang kanilang

paggalang sa sarili at tamang pagkilala
kung kaya’t minabuti nalang ipagpatuloy
ang kanilang masamang karanasan.
Dahil nasanay na, hindi na nila
magawang tumanggi kung kaya’t
naging tuloy-tuloy na ang kanilang
paggamit sa masamang gawaing ito.

Ayon sa peminista, marapat lamang

ang prostitusyon sapagkat ito ay
nagbibigay ng gawain sa mga taong
walang trabaho lalo na sa mga
kababaihan. Ang pagbebenta ng sarili
ng isang prostitute ay maihahalintulad
sa isang manunulat na ibenebenta ang
kanyang isip sa pamamagitan ng
pagsusulat. Bukod pa rito, kapag ang
prostitusyon ay ginawa ng isang tao na
may pagkagusto o konsento, maaaring
sabihin na hindi ito masama. Ito ay sa
kadahilanang alam niya ang kaniyang
ginagawa at nagpasiya siya na ibigay
ang kaniyang sarili sa pakikipagtalik
kapalit ang pera o halaga.

Tanong: Dapat kaya natin itong

paniwalaan? Ano ba ang katotohanan
sa prostitusyon?

Gaya ng nabanggit sa itaas, ang

pakikipagtalik na may kapalit na halaga
o ang prostitusyon ay isang pang-
aabusong seksuwal na
nakapagpapababa sa pagkatao ng
taong sangkot dito.

RASON NG NAGPAPABABA ANG

DIGNIDAD DAHIL SA
PROSTITUSYON

Una, ang mga taong sangkot dito, ang

bumibili at nagpapabili ng aliw, ay
nawawalan ng paggalang sa pagkatao
ng tao. Naituturing anf taong gumagawa
nito (kadalasan ay babae), na isang
bagay na lamang kung tratuhin at hindi
napakikitaan ng halaga bilang isang tao.

Ang konsento o pagsang-ayon na

ipinapahayag ng taong nagbebenta ng
kaniyang sarili ay hindi nagpapabuti sa
kaniyang kilos. Malaya ang tao na
gumawa ng pasiya na sumailalim sa
prostitusyon, ngunit makabubuti kaya ito
sa kaniya? Maaring gamitin ng tao ang
kaniyang kalayaan bilang dahilan sa
pagpasok sa prostitusyon, ngunit laging
tandaan na ang kalayaan ay may
kaakibat na pananagutan sa paggawa
ng mabuti.
Seq. 3 Seq. 3

ISAISIP
James: Para linangin ang inyong pag-
iisip mula sa paksang ating tinalakay
sasagutin ninyo ang Gawain na ito.

Sa gawaing ito, inaasahang

maipamamalas ninyo ang naging lawak
ng kaalaman at pag-unawa sa paksa.
VO
Panuto: Basahing mabuti ang mga
sumusunod na pahayag sa bawat
bilang. Isulat ang letrang MPS (May
Paggalang sa Seksuwalidad) kung ang
pahayag ay tama at WPS (Walang
Paggalang sa Seksuwalidad) naman
kung ang pahayag ay mali.
____1.) Paghuhubad para sa sining
____2.) Paghiwalay ng palikuran sa
babae at lalake
____3.) Panghihipo ng boss sa kanyang
empleyado
____4.) Pagbahagi ng mga
iskandalusong bidyung sekswal para
kumita
____5.) Pagpuri sa mga babaeng
magagaling sa isports
James: Napakahusay ninyo sa Gawain
na ito. Talagang ginalingan ninyo ang
pagsagot dito.
Seq. 4
TAYAHIN
James: Para sa ating huling Gawain.
Ibuklat ang ang inyong modyul at
sagutin ito.
VO
Panuto: Basahin at unawaing mabuti
ang sumusunod na pahayag. Piliin ang
pinakaangkop na sagot at isulat ang titik
ng tamang sagot sa patlang.
___1. Kailan masasabing ang paggamit B 1. Kailan masasabing ang paggamit
ng seksuwalidad ng tao ay masama? ng seksuwalidad ng tao ay masama?
A. Kapag ang paggamit ay
nagdadala sa kasiyahan.
B. Kapag ang paggamit nito ay
nauuwi sa pang-aabuso.
C. Kapag ang paggamit ay hindi
(Display Texts on Screen)
Panuto: Basahing mabuti ang mga
sumusunod na pahayag sa bawat
bilang. Isulat ang letrang MPS (May
Paggalang sa Seksuwalidad) kung ang
pahayag ay tama at WPS (Walang
Paggalang sa Seksuwalidad) naman
kung ang pahayag ay mali.
WPS 1.) Paghuhubad para sa sining
MPS 2.) Paghiwalay ng palikuran sa
babae at lalake
WPS 3.) Panghihipo ng boss sa
kanyang empleyado
WPS 4.) Pagbahagi ng mga
iskandalusong bidyung sekswal para
kumita
MPS 5.) Pagpuri sa mga babaeng
magagaling sa isports
Seq. 4
TAYAHIN
Panuto: Basahin at unawaing mabuti
ang sumusunod na pahayag. Piliin ang
pinakaangkop na sagot at isulat ang titik
ng tamang sagot sa patlang.
A. Kapag ang paggamit ay
nagdadala sa kasiyahan.
B. Kapag ang paggamit nito ay
nauuwi sa pang-aabuso.
C. Kapag ang paggamit ay hindi
nagdadala sa tunay na layunin ng
seksuwalidad.
D. Kapag ang paggamit ay
nagdadala sa tao upang maging isang
pakay o kasangkapan.
___2. Alin sa mga sumusunod ang B 2. Alin sa mga sumusunod ang HINDI
HINDI tumutukoy sa isyung seksuwal? tumutukoy sa isyung seksuwal?
A. Si Jessica ay araw-araw
hinihiuan ng kaniyang amain sa
maseselang bahagi ng kaniyang
katawan.
B. Niyaya ni Nolly ang matagal na
niyang kasintahang si Malyn na
magpakasal sapagkat gusto na nilang
magtatag ng pamilya.
C. Dala ng kabataan at bugso ng
damdamin, nagbunga ang isang gabing
pagkalimot sa sarili ni Daisy at ng
kaniyang boyfriend na si Ariel.
D. Maganda ang hubog ng katawan
ni Ann kaya nagpasiya siyang
magpaguhit nang nakahubad.
___3. Ito ay isyung moral tungkol sa
seksuwalidad na tumutukoy sa mga
mahalay na paglalarawan o babasahin
na may layuning pukawin ang seksuwal
na pagnanasa ng nanonood o
nagbabasa.
A. pornograpiya
B. prostitusyon
C. pang-aabusong seksuwal
D. pagtatalik bago ang kasal
___4. Si Wilson ay nakatira a kaniyang
nanay at amain. Isang araw, pumasok
ang kaniyang amain sa kuwarto niya at
nagpakita ng mga malalaswang litrato.
Hindi mapakali si Wilson at hindi niya
alam ang kaniyang sasabihin. Sabi ng
kaniyang amain, “Halika rito, anong
klaseng lalaki ka?” Kinuha ni Wilson
ang babasahin at ito’y kaniyang
tiningnan at nagustuhan naman niya ito.
Gagayahin mo ba si Wilson?
A. Oo, dahil sumunod lamang ako A.
nagdadala sa tunay na layunin ng
seksuwalidad.
D. Kapag ang paggamit ay
nagdadala sa tao upang maging isang
pakay o kasangkapan.
A. Si Jessica ay araw-araw
hinihiuan ng kaniyang amain sa
maseselang bahagi ng kaniyang
katawan.
B. Niyaya ni Nolly ang matagal na
niyang kasintahang si Malyn na
magpakasal sapagkat gusto na nilang
magtatag ng pamilya.
C. Dala ng kabataan at bugso ng
damdamin, nagbunga ang isang gabing
pagkalimot sa sarili ni Daisy at ng
kaniyang boyfriend na si Ariel.
D. Maganda ang hubog ng katawan
ni Ann kaya nagpasiya siyang
magpaguhit nang nakahubad.
A. 3. Ito ay isyung moral tungkol sa
seksuwalidad na tumutukoy sa mga
mahalay na paglalarawan o babasahin
na may layuning pukawin ang seksuwal
na pagnanasa ng nanonood o
nagbabasa.
A. pornograpiya
B. prostitusyon
C. pang-aabusong seksuwal
D. pagtatalik bago ang kasal
D 4. Si Wilson ay nakatira a kaniyang
nanay at amain. Isang araw, pumasok
ang kaniyang amain sa kuwarto niya at
nagpakita ng mga malalaswang litrato.
Hindi mapakali si Wilson at hindi niya
alam ang kaniyang sasabihin. Sabi ng
kaniyang amain, “Halika rito, anong
klaseng lalaki ka?” Kinuha ni Wilson
ang babasahin at ito’y kaniyang
tiningnan at nagustuhan naman niya ito.
Gagayahin mo ba si Wilson?
Oo, dahil sumunod lamang ako
sa gusto ng aking amain.
B. Hindi, dahil wala akong panahon
sa malalaswang litrato.
C. Oo, dahil wala namang ibang
nakakaalam maliban sa aking amain na
nagbibigay nito.
D. Hindi ko gagayahin si Wilson
dahil masama ang epekto nito sa aking
sarili at sa pakikitungo ko sa aking
kapwa.
___5. Hiniling ng isang kapitbahay ni
Mela na kunan siya ng litrato na
nakabini. Sinabi sa kaniyang maaari
itong ipagbili sa isang kompanya ng
pagmomodelo at kumita ng malaking
pera. Tumanggi si Mela at sinabing ang
katawan niya ay kailanman maaring i-
display. Tama ba ang nagging desisyon
ni Mela?
A. Tama, dahil nakapagpababa ng
dignidad ni Melay kung papayag siya
rito.
B. Mali, dahil babayaran naman
siya ng pera kapalit ng kaniyang kuhang
larawan.
C. Mali, dahil hindi naman
nakakasira sa kaniyang dignidad kapag
siya’y binigyan ng pera.
D. Tama, dahil mali ito.
Seq. 5
James: Congratulations! at natapos
ninyo ang ating aralin ngayong araw
tungkol sa
SEKSUWALIDAD: NAPANGALAGAAN
MO BA O INAABUSO MO NA?
Muli ako si teacher James ang inyong
magiliw na tagapaghatid ng kaalaman.
Hanggang sa susunod nating
pagkikita..Paalam…
sa gusto ng aking amain.
B. Hindi, dahil wala akong panahon
sa malalaswang litrato.
C. Oo, dahil wala namang ibang
nakakaalam maliban sa aking amain na
nagbibigay nito.
D. Hindi ko gagayahin si Wilson
dahil masama ang epekto nito sa aking
sarili at sa pakikitungo ko sa aking
kapwa.
A. 5. Hiniling ng isang kapitbahay ni
Mela na kunan siya ng litrato na
nakabini. Sinabi sa kaniyang maaari
itong ipagbili sa isang kompanya ng
pagmomodelo at kumita ng malaking
pera. Tumanggi si Mela at sinabing ang
katawan niya ay kailanman maaring i-
display. Tama ba ang nagging desisyon
ni Mela?
A. Tama, dahil nakapagpababa ng
dignidad ni Melay kung papayag siya
rito.
B. Mali, dahil babayaran naman
siya ng pera kapalit ng kaniyang kuhang
larawan.
C. Mali, dahil hindi naman
nakakasira sa kaniyang dignidad kapag
siya’y binigyan ng pera.
D. Tama, dahil mali ito.
Seq. 5