Części mowy – test przed egzaminem ósmoklasisty

Części mowy – klucz odpowiedzi z komentarzem

Ad. 1.
miał, kra, hola, Hala – wykrzykniki (nie pasuje słowo Hala, które jest zdrobnieniem
żeńskiego imienia Halina, jest to zatem rzeczownik)
piła, skała, wyła, jadła – czasowniki (3 os. lp, rodzaj żeński, czas przeszły, nie pasuje słowo:
skała, bo to jest rzeczownik. Zauważ, że słowo piła ma jeszcze inne znaczenie, np. narzędzie
do cięcia, ale kontekst je wyklucza, słowo jadła też może oznaczać rzeczownik w
dopełniaczu /kogo? czego?/, ale kontekst również je wyklucza)
do, skąd, we, znad – przyimki (nie pasuje słowo: skąd, bo to jest zaimek przysłowny /
pytający - względny)
i, więc, albowiem, czyj – spójniki (nie pasuje słowo: czyj, bo to jest zaimek przymiotny /
pytający - względny)
Ad. 2.
Wyraz pisanie to czasownik nieosobowy F
(To jest rzeczownik nazywający czynność, odpowiada na pytanie: co?, utworzony od
czasownika: pisać; porównaj: skakać – skakanie, malować – malowanie, wietrzyć -
wietrzenie itp.)
Czasowniki dokonane informują o czynności, która się nie zakończyła. F
(Przeciwnie: czasowniki dokonane informują o czynnościach zakończonych, także w
przyszłości, np. zjem, napiszę, przeczytam. Czasowniki dokonane = czynności
dokonane, a zatem zakończone; stąd nazwa aspektu.)
Dobrze, lepiej i najlepiej to formy stopniowania prostego. P
(Tak, jest to stopniowanie proste, ale nieregularne.)
Pomiędzy słowami to wyrażenie przyimkowe. P
(Tak, w tym wyrażeniu został użyty przyimek złożony: po + między)
Przyimek jest nieodmienną i samodzielną częścią mowy. F
(Tylko pierwsza część informacji jest prawdziwa, bowiem przyimek - jak nazwa
wskazuje - występuje „przy imieniu”, czyli zazwyczaj przy rzeczowniku, tworząc z
nim wyrażenie przyimkowe.)
Piątka jest liczebnikiem porządkowym. F
(Nie, to jest rzeczownik utworzony o liczebnika pięć i odpowiada na pytanie: co?
Liczebnik porządkowy brzmiałby: piąty - który z kolei?)

Ad. 3.
a) Autobus wyprzedził samochód. Teoretycznie zdanie jest poprawne, jednak z uwagi na
dwuznaczność lepiej użyć w nim strony biernej, np. Autobus został wyprzedzony przez
samochód.
b) Skoda jest bardziej wygodniejsza od mercedesa. W tym zdaniu pomieszano
stopniowanie opisowe z prostym regularnym; zdanie powinno brzmieć: Skoda jest
wygodniejsza od mercedesa; ewentualnie: Skoda jest bardziej wygodna od mercedesa. Ale
pierwszeństwo powinniśmy dać stopniowaniu prostemu.
c) Ania przyniosła do klasy swoje trzy kocięta. W tym zdaniu należy użyć liczebnika
zbiorowego ze względu na niedojrzałe zwierzęta i zmienić szyk wyrazów, a zatem zdanie
powinno brzmieć: Ania przyniosła do klasy troje swoich kociąt.
d) Paweł i Gaweł w jednym stali domu. Żeby dobrze określić poprawność tego zdania,
trzeba wiedzieć, że jest to cytat ze słynnego wiersza Aleksandra Fredry pt. „Paweł i Gaweł” i
w tym sensie zdanie jest poprawne. Dziś powiedzielibyśmy, że Paweł i Gaweł mieszkali w
jednym domu (a więc zmienilibyśmy również szyk wyrazów.)
e) One woleli, by rozmawiać. Zaimek „one” (w domyśle: kobiety lub dziewczyny) wymaga
użycia czasownika w rodzaju niemęskoosobowym, a zatem zdanie powinno brzmieć: One
wolały, by rozmawiać. Ewentualnie można – jeśli mowa jest o mężczyznach lub chłopcach –
zmienić zaimek, wówczas zdanie brzmiałoby: Oni woleli, by rozmawiać.
Ad. 4.
a) Kryją się w piwnicy i tam liczą złoto.
(się – zaimek zwrotny, tam – zaimek przysłowny / wskazujący)
b) Możesz mi podać tamten kubek?
(mi – zaimek rzeczowny / osobowy, tamten – zaimek przymiotny / wskazujący)
c) Robiła to w taki sposób, że wszystko znikało z szafy.
(to – zaimek rzeczowny / wskazujący, taki – zaimek przymiotny / wskazujący, wszystko –
zaimek rzeczowny / uogólniający)
d) Powiedz mu, żeby wziął kilka swoich wędek.
(mu – zaimek rzeczowny / osobowy, kilka – zaimek liczebny, swoich – zaimek przymiotny /
dzierżawczy)
e) Zjadam tyle, ile mama nałoży mi na talerz.
(tyle – zaimek liczebny / wskazujący, ile – zaimek liczebny, mi – zaimek rzeczowny /
osobowy)
Ad. 5. To zadanie możesz zrobić w pełni samodzielnie. :)

Ad. 6.
W tekście występują wyłącznie czasowniki w czasie przeszłym. P
Tak, z zastrzeżeniem, że występujący w tekście czasownik modalny (trudno zrobić)
nie ma określonego czasu.
Można w nim znaleźć osiem rzeczowników w bierniku liczby pojedynczej. F
(Nie. ponieważ wiele występujących w tym tekście rzeczowników w bierniku /kogo?
co?/ jest w liczbie mnogiej.)
Jest jeden liczebnik główny i dwa porządkowe. P
(Tak, liczebnik główny: sześciu oraz dwa liczebniki porządkowe: trzecia i czwarta.
W tekście jest pięć przymiotników i jeden przysłówek. F
(Nie, ponieważ jest więcej przymiotników: własny, piękne, dojrzałemu, młoda,
właściwy, nieodpowiedni, należyty.)
Nie ma w nim żadnej partykuły. F
(Fałsz, ponieważ jest partykuła przecząca nie, a także partykuła wzmacniająca
nawet.)
W przytoczonym fragmencie jest rzeczownik własny. F
(Nie ma żadnego rzeczownika własnego, czyli pisanego – bez względu na miejsce w
zdaniu - dużą literą.)
Spójniki łączą tu tylko zdania współrzędnie złożone. P
(Prawda, są to następujące spójniki: więc /współrz. wynikowe/, i (współrz. łączne),
a, ale /współrz. przeciwstawne/.)
Zaimki występują w czwartym zdaniu. P
(Czwarte zdanie: Ta była za młoda, a tamtą uwielbiał już zbyt długo. Zaimki: ta,
tamtą.)
Ad. 7.
Zdania ułóż samodzielnie. Musi się w nich pojawić słowo przygoda we wszystkich
przypadkach, ale nie jest powiedziane, czy w obu liczbach. Chodzi o odrębne zdania (a nie
tekst ciągły), w przeciwnym razie w tekście zbyt często powtarzałoby się słowo przygoda.
przypadek lp lmn
Mianownik kto? co? przygoda przygody
Dopełniacz kogo? czego? przygody przygód
Celownik komu? czemu? przygodzie przygodom
Biernik kogo? co? przygodę przygody
Narzędnik (z) kim? (z) czym? przygodą przygodami
Miejscownik (o) kim? (o) czym? przygodzie przygodach
Wołacz hej! o! przygodo! przygody!