2

МАКРОЭКОНОМИКСИЙН
ҮНДЭС

ҮНДЭСНИЙ ТООЦООНЫ
СИСТЕМ

З.БААСАНДОРЖ СЕМИНАР
Tom Cruise, хөршийнх нь хүүхэд хоёр
• Tom Cruise зүлгээ тэгшлэх хэрэгтэй. Гэхдээ
оронд нь киноны хэсэгт тогловол $1 сая
доллар олох боломжтой.

2
Tom Cruise, хөршийнх нь хүүхэд хоёр
• Хөршийнх нь хүүхэд мөнгө олох хэрэгтэй.
• Зүлгийг нь 1 цаг тэгшилнэ.
• Оронд нь McDonald’s-ийн ээлжинд гарвал
$15.00 олно.

3
Tom Cruise, хөршийнх нь хүүхэд хоёр
• Энэ хоёр нөхцөл байдлаа ярилцаад харилцан
тохиролцвол:
• Tom Cruise нь кинондоо тоглоод $1 сая доллароо
олоод
• Хөршийнхөө хүүхдэд $15.00 – $1 сая доллар өгөөд
зүлгээ тэгшлүүлж болно.
• Үр дүнд нь хоёул хожно.

4
Tom Cruise, хөршийнх нь хүүхэд хоёр

Үйлчилгээ
Tom
Cruise
$500K

5
 ДНБ тооцох дасгал
• Уурхай, гангийн үйлдвэр, машины үйлдвэрээс
бүрдэх жишээ эдийн засгийг авч үзье. Дараах
мэдээлэл дээр үндэслэн тус эдийн засгийн
дотоодын нийт бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэлийн
(нэмсэн өртгийн), орлогын болон зарлагын
аргаар доорх хүснэгтэнд тооцно уу. Гурван
хариу хоорондоо таарч байна уу?

6
 Уурхай
• Уурхай 10 сая долларын үнэтэй төмрийн хүдэр
олборлосон бөгөөд ажилчиддаа 7 сая
долларын цалин хөлс төлж, үлдсэн 3 саяыг нь
хувьцаа эзэмшигчиддээ ногдол ашиг болгож
тараажээ.

7
 Гангийн үйлдвэр
• Гангийн үйлдвэр уурхайн олборлосон хүдрийг
бүгдийг нь худалдаж авсан бөгөөд 25 сая
долларын үнэ бүхий ган хавтан үйлдвэрлэжээ.
Ингэхдээ цалин хөлсөнд 5 саяыг, ногдол ашигт
3 саяыг төлж үлдсэн 2 саяыг хадгалжээ.

8
 Машины үйлдвэр
• Машины үйлдвэр 20 сая долларын ган хавтан
худалдан авч, 75 сая долларын үнэ бүхий машин
үйлдвэрлэсэн бөгөөд бүгдийг нь дотоодын
өрхүүдэд заржээ. Ингэхдээ тус үйлдвэр гадаадаас
машины хөдөлгүүр 20 саяар, робот 10 саяар авсан
байна. Мөн цалин хөлсөнд 15 саяыг зарцуулсан бол
үлдсэн ашгаа хувьцаа эзэмшигчиддээ ногдол ашиг
болгон тараасан байна.
9
 Уурхай Гангийн үйлдвэр Машины үйлдвэр Нийт

10 (төмрийн
Гарц 25 (ган) 75 (машин)
хүдэр)
-10 (төмрийн -20 (ган)
Завсрын бүтээгдэхүүн
хүдэр) -20 (хөдөлгүүр)
Нэмсэн өртөг 10 15 35 60
Хэрэглээ (C) 75 (машин)
Хөрөнгө оруулалт (I) 5 (нөөц/inventory) 10 (робот)
Цэвэр экспорт (X-M) -30 (хөдөлгүүр, робот)
Зарлага 5 55 60
Цалин 7 5 15
Ногдол ашиг 3 3 10
2
(хуваарилагдаагүй
Бусад орлого 10 (робот)
ашиг/retained
earnings)
5 (нөөц)
Орлого 10 15 35 60
Нэгж: сая доллар10
 ДНБ (Зарлагын аргаар)
•Y = C + I + G + X – M
• Y = ДНБ
• C = Consumption (Өрхийн хэрэглээ)
• I = Investment (Хөрөнгө оруулалт)
• G = Government consumption (Засгийн газрын
хэрэглээ)
• X = Экспорт
• M = Импорт
11