Professional Documents
Culture Documents
ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος (δηλώνει ένα γεγονός που
συνέβη μία στιγμή στο παρελθόν), αλλά χρησιμοποιείται και ο παρατατικός
(δηλώνει ένα γεγονός που είχε μια διάρκεια στο παρελθόν). Μερικές φορές
όμως χρησιμοποιείται και ο δραματικός ενεστώτας (αντί του αορίστου) για
να δοθεί στο κείμενο παραστατικότητα και ζωντάνια.
Στην αφήγηση χρησιμοποιούνται κυρίως ρήματα δράσης (τρέχω, λέω,
φεύγω…) και ρήματα έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων (σκέφτομαι,
φοβάμαι, γελάω….)
Α. Πληροφορίες για τους ήρωες, το χρόνο, το χώρο και την κατάσταση από
την οποία ξεκινά η αφήγηση.
Α. Προεργασία
Β. Γραφή περίληψης
Περί επιχειρηματολογίας:
Λικνιστικό=κουνιστό
Α. Ρόλος επιθέτων…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
Β. Ονοματικά σύνολα:…………………………………………………………………….……
……………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
Γ. Πλαγιότιτλος:…………………………………………………………………………………..…
2. Στο παρακάτω κείμενο του Κ. Ουράνη:
Από την κορφή του βουνού της Καστρίτσας ανοίγεται μπροστά στα μάτια
του περιηγητή μεγάλο πανόραμα κι έμορφο. Ο ουρανός απλώνεται απάνω
καθάριος και γαλανός κι από τα’ αμέτρητα κι ανερεύνητα ύψη του χύνει ο
χινοπωριάτικος ήλιος τις θαλπερές του αχτίδες στην πλάση κάτω, που
προβάλλει σα νιόπαντρη γυναίκα, ζωηρή, γιομάτη φως και χρώματα κι
ομορφιά. Δεξιά ο κάμπος, μοιρασμένος από τους ζευγολάτες αδερφικά σε
ίσια και κανονικά τετράγωνα κομμάτια, καρτερεί ώρα σε ώρα τ’ αλέτρια να
διαβούν από πάνω του και να τον οργώσουν. Ζερβά η λίμνη ατάραχη,
ολόστρωτη και μακρουλή, με το χαϊδεμένο κι ακριβό νησάκι της μες τη
μέση και με τον καλαμιώνα περίγυρα, καθρεφτίζει στα βάθη της, σα να
σφίγγει απάνω στα στήθη της ερωτικά τον γαλανόν ουρανό και τ’ αντίπερα
καμαρωμένο βουνό της. Κάπου κάπου οργώνει τα νερά της κανένα καϊκάκι.
Ανάλαφρη κι αραιή καταχνιά σηκώνεται σα σεντόνι από πάνω της, σαν
καιάμενου λιβανιού καπνός. Κατά τις δυτικές όχθες της, που ανάμεσα απ’
αυτή κι από σειρά χαμηλών βουνών απλωμένων από βοριά σε νότο
σχηματίζεται μια μικρή κοιλάδα, στενή λουρίδα, που ανταμώνει τον πέρα
με τον δώθε πλατύκαμπο, συμπυκνώνεται η πόλη του Γιαννίνου σε μεγάλο
άπλωμα, με τα βυζαντινά κι αληπασαλήτικα κάστρα της, χωμένα μέσα στη
λίμνη, με τους στενούς και λιθόστρωτους δρόμους, τα παλιά σπίτια και
σαράγια, τις εκκλησιές και τα σχολειά. Κι ολοτρόγυρα τα Καμποχώρια,
αμέτρητα μικρά και μεγάλα χωριά, που στολίζουν με τα σπιτάκια τους τον
κάμπο και τα ριζά του βουνού. Κι ολόγυρα από τα χωριά κι από τον κάμπο
ορθώνονται σα φράχτες οι λόφοι, τα χαμηλώματα των γύρωθε βουνών, οπ’
ανεβαίνοντας απανωτά σα σκαλοπάτια σχηματίζουν σιγά σιγά τα ψηλά κι
άγρια και κακοτράχαλα καταρράχια του Πίνδου, του Σουλιού και του
Δέλβινου, που κλειούν περίγυρα, σα γιγάντιες κορνίζες, τη μεγάλη αυτή κι
ομορφότατη εικόνα.
Β.
Συνώνυμα Αντώνυμα
Γ. Χρόνος περιγραφής / τι πετυχαίνεται:……………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
Β. Ρήματα δράσης:……………………………………………………………………………………
Ρήματα σκέψεων/συναισθημάτων:…………………………………………………..…
Ο Κωνσταντής
— Πήγαινε στο μπάνιο να πλυθείς, θα σου φέρω ρούχα ν' αλλάξεις κι ύστερα
θα σου βάλω να φας…
Άνοιξε η κυρία Δέσποινα την ντουλάπα και βρήκε εσώρουχα, μια αθλητική
φόρμα, παπούτσια. O Αντωνάκης σε κάθε ταξίδι άφηνε στο σπίτι της γιαγιάς όσα
ρούχα δε χωρούσαν στις βαλίτσες του. Ύστερα, η γυναίκα έφερε στο τραπέζι
ψωμί, χαλβά, ελιές, ταραμοσαλάτα, φρούτα.
O Κωνσταντής, αφού πλύθηκε, ντύθηκε, κάθισε στο τραπέζι και δεν άφησε
ούτε ψίχουλο. Χορτασμένος και ζεσταμένος βολεύτηκε στον καναπέ, μπροστά
στην ανοιχτή τηλεόραση. Νανουρισμένος από τη μουσική έγειρε στα μαξιλάρια
και τον πήρε ο ύπνος. Σε λίγο χτύπησε η καμπάνα της εκκλησίας. Η κυρία
Δέσποινα πήρε τη λαμπάδα της κι έκλεισε πίσω της την πόρτα σιγανά για να μην
ξυπνήσει τον Κωνσταντή. Η βροχή είχε σταματήσει, το φεγγάρι, ασημένιο,
κυνηγιόταν με τα σύννεφα στον ουρανό.
— Χριστός Ανέστη…, έψαλε ο παπάς κι η κυρία Δέσποινα για πρώτη φορά δεν
κάθισε ως το τέλος της λειτουργίας. Βιαζόταν να γυρίσει σπίτι της, να
τσουγκρίσει τα κόκκινα αυγά με τον Κωνσταντή, να φάνε μαζί τη μαγειρίτσα…
Α. Χρόνος ρημάτων/ γιατί: ………………………….………………........................
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
Β. Ήρωες-τόπος-χρόνος: …………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………
Εξέλιξη:………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Έκβαση-λύση:…………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Περίληψη:…………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………
Περίληψη:
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Πρόλογος: Πότε και πού έγινε η εκδρομή (π.χ. το προηγούμενο
καλοκαίρι… επίσκεψη στο δάσος της Δασιάς στον Έβρο που συνιστά έναν
από τους λιγοστούς πλέον προστατευόμενους εθνικούς δρυμούς που
φιλοξενεί ποικίλα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου..).
Κύριο μέρος
1η παράγραφος: Γιατί έγινε η εκδρομή, περιγραφή του δάσους (η
εκδρομή έγινε προς γνωριμία των φυσικών ομορφιών της χώρας μας… το
δάσος ήταν απερίγραπτα ωραίο… ψηλά καταπράσινα δέντρα… έντονη η
δροσιά και το λεπτό άρωμα των φυλλωμάτων τους… γλυκοί ήχοι από τα
τιτιβίσματα των πουλιών και τα θροΐσματα των φύλλων… επίγειος
παράδεισος…).
Επίλογος: Σκέψεις και συναισθήματα (το θέαμα των δύο ελαφιών ήταν
συγκλονιστικό και η εμπειρία μοναδική… η όλη σκηνή ήταν χαρούμενη,
τρυφερή, ανέμελη, παιχνιδιάρικη… μία άσχημη όμως σκέψη σκίασε την
όμορφη αυτή εικόνα, μήπως τα δύο ζώα πέσουν κάποτε θύματα της
ανθρώπινης σκληρότητας…).
κατανάλωση μόνο εκείνων των αγαθών που μας είναι απαραίτητα και τα
έχουμε πραγματικά ανάγκη… μη αγορά προϊόντων που μας είναι
αχρείαστα…
εγκράτεια και αυτοκυριαρχία στα κελεύσματα και τις επιδράσεις της
διαφήμισης, καθώς και στον ανταγωνισμό που έχει αναπτυχθεί μεταξύ των
ανθρώπων για το ποιος κατέχει τα περισσότερα αγαθά…
καθολική αξιοποίηση εκείνων των αγαθών που μπορούν να
χρησιμοποιηθούν για αρκετό καιρό ακόμη // αποφυγή της γρήγορης ρίψης
τους στα απορρίμματα…
ανακύκλωση όσων υλικών είναι εφικτό (γυαλί, χαρτί, μέταλλα από μη
ανανεώσιμους φυσικούς πόρους)…
απόκτηση κατά κύριο λόγο αγαθών που είναι παρασκευασμένα από
ανακυκλώσιμο υλικό και φιλικό προς το περιβάλλον…
Κύριο μέρος
1η παράγραφος: Περιγραφή της κατάστασης (η καθαριότητα στην πόλη
μας δυστυχώς δεν τηρείται… στους δρόμους και στις πλατείες υπάρχουν
πολλά σκουπίδια… πολλοί συμπολίτες μας δεν τοποθετούν τις σακούλες
απορριμμάτων τους στους κάδους, αλλά έξω από αυτούς, με συνέπεια τη
δυσοσμία και τη διάνοιξή τους από αδέσποτα ζώα… η παραλία μας έχει
μετατραπεί επίσης σε σκουπιδότοπο, πέραν της μόλυνσης που υφίσταται
λόγω της ρίψης των λυμάτων των ξενοδοχείων και των κέντρων
διασκέδασης της περιοχής… αισθητική επομένως αλλοίωση της πόλης και
κίνδυνοι υγείας για τους κατοίκους…).
2η παράγραφος: Τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες για την αντιμετώπιση του
προβλήματος (ανάγκη συνειδητοποίησης του προβλήματος και απόκτησης
οικολογικής συμπεριφοράς… συγκέντρωση των σκουπιδιών σε ερμητικά
κλειστές σακούλες και τοποθέτησή τους στους κάδους… αποφυγή ρίψης
σκουπιδιών στους δημόσιους χώρους και αξιοποίηση των ειδικών καλαθιών
που είναι τοποθετημένα κατά μήκος των δρόμων… ειδοποίηση των
αρμόδιων υπηρεσιών του δήμου σε όποια σημεία απουσιάζουν κάδοι και
καλάθια απορριμμάτων… συμμετοχή στο πρόγραμμα ανακύκλωσης των
αγαθών από γυαλί, χαρτί και αλουμίνιο… πίεση προς τη δημοτική αρχή και
έρανος για τη συγκέντρωση χρημάτων, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή
πρόγραμμα βιολογικού καθαρισμού των λυμάτων της πόλης που θα μειώσει
τη ρύπανση της θάλασσας…).
Επίλογος: Η τήρηση της καθαριότητας αποτελεί ένδειξη σεβασμού στην
πόλη και πολιτισμού (πιστεύουμε λοιπόν πως οι περισσότεροι από εσάς θα
δείξετε τη δέουσα ευαισθησία και θα αποδείξετε έμπρακτα ότι αγαπάτε την
πόλη σας και τη σέβεστε… κυρίως όμως θα επιδείξετε πως είσαστε
πολιτισμένοι άνθρωποι, γιατί η καθαριότητα πάνω απ’ όλα συνιστά
έκφραση πολιτισμού…).
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
μόλυνση της ατμόσφαιρας…
φαινόμενο του θερμοκηπίου…
τρύπα του όζοντος…
όξινη βροχή…
μόλυνση των υδάτων…
καταστροφή – εμπρησμοί των δασών…
επεμβάσεις στο έδαφος – υπέδαφος…
ηχορύπανση…
ατομική ενέργεια…