1

Κύκλος Η (Α μέρος)

Εκπαιδευτικό υλικό- Εποπτικά μέσα- Χώρος

Η μικροδιδασκαλία στην εκπαίδευση
εκπαιδευτών ενηλίκων

Μαργαρίτης Ντούμος

1
 2

Βιογραφικό εκπαιδευτή
ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΝΤΟΥΜΟΣ

Ο Μαργαρίτης (Άρης) Ντούμος είναι

εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
ειδικότητας Πληροφορικής και είναι Διευθυντής
στο 1ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Λάρισας από το
2013 έως σήμερα. Έχει πάνω από 25 χρόνια
διδακτική εμπειρία στην Δευτεροβάθμια και στην
Τριτοβάθμια εκπαίδευση καθώς και σε δομές της
Δια Βίου Μάθησης (ΙΕΚ, ΣΔΕ, ΚΕΚ κ.α.). Είναι
κάτοχος εκπαιδευτικής επάρκειας και
πιστοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων από τον ΕΟΠΠΕΠ και το ΕΚΔΔΑ.

Έχει λάβει μέρος ως εκπαιδευτής ενηλίκων και εκπαιδευτών σε πολλά

επιμορφωτικά προγράμματα των Υπουργείων Παιδείας, Οικονομικών και
Εργασίας. Έχει συμμετάσχει σε διακρατικές συνεργασίες για την εκπαίδευση
ενηλίκων, την επαγγελματική κατάρτιση, την καταπολέμηση κοινωνικού
αποκλεισμού, αλλά και σε επιστημονικά συνέδρια σχετικά με εκπαίδευση
ενηλίκων. Κατέχει πτυχίο Μαθηματικού (Α.Π.Θ.) με ειδίκευση στην πληροφορική
και Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην εκπαίδευση Ενηλίκων του Ε.Α.Π.
Είναι ιδρυτικό μέλος της Επιστημονικής Ένωσης για την Προώθηση της
Εκπαιδευτικής Καινοτομίας και υπεύθυνος Εκπαιδευτικών δράσεων στην
εκπαίδευση ενηλίκων.

2
 3

(mntoumos@sch.gr)

Εκπαιδευτικό υλικό- Εποπτικά μέσα- Χώρος

Η μικροδιδασκαλία στην εκπαίδευση
εκπαιδευτών ενηλίκων

Μαργαρίτης Ντούμος

ΣΤΟΧΟΙ

Α. Σε επίπεδο γνώσεων:
Οι εκπαιδευόμενοι θα μπορούν να:
- Είναι εξοικειωμένοι με το εκπαιδευτικό υλικό, τα εποπτικά μέσα και το
χώρο στην εκπαίδευση ενηλίκων.
- Γνωρίσουν τι είναι και πώς υλοποιείται μια μικροδιδασκαλία.
Β. Σε επίπεδο ικανοτήτων
Οι εκπαιδευόμενοι θα μπορούν να:

3
 4

- Εμπνέονται και να εμπλέκονται σε δραστηριότητες σχετικές με τα θέματα

εκπαίδευσης ενηλίκων.
- Εφαρμόζουν αποτελεσματικά τα προγράμματα παρουσιάσεων κατά την
εισήγηση.
- Βελτιώνουν συνεχώς τις ικανότητες που διαθέτουν, παρακολουθώντας και
συμμετέχοντας ενεργά στις εξελίξεις του πεδίου.
Γ. Σε επίπεδο στάσεων και συμπεριφορών
Οι εκπαιδευόμενοι θα μπορούν να:
- Ενθαρρύνονται διαρκώς για εμπλοκή σε νέα επιμορφωτικά προγράμματα
και δράσεις με συναφές αντικείμενο.

1. Εκπαιδευτικό υλικό- Εποπτικά μέσα- Χώρος

Το εκπαιδευτικό υλικό, ο χώρος διεξαγωγής και τα εποπτικά μέσα είναι σημαντικά
για την αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων. Στις
υποενότητες που ακολουθούν θα εμβαθύνουμε σε ζητήματα όπως είναι το
εκπαιδευτικό υλικό που προορίζεται για την εκπαίδευση ενηλίκων, τα είδη και η
χρήση των εποπτικών μέσων που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας εκπαιδευτής για να
υποστηρίξει τις διδακτικές μεθόδους του καθώς και τη διάταξη του εκπαιδευτικού
χώρου.

1.1. Εκπαιδευτικό υλικό

Είναι γεγονός ότι το εκπαιδευτικό υλικό που προορίζεται για την εκπαίδευση
ενηλίκων εμφανίζεται με ποικιλομορφία, παρέχοντας πολλές και διαφορετικές
δυνατότητες μάθησης στον ενήλικο. Με την ποικιλία μορφών που εμφανίζεται,
γίνεται πιο ενδιαφέρον, πιο ελκυστικό για τον εκπαιδευόμενο και επομένως πιο
αποτελεσματικό για τη μάθηση (Γιαννακοπούλου, 2014). Η χρήση του επιτρέπει την
εκπαίδευση/κατάρτιση/επιμόρφωση σε ένα μεγάλο φάσμα γνωστικών αντικειμένων.
Έτσι, η εκπαίδευση δεν περιορίζεται μόνο σε εκείνα τα γνωστικά αντικείμενα στα
οποία οι καταρτιζόμενοι μπορούν να εκπαιδευτούν βασιζόμενοι αποκλειστικά σε
έντυπο υλικό.

4
 5

Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει:

 να ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των εκπαιδευομένων
καθώς και στο βαθμό εξοικείωσής τους με αυτό,
 να βρίσκεται σε συνάρτηση με το σκοπό και τους στόχους του
προγράμματος και της ενότητας την οποία υποστηρίζει,
 να είναι ελκυστικό και ενδιαφέρον
 και να βοηθά τους εκπαιδευόμενους να ασκηθούν και να εμπεδώσουν την
ύλη της ενότητας ή να τους προσφέρει επικαιροποιημένες πληροφορίες και
πηγές μάθησης.

5
 6

1.2. Εποπτικά μέσα

Με τον όρο εποπτικά μέσα διδασκαλίας, αναφέρεται οτιδήποτε μπορεί να
χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας με σκοπό να
τροποποιήσει και, αν είναι εφικτό, να αυξήσει τα αισθητηριακά κανάλια που
χρησιμοποιούμε, βελτιώνοντας τα μαθησιακά αποτελέσματα. Τα εποπτικά μέσα
διδασκαλίας δε μεταδίδουν από μόνα τους γνώσεις, αλλά είναι δυνατόν να
χρησιμοποιηθούν κατάλληλα από τον εκπαιδευτή, ώστε να βοηθήσουν τους
εκπαιδευόμενους να μάθουν νέα στοιχεία οικοδομώντας νέες αντιλήψεις και γνώσεις
(Γιαννακοπούλου, 2014).

Δραστηριότητα 1
Αναφερθείτε συνοπτικά: (α) στη διδακτική λειτουργία των εποπτικών μέσων και
(β) στις βασικές αρχές τις οποίες θα πρέπει να τηρεί ένας εκπαιδευτής κατά τη
χρήση οπτικοακουστικού υλικού ως εποπτικού μέσου. (Ερώτηση πιστοποίησης
εκπαιδευτικής επάρκειας Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης)

……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, παρακάτω.

α) Βασική διδακτική λειτουργία ενός εποπτικού μέσου διδασκαλίας αποτελεί η

συνεχής και σταδιακή διεύρυνση του εμπειρικού πεδίου αναφοράς των
διδασκομένων σε σχέση με το αντικείμενο διδασκαλίας, σε συνδυασμό με την
ανάπτυξη νοητικών ενεργειών, όπως παρατήρηση, αναγνώριση, περιγραφή, που
συνδέονται με το διευρυμένο αυτό πεδίο εμπειρικής αναφοράς.
Άλλη λειτουργία είναι επίσης η μετάδοση, διατήρηση και επανάληψη πληροφοριών.
Τα εποπτικά μέσα λειτουργούν παράλληλα, ενισχυτικά και συμπληρωματικά στη
διδασκαλία, προσφέροντας τη δυνατότητα διεύρυνσης των πηγών άντλησης

6
 7

γνώσεων. Συγκεκριμένα, τα εποπτικά μέσα βοηθούν στον εκσυγχρονισμό της

διδασκαλίας και στην εξοικονόμηση χρόνου, συμβάλλουν στην κατανόηση,
διεγείρουν το ενδιαφέρον και την προσοχή των εκπαιδευομένων, βοηθούν στην
ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους, ενισχύουν τη διατήρηση των παραστάσεων και
δίνουν περιεχόμενο στη θεωρητική διδασκαλία.
β) Ο εκπαιδευτής, με βάση τους στόχους της διδασκαλίας και την εκπαιδευτική
μέθοδο που έχει επιλέξει, προσδιορίζει και επιλέγει το εποπτικό υλικό
προσαρμόζοντάς το στις εκάστοτε ανάγκες της ομάδας των εκπαιδευομένων, για να
τους δώσει κίνητρο να αποκτήσουν νέους ενεργητικούς ρόλους κατά την
εκπαιδευτική διαδικασία (Τράπεζα θεμάτων Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π., 2014).
Δραστηριότητα 2
Ποιες είναι οι βασικές αρχές που πρέπει να τηρούν οι εκπαιδευτές για τη χρήση
των εποπτικών μέσων; (Ερώτηση πιστοποίησης εκπαιδευτικής επάρκειας
Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης)
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, παρακάτω.
Οι βασικές αρχές που πρέπει να τηρούν οι εκπαιδευτές για τη χρήση των εποπτικών
μέσων είναι :
 Να υπηρετούν τους εκπαιδευτικούς στόχους και τις εκπαιδευτικές τεχνικές
που επιλέγει ο εκπαιδευτής.
 Να χρησιμοποιούνται με φειδώ. Ο εκπαιδευτής δεν θα πρέπει να υποκύπτει
στη γοητεία τους, που οδηγεί συχνά στην κατάχρησή τους. Η αλλεπάλληλη
χρήση διαφανειών μπορεί να οδηγήσει στην υποκατάσταση του εκπαιδευτή.
 Να χρησιμοποιούνται, όπως και οι εκπαιδευτικές τεχνικές, με ευελιξία. Μ'
αυτό τον τρόπο προσδίδεται ποικιλία και ενδιαφέρον στην εκπαιδευτική
διαδικασία.
 Να χρησιμοποιούνται συχνά και από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους. Οι
εργασίες, οι ασκήσεις και οι παρουσιάσεις των συμμετεχόντων,

7
 8

εκπονούνται πληρέστερα αν συνοδεύονται από τη διαμόρφωση «φακέλων»

με έντυπα, την κατασκευή διαφανειών, τη χρήση πινάκων, αντικειμένων κ.ά.
(Τράπεζα θεμάτων Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π., 2014).

1.2.1. Χρήση του Η/Υ κατά τη διάρκεια της εισήγησης

Στις μέρες μας αποτελεί γεγονός η εισαγωγή των Η/Υ στην εκπαιδευτική διαδικασία
ως μέσου διδασκαλίας. Η χρήση προγραμμάτων παρουσίασης
(PowerPoint, Prezi κ.ά.) με τη βοήθεια Η/Υ και
βιντεοπροβολέα αποτελεί συχνά μέρος της διδασκαλίας στα
προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων. Το
ερώτημα που τίθεται εδώ είναι αν ο εκπαιδευόμενος αντλεί
ουσιαστικά οφέλη από τη χρήση τους ή αποτελούν απλά το
«σκονάκι» του εκπαιδευτή.
Μερικά από τα συνηθισμένα σφάλματα που κατά καιρούς έχουν εκφραστεί για την
χρήση των προγραμμάτων παρουσίασης είναι τα ακόλουθα:
 Οι θεατές δεν διαθέτουν κιάλια στην αίθουσα. Αν έχουμε πολλά να πούμε,
δεν κάνουμε μικρά γράμματα, απλά σπάμε μια διαφάνεια σε περισσότερες
(το μέγεθος γραμματοσειράς όχι κάτω από τα 22pt).
 Οι θεατές δεν θέλουν να διαβάζουν από το προτζέκτορα. Και οι ομιλητές δεν
θέλουν, αλλά το ξεχνάνε όταν φτιάχνουν παρουσιάσεις. Στην οθόνη
παρουσιάζουμε λέξεις κλειδιά, τον σκελετό του θέματος, εικόνες που είναι
δύσκολο να φανταστούν οι θεατές κ.λπ., αλλά όχι αναλυτικά όλο το κείμενο.
Άλλο Word άλλο PowerPoint.
 Πολλές εικόνες που χρησιμοποιούμε στην παρουσίαση έχουν χαμηλή
ανάλυση και δεν είναι ορατές και κατανοητές από το κοινό.
 Η διαφάνεια δεν είναι το σκονάκι μας, να τη διαβάζουμε κατά λέξη και να
μειώνεται το επί σκηνής άγχος. Μπορούμε να φτιάξουμε σημειώσεις χωριστά
και να δείξουμε στους θεατές την ουσία, περιληπτικά και παραστατικά.
 Τα πολλά εφέ, τα βιντεάκια, οι ήχοι και τα έντονα χρώματα, διαφορετικά
μάλιστα σε κάθε διαφάνεια, εντυπωσιάζουν, με αποτέλεσμα οι θεατές να μην
προσέχουν αυτό που λέει ο ομιλητής.

8
 9

 Τα μαύρα στάσιμα γράμματα σε άσπρο φόντο χωρίς καμιά εικόνα στις

διαφάνειες είναι τόσο εντυπωσιακό εποπτικό μέσο όσο και ο μαυροπίνακας.
 Η μουσική καλύπτει τη φωνή του ομιλητή, και αυτός είναι ένας καλός τρόπος
για να χάσουμε το ακροατήριο. Εξαίρεση αποτελεί η μουσική στο παρασκήνιο
που συνοδεύει μια σειρά από διαφάνειες όπου ο παρουσιαστής δεν μιλάει.
 Κάνουμε πρόβα και μετράμε το χρόνο αφού υπάρχει και ενσωματωμένο
χρονόμετρο στο λογισμικό μας.
 Η δημιουργία περισσότερων διαφανειών μπορεί να προκαλέσουν εκνευρισμό
στο κοινό αφού θα πρέπει να προσπερνάω τις διαφάνειες μουρμουρίζοντας
"αυτή δεν την δείχνω γιατί μας πιέζει ο χρόνος".
Αρκετές έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν δυστυχώς ότι η προσοχή των
εκπαιδευομένων αποσπάται εύκολα κατά τη διάρκεια μιας παρουσίασης. Εμπειρικά,
εύκολα θα συμφωνήσουμε με το παραπάνω, καθώς οι περισσότεροι από εμάς
έχουμε βρεθεί σε παρουσιάσεις που δεν κράτησαν ζωντανό το ενδιαφέρον μας, με
αποτέλεσμα να ανοίξουμε το κινητό μας και να σερφάρουμε στο διαδίκτυο.
Κατά την προετοιμασία της παρουσίασης θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη
προσοχή στα παρακάτω σημεία:
 Γενικά 1 διαφάνεια για κάθε 1-2 λεπτά παρουσίασης. Κανόνας 6χ6 – 6 λέξεις,
6 σειρές.
 Γραμματοσειρά: ασφαλείς, π.χ., arial, verdana, times new roman.
 Στα 30pt για κείμενο, στα 44pt για τίτλο. Μειώνουμε σταδιακά το μέγεθος
αλλά όχι κάτω από τα 22pt. Πλήρης στοίχιση.
 Αποφεύγουμε τις εικόνες στο φόντο, χρησιμοποιούμε ήπια χρώματα.
 Σκούρο φόντο – ανοιχτά γράμματα, και το αντίθετο. Όχι πάνω από 4 χρώματα
για τις διαφάνειες.
 Για έμφαση, όχι πολυχρωμία: υπογράμμιση, bold, τόνοι της παρουσίασης.
Κατά την υλοποίηση δε της παρουσίασης θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή
στα παρακάτω σημεία :
 Να κοιτάμε το κοινό, όχι την παρουσίαση.
 Να μιλάμε αργά με σταθερή, δυνατή φωνή.
 Να κάνουμε επεξηγηματικές κινήσεις των χεριών.
 Να αναλύουμε βασικά σημεία.
 Να δίνουμε παραδείγματα.

9
 10

 Να αποφεύγουμε την ανάγνωση των διαφανειών ή την ανάγνωση από

έτοιμες σημειώσεις.
 Να αποφεύγουμε τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις και την πρόκληση
θορύβων.
Κατά την εισήγηση, όπως και σε όλες τις εκπαιδευτικές τεχνικές, τα εποπτικά μέσα
υπηρετούν τον σκοπό της διδασκαλίας – και όχι το αντίθετο. Επομένως, απαιτείται
καλή επιλογή εποπτικών μέσων και χρήση τους μόνο εφόσον έτσι υπηρετούνται
συγκεκριμένοι εκπαιδευτικοί στόχοι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το πρόγραμμα
παρουσίασης είναι υποστηρικτικό μέσο που κάνει μια καλή παρουσίαση καλύτερη
και μια κακή, χειρότερη.

10
 11

1.3. Εκπαιδευτικός χώρος

Ο εκπαιδευτικός χώρος δρα καταλυτικά στη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού
κλίματος (Βαλάκας, 2006). Η επιλογή του τόπου διεξαγωγής των εκπαιδευτικών
προγραμμάτων αποτελεί μέριμνα των οργανωτών, οι οποίοι υποχρεούνται να
ελέγχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές, διαδικασία που διευκολύνεται από το
σύστημα πιστοποίησης των εκπαιδευτικών κέντρων.
Η μέριμνα του εκπαιδευτή ενηλίκων εστιάζει σε θέματα εσωτερικής διευθέτησης
του χώρου, ώστε η διαμόρφωση της αίθουσας και ο υλικοτεχνικός εξοπλισμός να
σχετίζονται και να υποστηρίζουν τους στόχους της εκπαίδευσης και τη μέθοδο που θα
αξιοποιηθεί για την επίτευξή τους. Και τούτο, γιατί η διάταξη του χώρου μπορεί να
διευκολύνει ή να παρεμποδίζει την επικοινωνία και τη συναλλαγή όχι μόνο μεταξύ
εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων αλλά και των εκπαιδευομένων μεταξύ τους. Είναι,
συνεπώς, καθοριστικός παράγοντας για την αξιοποίηση ενεργητικών και
συμμετοχικών τεχνικών. Οι επιλογές που έχει στη διάθεσή του ο εκπαιδευτής μπορεί
να είναι η διάταξη σχολικής τάξης, η θεατρική διάταξη, η διάταξη συμβουλίου (ή
συσκέψεων), η διάταξη ανοιχτού κύκλου, η διάταξη ομαδικής συνεργασίας, η διάταξη
παραλληλογράμμου –σχήματος «Π», καθώς και συνδυασμός και παράλληλη χρήση
εναλλακτικών ή βοηθητικών αιθουσών όπου οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να
αποσυρθούν για να εκπονήσουν ασκήσεις ή εργασίες (Θεοδώρου Ι. 2012).

11
 12

Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι η πρακτική άσκηση με στόχο την απόκτηση

εργασιακών εμπειριών, που ακολουθεί τη θεωρητική κατάρτιση πραγματοποιείται
μέσα σε επαγγελματικούς χώρους. Η πρακτική άσκηση συνιστά μια σύντομη περίοδο
εργασιακής πρακτικής σε επιχείρηση ιδιωτικού φορέα ή σε δημόσιο φορέα, η οποία
συνδυάζεται με θεωρητική κατάρτιση, για την απόκτηση επαγγελματικής εμπειρίας
σε πραγματικό εργασιακό περιβάλλον, με σκοπό την ανάπτυξη της επαγγελματικής
ωριμότητας και ικανότητας, την παροχή γνώσεων και δεξιοτήτων μέσα από μια
εμπειρία μάθησης/κατάρτισης στο πλαίσιο μιας διεργασίας με σαφή εκπαιδευτική
διάσταση.
Ο συνδυασμός της εκπαίδευσης με την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, θεωρείται
ως ένα επιτυχημένο μοντέλο για την αντιμετώπιση της ανεργίας το οποίο
εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (όπως η Γερμανία και η Αυστρία) και οι
ευρωπαίοι εταίροι επικαλούνται, προς επιβεβαίωση αυτού, τα χαμηλά ποσοστά
ανεργίας των νέων στις χώρες οπού εφαρμόζεται (Δημουλάς Κ., Μιχαλοπούλου Κ,
2008).
Με ποια κριτήρια όμως επιλέγεται ο επαγγελματικός χώρος ως «εκπαιδευτικός
χώρος» για την πραγματοποίηση της τεχνικής της πρακτικής άσκησης; (Τράπεζα
θεμάτων Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π., 2014).
Για την πραγματοποίηση της
τεχνικής της πρακτικής
άσκησης ο επαγγελματικός
χώρος της επιχείρησης
επιλέγεται ως χώρος
εκπαίδευσης, σταθμίζοντας:
τους εκπαιδευτικούς στόχους, τις εκπαιδευτικές ανάγκες, το προφίλ και τις
προτιμήσεις των εκπαιδευομένων, τα απαιτούμενα προσόντα της θέσης στην οποία
θα τοποθετηθεί ο κάθε καταρτιζόμενος, καθώς και τη δυνατότητα του χώρου να
προσφέρει ευκαιρίες πρακτικής εφαρμογής και εμπέδωσης των θεωρητικών γνώσεων
που αποκόμισαν οι εκπαιδευόμενοι στο γνωστικό αντικείμενο της κατάρτισης. Ως
προς την παράμετρο που σχετίζεται με τον αριθμό των εκπαιδευομένων, συνήθως ο
αριθμός που τοποθετείται ταυτόχρονα σε επιχείρηση για την πρακτική άσκηση
καθορίζεται σε αντιστοιχία με τον αριθμό των απασχολουμένων της επιχείρησης

12
 13

(αφορά το υποκατάστημα ή το εργοτάξιο) και είναι κατ' ανώτατο όριο σύμφωνα με

τον πίνακα που ακολουθεί.

Ο σχετικά μικρός αυτός αριθμός δικαιολογείται από το είδος της αλληλεπίδρασης

που επιδιώκει η πρακτική άσκηση. Οι εκπαιδευόμενοι δεν είναι απλοί παρατηρητές
καταστάσεων, λειτουργιών και εφαρμογών που συντελούνται στον επαγγελματικό
χώρο της επιχείρησης. Αντίθετα, αν και προέχει η πρακτική εφαρμογή των
θεωρητικών γνώσεων που ήδη έχουν αποκομίσει και όχι η παροχή κανονικής
εργασίας, οι καταρτιζόμενοι εμπλέκονται ενεργά και συμμετέχουν στην καθημερινή
δραστηριότητα και λειτουργία της επιχείρησης, τηρώντας τους κανονισμούς
εκτέλεσης του έργου και τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, καθώς και τον κώδικα
δεοντολογίας που ισχύουν και για τους λοιπούς εργαζόμενους.

13
 14

2. Η μικροδιδασκαλία στην εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων

2.1. Ο ορισμός της μικροδιδασκαλίας

Η Μικροδιδασκαλία αποτελεί εκπαιδευτική προσομοίωση πραγματικής
διδασκαλίας. Χρησιμοποιεί πραγματική κατάσταση διδασκαλίας για την ανάπτυξη
δεξιοτήτων και συμβάλλει στη βαθύτερη γνώση της τέχνης της
διδασκαλίας. Ουσιαστικά πρόκειται για μια μικρογραφία του μαθήματος.
Οι μικροδιδασκαλίες αναπτύχθηκαν στις αρχές με μέσα της δεκαετίας του 1960 στο
εκπαιδευτικό πρόγραμμα για εκπαιδευτές του Stanford. Η τεχνική του Stanford
περιλάμβανε τα βήματα " σχέδιο διδασκαλίας, διδασκαλία, παρακολούθηση,
επανασχεδιασμος, εκ νέου διδασκαλία και εκ νέου παρακολούθησης" και έχει
εξελιχθεί ως το βασικό συστατικό στο 91% των προγραμμάτων ανάπτυξης
διδασκαλίας στην πανεπιστημιούπολη, με σημαντική μείωση στη πολυπλοκότητα
διδασκαλίας σε σχέση με τον αριθμό των μαθητών σε μια τάξη, το περιεχόμενο της
διδασκαλίας, το χρονοδιάγραμμα κ.λπ.

14
 15

Τα περισσότερα προγράμματα αρχικής κατάρτισης των εκπαιδευτικών

χρησιμοποιούν ευρέως τη μικροδιδασκαλία η οποία είναι μια αποδεδειγμένη
μέθοδος για να επιτευχθεί σημαντική βελτίωση στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παρά
το γεγονός όμως ότι η μικροδιδασκαλία μπορεί να οξύνει την εκπαιδευτική
ευαισθησία δεν είναι πανάκεια (Allen & Ryan, 1969). Συμβάλλει δε στην απόκτηση
επαγγελματικής συνείδησης των μελλοντικών εκπαιδευτικών αλλά και στην ανάλυση
της διδακτικής επίδοσης των εν ενεργεία εκπαιδευτικών, ώστε να ανακαλύψουν τα
δυνατά και αδύναμα σημεία τους μέσω αναστοχαστικών πρακτικών.

Συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι «η μικροδιδασκαλία είναι μια εκπαιδευτική και

επιμορφωτική διαδικασία εργαστηριακής μορφής που σκοπό έχει τη βελτίωση της
κατάρτισης των μελλοντικών και των υπηρετούντων εκπαιδευτικών σε θέματα
παιδαγωγικής και, ιδιαίτερα, διδακτικής μορφής και φύσης. Στοχεύει να βοηθήσει
(και βοηθά) τους ασκούμενους μελλοντικούς και υπηρετούντες εκπαιδευτικούς στην
απόκτηση συγκεκριμένων παιδαγωγικών και διδακτικών δεξιοτήτων, έχοντας βέβαια
κανείς ως αφετηρία ότι η διδασκαλία είναι μια πολύπλοκη, πολύπλευρη και σύνθετη
διαδικασία (γεγονός), είναι μια δύσκολη υπόθεση που απαιτεί ικανότητες, τις οποίες
οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί κατά τη διάρκεια της κατάρτισής τους οφείλουν να
έχουν αποκτήσει μέσω των Προγραμμάτων Σπουδών των Σχολών Εκπαίδευσης
Εκπαιδευτικών (Χατζηδήμου & Κουγιουρούκη, 2004).

15
 16

2.2. Η μικροδιδασκαλία στην Ελλάδα

Η μικροδιδασκαλία στην Ελλάδα ξεκίνησε να εφαρμόζεται το 1973 στην πρώην

ΣΕΛΕΤΕ, τη σημερινή ΑΣΠΑΙΤΕ, όπου και εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα, ως μέρος της
Πρακτικής Άσκησης των σπουδαστών, ώστε να προετοιμάσει τους εκπαιδευτικούς της
τεχνικής εκπαίδευσης να μπορούν να ανταποκριθούν στη μετάδοση των τεχνικών
δεξιοτήτων στους μελλοντικούς μαθητές τους και να προσδώσει εγκυρότητα και
αξιοπιστία στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών αυτών (Κουγιουρούκη, 2003).
Αργότερα, εντάχθηκε ως μέρος της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών σε αρκετά
τμήματα των ΑΕΙ, ιδιαίτερα στα Παιδαγωγικά Τμήματα. Το 1999, ιδρύθηκε το πρώτο
εργαστήριο Μικροδιδασκαλίας στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής και σε άλλα
τμήματα του ΑΠΘ. Η μικροδιδασκαλία τα τελευταία χρόνια εφαρμόστηκε στην
εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων του ΕΟΠΠΕΠ.
Διαδικασία πιστοποίησης εκπαιδευτικής επάρκειας του ΕΟΠΠΕΠ
Στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων με βάση την εγκύκλιο του Εθνικού Οργανισμού
Πιστοποίησης Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού και τις διατάξεις του
Ν.4283/2014, «Ίδρυση και οργάνωση Συμβουλίου Εθνικής Πολιτικής για την Παιδεία

16
 17

και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 189/Α’/10-9-2014) η Πιστοποιημένη Εκπαιδευτική

Επάρκεια αποτελεί προϋπόθεση προκειμένου ο εκπαιδευτής να μετάσχει σε
χρηματοδοτούμενο από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους πρόγραμμα της μη τυπικής
εκπαίδευσης.
Η ισχύουσα διαδικασία για την πιστοποίηση είναι πολύ πρόσφατη και περιλαμβάνει
εξετάσεις στο θεωρητικό πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων και παρουσίαση
μικροδιδασκαλίας βασισμένης στις ανάγκες εκπαιδευομένων με διαφορετικά
βιώματα και επίπεδο γνώσεων. Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση «Σύστημα
Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής
εκπαίδευσης» Γ.Π. 2082 23/10/2012 ΦΕΚ 2844 οι προβλεπόμενες εξεταστικές
δοκιμασίες περιλαμβάνουν:
Γραπτή εξεταστική δοκιμασία
Στόχος της γραπτής εξεταστικής δοκιμασίας είναι η αξιολόγηση των γνώσεων και
ικανοτήτων των εκπαιδευτών σχετικά με τον σχεδιασμό, την οργάνωση και
προετοιμασία της εκπαιδευτικής παρέμβασής τους με βάση τις αρχές μάθησης των
ενηλίκων, τις ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές, τις εκπαιδευτικές πολιτικές, το
κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο και τη δυναμική της ομάδας.
Η εξεταστική δοκιμασία διαρκεί μία ώρα και περιλαμβάνει ανοικτά ερωτήματα που
απαιτούν σύντομη απάντηση. Για την αξιολόγηση των ικανοτήτων η εξέταση μπορεί
να περιλαμβάνει και μελέτη περίπτωσης, κατά την οποία οι υποψήφιοι καλούνται
μέσω της παρακολούθησης βιντεοσκοπημένης διδασκαλίας να εντοπίσουν στοιχεία
όπως: χαρακτηριστικά της ομάδας εκπαιδευομένων, τρόπος διαπραγμάτευσης,
εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν, συνθήκες λειτουργίας της ομάδας
κ.ά.
Οι ερωτήσεις που συγκροτούν την Τράπεζα Θεμάτων είναι διαβαθμισμένες σε τρείς
κατηγορίες: μέτριες, δύσκολες, πολύ δύσκολες, ενώ ως προς τη δομή, η Τράπεζα
Θεμάτων είναι διαρθρωμένη σε εννέα (9) Θεματικές Ομάδες:

17
 18

Οι ερωτήσεις που υπάρχουν στην Τράπεζα Θεμάτων είναι δεκτικές πολλών

απαντήσεων και ερμηνειών. Οι απαντήσεις συνεπώς που υπάρχουν κάτω από τις
ερωτήσεις θα πρέπει να θεωρηθούν ως ενδεικτικές, τονίζει ο ΕΟΠΠΕΠ και οι
υποψήφιοι προς πιστοποίηση δεν είναι σκόπιμο να τις απομνημονεύσουν. Αυτό που
κρίνεται σκόπιμο είναι να κατανοήσουν το νόημά τους, ώστε να μπορούν να
απαντούν στις ερωτήσεις με τρόπο μεστό και με δικά τους λόγια, αξιοποιώντας και τις
ευρύτερες γνώσεις και εμπειρίες που διαθέτουν.
Παρουσίαση μικροδιδασκαλίας
Στόχος παρουσίασης της μικροδιδασκαλίας είναι η αξιολόγηση των γνώσεων,
δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εκπαιδευτών σε ότι αφορά την υλοποίηση της
εκπαιδευτικής τους παρέμβασης. Αξιολογούνται η χρήση ενεργητικών μεθόδων
μάθησης, η ενθάρρυνση του διάλογου και η κριτική σκέψη.
Η παρουσίαση της μικροδιδασκαλίας διαρκεί είκοσι (20) λεπτά της ώρας σε
θεματικό αντικείμενο επιλογής του υποψηφίου ενώπιον ομάδας συνυποψηφίων. Η
μικροδιδασκαλία, η οποία και βιντεοσκοπείται, συνοδεύεται από το σχέδιο
μαθήματος του υποψηφίου. Μετά το τέλος της παρουσίασης της μικροδιδασκαλίας,
ο υποψήφιος παρέχει πρόσθετες πληροφορίες και διευκρινίσεις στους αξιολογητές,
στο πλαίσιο σύντομης συνέντευξης, διάρκειας δέκα (10) λεπτών της ώρας, σχετικά με
τη μικροδιδασκαλία του.
Οι τρεις βασικές φάσεις κάθε μικροδιδασκαλίας είναι: σχεδιασμός, υλοποίηση και
αξιολόγηση. Πρακτικές οδηγίες για τις εξετάσεις πιστοποίησης του ΕΟΠΠΕΠ θα
αναλυθούν εκτενώς στην 4η ενότητα του τρέχοντος επιμορφωτικού προγράμματος.

18
 19

2.3. Η μικροδιδασκαλία στην πράξη

Πως όμως γίνεται η προετοιμασία μιας μικροδιδασκαλίας στη πράξη; Ένα
παράδειγμα που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων
δίνεται αναλυτικά παρακάτω.
2.3.1. Η προετοιμασία της μικροδιδασκαλίας μέσα από ένα
παράδειγμα

Οργανισμός υλοποίησης και τίτλος του προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων

Η Μικροδιδασκαλία που παρουσιάζεται εντάσσεται στο Πρόγραμμα Κατάρτισης
«Προγραμματισμός στο διαδίκτυο» το οποίο ανήκει στο Θεματικό Πεδίο: Σχεδίαση
ιστοσελίδων. Η συνολική διάρκεια του προγράμματος είναι 400 ώρες (250 ώρες
θεωρία και 150 ώρες πρακτική άσκηση). Η πρακτική άσκηση συμπληρώνει την
θεωρητική εκπαίδευση των εκπαιδευομένων και μπορεί να γίνει σε επιχειρήσεις που
θέλουν να δημιουργήσουν δική τους ιστοσελίδα στο INTERNET. Η υλοποίηση του
προγράμματος γίνεται από πιστοποιημένο Κέντρο Δια βίου Μάθησης στο πλαίσιο του
Επιχειρησιακού Προγράμματος «Συνεχιζόμενη κατάρτιση και προώθηση της
απασχόλησης». Το ΚΔΒΜ διαθέτει σύγχρονο εργαστήριο πληροφορικής 20
τερματικών. Το πρόγραμμα είναι επιδοτούμενο κατά 75% από το Ευρωπαϊκό
Κοινοτικό Ταμείο και κατά 25% από εθνικούς πόρους.
Χαρακτηριστικά του πληθυσμού στόχου
Τα πρόγραμμα απευθύνεται σε 20 άνεργους πτυχιούχους θετικών επιστημών
(διαθέτουν κάρτα ανεργίας) με βασικές γνώσεις χρήσης Η/Υ. Ο μέσος όρος ηλικίας
τους είναι τα 30 έτη και υπάρχουν εκπρόσωποι και των δύο φύλων. Οι περισσότεροι
απ’ τους εκπαιδευόμενους είναι πτυχιούχοι καθηγητικών σχολών (φυσικοί,
μαθηματικοί κ.α.) με γνώσεις Η/Υ που αποκτήθηκαν στο πανεπιστήμιο ή αργότερα
μέσω σεμιναρίων ή αυτομόρφωσης. Είναι γνωστό ότι ο θετικός τρόπος σκέψης των
εκπαιδευομένων διευκολύνει τη διδασκαλία μαθημάτων προγραμματισμού. Έτσι
επιτυγχάνεται ο βασικός στόχος της επιλογής, που είναι η μεγάλη ομοιογένεια ως
προς τις προϋπάρχουσες γνώσεις και δεξιότητες, αλλά και τις ανάγκες και τις
προσδοκίες τους. Υπάρχει βέβαια ένας μικρός αριθμός εκπαιδευομένων που έχουν
σαν στόχο μόνο την επιδότηση, κάτι που δεν μπορεί να γίνει εύκολα ορατό κατά τη
διαδικασία επιλογής.

19
 20

Διδακτική ενότητα
Ο τίτλος της διδακτικής ενότητας που εντάσσεται η μικροδιδασκαλία είναι
«Αξιολόγηση μιας εφαρμογής του Παγκόσμιου ιστού» και η διάρκειά της είναι 8
ώρες. Έχουν προηγηθεί 8 διδακτικές ενότητες διάρκειας 230 ωρών με τα παρακάτω
αντικείμενα:
1. Εισαγωγή, ενημέρωση των εκπαιδευομένων (10 ώρες)
2. Περιβάλλον του παγκόσμιου ιστού (10 ώρες)
3. Δίκτυα(20 ώρες)
4. Κατασκευή ιστοσελίδων με τη γλώσσα HTML(50 ώρες)
5. Η γλώσσα σεναρίων Javascript (30 ώρες)
6. Βάσεις δεδομένων διαδικτύου(25 ώρες)
7. Ανάπτυξης ιστοσελίδων I (35 ώρες)
8. Ανάπτυξης ιστοσελίδων II (40 ώρες)
Μετά τη διδακτική ενότητα «Αξιολόγηση μιας εφαρμογής του Παγκόσμιου ιστού»
ακολουθεί η 10η και τελευταία ενότητα με τίτλο «ενδιάμεση και τελική αξιολόγηση
προγράμματος» διάρκειας 12 ωρών.
Επεξεργασία και σχεδίαση της διδακτικής ενότητας
Η μεγάλη ομοιογένεια και το υψηλό επίπεδο μόρφωσης του πληθυσμού – στόχου,
μας διευκολύνουν στην εξεύρεση ιστοσελίδων μέσα στον παγκόσμιο ιστό
προκαλώντας το ενδιαφέρον όλης της ομάδας (π.χ. σελίδες εκπαιδευτικού
περιεχομένου). Επειδή οι εκπαιδευόμενοι είναι πτυχιούχοι διαφορετικών σχολών και
δεν έχουν όλοι τις ίδιες γνώσεις στη χρήση Η/Υ θα καθίσουν στο εργαστήριο ανά
ειδικότητα έτσι ώστε να λειτουργήσουν στην πορεία καλύτερα οι ομάδες. Επειδή η
διδακτική ενότητα αναφέρεται στην αξιολόγηση ιστοσελίδων, η ομάδα π.χ. των
μαθηματικών θα εστιάσει την αξιολόγηση σε σελίδες με περιεχόμενο της ειδικότητάς
της. Χρήσιμη μπορεί να είναι η συνεργασία με τον δημιουργό μιας σελίδας ενός
εκπαιδευτικού οργανισμού έτσι ώστε να γίνει μια καταγραφή των προβλημάτων που
συνάντησε μετά τη δημοσίευση της ιστοσελίδας του. Επειδή το πρόγραμμα πλησιάζει
στο τέλος του θεωρητικού μέρους, μπορεί να γίνει μια συνεννόηση με τους
οργανισμούς ή τις επιχειρήσεις που θα υλοποιηθεί η πρακτική άσκηση έτσι ώστε τα
παραδείγματα που θα χρησιμοποιηθούν, να έχουν άμεση ή έμμεση σχέση μ’ αυτά.

20
 21

Στόχοι διδακτικής ενότητας

Σε επίπεδο γνώσεων
 Να κατανοήσουν τη σπουδαιότητα της διαδικασίας αξιολόγησης.
 Να γνωρίσουν τα κριτήρια αξιολόγησης.
 Να ξέρουν πως μπορούν να ανακαλύψουν ότι κάποιο συγκεκριμένο
κοινό υπάρχει.
 Να γνωρίσουν την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση
 Να κατανοήσουν ότι η αξιολόγηση μιας εφαρμογής μπορεί να
χρησιμοποιήσει και εργαλεία λογισμικού.
Σε επίπεδο δεξιοτήτων
 Να δημιουργούν μια λίστα με κριτήρια αξιολόγησης του περιβάλλοντος
διεπαφής.
 Να αξιολογούν συγκεκριμένες εφαρμογές με βάση μια σειρά κριτηρίων
που έχουν τεθεί από την αρχή
 Να σχεδιάζουν μια εφαρμογή έχοντας στο νου τους το αποτέλεσμα μιας
ενδελεχούς αξιολόγησής της
Σε επίπεδο στάσεων
 Να αντιληφθούν την ανάγκη συνεχούς αξιολόγησης στο περιβάλλον του
παγκόσμιου ιστού
 Να προβληματιστούν οι εκπαιδευόμενοι σχετικά με την κατασκευή
λίστας κριτηρίων
 Να συζητήσουν τρόπους καλής και κακής ανάπτυξης μιας εφαρμογής.
Βασικά θέματα (υποενότητες) της διδακτικής ενότητας
Οι υποενότητες (Θέματα) της διδακτικής ενότητας είναι:
Υποενότητες (Θέματα) Διδακτικές ώρες

Αναγκαιότητα και βασικές αρχές της αξιολόγησης 2

Αξιολόγηση επιτυχίας του σκοπού της εφαρμογής 2
Χρηστικότητα της εφαρμογής 2
Αξιολόγηση της ανάπτυξης 2
Υποενότητα μικροδιδασκαλίας
Η 20λεπτη μικροδιδασκαλία που παρουσιάζεται αποτελεί έναρξη της 3ης
υποενότητας (χρηστικότητα της εφαρμογής ) και έχει τον τίτλο: «Το περιβάλλον
διεπαφής και η αισθητική της εφαρμογής». Η διδασκαλία όλων των υποενοτήτων

21
 22

γίνεται σε 2 συνεχόμενες ώρες η κάθε μια( 90 λεπτά). Με τον τρόπο αυτό ήμαστε πιο
ευέλικτοι στη διαχείριση του διαθέσιμου χρόνου. Η συγκεκριμένη μάλιστα
υποενότητα επιβάλει αυξημένη συμμετοχικότητα από τους εκπαιδευομένους με
μεθόδους διδασκαλίας και εποπτικά μέσα που θέλουν χρόνο (συζήτηση και
προβληματισμό των εκπαιδευομένων, εργαστήριο, προβολέας δεδομένων κ.λ.π.)
Διδακτική ώρα που προηγήθηκε
Το προηγούμενο 90λεπτο είχε ως θέμα: «Αξιολόγηση επιτυχίας του σκοπού της
εφαρμογής». Στην αρχή έγινε μια παρουσίαση των τριών ερωτημάτων, στα οποία
πρέπει να απαντήσει η αξιολόγηση μιας εφαρμογής και αναφέρθηκαν τα σημεία
ελέγχου. Αναφέρθηκαν οι τρόποι για το εντοπισμό του κοινού και των αναγκών του
και προσπαθήσαμε να τους δούμε μέσω μιας πραγματικής εφαρμογής (με καταιγισμό
ιδεών και συζήτηση). Στη συνέχεια με τη βοήθεια του προβολέα έγινε αναφορά στους
πόρους που υπάρχουν ή έπρεπε να δημιουργηθούν προκειμένου να ικανοποιήσουν
κάθε μια από τις προσδιοριζόμενες ανάγκες. Τέλος μέσω μιας εφαρμογής του
διαδικτύου (διαδικτυακός τόπος ενός φροντιστηριακού οργανισμού) οι
εκπαιδευόμενοι (ανά ομάδες) δημιούργησαν ένα σχεδιάγραμμα που να συνδέει το
σκοπό με τους στόχους και την εφαρμογή. Έγινε συζήτηση πάνω σ’ αυτό και
εξήχθησαν ορισμένα συμπεράσματα.
Διδακτική ώρα που ακολουθεί
Η υπόλοιπη ώρα που ακολούθησε την μικροδιδασκαλία είναι 70 λεπτά. Με τη
βοήθεια του προβολέα αναφέρθηκαν με λεπτομέρειες τα τυχόν προβλήματα που
μπορεί να συναντήσουμε σε μια εφαρμογή. Μέσω μιας εργαστηριακής άσκησης που
ακολούθησε είδαμε τις διαφορές ορισμένων φυλλομετρητών (ομάδες, καταιγισμός
ιδεών , συζήτηση). Με τη βοήθεια του προβολέα γνώρισαν οι εκπαιδευόμενοι την
εσωτερική και την εξωτερική αξιολόγηση. Βλέποντας μια πλήρης εφαρμογή την
αξιολόγησαν οι εκπαιδευόμενοι ως προς την ακρίβεια την κυριότητα την
αντικειμενικότητα την ανανέωση και την κάλυψη (ομάδες, επίδειξη, συζήτηση).
Είδαμε 2 εργαλεία λογισμικού που αναφέρονται στην αξιολόγηση και
προσπαθήσαμε να αξιολογήσουμε με τη βοήθειά τους μια εφαρμογή ως προς τη
χρηστικότητάς της που έχουμε κάνει σε προηγούμενα μαθήματα. Ακολούθησε
συζήτηση και σύνοψη της υποενότητας.

22
 23

Σχεδιασμός Μικροδιδασκαλίας
Τίτλος Μικροδιδασκαλίας : Το περιβάλλον διεπαφής και η αισθητική της εφαρμογής
Τίτλος προγράμματος κατάρτισης: Προγραμματισμός στο διαδίκτυο.
Διδακτική Ενότητα: Αξιολόγηση μιας εφαρμογής του Παγκόσμιου ιστού.
Ομάδα στόχου : Απευθύνεται σε 20 άνεργους πτυχιούχους θετικών επιστημών
(διαθέτουν κάρτα ανεργίας) με βασικές γνώσεις χρήσης Η/Υ. Ο μέσος όρος ηλικίας
τους είναι τα 30 έτη και υπάρχουν εκπρόσωποι και των δύο φύλων.

Εκπαιδευτικοί στόχοι Μικροδιδασκαλίας

Σε επίπεδο γνώσεων:
 να κατανοούν πως ένας χρήστης έρχεται σε επαφή με την εφαρμογή.
 να καταλάβουν ποια προβλήματα μπορεί να συναντήσει ένας τυχαίος
χρήστης, όταν έρχεται σε επαφή με την εφαρμογή μας.
Σε επίπεδο Ικανοτήτων:
 Να μπορούν να συντάσσουν μια λίστα με κριτήρια αξιολόγησης του
περιβάλλοντος διεπαφής, τεκμηριώνοντας τις απόψεις τους.
Σε επίπεδο στάσεων:
 να προβληματιστούν οι εκπαιδευόμενοι σχετικά με την κατασκευή λίστας
κριτηρίων
 να αντιληφθούν ότι υπάρχουν κάποια αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης της
αισθητικής- ή να μπορούν να τα αμφισβητήσουν για ορισμένες από τις
εφαρμογές τους.
Θέματα 20λεπτης Μικροδιδασκαλίας
Θέματα Διάρκεια Εκπαιδευτικές Εκπαιδευτικά μέσα
(λεπτά) τεχνικές
1. Σύνδεση με 2΄ Εισήγηση Η/Υ- Προβολέας
προηγούμενη ενότητα & δεδομένων(data
παρουσίαση στόχων display)
παρούσας
2. Το περιβάλλον διεπαφής 7΄ Εισήγηση, Η/Υ- Προβολέας
και αξιολόγηση της συζήτηση δεδομένων
αισθητικής
3. Αξιολόγηση 8΄ Ομάδες εργασίας Εργαστήριο Η/Υ

23
 24

συγκεκριμένης εφαρμογής

5. Παρατηρήσεις, 3’ Συζήτηση Η/Υ- Προβολέας

Ανακεφαλαίωση δεδομένων,
πίνακας

Επιλογή των εκπαιδευτικών τεχνικών και μέσων

Στην αρχή γίνεται μια 2λεπτη εισήγηση αφού αυτό που θέλω είναι να γίνει μια
σύνδεση με τα προηγούμενα και να παρουσιάσω τους 3 στόχους της παρούσας
διδακτικής ενότητας. Οι εκπαιδευόμενοι είναι γνώστες της εισήγησης και τη
χρησιμοποιούν και οι ίδιοι όταν διδάσκουν σε μαθητές. Ο προβολέας μπορεί να
βοηθήσει στη συγκέντρωση της προσοχής και στη συγκράτηση των εννοιών που
χρησιμοποιούνται. Η εισήγηση με τη βοήθεια του προβολέα συμβάλει στο να είμαι
συνεπής ως προς τον χρόνο των 2 λεπτών.
Το 7λεπτο που ακολουθεί είναι μια συνέχεια της προηγούμενης εισήγησης ενώ
χρησιμοποιώ τον πίνακα έτσι ώστε να μη κουράσω τους εκπαιδευόμενους. Επειδή
ένας από τους στόχους είναι να αντιληφθούν ότι υπάρχουν κάποια αντικειμενικά
κριτήρια αξιολόγησης της αισθητικής- ή να μπορούν να τα αμφισβητήσουν για
ορισμένες από τις εφαρμογές τους- η συζήτηση είναι η πιο ενδεδειγμένη
εκπαιδευτική τεχνική. Ίσως ο χρόνος για μια τέτοια συζήτηση να μην επαρκεί όμως
δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εκπαιδευόμενοι βρίσκονται στο τέλος του
προγράμματος και έχουν αρκετές γνώσεις για το συγκεκριμένο θέμα.
Η πρακτική άσκηση που ακολουθεί προϋποθέτει πρόσβαση στο INTERNET και
ασφαλώς χρήση του εργαστηρίου. Με τις ομάδες εργασίας οι διδασκόμενοι
εμπλέκονται σε δράση επικοινωνώντας μεταξύ τους. Επειδή ο στόχος είναι η
αξιολόγηση μιας εφαρμογής με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η ανταλλαγή των
απόψεων των μελών της ομάδας και η εύρεση των περισσοτέρων κριτηρίων
αξιολόγησης. Αφού βρισκόμαστε σε εργαστήριο Η/Υ οι ομάδες είναι των 3 ατόμων με
κοινά τα χαρακτηριστικά τω εκπαιδευομένων κάθε ομάδας για τους λόγους που
ανέλυσα κατά την σχεδίαση της διδακτικής ενότητας.

24
 25

2.3.2. Υπόδειγμα σχεδίου παρουσίασης μικροδιδασκαλίας

Το παρακάτω υπόδειγμα περιλαμβάνεται στον «Οδηγό Σπουδών για τους

Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης και Βασική Βιβλιογραφία για την Εκπαίδευση
Ενηλίκων»

Παράρτημα

«ΣΧΕΔΙΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 20΄»

Τίτλος Μικροδιδασκαλίας:
................................................................................................................................

Προφίλ Εκπαιδευομένων:

...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................

Εκπαιδευτικοί στόχοι Μικροδιδασκαλίας:

Γνώσεις:

α)……………………………………………………………………………………………………………………………

β)……………………………………………………………………………………………………………………………

γ)……………………………………………………………………………………………………………………………

Δεξιότητες:

α)……………………………………………………………………………………………………………………………

β)……………………………………………………………………………………………………………………………

γ)…………………………………………………………………………………………………………………………

Στάσεις:

α)……………………………………………………………………………………………………………………………

β)……………………………………………………………………………………………………………………………

γ)……………………………………………………………………………………………………………………………

25
 26

2.3.3. Σχέδιο παρουσίασης μικροδιδασκαλίας

Τίτλος προγράμματος κατάρτισης: Γαλλικά για τον τουρισμό
Διδακτική Ενότητα: Περιηγήσεις
Τίτλος διδακτικής υποενότητας: Ανακαλύπτοντας τις Βρυξέλες (Partez à la
découverte de Bruxelles)
Ομάδα στόχου : 15 ενήλικες ανεξαρτήτως εκπαιδευτικού επιπέδου και φύλου με
τουλάχιστον Υποχρεωτική Εκπαίδευση, που τους ενδιαφέρουν οι ξένες γλώσσες στον
τουρισμό.
Χρόνος υλοποίησης: 20 λεπτά.

Εκπαιδευτικοί στόχοι
Σε επίπεδο γνώσεων:
 Να αναγνωρίζουν το θέμα μιας εκπομπής.
 Να καταλαβαίνουν και να ερμηνεύουν τουριστικές πληροφορίες
Σε επίπεδο ικανοτήτων :
 Να συντάσσουν ένα τουριστικό φυλλάδιο
Σε επίπεδο στάσεων :
 Να ενθαρρύνουν την επικοινωνία και να την υποστηρίζουν.
 Να παρακινηθούν και να ανακαλύψουν νέους πολιτισμούς

Υποενότητες 20λεπτης μικροδιδασκαλίας.

Θέματα Διάρκεια Εκπαιδευτικές Εκπαιδευτικά Μέσα
(Υποενότητες) (λεπτά) Τεχνικές

1. Σύνδεση με προηγούμενη 2’ Εισήγηση Η/Υ – Προβολέας

ενότητα και παρουσίαση δεδομένων
στόχων.

2. Κατανόηση του θέματος 4’ Καταιγισμός ιδεών Η/Υ με πρόσβαση στο

Internet – Προβολέας
δεδομένων, Πίνακας

3.Διδασκαλία του λεξιλογίου 6’ Ομάδες εργασίας Φύλλο εργασίας

των τουριστικών πληροφοριών

4.Δίνω και παίρνω 6’ Παιχνίδι ρόλων

πληροφορίες για μια
περιήγηση στη πόλη

5. Ανακεφαλαίωση 2’ Εισήγηση Η/Υ – Προβολέας

δεδομένων

26
 27

Βιβλιογραφία

Allen, Dwight W. & Eve, Arthur W. (1968). Microteaching. Theory Into Practice

Allen, D. W. & Ryan, K. A. (1969). Microteaching.Reading, Mass:Addison-Wesley

Brown, George A. (1975). Microteaching: A Program of Teaching Skills. London:

Methuen.

Jarvis P. (2004).Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση: Θεωρία και πράξη, Αθήνα:

Μεταίχμιο.

McAleese, W. R. & Unwin, D. (1971) A selective survey of microteaching,

Programmed Learning and Educational Technology 8(1)
Rogers, Α. (2002). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Βαλάκας Γ. (2006). Εκπαιδευτικά μέσα και εκπαιδευτικός χώρος. Πρόγραμμα εκπαίδευσης

εκπαιδευτών. Εκπαιδευτικό υλικό για τους εκπαιδευτές θεωρητικής κατάρτισης. Τομ. ΙΙΙ.
Αθήνα: ΕΚΕΠΙΣ.

Δ. Βεργίδης, Θ. Καραλής(1999). Εκπαίδευση ενηλίκων - Σχεδιασμός οργάνωση και

αξιολόγηση προγραμμάτων. Τόμος Γ’. Εκδόσεις: Ελληνικό ανοιχτό πανεπιστήμιο.
Πάτρα 1999.

Γιαννακοπούλου, Ε. (2008). «Η μικροδιδασκαλία στην εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων;

Από την ανατροφοδότηση στον αναστοχασμό», στο Εκπαίδευση Ενηλίκων 14, σ. 11-16.

Γιαννακοπούλου Ε. (2014). Οδηγός Μελέτης για την πιστοποίηση της εκπαιδευτικής

επάρκειας Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Δημουλάς Κ., Μιχαλοπούλου Κ, (2008) Ενεργητικές Πολιτικές Απασχόλησης, Η

περίπτωση των ολοκληρωμένων παρεμβάσεων στους Νομούς Άρτας, Θεσπρωτίας,
Πρεβέζης, Λαρίσης και Φθιώτιδας, Μελέτη ΙΝΕ ΓΣΕΕ, Αθήνα 2008

Θεοδώρου Ι. (2012) Αρχές και μέθοδοι εκπαίδευσης ενηλίκων προσαρμοσμένες στις

ιδιαιτερότητες των μικρών επιχειρήσεων. ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, Αθήνα.

27
 28

Κόκκος, Α. (επιμέλεια) (2005), Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών: Εκπαιδευτικό

Υλικό για τους Εκπαιδευτές – Θεωρίες Κατάρτισης, Τόµος Ι. Αθήνα: ΕΚΕΠΙΣ.

Κουλαϊδής, Β. (2007). Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις για την Ανάπτυξη Κριτικής –

Δημιουργικής Σκέψης για τη δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. ΟΕΠΕΚ.

Κουγιουρούκη, Μ. (2003). Ο ρόλος της μικροδιδασκαλίας στο πλαίσιο της

Εκπαίδευσης και της Επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός
Οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Νόμος Γ.Π. 2082/2012 (ΦΕΚ 2844 23/10/2012): «Σύστημα Πιστοποίησης

Εκπαιδευτικής Επάρκειας εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης»

Νόμος 4283/2014, (ΦΕΚ 189/Α’/10-9-2014) «Ίδρυση και οργάνωση Συμβουλίου

Εθνικής Πολιτικής για την Παιδεία και άλλες διατάξεις»

Τσιμπουκλή Άννα και Φίλλιπς Νίκη (2008). Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων

Έκδοση 2008, του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Ι.Δ.ΕΚ.Ε.)

Χατζηδήμου, Δ. (1997). Η μικροδιδασκαλία στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: μια

θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη.

Χατζηδήμου, Δ., & Κουγιουρούκη , Μ. (2004). Η μικροδιδασκαλία στο πλαίσιο της

εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών - μια εμπειρική προσέγγιση. Πρακτικά 4ου Πανελλήνιου
Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος (σσ. 437-444). Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος
Αδελφών Κυριακίδη.

28
 29

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού

Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.)https://www.eoppep.gr/index.php/el/

Το PowerPoint ως υποστηρικτικό μέσοhttp://users.uoa.gr/~andratha/pp.html

Tips PowerPoint https://www.wahm.com/articles/6-tips-to-improve-your-powerpoint-

presentation-skills.html

Τράπεζα θεμάτων (ΕΟΠΠΕΠ, 2014)

https://www.eoppep.gr/images/TP_2014_FINAL.pdf

Σχεδιασμός διδακτικής ενότητας (Ελένη Γιαννακοπούλου)

https://drive.google.com/file/d/0B2IZVAZbDJfHMGQ0MjdlMjgtYjRjZi00NTViLWFhYzctOG
MwOGIyYmYxMGUx/view

Η μικροδιδασκαλια, εργαλείο του μελλοντικού εκπαιδευτή (Κατερίνα Κεδράκα)

https://docplayer.gr/49910034-I-mikrodidaskalia-ergaleio-toy-mellontikoy-ekpaideyti.html

29