İŞYERİ

HEKİMLİĞİ
NOTLAR

DR. MEHMET ÇAYIR

1
 ONAYLI DEFTER
-işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri veya
noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır.
Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır.
Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte
veya ayrı ayrı imzalanır.
Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş
müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.

ORTAK SAĞLIK GÜVENLİK BİRİMİ(OSGB)

İş güvenliği uzmanı odası En az 10 metrekare
İş yeri hekimi odası(Muayene odası) En az 10 metrekare
İlk yardım acil müdahale odası En az 15 metrekare
Bekleme yeri En az 12 metrekare
Arşiv odası Yeterli büyüklükte
Tuvalet En az bir tuvalet
OSGB Tam süreli iş sözleşmeli: En az bir iş yeri hekimi-En az bir
İş güvenliği uzmanı-Diğer Sağlık personel
(İGU sınıfı önemli değil)

İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ(İSGB)

İş güvenliği uzmanı odası En az 8 metrekare
İş yeri hekimi odası(Muayene odası) En az 8 metrekare
İlk yardım acil müdahale odası En az 12 metrekare
İşyeri sağlık ve güvenlik birimi En az bir iş yeri hekimi
(Bu birimin asıl işin yürütüldüğü mekânda ve Diğer Sağlık personel (Zorunlu değil)
giriş katta kurulması esastır) Tehlike sınıfına uygun En az bir İş güvenliği uzmanı
-İSGB, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesine ve çalışan personel sayısına uygun
büyüklükte bir yerde kurulur. Bu birimin asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması
esastır.
-İSGB’ler Ek-1’de belirtilen araç ve gereçler ile donatılır ve işyerinde çalışanların acil durumlarda en
yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur.
-İSGB’nin bölümleri aynı alanda bulunur ve bu alan çalışanlar tarafından kolaylıkla görülebilecek
şekilde işaretlenir.
- Sağlık Bakanlığından ruhsatlı sağlık hizmeti sunucusu olan işyerlerinde kurulacak İSGB’lerde ilk
yardım ve acil müdahale odası şartı ve EK-1’de belirtilen araç ve gereçler ile ulaşım amaçlı araç
bulundurulması zorunluluğu aranmaz.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla sağlanacak şartlar

50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde: 50’den az çalışanı olan işyerlerinde:

a) İşyeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık
iş güvenliği uzmanına 8 metrekareden az personelinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetini
olmamak üzere toplam iki oda temin eder. etkin verebilmesi için çalışma süresince
kullanılmak üzere uygun bir yer sağlar.
b) İşyerinde ayrıca acil durumlarda çalışanların
en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını
sağlamak üzere uygun araç bulundurulur.

Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları gibi yerlerde

bulunan çalışanlar ile ilgili işverenlerin yürütecekleri iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri için;

2
 Toplam çalışan sayısı 50 ve daha fazla ise Toplam çalışan sayısı 50 den az ise

Koordinasyon yönetim tarafından sağlanmak -Koordinasyon yönetim tarafından sağlanmak

üzere ortaklaşa kullanılabilecek bir mekân üzere ortaklaşa kullanılabilecek bir mekân
oluşturulabilir. oluşturulabilir.

a) İşyeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve
iş güvenliği uzmanına 8 metrekareden az
olmamak üzere toplam iki oda temin eder.
b) İşyerinde ayrıca acil durumlarda çalışanların
en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını
sağlamak üzere uygun araç bulundurulur.
-işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer
sağlık personelinin iş sağlığı ve güvenliği
hizmetini etkin verebilmesi için çalışma
süresince kullanılmak üzere uygun bir yer
sağlar.

-İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesi için işveren tarafından ayrılan çalışma yerlerinin
bölüm ve birimlerinin aynı alan içerisinde bulunması esastır. Bu bölüm ve birimlerin bulunduğu
yerler çalışanlar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde işaretlenir.

-Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde,
işyerinde bu maddeye göre oluşturulan ve belirtilen şartları karşılayan birim, düzenlenen sağlık
raporları bakımından İSGB olarak kabul edilir.

50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; işveren ve hizmet sunanlar
arasında mutabık kalınarak aynı sözleşme yılı içerisinde, aylık hizmet süreleri birleştirilebilir veya
hizmet sunum aralıkları belirlenebilir.

Yetkilerin askıya alınması, iptali ve itiraz:

(1)Bu Yönetmelik uyarınca yetkilendirilen OSGB’lerin yetki belgeleri, ihtar puanları toplamının 300’e
ulaşması durumunda Genel Müdürlükçe altı ay süreyle askıya alınır.
İtiraz komisyonunun çalışma şekli:
(1)İtiraz Komisyonu, bu Yönetmelik uyarınca yetkilendirilen veya belgelendirilen kişi veya kurumların
belgelerinin askıya alınması veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirerek karara bağlar. Komisyonun
kararı, oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliği halinde Başkanın oyu belirleyicidir. Komisyon kararı, Genel
Müdürlükçe uygulanır.

5510- SSGSSK
Sigortalı Bildirimi ve Tescili
Çalışan Sigortalı bildirimi ve tescili
1-Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından Sigortalılık başlangıç tarihinden
çalıştırılanlar önce Kuruma verilmesi halinde,
sigortalılık başlangıcından önce
bildirilmiş sayılır
2-Meslekî ve teknik eğitime, meslekî ve teknik ortaöğretim Sigortalılık başlangıç tarihinden
sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimine, staja önce Kuruma verilmesi halinde,
veya bursiyer olarak göreve başlayanlar sigortalılık başlangıcından önce
bildirilmiş sayılır
3-İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak En geç çalışmaya başlatıldığı gün
sigortalılar için, Kuruma verilmesi halinde,
sigortalılık başlangıcından önce
bildirilmiş sayılır
4-Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer Çalışmaya başladıkları tarihten
esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri itibaren en geç söz konusu bir aylık
bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı sürenin dolduğu tarihe kadar,
çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma verilmesi halinde,
çalışmaya başlayan sigortalılar için sigortalılık başlangıcından önce
bildirilmiş sayılır

3
 5-Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayılı İşsizlik Çalışmaya başladıkları tarihten
Sigortası Kanununa göre işsizlik sigortasına tabi olmayan itibaren bir ay içinde, Kuruma
sözleşmeli personel ile kamu idarelerince yurt dışı görevde verilmesi halinde, sigortalılık
çalışmak üzere işe alınanların, başlangıcından önce bildirilmiş sayılır

5510- SSGSSK
Yatarak ve ayakta iş göremezlik:
İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik
ödeneği, yatarak tedavilerde 17nci maddeye göre hesaplanacak günlük kazancının yarısı, ayaktan
tedavilerde ise üçte ikisidir.
KOLAY EZBERLE:
Yatarak-Yarısı-İlk heceden hatırlayın

Sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanma, hesaplanması, başlangıcı ve birden çok iş kazası ve
meslek hastalığı hali:
Sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanma:
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engellilik nedeniyle Kurumca yetkilendirilen
sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık
Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı,
sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.
-Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış olan sigortalının yeniden tedavi ettirilmesi halinde meslekte
kazanma gücünü ne oranda yitirdiği, birinci fıkrada belirtilen sağlık kurullarından alınacak raporlara
göre yeniden tespit olunur.

Sürekli iş göremezlik geliri:

sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır. Sürekli tam iş göremezlikte
sigortalıya, aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır.

Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise:

Gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.

Sigortalının sürekli iş göremezlik geliri;

a) Geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi,
b) Geçici iş göremezlik tespit edilemeden sürekli iş göremezlik durumuna girilmişse, buna ait sağlık
kurulu raporu tarihini, takip eden ay başından başlar. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış
sigortalılardan, aynı engellilik veya meslek hastalığı nedeniyle istirahat raporu alanlara, yazılı istek
tarihinden itibaren 18 inci maddeye göre hesaplanacak bir günlük geçici iş göremezlik ödeneği ile
aylık sürekli iş göremezlik gelirinin otuzda biri arasındaki fark, her gün için geçici iş göremezlik
ödeneği olarak verilir.
5510- SSGSSK
Hak sahiplerine gelir bağlanması, evlenme ve cenaze ödenekleri :
- İş kazası veya meslek hastalığına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak sahiplerine, 17nci
madde gereğince tespit edilecek aylık kazancının % 70'i, gelir olarak bağlanır.
-İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 veya daha fazla oranda
kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya
meslek hastalığına bağlı olup olmadığına bakılmaksızın birinci fıkraya göre belirlenen tutar, 34 üncü
madde hükümlerine göre hak sahiplerine gelir olarak bağlanır. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu
meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri
bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmaması halinde
sigortalının almakta olduğu sürekli iş göremezlik geliri, 34 üncü madde hükümlerine göre hak
sahiplerine gelir olarak bağlanır.

4
 Kısa vadeli sigorta kollarında dikkate alınmayan süreler -Kısa vadeli sigorta kolları bakımından;
a)Herhangi bir sebeple silâh altına alınan sigortalının askerlikte geçen hizmet süresi,
b)Hükümlülükle sonuçlanmayan tutuklulukta geçen süre,
c)İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortalarından geçici iş göremezlik ödeneği alan
sigortalının iş göremediği süre,
d)Sigortalının greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde geçen süre, 18 inci
maddede belirtilen çalışma sürelerine girmediği gibi, iş göremezliğin başladığı veya hastalığın
anlaşıldığı yahut doğumun olduğu tarihten önceki bir yılın hesabında da dikkate alınmaz.

Uzun Vadeli Sigorta Hükümleri:

Malûl sayılma:
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık
kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 4
üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün
veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, (c) bendi
kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde
meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.
Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60'ını
veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan
tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya engelliliği sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.

5510-SSGSSK
Malûllük sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları :
Malûllük sigortasından sigortalılara sağlanan hak, malûllük aylığı bağlanmasıdır. Sigortalıya malûllük
aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
a) 25 inci maddeye göre malûl sayılması,
b) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına
muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük,
yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
c) Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya
devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması, halinde malûllük aylığı bağlanır. Ancak, 4 üncü
Maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel
sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.

Malûllük aylığının hesaplanması, başlangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanması:

Prim gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla
olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, 29 uncu madde hükümlerine göre
hesaplanır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10
puan artırılır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için
9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır.
-Bu durumdakilerden ilk bağlanan malûllük aylığına esas prim ödeme gün sayısı;
a) 9000 günün üzerinde olanların aylıkları 30 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendi hükümleri
uygulanarak hesaplanır.
b) 9000 günden az olanların aylıkları ise, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılan artışlar
uygulanmak suretiyle aylığın başlangıç tarihi itibariyle hesaplanan tutarının emeklilik öncesi ve
sonrası prim ödeme gün sayısı toplamının emeklilik öncesi prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü
ile emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmi aylığın toplamından oluşur.
Emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmi aylık, emeklilik öncesi ve sonrası prim ödeme gün sayısı toplamı
ve emeklilik sonrası çalışmaya ait prime esas kazançları üzerinden bu maddenin birinci fıkrasına göre
hesaplanan aylığın emeklilik sonrası prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü kadardır. Yeni aylık,
eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılan artışlar uygulanmak suretiyle bulunan tutarın
altında olamaz. Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerinde belirtilen 9000 prim gün sayısı, 4 üncü maddenin
birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için 7200 gün olarak uygulanır.
5
 5510- SSGSSK
Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları:
a) Yaşlılık aylığı bağlanması.
b) Toptan ödeme yapılması.

İlk defa bu Kanuna göre sigortalı sayılanlara;

a)Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm
sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak uygulanır.
b)(a) bendinde belirtilen yaş şartı;
7)1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65, olarak uygulanır. Ancak yaş hadlerinin
uygulanmasında (a) bendinde belirtilen prim gün sayısı şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş
hadleri esas alınır.
Sigortalılar, ikinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç
yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş
olmak şartıyla da yaşlılık aylığından yararlanabilirler.
-Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25 inci maddenin ikinci fıkrasına göre malûl
sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya engelliliği bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından
yararlanamayan sigortalılara, en az on beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır

Kaçınılmazlık İlkesi:
iş kazası ile meslek hastalığı, işverenin kastı veya genel sağlık sigortalısının iş sağlığını koruma ve iş
güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi sonucu olmuşsa, Kurumca yapılan sağlık
hizmeti giderleri işverene tazmin ettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi
dikkate alınır. Kaçınılmazlık ilkesi, alınan tüm önlemlere rağmen iş kazası yada meslek hastalığı
olmuşsa geçerlidir.
5510- SSGSSK
Ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları:
a) Ölüm aylığı bağlanması.
b) Ölüm toptan ödemesi yapılması.
c) Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi
d) Cenaze ödeneği verilmesi.

Ölüm aylığı;
a)En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en
az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi
bildirilmiş, b)47nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık
aylığı almakta iken veya malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış
olup henüz işlemi tamamlanmamış,
c)Bağlanmış bulunan malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya
başlamaları sebebiyle kesilmiş, durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte
bulunmaları halinde bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı
sayılanların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil
kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya ödenmesi
şarttır.
Uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık süresi:
-506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20nci maddesi kapsamındaki sandıklara veya bu
Kanuna tâbi olarak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih
olarak kabul edilir. Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklıdır.
-Bu Kanunun uygulanmasında 18 yaşından önce malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olanların
sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler
6 için ödenen malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil
edilir.
 5510 –SSGSSK
İşyeri, işyerinin bildirilmesi, devri, intikali ve nakli:
İşyeri:
-Sigortalı sayılanların maddî olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir.
-İşyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim
altında örgütlenen işyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma,
muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar
da işyerinden sayılır.

işyeri bildirgesinin kuruma(Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığını) verilmesi:

İşveren, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı
tarihte, Kuruma(Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığını)vermekle yükümlüdür.

Ticaret sicili memurlukları, kendilerine yapılan şirket kuruluş bildirimlerini Kuruma bildirmeleri:
En geç on gün içinde Kuruma bildirmek zorundadır.

Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi veya diğer bir
şirkete katılması durumunda, bu hususların ticaret siciline tesciline ilişkin ilân tarihini; adi
şirketlerde şirkete yeni ortak alınması durumunda ise en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden
on gün içinde, işyeri bildirgesi ile Kuruma bildirilmek zorundadır.

İşyerinin faaliyette bulunduğu adresten başka bir ildeki adrese nakledilmesi, sigortalı çalıştırılan bir
işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde, işyerinin nakledildiği,
yeni işverenin işi veya işyerini devraldığı tarihi takip eden on gün içinde,

-İşyerinin miras yoluyla intikali halinde ise mirasçıları, ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde,
işyeri bildirgesini Kuruma vermekle yükümlüdür. İşyerinin aynı il sınırları içinde Kurumun diğer bir
ünitesinin görev alanına giren başka bir adrese nakledilmesi halinde, adres değişikliğinin yazı ile
bildirilmesi yeterlidir. Bu işlerde çalışan sigortalıların, sigorta hak ve yükümlülükleri devam eder.

-Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişileri, yapı ruhsatı
ve diğer tüm ruhsat veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların
verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgileri, verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma
bildirmekle yükümlüdürler. Bu bildirimlerden hangilerinin işyerinin bildirilmesi yerine geçeceği
Kurumca belirlenir, belirlenenlerle ilgili ayrıca işyeri bildirgesi düzenlenmez.

5510-SSGSSK
Kısa vadeli sigorta kolları:
İş kazası-Meslek hastalığı-Hastalık- Analık sigortası kollarını,

KOLAY EZBERLE:
EZBER KODU: İMHA(İlk harfler)

Uzun vadeli sigorta kolları:

Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kollarını,

KOLAY EZBERLE:
EZBER KODU: MALÜL YAŞLI ÖL(İlk kelimeler)

7
 Genel sağlık sigortası:
Kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan
harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı,
Bakmakla yükümlü olduğu kişi:
Kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;
a) Eşini,
b) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda
belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını,
Yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına
bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını,
c) Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit
edilen ana ve babasını ifade eder.
Sigortalı sayılanlar:(Mad:4)
Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından;
a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar,
b) Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına
bağımsız çalışanlardan ise;
1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi
mükellefi olanlar,
2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm
ortakları, 4)Tarımsal faaliyette bulunanlar,

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri:

Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş
sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;
a)Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve on ve daha fazla çalışanı
olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları
arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya
bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak
belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı
dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.

8
 İşverenin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmesi:
Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak 50’den az çalışanı
bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça
ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş
sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler.

İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları:

(1) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini
yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler
ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür.
(2) İşverene iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere
görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgili mevzuat
ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları,
tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılı olarak bildirir. Eksiklik ve aksaklıkların
düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden işveren sorumludur.
Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme,
kimyasal sızıntı ve benzeri acil ve hayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek
ortamların bulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu
durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkili birimine, varsa yetkili sendika
temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir.
Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi üç ay, tekrarında ise
altı ay süreyle askıya alınır.
Bu bildirimden dolayı işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son
verilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamaz.
Aksi takdirde işveren hakkında bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzere tazminata
hükmedilir. İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş kanunları ve diğer kanunlara göre sahip
olduğu hakları saklıdır. Açılan davada, kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme
kararıyla tespit edilen kişinin belgesi altı ay süreyle askıya alınır.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi:

(1)İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için, Bakanlıkça
aşağıdaki şartlarla destek sağlanabilir:
a)Kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan az çalışanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve
tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri faydalanabilir. Ancak, Cumhurbaşkanı, ondan az çalışanı
bulunanlardan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin de faydalanmasına karar verebilir.

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz
personel:
Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş
güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli
görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda
veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında
görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200)
gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan
kurum
tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki
görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık
toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.

9
 İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde
bulunur:
a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.
b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen
meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde.
(3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları
vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk
eder.
(4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık
hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal
Güvenlik Kurumuna bildirir.

İş sağlığı ve güvenliği kurulu:

(1)Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı
işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur.
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular.

İdari para cezaları ve uygulanması:

-Bu Kanunda belirtilen idari para cezaları, 14 üncü maddede belirtilen(İş kazası ve meslek
hastalıklarının kayıt ve bildirimi) bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere uygulanacak idari
para cezaları hariç gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilir.

-14 üncü maddede belirtilen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere uygulanacak idari para
cezaları ise doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumunca verilir. Sosyal Güvenlik Kurumunca verilen idari
para cezalarının tebliğ, itiraz ve tahsilinde 5510 sayılı Kanunun 102nci maddesi hükümleri uygulanır.
Verilen diğer idari para cezaları tebliğinden itibaren otuz gün içinde ödenir. İdari para cezaları tüzel
kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilir.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU

ALTI AYDAN FAZLA SÜREN ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNİN BULUNDUĞU HALLERDE
İSG KURULU OLUŞTURMA
Çalışan sayısı Asıl iş veren Alt işveren
1-Asıl işveren ≥50 Kurul oluşturur Kurul oluşturur
2-Alt işveren ≥50 işbirliği ve koordinasyon asıl
işverence sağlanır.
1-Sadece asıl işverenin ≥50 Kurul oluşturur Kurul oluşturmaz.
Vekaleten kararların uygulanması
için asıl işverenin kurduğu kurula
temsilci gönderir
Kurul oluşturmaz.
1-Asıl işveren<50 Vekaleten kararların
2-Alt işveren ≥50 uygulanması için Alt Kurul oluşturur
işverenin kurduğu kurula
temsilci gönderir
Koordinasyon asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt
1- Asıl işveren<50 işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur. Kurulun
2- Alt işveren <50 oluşumunda üyeler 6. maddeye göre her iki işverenin ortak kararı ile
Toplamı >50 atanır.
Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla
kurulun oluşturulması hâlinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları
hakkında diğer işverenleri bilgilendirir.

10
 6331-İSG KANUNU
İŞİN DURDURULMASI:
1-İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar
için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati
tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate
alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin
yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi
yapılmamış olması durumunda iş durdurulur.
KOLAY EZBERLE:
Çok tehlikeli sınıfta yer alan :Maden, Metal, Yapı işleri ile Tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin
yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi
yapılmadığının tespit edilmesi halinde iş durdurulur.
KOLAY EZBERLE.
Çok tehlikeli MADEN den METAL YAPI-TEHLİKELİ KİMYASALLAR
2-İş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili üç iş müfettişinden oluşan heyet, iş
sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili iş müfettişinin tespiti üzerine gerekli incelemeleri
yaparak, tespit tarihinden itibaren iki gün içerisinde işin durdurulmasına karar verebilir. Ancak
tespit edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi hâlinde; tespiti yapan iş müfettişi, heyet
tarafından karar alınıncaya kadar geçerli olmak kaydıyla işi durdurur.
3-Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bir gün içinde gönderilir. İşin durdurulması kararı, mülki
idare amiri tarafından kolluk kuvvetleri marifetiyle yirmi dört saat içinde yerine getirilir. Ancak,
tespit edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi nedeniyle verilen işin durdurulması kararı,
mülki idare amiri tarafından kolluk kuvvetleri marifetiyle aynı gün yerine getirilir.
4-İşveren, yerine getirildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde, yetkili iş mahkemesinde
işin durdurulması kararına itiraz edebilir. İtiraz, işin durdurulması kararının uygulanmasını
etkilemez. Mahkeme itirazı öncelikle görüşür ve altı iş günü içinde karara bağlar. Mahkeme kararı
kesindir.
5- Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ihale ile alınan işlerde;
teknolojik gelişme, iş gücü kapasitesinin artırılması, üretim metotlarında yenilik gibi bir kısım
unsurlar sağlanmadan üretim ve/veya imalat planlarına, iş programlarına aykırı hareket edilerek
üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike oluşturacak şekilde çalışma biçimleri, işin durdurulma
sebebi sayılır.
6-İşveren, işin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemekle veya
ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermekle
yükümlüdür.
7- İşverenin işin durdurulmasını gerektiren hususların giderildiğini Bakanlığa yazılı
olarak bildirmesi hâlinde, en geç yedi gün içinde işyerinde inceleme yapılarak işverenin talebi
sonuçlandırılır.
6331-İSG KANUNU

Ölümlü iş kazası sebebiyle kamu ihalesinden yasaklama:

Ölümlü iş kazası meydana gelen maden işyerlerinde kusuru yargı kararı ile tespit edilen
işveren, mahkeme tarafından iki yıl süreyle kamu ihalelerine katılmaktan 5/1/2002 tarihli ve 4735
sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 26 ncı maddesinin ikinci fıkrasında sayılanlarla
birlikte yasaklanır. Kararın bir örneği işverenin siciline işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna
gönderilir ve Kurumun internet sayfasında ilan edilir.

6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun:

"Radyo ve televizyonlar ayda en az 90 dakika gıda güvenliği, gıda güvenirliliği, bitki ve hayvan sağlığı
ile toprak koruma, iş sağlığı ve güvenliği, çalışma hayatında kayıt dışılığın önlenmesi, sosyal güvenlik,
işçi ve işveren ilişkileri, halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi, hastalık risklerinin azaltılması ve
önlenmesi ile teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerinin daha verimli kullanılabilmesi gibi
konularda uyarıcı ve eğitici mahiyette yayınlar yapmak zorundadır.

11
 ASANSÖR İŞLETME VE BAKIM YÖNETMELİĞİ(6 NİSAN 2019)-ASANSÖR PERİYODİK KONTROL
YÖNETMELİĞİ
BAKIM() Ayda bir yapılır ()
ACİL DURUMLARDA KURTARMA Yılda en az bir defa eğitim verir (Asansör monte eden
EĞİTİM(Bina sorumlusunun veya onun yetkili servisi tarafından)
belirleyeceği kişilere)
TESCİL Asansörün piyasaya arz edildiği tarih itibarıyla 60 GÜN
YEDEK AKSAM VE PARÇAYI TEMİN En az 3 yıl(Asansörü monte eden tarafından)
ETMEK
MONTE EDİLEN ASANSÖR GARANTİSİ En az 3 yıl(Asansörü monte eden tarafından)
DEĞİŞTİRİLECEK OLAN AKSAM VEYA En az 2 yıl(Asansörü monte eden tarafından)
PARÇA GARANTİSİ
TAMİR SÜRESİ Garanti belgesinde tanımlanan 15 gün
PERİYODİK KONTROL SONUÇLARI ALINACAK TEDBİRLER
(A TİPİ MUAYENE KURULUŞU) -
KUSURSUZ(YEŞİL)
Mavi renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansörde belirlenen
HAFİF KUSURLU uygunsuzlukların bir sonraki periyodik kontrole kadar
(MAVİ) giderilmesi bina sorumlusunca sağlanır.
KUSURLU Sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş olan asansördeki
(SARI) uygunsuzlukların en fazla yüz yirmi gün içerisinde
giderilmesi bina sorumlusunca sağlanır.
1)Kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilen ve güvensiz olarak
GÜVENSİZ tanımlanan asansörün kullanımına bina sorumlusu
(KIRMIZI) tarafından izin verilmez. Bu asansörün en fazla altmış gün
içerisinde güvenli hale getirilmesi bina sorumlusunca
sağlanır.

ASKERİ İŞYERLERİNİN DENETLENMESİ

4-a)Askerî işyerleri: Millî Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı (Kara, Deniz ve Hava
Kuvvetleri Komutanlığı) ve İçişleri Bakanlığı (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı) tarafından doğrudan doğruya işletilen askerî işyerlerini,
DENETLEYEN: Askerî iş müfettişleri
4-b)Diğer askerî işyerleri:
İkili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar ile Türkiye’de kurulan askerî işyerlerini,
DENETLEYEN: Aile Çalışma ve Sosyal hizmetler Bakanlığı İş müfettişleri

KHK DEĞİŞİKLİĞİ:
4.maddenin birinci fıkrasının(b)bendinde belirtilen diğer diğer askeri işyerlerini Aile Çalışma
ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının ve Cumhurbaşkanlığına bağlı devlet denetleme
kurumunun hangi iş müfettişlerinin teftiş edeceği Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler
Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığınca Milli savunma Bakanlığına bildirilir

c)Yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerleri:

29/6/2004 tarihli ve 5201 sayılı Harp Araç ve Gereçleri ile Silâh, Mühimmat ve Patlayıcı
Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanunun 4 üncü maddesine göre
tespit ve ilan edilen denetime tabi harp araç ve gereçleri ile silah, mühimmat ve bunlara ait
yedek parçalar ve patlayıcı maddeler üreten işyerlerinden (a) ve (b) bendi kapsamı dışında
kalan işyerlerini,ifade eder.
DENETLEYEN: Aile Çalışma ve Sosyal hizmetler Bakanlığı İş müfettişleri

12
 ASIL İŞVEREN - ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNİN İŞ MÜFETTİŞLERİNCE İNCELENMESİ SONUCUNDA
MUVAZAANIN TESPİTİ
Muvazaa:
1) İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık
gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesini,
2) Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile kurulan alt işverenlik ilişkisini,
3) Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak hakları kısıtlanmak
suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesini,
4) Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut
çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların
gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemleri, ihtiva eden sözleşmeyi ifade eder.
Yardımcı iş:
İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim
organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam
ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işi ifade eder.
Asıl işveren - alt işveren ilişkisinin iş müfettişlerince incelenmesi sonucunda muvazaanın
tespitine ilişkin gerekçeli müfettiş raporu ve tutulan tutanaklar Çalışma ve İş Kurumu İl
Müdürlüğünce işverenlere tebliğ edilir.
İş Mahkemesine itiraz Tebliğ tarihinden itibaren 30 işgünü
Mahkemenin davayı sonuçlandırması 4 Ay
Temyiz ve Yargıtay süreci 6 Ay
ATIK İŞLEME TESİSLERİ
Ulusal atık taşıma formu (UATF):Atığın bulunduğu yerden atık işleme tesisine kadar taşıma
işlemlerinde kullanılan, kayıt ve beyanları içeren formu ifade eder.
UATF kullanılması zorunlu olan atıklar için, tesisine kabul edeceği atığın UATF’de belirtilen atık
tanımına uygunluğunu tesise girişte tespit etmekle, kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak
ve en geç otuz gün içinde atık üreticisine göndermekle yükümlüdür.
UATF ile ilgili olarak atık üreticisi ile arasında uyuşmazlık çıkması halinde, bu uyuşmazlık
giderilemezse on beş gün içinde, uyuşmazlığı Bakanlığa bildirmekle, taşıma formu olmaksızın atık
kabul etmesi halinde Bakanlığa(Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) ve il müdürlüğüne
(Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü)bilgi vermekle, yükümlüdür.
Bildirim ve kayıt tutma yükümlülüğü:
(1)Üretici, piyasaya süren, atık üreticisi, PCB ve PCT’li ekipmanları elinde bulunduranlar, atık
taşıyıcıları ve atık işleme tesisleri iştigal konularına göre kronolojik kayıt tutmak, Bakanlığın
belirleyeceği çevrimiçi sistemlere kayıt olarak bildirim yapmak, bilgi vermek ve tutulan kayıtları en
az beş yıl süreyle muhafaza ederek Bakanlığın ve/veya il müdürlüğünün inceleme ve denetimine
sunmakla yükümlüdür. -
Atık üreticisinin ve atık sahibinin yükümlülükleri
Ürettiği atıklara ve atıkların önlenmesi ile azaltılmasına yönelik olarak hazırlamakla yükümlü olduğu
atık yönetim planını hazırlayarak il müdürlüğüne (Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü)sunmakla ve onay
almakla yükümlüdür.
Atık beyan formunu bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde her yıl Ocak ayı itibariyle başlamak
üzere en geç Mart ayı sonuna kadar Bakanlıkça hazırlanan çevrimiçi uygulamalar kullanarak
doldurmak, onaylamak, çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla, askeri birlik ve
kurumlar ise yazılı olarak belirtilen sürede Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığınca
Bakanlığa göndermek ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla, yükümlüdür.
Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen
kirliliğin önlenmesi amacıyla, atığın türüne bağlı olarak olayın vuku bulduğu andan itibaren en geç
bir ay içinde olay yerinin eski haline getirilmesi ve tüm harcamaların karşılanmasıyla, yükümlüdür.
Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve benzeri olaylar vuku bulduğunda 24 saat
içerisinde il müdürlüğünü bilgilendirmek ve-
-Kaza tarihi, kaza yeri, atığın türü ve miktarı, kaza sebebi, atık işleme türü ve kaza yerinin
rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri içeren raporu il müdürlüğüne en geç 30 takvim günü içinde
sunmakla, yükümlüdür.

13
 Atık işleme tesislerinin yükümlülükleri
UATF kullanılması zorunlu olan atıklar için, tesisine kabul edeceği atığın UATF’de belirtilen atık
tanımına uygunluğunu tesise girişte tespit etmekle, kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak
ve en geç otuz gün içinde atık üreticisine göndermekle, UATF ile ilgili olarak atık üreticisi ile
arasında uyuşmazlık çıkması halinde, bu uyuşmazlık giderilemezse on beş gün içinde, uyuşmazlığı
Bakanlığa bildirmekle, taşıma formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa ve il
müdürlüğüne bilgi vermekle yükümlüdür.
İşletme planını Bakanlığa sunmakla, uygun görüş almakla, planda değişiklik olması durumunda,
revize işletme planını 1 ay içerisinde Bakanlığa sunmakla yükümlüdür.
Atıkların tehlikelilik özelliklerinin belirlenmesi için yapılan analiz çalışmalarının sonuçları üretim
prosesi, hammadde veya katkı maddelerinde bir değişiklik olmaması halinde 5 yıl süre ile
geçerlidir. Ancak, Bakanlığın gerekli gördüğü hallerde analiz çalışması yenilenir. Üretim prosesi,
hammadde veya katkı maddelerinde bir değişiklik olması halinde analiz, değişiklikten itibaren 3 ay
içerisinde yenilenir.
Özelliğine göre sınıflandırılarak geçici depolanan atığın üzerinde:
-Tehlikeli --Tehlikesiz atık ibaresi, -Atık kodu, -Depolanan atık miktarı -Depolama tarihi bulunur.
Atıklar birbirleriyle reaksiyona girmeyecek şekilde geçici depolanır.
-Tıbbi atıklar hariç olmak üzere, tehlikeli atıklar geçici depolama alanında en fazla 6 ay,
-Tehlikesiz atıklar ise en fazla 1 yıl süreyle geçici depolanır.
Ayda bin kilogramdan daha az tehlikeli atık üreten atık üreticilerinin, tehlikeli atıklarını geçici
olarak depoladığı/depolayacağı alanları/konteynerleri geçici depolama izninden muaftır.
-Ayda bin kilogram veya daha fazla tehlikeli atık üreten atık üreticileri tehlikeli atıklarını geçici
depoladığı alanları/konteynerleri için il müdürlüğünden geçici depolama izni alır.
-Geçici depolama alanı/konteyneri için izin süresiz olarak verilir. Geçici depolama alanında
değişiklik olması halinde geçici depolama izni yenilenir.
Belediye atığı biriktirme ekipmanları/konteynerleri ile ambalaj atığı, tehlikesiz atık ve tıbbi atık
geçici depolama alanı/konteynerleri geçici depolama izninden muaftır.
Ulusal atık yönetim planı hazırlanması
(1)Bakanlık, 5 yıllık ulusal atık yönetim planı/planlarını hazırlamak/hazırlatmakla yetkili ve
görevlidir. Bu plan/planlar;
a) Atık yönetim yapısı ve atık mevzuatı,
b) Atık yönetimi mevcut durum analizi,
c) Ekonomik ve yönetimsel planlama, orta ve uzun vadedeki hedefleri kapsar.
Belediye atığı biriktirme ekipmanları/konteynerleri ile ambalaj atığı, tehlikesiz atık ve tıbbi atık
geçici depolama alanı/konteynerleri geçici depolama izninden muaftır.

BİYOLOJİK RİSKLER

BİYOLOJİK ETKENLER
ÖZELLİKLER-------GRUPLAR Grup 1 Grup 2 Grup 3 Grup 4

İnsanda hastalığa neden Olabilme - + + +

Çalışanlara zarar verebilmesi - + + +
Topluma yayılma riski - - + +
Etkili korunma ve tedavi + + + -

Risk değerlendirilmesi yapılırken dikkate alınan tehlike ve uygulanan koruma düzeyleri

Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere Zararlı biyolojik etkenlerin tümünün
maruziyetin söz konusu olduğu işlerde risk oluşturduğu tehlike dikkate alınarak yapılır.
Değerlendirmesi

14
 İnsanda hastalığa yol açabilecek fakat asıl Koruma düzeyi 3 veya 4 olan önlemler
amaçları kültür veya onların konsantre halinde uygulanır.
bulunmaları gibi biyolojik etkenlerle çalışmak
olmayan, biyolojik etkenleri içerip içermediği
belirsiz olan maddelerle yapılan laboratuvar
çalışmalarında koruma düzeyi en az 2 olan
önlemler uygulanır. Bakanlıkça daha alt
düzeydeki koruma önlemlerinin yeterli olduğu
belirtilmedikçe, gerekli olduğu bilinen ya da
şüphelenilen durumlarda
Çalışanlar için ciddi sağlık riski oluşturabilecek, Koruma düzeyi 3 veya 4 olan önlemler
ancak kesin bir değerlendirme yapılamayan uygulanır.
biyolojik etkenlerle çalışmaların yapıldığı tüm
İşyerlerinde
Biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanların listesi
(1) İşverenler, grup 3 ve/veya grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanların listesini, yapılan işin
türünü, mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldıklarını ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili
kayıtları, uygun bir şekilde tutar.
(2) Bu liste ve kayıtlar, maruziyet sona erdikten sonra en az onbeş yıl saklanır;
Ancak aşağıda belirtilen enfeksiyonlara neden olabilecek biyolojik etkenlere maruziyet söz konusu
olduğunda, bu liste, bilinen son maruziyetten sonra en az kırk yıl boyunca saklanır:
a) Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere maruziyet.
b) Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına kadar teşhis edilemeyen
enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet.
c) Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik
etkenlere maruziyet.
ç)Tedaviye rağmen uzun süreler boyunca tekrarlayan hastalıklarla sonuçlanan biyolojik etkenlere
maruziyet.
d) Uzun süreli ciddi hasar bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyet.
(3)İşyerinde görevli işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı veya bu konuyla ilgili diğer sorumlu kişilerin
birinci fıkrada belirtilen listeye ulaşabilmeleri sağlanır.

Bakanlığa bildirim:
(1)İşverenler, aşağıdaki biyolojik etkenlerin ilk kez kullanımında çalışma ve iş kurumu il
müdürlüğüne ön bildirimde bulunur:
a) Grup 2 biyolojik etkenler.
b) Grup 3 biyolojik etkenler.
c) Grup 4 biyolojik etkenler.
(2) Bu bildirim işin başlamasından en az otuz gün önce yapılır. Üçüncü fıkrasında belirtilen hususlar
saklı kalmak kaydı ile işveren, grup 4’te yer alan her bir biyolojik etkeni veya geçici olarak
kendisinin yaptığı sınıflandırmaya göre grup 3’te yer alan yeni bir biyolojik etkeni ilk defa
kullandığında da ön bildirimde bulunur.
(3) Grup 4 biyolojik etkenlerle ilgili tanı hizmeti veren laboratuvarlar için, hizmetin içeriği
hakkında başlangıçta bildirimde bulunulur.
(4) İşyerinde bildirimi geçersiz kılan, proses ve/veya işlemlerde sağlık veya güvenliği önemli
ölçüde etkileyecek büyük değişiklikler olduğunda, bildirim yeniden yapılır.
(5) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda sözü edilen bildirim;
a)İşyerinin unvan ve adresini,
b)İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer
sağlık personelinin adı, soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliğini,
c) Risk değerlendirmesinin sonucunu,
ç)Biyolojik etken türlerini,
d) Öngörülen korunma ve önleme tedbirlerini içerir.

15
 Sağlık gözetimi:
(5)Sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra
en az on beş yıl süre ile saklanır.

Endüstriyel işlemler, laboratuvarlar ve hayvan barınakları için özel önlemler:

(1) Teşhis laboratuvarları da dahil, laboratuvarlarda ve grup 2, grup 3 ve grup 4 biyolojik etkenlerle
bilhassa enfekte edilmiş veya bunları taşıyan veya taşıdıklarından şüphe edilen laboratuvar
hayvanlarının barınaklarında aşağıdaki önlemler alınır:
a) Araştırma, geliştirme, öğretim veya tanı amacıyla grup 2, grup 3 ve grup 4 biyolojik etkenlerle
çalışmaların yürütüldüğü laboratuvarlarda, enfeksiyon riskini asgariye indirmek için Ek-V’te
belirtilen önlemler alınır.
b) Risk değerlendirmesini takiben biyolojik etkenin risk derecesine göre fiziksel koruma düzeyi
tespit edilir ve Ek-V’te belirtilen önlemler alınır. Aşağıda belirtilen biyolojik etkenlerle çalışmalar;
1)Grup 2 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 2 olan,
2) Grup 3 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az 3
olan, 3)Grup 4 biyolojik etkenler için koruma düzeyi en az
4 olan,
çalışma alanlarında yürütülür.
(2)Grup 2, grup 3 veya grup 4’te yer alan biyolojik etkenlerin kullanıldığı sanayi proseslerinde
aşağıdaki önlemler alınır;
a) Birinci fıkranın (b)bendinde tanımlanan koruma ilkeleri, Ek-VI’da belirtilen uygulamaya
yönelik önlemler ve uygun prosedürler esas alınarak sanayi proseslerine de uygulanır.
b) Grup 2, grup 3 veya grup 4’te yer alan biyolojik etkenlerin kullanılması ile ilgili risk
değerlendirmesine göre, bu etkenlerin sanayide kullanılmasında alınması gereken önlemlerin
neler olduğuna karar vermeye Bakanlık (AÇSHB)yetkilidir.
Biyolojik etkenlere maruziyetin olabileceği bazı işler listesi :
1- Gıda üretilen fabrikalarda çalışma.
2-Tarımda çalışma.
3-Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma.
4-Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dahil morglarda çalışma.
5-Mikrobiyolojik teşhis laboratuvarları dışındaki klinik, veterinerlik ve teşhis
laboratuvarlarındaki çalışma.
6-Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma.
7-Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma
Not:Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma, bina yapımı inşaat işlerine girmektedir. İnşaat
işlerinde biyolojik risk etmenlerine rastlanabilir. Ayağa çivinin batması, çalışanın tetanoz virüsünü
(Clostridium tetani) kapması örnek verilebilir.

Biyolojik risk

Sarı zemin-Siyah piktogram-Siyah çerçeve

Sınıflandırılmış biyolojik etkenler listesinde ayrıca biyolojik etkenin alerjik veya toksik
reaksiyonlara sebep olma ihtimalinin bulunduğunu, etkili aşısının olduğunu veya maruz kalan
çalışanların isim listesinin 15 yıldan daha fazla tutulmasının tavsiye edildiği de gösterilmiştir.
Bu göstergeler aşağıdaki harflerle ifade edilir.
A:Olası alerjik etkileri olan.
D:Bu biyolojik etkene maruz kalan çalışanların listesinin bilinen son maruziyetten sonra 15 yıldan
daha fazla saklanması gereken.
T:Toksin üretimi olan.
V:Etkili aşısı bulunan.
16
CVCVCV

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞMA SÜRELERİ

Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocuklar Günde en fazla 7-Haftada en fazla 35
15 yaşını tamamlamış çocuklar Günde en fazla 8-Haftada en fazla 40
Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki Günde en fazla 2-Haftada en fazla 10
çalışma süreleri eğitim saatleri dışında olmak üzere, Okul kapalı ise:
Günde en fazla 7-Haftada en fazla 35
Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmidört saatlik zaman diliminde,
kesintisiz ondört saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır
Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz 40 saatten aşağı olamaz. Ayrıca hafta tatili ücreti
bir iş karşılığı olmaksızın ödenir. -

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERDE ARA DİNLENME SÜRELERİ

İki saatten fazla dört saatten az süren işlerde 30 dk
-
Dört saatten yedi buçuk saate kadar olan işlerde 1 saat
çalışma süresinin ortasında -
Ulusal Bayram ve Genel Tatil
-Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar. Ayrıca bugünlere
ilişkin ücretler bir iş karşılığı olmaksızın ödenir. -
Yıllık Ücretli İznin Kullandırılması
-Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin
kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin
isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir. -
Genç işçi : 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi,
Çocuk işçi : 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişiyi,
Hafif iş : Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;
a)Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan,
b)Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına
katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen işleri,
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ TABLOSU

Sağlık konuları: Genel konular:

a)Meslek hastalıklarının sebepleri,
b)Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma
tekniklerinin uygulanması,
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
ç)İlkyardım,
d) Tütün ürünlerinin zararları ve pasif etkilenim,
Teknik konular:
a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,
b) Elle kaldırma ve taşıma,
c) Parlama, patlama, yangın ve
yangından korunma,
ç)İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
d) Ekranlı araçlarla çalışma,
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
f) İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri
ile tekniklerinin uygulanması,
g) Güvenlik ve sağlık işaretleri,
ğ)Kişisel koruyucu donanım kullanımı,
h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik
kültürü,
ı)Tahliye ve kurtarma
a)Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,
b)Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
c)İşyeri temizliği ve düzeni,
ç)İş kazası ve meslek hastalığından doğan
hukuki sonuçlar
Diğer konular:
-Çalışanın yaptığı işe özgü yüksekte çalışma,
-Kapalı ortamda çalışma,
-Radyasyon riskinin bulunduğu ortamlarda
çalışma,
-Kaynakla çalışma,
-Özel risk taşıyan ekipman ile çalışma,
-Kanserojen maddelerin yol açtığı olası sağlık
riskleri ve benzeri

17
CVCVCV

YENİLEME SÜRELERİ (En az/Yıl)

İŞ YERİ SINIFI Sağlık gözetimi Eğitim( yıl/saat) Risk Acil eylem planı
değerlendirmesi
Çok tehlikeli 1 1 (16 saat) 2 2
Tehlikeli 3 2 (12 saat) 4 4
Az Tehlikeli 5 3 (8 saat) 6 6
EZBER KODU:SERA

FİZİKSEL RİSKLER
FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ ÖLÇÜM ALETİ BİRİM
1-Gürültü Dozimetre dB(A)
2-Titreşim Oktav bantları m/sn2
3-Aydınlatma Lüks metre Lüx
4-Termal Konfor
a-Hava Sıcaklığı (Ortam ısısı) Kuru/Civalı Termometre Santigrat-C/Fahreneit-F
b-Havanın Nemi (Bağıl-Mutlak) Higrometre/Psikrometre 0/0(Havadaki nemin)
c-Hava Akımı (Havalandırma) Anemometre m/sn
d-Termal Radyasyon (Radyant Isı) Glob-Termometre Santgrat-C
5-Basınç
Düşük basınç Barometre Paskal/Bar/Newton/cm2
Yüksek Basınç Barometre Paskal/Bar/Newton/cm2

6-Radyasyon-Işıma
İyonize ışınlar Dozimetre/Spektrometre Rem/Sievert(Sv)
Non iyonize ışınlar Dozimetre/Spektrometre Rem/Sievert(Sv)

Maruziyetin belirlenmesi:
(1) İşveren, çalışanların maruz kaldığı gürültü düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk
değerlendirmesinde ele alır ve risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gereken durumlarda
gürültü ölçümleri yaptırarak maruziyeti belirler.
(2) Gürültü ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar;
a) Özellikle ölçülecek olan gürültünün niteliği, maruziyet süresi, çevresel faktörler ve ölçüm
cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut şartlara uygun olur.
b) Gürültü maruziyet düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile 5 inci
maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığına
karar verilebilmesine imkan sağlar.
c) Çalışanın kişisel maruziyetini gösterir.
(3)Değerlendirme ve ölçüm sonuçları, gerektiğinde kullanılmak ve iş müfettişlerinin denetimlerinde
istenildiğinde gösterilmek üzere uygun bir şekilde saklanır.

İşitme kaybının meslek hastalığı sayılabilmesi için şartlar:

-Gürültülü işte en az 2 yıl çalışmalı
-Gürültü düzeyinin 85 Db’in üstünde olduğu işlerde en az 30 iş günü çalışmış olması gerekir

FİZİKSEL RİSKLER
GÜRÜLTÜ MARUZİYET EYLEM VE MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ
En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa [135 dB(C) re. 20
µPa] (20 µPa referans alındığında135 dB
(C)olarak hesaplanan değeri
En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 dB(C) re. 20
µPa].
Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20
µPa].

18
CVCVCV

(2) Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde, çalışanın kullandığı
kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınır.
(3) Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz.
(4) Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak
tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında
günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir. Bu işlerde;
a)Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini
aşamaz.
b)Bu işlerle ilgili risklerin en aza indirilmesi için uygun tedbirler alınır.

KULAK KORUYUCU KULLANIMI

Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit
edilmesi durumunda, maruziyet sınır ve etkin değerlerinde günlük maruziyet değerleri yerine
haftalık maruziyet değerleri kullanılabilir.
GÜRÜLTÜ MARUZİYETİ>80 dB İş veren kulak koruyucu donanımları çalışanların kullanımına hazır
halde bulundurur(DİKKAT:80 dB üstü-80 dB dahil değil)
GÜRÜLTÜ MARUZİYETİ ≥85dB İşveren çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlar ve denetler.
(85 dB dahil ve üstü)
«Kulaklıklar, gürültülü ortama girmeden takılmalı, çıkmadan çıkarılmamalıdır.»

TİTREŞİM Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Eylem Değerleri

EL KOL TİTREŞİMİ İÇİN
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s²
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri 2,5 m/s²
TÜM VÜCUT TİTREŞİMİ İÇİN
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s²
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri 0,5 m/s²
Titreşimden oluşan meslek hastalığının yükümlülük süresi: 2 yıl

GEBE, YENİ DOĞUM YAPMIŞ VEYA EMZİREN ÇALIŞANIN SAĞLIK VE GÜVENLİĞİ İÇİN TEHLİKELİ
SAYILAN FAKTÖRLERE YÖNELİK ALINACAK ÖNLEMLER
Gürültü:
Gebe çalışanın çalıştığı yerdeki gürültü seviyesinin, en düşük maruziyet etkin değeri olan 80 dB(A) yı
geçmemesi sağlanır. Eğer gürültü seviyesi düşürülemiyorsa çalışanın yeri değiştirilir. Limitleri aşan
gürültülü ortamda gebe çalışanların kişisel koruyucu donanım kullanarak dahi çalıştırılmaları
yasaktır. -
Biyolojik Etkenler:
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik’te tanımlanan grup
2, grup 3 ve grup 4 biyolojik etkenlerin risk teşkil ettiği yerlerde ve işlerde çalıştırılmaları
yasaktır. Ancak çalışanın bağışıklığı varsa durum değerlendirilmesi yapılarak çalışmasına izin
verilebilir.
Kimyasal etkenler:
Kanserojen, mutajen, çok toksik, toksik, zararlı, alerjik, üreme için toksik ve emzirilen çocuğa
zararlı olabilen kimyasalların üretildiği, işlendiği, kullanıldığı işlerde gebe, yeni doğum yapmış ve
emziren çalışanın çalıştırılması esas olarak yasaktır. Ancak, çalışanın çalıştırılmasında zorunluluk
varsa ve teknik olarak bu maddeler daha az zararlı olanlarla değiştirilemiyorsa, gebe çalışan,
mutajen ve üreme için toksik maddelerle, emziren ve yeni doğum yapmış çalışan, emzirilen
çocuğa zararlı olabilen kimyasalların dışındaki maddelerle, ancak her türlü önlem alınarak ve
sağlık
durumları ile maruziyet düzeyleri sürekli kontrol altında tutularak çalıştırılabilir.

19
CVCVCV

Çalışma koşulları:
1) Gebe veya emziren çalışanların kendilerinin ve bebeklerinin sağlığını olumsuz etkileyecek
şekilde elle taşıma, yükleme ve araçsız taşıma işlerinde çalıştırılmaları yasaktır. Bu tür işlerde risk
değerlendirmesi yapılır, gerektiğinde iş değişikliği sağlanır.-
2) Kişisel koruyucu donanımlar gebe veya emziren çalışanı tam koruyacak şekilde vücuduna
uygun olmalı, bu kişilerin hareketlerine engel olmamalı ve vücut ölçüleri değiştikçe yenileri temin
edilir. Uygun koruyucu sağlanamadığı durumlarda çalışan bu işlerde çalıştırılamaz.

İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZ LABORATUVARLARI HAKKINDA

YÖNETMELİK
İşveren, işyerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtlarını ilgili mevzuatla belirlenen
sürelere uygun olarak
saklar
Mevzuatla belirlenmeyen kayıtlar için saklama süresi 10 yıldır.
Uzun süreli referans maruziyet süresi bir vardiya 8 saat
Kısa süreli referans maruziyet süresi 15 dakikadır
Ofis alanının büyüklüğü en az 15 metrekare
laboratuvarda tartım odası en az 5 metrekare
Enstrümantal analiz cihazlarıyla çalışılıyorsa, her bir cihaz için en az 5 metrekarelik
Kimyasal maddeler varsa, bunların depolanması için en az 6 metrekarelik
Laboratuvar yöneticisi veya kalite yöneticisi görevden 30 gün içerisinde yeni
ayrıldığında yerlerine görevlendirme yapar.
Yeni görevlendirilen kişiler ve bu kişilerin imza sirkülerini 10 iş günü içerisinde
İSGÜM’e
dilekçe ile bildiri
Yetkilendirilmiş laboratuvar personelinde, kullanılan cihazlarda 10 iş günü içerisinde
veya deney personelinin yetkilendirildiği iş hijyeni ölçüm, test İSGÜM’e dilekçe ile
ve analizlerinde herhangi bir değişiklik olduğunda, bu durum bildirmek zorundadır.

Yetkilendirilmiş laboratuvar personelinde, kullanılan cihazlarda 10 iş günü içinde

veya deney personelinin yetkilendirildiği iş hijyeni ölçüm, test İSGÜM’e dilekçe ile
ve analizlerinde herhangi bir değişiklik olduğunda bildirilir.
Metot validasyonu revize edildiğinde bu durum validasyon raporları ile
beraber 10 iş günü içinde
İSGÜM’e
dilekçe ile bildirilir.
Haberli denetimlerde, denetim tarihi, laboratuvara en az beş iş günü
İSG A.B.C UZMANLIK SINAVINA HAZIRLANIYORUZ(FACEBOOK) öncesinde
bildirilir.
Laboratuvar, en geç dört yılda bir ölçüm test ve analizini yaptığı her bir parametre için
yeterlilik
deneyi veya karşılaştırma testlerine katılarak olumlu sonuç almalıdır
Laboratuvar, katıldığı yeterlilik deneyleri ve karşılaştırma testlerinin sonuçlarını kendilerine
ulaştıktan sonra 10 iş günü içinde İSGÜM’e dilekçe ile bildirir.
Ön yeterlilik belgesi:
Laboratuvara ön yeterlik belgesi bir kereye mahsus ve bir yıl süreli olmak üzere
verilir. Yeterlik belgesinin geçerlilik süresi dört yıldır.
İhtar puanı 300’e ulaşan laboratuvarın, ön yeterlik veya yeterlik belgesi altı ay süre ile askıya
alınır. İhtar puanı nedeniyle belgesi askıya alınan laboratuvarın 300 ihtar puanı askı süresi
bitiminde silinir. Belge yenileme işlemini tamamlayan laboratuvarların ihtar puanları,
uygulamanın üzerinden
en az bir yıl geçmiş olanlar silinir.
Belge iptali:
Yeterlik belgesinin geçerlik süresince üç defa yeterlik belgesinin geçerliliği askıya
alındığında. Belge süresinin bitiminden itibaren 60 gün içinde yenileme işleminin
tamamlanmaması durumunda yeterlik belgesi iptal edilir.

20
CVCVCV

İLO
ILO Birinci Dünya Savaşı sonrasında, 1919 yılında kuruldu.
Türkiye hangi yıl Milletler Cemiyeti’ne ve ILO’ya üye olması:
Türkiye 1932 yılında Milletler Cemiyeti’ne ve ILO’ya üye oldu.

İLO’nun taşımada ve kaldırmada maksimum ağırlık R128 nolu karar 07.06.1967 tarihli tek kişinin
kaldırabileceği azami en fazla yük Erkek çalışanlar için(18 yaş üstü) uygun ortam şartlarda maksimum
55 kg kilo taşıyabilir

İLO(Uluslar arası çalışma örgütü)'nun temel uygulama araçları:

Sözleşme:
İlke ve kuralların belirlenmesinde temel araçtır. Uluslararası antlaşma niteliğindedir. Ulusal politikaya
yol gösterir. Ve onaylayan ülkeyi bağlar
Protokol:
Sözleşmeyle aynı numarayı taşır aynı niteliği taşır. Aynı niteliktedir. Sözleşmeyi tamamlar ve
imzalayan ülkeyi bağlar.
Tavsiye kararı:
Sözleşmeyle eş zamanlı çıkarılan, onaylanması gerekmeyen, bağlayıcı olmayan, ilke ve kuralların
nasıl uygulanacağını açıklayan sözleşmeyi tamamlayan bir araçtır.
Temel ILO Sözleşmeleri:
No:29(Zorla Çalıştırma Sözleşmesi (1930)
No:87(Örgütlenme Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması Sözleşmesi (1948)
No:98(Örgütlenme ve Toplu Sözleşme Hakkı Sözleşmesi (1949)
No:100(Eşit Ücret Sözleşmesi (1951)
No:105(Zorla Çalıştırmanın Yasaklanması Sözleşmesi (1957)
No:111(Ayrımcılık (İstihdam ve Meslek) Sözleşmesi (1958)
No:138(Asgari Yaş Sözleşmesi (1973)
No:182(Çocuk İşçiliğinin En kötü Biçimleri Sözleşmesi (1999)

Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde
işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur.

Türkiye'nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri:

59 Sözleşme
Temel Sözleşmeler: 8’inin tamamı
Yönetişim Sözleşmeleri (Öncelikli): 4’ünden 3’ü
Teknik Sözleşmeler: 177 Sözleşmeden 48’sı
Türkiye tarafından onaylanan 59 Sözleşmeden 55'i yürürlüktedir, 3 Sözleşmeye karşı çıkılmıştır ve
geçtiğimiz 12 ayda onaylanan Sözleşme bulunmamaktadır.

Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde İSG kurulu oluşturma
Çalışan sayısı Asıl iş veren Alt işveren
1- Asıl işveren ≥50 Kurul oluşturur
2- Alt işveren ≥50 işbirliği ve koordinasyon asıl Kurul oluşturur
işverence sağlanır.

Kurul oluşturmaz.
1-Sadece asıl işverenin ≥50 Vekaleten kararların
Kurul oluşturur uygulanması için asıl işverenin
kurduğu kurula temsilci
gönderir
1-Asıl işveren<50 Kurul oluşturmaz.
2-Alt işveren ≥50 Vekaleten kararların
uygulanması için Alt işverenin Kurul oluşturur
21
CVCVCV

kurduğu kurula temsilci

gönderir
1-Asıl işveren<50 Koordinasyon asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt
2-Alt işveren <50 işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur. Kurulun
Toplamı >50 oluşumunda üyeler 6ncı maddeye göre her iki işverenin ortak
kararı ile atanır.

Kurulun kurulacağı diğer işyerleri:

(1) İşverene bağlı, fabrika, müessese, işletme veya işletmeler grubu gibi birden çok işyeri
bulunduğu hallerde elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu her bir işyerinde ayrı ayrı kurul kurulur.
(2) Birinci fıkrada belirtilen durumlarda ihtiyaç duyulması halinde kurullar arasında koordinasyon ve
bilgi alış verişi işverence sağlanır. İşveren, birden çok işyerinin her birinde kurulacak kurulların çalışma
usullerini düzenlemek, iş ve görüş birliğini sağlamak amacıyla bu işyerlerine ait iş sağlığı ve güvenliği
ile ilgili raporların, en az üç ayda bir, ilgili teknik eleman ve uzmanlarca incelenmesini sağlar. Ayrıca bu
raporları göz önünde tutarak alınması gereken tedbirleri tespit eder ve uygulanmasını sağlar.

KURULUN OLUŞUMU
Kurul aşağıda belirtilen kişilerden oluşur:
a) İşveren veya işveren vekili,
b) İş güvenliği uzmanı,
c) İşyeri hekimi,
ç)İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi,
d) Bulunması halinde sivil savunma uzmanı,
e) Bulunması halinde formen, ustabaşı veya usta,
f) Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci.

Kurula işveren veya işveren vekili tarafından
atanan: b)İş güvenliği uzmanı, c)İşyeri hekimi,
ç)İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari
ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi,
d)Bulunması halinde sivil savunma uzmanı,
Formen, ustabaşı veya ustanın seçimi:
Yarıdan fazlasının katılacağı toplantıda açık oyla
seçilir. Seçimle belirlenememesi halinde işveren
tarafından atanır.
Kurulun başkanı: işveren veya işveren vekili,
Kurulun sekreteri: İş güvenliği uzmanıdır. İş
güvenliği uzmanının tam zamanlı çalışma
zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise kurul
sekretaryası; insan kaynakları, personel, sosyal
işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir
kişi tarafından yürütülür.
Formen, ustabaşı veya usta ve çalışan temsilcisi
yedeklerinin seçimi: Yarıdan fazlasının katılacağı
toplantıda açık oyla seçilir. Seçimle
belirlenememesi halinde işveren tarafından atanır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

(1)İşveren tarafından, kurulun üyelerine ve yedeklerine iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim
verilmesi sağlanır. Kurul üyelerinin ve yedeklerinin eğitimleri asgari aşağıdaki konuları kapsar;
a)Kurulun görev ve yetkileri,
b) İş sağlığı ve güvenliği konularında ulusal mevzuat ve standartlar,
c) Sıkça rastlanan iş kazaları ve tehlikeli vakaların nedenleri,
ç)İş hijyeninin temel ilkeleri,
d) İletişim teknikleri,
e) Acil durum önlemleri,
f) Meslek hastalıkları,
g)İşyerlerine ait özel riskler,
ğ)Risk değerlendirmesi.
(2)Asıl işveren alt işveren ilişkilerinde ortak kurul oluşumunda eğitimden her iki işveren birlikte
sorumludur.

22
CVCVCV

Çalışma Usulleri:
İş sağlığı ve güvenliği kurulunun toplanma zamanı:
Kurullar ayda en az bir kere toplanır. Ancak kurul, işyerinin tehlike sınıfını dikkate alarak,
-Çok tehlikeli işler Bir ay
-Tehlikeli işyerlerinde iki ay,
-Az tehlikeli işyerlerinde ise üç ay olarak belirlenmesine karar verebilir
Toplantının gündemi, yeri, günü ve saatinin bildirimi:
Toplantıdan en az kırk sekiz saat önce kurul üyelerine bildirilir.
Kurulun Olağanüstü toplanması:
Ölümlü, uzuv kayıplı veya ağır iş kazası halleri veya özel bir tedbiri gerektiren önemli hallerde
kurul üyelerinden herhangi biri kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilir. Bu konudaki tekliflerin
kurul başkanına veya sekreterine yapılması gerekir. Toplantı zamanı, konunun ivedilik ve önemine
göre tespit olunur.
- Kurul toplantılarının günlük çalışma saatleri içinde yapılması asıldır. Kurulun toplantılarında
geçecek süreler günlük çalışma süresinden sayılır.
Kurulun toplanması ve karar alması:
-Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile işveren veya işveren vekili başkanlığında toplanır ve
katılanların salt çoğunluğu ile karar alır.
-Çekimser oy kullanılamaz. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu kararı belirler.
-Çoğunluğun sağlanamadığı veya başka bir nedenle toplantının yapılmadığı hallerde durumu
belirten bir tutanak düzenlenir.
4857-İŞ KANUNU
Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;
a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde
veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan
başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde, f)Çıraklar hakkında, g)Sporcular hakkında,
h)Rehabilite edilenler hakkında,
ı)507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı
işyerlerinde.

İşyerinin veya bir bölümünün devri:

İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir
tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte
devralana geçer. Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden
işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür. Yukarıdaki hükümlere göre
devir halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden
ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin
sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.

23
 GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ KURULMASI(İŞ KANUNU-MAD:7)
4857-İŞ KANUNU
İŞ İLİŞKİSİ KURULAN İŞLER SÖZLEŞME SÜRESİ UZATILMASI
İş Kanunun 13 üncü maddesinin beşinci fıkrası ile Bu hallerin devamı -
74 üncü maddesinde belirtilen hâllerde, işçinin süresince
askerlik hizmeti hâlinde ve iş sözleşmesinin askıda
kaldığı diğer hâllerde,
Mevsimlik tarım işlerinde ve Süre sınırı -
Ev hizmetlerinde, olmaksızın
İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı 4 ay Toplam 8 ay
olarak gördürülen işlerde En fazla 2 defa
yenilenebilir.
İş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde 4 ay Toplam 8 ay
veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı En fazla 2 defa
nedenlerin ortaya çıkması hâlinde yenilenebilir.
İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim 4 ay Toplam 8 ay
kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını En fazla 2 defa
gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde yenilenebilir.
artması hâlinde,
Mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş 4ay Uzatma yok
artışları hâlinde, kurulabilir.
İşverenin, devir sırasında yazılı rızasını almak 6 ay En fazla 2 defa
suretiyle bir işçisini, holding bünyesi içinde veya yenilenebilir
aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde
iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici
olarak devretmesi hâlinde
-Geçici işçi çalıştıran işveren, belirtilen sürenin sonunda aynı iş için altı ay geçmedikçe yeniden
geçici işçi çalıştıramaz-Bu Kanunun 29 uncu maddesi kapsamında toplu işçi çıkarılan işyerlerinde
sekiz ay süresince, geçici iş ilişkisi kurulamaz.

24
 Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanır:
a)Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme
ve boşaltma işleri,
b)Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda
görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri,
f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su
ürünleri üreticileri ile ilgili işler, Bu Kanun hükümlerine tabidir.
ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA(4857 İŞ KANUNU MAD:14)
4857-İŞ KANUNU
-Yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş
görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi
süreli bir iş sözleşmesidir.
-Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde Haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış
işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar sayılır.
belirlemedikleri takdirde:
-İşçiden iş görme borcunu yerine getirmesini En az dört gün önce yapmak zorundadır.
çağrı yoluyla talep hakkına sahip olan işveren,
bu çağrıyı, aksi kararlaştırılmadıkça, işçinin
çalışacağı zamandan
-Sözleşmede günlük çalışma süresi İşveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat
kararlaştırılmamış ise üst üste çalıştırmak zorundadır.
-Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen Ücrete hak kazanır.
sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın
Süreye uygun çağrı üzerine işçi iş görme edimini yerine getirmekle yükümlüdür.

Belirsiz iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi

İşçi için iş süresi Bildirim diğer tarafa yapılmasından başlayarak geçen süre
6 ay dan az ise 2 hafta sora
6 ay-1.5 yıl 4 hafta sonra
1.5 yıl-3 yıl 6 hafta sonra
3 yıl dan fazla ise 8 hafta sonra

Fesih bildirimine itiraz ve usulü:

İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli
bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren:
1- Bir ay içinde işe iade talebiyle, arabulucuya başvurmak zorundadır.
2- Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın
düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.
Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir.
3- Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde
ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki
hafta içinde arabulucuya başvurulabilir.
4- Dava ivedilikle sonuçlandırılır. Mahkemece verilen karar hakkında istinaf yoluna
başvurulması hâlinde, Bölge Adliye Mahkemesi ivedilikle ve kesin olarak karar verir.

4857-İŞ KANUNU
Toplu işçi çıkarma:
İşveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin
gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile, işyeri
sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirir.
İşyerinde çalışan işçi sayısı:
a) 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,
b) 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,
c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,
İşine 17 nci madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son
verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.

25
 ENGELLİ VE ESKİ HÜKÜMLÜ ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU
İşyeri Engelli Hükümlü
Elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerleri %3 -
Kamu İşyerleri %4 %2
İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu
işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111
sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri
Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı
Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu
malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde
çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu
kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre
çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate
alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate
alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken engelli hâle gelenlere
öncelik tanınır. İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile
sağlarlar.
Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz ve yukarıdaki hükümler uyarınca işyerlerindeki
işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz
Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe
alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder.

26
 FAZLA ÇALIŞMA –FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA
4857-İŞ KANUNU
1-Fazla çalışma: Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır.
Çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret
Elli fazlası ile ödenir. yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir
saat otuz dakikayı serbest zaman olarak
kullanabilir.
2-Fazla Sürelerle Çalışma: Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlendiği
durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve
Kırk beş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır.
Çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı
yirmi beş fazlası ile ödenir ücret yerine, fazla çalıştığı her saat
karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest
zaman olarak kullanabilir.
İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan
kullanır. Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Fazla çalışma süresinin toplamı
bir yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamaz

İŞÇİLERE VERİLECEK YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRESİ, HİZMET SÜRESİ;

1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden az olamaz
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden az olamaz
15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden az olamaz

YER ALTI İŞLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRELERİ

1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 18 günden az olamaz
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 24 günden az olamaz
15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 30 günden az olamaz
Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.

4857-İŞ KANUNU

NORMAL DENKLEŞTİRME SÜRESİ DENKLEŞTİRME SÜRESİNİN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İLE

UZATILMASI
Normal Sektör 2 ay 4 ay'a kadar
Turizm Sektörü 4 ay 6 ay'a kadar
Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma
süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. Turizm
sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma
süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.

ARA DİNLENME SÜRELERİ

4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika
4 saatten fazla ve 7.5 saate kadar (7.5 saat dahil) süreli işlerde Yarım saat
7.5 saatten fazla süreli işlerde 1 saat Ara dinlenme verilir.
Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.

27
 ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞMA SÜRELERİ(SAAT)

-On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır.

-Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel,
zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel
olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.
-On dört yaşını doldurmamış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve
eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam
faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla
çalıştırılabilirler.
Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün Günde en fazla 7 saat
eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri Haftada en fazla 35 saat
Sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışanların Günde en fazla 5 saat
Haftada en fazla 30 saat
15 yaşını tamamlamış çocuklar Günde en fazla 8 saat
Haftada en fazla 40 saat
Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden Günde en fazla 2 saat
çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, Haftada en fazla 10 saat
eğitim saatleri dışında olmak üzere Okul kapalı ise:
Günde en fazla 7 saat
Haftada en fazla 35 saat

4857-İŞ KANUNU

Mazeret izin sebebi Mazeret izin süresi

-İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi 3 gün
-Ana veya babasının, eşinin, kardeşinin,
çocuğunun ölümü hâlinde
Eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün 5 gün
ücretli izin verilir
İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli 10 gün
veya süreğen hastalığı olan çocuğunun
tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve
çalışan ebeveynden sadece biri tarafından
kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya
bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin
verilir.
KOLAY EZBERLE:
Sadece işçinin eşinin doğumunda 5 gün ücretli izin verilmekte. Ölüm, evlenme, evlat edinme
durumlarına 3 gün ücretli izin verilmektedir.

28
 Analık halinde çalışma ve süt izni:
- Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı
haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır.
-Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir.
-Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki
üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası
sürelere eklenir.
-Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak
süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. Doğumda veya doğum sonrasında
annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.
-Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen
teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.
- Doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve
çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya
erkek işçilere istekleri hâlinde
birinci doğumda altmış gün (60),
ikinci doğumda yüz yirmi gün
(120),
sonraki doğumlarda ise yüz seksen (180) gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz
izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar (+30) gün eklenir.
Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden
yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz. Yukarıda öngörülen süreler işçinin
sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler
hekim raporu ile belirtilir.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN NİTELİKLERİ VE SEÇİLME USUL VE
ESASLARINA İLİŞKİN TEBLİĞ

Çalışan temsilcisinin nitelikleri:

(1) Bir çalışanın çalışan temsilcisi olabilmesi için aşağıdaki niteliklere sahip olması zorunludur:
a) İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması,
b) En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması,
c) En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması.
(2) Belirli süreli veya geçici işlerde (a) ve (b) bentleri, işyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan
veya aday bulunmaması halinde (b) bendi, çalışanlar veya adaylar arasında yeterli eğitim düzeyine
sahip kişi bulunmaması halinde (c) bendi hükümleri uygulanmaz.
(3) Yetkili sendika temsilcisinin çalışan temsilcisi olarak görev yapması halinde birinci fıkrada
sayılan nitelikler aranmaz.
Belirli süreli veya geçici işlerde:
c)En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması
İşyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan veya aday bulunmaması halinde
a)İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması,
c)En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması.
Yeterli eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde
a)İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması,
b)En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması,

Çalışan sayısı Çalışan Temsilcisi sayısı

İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 1
Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 2
Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç. 3
Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört. 4
Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş. 5
İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı. 6

29
 Çalışan temsilcisi adaylarının belirlenmesi:
(1) Çalışan temsilcisinin, işyerinde yetkili sendika bulunmaması halinde çalışanlar arasından seçimle
belirlenmesi esastır.
(2) Çalışan temsilcisinin seçimle belirlenmesi durumunda çalışan temsilcisi aday başvurularının
yapılması için yedi günden az olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerinde ilân edilir.
(3)İşyerinde çalışanların aday olabilmeleri için 6 ncı maddedeki kriterleri sağlamaları esastır. Bu
kriterleri taşımaları halinde aday olmaları engellenemez.
(4) Seçimlerin yapılmasına ilişkin iş ve işlemler için gerekli şartlar sağlanır ve yeterli sayıda personel
işveren tarafından görevlendirilir.
(5) Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi sayısının üç katından fazla olamaz. Fazla olması
halinde çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve yaş kriterleri esas
alınarak ikinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden itibaren en fazla üç gün içinde işveren tarafından
ilân edilir.

Çalışan temsilcilerinin seçilme veya atanma koşulları:

(1) Seçim, işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir oylamayla yapılır.
Oylamanın gizli yapılması esastır. En fazla oy alan aday veya adaylar çalışan temsilcisi veya temsilcileri
olarak ilân edilir. Vardiya usulü çalışılan işyerlerinde ise seçimler tüm vardiyalarda çalışanların da oy
kullanmasına imkân verilecek şekilde düzenlenir.
(2) Oyların eşitliği durumunda çalışan temsilcisi; adayların öğrenim durumu, işyerindeki deneyim
süresi ve benzeri kriterleri esas alınarak işverence belirlenir. Seçim, sonuçları itibariyle beş yıl
geçerlidir.
(3) Çalışan temsilcisinin, herhangi bir nedenle görevinden ayrılması durumunda, daha önce yapılan
seçim sonuçlarına göre en fazla oy alan sıradaki aday atanır.
(4) İşyerinde yetkili sendika bulunması halinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak
görevlendirilir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından az olması durumunda
diğer çalışan temsilcisi veya temsilcileri dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla işveren tarafından
görevlendirilir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması durumunda
ise yetkili sendikanın önerisi doğrultusunda çalışan temsilcileri işveren tarafından görevlendirilir.
(5)İşyerinde farklı statü hukukuna tabi çalışanların üye olduğu birden fazla yetkili sendika bulunması
halinde;
a) Bir çalışan temsilcisi görevlendirilecekse en çok üyeye sahip yetkili sendika temsilcisi çalışan
temsilcisi olarak atanır.
b) Birden fazla çalışan temsilcisi görevlendirilecekse aşağıda yer alan örnekteki gibi hesaplanarak
çalışan temsilcisi görevlendirilir.
c) Örnekte verilen hesaplama yöntemine göre üye sayılarında eşitlik durumu olduğunda son kalan
çalışan temsilcisi kura yöntemine başvurularak belirlenir.
ç)Örnek 2’de verilen hesaplama yönteminde tam sayılara göre temsilci görevlendirmesi yapılır,
atanması gereken diğer temsilci için kura yöntemine başvurulur.

30
 SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ
Aşağıdaki tabloda yer alan hususlar, güvenlik rengi kullanılan tüm işaretlere uygulanır.

RENK ANLAMI VEYA AMACI TALİMAT VE BİLGİ

Yasak işareti Tehlikeli hareket veya davranış

Tehlike alarmı Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et

Kırmızı
Yangınla mücadele Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve
Ekipmanı tanımlanması

Sarı Uyarı işareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol et

-
Mavi Zorunluluk Öel bir davranış yada eylem
(1) İşareti "Kişisel koruyucu donanım kullan"
Acil çıkış, ilk yardım
Yeşil İşareti Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman, tesisler
Tehlike yok Normale dön
Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul
1) Mavi: edilir.
-
Parlakturuncu Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir. Özellikle zayıf doğal
(2) görüş şartlarında floresan özellikli bu renk çok
dikkat çekicidir.

Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan işaretler.

1.1. Engellere çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğu yerler ile işletme
tesisleri içinde çalışanların çalışmaları esnasında dolaştıkları bölgeler, birbirini takip eden sarı ve
siyah ya da kırmızı ve beyaz renk şeritleriyle işaretlenir.
1.2. İşaretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli bölgenin büyüklüğü ile orantılı olur.
1.3. Sarı–siyah ya da kırmızı–beyaz şeritler yaklaşık olarak 45 derece açıyla ve aynı
büyüklükte boyanır.

31
 İŞYERLERİNDE İŞİN DURDURULMASINA DAİR YÖNETMELİK
AŞAĞIDAKİ DURUMLARDA İŞ DURDURULUR
1- İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında
çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar,
hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar
dikkate
2- Çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal, yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan
işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi
yapılmadığının tespit edilmesi halinde iş durdurulur.
KOLAY EZBERLE:
Çok tehlikeli sınıfta yer alan
Maden, Metal, Yapı işleri ile
Çok tehlikeli MADEN den METAL YAPı
3- Tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği
işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmadığının tespit edilmesi halinde iş durdurulur.
KOLAY EZBERLE:
TEHLİKELİ KİMYA
4- Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ihale ile alınan işlerde; teknolojik gelişme, iş gücü kapasitesinin
arttırılması, üretim metotlarında yenilik gibi bir kısım unsurlar sağlanmadan, üretim ve/veya imalat
planlarına, iş programlarına aykırı hareket edilerek üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike
oluşturacak şekilde çalışma biçimleri de işin durdurulma sebebi sayılır.
-
İŞİN DURDURULMASI MÜHÜRLERİN GEÇİCİ İŞİN DURDURMA KARARININ
OLARAK SÖKÜLMESİ KALDIRILMASI
Müfettiş tespit tarihinden sonra İşveren durdurulma İşveren durdurulma
en geç ertesi gün heyete sebeplerini ortadan kaldırmak sebeplerini ortadan
gönderir için il müdürlüğüne müracaat kaldırdıktan sonra il
eder. müdürlüğüne müracaat eder
Heyet en geç iki gün içinde İl müdürlüğü 1 gün içinde İl müdürlüğü aynı gün içinde
kararı oy çokluğuyla alır. kurula iletir. Kurul heyete kurula iletir. Kurul heyete
gönderir. gönderir.
Heyet 1 gün içinde Valilik ve il Heyet 2 gün içinde karar verir Müfettişler tarafından gerekli
müdürlüğüne bilgi verir. incelemeler yapılır. Durdurma
sebepleri ortadan kalktı ise
bildirim yapılır. En geç 7 gün
içinde karar verilir.
Valilik 24 saat içinde kolluk Valilik kararın intikalinden Valilik kararın intikalinden
kuvvetiyle gereğini yapar sonra 24 saat içinde kolluk sonra 24 saat içinde kolluk
kuvvetiyle gereğini yapar kuvvetiyle gereğini yapar

32
 İŞYERLERİNDE İŞVEREN VEYA İŞVEREN VEKİLİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLECEK İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK

Kapsam: Elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri ile işveren veya işveren
vekillerini kapsar.(Elliden az çalışan -Az tehlikeli ibaresi önemli)
- Çalışan sayısının (Değişik ibare:RG-21/5/2018-30427)elliden az olup olmadığının tespitinde
aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinin olması
halinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri üstlenilebilecek işyerlerinin belirlenmesinde Sosyal Güvenlik
Kurumundaki tescil kayıtları esas alınır.
b) İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar çalışan sayısına dâhil edilmez.
c)5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı
Yükseköğretim Kanunu kapsamındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler, çalışan sayısının
tespitinde dikkate alınmaz.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işveren veya işveren vekillerince yürütülmesi

-Bu Yönetmelikte belirtilen eğitimi tamamlayarak sınavda başarılı olan işveren veya işveren vekilleri,
iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimine verilen görevleri, işe giriş
ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç olmak üzere yürütebilir. İşveren veya işveren vekilleri, iş
sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirmek için çalışan başına aylık en az 10 dakika ayırmak
zorundadır.
-Eğitimini tamamlayarak sınavda başarılı olan işverenin elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta
yer alan ayrı bir işyeri açması veya işveren vekilinin hizmet akdinin sona ererek, elliden az çalışanı
olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde; yeni işyerinin iş
sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilmesi için işverence veya işveren vekilince İSG-KATİP
üzerinden başvuruda bulunulması gerekir.
İşyerlerinde işveren veya işveren vekili tarafından yürütülecek iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerine
ilişkin yönetmeliğe göre İşyerinin tehlike sınıfının değişmesi ve/veya çalışan sayısının elli ve
üzerine çıkması durumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri
doğrultusunda kaç gün içerisinde görevlendirmeler yapılır?
İşyerinin tehlike sınıfının değişmesi ve/veya çalışan sayısının elli ve üzerine çıkması
durumlarında, otuz gün içerisinde İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri
doğrultusunda görevlendirmeler yapılır.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA

YÖNETMELİK
Belgelendirilen kişi ve kurumların belgelerinin İhtar puanlarının toplamının
geçerliliği Kişiler için 100 -6 ay askıya alınır
Kurumlar için 200 -6 ay askıya alınır
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak
şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden
olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana 6 ay süreyle askıya alınır
gelmesinde ihmali yargı kararı ile kesinleşen iş
güvenliği uzmanının belgesi
Bu Yönetmelik uyarınca kişi ve kurumlara uygulanan yetki belgesinin askıya alınması veya iptaline
ilişkin itirazlar,
işlemin tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır.
Bu süreden sonra yapılacak itirazlar dikkate alınmaz.
Kesinleşen yargı kararı ile belgesi askıya alınan iş güvenliği uzmanı, bu maddede belirtilen itiraz
hakkından yararlanamaz.
İtiraz komisyonunun çalışma şekli(İtirazın karara bağlanması)
(1)İtiraz Komisyonu, bu Yönetmelik uyarınca yetkilendirilen veya belgelendirilen kişi veya kurumların
belgelerinin askıya alınması veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirerek karara bağlar. Komisyonun
kararı, oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliği halinde Başkanın oyu belirleyicidir. Komisyon kararı, Genel
Müdürlükçe uygulanır.

33
 KANSEROJEN MADDE SINIFLANDIRMASI
Kansere sebep olduğundan şüphelenilen maddeleri sınıflandıran Uluslar arası Kanser
Araştırmaları Ajansı(IRAC),kanserojenlik seviyesini gösteren kanıtların gücüne göre beş kategori
belirliyor-SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-12
Grup Ne anlama geliyor? Hangi maddeler dahil?
Grup 1 Kesin kanser yapan maddeler: Sigara, Güneş
İnsanlarda kesin kansere sebep olduğuna dair radyasyonu, Alkol,
yeterli kanıt var. İşlenmiş et
Grup 2 A Muhtemel Kanserojen maddeler: Yüksek ısıda, Kızartmadan doğan
İnsanlarda kesin kansere sebep olduğuna dair emisyon, Steroidler,
sınırlı, hayvanlarda sebep olduğuna dair yeterli Kuaförde çalışma, Kırmızı et
kanıt var -
Grup 2 B Şüpheli Kanserojen maddeler: Kahve, benzin ve egsoz, kaynak
İnsanlarda kesin kansere sebep olduğuna dair dumanı, konserve sebzeler -
sınırlı, hayvanlarda sebep olduğuna dair yetersiz
kanıt var
Grup 3 Kanserojenik olarak sınıflandırılmayanlar: Çay, statik manyetik
Ne insanlarda nede Hayvanlarda kanserojen alanlar, floresan ışık,
olduğuna dair yeterli kanıt yok politen
Grup 4 Muhtemelen kanserojen olmayan maddeler: İncelenen tüm maddeler
İnsanlarda ve hayvanlarda kanserojen arasında, bu güne kadar yalnızca
olmadığını gösteren kanıtlar vardır. - bir kimyasal madde bu sınıfa
girdi. Sentetik kablo yapımında
kullanılan kaprolaktam
KAYNAK İŞLERİNDE KULLANILAN GAZLAR
YANICI GAZLAR
Lpg: Endüstride sıvılaştırılmış Doğal gaz(CNG):Belirli Oksi-gaz kaynağında yanıcı :
petrol gazı olarak tanımlanır proseslerde sıkıştırılan -Asetilen(C2H2):Renksizdir,
Hava ile patlayıcı bir karışım doğalgaz; CNG olarak sarımsak kokusuna benzeyen bir
oluşturur, Kapalı bir hacme tanımlanır Renksiz, kokusu vardır
yayıldığında boğucu özelliği kokusuzdur ve nemsizdir Havadan hafiftir. Zehirli değildir
vardır.%70 bütan %30 propan Havadan daha hafiftir %95 -Hidrojen(H2):Suda; alkolde ve
karışımıdır. Cilde temas metan %5 hidrokarbondan eterde çözünen, çabuk yanan
ettiğinde soğuk yanığa sebep oluşur. Havayla %5-15 renksiz bir gazdır. Isı ve elektrik
olur. Yüksek yoğunluğu oranında karışınca patlayıcı iletkenidir. Sıvı hale getirilmesi
sebebi ile havadan ağır olan özellik kazanır. Zehirli çok güçtür. Solunum yolu ile etki
LPG hidrokarbon esaslı yanıcı değil, boğucudur eder. Basit boğucudur. Havadan
bir gazdır. hafif olduğu için boğucu etkisi
döşeme seviyesinde daha azdır.
YAKICI GAZLAR
Oksi-gaz kaynağında yakıcı:
Oksijen(O2):Renksizdir, kokusuzdur ve tatsızdır. Havadan bir miktar ağırdır bu yüzden yüksek
rakımlarda oksijen azlığı görülür. Kuru ve temiz havada azottan sonra hacimce en çok oksijen
bulunmaktadır. Havanın %21’ini oluşturan sağlık ve sanayi sektöründe sık kullanılan renksiz ve
kokusuz bir gazdır. Oksijen, daha çok havanın sıvılaştırılması ve ayrıştırılması yöntemi ile
elde edilir. Oksijen, dikişsiz tüplerde depolanır. Kesmede kullanılan gazın saf ve rutubetsiz
olmasına dikkat edilir.

34
 Gaz altı ark kaynaklarında
koruyucu:
Helyum(He):Yanıcı ve
parlayıcı değildir. Renksizdir,
Makro ölçüde bile atomik
özelliklerini gösterir. Isı
iletkenliği çok yüksektir. Tüm
elementler arasında en düşük
erime ve kaynama sıcaklığına
sahiptir. Helyum doğal gaz
kaynaklarından elde edilir.
Her tür balonun şişirilmesi için
en doğal ve emniyetli gazdır.
Tamamen asal, havadan hafif,
küçük moleküler yapılı ancak
yüksek moleküler enerjisi
olan, sıvılarda çözünmeyen ve
sıvı hali bilinen en soğuk
madde olan bir gazdır.
Gaz altı ve plazma ark Gaz altı ark kaynaklarında
kaynaklarında koruyucu: koruyucu gaz :
Argon(Ar):Sıvı metallerde Karbondioksit(CO2):
çözünmeyen ve havadan ağır Yanıcı ve parlayıcı değildir
bir soy (asal) gazdır. Argon ark Renksizdir
gazı; argon, karbondioksit ve Kokusuz bir gazdır ancak yüksek
oksijen gazlarının konsantrasyonlarda keskin asidik
karışımlarından meydana bir kokusu vardır
gelmektedir. Bu gazların ayrı Havadan 1,5 kat ağırdır.
ayrı veya karışım halinde
vücuda fiziksel olarak olumsuz
etki yapma ihtimalleri yoktur.
Ancak, kaynak sırasında ark
ışının etkisi ile açığa çıkan
radyasyon fiziksel etki
yapabilir.

İş Kazası İstatistikleri:
İş kazası istatistiklerinin oluşturulmasında kullanılan sayısal değerler arasındaki farklılıklar,
karşılaştırmalı ölçüm değerlerinin dikkate alınması sayesinde anlamlı hâle getirilmektedir. Kaza sıklık
oranı, kaza ağırlık oranı ve kaza olabilirlik oranı bu amaçla kullanılan ölçüm değerlerinden birkaçı olup
16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansı’nda bu oranların aşağıdaki gibi hesaplanması karara
bağlanmıştır. -
1- Kaza Sıklık Oranı (Accident Frequency Rate):
Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı
yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen
değerin bir milyon (106) katsayılı ile çarpılmasıyla belirlenir.
Buna göre, kaza sıklık oranı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:
Kaza Sıklık Oranı = (Toplam Kaza Sayısı / Toplam İnsan-Saat Çalışma Süresi) x 106

2- Kaza Ağırlık Oranı (Accident Severity Rate):

Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalardan dolayı toplam kayıp
gün sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına
bölünmesiyle elde edilen değerin bin (103) katsayısı ile çarpılmasıyla belirlenir.
Buna göre, kaza ağırlık oranı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:
Kaza Ağırlık Oranı= (Toplam Kayıp Gün Sayısı / Toplam İnsan-Saat Çalışma Süresi) x 103
Bu oranın hesaplanması sırasında, eğer ölümlü iş kazası veya sürekli iş göremezlik durumu mevcutsa,
kazalardan dolayı toplam kayıp gün sayısına, her ölümlü veya sürekli iş göremezlik olayı için, ayrı ayrı
7500 gün eklenmesi gerekmektedir. Geçici iş göremezlik olaylarında ise, tıbbi işlemlerin 1 günden
daha az sürmesi durumları dikkate alınmamaktadır. -
3- Kaza Olabilirlik Oranı (Accident Incidence Rate):
Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının, aynı
yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin toplam sayısına bölünmesiyle elde edilen değerin yüz
bin (105) katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanır. Bu oran, istatistiksel verilerin elde edilmesi ve
değerlendirilmesi bakımından daha basit ve sade bir oranı temsil etmektedir. Bazı ülkelerde istihdam
edilen her yüz bin işçi, çalışan veya sigortalı işçi dikkate alınarak oranlar belirlenmektedir. Uluslararası
Çalışma Örgütü istatistiklerinde, Türkiye çalışmaları için her yüz bin sigortalı işçi sayısına göre
değerlendirme yapılmaktadır.
Buna göre, kaza olabilirlik oranı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:
Kaza Olabilirlik Oranı = (Toplam İş Kazası Sayısı / Toplam İşçi Sayısı) x 105

35
 İş kazaları sonucunda meydana gelen maddi zararlar;
1-Görünen (doğrudan)maddi zararlar:
-Acil yardım, ambülans hizmeti, tedavi,
-Geçici veya sürekli iş göremezlik ve ölüm ödemeleri
-Kazalı ve yakınlarına ödenen tazminatlar ile sigorta tazminatlarıdır

2-Görünmeyen maddi zararlar:

-Çalışılamayan sürelere ilişkin iş gücü ve üretim kaybı,
-Makinelerin hasarlanması veya elden çıkması sonucu tamir ve yenileme
masrafları,
-İşletmenin veya fabrikanın tamamının ya da bir kısmının kullanılamaz hâle
gelmesi,
-Aksayan üretimin telafisi için fazla mesai yapma zorunluluğu, mahkeme ve adli
süreç masrafları,
-Ürün ve ham madde kayıpları,
-Çalışanlardaki moral bozukluğuna bağlı verim düşmesi,
-Yeni ve acemi çalışan istihdam zorunluluğu ve yetiştirilme maliyetleri ile
işletmenin itibar kaybı ve zamanında mal teslimi yapılamaması nedeniyle müşteri
kaybıdır.

36
 ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ

Konseyin amacı:
Konsey, ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için
tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur.
Konsey Başkanı AÇSHB Müsteşarı
Konseyin sekretaryası İSGGM
Konsey'in normal çalışma usul ve esası -Yılda iki defa olağan toplanır
-Bu toplantılar her yılın Haziran ve Aralık aylarında
- yapılır.
Konsey'in olağanüstü çalışması Başkanın veya üyelerin üçte birinin teklifi ile
olağanüstü olarak da toplanabilir
Konsey üyelerine davet yazısı Toplantı gününden en az bir ay önce gündem taslağı
- ile birlikte gönderilir.
Konsey üyelerinin Yıllık olağan ve En geç 7 gün önce yazılı
olağanüstü toplantılara katılma ve,
gündem maddesi önerilerini konsey
sekretaryasına bildirmeleri.

Toplantı yeter sayısı Temsilcilerin salt çoğunluğudur.

Konsey'in karar vermesi Toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir.
-

37
 Konseyde görev alan çalışma grupları, Yıllık olağan toplantı tarihinden onbeş gün önce
Kuyu, Desandre,
yürüttüğü çalışmalar hakkındaki bilgileri Galeri ve Taban Yollarında
sekretaryaya iletir. Kaçış Hızları
sekretarya'ya bildirmeleri.
KHK DEĞİŞİKLİKLERİ:
‘’Mevzuatta
ÇALIŞAN Ulusal GÖRE
SAYISINA İş Sağlığı ve Güvenliği
ÜCRET, KonseyineVE
PRİM, İKRAMİYE yapılmış olan atıflar,
BU NİTELİKTEKİ Cumhurbaşkanınca
HER TÜRLÜ İSTİHKAKIN
belirlenen kurul veya mercie yapılmış sayılır."
BANKALAR ARACILIĞIYLA ÖDENMESİ DURUMU
5953 sayılı kanuna tabi gazeteci çalıştıran işverenler En az 5 çalışanı var ise
5953 sayılı kanuna tabi işçi çalıştıran işverenler En az 5 çalışanı var ise
Deniz İş Kanunu- - En az 5 gemi adamı çalıştıran
İşyerleri ve işletmelerinde İş Kanunu hükümlerinin En az 5 çalışanı var ise
uygulandığı işverenler ile üçüncü kişiler, Türkiye genelinde
çalıştırdıkları işçi sayısının
Kuyu, Desandre, Galeri, Taban Yolları
Eğim
Çıkışta Kaçış Hızı (m/dakika) İnişte Kaçış Hızı
(Derece) (m/dakika)
0->10 40 45
10->20 25 30
20->45 15 20
>45 (Kuyu, Bür) 4 8

Üretim Alanlarında Kaçış Hızları

Eğim (Derece) Damar Üretim Alanlarında
Kalınlığı (m) Çıkışta Kaçış Hızı İnişte Kaçış Hızı
(m/dakika) (m/dakika)
0->20 0.50->1.00 8 8
0->20 1.00->1.40 10 10
0->20 1.40->1.80 15 15
0->20 >1.80 20 25
20->45 >1.00 10 15
>45 (Kelebe, Fere) >1.00 4 8

Oksimakineli ferdi kurtarıcı değişim istasyonlarında bulunacak donanım sayısı ve ekipman sayısı :
İşveren, (a)( a-Faaliyet alanları ile yeryüzüne çıkış ağzı arasında oksijenli ferdi kurtarıcı
değişim istasyonları kurmak zorundadır.................) bendinde belirtilen istasyonlarda bulunacak
donanım sayısı ve ekipmanını, acil durumlarda o istasyondan yararlanması beklenen çalışan sayısının
en az %10 fazlası olacak şekilde belirler. -
ÖRNEK:100 çalışan mevcut ise %10 fazlası 110 adet olarak belirlenir.

MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

MADENLER:3-(9)
Yeraltı maden ocaklarında, yeraltında çalışacakların giriş-çıkışlarının ve bulundukları yerlerin her an
doğru bir şekilde yerüstünde takip edilebileceği sistemin özellikleri:
İşyerlerinde çalışanlara dair kayıtlar tutulur. Ocağa giriş ve çıkışlar ile çalışanların bulunduğu yerler
belirtilerek kayıt altına alınır. Ayrıca, yeraltı maden ocaklarında, yeraltında çalışacakların giriş-
çıkışlarının ve bulundukları yerlerin her an doğru bir şekilde yerüstünde takip edilebileceği bir sistem
kurulur. Bu sistemde kullanılan ekipmanlar, kablolar ve tamamlayıcı unsurların yeraltında yaşanan
göçük, su baskını, patlama, yangın gibi acil hallere karşı korumalı olması ve bu hallerde de çalışabilir
durumda olması sağlanır. Sistem tarafından tutulan kayıtlar en az bir yıl süreyle saklanır.

Çalışma gerilimi 42 voltun üzerinde ise, elektrik kaçağı yapabilecek elektrikli aygıtlar ve madeni
kısımlar, topraklamayla güvenlik altına alınır.

38
 50 kilogramdan az patlayıcı madde bulunan depolara ana yoldan 90 derecelik bir, daha çok patlayıcı
madde bulunan depolara 90 derecelik iki dirsek oluşturan yolla girilmeli ve patlayıcı madde
deponun son kısmına konulmalıdır.
Bir patlama olasılığına karşı, patlayıcı madde depolarının karşısına, dirseklerden en az üç metre
derinlikte hız kesici cepler yapılmalıdır.

39
 Yeraltı Depo sıcaklığı:
Yeraltı deposunda, sıcaklığın 8 dereceden aşağı ve 30 dereceden yukarı olmaması sağlanır. Patlayıcı
madde dağıtımı, depo çıkışındaki özel bir cepte yapılır ve buralarda statik elektrik boşalmasına karşı
gereken tedbirler alınır.
KOLAY EZBERLE:
Saat:8:30
Ateşleyici, manyeto ve sandıkların anahtarlarını kendi üzerinde bulundurur. Ateşleyicinin
vücudundaki statik elektriğin boşaltılması için gerekli tedbirler alınır.
Bir kişinin taşıyabileceği patlayıcı madde miktarı:
10 kilogramı geçemez.
- Patlayıcı madde depolarında, patlayıcı madde ve bu maddelerin tüketim kaydı tutulur.

MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

MADENLER:4-(9)
Lağımın ateşlenmesi:
- Kapsül tellerinin uçlarının temizlenmesi, birbirlerine ve ateşleme tellerine bağlanması ve
ateşlenmesi işini bizzat ateşleyici yapar. Lağım atılacak yeri en son ateşleyici terk eder. Beşten çok
lağımın aynı zamanda ateşlenmesi seri halinde elektrikle yapılır. Yanıcı ve parlayıcı gazlar bulunan
tozların yanması ve patlaması tehlikesi olan ocaklarda, fitille ateşleme yapılamaz.
-Elektrikli kapsülle ateşleme yapılan yerlerde lağım deliklerine teknik amonyum nitratın
doldurulmasında kullanılan pnömatik ve mekanik araçlar uygun biçimde topraklanır. Doldurulacak
lağım sayısı, elektrikli ateşleme aracının patlatabileceği kapsül sayısının yarısını geçemez.
Ateşlemeden önce, bütün bağlantılar gözden geçirilir ve özel ölçüm aygıtları ile devre kontrolü yapılır.
- Lağım atıldıktan sonra, elektrikli ateşlemede en az 5 dakika, fitil veya benzeri ateşlemede 1 saat
geçmeden ve yetkili kimseler tarafından dikkatle muayene edilip tehlike kalmadığı bildirilmedikçe
ateşleme alanına kimsenin girmesine izin verilmez.
Lağım deliğinde patlamamış patlayıcı maddenin kaldığı veya bundan kuşkulanıldığı takdirde, ortamın
güvenliği sağlanıncaya kadar ateşleme alanına kimse giremez. Patlamamış patlayıcı madde artıkları,
bir sorumlu kişinin gözetiminde, mümkünse o lağımı delen çalışan tarafından, patlamamış lağım
deliğinin en az 30 santimetre yakınında, ona paralel başka bir delik delinip doldurularak ateşlenir.

Arama, kurtarma ve tahliye:(Destek Elemanı Bulundurma)

-İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak, çalışanlar herhangi bir acil
durumda nasıl davranmaları gerektiği konusunda eğitilirler.
-Arama, kurtarma ve tahliye konusunda yeterli sayıda destek elemanı görevlendirilir. İşyerlerinde Acil
Durumlar Hakkında Yönetmeliğin 11 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında görevlendirilen
destek elemanı sayısının 10’dan az olduğu ocaklarda en az 10 çalışanın konu ile ilgili eğitim alması
sağlanır.
-Çalışan sayısının 10’dan az olduğu durumlarda bu eğitimi her çalışanın alması sağlanır.
-Bu eğitimler; yapılan işin niteliğine uygun olarak ve gerekli teorik ve pratik eğitimleri içerecek şekilde
verilir, belgelendirilir ve bu eğitimler her altı ayda bir yenilenir.
-Arama, kurtarma ve tahliye için kullanılacak ekipmanlar, kolayca ulaşılabilecek uygun yerlerde
kullanıma hazır durumda bulundurulur ve Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun olarak
işaretlenir.

Güvenlik tatbikatları:
İşyerlerinde altı ayda bir acil durum planları yenilenir, tatbikatlar en geç altı ayda bir yapılır

YERÜSTÜ MADEN İŞLERİNİN YAPILDIĞI İŞYERLERİNDE UYGULANACAK ASGARİ ÖZEL HÜKÜMLER

Elle kazı ve yükleme yapılan açık ocaklarda Kademe yüksekliği ve şev açıları
Elle kazı ve yükleme yapılan açık ocaklarda 3 metreyi geçemez.
kademe yüksekliği:
-Sağlam arazide 60 dereceyi geçemez

40
 -Çöküntülü ve ezik arazide, kum, çakıl ve dere 45 dereceyi geçemez
tortuları olan yerlerde, killi tabakalarda,
ayrışıma uğramış kalkerlerde, parçalanmış
volkanik taş ve tüflerde:
Kaygan ve sulu yerlerde: 30 dereceyi geçemez.
KOLAY EZBERLE:
Sağlam arazi şev açısı: 60 SAĞLAM-ÇÖK-KAYGAN ARAZİ
Çöküntülü ve ezik arazı: 45 60 - 45 - 30
Kaygan ve sulu arazi: 30 (EZBER KODU)

Yeraltı çalışma planları (imalat haritası):

- Yeraltı çalışmalarını açıkça gösterecek şeklinde üç boyutlu bir yeraltı çalışma planı hazırlanır. Yollar,
üretim alanları ile çalışmayı ve güvenliği etkileyebileceği beklenen diğer özellikler bu planın üzerinde
gösterilir ve bu planlar kolayca ulaşılabilir şekilde muhafaza edilir. Planlar sağlık ve güvenlik
yönünden gerekli olduğu sürece saklanır.
-Ayrıca bu plan ölçekli olarak elektronik ortamda da üç boyutlu olarak hazırlanır.
- Yeraltı çalışma planları en geç ayda bir güncelleştirilir ve işyerinde bulundurulur.
-Eski çalışma yerleri, ocak içinde veya çevresinde su bulunması muhtemel tabakalar, faylar ve su
kaynakları gibi doğal ve arızi su birikintilerinin durumu, genişliği ve derinliğiyle ilgili bütün bilgiler,
ayrıntılı olarak imalat haritalarına işlenir

Tüm yeraltı çalışmalarında, çalışanların kolayca ulaşabileceği, birbirinden bağımsız ve güvenli yapıda
en az iki ayrı yoldan yerüstü bağlantısı bulunur. Bu yollar arasındaki Topuk 30 metreden aşağı olmaz

Taşıma elle veya bir mekanik araçla yapıldığı takdirde, yaya yollarının yüksekliği:
-Yaya yolları galeri tabanından en az 180 santimetre yükseklikte olmalıdır.
-Araçlarla galerinin yan duvarlarından birisi arasında en az 60 santimetre mesafe kalacak şekilde
bırakılır.

Yerüstü bağlantı yolları:

Tüm yeraltı çalışmalarında, çalışanların kolayca ulaşabileceği, birbirinden bağımsız ve güvenli yapıda
en az iki ayrı yoldan yerüstü bağlantısı bulunur. Bu yollar arasındaki topuk 30 metreden aşağı olmaz,
bu yolların ağızları aynı çatı altında bulundurulmaz.
Nakliyat:
Taşıma araçları sürücülerin, kullanıcıların ve civarda bulunan diğer çalışanların sağlık ve güvenliği için
uygun şekilde kurulur, çalıştırılır ve bakımı yapılır. İnsan naklinin yapıldığı eğimli galerilerde; eğim 18
dereceyi geçemez. Bu durumun sağlanamadığı eğimli ana yollarda insanların taşınması uygun fren
sistemi ve koruyucularla donatılmış mekanik vasıtalarla yapılır.

Tek çıkarma sistemli kuyularda:

-Tek çıkarma sistemli kuyularda insan taşınması süresince, malzeme taşınması yasaktır. İki çıkarma
sistemli kuyularda kompartımanların birinde insan taşınırken diğerinde malzeme taşınabilir.
-Taşıma yollarındaki hava içinde patlamaya neden olabilecek miktarda kömür tozu bulunan veya
metan oranı % 0.3’ü geçen kömür ocaklarıyla kükürt tozu bulunan kükürt ocaklarında, elektrikli
lokomotifler kullanılmaz.
- Kömür ve kükürt ocaklarında, benzinli lokomotiflerin ve benzinle çalışan araçların kullanılması
yasaktır. Dizel lokomotiflerde egzoz gazlarının tehlikesine karşı, uygun sistemler kullanılması
zorunludur.

Yer altı maden işyerlerinde kullanılan bant konveyörler, TS EN 14973 standardına uygun olmalıdır.

Katsayı:
Yeraltı maden işlerinin yapıldığı işyerlerinde taşıma halatıyla kafes arasındaki bağlayıcı parçaların
(koşum düzeni)maruz kalabilecekleri dinamik çarpma ve gerilmeler de hesaba katılmış olmak
koşuluyla, yapımda uygulanacak güvenlik katsayısı,kafesin taşıyacağı en çok statik yüke nazaran en az
41 12 olmalıdır.
 Ocaktaki hava miktarı ve hava hızı:
-Temiz hava giriş yolu ve havanın ayrıldığı bütün kollarda dâhil olacak şekilde, hava ölçüm
istasyonları kurularak, gerekli ölçümler yapılmak suretiyle takip edilir. Bu ölçümler sağlık ve güvenlik
dokümanında belirtilen sıklıklara göre yapılır ve havalandırma defterine kaydedilir. Hava hızı her
halde 0,5 m/s’den az olamaz.
-İnsan ve malzeme taşımasında kullanılan kuyularda, lağımlarda, ana nefeslik yollarında, eğimli ve düz
yollarda, hava hızı, saniyede 8 metreyi geçmez.

Taşıyıcı halatla kafes arasındaki koşum düzeni, en az kaç ayda bir, zincirler, ayırma kancaları ve
diğer parçalar sökülmek, parçaların kesitleri uygun aletlerle ölçülmek suretiyle aşınma, pas ve
çatlak bulunup bulunmadığı yönünden muayene edilir?
Taşıyıcı halatla kafes arasındaki koşum düzeni, altı ayda en az bir kez, zincirler, ayırma kancaları ve
diğer parçalar sökülmek, parçaların kesitleri uygun aletlerle ölçülmek suretiyle aşınma, pas ve çatlak
bulunup bulunmadığı yönünden muayene edilir.

Ocaklarda zararlı gaz miktarları sınırları

-% 19’dan az oksijen
-% 2’den çok metan
-% 0.5’ten çok karbondioksit
-50 ppm (%0.005) den çok karbonmonoksit ve diğer tehlikeli gazlar bulunan yerlerde gerekli
güvenlik önlemleri alınarak mevcut olan tehlikeyi bertaraf etmek amacıyla önleyici faaliyetler ve
kurtarma çalışmaları dışında çalışılmaz.
-8 saatlik çalışma için müsaade edilen en yüksek hidrojensülfür oranı 20 ppm (% 0,002)’dir.

Hava giriş kuyusundan kömür tozu girmesini önlemek:

Hava giriş kuyusundan kömür tozu girmesini önlemek üzere yerüstünde gerekli tedbirler alınır. Ayrıca
kuyular ve çevreleri belirli aralıklarla toz birikintilerinden temizlenir. Tozların havaya karışmasına
engel olacak tedbirler alınmadığı takdirde ocak dışında hava giriş kuyusuna 80 metreden daha yakın
eleme ve ayıklama tesisi kurulmaz.

Bacalar:
Ani grizu boşalabilecek yönlerde veya grizu bulunabilecek eski çalışma yerlerinde devam ettirildiği
takdirde, yapısal özellikler göz önünde bulundurularak en az 25 metre boyunda kontrol sondajları
yapılması sağlanır. Kontrol sondaj deliklerinde, grizu veya tehlikeli gazların varlığı anlaşılırsa, iş
durdurulur; çalışanlar söz konusu yeri terk eder; giriş yeri kapatılır, durum yetkililere derhal haber
verilerek gerekli çalışmaların yapılması sağlanır.
Grizulu Ocaklarda Metan gazı ölçümü:
-Grizulu ocaklarda havalandırma ile ilgili değerler her vardiyada ölçülür, metan gazı ölçümleri bu
ölçümlerle beraber yapılır. Havada % 1’den çok metan gazı tespitinde, bu oran % 1’in altına
düşünceye kadar ölçümler aralıksız sürdürülür.
-Aynı hava akımından yararlanan ayaklarda ve damar içindeki düz ve eğimli yollarda metan oranı
% 1,5’u, bunların bağlandığı hava dönüş yollarında % 1’i geçmez.
- Genel havasındaki metan oranı % 1,5’i geçen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli aygıtların gerilimi
derhal kesilir ve şartlar düzelmedikçe yeniden verilmez.
Ancak, I. Grup Teçhizatın M1 kategorisinde olan ekipmanlar bu hükmün dışındadır.
-Havasında % 2’den çok metan tespit edilen ocaklarda veya ocak kısımlarında, çalışanların
kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında çalışma yapılmaz.
Grizulu ocaklarında ölçümler:
Bütün grizulu ocakların, havalandırma planında tespit edilen istasyonlarında, en geç 10 günde bir
gerekli ölçümler yapılır. Hava akımını etkileyecek bir değişikliğin olması durumunda gerekli
ölçümler yenilenir.
Havalandırma esas itibariyle aşağıdan yukarıya doğru yapılır. Eğimi hiçbir kısımda % 10’ u
geçmeyen kesitinin herhangi bir noktasında grizu toplanmasına imkân bulunmayan ve grizu
birikimini önleyecek hava akımı sağlanan galeriler havalandırma bakımından düz sayılır.
Ateşleyici grizulu ocaklarda lağım deliklerini doldurma
42
 -Ateşleyici grizulu ocaklarda lağım deliklerini doldurmadan önce 25 metre yarıçapındaki bir alan
içinde ve özellikle tavandaki boşluklar, çatlaklar ve oyuklarda grizu ölçümü yapar.
-Bu ölçmede % 1 veya daha yüksek oranda metan tespit edilirse lağımlar doldurulmaz.
Ateşleyici, lağımların doldurulmasından sonra ve ateşlemeden önce ölçümü tekrarlar.
Metan oranı % 1’in altındaysa lağımlar ateşlenir, üstündeyse % 1’in altına düşünceye kadar
ateşleme yapılmaz.
Kömür tozu bulunan veya kömür tozu oluşabilecek kömür damarlarının bulunduğu ocaklarda,
ateşlenecek yerlerde lağım delikleri doldurulmadan önce taş tozu serpmek, sulamak gibi koruyucu
tedbirler alınır.

Taş tozu serpme işlemi:

-Taş tozu serpme işlemi, kömür tozunun yanma ve patlama etkisini yok edecek veya azaltacak oranda
ve uygun nitelikteki maddelerle yapılır.
-Taş tozu, bu oranı sürekli olarak koruyacak biçimde ve uygun aralıklarla serpilir. Kullanılacak taş tozu,
olabildiğince nem tutmayacak, silis içermeyecek, içinde % 1,5’dan çok organik madde bulunmayacak
ve sağlığa zararlı etki yapmayacak nitelikte olur.
-Taş tozu, inceliği ve dağılım özelliği bakımından belirli aralıklarla denetlenir. Bozulmuş veya
çamurlaşmış taş tozu birikintileri toplanarak ocaktan dışarıya çıkarılır.
Sığınma Odaları içinde olması gereken Asgari ve azami gaz değerleri:
1- O2 için en az % 19,
2- CO için en fazla 35 ppm
3- CO2 için en fazla % 0,5 olur.
4- Sığınma odası içerisindeki hissedilen sıcaklığın 35 oC’yi geçmemesi sağlanır
5- Odalarda; klima, hava temizleme, nem alma, aydınlatma, uyarı ışıkları, haberleşme, gaz izleme
sistemleri ve sığınma odasındaki diğer elektrikli ekipmanlar için en az 36 saate kadar yedek enerji
kaynağı bulundurulur.
6- Sığınma odalarının kullanılması durumunda içinde bulunan kişilere en az 36 saat yetebilecek
solunabilir hava sağlanır.

Hayat hattı:
-7 mm çapında sarı renkli olup tek yönlü konik gösterge ile başlar.
-Konik göstergeler acil çıkışı gösterecek şekilde 10 metreyi geçmeyecek aralıklarla yerleştirilir.
-Konik göstergelerin tam orta mesafelerinde reflektör levhalar bulunur.
-Reflektör levhalar; 50 mm x 100 mm ölçülerinde, çıkışa doğru yani kaçış yönünde yeşil, aksi
istikamette kırmızı renkte yanmaz malzemeden yapılır.
-Konik göstergenin üstünde altı adet reflektör şerit bulunur.
-Konik gösterge ve reflektör levha bulunduğu yerden düşmeyecek ve kaymayacak şekilde hayat
hattının üzerine sabitlenir.
Konik göstergeler acil çıkışı gösterecek şekilde 10 metreyi geçmeyecek aralıklarla
yerleştirilir. Konik göstergelerin tam orta mesafelerinde reflektör levhalar bulunur.
Reflektör levhalar; 50 mm x 100 mm ölçülerinde olmalıdır.
Çıkışa doğru yani kaçış yönünde yeşil, aksi istikamette kırmızı renkte yanmaz malzemeden yapılır.
Konik göstergenin üstünde altı adet reflektör şerit bulunur.
Sığınma odası spiral bukle:
Sığınma odası bulunan yeraltı maden işyerlerinde hayat hattının sığınma odalarının veya yeryüzüne
çıkışın bulunduğu güzergâhta yer alması esastır. Sığınma odalarının bulunduğu yerler
50 mm x 200 mm ölçülerinde ve en az 2,5 metre boyunca devam eden yanmaz ve dayanıklı spiral
bukle ile gösterilir.

43
 ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
TEHLİKELİ YERLERİN SINIFLANDIRILMASI-SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-14
BÖLGE 0 BÖLGE 20 KULLANILACAK EKİPMANLAR
Gaz, buhar ve sis halindeki Havada bulut halinde KATEGORİ
yanıcı maddelerin hava ile bulunan tutuşabilir tozların, 1 EKİPMAN
karışımından oluşan patlayıcı sürekli olarak veya uzun
ortamın sürekli olarak veya süreli ya da sık sık patlayıcı (BÖLGE 0 VE BÖLGE 20 AYNI
uzun süreli ya da sık sık ortam oluşturabileceği KATEGORİ EKİPMAN
oluştuğu yerler. yerler. KULLANMAKTADIR)
BÖLGE 1 BÖLGE 21
Gaz, buhar ve sis halindeki Normal çalışma şartlarında, KATEGORİ
yanıcı maddelerin hava ile havada bulut halinde 1 VEYA 2 EKİPMAN
karışımından oluşan patlayıcı bulunan tutuşabilir tozların (BÖLGE 1 VE BÖLGE 21 AYNI
ortamın normal çalışma ara sıra patlayıcı ortam KATEGORİ EKİPMAN
koşullarında ara sıra meydana oluşturabileceği yerle KULLANMAKTADIR)
gelme ihtimali olan yerler.

BÖLGE 2 BÖLGE 22
Gaz, buhar ve sis halindeki Normal çalışma şartlarında,
yanıcı maddelerin hava ile havada bulut halinde KATEGORİ
karışarak normal çalışma bulunan tutuşabilir tozların 1-2 VEYA 3 EKİPMAN
koşullarında patlayıcı ortam patlayıcı ortam oluşturma (BÖLGE 2 VE BÖLGE 22 AYNI
oluşturma ihtimali olmayan ihtimali bulunmayan ancak KATEGORİ EKİPMAN
yerler ya da böyle bir ihtimal böyle bir ihtimal olsa bile KULLANMAKTADIR)
olsa bile patlayıcı ortamın çok bunun yalnızca çok kısa bir
kısa bir süre için kalıcı olduğu süre için geçerli olduğu
Yerler yerler.
Tabaka, tortu veya yığın halinde tutuşabilir tozların bulunduğu yerler, patlayıcı ortam
oluşturabilecek diğer bir kaynak olarak dikkate alınmalıdır.
NOT: BÖLGE O-1-2 'DE : Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan
patlayıcı ortamlar var. -
BÖLGE 2O-21-22 'DE: Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların
oluşturduğu patlayıcı ortamlar var.

44
 BAKIM, ONARIM VE PERİYODİK KONTROLLER İLE İLGİLİ HUSUSLAR
1.7. İş ekipmanının periyodik kontrolü sonucunda düzenlenecek raporda aşağıdaki bölümler
bulunur:
1.7.1. Genel bilgiler: Bu bölümde işyerinin adı, adresi, iletişim bilgileri (telefon, faks, elektronik posta
adresi, internet sitesi ve benzeri),
-Periyodik kontrol tarihi,
-Normal şartlarda yapılması gereken bir sonraki periyodik kontrol tarihi ve gerekli görülen diğer
bilgilere yer verilir.
1.7.2. İş ekipmanına ait teknik özellikler: Raporun bu bölümünde periyodik kontrole tabi tutulacak iş
ekipmanının adı, markası, modeli, imal yılı, ekipmanın seri numarası, konumu, kullanım amacı ile
gerek görülen teknik özellikler ve diğer bilgilere yer verilir.
1.7.3. Periyodik kontrol metodu: İlgili standart numarası ve adı, periyodik kontrol
esnasında kullanılan ekipmanların özellikleri ve diğer bilgiler belirtilir.
1.7.4. Tespit ve değerlendirme: Raporun bu bölümünde EK-III madde 1.7.3’te belirlenen kurallar ve
yapılan periyodik kontrolden elde edilen değerlerin, yine EK-III madde 1.7.2’de yer verilen iş
ekipmanının teknik özelliklerini karşılayıp karşılamadığı hususu ile ilgili standart ve teknik literatürde
yer alan sınır değerlere uygun olup olmadığı kıyaslanarak değerlendirilir. Periyodik kontrolde
uygulanan test ve diğer işlemlere ilişkin bilgilere yer verilir.
1.7.5. Test, deney ve muayene: İş ekipmanının periyodik kontrolü esnasında yapılan test deney ve
muayene (hidrostatik test, statik test, dinamik test, tahribatsız muayene yöntemleri ve benzeri)
sonuçları belirtilir.
1.7.6. İkaz ve öneriler: Yapılan periyodik kontrol sonucunda iş sağlığı ve güvenliği yönünden uygun
bulunmayan hususların belirlenmesi halinde, bunların nasıl uygun hale getirileceğine ilişkin öneriler
ile bu hususlar giderilmeden iş ekipmanının kullanımının güvenli olmayacağı belirtilir.
1.7.7. Sonuç ve kanaat: Raporun bu bölümünde periyodik kontrole tabi tutulan iş ekipmanının varsa
tespit edilen ve giderilen noksanlıklar açıklanarak, bir sonraki periyodik kontrole kadar geçecek süre
içerisinde görevini güvenli bir şekilde yapıp yapamayacağı açıkça belirtilir.
1.7.8. Onay: Bu bölümde periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişinin/kişilerin kimlik bilgileri,
mesleği, diploma tarihi ve numarasına ilişkin bilgiler, Bakanlık kayıt numarası ile raporun kaç nüsha
olarak düzenlendiği belirtilerek, imza altına alınır. Yukarıdaki bilgilerin veya yetkili kişinin imzasının
bulunmadığı raporlar geçersizdir.

45
 RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ VE ÖRNEKLERİ
1-Kalitatif (Qualitative) 2-Kantitatif (Quantitative) 3-Karma
Tehlike ve İşletilebilme HTEA-Olası Hata Türleri ve Etkileri Olay Ağacı Analizi
Çalışması Analizi (HAZOP) Analizi- (FMEA) Yöntemi(ETA)
Ön Tehlike Analizi Metodu Fine-Kinney Analizi Hata Ağacı Analizi
(PHA) Yöntemi(FTA)
Güvenlik Denetimi (Safety John-Ridley Analizi Neden-Sonuç Analizi (Sebep-
Audit) Sonuç Analizi)
Olursa Ne Olur Analizi (What Risk Değerlendirme Karar Matrisi
if…?) (RADM)
a) 3x3 Tipi Matris Metodu
b) L-Tipi Matris Metodu
c) X-Tipi Matris Metodu

Çeklist Kullanılarak Birincil

Risk Analizi (PRA)
KOLAY EZBERLE
Yukarıdaki risk Analizlerini
ilk harflerinden oluşan
TÖGOÇ Kelimesiyle aklınızda
tutabilirsiniz.
KOLAY EZBERLE KOLAY EZBERLE
Yukarıdaki risk Analizlerini Yukarıdaki risk Analizlerini
aşağıdaki cümle ile aklınızda Olay-Hata-Neden
tutabilirsiniz Kelimeleriyle aklınızda
Olası Hataları-Fine –John tutabilirsiniz
Kararlılıkla affetmez

1-Tanımlayıcı (nitel- 2-sayısal-rakamsal yöntemler 1- Tanımlayıcı

ordinalsıralı) (düşük, yüksek, kullanılır 2- Sayısal değerler kullanır.
çok yüksek gibi) değerler Risk = Olasılık x Şiddet formülü
kullanır. kantitatif risk analizinin temel
formülüdür.
RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ
Risk değerlendirme Ekibi:
(1)Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk
değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur.
a) İşveren veya işveren vekili.
b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.
c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.
ç)İşyerindeki destek elemanları.
d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen
çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi
çalışanlar.
(2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve
kuruluşlardan hizmet alabilir.
(3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip
içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.
(4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine
getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini
yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.
(5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından
sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar..
RİSK DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI
1-Tehklikeleri tanımlama
2-Riskleri belirleme ve analiz etme
3-Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması
4-Dökümantasyon
5-Yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir
Not: Sıralama önemli

46
 b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması:
Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için
aşağıdaki adımlar uygulanır.
1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.
2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.
3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN İŞYERİ TEHLİKE SINIFLARI TEBLİĞİ

Tehlike sınıfının tespiti:

Tehlike sınıfının tespitinde bir işyerinde yürütülen asıl işin tehlike sınıfı dikkate alınır.
Bildirim:
İşveren asıl iş faaliyet değişikliğini en geç bir ay içerisinde Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler
Bakanlığına bildirir.
Asıl işin tayininde tereddüde düşülmesi halinde:
-İşyerinin kuruluş amacına bakılır. İşyerinde birden fazla asıl iş tanımına uygun faaliyetin
yürütülmesi halinde, bu işlerden tehlike sınıfı yüksek olan iş esas alınır.
-6331 sayılı Kanunun işyeri tanımına giren işyerlerinde yapılan asıl işin yanında veya devamı
niteliğinde faaliyet alanının genişletilmesi halinde o işyerinde bu fıkrada esas alınan kurala göre
belirlenir.
Asıl işin tescil kayıtlarından farklı olması:
-Bakanlıkça yapılan denetim ve incelemelerde işyerinde yapılan asıl işin tescil kayıtlarından farklı
olması halinde, denetim ve incelemeye ilişkin kayıtlar dikkate alınarak işyeri tehlike sınıfı yeniden
belirlenebilir.
-Alınan karar işyerine tebliğ edilir. Kararın işyerinin tehlike sınıfı değişikliğine neden olması halinde
tehlike sınıfının gerektirdiği iş ve işlemleri, işverenler 90 gün içinde yerine getirmek ve İş Sağlığı ve
Güvenliği Genel Müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
İşyeri Tehlike Sınıfları Listesindeki faaliyet kodunun tehlike sınıfına ait itirazlardan, İş Sağlığı ve
Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulacak Komisyonda alınacak karar sonucunda, itiraza
ilişkin faaliyet kodunun tehlike sınıfının değişmesi halinde bu Tebliğde gerekli değişiklik yapılır.
FİİL EHLİYETİNE GÖRE GERÇEK KİŞİLERİN HUKUKİ DURUMU

Olağan evlilik yaşı 17 Yaşın doldurulmasıdır

Olağan üstü evlilik yaşı 16 yaşın doldurulmasıdır. Mahkeme kararı velinin rızası gerekir
ergin kılmada yaş büyümez. Sadece kişi ergin sayılır
Kaza-i Rüşt:
En az 15 yaşını dolduran küçük kendi isteği ve velisinin rızası ile mahkemece reşit kılınabilir.
Küçüğün isteği olacak. Küçüğün menfaatini gerektirecek. Velayet altında ise velisinin rızası, vesayet
altında ise vesayet makamı ve denetim makamının izni olacak.
Kısıtlanma Sebepleri
1-Kişinin kendi isteği 7-Bir yıl ve daha fazla hürriyeti bağlayıcı ceza
2-Akıl hastalığı 8-Alkol ve uyuşturucu bağlılığı
3-Akıl zayıflığı 9-Kötü yaşama tarzı
4-Yaşlılık 10-Kötü yönetim
5-Ayyaşlık,savurganlık 11-Ağır hastalık
6-Sakatlık 12-Deneyimsizlik

47
 FİİL EHLİYETİNE GÖRE GERÇEK KİŞİLERİN HUKUKİ DURUMU

1-Tam ehliyetliler:
Fiil ehliyetinin bütün koşullarına sahip olanlardır. Yani ayırt etme gücüne sahip ve ergin olan ve
kısıtlı bulunmayan kişilerdir. Her türlü işlem ve eylemlerden tek başlarına sorumludurlar.
Tam ehliyetliler, fiil ehliyetinin bütün özelliklerine sahip olan bekarlar bu grupta yer alırlar.
2-Sınırlı ehliyetliler:
Ayırt etme gücüne sahip olanlar-Ergin olan ve kısıtlanmamış kişiler Fiil ehliyetine sahip olan evliler
Kendisine yasal danışman atananlardır. Bu grupta yer alanlar fiil ehliyetine sahiptirler anca bazı
işlemler için yasal danışmanının onayı gerekir.
a-Evli Kişiler :
Medeni Kanuna göre, eşlerden biri, aile konutunu diğer eşin açık rızası olmadan devredemez veya
aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez.
b-Kendilerine Yasal Danışman Atanmış Olanlar:
Kısıtlanmaları için yeterli bir sebep bulunmamakla beraber, korunmaları bakımından fiil
ehliyetlerinin sınırlandırılması gerekli görülen ergin kişilerdir. Kendilerine yasal danışman atanmış
bu kişiler, yasal danışmanlarının olumlu oyu olmaksızın belli bazı işlemleri yapamazlar. Eğer bu
işlemleri yaparlarsa tek taraflı bağlamazlık yaptırımı (hükümsüzlük) geçerli olur. Bu işlemler alım
satım, kefil olma, borç-mal bağışlama vs.
3- Sınırlı ehliyetsiz kişiler:
1- Ayırt etme gücüne sahip ama ergin olmayan kişiler
2- Ayırt etme gücüne sahip ergin olan ve kısıtlı olan
3- Lehlerine olan işlemleri yapar ama aleyhlerine olan işlemleri yapamazlar
4- Kural olarak fiil ehliyetleri yoktur. Ama istisnaları vardır. Kişiye sıkı sıkıya bağlı
işlemleri yapabilirler (örnek: Vasiyetname gibi) .
5- Sınırlı ehliyetsizlerin yasal temsilcileri olsa dahi yapamayacağı işler vardır. Bunlar Bağış, Kefalet
sözleşmesi, Vakıf kurmak örnek verilebilir.
6-Sınırlı ehliyetsizler yasal temsilcileri rızasıyla yapacakları işlere örnek satış sözleşmesi verilebilir.
7-17 veya 40 yaşında ama kısıtlı kişiler örnek verilebilir.
4-Tam Ehliyetsizler:
l)Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar ll)Ergin olup olmamak önem arz etmez.
lll)Fiil ehliyetleri yoktur lV)İşlem ve ehliyetlerinden sorumlu tutulmazlar
V)3 Yaşındaki bir çocuk 40 yaşındaki akıl hastası örnek verilebilir.
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ(AİHM)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM )
-Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) hükümlerine göre
faaliyet gösteren uluslar üstü bir mahkemedir.
-Sözleşme 4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzalanmış ve on devlet tarafından iç hukukta
onaylanıp onay belgelerinin Avrupa Konseyi Genel Sekreterliğine tevdi edilmesinin ardından 3 Eylül
1953 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
-AİHM 1959 yılında üyeleri seçilerek faaliyete başlamıştır.
Hakim sayısı: AİHM, AİHS’a taraf ülke sayısı kadar hâkimden oluşmaktadır. Hâkimler
sözleşmeci devletlerin önerecekleri üç kişi arasından Avrupa Konseyi
Parlamenterler Meclisi tarafından oy çokluğuyla seçilir.
Türkiyenin AİHS ve Ek protokolü imzalaması: Ülkemiz Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi (AİHS)’ı 4 Kasım 1950 tarihinde,
Ek Protokol’ü de (1 No’lu Protokol) 20 Mart 1952 tarihinde imzalamış,
Her iki metni de 10 Mart 1954 tarih ve 6366 sayılı İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Koruma
Sözleşmesi ve Buna Ek Protokolün Tasdiki Hakkında Kanun ile onaylamıştır
Türkiye'nin bireysel başvuru hakkını tanıması 28 Ocak 1987

Türkiye'nin AİHM’nin yargılama yetkisini tanıması 25 Eylül 1989

48
 MAKİNA EMNİYET YÖNETMELİĞİ-TİTREŞİMLER
Talimatlar makina tarafından el kol sistemine veya tüm vücuda iletilen titreşimlerle ilgili olarak
aşağıdaki bilgileri vermelidir:
- 2,5 m/s2 yi geçiyorsa, el kol sisteminin maruz kaldığı toplam titreşim değeri. Bu değerin 2,5
m/s2 yi geçmediği durumda bunun belirtilmesi gerekir.
- 0,5 m/s2 yi geçiyorsa, bütün vücudun maruz kaldığı, ağırlıklı ivmelenmenin en yüksek kök ortalama
kare değeri. Bu değerin 0,5 m/s2 yi geçmediği durumda, bunun belirtilmesi gerekir.
Talimatlar
Talimatlar aşağıdaki hususlarla ilgili gerekli bilgileri vermelidir:
- Makina ile birlikte kullanılabilecek aksesuarlar ve değiştirilebilir teçhizat,
- Makina ile birlikte kullanılacak uygun tespit elemanları ve diğer darbeli elemanlar,
- Uygun olduğunda, kullanılacak uygun kartuşlar.
GÜVENLİ ÇALIŞMA KATSAYILARI
Manuel çalıştırılan makinalar ve kaldırma aksesuarları 1,5
Makinalar ve kaldırma aksesuarları Statik deney :1,25
Dinamik deney :1,1
Halatın bütünü ve uçları 5
Kaldırma zincirleri- Kaynaklı baklalı zincirler 4
Tel-halat/halat-halat ucu kombinasyonları 5
Dokuma halat veya sapanların 7
Bir sapanı oluşturan ve sapanla birlikte kullanılan bütün 4
metalik aksamlar

TÜRKİYE’DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Avrupa’da yaşanan Sanayi Devrimi, Osmanlı İmparatorluğu’nda koşullarının oluşmaması nedeniyle Sanayi
Devrimi yaşanmamıştır. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili gelişmelerde gecikmiştir. Türkiye’de iş sağlığı
ve güvenliğinin tarihsel gelişimi Cumhuriyet’ten Önceki Dönem ve Cumhuriyet
Dönemi olmak üzere iki kısımda alınacaktır.
1-Cumhuriyet’ten önceki dönemde iş sağlığı ve güvenliği
Loncalarda, Türkiye’de sosyal güvenliğin başlangıcı olarak sayılan orta sandığı ve teavün sandığı kurulmuştur.
Bu sandıklar, hastalanan kişilerin tedavisini, yaşlanıp işini bırakan, muhtaç olan ve iş göremez duruma gelmiş
kişilere geçimlerini sağlamak amacıyla yardımlarda bulunmaktadır
Dilaver Paşa Nizamnamesi:(Osmanlı döneminde İSG ile ilgili İlk yasal düzenlemedir.)
Bu nizamname Ereğli Kömür Havzasına uygulanmıştır.100 maddeden oluşan nizamnamede; günlük çalışma süresi
10 saat, işçiler için dinlenme ve yatacak yerler, çalışma süresi dışında dinlenme süreleri ve işçi ücretlerinin
ödenmesi gibi düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıca madenlerde hekim bulunmasına, ağır hastalığa yakalanan işçilerin
eve gönderilmesi konuları düzenlenmiştir. Ancak bu nizamnamede iş kazalarından söz edilmediği gibi bunlara karşı
önlem alınması üzerinde durulmamıştır.

Mecelle(Mecelle-i Ahkâm Adliyye):(Osmanlı döneminde İş hukuku alanında batılı tarzda sayılabilecek

ilk düzenleme)

Maadin Nizamnamesi:
1869 yılında Maadin Nizamnamesi iş güvenliği ile ilgili hükümlere daha fazla yer vermiştir. Böylece Dilaver Paşa
Nizamnamesinde eksiklikler de giderilmiştir. Maadin Nizamnamesinde madenlerde zorla çalıştırma sistemi
kaldırılmıştır. Mühendislere iş kazalarının önlenmesi için gerekli önlemleri aldırma ve gerekli araç ve gereçleri
isteme hakkını getirmiştir. İş kazalarının idareye bildirilmesi, madende hekim bulundurulması, iş kazasına uğrayan
işçilere ve ailelerine tazminat ödenmesi ve iş kazasında kusurlu bulunan işverenlere para cezası ödeme gibi
düzenlemeler getirmiştir.
Tanzimatın ilanından sonra çıkarılan kararname olmasından dolayı ‘Tanzimat yasası ‘’olarak'da bilinir.

KOLAY EZBERLE:
Mecelle-i Ahkamı Adliye: Adliye kelimesi Hukuk kelimesini hatırlatsın

Fincancılar sözleşmesi:(İlk toplu sözleşme)

13 Temmuz 1766 tarihinde Kütahya'daki çini atölyesi sahipleri ile bu atölyelerde çalışan kalfa ve çıraklar
49
 arasında yapılmıştır.

50
 TÜRKİYE’DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
2-Cumhuriyet dönemi’nde iş sağlığı ve güvenliği
Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik 151 Sayılı Yasa:
Birinci meclisi dönemi’nde çıkarılan bir yasadır. Bu dönemde sanayileşme anlamında gerekeli adımlar
atılmış olup 10.09. 1921 tarihli Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik 151
Sayılı Yasa çıkartılmıştır. Bu yasayla: 18 yaşından küçüklerin madende çalıştırılması yasaklanmış,
günlük çalışma süresi 8 saat ile sınırlandırılmış, daha fazla çalışılması durumunda daha fazla ücret
ödenmesine ve bu çalışmanın karşılıklı tarafların rızasıyla yapılmasına karar verilmiştir. İş kazaları
nedeniyle ölenlerin mirasçıları da işverene karşı tazminat davası açabilecek ve kazaya neden olan
işverenlere para cezası verilebilecektir.
l.İktisat Kongresi
394 sayılı Hafta Tatili Yasası
818 sayılı Borçlar Yasası
1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu:
en az 50 işçi çalıştıran iş yerlerinde hekim bulundurma, belirli büyükte revir ya da hastane
bulundurma yükümlülükleri getirilmiştir.
3008 sayılı iş kanunu
1475 sayılı İş Yasası (İş Kanunu)

Daha sonraki yıllarda çıkan yasalar:

Daha sonraki yıllarda birçok yasa yürürlüğe girmiştir. Bu yasalar;
27.06.1954 tarihinde 4772 sayılı İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Sigortası Yasası,
09.07.1946 tarihinde 4792 sayılı İşçi Sigortaları Kurumu Yasası,
1950 yılında 5502 sayılı Hastalık ve Analık Sigortası Yasası,
1957 yılında ise 6700 sayılı İhtiyarlık Sigortası Yasasıdır.
Çalışma Şartlarını ve Çevreyi İyileştirme Programı (PIACT) çerçevesinde;
Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Özel Fon İdaresi (UNDP) ve ILO
temsilcileri arasında 1968 tarihinde imzalanan “İşçi Sağlığı ve Güvenliği Özel Fon Projesi Ön Uygulama
Anlaşması” onaylanarak 26 Mart 1969 tarih ve 6 /11568 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile İşçi Sağlığı
Genel Müdürlüğüne bağlı olarak “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Merkezi (İSGÜM)” kurulmuştur
24.07.2003 tarih ve 25178 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4947 sayılı Sosyal
Güvenlik Kurumu Kuruluş Kanununun 12. maddesi uyarınca İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı, İş Sağlığı ve
Güvenliği Genel Müdürlüğü olarak yeniden yapılandırılmıştır
4857 sayılı İş Kanunu:(10/6/2003)
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu:(30 Haziran 2012)
Prof. Dr. Muzaffer AKSOY:
ayakkabıcılar üzerindeki istatistiki çalışmaları sonucunda benzen'in lösemiye yol açtığını ortaya
çıkarmıştır.1977 yılında ABD ‘ de Benzenin yasal sınırının 1 ppm ‘ ye düşmesini sağlayarak Dünya
literatürüne ismini yazdıran ilk Türk olmuştur.

ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

- Kolay tutuşabilen katı maddelerin bulunduğu yerler:
Bir kibrit alevine 10 saniye süre ile tutulduktan sonra kendiliğinden yanması süren yada için için
yanan katı maddelerdir. Kuru ot, saman, saman tozu, odun talaşı, magnezyum talaşı, çeltik sapı ve
kabukları, sıkışık olmayan kağıt, pamuk yada selüloz lifleri bu gruba girer.

El ulaşma uzaklığı:
Normal olarak girilip çıkılan yerlerde insan elinin, yardımcı bir araç kullanmadan her yönde
ulaşabileceği uzaklıklardır. Bu uzaklıklar, basılan yüzeyden başlayarak yukarıya doğru 2.5 m. aşağıya
ve yanlara doğru 1.25 m. varsayılır.

GERİLİM ÇEŞİTLERİ
Alçak Gerilim Etken değeri ≤1000 volt
Yüksek Gerilim Etken değeri >1000 volt
Tehlikeli Gerilim:
Etkin değeri, alçak gerilimde 50 voltun üstünde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak
51
 değişen gerilimdir.
Aşırı Gerilim :
Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında yada iletkenlerle toprak arasında meydana gelen,
işletme geriliminin izin verilen en büyük sürekli değerini aşan, fakat işletme frekansında olmayan
bir gerilimdir
Hata Gerilimi:
Aygıtların gövdeleri arasında yada bu gövdelerle referans toprağı arasında hata durumunda
meydana gelen gerilimdir.
Topraklayıcı Gerilim :
Bir topraklayıcı yada topraklama tesisi üzerinden akım geçmesi durumunda bunlarla referans
toprağı arasında meydana gelen gerilimdir.
Dokunma Gerilimi :
Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür.
Adım Gerilimi :
Topraklama geriliminin, insanın 1 m'lik adım açıklığı ile köprülenebilen bölümüdür
Küçük Gerilim :
Bir yalıtım hatasında yüksek dokunma gerilimi baş göstermemesi için, anma gerilimleri 42 volta
kadar olan akım devrelerinin topraklanmadan çalıştığı bir korunma tedbiridir.
ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ
YÖNETMELİĞİ
PARATONER- PARAFUDR
PARATONER(YILDIRIMSAVAR):
Yıldırımı toplayan ve iletken vasıtası ile yer küreye ileten cihazdır
-Bina ve tesislerin üzerine takılır.
PARAFUDR:
Havada ki bulutlarda oluşan elektrik yükü hava hatları vasıtasıyla boşalmak ister bu yüksek enerji
trafo merkezlerine ve şalt dolaplarına ulaşıp patlama ve hasar meydana getirmesin diye konulan
yüksek gerilim sigortasıdır enerji buradan toprağa akarak sistemi korur- Elektrik hatlarına takılır.

ELEKTRİK İÇ TESİSLERİNDE İLETKENLER İÇİN RENK KODLARI

Koruma iletkenleri için Yeşil- sarı
Orta iletkenler ve nötr iletkenler için Açık mavi
Faz iletkenler için: Yürürlükteki kablo standartlarına uygun olmak üzere her faz için farklı
renkler Aydınlatma tesisatında anahtardan geçen iletkenin kırmızı, va-e-vien anahtarın
bacakları arasındaki iletkenlerin pembe renkli olması tavsiye edilir.
Avizeler:
Avizeler kendiliğinden açılmayan, avizenin birkaç katı ve en az 5 kg ağırlığı taşıyabilen yanmayan
cinsten askı düzenleri ile asılacaktır.
Üç fazlı gerilimde, faz araları açı:
Üç fazlı gerilimde, faz araları 120 derecelik açı farkı ile iletim sırasında oluşabilecek sorunlara karşı
koruma sağlanmış olur
Yüzeysel topraklayıcılar:
Yüzeysel topraklayıcılar 0,5-1,0 metre arasında derinliğe yerleştirilmelidir
Doğru akım(DA):
Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir.
Doğru akım genelde elektronik devrelerde kullanılır.
En ideal doğru akım en sabit olanıdır. En sabit doğru akım kaynakları da pillerdir.
Alternatif akımı doğru akıma dönüştüren doğrultmaçlar vardır.
Alternatif (değişken) Akım (AA):
Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akıma alternatif akım denir. Alternatif akım büyük
elektrik devrelerinde ve yüksek güçlü elektrik motorlarında kullanılır.
Evlerimizdeki elektrik alternatif akım sınıfına girer. Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi,
aspiratör ve vantilatörler direk alternatif akımla çalışırlar. Televizyon, müzik seti ve video gibi cihazlar
ise bu alternatif akımı doğru akıma çevirerek kullanırlar.

52
 ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ
Evsel aboneler için kullanılan kaçak akım rölesinin çalışması:
Kaçak akım rölesi:
Elektrik tesisatında küçük görülen ancak zararları bakımından hiç de küçümsenmeyecek kaçak
akımları fark ederek devreyi açan anahtarlara kaçak akım koruma anahtarları (diferansiyel koruma
cihazı) denilmektedir.
-Tali Panolarda 30mA
-Ana Panolarda 300mA' lik kaçak akım röleleri kullanılır.
Tehlikeli Gerilim:
Etkin değeri AA da 50V, DA de 120V üstünde olan, yüksek gerilimde ise hata süresine bağlı olarak
değişen gerilimdir.
Alçak gerilimde alınması gerekli önlemler:
Enerji kesilmesi ve kontrolü
Nötr dahil bütün hatlardan izole çalışmak
Topraklama ve kısa devre
Yalıtkan üzerinde durulması
Baret, çizme, gözlük, emniyet kemeri kullanmak
Yalıtkan saplı el aletleri kullanmak
Seyyar el aletleri uygun özellikte olacak ve amacına uygun kullanılıp bakımlı tutulacak
Islak veya metal aksamlı bölümlerde küçük gerilim kullanılacak
Parlayıcı patlayıcı madde bulunan ortamlara dikkat
Yüksek gerilimde alınması gerekli önlemler:
Genel kural olarak; çalışma yapılacak tesiste elektrik kesilmelidir
Elektrik kesilen mahal, koruma altına alınmalı, kilitlenmeli ve uyarı levhası asılmalıdır
Gerilim yokluğu neon lambalı ıstanka ile kontrol edilmeli
Topraklama ve kısa devre işlemleri tam olarak yapılmalı
Çalışma yeri sınırlandırılmalı
Çalışma izni yazılı olarak alınmalı,
Yüksek gerilimde, ehil ve Tecrübeli kişiler çalıştırılmalı
Yüksek gerilimdeki çalışmalar, yetkili teknik bir kişinin gözetiminde yapılmalı.
Elektrik yanginlarına müdahale:
Elektrik Sistemlerine Enerji Varken Su İle Müdahale Yapılmaz
Asal Gazlı Veya Co2 Gazlı Söndürücüler Kullanılır
Mümkünse Enerjinin Kesilmesi Sağlanır.
Ülkemizde bina içi elektrik şebekelerinde: FAZ-NÖTR arası gerilim farkı- FAZ-FAZ arası gerilim:
FAZ-NÖTR arası gerilim farkı 220V,FAZ-FAZ arası gerilim farkı 380V'tur

ELEKTRİK İLE İLGİLİ FEN ADAMLARININ YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLARI HAKKINDA

YÖNETMELİK
GRUP-ÖĞRENİM DURUMLARI
1.GRUP:
En az 3 veya 4 yıl yüksek öğrenim görenler
2.GRUP:
En az 2 yıllık yüksek teknik öğrenim görenler ile ortaokuldan sonra en az 4 veya 5 yıl mesleki ve
teknik öğrenim görenler.
3.GRUP:
En az lise dengi mesleki ve teknik öğrenim görenler, lise mezunu olup bir öğrenim yılı süreyle
Bakanlıkların açmış olduğu kursları başarı ile tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki
Eğitimi Kanununun öngördüğü eğitim sonucu ustalık belgesi alanlar.

ELEKTRİK İLE İLGİLİ FEN ADAMLARININ GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI

GRUP Elektrik iç tesis Elektrik iç tesislerin yapımı İşletme, bakımı ve ölçü,işleri
Proje hazırlama
50 KW 'a kadar 1500 KW-400 Volt'a kadar 1500 KW'a kadar
1.Grup (gerilimi 36 kV’ a kadar)

53
 30 KW 'a kadar 1250 KW-400 Volt'a kadar 1000 KW'a kadar
2.Grup (gerilimi 36 kV’ a kadar)
16 KW 'a kadar 500 KW-400 Volt'a kadar 500 KW'a kadar
3.Grup (gerilimi 36 kV’ a kadar)
NOT: Kendileri tarafından yapılan iç tesislerin muayene, bağlantı ölçü ve kabulü için gerekli işlerin
tamamlanmasında yetkilidirler.

ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

Hava hatlarında kullanılan çıplak örgülü iletkenlerin kesitleri aşağıdaki değerlerden küçük olamaz.
İLETKENLER AG YG
Bakır 10 mm 16 mm2
2

Tam alüminyum 21 mm2 ---

Çelik/alüminyum ---- 21/4 mm2
Çelik 16 mm2 16 mm2
Bronz 16 mm2 16 mm2

Hava hattı iletkenlerinin en büyük salınımlı durumda yapılara olan en küçük yatay
Uzaklıkları
Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi KV Yatay uzaklık m
0-1 (1 dahil) 1
1-36 (36 dahil) 2
36-72,5 (72,5 dahil) 3
72,5-170 (170 dahil) 4
170-420 (420 dahil) 5

HAVA HATTI İLETKENLERİNİN AĞAÇLARA OLAN EN KÜÇÜK YATAY UZAKLIKLARI

Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimik V Yatay uzaklık M
0-1 (1 dahil) 1
1-170 (170 hariç) 2,5
170 3,0
170-420 (420 dahil) 4,5

Yeraltına döşenecek kablolar:

Sokak ve alanlarda en az 80 cm derinliğe gömülmelidir. Bu yerlerin dışında en az 60 cm olmalıdır. Bu
derinlik zorunlu durumlarda özel koruyucu önlemler alınarak 20 cm dolaylarında azaltılabilir

54
 ELEKTRİK TESİSLERİNDE TOPRAKLAMALAR YÖNETMELİĞİ

Topraklamanın çeşitlerine göre tanımlar

Dolaysız topraklama Topraklama direncinden başka hiçbir direnç içermeyen
topraklamadır.
Dolaylı topraklama Topraklama iletkeni üzerine ek olarak bağlanan ohmik, endüktif
veya kapasitif dirençlerle yapılan topraklamadır.
Açık topraklama Topraklama iletkeni üzerine bir parafudr veya eklatör bağlanan
topraklamadır.
Topraklamanın amaçlarına göre tanımlar
Koruma topraklaması İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için,
işletme akım devresinde bulunmayan iletken bir bölümün
topraklanmasıdır.
İşletme topraklaması İşletme akım devresinin bir noktasının, cihazların ve tesislerin
normal işletilmesi için topraklanmasıdır. Bu topraklama iki şekilde
yapılabilir:
Dirençsiz (doğrudan doğruya) Bu durumda, topraklama yolu üzerinde normal topraklama
işletme topraklaması empedansından başka hiçbir direnç bulunmamaktadır.
Dirençli işletme topraklaması Bu durumda, ek olarak ohmik, endüktif ya da kapasitif dirençler
bulunmaktadır

Fonksiyon topraklaması:
Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla
yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması, toprağı dönüş iletkeni olarak kullanan iletişim
cihazlarının işletme akımlarını da taşır.
Fonksiyon ve koruma topraklaması:
Fonksiyon topraklamasının aynı topraklama iletkenini kullanarak ve aynı zamanda koruma
topraklaması olarak da kullanıldığı topraklamadır.
Düşük gürültülü topraklama:
Dış kaynaklardan iletilen (bozucu büyüklüklerle olan) girişimin seviyesi, bağlandığı bilgi işlem veya
benzeri donanımda bilgi kayıplarına neden olan kabul edilmeyecek etkiler üretmeyen bir
topraklama bağlantısıdır.
Yıldırıma karşı topraklama:
Yıldırım düşmesi durumunda, işletme gereği gerilim altında bulunan iletkenlere atlamaları (geri
atlamalar) geniş ölçüde önlemek ve yıldırım akımını toprağa iletmek için, işletme akım devresine
ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanmasıdır.
Raylı sistem topraklaması İletken kısımlarla raylı sistem toprağı arasındaki dolaysız, dolaylı
veya açık bağlantıdır. -

Konuma göre topraklayıcılar

Yüzeysel topraklayıcı; Genel olarak 0,5 - 1 m. arasında bir derinliğe yerleştirilen topraklayıcıdır.
Galvanizli şerit veya yuvarlak ya da örgülü iletkenden yapılabilir ve yıldız, halka, gözlü topraklayıcı
ya da bunların karışımı olabilir.
Derin topraklayıcı: Genellikle düşey olarak 1 m’den daha derine yerleştirilen topraklayıcıdır.
Galvanizli boru, yuvarlak çubuk veya benzeri profil malzemelerden yapılabilir.
Biçim ve profile göre topraklayıcılar
Şerit topraklayıcı- Boru ve profil topraklayıcı - Örgülü iletken topraklayıcı-Doğal topraklayıcı-
Topraklayıcı etkisi olan kablo-Çıplak topraklayıcı bağlantı iletkeni- Temel topraklayıcı (temel içine
yerleştirilmiş topraklayıcı)
Potansiyel düzenleyici topraklayıcı: Belirli bir yayılma direncinin sağlanmasından çok, potansiyel
dağılımının düzenlenmesine yarayan topraklayıcıdır

Topraklama iletkenleri:
Topraklama iletkenleri, topraklama iletkenlerinin mekanik dayanım ve korozyona karşı dayanıklılık
bakımından en küçük kesitleri aşağıda verilmiştir.
- Bakır 16 mm2 -Alüminyum 35 mm2- Çelik 50 mm2

55
 ASANSÖR BAKIMI

Bakım: Asansörün hizmete alınmasından sonra kullanım ömrü boyunca, kendisinin ve

bileşenlerinin, fonksiyonlarının ve güvenlik gereklerinin, tasarlandığı veya ilgili mevzuata uygun
olarak yenilendiği biçimde devamlılığını sağlamaya yönelik, asansör monte eden veya onun yetkili
servisi tarafından periyodik olarak ayda en az bir defa yürütülen işlemleri, ifade eder.

Kapsadığı Konular Kapsamadığı konular

a) Yağlama ve temizleme a) Asansörün yerinin değiştirilmesi

b) Kontroller b) Tahrik ünitesi, askı sistemi, kumanda sistemi,

taşıyıcı/kabin, durak kapısı ve/veya asansör
c)Kurtarma çalışmaları
güvenlik aksamlarının değişimi
ç)Ayarlama işlemleri
c) İtfaiye tarafından yapılan kurtarma çalışmaları
d)Kullanıma veya yıpranmaya bağlı olarak
ç)Asansör kuyusunun dış bölümlerinin
meydana gelebilen bileşen onarımını veya
temizlenmesi
değişimi
d) Taşıyıcı/kabin iç kısmının temizlenmesi

TS 4190-1 STANDARTINA GÖRE ASANSÖR SINIFLARI

Sınıf I İnsan taşımak amacıyla tasarımlanmış asansörler.
Sınıf II Esas olarak insan taşımak için tasarımlanan; ancak gerektiğinde yük de taşınabilen
asansörler.
Sınıf III Hastaneler ve bakım evleri dahil, sağlık-bakım amaçları için tasarımlanmış
asansörler.
Sınıf IV Esas olarak yüklerin, genellikle şahıslar refakatinde taşınması için tasarımlanmış
asansörler.
Sınıf V Servis asansörleri.
Sınıf Vl Özellikle yoğun trafiği olan binalar için tasarımlanmış asansörler, örneğin hızları 2,5
m/s ve daha fazla olan asansörler.

SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-85

Talimatların içeriği:
u)Hava ile taşınan gürültü emisyonları ile ilgili aşağıdaki bilgiler:
- 70 dB(A)’yı aşıyorsa, iş istasyonlarındaki A-ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi; bu düzeyin 70
dB(A)’yı aşmaması halinde, belirtilmelidir,
- 63 Pa’ı aşıyorsa, iş istasyonlarındaki C-ağırlıklı anlık tepe ses basınç değeri (20 μPa’a göre 130 dB),
- İş istasyonlarındaki A-ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi 80 dB(A)’yı aşıyorsa, makinanın yaydığı A-
ağırlıklı ses güç seviyesi.
Bu değerler söz konusu makinada ölçülen fiili değer olmalı veya üretilecek makinayı temsil eden
teknik olarak kıyaslanabilir makinadan alınan ölçümlere göre oluşturulan değerler olmalıdır.
Çok büyük makinalarda, A-ağırlıklı ses güç seviyesi yerine, makina etrafında belirli konumlardaki
A-ağırlıklı emisyon ses basınç seviyeleri gösterilebilir.
Uyumlaştırılmış standardların uygulanmadığı durumlarda, ses seviyeleri makina için en uygun yöntem
kullanılarak ölçülmelidir. Ses emisyon değerleri gösterildiğinde, bu değerlere ait belirsizlikler de
belirtilmelidir. Ölçmeler sırasında makinanın çalışma koşulları ile kullanılan ölçme yöntemi de
açıklanmalıdır. Çalışma istasyonlarının tanımlanmamış
olduğu ya da tanımlanamadığı durumlarda, A-ağırlıklı ses basınç değerleri makina yüzeyinden 1
metre mesafede ve zeminden veya erişim platformundan 1,6 metre yükseklikte ölçülmelidir. Azami
ses basıncının konumu ve değeri belirtilmelidir.
(v)Makinanın kişilere özellikle de vücuda yerleştirilen aktif ya da aktif-olmayan cihazlar taşıyan kişilere
zarar verebilecek iyonize-olmayan ışıma yayması muhtemel ise, operatör ve maruz kalan kişiler için
yayılan ışıma ile ilgili bilgiler.

56
 Talimatlar:
Titreşimler:
Talimatlar makina tarafından el kol sistemine veya tüm vücuda iletilen titreşimlerle ilgili olarak
aşağıdaki bilgileri vermelidir:
- 2,5 m/s2 yi geçiyorsa, el kol sisteminin maruz kaldığı toplam titreşim değeri. Bu değerin 2,5 m/s2 yi
geçmediği durumda bunun belirtilmesi gerekir.
- 0,5 m/s2 yi geçiyorsa, bütün vücudun maruz kaldığı, ağırlıklı ivmelenmenin en yüksek kök ortalama
kare değeri. Bu değerin 0,5 m/s2 yi geçmediği durumda, bunun belirtilmesi gerekir.

MAKİNA EMNİYET YÖNETMELİĞİ

GÜVENLİ ÇALIŞMA KATSAYILARI
Manuel çalıştırılan makinalar ve kaldırma aksesuarları 1,5
Makinalar ve kaldırma aksesuarları Statik deney :1,25
Dinamik deney :1,1
Halatın bütünü ve uçları 5
Kaldırma zincirleri- Kaynaklı baklalı zincirler 4
Tel-halat/halat-halat ucu kombinasyonları 5
Dokuma halat veya sapanların 7
Bir sapanı oluşturan ve sapanla birlikte kullanılan bütün 4
metalik aksamlar

Kısmen tamamlanmış makinalar için imalatçı beyanı:

Beyanı saklama: Makinaların imalâtçısı veya yetkili temsilcisi orijinal AT Uygunluk Beyanını
makinanın son imalât tarihinden itibaren en az 10 yıllık bir süre için muhafaza etmelidir.
Kısmen tamamlanmış makinaların imalâtçısı veya yetkili temsilcisi orijinal İmalatçı Beyanını kısmen
tamamlanmış makinanın son imalât tarihinden itibaren en az 10 yıllık bir süre için muhafaza
etmelidir

“CE” uygunluk işaretinin çeşitli unsurları, esas olarak aynı düşey ölçüye sahip olmalıdır. Bu ölçü 5
mm’den küçük olmamalıdır. Asgari boyut küçük ölçekli makinalar için değiştirilebilir.

Makinaların imalâtında yapılan iç kontrollerle uygunluğun değerlendirilmesi:

İmalatçı ve onaylanmış kuruluş, bu belgenin, teknik dosyanın ve diğer bütün ilgili belgelerin birer
kopyasını belgeyi düzenleme tarihinden itibaren 15 yıl süreyle muhafaza etmelidir.
Elektrikli alet ve makinelere ait temel korunma prensipleri
I. Tehlikeyi uzaklaştırma
II. Tehlikeden korunma
Elektrikli el aletlerinin kullanılmasında uyulması gereken iş güvenliği önlemleri:
Elektrikli matkap, testere ve taşlama çarkları gibi döner aletleri kullananlar eldiven giymemelidir
- Ağır olan elektrikli aletlerin düşürülme riskine karşı çalışanlar özel koruyucu ayakkabılar giymelidir.
- Matkap kullananlar oluşan tozlar için koyucu gözlük kullanmalıdır.
- Gürültülü aletleri kullanalar kulaklık ve tıkaç gibi koruyucular kullanmalıdır.
-Taşınabilir elektrikli el aletlerinin topraklanması, topraklama elemanı bulunan özel fiş ve prizlerle
yapılmalıdır.
-Kıvılcım meydana getirebilecek işlerde yangın tehlikesine karşı iş elbiselerinde yağ ve çözücü artıkları
bulunmamalıdır.
El testeresi ile yapılacak çalışmalarda dikkat edilecek hususlar:
Testere ileri sürerken iş parçasına bastırılmalı ve geri çekerken serbest bırakılmalıdır.
Testere laması eğilmeye ve bükülmeye fazla dayanıklı değildir.
- Elle kesmede uygun hız dakikada 40-50 gidiş geliştir.
- İş parçasının kesilmesi sona ererken, aniden koparak elin yaralamaması için, sona doğru
uygulanan baskı azaltılmalıdır
El aletlerinin konulduğu raflardan düşmemesi için raf etekliğinin yüksekliği :
En az 2 cm olmalıdır.
57
 El aletleri:
Çektirme:
Rulmanların, yatakların çıkarılmasında kullanılır. Sert, dar geçme ile monte edilmiş parçaların
çekilerek çıkarılmasını sağlar.
Kontrol kalemi:
Elektrik akımının bulunduğu alanlarda yalıtkan yapısı ve uyarıcı özelliği bulunan el aletidir. Adından da
anlaşılacağı üzere bir kabloda elektrik bulunup bulunmadığını kontrol edilmesine yarayan bir alettir.
Basit sıkıştırma ve gevşetme işlerinizde kullanabilirsiniz. Aşırı yüklenme ile sıkma ve gevşetme
işlerinizde kullanamazsınız. Elektrik bulunan kablo ya da prizlerde üzerinde bulunan led ile akım olup
olmadığını anlayabilirsiniz. Kontrol kaleminin sağlam olduğundan mutlaka emin olunuz. Emin
olmamanız durumda tüm elektriği kestiğinizden emin olunuz.
Faz kontrol kalemi:
İki uçlu olan bu el aleti ile faz değeri dijital olarak ölçme amacı ile kullanılmaktadır. Kırmızı uç akım
bulunan kısma siyah uç topraklama bulunan kısma temas ettirilerek kullanılır. Bu aletlerin tek uçlu
olanları ise bir kontrol kalemi gibi kullanılmaktadır.
Saatçi tornavidaları:
Küçük vidaların sıkılması ve gevşetilmesi için tasarlanmış el aletleridir. Cep telefonu, saat ve benzeri
elektronik cihazların vidalarına uyan tornavidalardır. Piyasa da bulunabilen bir çok marka saatçi
tornavidası mevcuttur. Bu markalar arasında kaliteli olanların yanı sıra kalitesiz olan markalarda
bulunur. Bu ürünlerden kaliteli olanları uzun süre kullanılabilirken diğerleri uçları çabuk bozulduğu
için fazla kullanılamamaktadır.
Pense:
Sürekli elinizin altında bulunması gereken el aletleri arasında yer alan pense ile somun sıkma,
gevşetme, kesme kısmı ile kablo, tel kesme işlerinizi rahatlıkla yapabilirsiniz. Somunlu vidaların
sıkılmasında somunların sabit kalabilmesi için tutma amacı ile de kullanılır.
Yan keski:
Kablo, tel kesme ve kablo sıyırma için kullanabileceğiniz el aletleri arasında yer alan araçtır. Kısıtlı
kullanım alanı olan bir gereçtir.
Karga burun:
Tutma amacı için tasarlanmış olan alettir. Yapısı gereği ulaşılması zor alanlara alınması gereken
parçaları tutarak almanızı sağlayan gereçtir.
Kablo soyma pensesi:
En çok elektrik işlerinde kablo soymak için kullanılan bir pensedir. Farklı türleri vardır. Kablonun
iletkenine zarar vermeden yalıtkanını kısmı soyabilirsiniz.
Keski:
Yumuşak metal ve plastik malzemelerin şekillendirmesinde kullanılır.
Cımbız:
Cımbızlar küçük parçaları tutmakta kullanılır. Özellikle elektronik parçaların tamir ve montajında çok
kullanılır.
Murç:
Daha çok inşaat işlerinde beton parçalamak, taş kırmak için kullanılır
Nokta:
Nokta matkapla daha sonradan delinmesi gereken yerleri işaretlemede kullanılır. Nokta yerine bir
kalem yada çakıda kullanabilirsiniz.
Çizecek:
Ahşap ,metal yada plastik malzemelerin şekillendirmeden önce çizilmesine, işaretlenmesine yarar.
Maket bıçağı:
Adında da anlayacağınız üzere kesme işlerinde kullanılan bir el aletidir. Kullanım sırasında çok dikkatli
olunması gerekir. Yetişkinlerin dahi kullanırken dikkat etmesi gereken bir gereçtir. Çocukların
ulaşamayacağı yerlerde saklanması gerekmektedir.
Lastik çekiç:
Fayans , beyaz döküm gibi sert , kırılmaya çizilmeye meyilli parçaların yerleştirilmesinde kullanılır.
Eğe:
Metal, ahşap ve plastik malzemelerin şekillendirmesinde, çapaklarının alınmasında kullanılan el

58
 aletidir.
Kurbağacık:
Kurbağacıklar ağzı ayarlanabilir bir anahtardır. İngiliz anahtarı olarak da bilinir. Ayar vidası ile ağız
açıklığı ayarlanabilir. Bu el aletini alırken ayar vidasının boşluğuna dikkat edin ve boşluğu en az
olan ,hareketli ağzı en az sallanan kurbağacığı seçin. Kalitesiz kurbağacıklar tutmaz ve sıyırmalara
neden olabilir.
Demir testeresi:
Demir ve bazı çelik malzemelerin ,plastiklerin kesilmesinde kullanılır.
Sac makası:
Teneke ve sacların kesilmesinde kullanılır. Sac kalınlığına göre boyutları ve yapıları değişiklik gösterir.
Mengene:
Parçaları sabitlemede, tutmada ve işlerken sabit kalmasında kullanılır. Sağlam bir çalışma tezgâhına
monte edilmelidir.
Boru anahtarı:
Daha çok tesisat işlerinde kullanılır. Kalın parçaları tutmaya ,sıkma ve gevşetme ilerinde kullanılır.
Alyan anahtarı:
Alyan başlı vida yada somunları sıkıp gevşetmeye yarayan el aletidir.
Lokma takımı:
Cıvataların sökülüp takılmasında kullanılır. Tek yönlü kullanıma uygun cırcır tabir edilen
mekanizmaları da vardır. Büyük boyutlarda ağır lokma takımı, küçük boyutlarda hafif lokma takımı
kullanılır.
Yıldız anahtarı:
Yıldız başlı cıvata ve somunların sıkılıp gevşetilmesine kullanılır. Sıyırma ihtimali çok düşük olduğu ve
değişik standart dışı somun başlarını da tutabildiği için tercih edilir.
Ayarlı pense:
Ağız açıklığı ayarlanabilir bir pense türüdür.
Silikon tabancası:
Silikon tüplerini sıkmaya yarar.
Yağdanlık:
Parçalara yağ basmakta kullanılır.
Spatula:
Daha çok inşaat işlerinde kazıma ,harç taşıma yada sıvama amaçlı kullanılır.
Zımpara:
Metal, ahşap ve plastik malzemelerin çapaklarının alınmasında, taşlanmasında kullanılır. Temizlik
amaçlıda işe yarar.
Kompresör: Bir gaz ya da buharın sıkıştırma yoluyla basıncını artıran aygıt. Gaz türbinlerinde ve havalı
çekiç gibi havayla çalışan (pnömatik) araçlarda, kompresör büyük önem taşır. Gazların sıvılaştırılması
için, çoğunlukla basınç gerekli olduğundan kompresörler kullanılır. Pistonlu kompresörler, pistonun
hareketi sırasında uygun biçimde açılıp kapanan supaplar aracılığıyla söz konusu akışkanı sıkıştırarak
çalışır. Örneğin benzin istasyonlarında lastiklere hava basmayı sağlayan kompresörler bu türdendir.
Döner kanatlı kompresörler ise, dairesel bir yatak içinde eksantrik (merkezden kaçık) olarak dönen ve
çevresinde paletler (kanatlar) bulunan bir rotorun, akışkanı giriş deliğinden emip çıkış deliğinden
basması yoluyla çalışır. Kompresörler, başta hava olmak üzere birçok gazın sıkıştırılması amacıyla çok
çeşitli alanlarda kullanılırlar.
İşkence:
Sıkma ve bağlama işlerinde kullanılan bir ucunda sabit çene bulunan ve üzerinde hareketli çene
bulunan lama gövdeli vida ile sıkılan ve ayarlanabilen el aletidir.

Yangın kompartımanı:
Bir bina içerisinde, tavan ve taban döşemesi dâhil olmak üzere, her yanı en
az 60 dakika yangına karşı dayanıklı yapı elemanları ile duman ve ısı geçirmez alanlara ayrılmış
bölgeyi,

59
 Yangın türü: Yanmakta olan maddeye göre;
1)A sınıfı yangınlar:
Odun, kömür, kâğıt, ot, doküman ve plastik gibi yanıcı katı maddeler yangınını, ifade eder.
2) B sınıfı yangınlar:
Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, katran ve asfalt gibi yanıcı
sıvı maddeler yangınını, ifade eder. ifade eder.
3) C sınıfı yangınlar:
Metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz maddeler yangınını, ifade
eder.
4) D sınıfı yangınlar:
Lityum, sodyum, potasyum, alüminyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve
aktif metaller ile radyoaktif maddeler gibi metaller yangınını ifade eder.

Yapı yüksekliği:
Bodrum katlar, asma katlar ve çatı arası piyesler dâhil olmak üzere, yapının inşa edilen bütün
katlarının toplam yüksekliğini,
Yüksek bina:
Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binaları,
Yüksek tehlike:
Yüksek tehlike sınıfına giren maddelerin üretildiği, kullanıldığı ve depolandığı
yerleri,
Gaz dedektörü:
İlgili standardına uygun elektrik kesilmesine karşı kendinden bataryalı algılama ve uyarı cihazını,

Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından sorumlular

a) Yapı ruhsatı vermeye yetkili idareler,
b) Yatırımcı kuruluşlar,
c) Yapı sahipleri,
ç)İşveren veya temsilcileri,
d) Tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler ile uygulayıcı yükleniciler ve imalatçılar,
e) Yapı yapılmasında ve kullanımında görev alan müşavir, danışman, proje kontrol, yapı denetimi ve
işletme yetkilileri, görevli, yetkili ve sorumludur.
Yangın söndürme ve algılama, duyuru ve acil aydınlatma gibi aktif yangın güvenlik sistemlerinin
yeterli olmamasından; projenin eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde
proje müellifleri ve yapımın eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde ise
müteahhit veya yapımcı firma sorumludur. Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor
ise, işletmeci kuruluş doğrudan sorumlu olur. Yangın güvenlik sistemlerinin yaptırılmasının gerekli
olduğu yapı sahibine yazılı olarak bildirildiği hâlde, yapı sahibi tarafından yaptırılmamış veya
standartlara uygun yaptırılmamış ise, yapı sahibi sorumlu olur.
Bu Yönetmelik hükümlerine uyulmaması sebebiyle meydana gelen yangın hasarlarından dolayı;
a) Yapı inşasında yer alan yapı sahipleri, işveren ve işveren temsilcileri,
b) Tasarımda, uygulamada ve denetimde görevli mimar ve mühendisler,
c) Yapı denetimi kuruluşları,
ç)Müteahhitler, imalatçılar ve danışmanları, kusurlarına göre sorumludur.
Bu Yönetmelik hükümlerine uyulmaması sebebiyle meydana gelen yangın hasarlarından dolayı;
a)Yapı inşasında yer alan yapı sahipleri, işveren ve işveren temsilcileri,
b)Tasarımda, uygulamada ve denetimde görevli mimar ve mühendisler,
c)Yapı denetimi kuruluşları,
ç)Müteahhitler, imalatçılar ve danışmanları, kusurlarına göre sorumludur.

60
 Toplam kapalı kullanım alanı 10000 m2 ’den (1) Binaların kullanım özelliklerine göre
büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel, sınıfları aşağıda belirtilmiştir:
sağlık, toplanma ve eğitim binalarında, binaya a)Konutlar,
ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve b) Konaklama amaçlı binalar,
yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla c) Kurumsal binalar,
ulaşabileceği bir yerde bulundurulur. Bu ç)Büro binaları,
projelerde; binanın kaçış yolları, yangın d)Ticaret amaçlı binalar,
merdivenleri, varsa itfaiye asansörleri, yangın e)Endüstriyel yapılar,
dolapları, itfaiye su verme ağızları, yangın f) Toplanma amaçlı binalar,
pompaları ile jeneratörün yeri işaretlenir. g) Depolama amaçlı tesisler,
ğ)Yüksek tehlikeli yerler,
h) Karışık kullanım amaçlı binalar

Binaların yangın algılama ve söndürme projeleri,

Tesisat projelerinden ayrı olarak hazırlanır. Bir kat alanı 2000 m2 ’den fazla olan katların
tahliye projeleri, mimarî projelerden ayrı olarak hazırlanır.

Bina tehlike sınıflandırması:

a) Düşük tehlikeli yerler:
Düşük yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip malzemelerin bulunduğu, en az 30 dakika yangına
dayanıklı ve tek bir kompartıman alanı 126 m2 ’den büyük olmayan yerlerdir.
b) Orta tehlikeli yerler:
Orta derecede yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerlerdir.
c) Yüksek tehlikeli yerler:
Yüksek yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip ve yangının çabucak yayılarak büyümesine sebep olacak
malzemelerin bulunduğu yerlerdir.

İtfaiyenin binanın dış cephedeki herhangi bir noktaya uzaklığı:

İtfaiye araçlarının yaklaşabildiği son noktadan binanın dış cephesindeki herhangi bir noktasına olan
yatay uzaklık en çok 45 m olabilir.
İtfaiye araçlarının bağlantı ağzına ulaşma mesafesi:
İtfaiye araçlarının bağlantı ağzına ulaşma mesafesi 18 m’den fazla olamaz. İtfaiye araçlarının bağlantı
ağzına ulaşma mesafesi 18 m’den fazla olamaz.

İç ulaşım yolları, herhangi bir binaya ana yoldan erişimi sağlayan yollardır. İç ulaşım yollarında olağan
genişlik en az 4 m ve çıkmaz sokak bulunması hâlinde en az 8 m olur. Dönemeçte iç yarıçap en az 11
m, dış yarıçap en az 15 m, eğim en çok % 6 ve düşey kurp en az R=100 m yarıçaplı olur. Serbest
yükseklik, en az 4 m ve taşıma yükü 10 tonluk arka dingil yükü düşünülerek en az 15 ton alınır.

Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında içindeki yanıcı maddeler çelik
elemanlarında 540 C üzerinde bir sıcaklık artışına sebep olmayacak bütün çelik yapılar, yangına karşı
dayanıklı kabul edilir.
Alanı 5000 m2’den az olan tek katlı yapılar hariç olmak üzere, diğer çelik yapılarda, çeliğin sıcaktan
uygun şekilde yalıtılması gerekir. Yalıtım, yangına dayanıklı püskürtme sıva ile sıvama, yangına
dayanıklı boya ile boyama, yangına dayanıklı malzemeler ile çevreyi sarma, kutuya alma ve kütlesel
yalıtım şeklinde yapılabilir.
Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında içindeki yanıcı maddeler çelik
elemanlarında 540 C üzerinde bir sıcaklık artışına sebep olmayacak bütün çelik yapılar, yangına karşı
dayanıklı kabul edilir.

Yangına karşı dayanımı 120 dakikadan daha az olan betondan mamul taşıyıcı sistem
elemanlarında TS 500 standardına uyulur.
En az 19 cm kalınlığında kagir taşıyıcı duvar, kemer, tonoz ve kubbeler, diğer yönetmelik ve
standartlara uygun inşa edilmiş olmaları kaydıyla, 4 saatten kısa süreli yangınlar için ayrı bir kontrolü
gerektirmez.
61
 Binalarda Yangın kompartımanı:
-Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan konut harici binalarda ve
Bina yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binalarında belirtilen yüksekliklerden daha yukarıda olan
katlarında en çok üç kat bir yangın kompartımanı olarak düzenlenir.

ATRİUM
Atriumlu bölümlere, sadece düşük ve orta tehlikeli sınıfları içeren kullanımlara sahip binalarda
müsaade edilir. Atrium alanının hiçbir noktada 90 m2 ’den küçük olmaması esastır.
Alanı 90 m2 ’den küçük olan atrium boşluklarının çevresi her katta en az 45 cm yüksekliğinde
duman perdesi ile çevrelenir.
Yağmurlama sistemi ile korunan binalarda duman perdesinden 15 ila 30 cm uzaklıkta, aralarındaki
mesafe en çok 2 m olacak şekilde yağmurlama başlığı yerleştirilir.
Atriumlarda doğal veya mekanik olarak duman kontrolü yapılır.

BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

Bitişik nizam yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları:

Bitişik nizam yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak
projelendirilir. Yangın duvarlarının cephe ve çatılarda göstermeleri gereken özellikler ilgili
maddelerde belirtilmiştir.
Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca
duvarları:
yangına en az 120 dakika ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir.
KAÇIŞ YOLU SAYISI VE GENİŞLİĞİ
Toplam çıkış genişliği, 32 nci maddeye göre hesaplanan bir kattaki kullanım alanlarındaki toplam
kullanıcı sayısının birim genişlikten geçen kişi sayısına bölümü ile elde edilen değerin 0.5 m ile
çarpılması ile bulunan değerden az olamaz.
Toplam kullanıcı sayısı 50 ila 500 kişi arasında Kattaki bir kaçış yolunun genişliği en az 100 cm
ise
501 ila 2000 kişi arasında ise Kattaki bir kaçış yolunun genişliği en az 150 cm
2001 ve daha fazla ise Kattaki bir kaçış yolunun genişliği en az 200 cm
Kaçış yolu, bu özelliği dışında, yapının mekânlarına hizmet veren koridor ve hol olarak kullanılıyor
ise 110 cm’den az genişlikte olamaz.
Genişliği 200 cm’yi aşan merdivenler, korkuluklar ile 100 cm’den az olmayan ve 160 cm’den fazla
olmayan parçalara ayrılır.
Kaçış yolu koridoru yüksekliği 210 cm’den az olamaz.
İki çıkış gereken mekânlarda, her bir çıkışın toplam kullanıcı yükünün en az yarısını karşılayacak
genişlikte olması gerekir.
Kaçış merdivenlerinde temiz genişlik hesaplanırken, küpeştenin yaptığı çıkıntının 80 mm’si temiz
genişliğe dâhil edilir.
Çıkış kapısında; tek kanatlı kapıda temiz genişlik, kapı kasası veya lamba çıkıntısı ile 90 derece
açılmış kanat yüzeyi arasındaki ölçüdür. Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az
ve 120 cm’den çok olamaz. İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık
durumdayken kanat yüzeyleri arasındaki ölçüdür.

YANGIN GÜVENLİK HOLLERİ

Yangın güvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz ve bu
hollerin, yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz
kapı ile diğer bölümlerden ayrılması gerekir.
Yangın güvenlik hollerinin taban alanı, 3 m²’den az, 6 m2 ’den fazla ve kaçış yönündeki boyutu ise
1.8 m’den az olamaz.
Acil durum asansörü önünde yapılacak yangın güvenlik holü alanı, 6 m2’den az, 10 m2’den çok ve
herhangi bir boyutu 2 m’den daha az olamaz.
Döşemeye, asansör holünde çıkış kapısına doğru 1/200’ü aşmayacak bir eğim verilir
62
 Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın güvenlik holünden veya kullanım alanlarından
bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır.
Acil durum asansörü ile yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne
yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki
güvenlik holüne açılması gerekir.
Yangın güvenlik hollerinin kullanmaya uygun şekilde boş bulundurulmasından, bina veya işyeri
sahibi ve yöneticileri sorumludur.

ACİL ÇIKIŞ ZORUNLULUĞU

Bütün yapılarda, aksi belirtilmedikçe, en az 2 çıkış tesis edilmesi ve çıkışların korunmuş olması
gerekir.
Çıkış sayısı, Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik 33 üncü madde esas alınarak
belirlenecek sayıdan az olamaz.
Aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli En az 2 çıkış bulunması şarttır
Mekânlarda
Aksi belirtilmedikçe, 50 kişinin aşıldığı her mekânda En az 2 çıkış bulunması şarttır.
Aksi belirtilmedikçe, Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise En az 3 çıkış bulunması şarttır.
Aksi belirtilmedikçe, Kişi sayısı 1000 kişiyi geçer ise En az 4 çıkış bulunması şarttır.
Çıkışların birbirinden olabildiğince uzakta olması gerekir.
Bölünmemiş tek mekânlarda 2 çıkış gerekiyor ise çıkışlar arasındaki mesafe yağmurlama sistemi
bulunmadığı takdirde diyagonal mesafenin 1/2’sinden ve yağmurlama sistemi mevcut ise diyagonal
mesafenin 1/3’ünden az olamaz.
Çıkış mesafelerinin kapıdan alındığı bina kullanım sınıflarında, bir koridor içindeki 2 kaçış merdiveni
arasındaki mesafe, yağmurlama sistemi olmayan yapılarda koridor uzunluğunun yarısından ve
yağmurlama sistemi olan yapılarda ise koridor uzunluğunun 1/3’ünden az olamaz.

KAÇIŞ MERDİVENİ ÖZELLİKLERİ

Kaçış merdiveninin, zemin düzeyindeki dışarı çıkışın görülebildiği ve engellenmediği hol, koridor,
fuaye, lobi gibi bir dolaşım alanına inmesi hâlinde, kaçış merdiveninin indiği nokta ile dış açık alan
arasındaki uzaklık, kaçış merdiveni bir kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise 10 m’yi aşamaz.
Yağmurlama sistemi olan yapılarda bu uzaklık en fazla 15 m olabilir. Dışa açık alanın, kaçış
merdiveninin indiği noktadan açıkça görülmesi ve güvenlikli bir şekilde doğrudan erişilebilir olması
gerekir. İç kaçış merdivenlerinden boşalan kullanıcı yükünü karşılayacak yeterli genişlikte dışa açık ı
bulunması şarttır.
Kaçış merdivenlerinde her döşeme düzeyinde 17 basamaktan çok olmayan ve 4 basamaktan az
olmayan aralıkla sahanlıklar düzenlenir.
Bina yüksekliği 15.50 m’den veya bir kattaki kullanıcı sayısı 100 kişiden fazla olan binalarda
dengelenmiş kaçış merdivenlerine izin verilmez.
Sahanlığın en az genişliği ve uzunluğu, merdivenin genişliğinden az olamaz. Basamakların kaymayı
önleyen malzemeden olması şarttır
Kaçış merdiveni sahanlığına açılan kapılar hiçbir zaman kaçış yolunun 1/3’ nden fazlasını daraltacak
şekilde konumlandırılamaz.
Merdivenlerde baş kurtarma yüksekliğinin, basamak üzerinden en az 210 cm ve sahanlıklar arası
kot farkının en çok 300 cm olması gerekir
Herhangi bir kaçış merdiveninde basamak yüksekliği 175 mm’den çok ve basamak genişliği 250
mm’den az olamaz.
Kaçış için kullanılmasına izin verilen merdivenlerde, basamağın kova hattındaki en dar basamak
genişliği, konutlarda 100 mm’den ve diğer yapılarda 125 mm' den az olamaz. Her kaçış
merdiveninin her iki yanında duvar, korkuluk veya küpeşte bulunması gerekir.

DIŞ KAÇIŞ MERDİVENLERİ

Dışarıda yapılan açık kaçış merdiveni, ilgili gereklere uyulması şartıyla iç kaçış merdivenleri yerine
kullanılabilir. Dış kaçış merdiveninin korunumlu yuva içinde bulunması şart değildir.
Açık dış kaçış merdiveninin herhangi bir bölümüne, yanlardan yatay ve alttan düşey uzaklık olarak
3 m içerisinde merdivenin özelliklerinden daha az korunumlu kapı ve pencere gibi duvar boşluğu
63
 bulunamaz.
Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan binalarda, bina dışında açık merdivenlere izin verilmez.

DAİRESEL MERDİVEN
Dairesel merdivenler; yanmaz malzemeden yapılmaları ve en az 100 cm genişlikte olmaları hâlinde,
kullanıcı yükü 25 kişiyi aşmayan herhangi bir kattan, ara kattan, veya balkonlardan zorunlu çıkış
olarak hizmet verebilir. Belirtilen şartları sağlamayan dairesel merdivenler, zorunlu çıkış olarak
kullanılamaz.
Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olamaz.
Basamağın kova merkezinden en fazla 50 cm uzaklıktaki basış genişliği 250 mm’den az olamaz.
Basamak yüksekliği 175 mm'den çok olamaz.
Baş kurtarma yüksekliği 2.50 m'den az olamaz.

KAÇIŞ YOLU KAPILARI

Kaçış yolu kapılarının temiz genişliği En az 80 cm
Yüksekliği En az 200 cm
Kaçış yolu kapılarında eşik olmaması gerekir. Dönel kapılar ile turnikeler, çıkış kapısı olarak
kullanılamaz.
Kaçış yolu kapıları kanatlarının, kullanıcıların hareketini engellememesi gerekir. Kullanıcı yükü 50
kişiyi aşan mekânlardaki çıkış kapılarının kaçış yönüne doğru açılması şarttır. Kaçış yolu kapılarının
el ile açılması ve kilitli tutulmaması gerekir
Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattandaha az kata
hizmet veriyor ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise
en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması şarttır. Kapıların, kendiliğinden kapatan düzenekler
ile donatılması ve itfaiyecilerin veya görevlilerin gerektiğinde dışarıdan içeriye girmelerine imkân
sağlayacak şekilde olması gerekir.
Kaçış kapısında, tek kanatlı kapıda temiz genişlik, kapı kasası veya lamba çıkıntısı ile 90 derece
açılmış kanat yüzeyi arasındaki ölçüdür. Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az
ve 120 cm’den çok olamaz. İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumda
iken, kanat yüzeyleri arasındaki ölçüdür.
Merdivenden tabii zemin seviyesinde güvenlikli bir alana açılan bütün kaçış yolu kapıları ile bir
kattaki kişi sayısının 100’ü geçmesi hâlinde, kaçış merdiveni, kaçış koridoru ve yangın güvenlik holü
kapıları, kaçış yönünde kapı kolu kullanılmadan açılabilecek şekilde düzenlenir.
Kapıların en çok 110 N kuvvetle açılabilecek şekilde tasarlanması gerekir

ACİL DURUM ASANSÖRÜ

Acil durum asansörü; bir yapı içinde yangına müdahale ekiplerinin ve bunların kullandıkları
ekipmanın üst ve alt katlara makul bir emniyet tedbiri dâhilinde hızlı bir şekilde taşınmasını
sağlamak, gerekli kurtarma işlemlerini yapmak ve aynı zamanda engelli insanları tahliye
edilebilmek üzere tesis edilir. Asansör, aynı zamanda normal şartlarda binada bulunanlar
tarafından da kullanılabilir. Ancak, bir yangın veya acil durumda, asansörün kontrolü acil durum
ekiplerine geçer
Yapı yüksekliği 51.50 m'den daha fazla olan yapılarda, en az 1 asansörün acil hâllerde kullanılmak
üzere acil durum asansörü olarak düzenlenmesi şarttır.
Acil durum asansörleri önünde, aynı zamanda kaçış merdivenine de geçiş sağlayacak şekilde, her
katta 6 m2 ’den az, 10 m2 ’den çok ve herhangi bir boyutu 2 m’den az olmayacak yangın güvenlik
holü oluşturulur.
Acil durum asansörünün kabin alanının en az 1.8 m², hızının zemin kattan en üst kata 1 dakikada
erişecek hızda olması ve enerji kesilmesi hâlinde, otomatik olarak devreye girecek özellikte ve 60
dakika çalışır durumda kalmasını sağlayacak bir acil durum jeneratörüne bağlı bulunması gerekir
Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kablolarının yangına karşı en az 60 dakika
dayanıklı olması ve asansör boşluğu içindeki tesisatın sudan etkilenmemesi gerekir.
Acil durum asansörünün makina dairesi ayrı olur ve asansör kuyusu basınçlandırılır.

64
 Aşağıda belirtilen binalarda, acil durum aydınlatması yapılması şarttır:
a) Hastaneler ve huzur evlerinde ve eğitim amaçlı binalarda,
b) Kullanıcı yükü 200'den fazla olan bütün binalarda,
c) Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalarda,
ç)Penceresiz binalarda,
d) Otel, motel ve yatakhanelerde,
e) Yüksek tehlikeli yerlerde,
f) Yüksek binalarda.

Acil durum yönlendirme işaretleri:

Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ilâ 240 cm yüksekliğe yerleştirilir.

Yangın uyarı butonları :

Yangıngının, bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna yatay
erişim uzaklığının 60 m'yi geçmeyecek şekilde yerleştirilmesi gerekir. Engelli veya yaşlıların
bulunduğu yerlerde bu mesafe azaltılabilir

YANGIN UYARI BUTONLARININ KULLANILMASI MECBURİ BİNALAR

Konutlar hariç, kat alanı 400 m2 ’den fazla olan iki kat ile dört kat arasındaki bütün binalarda,
Konutlar hariç, kat sayısı dörtten fazla olan bütün binalarda,
Konutlar dâhil bütün yüksek binalarda.(Yüksek Bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği
30.50 m’den fazla olan binalardır.

Yangın uyarı butonları:

Tüm yangın uyarı butonlarının görülebilir ve kolayca erişilebilir olması gerekir. Yangın uyarı butonları,
yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleştirilir. Aşağıda belirtilen binalarda yangın
uyarı butonlarının kullanılması mecburidir.
KOLAY EZBERLE:
110 cm-130 cm:110 itfaiye(yangın çıkınca aranacak numara-yangın uyar butonunu hatırlatsın)

SESLİ UYARI CİHAZLAR

Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden 150 cm yükseklikte ölçülecek ve ses seviyesi
ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dBA üzerinde olacak şekilde yerleştirilir.
Uyuma maksatlı bölümler ile banyo ve duşlarda, ses seviyesinin en az 75 dBA olması gerekir.
Sesli uyarı cihazlarının 3 m uzaklıkta en az 75 dBA ve en çok 120 dBA ses seviyesi elde edilecek
özellikte olması şarttır.

Sulu söndürme sistemleri:

Sulu söndürme sistemleri tasarımında bina tehlike sınıfları dikkate alınır. Su deposu hacmi, düşük
tehlike için 30 dakika, orta tehlike için 60 dakika ve yüksek tehlike için 90 dakika esas alınarak
bulunur.

Yangın dolabı ve itfaiye su alma ağzı:

Bir boyutu 60 m’yi geçen katlarda yangın dolabı ve itfaiye su alma ağzı yapılması gerekir.
Herhangi bir noktadan su alma ağzına olan mesafe 60 m’den fazla olamaz.

65
 Hidrant sistemleri:
Hidrant sistemi dizayn debisinin en az 1900 l/dak olması şarttır. Debi, binanın tehlike sınıfına göre
artırılır. Hidrant çıkışında 700 kPa basınç olması gerekir.
- Hidrantlar arası uzaklık çok riskli bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde
125 m ve az riskli bölgelerde 150 m alınır.
- Normal şartlarda hidrantlar, korunan binalardan ortalama 5 ilâ 15 m kadar uzağa yerleştirilir. (5)
Hidrant sistemine suyu sağlayan boru donanımında ring sistemi mevcut değil ise, kullanılabilecek
en düşük borunun çapının 100 mm olması ve hidrolik hesaba göre belirlenmesi gerekir.
- Sistemde kullanılacak hidrantların, ilgili Türk Standartlarına uygun yerüstü yangın hidrantı
olması gerekir.
- Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakım işlemlerinin yapılmasını kolaylaştıracak
uygun noktalarda ve yerlerde yeraltı veya yerüstü veyahut hem yeraltı ve hem de yerüstü hat
kesme vanaları temin ve tesis edilir.
Dış Hidrant sistemi:
İçerisinde her türlü kullanım alanı bulunan ve genel yerleşme alanlarından ayrı olarak planlanan
yerleşim alanlarında yapılacak binaların taban alanları toplamının 5000 m2 ’den büyük olması halinde
dış hidrant sistemi yapılması mecburîdir.

YANGIN ÇEŞİDİ TAŞINABİLİR SÖNDÜRME CİHAZLARININ TİPİ

A sınıfı(katı) Öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya
sulu
B sınıfı(sıvı) Öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli
veya köpüklü,
C sınıfı(gaz) Kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli,
D sınıfı(Metal) Öncelikle kuru metal tozlu,

Parlayıcı ve patlayıcı maddeler üretilen depolar:

Parlayıcı ve patlayıcı maddeler üretilen veya işlenen veya depolanan tek katlı binalarda duvarların
yanmaz veya yangına 120 dakika dayanıklı olması gerekir. Çok katlı binalarda ise, binaların en üst
katında olmak şartıyla ilgili tüzük ve yönetmeliklerde öngörülen ölçüde bu maddelerin üretilmesine
veya işletilmesine veya depolanmasına müsaade edilir.
Yangın söndürme cihazları bulundurulması:
Düşük tehlike sınıfında her 500 m2 , orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat
alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın
söndürme cihazları bulundurulması gerekir.
Söndürme
Yangın cihazlarına
söndürme ulaşma mesafesi
cihazlarının periyodik:kontrolü ve bakımı:
Söndürme
Yangın cihazlarına
söndürme ulaşma mesafesi
cihazlarının periyodiken fazla 25vembakımı
kontrolü olur TS ISO 11602-2 standardına göre yapılır.
Söndürme cihazlarının yüksekliği:
-Söndürme cihazlarının bakımını yapan üreticinin veya servis firmalarının dolum ve servis yeterlilik
Taşınabilirsahip
belgesine söndürme
olmasıcihazlarında
gerekir. söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla
alınabilecek
-Servis verenşekilde yerleştirilir
firmalar, ve 4 kg’dan
istenildiğinde daha ağır
müşterilerine ve 12 kg’dan
belgelerini hafif olan
göstermek cihazlarınSöndürme
zorundadır. zeminden olan
yüksekliği yaklaşık 90 cm’yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.
cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde genel kontrolleri
yapılır ve dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır.

66
 Av malzemesi satış yerleri:
Katları farklı amaçlarla kullanılan çok katlı binalarda veya pasajlarda av malzemesi satılabilmesi için;
satış yerinin zemin katında olması, sokaktan doğrudan girişinin bulunması, binanın diğer bölümleri ile
bağlantısının bulunmaması ve duvarları yangına en az 180 dakika dayanıklı olması şarttır.
Dolu tüplerin depolanması:
Dolu tüpler, işyerlerinde tehlike yaratmayacak miktarda depolanır. Tüpler, yangına en az 120 dakika
dayanıklı ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzakta bulundurulur
ve tüplerin devrilmemesi veya yuvarlanmaması için gerekli tedbirler alınır
LPG tüplerinin depolanmasına ilişkin esaslar
(1) LPG depolanacak binaların;
a) Müstakil ve tek katlı olması,
b) Döşemesinin, tavanın ve duvarlarının yangına en az 120 dakika dayanıklı malzeme ile yapılması,
c) Çatısında hafif malzemeler kullanılması,
ç)Dış duvarlarında veya çatısında, her 3 m³ depo hacmi için en az 0.2 m²'lik kırılmaz cam veya benzeri
hafif malzeme ile kaplanmış bir boşluk bırakılması,
d) Depo kapılarının yangına karşı en az 90 dakika dayanıklı malzemeden yapılması, şarttır.
-Perakende satış yerleri en az 120 dakika yangına dayanıklı binalarda kurulur ve bir başka işyeri veya
konut ve benzeri yerlere ahşap kapı veya ahşap veya madeni çerçeveli camekân bölme ile irtibatlı
olamaz.
-Şayet bölme gerekli ise en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılması şarttır.
Binalardaki giriş ve çıkış kapılarının, pencerelerin ve panjurların-basınç karşısında dışarıya doğru
açılması ve tehlike anında bina içinde bulunanların kolayca kaçabilmelerini veya tahliye
edilebilmelerini sağlayacak biçimde yapılması gerekir.
Özel bina ve odaların çatısında ve sokak, cadde, bahçe ve benzeri cephe duvarlarında, kesit alanı
kapalı hacmin her 3 m3 ’ü için en az 0.2 m2 esasına göre hesaplanmış patlama panelleri inşa edilir.

(1) Evlerde 2’den fazla LPG tüpü bulundurulamaz.

(2) LPG tüpleri dik konumda bulundurulur. Tüp ile ocak, şofben, kombi ve katalitik gibi cihazlar
arasında hortum kullanılması gerektiğinde, en fazla 150 cm uzunluğunda ve ilgili standartlara uygun
eksiz hortum kullanılır ve bağlantılar kelepçe ile sıkılır.
(3) Tüpler, mümkünse balkonlarda bulundurulur. Kapalı veya az havalanan bir yerde tüp
bulundurulacak ise bu bölümün havalandırılması sağlanır.
(4) Tüplerin konulduğu yerin doğrudan doğruya güneş ışınlarına maruz kalmaması ve radyatörlerin,
soba veya benzeri ısıtıcıların yakınına tüp konulmaması gerekir.
(5) LPG kullanılan sanayi tipi büyük mutfaklarda gaz kaçağını tespit eden ve sesli olarak uyaran gaz
uyarı cihazının bulundurulması mecburidir.
(6) İşyeri veya topluma açık her türlü binada zemin seviyesinin altında kalan tam bodrum katlarında
LPG tüpü bulundurulamaz.

ACİL DURUM EKİPLERİ

Yapı yüksekliği 30.50 m.’den fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan bulunan
konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede ve içinde 200’den fazla kişinin barındığı
sitelerde aşağıdaki acil durum ekipleri oluşturulur
Söndürme ekibi En az 3 kişi
Kurtarma ekibi En az 3 kişi
Koruma ekibi En az 2 kişi
İlk yardım ekibi En az 2 kişi(Tablo altındaki açıklamaya bakınız)
NOT: İlk yardım ekibi oluştururken İlk yardım yönetmeliği madde 19 dikkate alınarak
hesaplama yapılır. İlkyardımcı bulundurulması
MADDE 19 – (1) İş sağlığı ve güvenliği kapsamında;
a) Az tehlikeli işyerlerinde :Her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı,
b) Tehlikeli işyerlerinde :Her 15 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
c) Çok tehlikeli işyerlerinde :Her 10 çalışana kadar 1 ilkyardımcı bulundurması zorunludur.

Söndürme ve tahliye tatbikatı :

Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır

67
 Reaksiyon tipine göre yanma türleri: Genel anlamda yanma işlemi dörde Ayrılır:

• Teorik Tam Yanma (TTY): Hava fazlalık
katsayısı (HFK)=λ= 1’dir.
• Tam Yanma (TY): HFK=λ > 1’dir.
• Eksik Yanma (EY): HFK= λ< 1’dir.
1.Yavaş yanma (demirin paslanması)
2.Hızlı yanma (yakıtların yanması)
3. Patlamalı yanma (gaz yakıtlarının kontrolsüz
yanması)

• Kısmi Eksik Yanma (KEY): HFK=λ > 1 4. Kendiliğinden yanma (kömür ocaklarında veya
depolarında)
ISI: iletim, taşınım ve ışınımla yayılır.

Otomatik yangın ihbar sistemleri: Otomatik sabit yangın söndürme tesisleri:

-Isı duyar sistem -Sprintler sistemi
-Patlama duyar sistem -Halon gazlı söndürme sistemi
- Alev duyar sistem -Köpüklü söndürme sistemi
-Duman duyar elemanlar -Kuru tozlu söndürme sistemi

JET YANGINI:
İnce uzun alevle yanar ve gaz borusu kaçaklarının tutuşmasında görülür. Daha çok yanıcı parlayıcı
sıvıların ve gazların boru içinde belli bir basınçla nakledilmesi esnasında borunun veya eklentilerinin
herhangi bir yerinde basınçla çıkan sıvı ya da gazın tutuşması şeklînde gerçekleşir.
BLEVE (kaynayan sıvı genleşen buhar patlaması):
Kapalı bir tank yakınında meydana gelen yanmaya da yangın giderek tankı ısıtır ve tank içinde
ısınarak kaynamaya başlayan sıvı tank basıncını hızlı bir şekilde artırır ve patlama gerçekleşir.
UVCE (Kapalı olmayan buhar bulutu patlaması):
Büyük miktarda ortama yayılan gaz kaçağı hava ile karışarak patlamaya hazır bir bulut oluşturur, o
sırada her hangi bir ısı kaynağı ile temas sonucu patlama meydana gelir.
HAVUZ TİPİ YANGIN:
Bir yerde biriken yakıtın tutuşması ve yanmasıdır. Bazen de çok büyük hacimli yüzer tavanlı tankların
tutuşması bu yangın tipine örnektir. Aslında olay tipik bir B sınıfı yangındır. Ancak burada yanıcı
madde çok fazladır ve yangın devam ettikçe artan ısı yangının yayılmasını ve şiddetini arttırır.
CVCE(Kapalı ortamda buhar bulutu patlaması):
Kapalı ortamlarda bulunan buharın ateşlenmesi sonucu meydana gelir.
İşveren veya proje sorumlusunun bildirim yapması:
1) Yapı işinin 30 işgününden fazla süreceği ve devamlı olarak 20’den fazla çalışan istihdam edileceği,
2) İşin büyüklüğü 500 yevmiyeden fazla çalışma gerektireceği,
durumlarda yapı işine başlamadan önce Ek-3’te belirtilen bilgileri içeren bildirimi, Bakanlığın ilgili
çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
(5)Bu bildirimde belirtilen bilgilerin yer aldığı levha, açıkça görünecek şekilde yapı alanının uygun bir
yerine konulur. Gerektiğinde bu bilgiler güncellenir.
KOLAY EZBERLE:
30 İş gününden fazla-20 den fazla çalışan-500 den fazla yemiye

68
 YAPI İŞLERİ
Yapı işleri: 6– Değiştirme ve donatma
1– Kazı, yarma ve doldurma işleri 7– Tadilatlar
2– Hafriyat 8– Yenileme
a) Bina b)Set, baraj c)Yol, demiryolu, havai hat 9– Tamir
ç)Tünel d)Metro e)Köprü f)Çelik yapı g)İskele, 10– Söküm
liman, dalga kıran, gemi ğ)Kanalizasyon, lağım 11– Yıkım
h)Kuyu ı)Kanal i)Duvar j)Sıva, badana, boya işleri 12– Restorasyon
k)Elektrik tesisatı l)Sıhhi tesisat m)Kalorifer 13– Bakım, boyama ve Temizleme
tesisatı n)Dülgerlik o)Marangozluk 14– Drenaj
4– Prefabrike elemanların inşası ve sökümü 15– Bu ekte belirtilen işlerde kullanılan sabit ve
5– Montaj işleri hareketli makine ve tesisleri kullanma.

İskelelerin kontrolü:
İskeleler aşağıda belirtilen durumlarda işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişi tarafından
kontrole tabi tutularak, iskeleler ile ilgili özel tedbirlerde belirtilen hususları içeren kontrol raporu
hazırlanır, rapor sonucunda sadece güvenli olduğu tespit edilen iskelelerde çalışma yapılır;
a)Kullanılmaya başlamadan önce,
b) Haftada en az bir kez,
c) Üzerinde değişiklik yapıldığında,
ç)Belli bir süre kullanılmadığında,
d) Sismik sarsıntı, kuvvetli rüzgârlar gibi olumsuz hava şartlarına veya denge ve
sağlamlığını etkileyebilecek diğer koşullara maruz kaldığında.

İskelelerin genel özellikleri:

– İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak iskelelerin uygun
ve görülebilir yerlerine asılır. Belirtilen bu ağırlıkları aşan yükler iskelelere yüklenmez.
– İskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçişi engelleyecek malzemeler bırakılmaz.
– İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre genişliğinde ve kenarlarında bu Yönetmeliğin Ek–4
(A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun korkuluk sistemleri
bulunan geçitler kullanılır.
– Vinç veya benzeri makinelerin kullanılması sırasında, yüklenen malzemenin iskeleye takılmaması
için gerekli tedbirler alınır.

Kazı (yan) yüzlerinde yapılacak genel kontrol durumları:

Kazı (yan) yüzlerinde aşağıda belirtilen durumlarda genel kontrol yapılır, kontrol sonucunda çalışma
ortamının güvenli olduğu belirtilmeden çalışmaya başlanılmaz;
a) Her vardiyadan önce,
b) Patlatma yapılıyorsa her patlatmadan
sonra, c)Beklenmedik parça düşmelerinden
sonra, ç)Desteklerdeki önemli bir zarardan
sonra,
d)Şiddetli yağış, don ve kardan sonra.

KOLAY EZBERLE:
Sadece vardiyadan önce
Diğerleri hep sonra
Meskun mahallerde Kazı:
Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması için ahşap veya metalden yapılmış asgari 80
santimetre eninde ve her iki tarafı korkuluklu geçitler kullanılır, geçit korkuluklarının bu Yönetmeliğin
Ek-5 (B) Geçici kenar koruma sistemleri(korkuluk sistemleri için) Asgari şartlar bölümünde
tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır.
– Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her derinlikte yapılan
temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin altlarının şerit gibi kazılarak yukarıdan çökertilmesi şeklinde
çalışma yapılması engellenir.

69
 Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde taşıyıcı sisteme ait dairesel kesitli düşey ve yatay
elemanların anma dış çapının en az 48,3 milimetre olması, anma et kalınlıklarının ise malzeme
cinsine ve en küçük akma dayanımına uygun olması sağlanır.

Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması için ahşap veya metalden yapılmış asgari
80 santimetre eninde ve her iki tarafı korkuluklu geçitler kullanılır.

Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her derinlikte yapılan
temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin altlarının şerit gibi kazılarak yukarıdan çökertilmesi şeklinde
çalışma yapılması engellenir. Ayrıca kanallarda yan duvarların göçmemesi için gerekli tedbirler alınır

Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düşeyliği ayarlanabilir taban plakaları ve yumuşak
zeminlerde yükü dağıtmak için taban plakaları altlarında uygun malzemeden yapılmış altlıklar
kullanılır. Taban plakalarının alanının en az kaç cm2 olmalıdır?
Taban plakalarının alanının en az 150 cm2 olması sağlanır.

Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düşeyliği ayarlanabilir taban plakaları ve yumuşak
zeminlerde yükü dağıtmak için taban plakaları altlarında uygun malzemeden yapılmış altlıklar
kullanılır. Taban plakalarının alanının en az 150 cm2 olması ve düşeyliği ayarlanabilir taban
plakalarının en az kaç santimetre ayar kapasitesine sahip olması sağlanır?
En az 20 santimetre ayar kapasitesine sahip olması sağlanır.

Cephe iskelesi çalışma platformu kenarlarında En üst yüzeyi çalışma platformu seviyesinden en az
kaç santimetre yukarıda olacak şekilde platforma bitişik olarak yerleştirilmiş topuk levhası
olmalıdır?
En az 15 santimetre

Cephe iskelesi çalışma platformu kenarlarında Yan koruma bileşenleri arasındaki açıklıklar, kaç
santimetre çapında bir küre geçmeyecek şekilde olmalıdır?
47 santimetre

Cephe iskelesinin yapının devam eden diğer cepheleri boyunca kurulması halinde, iskelenin sürekli
olacak ve yapının köşelerini tam kapatacak şekilde olması sağlanır. Bunun uygulanamadığı
durumlarda geçişler güvenli şekilde yerleştirilmiş geçitler aracılığıyla sağlanır.
Geçitlerin en az kaç santimetre genişliğinde olması ve düşmeye karşı yan korumasının bulunması
sağlanır?
Geçitlerin en az 60 santimetre genişliğinde olması ve düşmeye karşı yan korumasının bulunması
sağlanır. Geçitlere malzeme yerleştirilmez.

Sütunlu Çalışma Platformlarında Güvenlik donanımlarından Ana platformun ve platform

uzatmalarının yapıya bakan kenarı hariç bütün kenarlarındaki güvenlik donanımları
Şasi ve çalışma platformu arasında oluşabilecek sıkışma ve çarpmalar, şasi ve 2,5
platform arasında güvenli açıklık bırakılması veya bölgenin koruma altına alınması ile metreden
önlenir. Bu tedbirlerin uygulanamadığı durumlarda, sesli ikaz sisteminin, platformun fazla
şasiye yaklaştığı durumlarda sürekli uyarı vermesi sağlandığı mesafe
Ana korkuluk 110 cm
Topukluk 15 cm
Topuk levhası ve ana korkuluk ile arasında ara 50 santimetreden fazla açıklık kalmayacak şekilde
Korkuluk ara korkuluk
Yapı yüzeyi ile platform arasındaki açıklık 25 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası
santimetre veya daha az ise bulunması sağlanır.

70
 Yapı yüzeyi ile platform arasındaki açıklık 25
santimetre ile 40 santimetre arasında ise,
Ana platformun veya platform uzatmalarının
sütuna bitişik kenarlarında, sütuna el kol
sıkışmalarının engellenmesi amacıyla,
kullanılacak kafes.
70 santimetre yüksekliğinde korkuluk ve
15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası
bulunması sağlanır.
En az 2 metre yüksekliğinde uygun bir koruyucu
kafes kullanılır.

Dikey yaşam hatları:

16-Rijit ve dikey yaşam hatlarında ray veya çelik tel halat kullanılır. Rijit yaşam hattında kullanılacak
çelik tel halatların asgari 8 milimetre anma çapına sahip olması ve bu halatlarda TS EN 10264-2
standardına uygun paslanmaz çelik veya galvanizli çelik kullanılması sağlanır.

17- Kalıcı olarak kurulan rijit ve dikey yaşam hatları sabit bir yapı elemanına veya merdiven ve
benzeri ekipmanlara, hat uzunluğu boyunca ve üretici talimatlarında belirtilen aralıklarda kalıcı bir
şekilde sabitlenir.
18- Esnek ve dikey yaşam hatlarında sentetik lifli halat veya çelik tel halat kullanılır.

Yatay Yaşam hatları :

23- Yatay yaşam hatlarında, hattın yatay düzlemden sapma açısı 15o’yi geçemez.
24- Rijit ve yatay yaşam hatlarında rijit profil veya ray kullanılır. Esnek ve yatay yaşam hatlarında
ise çelik tel halat, sentetik lifli halat veya dokuma şerit kullanılır.

Acil durum:
İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal
maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye
gerektiren olayları ifade eder.
Acil durum planı:
İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve
uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır.
Güvenli yer:
Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta
belirlenmiş yeri ifade eder.

ACİL DURUM GÖREVLİLERİ(DESTEK ELEMANLARI)

Görevliler Çok tehlikeli işler Tehlikeli işler Az tehlikeli işler
Arama, kurtarma ve
Tahliye 30 çalışan-1 40 çalışan-1 50 çalışan-1
Yangınla mücadele 30 çalışan-1 40 çalışan-1 50 çalışan-1
İlk Yardım 10 çalışan-1 15 çalışan-1 Her 20 çalışan için-1
Tatbikat:
Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve
uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır,

İŞ YERİ ACİL EYLEM PLANI YENİLEME SÜRELERİ/YIL

Çok tehlikeli 2
Tehlikeli 4
Az tehlikeli 6
Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda Acil durum planlaması:
yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak acil durum planı
işverenlerce ortaklaşa hazırlanır.
Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde acil durum planlarının hazırlanması
İşyerinin bütünü için asıl işveren, kendi çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt
işverenler sorumludur.
Bir aydan kısa süreli işlerde Acil durum planlaması:
İşyerinin veya yapılacak işin mahiyeti itibarıyla çalışanları doğrudan etkilemesi muhtemel acil

71
 durumlar için bu Yönetmelik kapsamında yapılan özel görevlendirmeler işverence yapılır ve çalışanlar
özel görevi bulunanlar ve acil durumlar ile ilgili bilgilendirilir.

Acil durum planı asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir:
(1)Acil durum planı asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir:
a)İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.
b)Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı.
c)Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi.
ç)Belirlenen acil durumlar.
d) Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler.
e) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri.

f) Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki:

1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının
bulunduğu yerler.
2) İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler.
3) Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı.
4)Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim
bilgileri.
5)İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki
kuruluşların irtibat numaraları.
(2) Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her
sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin
kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır.
(3) Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek
yerlerde asılı olarak bulundurulur.

HAVALANDIRMA ve İKLİMLENDİRME PRENSİPLERİ

Ortam hava kalitesini etkileyen faktörler:
Isı-Nem, Hava akım hızı, Termal radyasyon, Havada bulunan kirletici unsurlar.

ÖLÇÜLEN ÖLÇÜM YAPAN CİHAZ

Akım şiddeti Ampermetre
Hava akım hızı Anemometre, Velometre,
Kata termometre ,Pilot tüpü
Ses ,gürültü Dozimetre, Odyometre, Desibelmetre ,Sonometre
Nem Higrometre, Psikrometre
Sıcaklık Termometre
Radyant ısı Glob termometre
Etkin sıcaklık Kata termometre
Basınç Barometre, Manometre
Işık şiddeti Lüks metre
Gerilim Voltmetre
Patlayıcı parlaycı gaz Eksplozimetre
Direnç Ohmmetre
Radyasyon Dozimetre, spektrometre, Geiger müller
dedektörü, sintilasyon dedektörleri,
Orantılı sayaçlar
Titreşim Vibrasyon Dedektörü(Okta bantları)
Toz Ölçümü Konimetre, Filtreli aletler, Gravimetre, ısısal
Çökeltici, Tindalometre, Elektrostatik
presipitatör+

Isı konforonu etkileyen kişisel faktörler:

-Kişinin hareket edip etmemesi
-Kişinin üzerine giydiği giysilerin ısıyı tutup tutmamaları
72
 -Metabolik ısı üretimi
-Metabolik ısı, insan metabolizmasının çeşitli aktivite durumunda ürettiği ısı enerjisi değeridir.
hareketsiz insan için 50 W/m2
Yetişkin bir insanın genel olarak saatte 30 metreküp temiz havaya ihtiyacı vardır
WHO tarafından önerilen nem ve hava akım hızları:
Nem: 18.5 derecede %45-65
Hava Akım Hızı:
Rahatlatıcı : 0.11-0.15 m/sn Rahatsız edici:0.5 m/s

73
 BASINÇLI KAPLARDA HİDROSTATİK TEST

1-BASINÇLI EKİPMANLAR YÖNETMELİĞİ(2014/68/AB)

EK-l-BELİRLİ BASINÇLI EKİPMANLAR İÇİN ÖZEL NİCEL GEREKLER

7.4. Hidrostatik test basıncı

- Azami izin verilebilen basınç ve azami izin verilebilen sıcaklığı dikkate alınarak hizmetteki basınçlı
ekipmanın maruz kaldığı azami basıncın 1,25 katsayısı ile çarpılmasına denk gelen değer veya

- Daha yüksek değerler için azami izin verilebilir basıncın 1,43 ile çarpılmasına denk gelen değer.

2-BASİT BASINÇLI KAPLAR YÖNETMELİĞİ(2014/29/AB)

EK-ll-2.3.KAP KONTROLLERİ

b)Bir parti incelendiğinde onaylanmış kuruluş, kapların teknik dosyaya uygun olarak imal edilmesini
ve kontrol edilmesini sağlar ve partideki her bir kap üzerinde kabın gücünü kontrol etmek amacıyla
tasarım basıncının 1,5 katına eşit bir basınçta Ph hidrostatik test veya eşdeğer etkiye sahip
pnömatik test gerçekleştirir. Pnömatik test, testin gerçekleştirildiği Üye Devlet tarafından test
güvenlik prosedürlerinin kabulüne tabi olur.

3-İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ

EK-lll-2.1. BASINÇLI KAP VE TESİSATLAR

2.1.1. Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır. Bu testler,
standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle
yapılır.

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANILMASININ GEREKLİ OLABİLECEĞİ İŞLER VE SEKTÖRLER

1. BAŞ KORUYUCULARI
Koruyucu baretler
- İnşaat işleri, özellikle iskeleler ve yüksekte çalışma platformlarının üstünde, altında veya yakınında
yapılan işler, kalıp yapımı ve sökümü, montaj ve kurma işleri, iskelede çalışma ve yıkım işleri
- Çelik köprüler, çelik yapılar, direkler, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik işleri ve
haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, ısı ve enerji santrallerinde yapılan
çalışmalar
- Tüneller, maden ocağı girişleri, kuyular ve hendeklerde yapılan çalışmalar
- Toprak ve kaya işleri- Yeraltında ve taşocaklarında yapılan işler, hafriyat işleri, kömür işletmelerinde
yapılan dekapaj işleri- Cıvatalama işleri- Patlatma işleri- Asansörler, kaldırma araçları, vinç ve
konveyörler civarında yapılan işler- Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler, metal
işleri, demir işleme, presle sıcak demir işleme, döküm işleri- Endüstriyel fırınlar, konteynırlar,
makinalar, silolar, bunkerler ve boru hatlarında yapılan işler- Gemi yapım işleri- Demiryolu manevra
işleri- Mezbahalarda yapılan işler

2. AYAK KORUYUCULARI
Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları:
-Karkas ve temel işleri, yol çalışmaları- İskelelerde yapılan çalışmalar
- Karkas yapıların yıkım işleri- Kalıp yapma ve sökme işlerini de kapsayan beton ve prefabrike
parçalarla yapılan çalışmalar- Şantiye alanı ve depolardaki işler- Çatı işleri
Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları:
- Çelik köprüler, çelik bina inşaatı, sütunlar, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik işleri ve
haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, vinçler, ısı ve enerji santrallerinde yapılan
işler
- Fırın yapımı, ısıtma ve havalandırma tesisatının kurulması ve metal montaj işleri
74
 - Tadilat ve bakım işleri
- Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler, metal işleri, demir işleme, presle demire
şekil verme, sıcak presleme işleri ve metal çekme fabrikalarında yapılan işler
- Taş ocaklarında ve açık ocaklarda yapılan işler, kömür işletmelerinde yapılan dekapaj işleri
- Taş yontma ve taş işleme işleri- Düz cam ve cam eşya üretimi ve işlenmesi
- Seramik endüstrisinde kalıp işleri- Seramik endüstrisinde fırınların kaplanması
- Seramik eşya ve inşaat malzemesi kalıp işleri- Taşıma ve depolama işleri
- Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmuş etle yapılan işler- Gemi yapım işleri
- Demiryolu manevra işleri
Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar
- Çatı işleri - Kaygan zeminde çalışma gerektiren ve delinme riski içeren işler
Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar
- Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalışmalar
Kolayca çıkarılabilen emniyet ayakkabıları
- Ergimiş maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan işler

3. YÜZ VE GÖZ KORUYUCULARI

Koruyucu gözlükler, yüz siperlikleri veya elle tutulan yüz koruyucuları:
- Kaynak yapma, öğütme ve ayırma işleri
- Sızdırmazlık sağlamak için yapılan işler (kalafatlama) ve keski ile yontma, biçimlendirme işleri
- Taş yontma ve şekillendirme işleri- Cıvatalama işleri- Talaş çıkaran makinelerde yapılan talaş
toplama işleri- Presle sıcak demir işleme- Artıkların parçalanması ve uzaklaştırılması işleri
- Aşındırıcı maddelerin püskürtülerek kullanıldığı işler- Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve
aşındırıcı temizlik maddeleriyle yapılan işler- Sıvı spreylerle çalışma- Ergimiş maddelerle veya onların
yakınında çalışma- Radyant ısı ile çalışma- Lazerle çalışma- Biyolojik ajanlarla çalışılan işler

4. SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI

Respiratörler/ Solunum cihazları:
- Yetersiz oksijen veya zararlı bir gazın bulunabileceği konteynırlar, kapalı alanlar veya gaz yakan
endüstriyel fırınlarda yapılan çalışmalar
- Yüksek fırınlara yükleme yapılan alanlardaki çalışmalar
- Yüksek fırınların gaz boruları ve gaz konvertörleri civarındaki çalışmalar
- Ağır metal dumanlarının bulunabileceği yüksek fırın kapakları civarındaki çalışmalar
- Toz bulunması muhtemel, fırın içi döşeme işlerinde ve kepçelerle yapılan çalışmalar
- Toz oluşumunu önlemenin yetersiz olduğu sprey boyama işleri
- Kuyularda, kanalizasyon ve kanalizasyonla bağlantılı diğer yer altı sahalarında yapılan çalışmalar
- Sağlık ve güvenlik riski meydana getirebilecek düzeyde toz oluşan işler
- Soğutucu gaz kaçağı tehlikesinin olduğu soğutma tesislerinde yapılan çalışmalar
- Biyolojik ajanların olduğu işler

5. İŞİTME DUYUSUNUN KORUNMASI

Kulak koruyucuları:
- Metal şekillendirme presleriyle çalışma- Pnömatik matkaplarla çalışma- Havalimanlarının yer
işletmelerinde çalışanların yaptığı işler - Kazık çakma işleri- Ağaç ve tekstil işleri

GELME İHTİMALİ YÜKSEK-115

6. EL, KOL VE VÜCUT KORUNMASI
- Koruyucu giysi:
- Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve aşındırıcı temizlik ürünleriyle yapılan işler
-Sıcak malzemeler ile veya onların civarında yapılan ve ısı etkisinin hissedildiği yerlerdeki çalışmalar
- Düz cam ürünleriyle çalışma- Kumlama işleri- Derin dondurucu odalarda çalışma
Ateşe dayanıklı koruyucu giysi:
- Kapalı alanlarda kaynak işleri
Delinmeye dayanıklı önlükler:
- Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri
- El bıçaklarıyla yapılan ve bıçağın vücuda doğru çekilmesini gerektiren işler
- Deri Önlükler:
- Kaynak işleri- Demir dövme işleri- Döküm işleri
75
 Ön kolun (kolun bilekle dirsek arasında kalan bölümü) korunması:
-Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri
Eldivenler
- Kaynak işleri- Eldivenlerin yakalanma tehlikesinin bulunduğu makineler dışında, keskin kenarlı
cisimlerin elle tutulması-Asit ve baz çözeltileriyle yapılan çalışmalar-Aşırı sıcak ve soğuk temas
gerektiren işler - Biyolojik ajanların olduğu işler
Metal örgülü eldivenler
- Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri
- Kesim ve kullanım amaçlarına göre parçalama için el bıçağı kullanılarak yapılan sürekli kesim işleri
- Kesim makinelerinin bıçaklarının değiştirilmesi
7. İKLİME DAYANIKLI GİYSİ
- Açıkta, soğuk ve yağmurlu havada çalışma
8. YANSITICI GİYSİ
- Çalışanların açıkça görülmesi gereken yerlerde yapılan çalışmalar
9. EMNİYET KEMERİ
- İskelelerde çalışma- Prefabrik parçaların montajı- Direk ya da sütunlarda çalışma- Çatı İşleri
10. GÜVENLİK HALATLARI
- Kule/yüksek vinç kabinlerinde çalışma- Ambarlarda kullanılan istifleme ve boşaltım ekipmanlarının
yüksek kabinlerinde çalışma- Sondaj kulelerinin yüksek bölümlerinde çalışma
- Kuyu ve kanalizasyonlarda yapılan çalışma
11. DERİNİN KORUNMASI
Malzeme kaplama işleri- Tabaklama (dericilik) işleri

İşyerlerindeki koruma uygulamaları, genel olarak toplu koruma ve kişiye yönelik koruma
uygulamaları başlıkları altında incelenebilir.
Toplu koruma uygulamaları Kişiye yönelik koruma uygulamaları
-Tehlikesiz olanla değiştirme - İşe uygun personel seçimi, eğitimi ve denetimi
- Yalıtım o Koruyucu/koruma içine alma -İşe giriş sağlık muayenesi
- Yerel havalandırma - Periyodik sağlık muayeneleri
- Yerel aydınlatma - Geri dönüş sağlık muayeneleri
-Makine koruyucuları -Rehabilitasyon çalışmaları
- Genel havalandırma - Kişisel koruyucu donanımlar
- Genel aydınlatma
-İklimlendirme
-İşaretleme/sınırlama
- Uyarı levhaları

Kapsam
(1) Bu Yönetmelik kişisel koruyucu donanımları kapsar.
(2) Aşağıda belirtilen kişisel koruyucu donanımlar bu Yönetmelik kapsamı dışındadır:
a)Kolluk kuvvetlerince veya kamu düzeninin sağlanması amacıyla kullanılmak üzere özel
olarak tasarlananlar,
b) Sportif faaliyetlerde kullanılanlar hariç olmak üzere nefsi müdafaa amacıyla kullanılmak üzere
tasarlananlar,
c)Aşağıda belirtilen durumlarda, özel kullanım amacıyla tasarlananlar;
1) Aşırı olmayan atmosferik koşullarda,
2) Bulaşık yıkama işlemlerinde su ve neme karşı.
ç)İlgili uluslararası antlaşmaların uygulandığı deniz ve hava taşımacılığında münhasıran kullanılanlar,
d)Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonunun 22 sayılı Motosiklet ve Moped Sürücüleri ve
Yolcuları İçin Koruyucu Başlıklar ve Siperliklerinin Onayı ile İlgili Teknik Düzenleme kapsamındaki baş,
yüz ve göz koruyucular.

CE harfinin dikey boyutlarının uzunluğu kaç mm den küçük olmamalı?

CE işaretinin harflerinin dikey boyutları tamamıyla aynı olmalı ve 5 mm'den küçük olmamalıdır
Ağırlığı TSE standardına göre 450 gr, Avrupa standartlarına göre300-400 gr arasındadır.
10-15 kg ağırlık düşmesine karşı dayanıklı olmalıdır.
76
 Baretlerin Raf ömürleri üretim tarihinden itibaren 5 Yıldır.

BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

BÜYÜK KAZA SENARYO BÜYÜK KAZA ÖNLEME GÜVENLİK RAPORU DAHİLİ ACİL DURUM
DOKÜMANI POLİTİKASI PLANI

Alt ve üst seviyeli Alt seviyeli kuruluşun Üst seviyeli kuruluşun Üst seviyeli kuruluşun
kuruluşların işletmecisi işletmecisi; hazırlar veya işletmecisi; hazırlar veya işletmecisi; hazırlar veya
hazırlar veya hazırlatır. hazırlatır. hazırlatır. hazırlatır.

Büyük kaza senaryo
dokümanı: Büyük
endüstriyel kaza
tehlikelerinin
belirlenmesi ve bu
tehlikelerden
kaynaklanacak risklerin
değerlendirilmesi
amacıyla büyük kaza
senaryo dokümanı
hazırlanır veya
hazırlatılır.
İşletmeci, tehlikeli
maddelerin cinsi ve/veya
miktarındaki değişiklik
nedeniyle alt veya üst
seviyeli bir kuruluş haline
gelmesi durumunda
kapsama dâhil olduğu
tarihi müteakiben bir yıl
içerisinde bu dokümanı
hazırlar
Büyük kaza önleme Güvenlik Raporu: Ek-4’te belirtilen bilgileri
politika belgesi: Büyük ve dâhili acil durum planı
Kuruluşun, kuruluşta
endüstriyel kazaları ile ilgili tebliğde
yürütülen faaliyetlerin ve
önlemek ve işyerinde belirtilen hususları
proseslerin tanıtımının
yüksek seviyede koruma dikkate alarak bir dâhili
yapıldığı, Ek-3’te
önlemi almak amacıyla, acil durum planı hazırlar
belirtilen ve kuruluşta
Ek-3’te belirtilen veya hazırlatır ve
uygulanan güvenlik
güvenlik yönetim sistemi kuruluşta muhafaza
yönetim sistemi ile ilgili
ile ilgili bilgilerin eder.
bilgilerin bulunduğu bir
bulunduğu bir belgedir.
belgedir. İşletmeye yeni İşletmeye yeni açılacak
kuruluş faaliyete açılacak kuruluş faaliyete kuruluş faaliyete
geçmeden önce, geçmeden önce güvenlik geçmeden önce dahili
hazırlar ve kuruluşta raporunu hazırlar ve acil durum planını
muhafaza eder. güvenlik raporunu hazırlar.
hazırladığına dair Aile,
Çalışma ve Sosyal
Hizmetler Bakanlığına
yazılı bildirimde bulunur
-Faaliyet halindeki Değişiklikler nedeniyle İşletmeci, dâhili acil
kuruluşlar için bu üst seviyeli bir kuruluş durum planını;
maddenin yürürlüğe haline gelen kuruluşlar kuruluşun bulundurduğu
girmesini müteakiben işletmeye yeni açılacak tehlikeli maddelerin cinsi
altı ay içerisinde, kuruluş olarak ve/veya miktarındaki
değerlendirilmez, bu değişiklik nedeniyle üst
- Değişiklik nedeniyle alt
durumda kuruluş seviyeli bir kuruluş
seviyeli bir kuruluş
güvenlik raporunu haline gelmesi
haline gelmesi
kapsama dâhil olduğu durumunda kapsama
durumunda kapsama
tarihi müteakiben bir yıl dâhil olduğu tarihi
dâhil olduğu tarihi
içerisinde hazırlar müteakiben bir yıl
müteakiben bir yıl
içerisinde hazırlar.
içerisinde,

-Diğer durumlarda
faaliyete geçmeden
önce, hazırlar ve
kuruluşta muhafaza
eder.

Aile, Çalışma ve Sosyal Aile, Çalışma ve Sosyal Aile, Çalışma ve Sosyal Çevre ve Şehircilik
Hizmetler Bakanlığı, Hizmetler Bakanlığı, Hizmetler Bakanlığı, Bakanlığı, tebliğ
tebliğ yayımlar. tebliğ yayımlar. tebliğ yayımlar. yayımlar.

BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİNAZALTILMASI HAKKINDA

YÖNETMELİK
BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZA BİLDİRİM KRİTERLERİ
Bu Ek’in 1 inci maddesi kapsamında meydana gelen herhangi bir kazanın veya 2, 3 ve 4 üncü
maddelerde belirtilen kaza sonuçlarından en az birinin meydana gelmesi durumunda büyük
endüstriyel kaza bildirimi yapılır.

77
 1. Tehlikeli maddelerden kaynaklanan;
Bu Yönetmeliğin Ek-1 Sütun 3’teki eşik değerinin en az % 5’i ve daha fazla tehlikeli maddenin dâhil
olduğu herhangi bir yangın, patlama veya emisyonu (Sızıntı, kaza sonucu dökülme vb.).
2. İnsana ve mala zarar;
Aşağıdaki olaylardan herhangi birine sebep olan tehlikeli bir kimyasalın dâhil olduğu bir kaza;
a) Bir kişinin ölümü,
b) Kuruluş içerisinde altı kişinin yaralanması ve her birinin en az 24 saat hastanede tutulması,
c) Kuruluş sınırları dışında en az bir kişinin yaralanması ve her bir kişinin en az 24 saat hastanede
tutulması,
ç)Kuruluş sınırları dışındaki konutların hasar görmesi ve kullanılamaz durumda olması,
d) Halkın iki saatten daha fazla süreliğine tahliye edilmesi veya evlerinden çıkma yasağı getirilmesi
(Kişi x saat değeri en az 500 olmalıdır),
e) İki saatten fazla içme suyunun, elektriğin, gazın veya telefonun kesilmesi
(Kişi x saat değeri en az 1000 olmalıdır).

3. Çevreye verilen hasar;

3.1. Karasal habitata uzun süreli veya kalıcı hasar;
a) 0,5 ha veya daha fazla bir habitatın veya yasayla koruma altına alınan bir alanı,
b) 10 ya da daha fazla hektarlık tarım alanlarını da içeren bir habitat alanı,
3.2. Tatlısu ve deniz habitatına olan uzun süreli veya önemli hasar;
a) Nehir veya kanal boyunca olan 10 km veya daha fazla hasar,
b) Göle veya gölete olan 1 hektar veya daha fazla hasar,
c) Deltaya olan 2 hektar veya daha fazla hasar,
ç)Açık denizlere veya kıyılara olan 2 hektar veya daha fazla hasar,
3.3. Akifer ya da yeraltı suyuna 1 hektar ya da daha fazla alana olan önemli hasar.
4. Mala olan hasar;
a) Kuruluştaki mala olan 5 milyon TL ve üzerindeki hasar,
b) Kuruluş sınırları dışındaki mala olan 2 milyon TL ve üzerindeki hasar.

Alerjik madde:
Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha
sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan
maddeleri ifade eder.
Alevlenir madde:
Parlama noktası 21°C - 55°C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir.
Kolay alevlenir madde:
Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak
alevlenen maddeyi veya ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş
kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki maddeyi veya parlama
noktası 21°C’nin altında olan sıvı haldeki maddeyi veya su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli
miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan maddeleri ifade eder.
Çok kolay alevlenir madde:
0°C’den düşük parlama noktası ve 35°C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile
oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddelerdir.

KOLAY EZBERLE:
Alevlenir madde:
parlama noktası 21°c - 55°c arasında olan olan sıvı maddelerdir.
Kolay alevlenir madde:
Enerji uygulaması olmadan- parlama noktası 21°c’nin altında olan sıvı-katı ve gaz yayan maddelerdir.
Çok kolay alevlenir madde:
0°c’den düşük parlama noktası ve 35°c’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı oda sıcaklığında ve
basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddelerdir.

78
 KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA

Aşındırıcı madde:
Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir.
Toksik madde:
Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde
akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri ifade eder.
Çok toksik madde:
Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı
üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelere denir.
Üreme için toksik madde:
Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve
kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri
meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddelerini ifade eder.
Zararlı madde:
Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya
kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri ifade eder.

KOLAY EZBERLE:
Toksik madde: Az solunduğunda…....insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme
neden olan maddelere denir.
Çok toksik madde: Çok az solunduğunda.........insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya
ölüme neden olan maddelere denir.
Üreme için toksik madde: Solunduğunda...........üreme fonksiyonlarını olumsuz etkiler, Doğacak
çocuğu kalıtımsal olmayan olumsuz etkiler.
Zararlı madde :Solunduğunda.........insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme
neden olan maddelere denir.
Anahtar kelimelerin altı
çizilmiştir.
KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA
Kimyasal madde:
Doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak
üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına
bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımlardır.
Oksitleyici madde:
Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik
reaksiyona neden olan maddeleridir.
KOLAY EZBERLE:
Oksitleyici madde: Ekzotermik Reaksiyon(Anahtar kelime)
Solunum bölgesi merkezi:
Kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında
kalan yarısını ifade eder.
Tahriş edici madde:
Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, eskar veya
ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddeleri ifade eder.
Tehlikeli kimyasal madde:
-Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı,
tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir
veya birkaçına sahip maddeler,
-Yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik
özellikleri ve kullanılma veya işyerinde bulundurulma şekli nedeni ile işçilerin sağlık ve güvenliği
yönünden risk oluşturabilecek maddeler,
-Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddelerdir.
Biyolojik sınır değeri:
Kimyasal maddenin ve metabolitinin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun ve etki
79
 göstergesinin üst sınırını ifade eder.

KISALTMALAR AÇIKLAMALARI
EINECS Avrupa Mevcut Ticari Kimyasal Maddeler Envanteri.
CAS Kimyasal maddelerin servis kayıt numarası.
Özel işaret “Deri” işareti, vücuda önemli miktarda deri yoluyla geçebileceğini gösterir.
TWA 8 saatlik belirlenen referans süre için ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı
ortalama.
STEL Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık bir süre için aşılmaması gereken
maruziyet üst sınır değeri.
mg/m3 20 oC sıcaklıkta ve 101,3 KPa. (760 mm cıva basıncı) basınçtaki 1 m3 havada
bulunan maddenin miligram cinsinden miktarı.
ppm 1 m3 havada bulunan maddenin mililitre cinsinden miktarı (ml/m3).
Civa ve iki değerlikli inorganik bileşiklerine maruziyetin izlenmesinde
(belirlenmesinde), mesleki maruziyet sınır değerlerini tamamlayıcı ilgili biyolojik
izleme teknikleri de dikkate alınacaktır
Sağlığa etkileri konusunda, sınırlı bilimsel veri bulunan maddeler.
Uygun maruziyet izleme yöntemi seçilirken, ortamda bulunabilecek diğer sülfür
bileşiklerinin olası sınırlamaları ve etkileşimleri de dikkate alınacaktır.
Buhar Gırtlağı geçen ve havanın iletildiği kanallara (soluk borusu, bifürkasyonlar) ve
ciğerin solunum ile ilgili bölgelerine (toraks) nüfuz eden ortalama 10 µm
çapındaki solunabilir partiküller olarak tanımlanır.

KURŞUN

Bağlayıcı biyolojik sınır değer: 70 μg Pb/100 ml kan

Aşağıdaki durumlarda tıbbi gözetim yapılır:

-Havadaki kurşunun, haftada 40 saat çalışma

süresine göre hesaplanmış, zaman ağırlıklı
0.075 mg/m3ten fazla ise,
ortalama konsantrasyonu

Çalışanlardan herhangi birinin kanındaki kurşun 40 μg Pb/100 ml kandan fazla ise.

Seviyesi

Yükümlülük süresi Kurşun :3 yıl Akut ise:1 ay

SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-124

Aşağıda belirtilen kimyasal maddelerin ithali, üretimi ve bu maddelerin işyerinde kullanımı ile
kimyasal maddeler ihtiva eden aşağıda belirtilen işlerin yapılması yasaktır. Ancak bu maddelerin
başka bir kimyasal madde içindeki veya atık maddedeki konsantrasyonu, % 0,1 (ağırlıkça) limit
değerlerin altında bulunuyorsa bu yasak uygulanmaz:
Madde adı Yasak Uygulanmayacak
EINECS No CAS No Limit Değer

202-080-4 91-59-8 2-naftilamin ve tuzları % 0,1 (ağırlıkça)

202-177-1 92-67-1 4-aminodifenil ve tuzları % 0,1 (ağırlıkça)

202-199-1 92-87-5 Benzidin ve tuzları % 0,1 (ağırlıkça)
202-204-7 92-93-3 4-nitrodifenil % 0,1 (ağırlıkça)

80
 Tank mesafeleri: Vana, flanş gibi ek yeri olmayan yanıcı gaz veya sıvı boru hatları ile
oksijen depolama tankı arasındaki uzaklıklar:
TANK KAPASİTESİ (M3) UZAKLIK (M)
0-1 0 1
11-5 0 2
51- 1 00 3
101-2 00 4
201-1 0000 5

EZBER KODU:151-21
Yukarıdan aşağı 151-21 Rakamı uzaklık belirten rakamların ilk sayıları yukarıdan aşağı 151-21 i yazın
ve yanlarına diğer rakamları yerleştiriniz. Uzaklık mesafelerini kolaylıkla bulabilirsiniz.

SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-125

Araç park yerleri, işyerinin sınırları, açık alev ve sigara içmeye izin verilen yerler, yüksek basınçlı
yanmayan gaz depoları, yüksek ve orta gerilimdeki elektrik transformatörleri, yanıcı malzeme
depoları (ahşap bina ve yapılar), her türlü makine ve ekipman, maden ocakları, kanal ve logarlar,
kuyu ve benzeri yapılar, yanıcı gaz ve sıvı boru hatlarındaki vanalar, flanşlar ve ek yerleri ile oksijen
depolama tankı arasındaki uzaklık:
TANK KAPASİTESİ (M3) UZAKLIK (M)
0- 100 3
101-200 4
201-400 5
401- 1000 6
1001-2000 10
2001-3000 13
3001- 10000 15

EZBER KODU:124-123-1
124-123-1 Rakamı uzaklık belirten rakamların ilk sayıları yukarıdan aşağı 124-123-1'i yazın ve
yanlarına diğer rakamları yerleştiriniz. Uzaklık mesafelerini kolaylıkla bulabilirsiniz.

Ofis, kantin, çalışanların ve ziyaretçilerin toplandığı bina ve benzeri yerler, kompresör, vantilatör,
hava çekiş yerleri, yüksek miktarda parlayıcı gaz ve LPG’nin ulusal kanunlara uygun olarak
depolandığı yerler ile oksijen tankının arasındaki uzaklık:
TANK KAPASİTESİ (M3) UZAKLIK (M)
0-400 5
401-1000 6
1001-2000 10
2001-3000 13
3001-4000 14
4001-10000 15

EZBER KODU:412-341
412-341 Rakamı uzaklık belirten rakamların ilk sayıları yukarıdan aşağı 412-341'i yazın ve yanlarına
diğer rakamları yerleştiriniz. Uzaklık mesafelerini kolaylıkla bulabilirsiniz.
SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-126
Vana, flanş gibi ek yeri olmayan yanıcı gaz veya sıvı boru hatları ile sıvı argon ve sıvı azot depolama
tankı arasındaki uzaklıklar:
TANK KAPASİTESİ (M3) UZAKLIK (M)
0- 100 1
101-600 2
601- 1000 3
1001-3000 4
3001- 10000 5

EZBER KODU:161-31
81
 161-31 Rakamı uzaklık belirten rakamların ilk sayıları yukarıdan aşağı 161-31'i yazın ve yanlarına diğer
rakamları yerleştiriniz. Uzaklık mesafelerini kolaylıkla bulabilirsiniz.

Araç park yerleri, açık alev ve sigara içilmesine izin verilen yerler, yüksek basınçlı yanmayan gaz
depoları, kantin, çalışanların ve ziyaretçilerin toplandığı bina ve benzeri yerler, sabit parlayıcı gaz
depoları, parlayıcı sıvı ve LPG depoları, yanıcı, parlayıcı, gaz ve sıvı boru hatlarındaki vana ve flanş
gibi ek yerleri ile sıvı argon ve sıvı azot depolama tankı arasındaki uzaklık:
TANK KAPASİTESİ (M3) UZAKLIK (M)
0- 100 3
101-200 4
201-400 5
401-600 6
601-900 7
901- 1000 8
1001-2000 10
2001-3000 12
3001- 4000 14
4001- 10000 15
EZBER KODU:124-691-2341
124-691-2341 Rakamı uzaklık belirten rakamların ilk sayıları yukarıdan aşağı 124-691-2341'i yazın ve
yanlarına diğer rakamları yerleştiriniz. Uzaklık mesafelerini kolaylıkla bulabilirsiniz.

LD50:Solunum yolu dışında başka bir yolla organizmaya girerek etki gösteren katı veya sıvı haldeki
kimyasal maddenin belli koşullarda bir defa verildiğinde, verildiği gruptaki hayvanların % 50'sini
öldüren dozdur. Birimi mg/kg
LC50: Test hayvanlarının yarısını öldürmek için gerekli konsantrasyon. Birimi mg/L veya mg/m³
(hava)dır.

KARBONDİOKSİT CO2(G) KARBONMONOKSİT CO(G)

Yanma reaksiyonlarında yeterli oksijen varsa
karbon monoksit yerine karbondioksit oluşur.
C(k)+O2(g) — CO2(g)
Karbondioksit renksiz ve kokusuz bir gazdır
Havadan ağır olduğu için, bulunduğu kapalı
ortamın tabanında toplanır
Karbondioksit miktarının artması oksijeni
azaltacağından solunum sayısı ve sıklığı artar.
% 1 - 3 yoğunluğunda orta sürede tehlikesizdir.
% 3 - 6 yoğunluğunda baş ağrıları başlar. % 6 -10
yoğunlukta baş dönmesi, görme bozuklukları ve
şuursuzluk başlar, %10'dan fazla yoğunlukta
narkotik etki görülür
Karbonun yetersiz oksijenle birlikte yanmasıyla
açığa çıkan gaz karbon monoksittir. C(k) + 1/2
02(g) — CO(g)
Karbon monoksit renksiz, kokusuz ve tatsız bir
gaz olup karbon içeren fosil yakıtların yanması
ile ortaya çıkar
Karbon monoksit çok zehirli bir gazdır. Yetişkin
bir insan, yarım saat boyunca, % 1 oranında
karbon monoksit içeren bir odada kapalı kalırsa
kısa sürede yaşamını yitirir
Karbon monoksitin insan sağlığına diğer bir
önemli etkisi de kandaki hemoglobin hücresinin
oksijen taşıma kabiliyetini azaltmasıdır.

GAZLAR

82
 1-Basit boğucu 2-Kimyasal 3-Tahriş edici 4-Sistemik zehir etkisi
gazlar boğucu gazlar gazlar gösteren gazlar
Kod:HAKEM-P (Zehirleyici) Kod:KAFKAFA Kod:SFANK
H idrojen Karbonmonoksit K lor S tibin
A setilen Hidrojen sülfür A monyak F osfin
K arbondioksit Hİdrojen siyanür F osgen Asrin
E tan K ükürtdioksit Nikel karbonil
M etan A zot oksitler Karbonsülfür
P ropan ve bütan F ormaldehit
A zotdioksit
KOLAY EZBERLE:
NOT:Ezber yaparken gazların ilk harflerini kullanarak elde edilen kodlamaları kullanın.
1- Basit boğucu gazlar -Kod:HAKEM-P
2- Kimyasal boğucu gazlar(Zehirleyici):3 tane ezberleyin.
3- Tahriş edici gazlar-Kod:KAFKAFA
4- Sistemik zehir etkisi gösteren gazlar -Kod:SFANK

Pestisit terimi:
Zirai mücadele ilaçları (pestisitler), insan sağlığına ve tarımsal üretime zarar veren böceklere,
hastalıklara ve yabancı otlara karşı kullanılan kimyasal maddelerdir.
- insektisit (böcek öldürücü),
-Herbisit (yabani ot öldürücü),
-Fungusit (küf, mantar öldürücü),
-Rodentisit (kemirgen öldürücü) vb. şekilde sınıflandırılan kimyasal maddelerin tümünü
kapsamaktadır.
Püskürtme işlemi sonucunda çalışanlar, tahıl tozları, küflü tahıl tozları, tahriş edici (irritant) tozlar,
hayvan kepekleri, pestisitler, amonyak ile hidrojen sülfür, kükürt dioksit, azot oksitler, metan ve ozon
gibi bozunma ürünü olan tehlikeli toksik kimyasal maddelere maruz kalabilmektedirler.
Tarım sektöründe kullanılan pestisitlerin vücuda girme yolları; deri, solunum, ağız ve göze temas
yoluyla olmaktadır.
Pestisitlere maruziyet sonucu akut veya kronik şekilde sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir.
Pestisitlerin neden olduğu başlıca sağlık sorunları;
- Göz, cilt ve solunum yolu tahrişleri, - Alerjik tepkiler, - Kusma, baş ağrısı, ishal,
- Garip ve saldırgan davranışlar, depresyon (sinir sistemi etkilenmeleri),
- Kaslarda zayıflık, El ayak eşgüdümünde sorunlar, -Ciddi durumlarda akciğer ödemi,
-Parkinson hastalığı, -Mutasyon, - Kanser (lösemi, lenfoma, beyin ve yumuşak doku kanserleri vb.)

RADYASYON GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK
Yıllık doz sınırları:
Yıllık doz sınırları sağlığa zarar vermeyecek şekilde uluslararası standartlara uygun olarak, Kurum
tarafından radyasyon görevlileri ve toplum üyesi kişiler için ayrı ayrı belirlenmiştir. Yıllık toplam doz
aynı yıl içindeki dış ışınlama ile iç ışınlamadan alınan dozların toplamıdır.
Kişilerin, denetim altındaki kaynaklar ve uygulamalardan dolayı bu sınırların üzerinde radyasyon
dozuna maruz kalmalarına izin verilemez ve bu sınırlara tıbbi ışınlamalar ve doğal radyasyon
nedeniyle maruz kalınacak dozlar dahil edilemez.

a) Radyasyon görevlileri için etkin doz:

-Ardışık beş yılın ortalaması 20 mSv'i,
-Herhangi bir yılda ise 50 mSv'i geçemez.
-El ve ayak veya cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 500 mSv, göz merceği için 150 mSv'dir.
-Cilt için en yüksek radyasyon dozuna maruz kalan 1 cm2'lik alanın eşdeğer dozu, diğer alanların aldığı
doza bakılmaksızın ortalama cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir.

b) Toplum üyesi kişiler için etkin doz:

83
 -Yılda 1 mSv'i geçemez.
-Özel durumlarda; ardışık beş yılın ortalaması 1 mSv olmak üzere yılda 5 mSv'e kadar izin verilir.
-Cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 50 mSv, göz merceği için 15 mSv'dir
c) 18 yaşından küçükler:
-Tüzüğün 6ncı maddesine göre radyasyon uygulaması işinde çalıştırılamazlar.
-Bu Yönetmeliğin 15inci maddesinin (b) bendinde belirtilen alanlarda, eğitim amaçlı olmak koşuluyla,
eğitimleri radyasyon kaynaklarının kullanılmasını gerektiren 16-18 yaş arasındaki stajyerler ve
öğrenciler için etkin doz,
-Herhangi bir yılda 6 mSv'i geçemez.
-Ancak el, ayak veya deri için yıllık eşdeğer doz sınırı 150 mSv,
-Göz merceği için 50 mSv'dir.

Özel durumlar için planlanan ışınlanmalar:

Normal uygulamalarda ortaya çıkan ve yıllık doz sınırları üzerinde etkin doza maruz kalmayı
gerektiren, fakat ışınlanmanın dışında başka yöntemlerin bulunmadığı özel durumlarda Kurum'un
izniyle yapılan ışınlanmalardır.
-Özel durumlarda ışınlamaya maruz kalacak radyasyon görevlileri için:
-Doz sınırları herhangi bir yılda 50 mSv'i,
-Birbirini takip eden 10 yıl içinde ortalama yıllık 20 mSv'i ve toplamda 100 mSv'i geçemez.
Yıllık etkin dozun beş katından fazla radyasyon dozu almış radyasyon görevlileri ile çocuk doğurma
çağındaki radyasyon görevlileri özel bir durum için planlanmış ışınlanmalarda görevlendirilemezler.

Hamile radyasyon görevlileri için doz sınırları:

Hamileliği belirlenmiş kadın çalışan, çalışma şartlarının yeniden düzenlenebilmesi amacıyla yönetimi
haberdar eder. Hamileliğin bildirilmesi kadın çalışanın çalışmasına engel teşkil etmez, gerekiyorsa
çalışma koşulları yeniden düzenlenir. Bu nedenle, doğacak çocuğun alacağı dozun mümkün olduğu
kadar düşük düzeyde tutulması sağlanır ve toplum için belirlenen doz sınırlarına uyulur.
Emzirme dönemindeki kadın çalışanlar, radyoaktif kontaminasyon riski taşıyan işlerde çalıştırılmaz.

Görevi gereği ışınlanmalar için ikincil sınırlar:

Görevi gereği ışınlanmalar için doz sınırları ile uygunluğu sağlamak üzere, eşdeğer doz indisleri ve Ek-
2'de verilen yıllık vücuda alınma sınırları değerleri (ALI) kullanılır.

Kritik gruplar için ikincil sınırlar:

Yetişkinlerden oluşan kritik grup üyesi kişiler için, Ek-2'de verilen uygun "ALI" değerlerinin 1/10'u ve iç
ışınlanma durumunda bebek ve çocuklardan oluşan kritik grup üyesi kişiler için ise uygun "ALI"
değerlerinin 1/100'ü kullanılır.
Radyasyon alanlarının sınıflandırılması:
Maruz kalınacak yıllık dozun 1 mSv değerini geçme olasılığı bulunan alanlar radyasyon alanı olarak
nitelendirilir ve radyasyon alanları radyasyon düzeylerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
a)Denetimli Alanlar:
Radyasyon görevlilerinin giriş ve çıkışlarının özel denetime, çalışmalarının radyasyondan
korunma bakımından özel kurallara bağlı olduğu ve görevi gereği radyasyon ile çalışan kişilerin ardışık
beş yılın ortalama yıllık doz sınırlarının 3/10'undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri
alanlardır.
Denetimli alanların girişlerinde ve bu alanlarda aşağıda belirtilen radyasyon uyarı levhaları
bulunması zorunludur:
1) Radyasyon alanı olduğunu gösteren temel radyasyon simgeleri (Ek-3),
2) Radyasyona maruz kalma tehlikesinin büyüklüğünü ve özelliklerini anlaşılabilir şekilde
göstermek üzere gerekli bilgi, simge ve renkleri taşıyan işaretler,
3) Denetimli alanlar içinde radyasyon ve bulaşma tehlikesi bulunan bölgelerde geçirilecek sürenin
sınırlandırılması ile koruyucu giysi ve araçlar kullanılması gerekliliğini gösteren uyarı işaretleri.
b)Gözetimli Alanlar:
Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 1/20'sinin aşılma olasılığı olup, 3/10'unun aşılması

84
 beklenmeyen, kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren
alanlardır.

Radyasyon alanlarının izlenmesi:

Radyasyon alanlarının izlenmesinde uygun radyasyon ölçüm cihazları ve dozimetreler kullanılır.
Radyasyon alanlarının radyasyon/radyoaktivite düzeyi ölçümleri Kurum tarafından belirtilen sıklık ve
yöntemlere uygun olarak yapılır. Bu ölçümlerde kullanılan cihazların kalibrasyonları Kurum tarafından
uygun görülen aralıklarla, Kurumun İkincil Standart Dozimetre Laboratuvarı'nda yapılır.

Öğrenciler:
16-18 yaşları arasındaki öğrenci ve stajyerlere sadece gözetimli alanlarda eğitim izni verilebilir.
Öğrenci ve stajyerlerin doz sınırları bu Yönetmeliğin 10uncu maddesi (c) bendinde belirtilmektedir.

Ziyaretçiler:
Ziyaretçiler denetimli alanlara kesinlikle, gözetimli alanlara ise radyasyondan korunma
sorumlusundan izin almadan giremezler. İzin verilen ziyaretçilerin giriş ve çıkış saatlerinin kayıtlarının
tutulması radyasyondan korunma sorumlusu tarafından sağlanır.

Araştırma amaçlı tıbbi ışınlanmalar:

Kişiye net bir yarar sağlamayan, alacakları doz ve risk hakkında kişilerin bilgilendirildiği, kişilerin ve
Etik Komite'nin yazılı onayı alınmış araştırma amaçlı gönüllü ışınlanmalarda, halk için bir yıllık en
yüksek izin verilen doz düzeyi aşılamaz. Çok özel durumlarda Kurum tarafından onaylanmak
koşuluyla radyasyon görevlileri için izin verilen ortalama yıllık doz düzeyine izin verilebilir.
Gönüllüler ve ziyaretçiler:
Gerek görülen hallerde tıbbi tanı ve tedavi altındaki hastalara gönüllü ve bilinçli olmak koşuluyla
yardım etmek isteyen veya hasta ziyareti için gelen kişilerin alacakları etkin doz, tanı ve tedavi
süresince 5 mSv değerini aşamaz.

Görev Gereği Işınlanmalar:

Görev gereği ışınlanmalarda yıllık doz sınırları bu Yönetmeliğin 10uncu, özel durumlardaki
ışınlanmalar 11inci, radyasyon alanları 15inci, kayıtlar 70inci, sorumluluklar ise 71inci maddesinde
belirtilmiştir.
Çalışma koşulları
Görevleri gereği radyasyona maruz kalan kişilerin çalışma koşulları aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
Çalışma Koşulu A:
Yılda 6 mSv'den daha fazla etkin doza veya göz merceği, cilt, el ve ayaklar için yıllık eşdeğer doz
sınırlarının 3/10'undan daha fazla doza maruz kalma olasılığı bulunan çalışma koşuludur.
Çalışma Koşulu B:
Çalışma Koşulu A'da verilen değerleri aşmayacak şekilde radyasyon dozuna maruz kalma olasılığı
bulunan çalışma koşuludur.

Kişisel dozimetre zorunluluğu:

Çalışma Koşulu A durumunda görev yapan kişilerin, Çalışma Koşulu A: Yılda 6 mSv'den daha fazla
etkin doza veya göz merceği, cilt, el ve ayaklar için yıllık eşdeğer doz sınırlarının 3/10'undan daha
fazla doza maruz kalma olasılığı bulunan çalışma koşuludur. Kişisel dozimetre kullanması
zorunludur.
Dozimetri hizmeti, Kurum ve Kurum tarafından uygun görülen kuruluşlar tarafından verilir
ve dozimetrik değerlendirme sonuçları merkezi doz kayıt sistemine işlenir.
Dozimetri hizmeti verecek kuruluşların uygunluk ölçütleri ile çalışma usul ve esasları Kurum
tarafından belirlenir.

85
 Seçilen iskelenin karmaşıklığına bağlı olarak kurma, kullanma ve sökme planı;
Yapı işlerinde inşaat mühendisi,
İnşaat veya yapı eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmen,
İnşaat teknikeri veya yüksek teknikeri;
Gemi inşası ve sökümü işlerinde ise gemi inşaatı mühendisi tarafından yapılır veya yaptırılır. Bu plan,
İskele ile ilgili detay bilgileri içeren standart form şeklinde olabilir.

2.2. Kaldırma ve iletme ekipmanları

2.2.1. Standartlarda aksi belirtilmediği sürece, kaldırma ve iletme ekipmanları, beyan edilen yükün
en az 1,25 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olur ve bunların
bu yüke dayanıklı ve yeterli yük frenleri bulunur.
2.2.2. Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri,
Makine mühendisleri, Makine veya metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler ya da makine
tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
Söz konusu periyodik kontrollerde tahribatsız muayene yöntemlerinin kullanılması durumunda,
Bu yöntemler sadece TS EN ISO 9712 standartına göre eğitim almış mühendisler,
Teknik öğretmenler, Teknikerler veya yüksek teknikerler tarafından uygulanabilir.

2. Periyodik kontrole tabi iş ekipmanları(2.1. Basınçlı kap ve tesisatlar)

Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır.
Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan
sürelerle yapılır. Ancak iş ekipmanının özelliği ve işletmeden kaynaklanan zorunlu şartlar gereğince
hidrostatik test yapma imkânı olmayan basınçlı kaplarda hidrostatik test yerine standartlarda
belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir. Bu durumda, düzenlenecek periyodik
kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilir.

Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri,

Makine mühendisleri,
Metalurji ve malzeme mühendisleri,
Makine veya metal eğitimi bölümü mezunu
Teknik öğretmenler ya da
Makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
Söz konusu periyodik kontrollerde tahribatsız muayene yöntemlerinin kullanılması durumunda,
Bu yöntemler sadece TS EN ISO 9712 standartına göre eğitim almış mühendisler, teknik öğretmenler,
teknikerler veya yüksek teknikerler tarafından uygulanabilir.

SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-134

KONTROL
PERİYODU
EKİPMAN ADI (Azami Süre) PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ
(İlgili standartın (İlgili standartlar aşağıda
ön-gördüğü belirtilmiştir.)**
süreler saklı
kalmak koşulu ile)*
Standartlarda süre TS 2025, TS EN 12952-6 ve TS 377-5 EN
Buhar kazanları belirtilmemişse 12953-5 standartlarında belirtilen
1 Yıl kriterlere uygun olarak yapılır.
Kalorifer kazanları
Standartlarda süre TS EN 13445-5, TS EN 303-1, TS EN 303-
belirtilmemişse 3 ve TS EN 303-5 standartında belirtilen
1 Yıl kriterlere uygun olarak yapılır.

TS EN 1802, TS EN 1803, TS EN 1968, TS

Standartlarda süre
Taşınabilir gaz tüpleri EN 14876 ve TS EN ISO 16148
belirtilmemişse
(Dikişli, dikişsiz) standartlarında belirtilen kriterlere
3Yıl
uygun olarak yapılır.
86

Taşınabilir asetilen tüpleri
Manifoldlu asetilen tüp
demetleri
Manifoldlu tüp demetleri
Sıvılaştırılmış gaz tankları
(LPG, ve benzeri) (yerüstü)
Sıvılaştırılmış gaz tankları
(LPG, ve benzeri) (yer altı)
Kullanımdaki LPG tüpleri
Basınçlı hava tankları
Kriyojenik tanklar
Tehlikeli sıvıların bulunduğu
tank ve depolar
TS EN ISO 10462
TS EN ISO 10462 standartında belirtilen
standartında
kriterlere uygun olarak yapılır.
belirtilen sürelerde
Standartlarda süre TS EN ISO 13088, TS EN 13720 ve TS EN
belirtilmemişse 15888 standartlarında belirtilen
1 Yıl kriterlere uygun olarak yapılır.
Standartlarda süre TS EN 13385, TS EN ISO 10961 ve TS EN
belirtilmemişse 15888 standartlarında belirtilen
1 Yıl kriterlere uygun olarak yapılır.
TS 1446, TS EN 12817 ve TS EN 12819
10 Yıl standartlarında belirtilen kriterlere
uygun olarak yapılır.
TS EN 12817, TS EN 12819
10 Yıl standartlarında belirtilen kriterlere
uygun olarak yapılır.
Standartlarda süre
TS EN 1440 standartında belirtilen
belirtilmemişse
Kriterlere uygun olarak yapılır.
1 Yıl
Standartlarda süre TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1, TS EN
belirtilmemişse 13445-5 standartlarında belirtilen
1 Yıl kriterlere uygun olarak yapılır.
TS EN ISO 21009-2 TS EN ISO 21029-2, TS EN ISO 21009-2,
standartında TS EN 13530-3 ve TS EN 14197-3
belirtilen standartlarında belirtilen kriterlere
sürelerde. uygun olarak yapılır.
API 620, API 650, API 653, API 2610
standartlarda belirtilen kriterlere uygun
10 Yıl olarak yapılır.

İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ

-LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri ise 5 yılda bir kontrol ve teste tabi tutulur.
-Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve
bunların sabit donanımı.
-Kademeli sıkıştırma yapan kompresörlerin her kademesinde hidrostatik basınç deneyi,
basınçlı hava tankları ile bunların sabit donanımlarının, o kademede müsaade edilen en
yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılır.
Tehlikeli sıvılar:
Aşındırıcı veya sağlığa zararlı sıvılardır. Tahribatsız muayene yöntemleri kullanılır.
Periyodik kontrol süreleri API 510 standartı esas alınarak belirlenen basınçlı ekipmanlarda;
basınçlı ekipmandaki içerik (basınç ve benzeri) kayıpları ile korozyon gibi nedenlerle meydana
gelen bozulmalar dikkate alınarak yapılan risk değerlendirmesi ve yönetimi çerçevesinde
belirlenen periyodik kontrol süreleri, ekipmanın kalan ömrünün yarısını ve her halükarda beş
yılı aşmaması gerekir.
Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak
verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan
konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir. Kapsamı periyodik kontrolle sınırlı
olmayan standartlar için periyodik kontrole ilişkin hükümler uygulanacak, imalata yönelik test
ve deneyler uygulanmayacaktır.

87
 2.3. Tesisatlar
2.3.1. İlgili standartlarda aksi belirtilmediği sürece, tesisatların periyodik kontrolleri yılda bir yapılır.
2.3.2. Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve
benzeri elektrik ile ilgili tesisatın periyodik kontrolleri:
-Elektrik mühendisleri
-Elektrik eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler,
-Elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
2.3.3. Elektrik dışında kalan diğer tesisatın periyodik kontrolleri:
-Makine mühendisleri,
-Makine ve metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler,
-Makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
2.4. Tezgâhlar
Tezgâhlara yılda bir bakım ve muayene yapılması yeterlidir.
Preslerin muayeneleri TS EN 692+A1 ve TS EN 693+A2 standartlarına uygun olarak gerçekleştirilir.
Bu bentte sayılan ekipmanlar için bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde yer alan hükümler
uygulanmaz.

Manlift:
Makaslı platform sayesinde personellerin belirli yüksekliğe çıkmasını sağlayan araçlardır.
Manliftler özelliklerine bağlı olarak 8 – 22 metre yüksekliğe çıkabilmektedir. Manlift sayesinde
personel ve elemanlarınız belirli yüksekliğe rahatlıkla ve güvenle çıkabilir işlerini kolayca
halledebilirler.
Platform boyutları 3m ila 5m arasında değişir ve uzama kısalma özelliğine sahip olan platformlar
mevcuttur. Genişlikleri ise 1-1.5m arasında değişkenlik gösterebilir.
Manlift, akülü ve dizel olmak üzere iki tip çalışma motoruna sahiplerdir. Motor tiplerinden de
anlaşılacağı gibi akülü elektrik ile, dizel ise mazot ile çalışır. Düz zeminlerde çalışmaya müsaittir ve her
türlü iş için uygundur. Bir çeşit hareketli iskele görevi görür. Titreşimlere ve anormal hareketlere karşı
güvenlik kitleme sistemleri mevcuttur.
Manlift , Personelin çalışma bölgesine yükseltilmesi ve çalışma bölgesine işle ilgili basit alet yük vb.
taşıması amaçlıdır.
Manlift Operatörü Ehliyeti nedir?
Bu türde iş makinasını trafikte ve kapalı yada açık saha içinde yasal olarak kullanabilmeniz için verilen
eğitimler akabinde yapılan sınav sonucunda verilen iş makinası ehliyetidir.
(Manlift Operatörü Ehliyeti)
Manlift – Personel Yükseltici Ehliyeti aldığımda hangi araçları kullanabilirim ?
Makaslı Platformlar, Dikey Platformlar , Eklemli Platformlar , Teleskopik Platformlar , Sepetli Vinç ve
diğer her türlü personel yükseltme amaçlı kullanılan makinaları kullanabilirsiniz.
Forklift:
Sanayi kesimlerinde; depolama, gümrük, stoklama, ambarlama gibi iş yerlerinde ekonomik olarak iş
yapan makinelerdir. Bu makineler ile malzemelerin yükleme, boşaltma ve taşıma hizmetleri
yapılmaktadır. Yükleri çatallı kolları ile alıp kaldıran, muhtelif yerlere taşımaya, yüklemeye ve
istiflemeye yarayan ve en az 15 kw-20 hp motor gücüne sahip taşıma kapasitesi 600 kg ve yükleme
yüksekliği 2 metre olan makineyi ifade eder.
Dozer:
Bir traktör ve önüne kaldırılıp indirilebilir şekilde monte edilmiş bir kazıcı levhadan oluşur. Yürüyerek
sathi kazı yapmaya yarayan bir ekskavatör tipidir. Tırtıllı veya lastik tekerlekli yol yapım makinesidir .
Hangi İşlerde Kullanılır?
Her çeşit kazı işleri, Kabaca yapılması istenilen tesviye üsleri, Dolgu gerecinin yayılması, Her çeşit
enkazın (yıkıntı ve artık gereç) kaldırılması, Kar ve buzların temizlenmesi, Kazılan gerecin 90 m. ye
kadar itilerek taşınması, Dağlık ve kayalık arazide yolların açılması, Ağaçların devrilmesi, Zemin
örtülerinin temizlenmesi, Taş ocakları tabanlarının temizlenmesi, Skreyperlerin itilmesi veya
çekilmesi, Yumuşak zemine oturmuş veya devrilmiş iş makinelerinin kurtarılması.
Greyder:
Genel olarak greyderler, tesviye işlerinde, şev meyillendirme, hendek kazma ve yol yapımı için
kullanılan çok amaçlı makinelerdir. Greyderler yol inşaatlarında, kar temizleme işlerinde, hafriyatta ve
kazma işlemlerinde sorunsuz çalışmak için üretilmiştir.
Mobil vinç:
Malzemeleri ya da yükleri kaldırma, yeni bir yöne dönerek veya hareket ederek aktarma, yerlerini
88
 değiştirme, yükleme, boşaltma işlerinde kullanılan, bom uzunlukları en az 6 metre, kapasiteleri de en
az 2 ton ve en az 25 kw-33 hp motor gücüne sahip makineyi ifade eder.
Kule vinci:
Malzemeleri ya da yükleri kaldırma ve iletme, yeni bir yöne dönerek veya hareket ederek aktarma,
yerlerini değiştirme, yükleme, boşaltma işlerinde kullanılan, bom ucunda 400 kg yük taşıyabilen, dipte
ise 4000 kg yük taşıma gücüne sahip makinelerdir.

Personel ve yük yükseltici aracı :

En az 6 metre çalışma yüksekliği, 100 kg kaldırma kapasitesi olan personel veya personelle birlikte
yük yükseltmek için kullanılan ve sepet aparatı bulunan, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesine
sahip makineyi (manlift gibi) ifade eder.
Ekskavator:
Ekskavatör, toprak işlerinde kullanılan bir iş makinesidir. Ekskavatörün, üst kısmında tahrik motoru ve
kumanda tertibatı bulunur. Makinanın ön kısmında ise kazmayı sağlayan mekanizma mevcuttur.
Kepçeli, düz kepçeli, ters kepçeli, çeneli, draglin kovalı gibi çeşitleri vardır. Ekskavatör genel olarak
hendek kazıları, hareket alanı dar olan ve hemen yükleme gerektiren kazılarda, kırma
işlerinde, yapı temellerinde, kanal kazılarında ve tünellerde kullanılır. Ekskavatör, hareket
kabiliyeti çok yüksek bir iş makinası türüdür. Kazı ve yüklemeyi aynı anda yapabilmesi nedeniyle
alanında en çok kullanılan iş makinasıdır.
Beko Loder:(Yükleyici-Kazıcı):
Hem kazıyıcı hem yükleyicidir. Bir traktör, önde yüklemeyi sağlayan kepçe, arkada kazıcı kısmından
oluşur. Yükleme ve kazıcı kısmının hareketi, hidrolik sistem ile gerçekleşir. Yükleyici kısmı malzemeyi
bir yerden alıp bir yere yüklemek için kullanılır.

KONTROL
PERİYODU
(Azami Süre) PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ
EKİPMAN ADI (İlgili standartın ön- (İlgili standartlar aşağıda
gördüğü süreler belirtilmiştir.)
saklı kalmak koşulu
ile)
TS 10116, TS EN 280+A1, TS EN 818-
6+A1, TS EN 1495+A2, TS EN 1709, TS
Kaldırma ve/veya iletme Standartlarda süre EN 12079-3, TS EN 81–3+A1, TS EN
araçları belirtilmemişse 13015+A1, TS ISO 9386-1, TS ISO 9386-
1 Yıl 2, TS EN 12158-1+A1, TS EN 12158-
2+A1, TS EN 12159, TS EN 12927-7, TS
EN 13157+A1, TS EN ISO 13534, TS
ISO 789-2, TS ISO 3056, TS ISO 4309,
TS ISO 7592, TS ISO 9927-1, TS ISO
11662-1, TS ISO 12480-1, TS ISO
12482,(Ek ibare:RG-24/4/2017-
30047) ASME B30.17(8), FEM
9.751, FEM 9.752, FEM 9.755 ve FEM
9.756 standartlarında belirtilen
kriterlere uygun olarak yapılır.

89
 TS EN 13015+A1 standartında
Yürüyen merdiven ve yürüyen Standartlarda süre
belirtilen şartlar kapsamında yapılır.
bant belirtilmemişse
1 Yıl

TS 10689, TS EN ISO 3691-5, TS ISO

İstif Makinesi Standartlarda süre 5057, TS 10201 ISO 3184, TS ISO 1074
(forklift, transpalet, lift) belirtilmemişse ve FEM 4.004 standartlarında
1 Yıl belirtilen kriterlere uygun olarak
yapılır.
TS EN 1495 + A2 ve TS EN 1808
Standartlarda süre standartlarında belirtilen kriterlere
Yapı İskeleleri belirtilmemişse uygun olarak ve EK-II’nin 4 üncü
6 Ay maddesinde belirtilen hususlar
dikkate alınarak yapılır.
-Vinçlerin periyodik kontrollerinde yapılacak olan statik deneyde deney yükü, beyan edilen
yükün en az 1,25 katı, dinamik deneyde ise en az 1,1 katı olması gerekir.
-Mobil kaldırma ekipmanlarının dışında kalan kaldırma ekipmanları için kararlılık deneyi ise gerek
görüldüğünde ilgili standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
-Kapasitesinin altında kullanılacak kaldırma araçlarında beyan edilen kaldırılacak azami yük
görünecek şekilde işaretlenir. Beyan edilen yükün üstünde bir ağırlığın kaldırılmasının söz konusu
olduğu durumlarda kaldırma aracı kaldırılacak yükün miktarı esas alınarak yukarıda belirtilen
kriterler çerçevesinde teste tabi tutulmadan kullanılamaz. (Beyan yükü; kaldırma aracında işveren
tarafından beyan edilen kaldırılacak maksimum ağırlıktır.)
-Elektronik kumanda sistemi ile donatılmış kaldırma ve iletme ekipmanının periyodik kontrolünde
makine ve elektrik ile ilgili branşlarda periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler birlikte görev alır.

-İskelelerin periyodik kontrolleri

-Mühendislik ve mimarlık fakültelerinden inşaat ve makine mühendisliği ile
-Mimarlık bölümü mezunları,
-İnşaat, yapı, makine veya metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler,
-Makine ve inşaat teknikeri veya yüksek teknikerleri,
-Gemi inşası işlerinde ise gemi inşaatı mühendisi tarafından yapılır.
-İskeleler, üzerlerinde taşıyabileceği azami yük görünecek şekilde işaretlenir.

4.3.6. İskelelerin kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değişiklik yapılması,

-Görevli inşaat mühendisi,
-İnşaat veya yapı eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmen,
-İnşaat teknikeri veya yüksek teknikeri;
-Tersanelerde ise gemi inşaatı mühendisi gözetimi altında ve bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi
uyarınca, özel riskleri ve ayrıca aşağıda belirtilen hususları kapsayan konularda yapacakları işle ilgili
yeterli eğitim almış çalışanlar tarafından yapılır.
NOT: iskelelerin periyodik kontrol ve kurulum yapan görevliler farklıdır karıştırmayınız

- Vinçlerin periyodik kontrolünde uygulanan yük testlerinin “ASME B30.17” standardına uygun
olarak nominal yükte yapılması durumunda; gerçekleştirilen periyodik kontrole ek olarak vinçler,
yılda en az bir kez uygun tahribatsız muayene yöntemleri ile kontrol edilir ve nominal yüke maruz
bırakarak vinçlerin taşıyıcı kirişlerinde sehim kontrolü yapılır.
-Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiş
olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili
standartların da dikkate alınması gerekir. Kapsamı periyodik kontrolle sınırlı olmayan standartlar
için periyodik kontrole ilişkin hükümler uygulanacak, imalata yönelik test ve deneyler
uygulanmayacaktır.

90
 İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
KONTROL
PERİYODU
(Azami Süre) PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ
EKİPMAN ADI (İlgili standartın (İlgili standartlar aşağıda
ön-gördüğü süreler belirtilmiştir.)*
saklı kalmak
koşulu ile)
Elektrik Tesisatı, 21/8/2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmî
Topraklama Tesisatı, Gazete’de yayımlanan Elektrik
Paratoner Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği,
30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî
Standartlarda süre Gazete‘de yayımlanan Elektrik Kuvvetli
belirtilmemişse Akım Tesisleri Yönetmeliği ve 4/11/1984
1 Yıl tarihli ve 18565 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği ile TS EN 60079 ve TS EN
62305-3 standartlarında belirtilen
hususlara göre yapılır.
Akümülatör, transformatör 1 Yıl İmalatçının belirleyeceği şartlar
kapsamında yapılır.

91

Yangın Tesisatı ve
Hortumlar, Motopomplar,
Boru Tesisatı
Yangın Söndürme cihazı
Projede belirtilen kriterlere uygun olup
Standartlarda süre
olmadığının belirlenmesine yönelik
belirtilmemişse
olarak yapılır. Ayrıca TS 9811, TS EN
1 Yıl
671-3, TS EN 12416-1+A2, TS EN 12416-
2+A1, TS EN 12845 standartlarında
belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
TSE ISO/TS 11602-2 standartında
TSE ISO/TS 11602- belirtilen kriterlere uygun olarak
2 standartında yapılır.
belirtilen sürelerde

Projede belirtilen kriterlere uygun olup

Havalandırma ve Klima
1 Yıl olmadığının belirlenmesine yönelik
Tesisatı
olarak yapılır.
Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak
verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan
konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir. Kapsamı periyodik kontrolle sınırlı
olmayan standartlar için periyodik kontrole ilişkin hükümler uygulanacak, imalata yönelik
test ve deneyler uygulanmayacaktır.

92
 İş güvenliği uzmanlarının yetkileri:
(1)İş güvenliği uzmanının yetkileri aşağıda belirtilmiştir:
a)(Mülga:RG-30/4/2015-29342)
b) İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil
müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak.
c) Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve
araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.
ç)Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin iç
düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak.
İgu’ların çalıştıkları işyeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel
gibi organizasyonlara katılmaları.
2-Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma
süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle iş güvenliği uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti
yapılamaz.

İş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri:

(1)İş güvenliği uzmanları, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün
olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin
ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
(2)İş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı,
hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
İş güvenliği uzmanının bildirim yapması:
(3) İş güvenliği uzmanı, işverene yazılı olarak bildirilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması
gereken tedbirlerden acil durdurma gerektiren haller ile yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı
gibi hayati tehlike arz edenleri, belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine
getirilmemesi hâlinde, işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne yazılı olarak
bildirmekle yükümlüdürler.
(4) İş güvenliği uzmanı, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile
9 uncu maddede belirtilen hususlara ait faaliyetlerini, işyeri hekimi ile birlikte yapılan çalışmaları ve
gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ ÇALIŞMA SÜRELERİ

İŞ YERİ ÇALIŞAN SAYISI/İGU 1ÇALIŞAN/DK(EN AZ)/AY
Az Tehlikeli 1000/1 10
Tehlikeli 500/1 20
Çok Tehlikeli 250/1 40
-İş güvenliği uzmanları sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunar Birden fazla işyeri
ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık
kanuni çalışma süresinden sayılmaz.
-İş güvenliği uzmanları tam gün çalıştığı işyeri dışında fazla çalışma yapamaz.

Belgelendirilen kişi ve kurumların belgelerinin İhtar puanlarının toplamının

geçerliliği Kişiler için 100 -6 ay askıya alınır
Kurumlar için 200 -6 ay askıya alınır.
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak
şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden
olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana 6 ay süreyle askıya alınır
gelmesinde ihmali yargı kararı ile kesinleşen iş
güvenliği uzmanının belgesi

93
 Bu Yönetmelik uyarınca kişi ve kurumlara uygulanan yetki belgesinin askıya alınması veya iptaline
ilişkin itirazlar:
İşlemin tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır.
Bu süreden sonra yapılacak itirazlar dikkate alınmaz.
Kesinleşen yargı kararı ile belgesi askıya alınan iş güvenliği uzmanı, bu maddede belirtilen itiraz
hakkından yararlanamaz.
İtiraz komisyonunun çalışma şekli(İtirazın karara bağlanması):
(1)İtiraz Komisyonu, bu Yönetmelik uyarınca yetkilendirilen veya belgelendirilen kişi veya kurumların
belgelerinin askıya alınması veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirerek karara bağlar. Komisyonun
kararı, oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliği halinde Başkanın oyu belirleyicidir. Komisyon kararı, Genel
Müdürlükçe uygulanır.

Asbest: KOLAY EZBERLE:

1)Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4,
2)Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5,
3)Grünerit Asbest (Amosit), CAS No 12172-73-5,
4)Krizotil, CAS No 12001-29-5, CAS No 132207-
32-0,
5)Krosidolit, CAS No 12001-28-4,
6)Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6 lifli
silikatları,
a) Asbest:
1) Aktinolit------------------AK
2) Antofilit------------------ANT
3) Grünerit-----------------GöRÜN
4) Krizotil-------------------KRİZ
5) Krosidolit----------------KROS
6) Tremolit----------------TeREM

e)Lif sayımı, faz-kontrast mikroskobu kullanılarak Dünya Sağlık Örgütünün 1997 yılında tavsiye ettiği
metotla veya eşdeğer sonuçları veren başka bir metotla yapılır.
(2)Havadaki asbestin ölçülmesinde, uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha
küçük ve boyu eninin üç katından büyük olan lifler hesaba katılır.

Sınır değer:
(1)İşveren, bu Yönetmelik kapsamındaki çalışmalarda çalışanların maruz kaldığı havadaki asbest
konsantrasyonunun, sekiz saatlik zaman ağırlıklı ortalama değerinin
(ZAOD-TWA) 0,1 lif/cm3’ü geçmemesini sağlar

Kayıtların tutulması:
(1)Asbestle çalışılan işyerlerinde işverenler aşağıda belirtilen kayıtları tutmak ve bunları saklamakla
yükümlüdürler:
a) Asbest söküm işini yapan veya yaptıran işveren, asbest sökümünde görev alanların yaptıkları işleri,
çalışma süresini ve maruziyet düzeyini belirten kayıtları tutar ve saklar. İşyeri hekimi, diğer sağlık
personeli veya sağlıktan sorumlu kurum ve kuruluşlar talep etmeleri halinde bu kayıtları
inceleyebilir. Çalışanlar kendilerine ait kayıtların bir örneğini alabilirler. Çalışan ve/veya temsilcileri
kayıtlar hakkında isimsiz olarak genel bilgileri alabilirler.
b) Asbest tozuna maruziyetin sona ermesinden sonra kayıtlar en az 40 yıl süreyle saklanır.
c) İşyerinin çalışanlarıyla devri halinde kayıtlar devredilen işletmeye teslim edilir.
ç)İşyerinin kapanması halinde kayıtlar Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğüne teslim edilir.
Asbestoz ve mezotelyoma kayıtları:
(1) Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilen veya Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen asbestoz ve
mezotelyoma vakaları ile ilgili kayıtlar bu Kurum tarafından tutulur.

MİNERALOJİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE ASBESTLER

94
 MİNERALOJİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE ASBESTLER
1-AMFİBOL: insan sağlığı açısından en SERPANTİN:
tehlikeli olanlardır. Bunlar sert ve iğnemsi Krizotil(Beyaz Asbest):lifleri ise esnek, dayanıklı ve
yapıda olup kırılgandır. ipeğimsidir.
-Amosit,(Kaherengi asbest) -Asbest türleri arasında en çok kullanılanlar
-Antofillit Krizotil (beyaz asbest),
-Krosidolit(Mavi asbast) Amosit (kahverengi asbest)
-Tremolit Krosidolit (mavi asbest) türü asbestlerdir.
-Aktinolit
Asbest kullanımı 01.01.2005 tarihi itibariyle AB ülkelerinde yasaklanmıştır. Türkiye'de ise asbest
yasağı, Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve
Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile
yapılmıştır.

İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri:

(1)İşveren, çalışanlarına asgari Ek-1’de belirtilen konuları içerecek şekilde temel eğitimlerin çalışan işe
başladıktan sonra en kısa sürede verilmesini sağlar.
(2) İşveren, çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, işe başlama eğitimi almasını sağlar:
Bu eğitimler işverence veya işveren tarafından görevlendirilen bilgi sahibi ve deneyimli çalışanlarca
verilebilir. İşe başlama eğitimleri, temel eğitimlerin gerçekleştirilmesine kadar geçen sürede çalışanın
tehlike ve risklere karşı korunmasını sağlayacak nitelikte olmalı ve uygulamalı olarak verilmelidir. İşe
başlama eğitimi her çalışan için en az iki saat olarak düzenlenir. Bu eğitimlerde geçen süreler temel
eğitim sürelerinden sayılmaz.
(3) Çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi, yeni teknoloji uygulanması gibi
durumlar nedeniyle ortaya çıkacak risklerle ilgili eğitimler ayrıca verilir.

(4)Birinci fıkraya göre verilen eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni riskler de dikkate alınarak
aşağıda belirtilen düzenli aralıklarla tekrarlanır:
a) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa.
b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa.
c) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa.

Sigortalıların iş kazası sonucu meslekte Sigortalıların meslek hastalığı sonucu meslekte

kazanma gücü kaybı oranları tespiti
a-Sağlık Bakanlığı eğitim ve araştırma
hastaneleri,
b-Devlet üniversitesi hastaneleri,
c-Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı asker
hastaneleri(Kapatıldı)
d-Sigortalıların ikamet ettikleri illerde (a), (b) ve
(c) bentlerinde belirtilen hastanelerin
bulunmaması durumunda Sağlık Bakanlığı tam
teşekküllü hastaneleri,yetkilidir.
kazanma gücü kaybı oranları tespiti
a-Sağlık Bakanlığı Eğitim ve araştırma
hastaneleri
b-Devlet üniversitesi hastaneleri
c-Sağlık Bakanlığı meslek hastalıkları hastaneleri
NOT:MESLEK HASTALIKLARI VE İŞ KAZALARINA
BAKAN HASTANELER FARKLI KARIŞTIRMAYIN)

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma hâlleri:

(1)Sigortalıların ve özürlü çocuklarının başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda sayılacağı
hâller aşağıda gösterilmiştir.
a) Kuadripleji, parapleji, dipleji ve sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine engel hemipleji veya
merkezi sinir sisteminin sfinkter bozuklukları ile birlikte olan diğer hastalık ve arızalar.
b) Süreli veya sürekli ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı gerektiren ve tedavi
edilemeyen psikotik hastalıklar.
95
 c) İki gözde de yüzde yüz (tam) görme kaybı.
ç)İki elin kaybı.
d) Bir kolun omuzdan ve bir bacağın kalçadan kaybı.
e) Her iki bacağın alttan en az 1/3’ünün kaybı.
f) Tedavisi olanaksız bir hastalıktan ileri gelen ağır beslenme bozuklukları ve kaşeksiler.
g)(Ek:RG-22/1/2011-27823) Yukarıda tespit edilen hastalık ve arızalar dışında kaldığı halde tedavi
edilemeyen, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olan ağır hastalık ve arızalar.

ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ
MESLEK HASTALIKLARI
A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları
B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları
C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları
D Grubu: Meslek bulaşıcı hastalıklar
E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları olmak üzere beş grupta toplanmıştır.

Meslekî bulaşıcı hastalıklar:

(1) Meslekî bulaşıcı hastalıklar Listesinin "D Grubu’nda yer alan bulaşıcı hastalıkların, görülen işin
gereği olarak veya işyerinin özel koşullarının etkisiyle oluşması ve enfeksiyonun laboratuvar
bulguları ile de kanıtlanması gereklidir.
(2) Bu listede yer almayan fakat görülen iş ve görev gereği olarak bulaştığı kesin olarak saptanan diğer
bulaşıcı hastalıklar da meslek hastalığı sayılır. Bu husustaki teşhisin laboratuvar deneyleriyle
kanıtlanması gereklidir. Hastalığın en uzun kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak alınır.

Pnömokonyoz meslek hastalığı

(1) Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının, havasında pnömokonyoz yapacak
yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış
olması şarttır.
(2) Ancak, havasında yüksek yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yeraltı ve
yerüstü işyerlerinde meydana gelmiş, klinik veya radyolojik bulgular ve laboratuvar
muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık
Kurulunun kararı ile üç yıllık süre indirilebilir.
(3) Pnömokonyoz değerlendirmeleri, İLO standartları dikkate alınarak yapılır.

ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ
Sigortalının mesleği
(1) İş kazasının meydana geldiği veya meslek hastalığının başladığı tarihte Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında çalışmakta olanların yapmakta olduğu iş
sigortalının mesleği sayılır.
(2) Kurum, bu mesleğin tespitinde sigortalının çalıştığı iş yerinden alınacak belgeyi esas
tutabileceği gibi, bu hususu Kurumun kontrol ve denetimle görevli memurları aracılığı ile
inceletmeye ve buna göre karar vermeye yetkilidir.
(3) Hizmet akdine göre, Meslekte Kazanma Gücü Kayıp Oranı Tespit Cetvellerinin (Ek-3)
"B Cetveli’nde gösterilen mesleklerden birden fazlasını yapmakta olan sigortalının, iş kazası veya
meslek hastalığı yönünden sürekli iş göremezlik durumuna girmesi hâlinde, sürekli iş göremezlik
derecesinin en yükseğine karşılık gelen meslek, "sigortalının mesleği" sayılır.

Balthazard Formülü:
Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri veya birden fazla
özürlülük derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan hesaplama şeklini ifade eder.

Erken yaşlanma hâli:

(1)Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen yaş şartı dışındaki diğer şartları taşıyan ve 55
yaşını dolduran sigortalılardan biyolojik yönden, bu yaşı doldurmuş bir insan derecesinde yaşlanmış
ve çalışma gücünün bu seviyeye düşmüş olduğu tayin ve tespit edilenler, erken yaşlanmış sayılırlar.

96
 (2)Erken yaşlanma hâlinin tespitine esas alınmak üzere Sağlık Hizmeti Sunucuları tarafından
düzenlenen Raporlar esas alınarak erken yaşlanma hâlinin bulunup bulunmadığına Kurum Sağlık
Kurulunca karar verilir.

GEBE VEYA EMZİREN KADINLARIN ÇALIŞTIRILMA ŞARTLARIYLA EMZİRME ODALARI VE ÇOCUK

BAKIM YURTLARINA DAİR YÖNETMELİK KONU ANLATIMI

SORU GELME İHTİMALİ YÜKSEK-150

Yurt/Çocuk bakım yurdu/Kreş:
26/7/2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi
Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği hükümlerine göre ilköğretime kayıt yaşını doldurmamış
çocukların bakım ve eğitimlerinin yapıldığı yerleri, ifade eder. (EN SON DEĞİŞİKLİK Değişik ibare:
RG- 7/9/2019-30881)
Çalışma Koşulları ve İzinler- Gece çalışması
– (1) Kadın çalışanlar, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen
sürede gece çalışmaya zorlanamazlar.
Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin
sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem
boyunca gece çalıştırılmaz.
Çalışma saatleri
(1)Gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.
Gebe çalışanın muayene izni
(1)Gebe çalışanlara gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir.
Emziren çalışanın çalıştırılması
(1)Emziren çalışanların, doğum izninin bitiminde ve işe başlamalarından önce, çalışmalarına engel
durumları olmadığının raporla belirlenmesi gerekir. Çalışmasının sakıncalı olduğu hekim raporu ile
belirlenen çalışan, raporda belirtilen süre ve işlerde çalıştırılamaz.

Oda ve yurt açma yükümlülüğü:

(1)Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, emziren
çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine en
çok 250 metre uzaklıkta EK-IV’te belirtilen şartları taşıyan bir emzirme odasının kurulması zorunludur.
(2)Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6
yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren
tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın EK-IV’te belirtilen şartları taşıyan bir yurdun
kurulması zorunludur. Yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür.
Oda ve yurtlardan faydalanacaklar:
(1) Oda ve yurtlardan, kadın çalışanların çocukları ile erkek çalışanların annesi ölmüş veya velayeti
babaya verilmiş çocukları faydalanırlar. Odalara 0-1 yaşındaki, yurtlara ilköğretime kayıt yaşını
doldurmamış çocuklar alınır.
(2) Oda ve yurtlarda, çocuklar ve görevliler dışında başkasının bulunması ve bunların amaç dışında
kullanılması yasaktır. Yurtlarda 0-24 aylık, 25-48 aylık ve 49 aylık ve üzeri çocuklar birbirinden ayrı
bulundurulur.( EN SON DEĞİŞİKLİK Değişik ibare:RG-7/9/2019-30881)
(3) Çocuklar, oda ve yurtlara işbaşı yapılmadan önce bırakılır, işin bitiminde alınır. Anne ve babalar,
odaların ve yurtların disiplin ve yönetimine dair kurallara uymak şartıyla ara dinlenmesinde
çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilirler.

İŞYERLERİNDE İŞİN DURDURULMASINA DAİR YÖNETMELİK

AŞAĞIDAKİ DURUMLARDA İŞ DURDURULUR

1- İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında
çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar,
hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar
dikkate
97
 2- Çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal, yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin
yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi
yapılmadığının tespit edilmesi halinde iş durdurulur.
KOLAY EZBERLE:
Çok tehlikeli sınıfta yer alan
Maden, Metal, Yapı işleri
ile
Çok tehlikeli MADEN den METAL YAPI

3- Tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği
işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmadığının tespit edilmesi halinde iş durdurulur.
EZBER KODU:
TEHLİKELİ KİMYA

4- Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ihale ile alınan işlerde; teknolojik gelişme, iş gücü kapasitesinin
arttırılması, üretim metotlarında yenilik gibi bir kısım unsurlar sağlanmadan, üretim ve/veya imalat
planlarına, iş programlarına aykırı hareket edilerek üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike
oluşturacak şekilde çalışma biçimleri de işin durdurulma sebebi sayılır.
5- Maden işyerlerinde acil durdurmayı gerektiren durumlar şunlardır:
a) Yeraltı kömür madenlerinde birinin durması halinde diğerinin derhal-otomatik olarak çalışacak
durumda iki havalandırma grubunun bulunmaması.
b) Yeraltı maden işyerlerinin hazırlık çalışmaları dışında en az iki yoldan yer üstü bağlantısı
bulunmaması.
c) Yeraltı kömür madenlerinde havalandırma, su tahliyesi ve insan nakli için kullanılan sistemlerin
çalıştırılabilmesi için birbirinden bağımsız iki ayrı enerji kaynağının bulunmaması, birinin durması
halinde diğer kaynağın otomatik olarak devreye girmemesi.

KOLAY EZBERLE:
Maden işyerlerinde acil durdurmayı gerektiren durumlar:
Normal durumun dışında:
İki havalandırma olmaması
En az iki yoldan yer üstü bağlantı olmaması
iki ayrı enerji kaynağının bulunmaması

İŞYERLERİNDE İŞİN DURDURULMASINA DAİR YÖNETMELİK

İŞİN DURDURULMASI MÜHÜRLERİN GEÇİCİ İŞİN DURDURMA KARARININ

OLARAK SÖKÜLMESİ KALDIRILMASI
Müfettiş tespit tarihinden sonra İşveren durdurulma İşveren durdurulma sebeplerini
en geç ertesi gün heyete sebeplerini ortadan kaldırmak ortadan kaldırdıktan sonra il
gönderir için il müdürlüğüne müracaat müdürlüğüne müracaat eder
eder.
Heyet en geç iki gün içinde İl müdürlüğü 1 gün içinde İl müdürlüğü aynı gün içinde
kararı oy çokluğuyla alır. kurula iletir. Kurul heyete kurula iletir. Kurul heyete
gönderir. gönderir.
Heyet 1 gün içinde Valilik ve il Heyet 2 gün içinde karar verir Müfettişler tarafından gerekli
müdürlüğüne bilgi verir. incelemeler yapılır. Durdurma
sebepleri ortadan kalktı ise
bildirim yapılır. En geç 7 gün
içinde karar verilir.
Valilik 24 saat içinde kolluk Valilik kararın intikalinden Valilik kararın intikalinden
kuvvetiyle gereğini yapar sonra 24 saat içinde kolluk sonra 24 saat içinde kolluk
kuvvetiyle gereğini yapar kuvvetiyle gereğini yapar
DURDURMA KARARINA İTİRAZ VE SONUÇLANDIRILMASI
-Durdurma kararına karşı işverenin yerel iş mahkemesinde, bu kararın yerine getirildiği tarihten
itibaren altı iş günü içinde itiraz hakkı vardır.
-İş mahkemesine itiraz işin durdurulması kararının uygulanmasını durdurmaz. Mahkeme itirazı
öncelikle görüşür ve altı iş günü içinde karara bağlar. Kararlar kesindir.
98
 Acil hallerde işin durdurulması ile ilgili yapılacak işlemler:
(1) Çalışanların hayatı için tehlikeli olan husus, işin durdurulması kararının alınmasına kadar geçecek
süre beklenmeden tedbir alınmasını gerektirecek nitelikte bulunması veya Ek-1’de yer alan maden
işyerlerinde acil durdurmayı gerektiren durumlara ilişkin olarak belirtilen hususların varlığının tespiti
halinde teftişi yapan müfettiş durumu Kurul Başkanlığına derhal bildirerek, heyet tarafından karar
alınıncaya kadar geçerli olmak kaydıyla işin durdurulmasını ilgili mülki idare amirinden talep eder.
Müfettiş tarafından durdurmaya gerekçe olan hususlar ile alınması gereken tedbirlerin niteliğini,
işyerinin fiziki ve teknik özellikleri ile yapılan işin niteliği doğrultusunda mühürlemenin usul ve
esaslarını belirten rapor düzenlenir. Raporun birer örneği en geç teftiş tarihini takip eden gün
içerisinde ilgili mülki idare amirine verilir ve Kurul Başkanlığına gönderilir. Mülki idare amirince kolluk
kuvvetleri marifetiyle iş aynı gün, raporda belirtildiği şekilde, heyet tarafından karar alınıncaya kadar
geçici olarak durdurulur.
(2) Heyet tarafından 6ncı maddede belirtilen usuller çerçevesinde gerekli inceleme yapılır ve karar
verilir. Karar, ilgili mülki idare amirine ve işyeri dosyasının bulunduğu il müdürlüğüne bir gün
içinde gönderilir.
(3) Karar, mülki idare amiri tarafından kolluk kuvvetleri marifetiyle aynı gün yerine getirilir. Durumu
belirleyen bir tutanak düzenlenir. Düzenlenen tutanağın bir nüshası işyeri dosyasına konulmak
üzere ilgili il müdürlüğüne gönderilir.

KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

HAKKINDA

Kanserojen madde:
Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olabilecek
veya kanser oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarları ifade eder.
Mutajen madde:
Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol
açabilecek veya bu etkinin oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarları ifade eder.
Solunum bölgesi:
Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön
kısmında kalan yarısını, ifade eder.

Kayıtların saklanması:
(1) 14 üncü ve 16 ncı maddelerde belirtilen kayıtlar maruziyetin sona ermesinden sonra en az 40 yıl
süre ile saklanır.
(2) İşyerinde faaliyetin sona ermesi halinde işveren bu kayıtları Sosyal Güvenlik Kurumu
İl Müdürlüğüne teslim eder.

MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ

SINIR DEĞERLER
MADDENİN ADI EINECS CAS AÇIKLAMA
MG/ M3 PPM
Benzen 200-753-7 71-43-2 3.25 1 Deri
Vinilklorür monomeri 200-831 75-01-4 7.77 3 —
Sert ağaç tozları — — 5.0 — —

TOZLA MÜCADELE YÖNETMELİĞİ

Tanımlar ve kısaltmalar
İnert toz:
Solunumla akciğerlere ulaşmasına rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya fonksiyonel bozukluk
yapmayan tozlarını ifade eder.
Lifsi tozlar:
Uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha küçük ve boyu eninin üç katından
büyük olan parçacıkları ifade eder.
Solunabilir toz:
Aerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç

99
 mikrondan küçük, uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi tozlara denir.
Standart akciğer radyografisi:
En az 35x35 cm dir.
Pnömokonyoz (Akciğer Toz Hastalığı):
Akciğerlerde tozun birikmesi sonucu ortaya çıkan doku reaksiyonu ile oluşan hastalıktır.

Tozla mücadele komisyonu:

(1) İSGGM Genel Müdürü veya Genel Müdürün görevlendireceği bir Genel Müdür
Yardımcısı başkanlığında;
- Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından birer temsilci ile İş Teftiş Kurulu Başkanlığından iş
sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili bir iş müfettişi, SGK’den bir temsilci, Genel
Müdürlükten bir hekim ile bir mühendis veya bir iş sağlığı ve güvenliği uzmanı, en çok üyesi olan
çalışan ve işveren konfederasyonlarından birer temsilci ve Bakanlıkça uygun görülecek tozla
mücadele ve toza bağlı meslek hastalıkları konularında çalışmaları bulunan üniversitelerin tıp ve
mühendislik fakültelerinden birer öğretim üyesinin katılımıyla bir komisyon kurulur.
-Bu komisyon üyelerinin görev süresi üç yıldır. Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir.
(2) Bu komisyon yılda iki defa toplanır.
Komisyon, Bakanlığın ve komisyon üyelerinin isteği üzerine olağanüstü toplanarak gelen görüş ve
önerileri değerlendirir. Komisyon tozla ilgili hangi sektörlerde rehber hazırlanması gerektiğine karar
verir ve bu rehberlerin hazırlanmasında hangi kurum ve/veya kuruluşların görev alacağını belirler.
(3)Komisyonun sekretarya hizmetleri Genel Müdürlükçe yürütülür
İşveren, işyerinde çalışanların yaptıkları iş, çalışma süresi, toz ölçüm sonuçları ile kişisel sağlık
dosyalarının kayıtlarını ilgili mevzuatta ayrıca belirlenmemişse çalışanın işten ayrılma tarihinden
itibaren saklaması:
on beş yıl süreyle saklar.

ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ

Konseyin amacı:
Konsey, ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için
tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur.
Konsey Başkanı
Konseyin sekretaryası
Konsey'in normal çalışma usul ve esası
Konsey'in olağanüstü çalışması
Konsey üyelerine davet yazısı
Konsey üyelerinin Yıllık olağan ve olağanüstü
toplantılara katılma ve, gündem maddesi
önerilerini konsey sekretaryasına bildirmeleri.
Toplantı yeter sayısı
Konsey'in karar vermesi
Konseyde görev alan çalışma grupları,
yürüttüğü çalışmalar hakkındaki bilgileri
sekretarya'ya bildirmeleri.
AÇSHB Müsteşarı
İSGGM
-Yılda iki defa olağan toplanır
-Bu toplantılar her yılın Haziran ve Aralık
aylarında yapılır.
Başkanın veya üyelerin üçte birinin teklifi ile
olağanüstü olarak da toplanabilir
Toplantı gününden en az bir ay önce gündem
taslağı ile birlikte gönderilir.
En geç 7 gün önce yazılı
Temsilcilerin salt çoğunluğudur.
Toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar
verir.
Yıllık olağan toplantı tarihinden onbeş gün önce
sekretaryaya iletir.

KHK DEĞİŞİKLİKLERİ
e) 37 nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki ek madde eklenmiştir. "EK MADDE 1- (1)
Mevzuatta Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyine yapılmış olan atıflar, Cumhurbaşkanınca belirlenen
kurul veya mercie yapılmış sayılır."

100
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN DESTEKLENMESİ
Bu Yönetmeliğin amacı:
Kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere ondan az çalışanı bulunanlardan, tehlikeli ve çok
tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için
sağlanacak desteğin usul ve esaslarını belirlemektir.
Destekten yararlanacak işyerlerinin tespiti:
(1) Destekten yararlanacak işyerlerinin tespitinde, Kurum tarafından tescil edilmiş işyeri kayıtları esas
alınır.
(2) Destekten Türkiye genelinde ondan az çalışanı bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan
işyerlerinin işverenleri faydalanır. Çalışan sayısının ondan az olup olmadığının tespitinde aşağıdaki
şartlar aranır:
a) Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli işyerinin bulunması halinde, aynı işveren
tarafından 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4
üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında Türkiye genelinde tehlikeli ve çok tehlikeli
sınıfta yer alan işyerlerinde çalıştırılan toplam sigortalı sayısı esas alınır.
b) İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir.
c)İşyerinde çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar
toplam çalışan sayısına dahil edilir.
ç)Her bir ayda Kuruma verilmiş asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı
sayısından, iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısı düşülür.
d) Ay içinde işe giren veya işten çıkan sigortalılar da sigortalı sayısına dahil edilir.
e) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde
mesleki eğitim gören öğrenciler çalışan sayısının tespitinde dikkate alınmaz.
(3) İşyerinin, İSG-KATİP’e kayıtlı onaylanmış ve devam eden iş sağlığı ve güvenliği
hizmetlerinin verilmesine ilişkin, hizmet sunucusu ile yapılmış bir sözleşmesinin olması şarttır.

İş sağlığı ve güvenliği hizmet bedellerinin tespiti:

(1)Ondan az çalışanı bulunan işverenlere sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelleri işyerinin
tehlike sınıfı ve Kuruma bildirilen sigortalı sayısı ile sigortalıların çalıştıkları gün sayısı esas alınarak her
bir işyeri için ayrı ayrı tespit edilir.

(2)Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet
bedelinin sigortalı başına günlük miktarı 16 yaşından büyük sigortalılar için belirlenen prime esas
kazanç alt sınırının günlük tutarının sırasıyla tehlikeli %1,4 ve çok tehlikeli %1,6’sıdır.
(3)Sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelinin tutarı, ikinci fıkrada belirtilen yüzdelerin aylık
prim ve hizmet belgesi ile bildirilen prim ödeme gün sayısı ile çarpılması suretiyle tespit edilecektir.

Destekten faydalanmamak:
Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu
idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve
incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla
kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden veya mahkeme ilamına istinaden
çalıştırdıkları sigortalıları Kuruma bildirmedikleri tespit edilen işverenler,
Sağlanan destekten 3 yıl süreyle faydalanamaz. Ve kayıt dışı çalışanın işe başladığı aydan itibaren
yapılan ödemeler Kurumca yasal faizi ile birlikte geri alınır.

101
 KARAYOLLARI TRAFİK YÖNETMELİĞİ

KARAYOLLARI TRAFİK YÖNETMELİĞİ ARAÇLARLA İLGİLİ TANIMLAR

Otomobil:Sürücü dahil en fazla 8+1 oturma yeri olan

Otobüs:Sürücü dahil 9+1 oturma yeri olan

Minibüs:Sürücü dahil 16+1 oturma yeri olan

Taşıma Sınırı (Kapasite): Bir aracın güvenle taşıyabileceği, en çok yük ağırlığı ve/veya yolcu ve
hizmetli sayısıdır.

Gabari: Araçların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile
uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.

Azami Ağırlık: Aracın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır.

Dingil Ağırlığı: Araçlarda aynı dingile bağlı tekerleklerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır.
Azami Dingil Ağırlığı: Araçların karayolu yapılarında güvenle ve yapıya zarar vermeden
geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır
Azami Toplam Ağırlık: Araçların karayollarında güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için
saptanan toplam ağırlıktır.
Hız Sınırlayıcı: Belirtilen değere göre araç hızını sınırlamak için, öncelikli işlevi motora yakıt
beslemelerini kumanda etmek olan bir cihazdır.
Geçiş Üstünlüğü:

Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile
trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır.

Geçiş Hakkı:

Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu kullanmak sırasındaki
öncelik hakkıdır.

(Geçiş Üstünlüğü ve Geçiş Hakkı karıştırılmamalı)

İş Makinası:
Paletli veya madeni tekerlekli traktör, biçerdöver ve yol inşa makinaları ile benzeri tarım, sanayi,
bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre
üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş;karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında

102
 kullanılamayan motorlu araçtır.
Örnek İş Makinaları:
1-Paletli veya madeni tekerlekli traktör
3-Lastik Tekerlekli Traktör (İş Makinası değildir)
2-Forklift

Yerleşim Birimleri İçindeki Karayollarında Parkedemiyecek Araçlar:

Bir trafik işareti ile izin verilmiş olması, duraklama ve arızalanma halleri dışında, yerleşim birimleri
içindeki karayollarında; kamyon, çekici, otobüs veya bunların römorkları, lastik tekerlekli traktörler ile
her türlü iş makinelerinin bulundurulmaları ve parkedilmeleri yasaktır.

YERLEŞİM YERİ DIŞINDA

YERLEŞİM ŞEHİRLER
ARAÇ CİNSİ YERİ ARASI BÖLÜNMÜŞ OTOYOLLAR
İÇİNDE ÇİFT YÖNLÜ YOLLAR
KARAYOLLARI
Tehlikeli
madde
taşıyan
araçlar 30 50 60 70
(Belgelerinde
aksine bir
hüküm yoksa)
Lastik
tekerlekli 20 30 40 Giremez
Traktörler
Yolun yapım, bakım
veya işletilmesinden
İş makineleri 20 20 20 sorumlu kuruluştan
izin alınmadan
Giremez

Araçların genişliği ve yüksekliği:

Araçların azami genişliği 2,55
Frigorifik taşıtların (Soğutma Tesisatlı (Frigorifik) Soğutuculu Araç) 2,60 metre
yalnız frigorifik yapılarında(azami genişliği)
Belediyelere ait troleybüsler (azami genişliği) 2,65 metre
Azami Yükseklik
Araçların azami yüksekliği 4,00 metre

Tehlikeli maddelerin; yüklenmesi, boşaltılması ve taşınmaları sırasında ilgili mevzuat hükümlerinin

yerine getirilmesi yanında, trafik güvenliğini sağlamak üzere bunları taşıtan ve taşıyanların bazı
esas, usul ve şartlara uymaları zorunludur.
a)Niteliklerine göre tehlikesizce taşınması için gerekli şekilde ambalajlanmış olacaktır.

103
 b)Ambalajların bozulmaması, patlayıcı madde bulunan kapların sarsılmaması, yüksekten
düşürülmemesi, yuvarlanmaması, kaymaması ve sürüklenmemesi için gerekli tedbirler alınacaktır.
c)Tehlike yaratacak derecede ambalajı bozulan ve zedelenenler yüklenmeyecek, bu durum taşıma
sırasında meydana gelecek olursa, ayıklama yapılarak gerekli tedbirler alınmadan yola devam
edilmeyecektir.
d)Patlayıcı, yanıcı ve yakıcı olanlarla kolayca ve kendi kendine ateş alan maddelerin yüklenmesi ve
boşaltılması sırasında bulundukları yere 30 metre mesafe içinde sigara ve benzerleri içilmeyecek,
kibrit, çakmak, aydınlatma cihazı ve benzerleri gibi alev ve kıvılcım çıkaran şeyler kullanılmayacak,
araçların içine 6 voltu geçmeyen pilli fener dışındaki aydınlatma cihazları ile girilmeyecektir.

Tehlikeli madde taşıyan araçlarla ilgili olarak; Ön ve arka yanlarına yazılacak “TEHLİKELİ MADDE”
yazısının özellikleri:
l-Ön ve arka yanlarına kırmızı renkte zemin üzerine yazılacak
ll-Boyu yirmi ve çizgi kalınlığı ikibuçuk santimetreden az
olmayacak lll-Beyaz renkte “TEHLİKELİ MADDE” yazısı yazılacak
Tehlikeli madde taşıyan araçların ön ve arka taraflarına kolayca görülebilen bezin özellikleri:
30X30 santimetreden küçük olmayan kırmızı renkte birer bez asılacaktır. Akaryakıt taşıyan araçların
sarnıçları üzerine taşınan maddenin adı da yazılacaktır.
Tehlikeli madde taşıyan araçlarda Sürücünün kolayca kullanabileceği yerde ve her an kullanılabilir
durumda belirlenen nitelikte kaç yangın söndürme cihazı bulundurulmalıdır?
2 yangın söndürme cihazı bulundurulacaktır.
Tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri yerleşim birimleri dışındaki karayollarında diğer araçlara en az
50 metre mesafe bırakarak izlemek zorundadır
Tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri yerleşim birimleri dışındaki karayollarında duraklama halinde
aralarında 20 metrelik mesafe bulundurmak zorundadır.
Radyoaktif maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınabilmesi için ayrıca Atom Enerjisi
Komisyonundan izin alınması mecburidir.

104