1. Koje su se kulture razvijale na Starom Bliskom Istoku?

Navedite najznačajnije karakteristike

ove umetnosti.
- Razvijale su se 3 velike civilazacije: asirska, sumerska i persijska.

- Karakteristike sumerske umjetnosti:

Klinasto pismo, skromniji materijali u arhitekturi, hram (srediste duhovnog I fizickog zivota)
(zigurati – uglasta spirala, kula)
- Umjetnost – glorifikacija vladara (glava iz Ninive), Hamurabi, Vavilon – sjediste culture,
Hamurabijev zakonik (najstarija zbirka zakona)

- Karakteristike asirske umjetnosti:

- Asuri – narod indoevropskog porijekla
- Hititi – Anadonija – Lavlja kapija
- Asirci za Sumerce -> Rimljani za Grke
- Hramovi i zigurati po sumerskim uzorima
- Gradjevine od opeke, kapije ukrasavali reljefima i skulpturama (inspo. Lavlja kapija)
- Velicanstvene dimenzije, utisak moci, osvajanja kraljevske vojske – reljefi
- Najstariji primjeri narativnih reljefa u istoriji
- Gradjenje gledjosanom opekom
- Istrina kapija (bojena opeka, povorka zivotinja)

- Karakteristike persijske umjetnosti:

- Danasnji Iran
- Dekorativni zivotinjski stil
- Dekorativni zivotinjski motivi u apstraktnom obliku
- Velelepna umjetnost – irazita originalnost i individualnost
- Darijeva palata u persepolisu (518 pne)

2. Gde se i u kom periodu razvijala Egipatska umetnost? Objasnite odnos starih Egipćana prema
umetnosti na primeru grobnica.
- Dominantna uloga faraona
- 3000 pne – 2015 pne – period Starog carstva
- Dolina Nila i doline Tigra i Eufrata
- Grobnice i njihov sadrzaj – vjera u zivot nakon smrti
- Umjetnost: citljivost scene, sredjenost kompozicije
- Strog smisao za red, jasni simboli, pricanje price

- Grobnica u Hijerankopolisu

 Prikazuje scene lokalnih sukoba i ratova, iz kojih su nastala 2 suparnicka carstva:

Gornji I Donji Egipat
- Stil
- Grobnice
 Najcesci oblik – MASTABA (pravougaona humka oblozena opekom ili kamenom)
(unutar nje kapela za darove i prostorija za kip preminulog)
 Upadlive razmjere, spolja -> carske palate
  Najpoznatiji oblik – stepenaste piramide
 Zoserova piramida – prva grobnica tog tipa
 IMPHOTEP – prvi umjetnik u istoriji, tvorac velike grobljanske cetvrti
 Portretne statue u piramidma i grobnicama (figure u stojecem ili sjedecem polozaju
raskosno bojene i ukrasavane

3. Gde se razvijala egejska umetnost, odnosno koje tri podkategorije čine ovu umetnost? Šta su
kikladski idoli? Opišite Minosovu palatu u Knososu. Koji su odlike Mikenske umetnosti?
- Razvijala se u oblasti Krita I grupe kikladskih grckih ostrva (oblast
Sredozemlja, sjeverozapadno od delte Nila, a naspram Male Azije preko Egejskog mora).
- 3 podgrupe: kritska(minojska), kikladska i heladska
- KIKLADSKI IDOLI:
 Pronalazeni u skromnim kamenim grobnicama
 Mermerna, naga zenska figura sa prekrstenim rukama na grudima
 Dimenzije: par cm – prirodna velicina
 Elegantne figure, klinastog oblika tijela, snaznog vrata, bez crta liza izuzev
dugackog nosa
- PALATA U KNOSOSU:
 Velika povrsina, mnogo prostorija
 Skladnost i otvorenost arhitekture, izuzetno bogatstvo enterijera
 Vladarske rezidencije, trgovacka i administrativna sredista
- ODLIKE MIKENSKE UMJETNOSTI:
 Grobnice u vidu kosnica
 Atrejeva riznica
 Mrtvi sahranjivani s maskama od srebra/zlata, slicno faraonima, sa licnim
predmetima poput posudja, nakita, oruzja
 Palate nalik okruzenjima, okruzene odbrambenim zidovima od dzinovskih kamenih
blokova
 Lavlja kapija

4. Koja su dva najstarija stila grčke umetnosti prearhajskog perioda - vezana za vaze (grnčariju) i
skulpturu manjih dimenzija? Objasnite razliku među njima.

- GEOMETRIJSKI i ORIJENTALIZUJUCI stilovi

- najstarijeg karakteristično grčkog stila u umetnosti, GEOMETRIJSKOG, koji nam je poznat
sa grnčarije i sitne skulpture. Natpisi na vazama ukazuju da su Grci već tada prihvatili
Feničansku azbuku i prilagodili je za sopstvenu upotrebu. Iz istog perioda (VIII vek) su i
Homerovi epovi Ilijada i Odiseja. Monumentalna grčka arhitektura i skulptura se naime
javljaju tek od VII veka, kada je grčka umetnost ušla u novu fazu koju nazivamo
ORIJENTALIZUJUĆIM STILOM. Vaza iz Eleuzine pripada tzv. protoatičkoj grupi koja
prethodi velikoj tradiciji slikane grnčarije koja će se ubrzo razviti na Atici, dok je na Korintu
u istom periodu razvijana druga grupa orijentalzujućeg posuđa poznata kao protokorintska,
koju karakteriše obilje životinjskih motiva, što upućuje na veze sa Bliskim Istokom (Vaza za
miris u obliku sove, oko 650 pne).
 - Dva najstarija stila grčke umjetnosti prearhajskog perioda – vezana za vaze (grnčariju) i
skulpturu manjih dimenzija: geometrijski i orijentalizujući stil.
- Geometrijski stil: azbuka, prikaz pojednostavljen
- Orijentalizujući stil: U njemu se ogledaju snažni uticaji Bliskog Istoka i Egipta,
podstaknuti trgovinskim vezama sa tim oblastima.
- Razliku između ova dva stila pokazuju vaze: na starijoj vazi iz Dipilona (VIII pne) koja je
primer geomerijskog stila prikaz je pojednostavljen; na mlađoj vazi iz Eleuzine (675-650),
iako geometrijski ornament nije potpuno iščezao, on je ograničen na periferne pojaseve,
dok centralno mesto zauzimaju narativne scene.

5. Značaj i odlike arhajskih slikanih vaza. Kako se nazivaju dva osnovna tipa arhajske skulpture i
šta čini njihovu prepoznatljivu karakteristiku?
a) Arhajski stil (od kraja VII do oko 480.p.n.e.) - trajniji materijali
Arhajske slikane vaze:
- Među najambicioznijim umjetničkim djelima perioda, znatno manjih dimenzija nego
prethodne, dekoracija se odlikuje izraženijim temama: mitologija, legende i svakodnevni
život.
- Od sredine VI vijeka p.n.e. na njima po pravilu su stajali potpisi njihovih tvoraca.
- Arhajski period – zlatno doba slikanih vaza

b) ženska (Kora) i muška (Kuros) figura

- ukočenosti forme i pokreta, izrazu lica koje izgleda poput maske, kao i u primeni boje.
- Ono što ih izdvaja od egipatskih jeste da su to prve potpuno slobodne sculpture
- grčke skulpture su napete
- usne razvučene u blag osmeh

6. Kada se javlja klasično grčko vajarstvo i koje su njegove najvažnije odlike. Navedi nekoliko
najznačajnijih primera. Šta je kontraposto (contrapposto)?

- Klasično grčko vajarstvo – oko 480.p.n.e. se javlja pronalaskom Kurosa na Akropolju.

- Odlike: Stroga arhajska cimetrija je napuštena – težina tijela počiva na jednoj nozi, dok
druga igra ulagu podupirača kako bi tijelo sačuvalo ravnotežu. –> Naziv ovog neusiljenog
stava je contrapposto (protivteža). Za razliku od arhajskih kurosa, to je prva skulptura
koja stoji u punom smislu, a arhajski osmijeh ustipio je mjesto ozbiljnom zamišljenom
izrazu lica, karakterističnom za ranu fazu klasičnog stila koja se još naziva strogim stilom.
- Primjeri: Auriga (vozač dvokolica) iz Delfa, zabat Zevsovog hrama u Olimpiji (460. pne),
bacač diska (Diskobolos), ostaci plastične dekoracije Partenona

7. Objasni odlike helenističke skulpture na primeru dela Nike sa Samotrake (oko 200 p.n.e.) i
Laokon i sinovi (42.pne)
- Nike sa Samotrake. Boginja je prikazana u trenutku kada sleće na pramac broda: njena
ogromna krila su raširena, a telom još uvek lebdi u vazduhu. Nevidljivi nalet vetra koji joj
ide u lice na ovoj skulpturi se čini kao opipljiva: ona drži pokret cele figure u ravnoteži i
uobličava svaki nabor izvanredno žive draperije. Time je postignuta posebna povezanost
između skulpture i prostora koji je obavija, međuzavisnost kakvu do tada nimo susretali.
Ovo delo se smatra remek-delom helenističke skulpture.
- Veoma značajna skulpturalna grupa iz istog perioda prikazuje smrt Laokona i njegovih
sinova, koja se smatra jednim od lepših primera uzvišene tragedije. Datira najverovatnije
 sa kraja II veka. Poznato je da je ova skulptura ostavila snažan utisak na Mikelanđela i
mnoge druge renesanse umetnike

8. Kako se nazivaju tri osnovna reda klasične grčke arhitekture? Objasni odlike dorskog i
jonskog hrama na primeru hramova sa atinskog Akropolja.
a) Tri osnovna arhitektonska reda grčke arhitekture: dorski, jonski i korintski.

b) Dorski: nazvan tako jer mu je postojbina grčko kopno, osnovni red, elementi redova su vrlo
ustaljeni, kako u pogledu broja i vrste, tako i u pogledu uzajamnih odnosa.
Dorski hram – Građevine su zidane od tesanog kamena povezanog malterom. Osnova hrama
je simetrična. Bitne crte dorskog reda su ustanovljene još oko 600.p.n.e. Uticaji: najsnažniji I
najvažniji uticaj je dolazio iz mikenske umjetnosti – oblik osnove potiče od megarona, sredstvo
lavljeg reljefa na kapiji u Mikeni i ukrašavanje zabata; egipatski uticaj: kanelirani stubovi,
tehnika tesanja kamena i zidanja, geometrija.

Jonski: primjena jonskih elemenata u dorskim građevinama –> Akropolj

Jonski stub koji počiva na naglašenoj bazi, ima stablo vitkije od dorskog, sužavanje je blaže,
kapitel se odlikuje dvostrukim volutama koje su znatno šire od stable

9. Gde se razvijala etrurska umetnost i u kom periodu? Kako su izgledale etrurske grobnice? Koji
su najvažniji spomenici etrurske skulpture i njihove najbitnije odlike.
a) Procvat etrurske umjetnosti nastupio je oko 700.p.n.e. Pred kraj VI i početkom V vijeka
etrurska umjetnost doživljava vrhunac. Apeninsko poluostrvo, oblasti između Rima I Firence,
današnja Toskana (koja je po njima dobila ime; zemlja Tuska = Etruraca).
b) Grobnice – poprimaju obličja unutrašnjeg uređenja stvarnih domova (grobnica u Červerteriju),
pokrivene sa velikim zemljanim kupastim humkama, imale su ponekad svod ili kupolu. Grobna
skulptura – poklopac sarkofaga sa pokojnicima u poluležećem položaju. Zamišljeno sjetno
raspoloženje možda potiče od uticaja grčke klasične umjetnosti, dok osjećanje neizvjesnosti I tuge
upućuje na ideju da je ljudska sudbina u rukama neumoljivih natprirodnih sila.
c) Apolonov hram u Vejima, skulptura Apolon (čije masivno tijelo sa mišićavim nogama i odlučnim
korakom, odiše izražajnom snagom kakva nema pandana u slobodnoj grčkoj skulpturi), Mladić i
demon smrti (poklopac urne za pepeo

10. Koja su dva osnovna tipa rimskih hramova? Objasnite njihove odlike.
- Razvoj rimskog hrama poceo je mjesanjem grckih stilova (jonski I korintski) s elementima
ekstremnog etrurskog hrama (visok podijum, duboko predvorje, siroko svetiste)  Hram
Fortune Virilis(kraj II veka pne)
- Sibilin hram u Tivoliju, s početka I veka pne, karakterističan po kružnoj osnovi, prvi je
poznati primer primene betona za izgradnju zidova. Ovaj način zidanja pronađen je na
Bliskom Istoku više od 1000 godina ranije, gde se koristio isključivo za utvrđenja. Tek su
Rimljani razvili njegove mogućnosti i pretvorili ga u glavnu građevinsku tehniku.
- Panteon (početak II veka). Veliki hram kružne osnove sa impresivnom unutrašnjošću bio je
posvećen svim bogovima. U spoljnom izgledu izdvaja se ogromni kružni tambur nadvišen
kupolom, dok je ulaz naglašen dubokim tremom karakterističnom za rimske hramove.
11. Kad je izgrađen Koloseum i kom tipu građevina on pripada? Opišite njegove karakteristike.
- Luk i svod, koji su takođe dobili značajno mesto u rimskoj monumentalnoj arhitekturi,
primenjivani su i na projektima drugačijeg tipa i namene: mostovi, kanali, vodovod, ovoga
puta s korisnom a ne dekorativnom namenom. Prvi infrastrukturni poduhvati na prostoru
Rima izvedeni su tokom IV veka pne. Brojni dobro sačuvani primeri nađeni su u drugim
delovima carstva: vijadukt Pont du Gard u Francuskoj. Osobine koje smo već opisali
posebno su došle do izražaja na projektu rimskog Koloseuma, koji je dovršen 80 pne.
Ovaj amfiteatar za gladijatorske borbe, koji je mogao da primi oko 50.000 gledalaca,
predstavlja remek delo građevinske veštine. Jezgro od betona s kilometrima zasvedenih
hodnika sadržalo je poznate elemente polukružnog luka i svoda, ali i jedan složeni oblik
- krstasti svod, nastao presekom dva poluobličasta svoda pod pravim uglom. Ravnoteža
između horizonalnih i vertikalnih elemenata na fasadi upotpunjena je beskrajnim nizovima
lukova. Tri klasična reda dižu se jedan nad drugim, dorski, jonski pa korintski.

12. Kako se naziva najpoznatiji hram u Rimu posvećen svim bogovima i koje su njegove glavne
odlike?
- Veliki hram kružne osnove sa impresivnom unutrašnjošću bio je posvećen svim bogovima.
U spoljnom izgledu izdvaja se ogromni kružni tambur nadvišen kupolom, dok je izlaz
naglašen dubokim tremom karakterističnom za rimske hramove. Kupola je prava
polukalota, a kružni otvor unjenom središtu omogućava bogatoosvjetljenje. Ovaj prostor se
nalazi na 33.5 metara visine koliko iznosi I prečnik kruga osnove. Niše ukazuju na to da se
kupola ne oslanja ravnomjerno na tambur, već da je usredsređena na osam polustubova.
Zidne obloge i pod Paneteona od šarenog mermera ostali su neizmjenjeni od vremena
nastanka.

13. Odlike rimskog vajarstva na primeru portretne skulpture (Portreti Oktavijana Avgusta,
Vespazijana, Marka Aurelija..)
- Najstariji sačuvani primjeri datiraju sa početka I vijeka p.n.e. Primjer je portret
nepoznatog Rimljanina iz oko 80. p.n.e., koji dočarava specifično rimsku ličnost –
ozbiljnu, mrgodnu, čelične volje.
- Nova struja –> kipovi Avgusta (27.p.n.e.–14.n.e.) predstavlja i boga i ljudsko biće,
božanska priroda vladara (sličnost u Egiptu i Bliskom Istoku). Uprkos herojskom
idealizovanom tijelu statua odiše očiglednom rimskim duhom:karakterističnim gestom sa
ispruženom rukom i oblikobanjem odjeće na realističan gotovo opipljiv način. Lice je
nedvosmisleno portret, uzvišen i individualan.
- Glava Vespazijana (75.n.e.) prikazuje prvog cara iz roda Flavijevaca, vojnika koji je na
došao na vlast kad je Cezarova loza umrla. Oplemenjenost mekih oblika sa naglaskom na
teksturi kože i kose podsjeća na grčke primjere.
- Konjanička skulptura – statua Marka Aurelija (161.–180n.e.) – imperator kao svemoćan
vladar, pobjedonosan.
14. Koji su najznačajniji spomenici rimske carske umetnosti sa narativnim predstavama na
reljefima? Objasnite karakteristike reljefne kompozicije na primeru Trajanovog stuba.
- Najznačajniji spomenici su: Ara Pacis, Titov slavoluk i Trojanov stub.
- Komemorativni spomenici, izuzetna visina, kontinualna spiralna reljefna traka, trebalo bi da
traje vječno – monumentalniji i trajniji oblik, narativ.

15. Rimsko slikarstvo u Herkulanumu i Pompeji – glavne karakteristike.

 - Najzastupljeniji vid bio je zidno slikarstvo, a najvrijedniji primjeri potiču iz perioda od I vijeka
p.n.e. do kraja I vijeka n.e.
- Primjer iz Pompeje predstavlja kombinaciju mramorne obloge, uokvirenih mitoloških
prizora I fantastičnih arhitektonskih panorama koje se otvaraju kroz svojevrsne prozore,
izuzetan stepen trodimenzionalne stvarnosti, nepostojanje logički povezanog
gledanja na svijet, iluzionistička arhitektonska perspektiva

16. Kad počinje da se razvija rahohrišćanska umetnost? Odlike ranohrišćanske bazilike na

primeru prvobitne crkve Sv. Petra u Rimu (333).
- Ključni događaj koji se uzima kao polazna tačka novog toka u istoriji bila je odluka
Konstantina Velikog da prestonicu Rimskog carstva premesti iz Rima u istočnu provinciju,
odnosno u grad Bizancijum, kasnije poznat pod imenom Konstantinopolj ili Carigrad. To se
desilo 323g. ne.
- One su pripadale tipu koji se danas zove ranorhišćanska bazilika, i koji je poslužio kao
osnovni uzor za razvoj crkvene arhitekture zapadne Evrope. Na žalost, nijedna od ovih
primarnih crkvenih građevina nije se očuvala do naših dana u izvornom obliku. Osnova
najveće crkve Konstantinovog vremena – crkve Sv. Petra u Rimu (333)
- Odlika hrišćanskih bazilika jeste skromna i jednostavna obrada spoljašnjosti koja je
tretirana gotovo samo kao ljuštura koja zatvara unutraš njost.
- unutrašnjost obrada je monumentalna i bogata, puna svetslosti i boja, ispunjena
skupocenim mermerom i mozaicima, najskupljom tehnikom ukrašavanja.

17. Koji su materijali i teme korišćeni u ranohrišćanskom mozaiku? Objasnite tehniku mozaika.
- Teme ranohrišćanskih mozaika su bile vezane za Stari i Novi zavet.
- Veliki i složeni mozaici kakvi su podizani u ranohrišćanskoj umetnosti, nemaju prethodnika:
rađeni su od komada bojenog stakla, bogate kolorsitičke skale i blistavosti uključujući i
zlato.
- Mozaik – sitni komadi bojenog materijala usadjenog u gipsani malter.

18. Koji su najznačajniji vizantijski arhitektonski spomenici iz vremena Justinijana I u Raveni i

Carigradu? Opišite vizantijsko slikarstvo na primeru mozaika iz crkve San Vitale u Raveni.
- Crkva San Vitale – ima oktagonalnu osnovu sa kupolom iznad središnjeg broad,
carigradski tip crkve.
- Crkva Sv. Sofije, remekdjelo. Imena graditelja: Antemije iz Tralesa i Isidor iz Mileta. Ž
- Neobično visoke i tanke figure sa licima na kojima dominiraju prodorne oči
- postavljeni likovi Justinijana i Teodore su slikani kao individualni portreti ali su prikazani
prema idealnom tipu, koji ćemo kasnije tokom čitavog razvoja vizantijske umetnosti sretati:
krupne oči pod povijenim obrvama, mala usta, dug tanak nos.

19. Koje razdoblje u razvoju kulture i umetnosti nazivamo srednjim vekom? Navedite ključne
karakteristike njenog razvoja? Objasnite termine Karolinška i Otonska umetnost.
- Srednji vijek – razdoblje 1000 godina od V do XV vijeka (mracno doba)
- Karakteristike: razdoblje vjere, pojam mraka
- Životinjski stil u kombinaciji sa apstraktnim i organskim oblicima
 - Glavni medijum životinjskog bili su predmeti u metalu, različitih vrsta i tehnika, izuzetno
prefinjenih u zanatskom pogledu (kamen, drvo, iluminirani rukopisi), životinjska glava u
drvetu.
- Karolinška umetnost:
 sakupljanje i prepisivanje stare rimske književnosti, što je izraz težnje da se sa
carskom titulom obnovi i stara rimska civilizacija
 karolinška obnova može nazvati prvom fazom sjedinjavanja keltsko-germansog i
sredozemnog sveta
 crkve karolinškog perioda imale slike, mozaike i reljefe
 radovi u slonovači, zlatu i iluminiranim rukopisima
- Otonska umetnost:
 Oton I
 Raspeće iz 975, monumentalno po razmerama, vajano u punim i snažnim oblicima,
ispunjeno dubokim saosećanjem sa patnjama Gospoda. Fizička napregnutost
mišića izgleda neverovatno realna, lice podseća na masku samrtnih muka sa koje je
pobegao svaki trag života. Plemeniti patos ovde je izražen realizmom što će postati
glavna karakteristika germanske umetnosti.

20. Nabroj osnovne odlike romaničke arhitekture (na primeru crkve St. Sernen u Tuluzu).
- potpun deambolatorijum (crkva Sv. Sernin).
- pravilnost najvećeg stepena.
- Na fasadi je bogata raščlanjenost pojačana različitim visinama krova, kontraforima,
dekorativnim okvirima za prozore i portale, kao i velikom kulom nad ukrsnicom.
- U unutrašnjosti dominira visina i arhitektonska obrada glavnog broad
- veće dimezije

21. Koja su najznačajnija mesta na građevinama na kojima se javljaju romanički reljefi i skulptura i
šta najčešće prikazuju? Koje su glavne odlike stila romaničkog vajarstva?
- Posebno važno mesto za skulpturu bili su timpanoni, lunete iznad nadvratnika glavnog
portala romaničkih crkava. Hrist na prestolu, vizija iz Strašnog suda.
- Jedina monumentalna slobodna statua romaničke umjetnosti jeste figura lava u prirodnoj
veličini (bronza), postavljena na vrh visokog stuba ispred palate u Braunšvajgu (1166).
- osobine – snažan izraz, neobuzdana mašta u prikazivanju, naglašenost oblika.
- Odlike: kameni reljefi su – dekoracija aritekt. povrsina, mali reljefi, statue u metalu ili
slonovači

22. Kada i gde se javlja gotika, i u kojim zemljama je bila najbolje prihvaćena?
- Pojava gotike oko 1150. odnosila se na vrlo malu oblast koja je obuhvatala samo pokrajinu
poznatu kao Il de France (Pariz sa okolinom), teritoriju pod vlašću francuskih vladara.
Čitava Evropa (minus romaničke oaze) – gotika + Bliski Istok; od 1450. Ne obuhvata više
Italiju (započela rana renesansa); 1550. gotika potpuno iščezla.

23. Nabroj osnovne odlike gotičke arhitekture (na primeru crkve Notr Dam u Parizu).
  Gotička arhitektura - Stvorila novu koncepciju u kojoj je naglasak na strogo
geometrijskom nacrtu (harmonija) i težnji za osvetljenjem (simbolika božanske
svetlosti).
 Notr Dam u Parizu: U unutrašnjosti: šestodijelni svodovi, stubovi, arkade, tribine
iznad bočnih brodova.
 Vertikalizam prostora, potporni stupci nisu vidljivi iznutra
 Striktno definisana skulptura unutar arhitektonskog oblika, harmonija, geometrijski
red i proporcija

24. Objasnite promenu gotičkog vajarstva u odnosu na romaničko i opišite njegove odlike na
primeru skulpture katedrale u Šartru i Remsu.
 Portal zapadnog procelja su mnogo veci i drugacije obradjeni nego sto je bio slucaj u
sjevernim romanickim crkvama.
 U odnosu na romanicke portale, ovde dominira osjecanje za red, naglasavanje simetrije
i jasnoce.
 Nov nacin obrade dovratnika, duž kojih se ređaju visoke figure vezane za stubove.
 Figure na dovratnicima u Šartu su zapravo prave statue.
 Ponovnom osvajanju slobodne monumentalne skulpture još od vremena kasne antike.
 Goticko vajarstvo ima realističku tendenciju.
 Statue čine niz koji povezuje sva tri portala.

25. Šta je vitraž i kakvu je ulogu dobio u gotičkoj arhitekturi?

- Vitraži, jedni od rijetko originalno sačuvanih dobili su funkciju filtera kojima se svjetlost
rasipa po unutrašnjosti, dajući joj poetske i simbolične vrijednosti.
- Razdoblje od 1200-1250 može se nazvati zlatnim dobom bojenog stakla
- Uloga: bojeno staklo dobilo ključnu ulogu u prenosu jevanđeljskih poruka, zamenvši u
tome iluminirane rukopise
- Prozor se ne sastoji od velikih okana, već od stotine malih komada (veličina je zavisila od
primitivnih metoda srednjovekovne proizvodnje stakla) povezanih olovnim trakama, tako
da umetnik nije slikao po staklu, već je pomoću stakla sastavljao kompoziciju (poput
mozaika)