Istorija umjetnosti - kolokvijum

1. Koje su se kulture razvijale na Starom Bliskom Istoku? Navedite najznačajnije karakteristike

ove umjetnosti.

Tri velike civilizacije: sumerska, asurska i persijska

Karakteristike sumerske umjetnosti: -klinasto pismo, skromnji materijali u arhitekturi,

zaokupljenost zagrobnim životom nije primarna, hram (središte duhovnog i fizičkog života) –
zigurati, umjetnost se stavlja u funkciju glorifikacije samog vladara – glava iz Ninive, 2300-
2200 pne, veličanstveni portret, ubjedljiv po sličnosti i estetskom doživljaju, složenosti tehnike
livenja i umetanja dragog kamenja, Hamurabijev zakonik

Karakteristike asirske umjetnosti: (za uzor su uzeli sumersku umjetnost), opeka, reljefi i
skulpture, raskošnost, veličanstvenost po dimenzijama i izgledu

Karakteristike persijske umjetnosti: originalnost, Darijeva palata u Persepolisu (518 pne,

podignuta pod snažnim uticajem asirske graditeljske tradicije), dekorativizam i takozvani
„životinjski stil“

2. Gdje se i u kom periodu razvijala Egipatska umjetnost? Objasnite odnos starih Egipćana
prema umjetnosti na primjeru grobnica.

Egipatska umjetnost: - Dominantna uloga faraona (cara).

- Kult mrtvih, grobnice i njihov sadržaj
- Slika pronađena u grobnici u Hijerankopolisu (oko 3200 p.n.e.) – „Ljudi, čamci i
životinje“, najstarija slika nastala ljudskom rukom (scene lokalnih sukoba i ratova, Gornji
i Donji Egipat)
- Ratovi izmedju Donjeg i Gornjeg Egipta – ujedninjenje (Gornji dominantan i jači)
- Čitljivost scene, sređenost komozicije, unutrašnja logika
- Strog smisao za red
Grobnice: mastaba –> stepenaste piramide, pravougaona humka obilježena opekom ili
kamenom, unutar nje se nalazi kapela za darove i prostorija u koju se smješta kip preminulog
(faraon i visoki činovnici, pisari)
- Zoserova piramida, tvorac Imhotep – prvi umjetnik čije je ime zabolježeno u istoriji
- Oblast Giza – Keopsova, Kefrenova i Mikerinova piramida – vrhunac, pogrebni hram
kraljice Hatšepsut, hramovi boga Amona
3. a) Gdje se razvijala egejska umjetnost, odnosno koje tri podkategorije čine ovu umjetnost?
b) Šta su kikladski idoli?
c) Opišite Minosovu palatu u Knososu.
d) Koje su odlike Mikenske umjetnosti?

a) Egejska umjetnost se razvijala u oblasti Krita i grupe Kikladskih grčkih ostrva (oblast
Sredozemlja, sjeverozapadno od delte Nila, a naspram Male Azije preko Egejskog mora).

Tri podkategorije egejske umjetnosti: kritska, kikladska i heladska

b) Kikladski idoli – pronalaženi su u skromnim kamenim grobnicama ljudi koji su nastanjivali

Kikladska ostrva u periodu između 2600. i 1100. p.n.e. Skoro sve predstavljaju mermernu
nagu žensku figuru u stojećem stavu s prekrštenim rukama na grudima (veličina od
nekoliko cm do prirodne veličine) –> elegantne figurine, pljosnatost, klinastog oblika tijela,
snažnog vrata, bez crta lica izuzev nosa.

c) Minosova palata u Knososu – velika površina, skladnost i otvorenost, vladarska rezidencija,

trgovačko i administrativno središte, motivi biljnog i životinjskog svijeta

d) Odlike Mikenske umjetnosti – grobnice u vidu košnica (Atrejeva riznica), mrtvi sahranjivani
sa maskama od srebra ili zlata, sa ličnim predmetima, džinovski kameni blokovi

4. Koju su dva najstarija stila grčke umjetnosti prearhajskog perioda – vezana za vaze (grnčariju)
i skulpturu manjih dimenzija? Objasnite razliku među njima.

Dva najstarija stila grčke umjetnosti prearhajskog perioda – vezana za vaze (grnčariju) i
skulpturu manjih dimenzija: geometrijski i orijentalizujući stil.

Geometrijski stil: azbuka, prikaz pojednostavljen

Orijentalizujući stil: geometrijski ornament nije potpunoiščezao, on je ograničen na periferne

pojaseve, dok centralno mjesto zauzimaju narativne scene. Vaza iz Eleuzine pripada tzv.
protoatičkoj grupi, Vaza za miris u obliku sove pripada protokorintkoj grupi (obilje životinjskih
motiva što upućuje na veze sa Bliskim Istokom.
5. a) Značaj i odlike arhajskih slikovnih vaza.
b) Kako se nazivaju dva osnovna tipa arhajske skulpture i šta čini njihovu prepoznatljivu
karakteristiku?

a) Arhajski stil (od kraja VII do oko 480.p.n.e.) - trajniji materijali

Arhajske slikane vaze:

- Među najambicioznijim umjetničkim djelima perioda, znatno manjih dimenzija nego
prethodne, dekoracija se odlikuje izraženijim temama: mitologija, legende i svakodnevni
život.
- Od sredine VI vijeka p.n.e. na njima po pravilu su stajali potpisi njihovih tvoraca.
- Arhajski period – zlatno doba slikanih vaza

b) Stil koji je njegovan od kraja VII vijeka u slikanoj grnčariji naziva se stil crnih figura (crne
siluete) na crvenoj pozadini – primjer vaza sa scenom Herakla i lava (525 p.n.e),
trodimenzionalni kvalitet figura postignut je izvanrednim poznavanjem građe tijela.

Želja za što vjernijim modelovanjem figura odvela je umjetnika ka novoj tehnici: stilu crvenih
figura koji se javio oko 500. p.n.e. Prednosti tog stila vide se na posudi sa scenom Lapita i
Kentaura (490-480.p.n.e.)

6. Kada se javlja klasično grčko vajarstvo i koje su njegove najvažnije odlike? Navedi nekoliko
najznačajnijih primjera. Šta je kontraposto?

Klasično grčko vajarstvo – oko 480.p.n.e. se javlja pronalaskom Kurosa na Akropolju.

Odlike: Stroga arhajska cimetrija je napuštena – težina tijela počiva na jednoj nozi, dok druga
igra ulagu podupirača kako bi tijelo sačuvalo ravnotežu. –> Naziv ovog neusiljenog stava je
contrapposto (protivteža). Za razliku od arhajskih kurosa, to je prva skulptura koja stoji u
punom smislu, a arhajski osmijeh ustipio je mjesto ozbiljnom zamišljenom izrazu lica,
karakterističnom za ranu fazu klasičnog stila koja se još naziva strogim stilom.

Primjeri: Auriga (vozač dvokolica) iz Delfa, zabat Zevsovog hrama u Olimpiji (460. pne), bacač
diska (Diskobolos), ostaci plastične dekoracije Partenona
7. Objasni odlike helenističke skulpture na primjeru djela Nike sa samotrake (oko 200.p.n.e.) i
Laokon i sinovi (42.p.n.e.).

Vajarstvo IV vijeka i helenističke ere, miješanje lokalnih i međunarodnih strujanja stvorilo je

veoma složenu umjetnost.

Nika sa Samotrake – boginja je prikazana u trenutku kada slijeće na pramac broda: njena
ogromna krila su raširena, a tijelom još uvijek lebdi u vazduhu. Postignuta je posebna povezanost
između skulpture i prostora koji je obavija.
- Izvanredno živa draperija
- Smjeli prodor u prostor
- Spontani trodimenzionalni pokret

Smrt Laokona i njegovih sinova – jedan od lijepih primjera uzvišene tragedije. Datira
najvjerovatnije sa kraja II vijeka. Poznati je da je ova skulptura ostavila snažan utisak na
Mikelanđela i mnoge druge renesansne umjetnike.
- Izražene lične osobine
- Induvidualna sličnost
- Dinamika

8. a) Kako se nazivaju tri osnovna reda klasične grčke arhitekture?

b) Objasni odlike dorskog i jonskog hrama na primjeru hrama sa atinskog Akropolja.

a) Tri osnovna arhitektonska reda grčke arhitekture: dorski, jonski i korintski.

b) Dorski: nazvan tako jer mu je postojbina grčko kopno, osnovni red, elementi redova su vrlo
ustaljeni, kako u pogledu broja i vrste, tako i u pogledu uzajamnih odnosa.
Dorski hram – Građevine su zidane od tesanog kamena povezanog malterom. Osnova hrama je
simetrična. Bitne crte dorskog reda su ustanovljene još oko 600.p.n.e. Uticaji: najsnažniji I
najvažniji uticaj je dolazio iz mikenske umjetnosti – oblik osnove potiče od megarona, sredstvo
lavljeg reljefa na kapiji u Mikeni i ukrašavanje zabata; egipatski uticaj: kanelirani stubovi,
tehnika tesanja kamena i zidanja, geometrija.

Jonski: primjena jonskih elemenata u dorskim građevinama –> Akropolj

Jonski stub koji počiva na naglašenoj bazi, ima stablo vitkije od dorskog, sužavanje je blaže,
kapitel se odlikuje dvostrukim volutama koje su znatno šire od stabla.
9. a) Gdje se razvijala etrurska umjetnost i u kom periodu?
b) Kako su izgledale etrurske grobnice?
c) Koji su najvažniji spomenici etrurske skulpture i njihove najbitnije odlike?

a) Procvat etrurske umjetnosti nastupio je oko 700.p.n.e. Pred kraj VI i početkom V vijeka
etrurska umjetnost doživljava vrhunac. Apeninsko poluostrvo, oblasti između Rima i
Firence, današnja Toskana (koja je po njima dobila ime; zemlja Tuska = Etruraca).

b) Grobnice – poprimaju obličja unutrašnjeg uređenja stvarnih domova (grobnica u

Červerteriju), pokrivene sa velikim zemljanim kupastim humkama, imale su ponekad svod ili
kupolu. Grobna skulptura – poklopac sarkofaga sa pokojnicima u poluležećem položaju.
Zamišljeno sjetno raspoloženje možda potiče od uticaja grčke klasične umjetnosti, dok
osjećanje neizvjesnosti I tuge upućuje na ideju da je ljudska sudbina u rukama neumoljivih
natprirodnih sila.

c) Apolonov hram u Vejima, skulptura Apolon (čije masivno tijelo sa mišićavim nogama I
odlučnim korakom, odiše izražajnom snagom kakva nema pandana u slobodnoj grčkoj
skulpturi), Mladić i demon smrti (poklopac urne za pepeo

10. Koja su dva osnovna tipa rimskih hramova? Objasnite njihove odlike.

Razvoj rimskog hrama počeo je miješanjem grčkih stilova (jonski i korintski) sa elementima
etrurskog hrama (visoki podij, duboko predvorje, širokosvetište…) –> Hram Fortune Virilis u
Rimu (II vijek p.n.e.)
Sibilin hram u Tivoliju je primjer drugog tipa hrama karakterisanom po kružnoj osnovi (kao
grčki polosi), ali u se razlikovali od grčkih po tome što su bilidrugačijih dimenzija I upotrebe
betona, visokom podijumu koji preuzeli od etruraca.

11. Kad je izgrađen Koloseum i kom tipu građevina on pripada? Opišite njegove karakteristike.

Rimski Koloseum, dovršen 80.p.n.e., je amfiteatar za gladijatorske borbe, koji je mogao da

primi oko 50000 gledalaca predstavlja remek djelo građevinske vještine. Jezgro od betona s
kilometrima zasvedenih hodnika sadržalo je poznate elemente polukružnog luka i svoda, ali i
jedan složeni oblik - krstasti svod, nastao presjekom dva poluobličasta svoda pod pravim uglom.
Ravnoteža između horizonalnih i vertikalnih elemenata na fasadi uspotpunjena je beskrajnim
nizovima lukova. Tri klasična reda dižu se jedan nad drugim, dorski, jonski pa korintski.

Luci, svodovi i upotreba betona omogućili su podizanje izuzetno velikih prostora, koji su
posebno došli do izražaja u rimskim kupatilima, značajnim središtima društvenog života carskog
Rima, ali i na čuvenom rimskom Panteonu.
12. Kako se naziva najpoznatiji hram u Rimu posvećen svim bogovima koje su njegove glavne
odlike?

rimski Panteon – početak II vijeka

Veliki hram kružne osnove sa impresivnom unutrašnjošću bio je posvećen svim bogovima.
U spoljnom izgledu izdvaja se ogromni kružni tambur nadvišen kupolom, dok je izlaz naglašen
dubokim tremom karakterističnom za rimske hramove. Kupola je prava polukalota, a kružni
otvor unjenom središtu omogućava bogatoosvjetljenje. Ovaj prostor se nalazi na 33.5 metara
visine koliko iznosi I prečnik kruga osnove. Niše ukazuju na to da se kupola ne oslanja
ravnomjerno na tambur, već da je usredsređena na osam polustubova. Zidne obloge i pod
Paneteona od šarenog mermera ostali su neizmjenjeni od vremena nastanka.

13. Odlike rimskog vajarstva na primjeru portretne skulpture (Portreti Oktavijana Avgusta,
Vespazijana, Marka Aurelija…)

Rimsko vajarstvo: portretna skulptura

Najstariji sačuvani primjeri datiraju sa početka I vijeka p.n.e. Primjer je portret nepoznatog
Rimljanina iz oko 80. p.n.e., koji dočarava specifično rimsku ličnost – ozbiljnu, mrgodnu,
čelične volje.

Nova struja –> kipovi Avgusta (27.p.n.e.–14.n.e.) predstavlja i boga i ljudsko biće, božanska
priroda vladara (sličnost u Egiptu i Bliskom Istoku). Uprkos herojskom idealizovanom tijelu
statua odiše očiglednom rimskim duhom:karakterističnim gestom sa ispruženom rukom i
oblikobanjem odjeće na realističan gotovo opipljiv način. Lice je nedvosmisleno portret, uzvišen
i individualan.

Glava Vespazijana (75.n.e.) prikazuje prvog cara iz roda Flavijevaca, vojnika koji je na
došao na vlast kad je Cezarova loza umrla. Oplemenjenost mekih oblika sa naglaskom na
teksturi kože i kose podsjeća na grčke primjere.

Konjanička skulptura – statua Marka Aurelija (161.–180n.e.) – imperator kao svemoćan

vladar, pobjedonosan.
14. a) Koji su najznačajniji spomenici rimske carske umjetnosti sa narativnim predstavama na
reljefima?
b) Objasnite karakteristike reljefne kompozicije na primjeru Trojanskog stuba.

a) Carska umjetnost obuhvatala je i ovekovečavanje najznamenitijih podviga u formi narativnih

reljefa na oltarima, slavolucima i stubovima.

Najznačajniji spomenici su: Ara Pacis, Titov slavoluk i Trojanov stub.

b) Komemorativni spomenici, izuzetna visina, kontinualna spiralna reljefna traka, trebalo bi da

traje vječno – monumentalniji i trajniji oblik, narativ.

15. Rimsko slikarstvo u Heraklumu i Pompeji – glavne karakteristike.

Najzastupljeniji vid bio je zidno slikarstvo, a najvrijedniji primjeri potiču iz perioda od I vijeka
p.n.e. do kraja I vijeka n.e.

Primjer iz Pompeje predstavlja kombinaciju mramorne obloge, uokvirenih mitoloških prizora I

fantastičnih arhitektonskih panorama koje se otvaraju kroz svojevrsne prozore, izuzetan stepen
trodimenzionalne stvarnosti, nepostojanje logički povezanog gledanja na svijet,
iluzionistička arhitektonska perspektiva.

16. a) Kad počinje da se razvija ranohrišćanslka umjetnost?

b) Odlike ranohrišćanske bazilike na primjeru prvobitne crkve Sv. Petra u Rimu (333)

a) Ključni događaj koji se uzima kao polazna tačka novog toka u istoriji bila je odluka
Konstantina Velikog da prestonicu Rimskog carstva premjesti iz Rima u istočnu provinciju,
odnosno u grad Bizancijum, kasnije poznat pod imenom Konstantinopolj ili Carigrad, koji se
nalazio u središtu najpotpunije hristijanizovane oblasti imperije. To se desilo 323g. n.e.

b) Crkva Sv. Petra u Rimu (333), najveća crkva Konstantinovog vremena

Njena koncepcija predstavlja spoj dvorane za skupove (paganska profana bazilika), hrama i
privatne kuće. Dugi glavni brod, sa dva bočna broda na obe strane, osvjetljen prozorima u
lateralnom zidu, apsida, drveni krov – elementi su preuzeti iz ranijih paganskih bazilika. Središte
crkve – oltar postavljen ispred apside, na istočnom kraju broda, kao i orijentacija bazilike duž
podužne ose, vode porijeklo od hrama. Predprostor pred crkvom je oblikovan kao dvorište sa
kolonadom – atrijum, karakterističan za rimske kuće domuse. Unutrašnjost karakterišu arkade
glavnog broda, koje ga odvajaju od bočnih brodova i vode pogled ka velikom luku na istočnom
kraju pred apsidom (triumfalni luk). Oltar se nalazi u posebnom odeljku koji se zove transept.
Odlika hrišćanskih bazilika jeste skromna i jednostavna obrada spoljašnjosti koja je tretirana
gotovo samo kao ljuštura koja
zatvara unutrašnjost. Suprtono ovom asketizmu, unutrašnjost obrada je monumentalna i bogata,
puna svjetlosti i boja, ispunjena skupocjenim mermerom i mozaicima, najskupljom tehnikom
ukrašavanja.

17. a) Koji su materijali i teme korišćeni u ranohrišćanskom mozaiku?

b) Objasnite tehniku mozaika.

a) Veliki i složeni mozaici kakvi su u ranohrišćanskoj umjetnosti, nemaju prethodnika: rađeni

su od komada bojenog stakla, bogate kolorističke skale i blistavosti uključujući i zlato.
Teme ranohrišćanskih mozaika su bile vezane za Stari i Novi zavjet.

b) Mozaik – sitni komadi bojenog materijala usađenog u gipsani malter.

18. a) Koji su najznačajniji vizantijski arhitektonski spomenici iz vremena Justinijana I u Raveni

i Carigradu?
b) Opišite vizantijsko slikarstvo na primjeru mozaika iz crkve San Vitale u Raveni.

a) Vrijeme Justinijana I (527 – 565) – Zlatno doba

- Crkva San Vitale – ima oktagonalnu osnovu sa kupolom iznad središnjeg broda –
carigradski tip crkve.
- Crkva Sv. Sofije, remekdjelo. Imena graditelja: Antemije iz Tralesa i Isidor iz Mileta. Ž

b) Dva čuvena mozaika povezuju crkvu San Vitale sa carigradskim dvorom: Justinijan i Teodora
sa pratnjom prisustvuju službi u dvorskoj kapeli. Neobično visoke i tanke figure sa licima na
kojima dominiraju prodorne oči sasvim su drugačije od prikaza sa Konstantinovog slavoluka.
Frontalno postavljeni likovi Justinijana i Teodore su slikani kao individualni portreti ali su
prikazani prema idealnom tipu, koji ćemo kasnije tokom čitavog razvoja vizantijske umetnosti
sretati: krupne oči pod povijenim obrvama, mala usta, dug tanak nos.

19. a) Koje razdoblje u razvoju kulture i umjetnosti nazivamo srednjim vijekom?

b) Navedite ključne karakteristike njenog razvoja.
c) Objasnite termine Karolinška i Otonska umjetnost.

a) Srednji vijek – razdoblje 1000 godina od V do XV vijeka.

b) Ključna promjena koja se dogodila u srednjem vijeku i koja će bitno odrediti tok umjetničkog
razvoja, jeste pomjeranje težišta evropske civilizacije sa Sredozemlja prema nekadašnjim
pograničnim krajevima Rimskog carstva na zapadu. Životinjski stil u kombinaciji sa
apstraktnim i organskim oblicimaovaj stil je postao važan element keltsko-germanske umjetnosti
ranog srednjeg vijeka. Glavni medijum životinjskog bili su predmeti u metalu, različitih vrsta i
tehnika, izuzetno prefinjenih u zanatskom pogledu (kamen, drvo, iluminirani rukopisi),
životinjska glava u drvetu.
c) Karolinška i Otonska umjetnost

Karolinška umjetnost: epoha Karla Velikog

- Sakupljanje i prepisivanje stare rimske književnosti
- Karolinška obnova se može nazvati prvom fazom sjedinjavanja keltsko-germanskog I
sredozemnog svijeta
- Radovi u slonovači, zlatu I iluminiranim rukopisima

Otonska umjetnost: Oton I

- Raspeće iz 975, monumentalno po razmjerama, vajano u punim i snažnim oblicima,
ispunjeno dubokim saosećanjem sa patnjama Gospoda. Fizička napregnutost mišića
izgleda nevjerovatno realna, lice podsjeća na masku samrtnih muka sa koje je pobjegao
svaki trag života. Ovdje vidimo uticaje vizantijske umjetnosti, što ne iznenađuje s
obziorm da je Otonova carica bila vizantijska princeza. Plemeniti patos ovdje je izražen
realizmom što će postati glavna karakteristika germanske umjetnosti.
- Mješavina karolinških i vizantijskih elemenata stvorila je novi stil i u rukopisnom
slikarstvu otonskog doba. Jevanđelje Otona III, remekdjelo srednjovijekovne
umjetnosti, sadrži odjeke antičkog slikarstva i vizantijske umjetnosti, dok nježne
pastelne boje pozadine podsjećaju na iluzionizam grčko-rimskih pejzaža.

20. Nabroj osnovne odlike romaničke arhitekture ( na primjeru crkve Sv. Sernin u Tuluzu).

Nasuprot svojim prethodnicama, karolinškoj i otonskoj umjetnosti koje su nastale u uskim

krugovima vezanim za dvor, romanička umjetnost nikla je širom zapadne Evrope, sastojeći se od
velikog broja regionalnih stilova, istovremeno osobenih i međusobno povezanih na mnogo
načina. Ona sadrži I druge uticaje: poznoklasične, starohrišćanske i vizantijske, islamske i
keltsko-germanske umjetnosti.

Učvršćivanje Hrišćanstva –> Krstaški ratovi –> Sredozemna trgovina –> jačanje gradskog
života –> građanska srednja klasa –> romanička arhitektura –> nevjerovatan porast
građanske djelatnosti

Crkva Sv. Sernin u Tuluzu:

Uz glavni, s obe strane nalaze se dva bočna broda od kojih se unutrašnji nastavlja duž
krakova transepta i apside, stvarajući potpun deambolatorijum (crkva Sv. Sernin). Svi bočni
brodovi su bili zasvedeni krstastim svodovima, što čitavom rješenju nameće pravilnost najvećeg
stepena.
Na fasadi je bogata raščlanjenost pojačana različitim visinama krova, potpornim
stupcima – kontraforima, dekorativnim okvirima za prozore i portale, kao i velikom kulom nad
ukrsnicom.
U unutrašnjosti dominira visina i arhitektonska obrada glavnog broda. Ubrzo se iz
konstruktivnih razloga u ovom prostoru počeo da koristi prelomljeni luk (crkva u Autunu), koji
je u Francusku stigao vjerovatno iz islamske arhitekture. veće dimezije
21. a) Koja su najznačajnija mjesta na građevinama na kojima se javljaju romanički reljefi i
skulptura i šta najčešće prikazuju?
b) Koje su glavne odlike stila romaničkog vajarstva?

a) Posebno važno mesto za skulpturu bili su timpanoni, lunete iznad nadvratnika glavnog
portala romaničkih crkava. Hrist na prestolu, vizija iz Strašnog suda.
Jedina monumentalna slobodna statua romaničke umjetnosti jeste figura lava u prirodnoj
veličini (bronza), postavljena na vrh visokog stuba ispred palate u Braunšvajgu (1166).

b) Obnova monumentalne kamene skulpture – privlačenje svjetovnih posmatrača, Same

skulpture pokazuju mnoge zajedničke osobine – snažan izraz, neobuzdana mašta u
prikazivanju, naglašenost oblika.

22. Kada i gde se javlja gotika, i u kojim zemljama je bila najbolje prihvaćena?

Pojava gotike oko 1150. odnosila se na vrlo malu oblast koja je obuhvatala samo pokrajinu
poznatu kao Il de France (Pariz sa okolinom), teritoriju pod vlašću francuskih vladara.
Čitava Evropa (minus romaničke oaze) – gotika + Bliski Istok; od 1450. Ne obuhvata više
Italiju (započela rana renesansa); 1550. gotika potpuno iščezla.

23. Nabroj osnovne odlike gotičke arhitekture (na primjeru crkve Notr Dam u Parizu).

Gotička arhitektura - Stvorila novu koncepciju u kojoj je naglasak na strogo geometrijskom

nacrtu (harmonija) i težnji za osvetljenjem (simbolika božanske svetlosti).

Notr Dam u Parizu: Dvostruki deambulatorijum hora se nadovezuje neposredno na bočne

brodove, a kratki transept jedva prelazi širinu fasade. U unutrašnjosti su prisutni odjeci
normanske romanike: šestodijelni svodovi, stubovi, arkade, tribine iznad bočnih brodova.
Verikalizam prostora. Kao ni na St Deniju potporni stupci nisu vidljivi iznutra, dok se spolja
oni iznad bočnih brodova pretvaraju u potporne luke koji se uzdižu do tačaka između prozora u
prozorskom zidu – kontrafori zapadno pročelje – zajedničko sa romaničkim fasadama
(trodjelna podjela, raspored portala, prostorno rješenje), ključne razlike: način na koji su
elementi povezani u logički povezanu cjelinu.
Striktno definisana skulptura unutar arhitektonskog oblika, harmonija, geometrijski red i
proporcija
24. Objasnite promjenu gotičkog vajarstva u odnosu na romaničko i opišite njegove odlike na
primjeru skulpture katedrale u Šartru i Remsu.

Najljepši primjer visokogotičkog pročelja nalazimo na katedrali u Remsu (1225-99) na kojoj

su umjesto uvučenih primjenjeni istureni portali, kao svojevrsni tremovi sa prozorima umjesto
timpanona. Svi detalji izuzev prozorskih rozeta postali su viši i uži, a mnoštvo pinakla i dalje
insistira na kretanju u vis. Vajarska dekoracija se proširila sa pročelja i na bočne fasade.

Vrhunac gotičkog klasicizma dostignut je na pojedinim statuama u Remsu, među kojim je

najpoznatija grupa Poseta. Pojava da dvije statue na dovratnicima prikazuju narativnu scenu bila
je nezamisliva u ranogotičkom vajarstvu. Zbog bogatog vajarskog programa na ukrašavanju
katedrale učestvovali su umjetnici različitog porijekla, što je uslovilo nekoliko jasno određenih
stilova: strogi stil sa ukočenim figurama, ljupki elegantni stil fugura anđela stvoren među
majstorima koji su radili za kraljev dvor (koji će se tokom narednih decenija raširiti u sve
dijelove u i van Francuske). Elegantni stil odlikuje i statue s unutrašnjeg zapadnog zida katedrale
u Remsu (sredina XIII) koje prikazuju Melhisadeka i Avrama (Avramova kosa i brada su bogato
ukovrdžani, draperija je raskošno široka i u potpunosti obmotava tijelo). Duboko urezane i oštro
istaknute linije odaju poznavanje efekta svjetlosti i sjenke koji izgledaju više slikarski nego
vajarski, što se može reći i za način na koji su figure postavljene u svoje niše.

25. Šta je vitraž i kakvu je ulogu dobio u gotičkoj arhitekturi?

Vitraži, jedni od rijetko originalno sačuvanih dobili su funkciju filtera kojima se svjetlost rasipa
po unutrašnjosti, dajući joj poetske i simbolične vrijednosti.