วงกลม

19

บทที่ 2
วงกลม
วงกลม คือ รูปเรขาคณิตแบบปดที่มีจุดทุกจุดบนรูปเรขาคณิตนั้นหางจากจุดคงที่จุดหนึ่งเปนระยะทางที่เทากัน
จุดคงที่นั้นคือ จุดกลางของวงกลม และระยะหางจากจุดคงที่ไปยังจุดบนรูปเรขาคณิตแบบปดเปนความยาวรัศมีของวงกลม
คอรดของวงกลม คือ สวนของเสนตรงที่มีจุดปลายสองจุดอยูบนเสนรอบวงของวงกลม และจะแบงวงกลมออกเปน
สองสวนเทากันคอรดนั้นจะเปนเสนผานศูนยกลางของวงกลม ซึ่งเปนคอรดที่ยาวที่สุด
1. มุมที่จุดศูนยกลางและมุมในสวนโคงของวงกลม
 เมื่อเราแบงเสนรอบวงของวงกลมออกเปน 2 สวน ในกรณีที่สวนโคงทั้งสองยาวเทากัน จะเรียกสวนโคงแตละสวน
วา ครึ่งวงกลม (semicircle)

แตถาหากโคงทั้งสองยาวไมเทากัน ดังรูป
จะเรียกสวนโคงที่ยาวกวาวา สวนโคงใหญ (major arc)
และเรียนสวนโคงที่สั้นกวาวา สวนโคงนอย (minor arc)

 มุมที่จุดศูนยกลาง (central angle) คือมุมที่จุดศูนยกลางวงกลมเปนจุดยอดมุม และแขนทั้งสองของมุมตัดวงกลม

 มุมในสวนโคงของวงกลม (inscribed angle) คือ มุมที่มีจุดยอดมุมอยูบนวงกลม และแขนทั้งสองของมุมตัด

วงกลม
 20

1.1 มุมที่จุดศูนยกลางและสวนโคงที่รองรับมุม

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เทากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน ถามุมที่จุดศูนยกลาง

วงกลมมีขนาดเทากัน และสวนโคงที่รองรับมุมที่จุดศูนยกลางวงกลมนั้นจะยาวเทากัน

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เทากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน ถาสวนโคงยาวเทากัน

และมุมที่จุดศูนยกลางที่รองรับดวยสวนโคงนั้นจะมีขนาดเทากัน

1.2 มุมที่จุดศูนยกลางและมุมในสวนโคงของวงกลม

ทฤษฎีบท ในวงกลมเดียวกัน มุมที่จุดศูนยกลางจะมีขนาดเปนสองเทาของขนาดของ

มุมในสวนโคงของวงกลมที่รองรับสวนโคงเดียวกัน

จะเห็นไดวา มุมในสวนโคงของวงกลมเปนครึ่งหนึ่งของขนาดของมุมที่จุดศูนยกลางที่รองรับดวยสวนโคงเดียวกัน

1.3 มุมในสวนโคงของวงกลมและสวนโคงที่รองรับมุม

ทฤษฎีบท ในวงกลมเดียวกัน มุมในสวนโคงของวงกลมที่รองรับดวยสวนโคงเดียวกัน

จะมีขนาดเทากัน
 21

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เทากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน ถามุมในสวนโคงของ

วงกลมมีขนาดเทากัน แลวสวนโคงที่รองรับมุมเหลานั้นจะยาวเทากัน

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เทากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน ถามุมในสวนโคงยาว

เทากันแลวมุมในสวนโคงของวงกลมที่รองรับดวยสวนโคงเหลานั้นจะมีขนาดเทากัน

ตัวอยางที่ 1 จากวงกลม O ที่กําหนดให จงหาขนาดของ CAˆ D

วิธีทํา เนื่องจาก CAˆ D = 40 o (กําหนดให)

จะได....................................................(มุมในสวนโคงของวงกลมที่รองรับดวยสวนโคงเดียวกันมีขนาดเทากัน)
.........................................................................(ขนาดของมุมภายในทั้งสามมุมของรูปสามเหลี่ยมรวมกันเปน 180 o )
......................................................................... ( CAˆ E เปนมุมตรง)
ดังนั้น...............................................................................................................

แบบฝกหัดที่ 1

1. จากวงกลม O ที่กําหนดให จงหาคา x

1)
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
 22

2) ……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………….
3) ……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….

4) ……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….

2. จากรูป จุด O เปนจุดศูนยกลางของวงกลม และ OAˆ B = 35o

จงหาขนาดของ ACˆ B

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 23

3. จากรูป กําหนดให QS ตัด RP ที่จุด T QR = QS RQˆ S = 64 o และ

RP แบงครึ่ง QRˆ S จงหาขนาดของ PSˆQ

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

4. จากรูป จุด O เปนจุดศูนยกลางของวงกลม และ BAˆ C = 50 o

จงหาขนาดของ BOˆ C และขนาดของ OCˆ B

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 24

1.4 มุมในครึ่งวงกลม
ทฤษฎีบท มุมในครึ่งวงกลมมีขนาด 90 o องศาหรือหนึ่งมุมฉาก

จากรูป จะเห็นวา AOˆ C เปนมุมที่จุดศูนยกลาง ซึ่งเปนมุมที่มีขนาด 180 o

และ ABˆ C เปนมุมในสวนโคงของวงกลมที่รองรับดวยสวนโคง AC

ตัวอยางที่ 2 จากรูป AC เปนเสนผานศูนยกลางของวงกลม O และ CAˆ D = 42 o

จงหาขนาดของ ABˆ D

วิธีทํา เนื่องจาก ABˆ C = 90 o (ขนาดของมุมในครึ่งวงกลมเปน 90 o )

......................................................... (มุมในสวนโคงของวงกลมที่รองรับดวยสวน
โคงเดียวกันมีขนาดเทากัน)
ดังนั้น................................................................................................................

1.5 รูปสี่เหลี่ยมแนบในวงกลม
รูปสี่เหลี่ยมแนบในวงกลม (inscribed quadrilateral of a circle) หรือรูปสี่เหลี่ยมวงกลมลอม (cyclic
quadrilateral) คือรูปสี่เหลี่ยมใดๆ ที่อยูภายในวงกลม โดยที่จุดยอดทั้งสี่ของรูปสี่เหลี่ยมนั้นอยูบนวงกลม
 25

ทฤษฎีบท ถารูปสี่เหลี่ยมใดๆ เปนรูปสี่เหลี่ยมแนบในวงกลม แลวผลบวกของขนาดของมุมตรง

ขามจะเทากับสองมุมฉาก

ตัวอยางที่ 3 จากรูป  ABCD เปนรูปสี่เหลี่ยมแนบในวงกลม O

และ BOˆ D = 140 o จงหาขนาดของ DCˆ E

วิธีทํา เนื่องจาก BOˆ D = 140 o (กําหนดให)

จะได............................................................ (มุมในสวนโคงของวงกลมจะมีขนาดเปนครึ่งหนึ่งของขนาดของ
มุมที่จุดศูนยกลางที่รองรับดวยสวนโคงเดียวกัน)
เนื่องจาก...................................................... (ผลบวกของขนาดของมุมตรงขามของรูปสี่เหลี่ยมแนบใน
วงกลมเปน 180 o )
ดังนั้น...........................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
นั้นคือ................................................................................................

แบบฝกหัดที่ 2

1.จากวงกลม O ที่กําหนดให จงหาคา X

1)

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 26

2)

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

2. จากรูป AB เปนเสนผานศูนยกลางของวงกลม O และ ACˆ O = 35o

จงหาขนาดของ OBˆ C

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
3. จากรูป ACˆ B เปนมุมในครึ่งวงกลม O และ BAˆ C = 32 o
จงหาขนาดของ BCˆ O

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 27

4. จากรูป  ABCD เปนรูปสี่เหลี่ยมแนบในวงกลม O และ ABˆ C = 100 o

1) มุมกลับ AOC
2) AOˆ C
3) ADˆ C

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

5. จากรูป  ABCD เปนรูปสี่เหลี่ยมแนบในวงกลม O มี AB เปน

เสนผานศูนยกลางของวงกลม CE และ DE เปนสวนของเสนตรงที่
ลากตอจาก BC และ AD ตามลําดับ และ BOˆ D = 100 o จงหา
ขนาดของ AEˆ B

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
6. จากรูป  ABCD เปนรูปสามเหลี่ยมแนบในวงกลม O มี AC เปนเสนผาน
ศูนยกลางของวงกลม ACˆ B = 30o และ ABˆ D = 40o จงหาขนาดของ CAˆ D

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………………….….…..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 28

7. จากรูป ACˆ B เปนมุมในครึ่งวงกลม O OD // BC และ BAˆ C = 18o

จงหาขนาดของ ADˆ O
…………………………………………………………………………….……………………….….…..
………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
8. จากรูปจุด O เปนจุดศูนยกลางของวงกลม BAˆ O = 45o และ CDˆ E = 115o
จงหาวา AOˆ E + BOˆ C เทากับกี่องศา

…………………………………………………………………………….……………………….….…..
………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
9. จากรูป  BCDE เปนรูปสี่เหลี่ยมแนบในวงกลม BA และ EA เปนสวน
ของเสนตรงที่ลากตอจาก CB และ DE ตามลําดับ
จงพิจารณาวา ∆CAD ~ ∆EAB หรือไมเพราะเหตุใด
…………………………………………………………………………….……………………….….…..
………………………………………………………………………………….………………………..
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 29

2.คอรดของวงกลม
คอรด(chord) คือ สวนของเสนตรงที่มีจุดปลายทั้งสองอยูบนวงกลมเดียวกัน คอรดแตละเสนจะแบงวงกลม
ออกเปนสวนโคง 2 สวน

2.1 คอรดและสวนโคงของวงกลม

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เทากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน ถาคอรดสองเสนยาวเทากัน

และคอรดทั้งสองจะตัดวงกลม ทําใหสวนโคงนอยยาวเทากันและสวนโคงใหญยาวเทากัน

ทฤษฎีบท ในวงกลมที่เทากันทุกประการหรือในวงกลมวงเดียวกัน ถาคอรดสองเสนตัดวงกลม

ทําใหสวนโคงนอยยาวเทากัน แลวคอรดทั้งสองนั้นจะยาวเทากัน

จากรูป วงกลม O มี AB และ CD เปนคอรด โดยที่ AB = CD

เมื่อลากรัศมี OA, OB, OC และ OD จะได ∆AOB ≅ ∆COD แบบ ด.ด.ด.

ดังนั้น AOˆ B = COˆ D

2.2 คอรดและจุดศูนยกลางของวงกลม

ทฤษฎีบท สวนของเสนตรงซึ่งผานจุดศูนยกลางของวงกลม และตัดกับคอรดที่ไมใชเสนผาน

ศูนยกลางจะมีสมบัติดังนี้
1) ถาสวนของเสนตรงแบงครึ่งคอรด แลวสวนของเสนตรงนั้นจะตั้งฉากกับคอรด
2) ถาสวนของเสนตรงตั้งฉากกับคอรด แลวสวนของเสนตรงนั้นจะแบงครึ่งคอรด

ทฤษฎีบท เสนตรงที่ตั้งฉากและแบงครึ่งคอรดของวงกลม จะผานจุดศูนยกลางของวงกลมนั้น

 30

จากรูป วงกลม O มี AB เปนคอรด

เมื่อลากรัศมี OA และ OB จะได ∆OAB เปนสามเหลี่ยมหนาจั่ว
ลาก OC แบงครึ่งฐานของรูปสามเหลี่ยมหนาจั่ว

จะไดวา OC ตั้งฉากกับ AB ตามสมบัติของรูปสามเหลี่ยมหนาจั่ว

2.3 คอรดที่ยาวเทากัน

ทฤษฎีบท ในวงกลมวงเดียวกัน ถาคอรดสองเสนยาวเทากัน แลวคอรดทั้งสองนั้นอยูหางจาก

จุดศูนยกลางเปนระยะเทากัน

ทฤษฎีบท ในวงกลมวงเดียวกัน ถาคอรดสองเสนอยูหางจากจุดศูนยกลางเปนระยะเทากัน

แลวคอรดทั้งสองนั้นจะยาวเทากัน

จากรูป กําหนดให AB และ CD เปนคอรดที่ยาวเทากัน

เมื่อลากรัศมี OB, OC และลาก OM และ ON ไปตั้งฉากกับ AB และ CD ตามลําดับ
จะได ∆OBM และ ∆OCN เปนรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก ที่เทากันทุกประการแบบ ฉ.ด.ด.
เนื่องจาก OM และ ON เปนดานคูที่สมนัยกัน
ดังนั้น OM = ON

ตัวอยางที่ 4 จากรูป กําหนดให AB เปนคอรดของวงกลม O

AM = BM และ BOˆ M = 65o จงหาขนาดของ OAˆ M

วิธีทํา เนื่องจาก AM = BM (กําหนดให)

ดังนั้น.............................................(เสนตรงที่ลากจากจุดศูนยกลางมาแบงครึ่งคอรดจะตั้งฉากกับคอรด)
จึงไดวา..........................................(ขนาดของมุมภายในทั้งสามมุมของรูปสามเหลี่ยมรวมกันเปน 180o )
เนื่องจาก.......................................(รัศมีของวงกลมเดียวกัน)
จึงไดวา.......................................... (บทนิยามของรูปสามเหลี่ยมหนาจั่ว)
ดังนั้น..............................................................
 31

แบบฝกหัดที่ 4
1. จากวงกลมที่กําหนดจุดศูนยกลางมาให จงหาคา x และ y

1) …………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

2)
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

3)
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 32

4) …………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

5)
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

6)
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 33

2. จากวงกลมที่กําหนดจุดศูนยกลางมาให จงหาความยาวรอบรูปของ ∆SET

1) …………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
2)
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
3) …………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

4) …………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 34

3. จากรูป m( AR ) = m( AC ) จงพิจารณาวา ∆ARC เปนรูปสามเหลี่ยมชนิดใด

เพราะเหตุใด
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….……………………………………………………….

4. จากวงกลม O มี m(RA) = m( AP ) และ RAˆ G = HAˆ P

จงพิจารณาวา HA ยาวเทากับสวนของเสนตรงใดเพราะเหตุใด
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

5. จากวงกลม O มี AO = BO, AO ⊥ SU , BO ⊥ SM

และ SUˆM = 50 o จงหาขนาดของ OSˆM

…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
 35

6. จากวงกลม O มี SY = 18 เซนติเมตร KY = 6 เซนติเมตร

และ YO = 13 เซนติเมตร จงหาวา SK อยูหางจาก
จุดศูนยกลาง O กี่เซนติเมตร
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………….

3. เสนสัมผัสวงกลม (tangent line to a circle)

ทฤษฎีบท เสนสัมผัสวงกลมจะตั้งฉากกับรัศมีของวงกลมที่จุดสัมผัส

เสนสัมผัสวงกลม คือ เสนตรงที่ตัดวงกลมเพียงจุดเดียวเทานั้น และเรียกจุดตัดนั้นวา จุดสัมผัส

จากรูป
AB เปนเสนสัมผัสวงกลม โดยสัมผัสวงกลม O ที่จุด P

อาจกลาวไดวา สวนหนึ่งสวนใดของ AB ที่ผานจุด P เชน AB,

AB, PA หรือ PB สัมผัสวงกลม O ที่จุด P

 36

3.1 เสนสัมผัสวงกลมและรัศมี

ทฤษฎีบท เสนตรงที่ตั้งฉากกับรัศมีของวงกลมที่จุดจุดหนึ่งบนวงกลมจะเปน
เสนสัมผัสวงกลมที่จุดนั้น

ทฤษฎีบท สวนของเสนตรง 2 เสน ที่ลากจากจุดจุดหนึ่งภายนอกวงกลมมา

สัมผัสวงกลมเดียวกันจะยาวเทากัน

ตัวอยางที่ 5 กําหนดใหจุด O เปนจุดศูนยกลางของวงกลม มี PA และ PB สัมผัสวงกลมที่จุด A และจุด B

ตามลําดับ ACˆ B เปนมุมในสวนโคงของวงกลม ดังรูป ถา APˆ B = 60 o จงหาขนาดของ ACˆ B

1) วิธีทํา ลาก OA และ OB

เนื่องจาก................................................ (เสนสัมผัสจะตั้งฉากกับรัศมีที่จุดสัมผัส)
ดังนั้น.............................................................. (ขนาดของมุมภายในทั้งสี่มุม
ของรูปสี่เหลี่ยมรวมกันได 360 o )
นั้นคือ........................... (มุมในสวนโคงของวงกลมมีขนาดเปนครึ่งหนึ่งของขนาด
ของมุมที่จุดศูนยกลางที่รองรับดวยสวนโคงเดียวกัน)

2)
วิธีทํา ให D เปนจุดใดๆ บนสวนโคงใหญ AB จากนั้นลาก AD และ BD

จะได ADˆ B = 60 o (คํานวณไดในทํานอนตามขอ 1)

.........................................(ผลบวกของขนาดของมุมตรงขามของรูปสี่เหลี่ยม
แนบในวงกลมเปน 180o )
ดังนั้น........................................

3.2 เสนสัมผัสวงกลมและคอรดของวงกลม

ทฤษฎีบท มุมที่เกิดจากคอรดและเสนสัมผัสวงกลม จะมีขนาดเทากับขนาดของ

มุมในสวนโคงของวงกลมที่อยูตรงขามกับคอรดนั้น
 37

ตัวอยางที่ 6 จากรูป PA และ PB สัมผัสวงกลมที่จุด A และจุด B

ตามลําดับ ถา ACˆ B = 68 o จงหาขนาดของ APˆ B

วิธีทํา เนื่องจาก AB เปนคอรดของวงกลม โดยมี PA และ PB เปนเสนสัมผัส

จะได........................................... (มุมที่เกิดจากคอรดและเสนสัมผัสวงกลมที่จุดสัมผัส จะมีขนาด
และ........................................... ของมุมในสวนโคงของวงกลมที่อยูตรงขามกับคอรดนั้น)
ดังนั้น................................................................ (ขนาดของมุมภายในทั้งสามมุมของรูปสามเหลี่ยม
รวมกันเปน 108o )

แบบฝกหัดที่ 5
1.จากวงกลม O ที่กําหนดให จงหาคา x เมื่อ
1) P เปนจุดสัมผัส …………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
………………………………………………………………………………….………………………....

2) P และ Q เปนจุดสัมผัส
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
………………………………………………………………………………….………………………....
 38

3) P เปนจุดสัมผัส
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….

4)
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
2. จากวงกลม O ที่กําหนดให
1) จงหา OA เมื่อ P และ Q เปนจุดสัมผัส

…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
 39

2) จงหา BC เมื่อ P เปนจุดสัมผัส

…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
3) จงหา AQ เมื่อ P และ Q เปนจุดสัมผัส …………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
4) จงหา AB เมื่อ P , Q, R และ S เปนจุดสัมผัสของวงกลม O ซึ่งมีรัศมียาว 1 หนวย

…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………………………………….………………………..….…..
………………………………………………………………………………….………………………....
…………………………………………………….…………………………………………….………….
…………………………………………………….…………………………………………….………….
 40

3. จากรูป AB สัมผัสวงกลม O ที่จุด A และ BAˆ C = 52 o จงหาขนาดของ AOˆ C

…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..

4. จากรูป CD สัมผัสวงกลม O ที่จุด B และ AOˆ B = 100 o จงหาขนาดของ ABˆ D

…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
 41

5.จากรูป DE เปนเสนสัมผัสวงกลมที่จุด B CBˆ E = 65o และ ABˆ D = 80 o จงหาขนาดของ BAˆ C

และขนาดของ ACˆ B

…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
6. จากรูป AB เปนเสนผานศูนยกลางของวงกลม O BC สัมผัสวงกลม B และ BOˆ D = 70 o จงหาขนาดของ ACˆ B

…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
 42

7. จากรูป AB และ AC สัมผัสวงกลมที่จุด B และจุด C ตามลําดับ และ BDˆ C = 68o จงหาขนาดของ BAˆ C

…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…...
8. จากรูป PA และ PB สัมผัสวงกลม O ที่จุด A และจุด B ตามลําดับ และมุมกลับ AOB = 220 o

จงหาขนาดของ APˆ B

…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…..
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…...
…………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………..….…...
 43

แบบทดสอบทายบทเรื่องวงกลม
จงเลือกขอที่ถูกตองที่สุด
1. จากรูปมุม x มีขนาดกี่องศา 7. จากรูปมุม x มีขนาดกี่องศา
ก. 120o ก. 100o
ข. 130o ข. 110o
ค. 135o ค. 140o
ง. 140o ง. 160o
2. จากรูปมุม x มีขนาดกี่องศา 8. O เปนจุดศูนยกลางของวงกลม AB, CD เปนเสนผาน
ก. 120o ศูนยกลาง AOˆ D = 50o จงหาขนาด OAˆ C
ข. 130o ก. 25 o
ค. 140o ข. 30o
ง. 150o ค. 35o
3. จากรูปมุม x มีขนาดกี่องศา ง. 40o
ก. 30o
9. O เปนจุดศูนยกลางของวงกลม ABˆ O = ACˆ O = 90o
ข. 42o
มุม x กางกี่องศา
ค. 53o
ก. 32o
ง. 55o
ข. 47 o
4. จากรูปมุม y มีขนาดกี่องศา
ค. 61o
ก. 70o
ง. 73o
ข. 80o
10.จากรูปขนาดของ AXˆC มีขนาดกี่องศา
ค. 90o
ก. 40o
ง. 100o
ข. 50o
5. จากรูป ECˆ A = 50o , ADˆ B = 40o มุม x กางกี่องศา
ค. 60o
ก. 35o
ง. 70o
ข. 36o
ค. 40o
ง. 45o
6. จากรูปมุม x มีขนาดกี่องศา
ก. 24o
ข. 26o
ค. 36o
ง. 42o