Luan Van

Ch¬ng I
§é ph©n cùc ®iÖn m«i
1.1. §é ph©n cùc
Trong çc chÊt ®iÖn m«i, tÊt c¶ çc ®iÖn tÝch liªn kÕt chÆt chÏ ë trong
çc nguyªn tö vµ ph©n tö . Díi t¸c dông cña ®iÖn trêng ngoµi, çc ®iÖn tÝch nµy
(©m vµ d¬ng) cã thÓ bÞ dÞch chuyÓn ra khái vÞ trÝ c©n b»ng cña chóng theo h-
íng ngîc nhau vµ trªn bÒ mÆt vËt dÉn xuÊt hiÖn çc ®iÖn tÝch tr¸i dÊu. HiÖn t-
îng nµy gäi lµ hiÖn tîng ph©n cùc ®iÖn m«i.
a) b)
H×nh1.1 a. M« men lìng cùc ®iÖn vÜnh cöu cña ph©n tö níc
b. Lưỡng cực cảm ứng
§é ph©n cùc P ®îc ®Þnh nghÜa lµ m« men lìng cùc trong mét ®¬n vÞ thÓ
tÝch. M« men lìng cùc toµn phÇn:
p =  qnrn (1.1)
Trong ®ã rn lµ vÐc t¬ vÞ trÝ cña ®iÖn tÝch qn .
Khi ta ®Æt mét ®iÖn trêng vÜ m« Eo lªn vËt, trong vËt xuÊt hiÖn trêng
khö ph©n cùc E1 . Khi ®ã, ®iÖn trêng tæng céng sÏ lµ:
E = E1 + E o (1.2)
Ta ®a vµo gi¸ trÞ ®é c¶m  sao cho:
P = 0E (1.3)
Trong ®ã:
0: H»ng sè ®iÖn m«i ch©n kh«ng
0 = 107/(4c2) (1.4)
1.2. Ph©n lo¹i çc qu¸ tr×nh ph©n cùc
Ph©n cùc toµn phÇn th«ng thêng cã thÓ t¸ch lµm 3 phÇn : phÇn electron,
phÇn ion vµ phÇn lìng cùc.
 Ph©n cùc
electron: §ã lµ sù dÞch
chuyÓn cña líp vá electron
®èi víi h¹t nh©n.
 Ph©n cc ion:
Lµ do sù dÞch chuyÓn cña
mét ion tÝch ®iÖn ®èi víi
mét ion kh¸c.
 Ph©n cùc lìng

cùc: do çc ph©n tö cã m«
men lìng cùc ®iÖn vÜnh
cöu cã thÓ thay ®æi sù ®inh
híng díi t¸c dông cña mét
®iÖn trêng ngoµi.
1.3. H»ng sè ®iÖn m«i vµ

hÖ sè ph©n cùc H×nh 1.2 :Çc c¬ chÕ ph©n cùc trong vËt
liÖu: a. Ph©n cùc electron; b. Ph©n cùc ion;
 NÕu ta ®Æt c. Ph©n cùc lìng cùc
vµo gi÷a hai b¶n cña mét tô
®iÖn mét chÊt ®iÖn m«i, ta thÊy r»ng ®iÖn dung cña tô sÏ t¨ng lªn mét
thõa sè lµ ,  ®îc gäi lµ h»ng sè ®iÖn m«i cña vËt liÖu ®ã.
H»ng sè ®iÖn m«i cña mét m«i trêng ®¼ng híng ®îc ®Þnh nghÜa theo tr-
êng vÜ m« E:
 = (oE + P)/ oE = 1 +  (1.5)
Trong
mét m«i tr-
êng kh«ng
cã ®èi xøng
lËp ph- ¬ng
th× h»ng sè
®iÖn m«i ®-
îc biÓu diÔn
bëi çc thµnh
phÇn tenxo:
ij = 1
H×nh 1.3: Sù phô thuéc vµo tÇn sè cña mét sè phÇn ®ãng
+ ij gãp vµo hÖ sè ph©n cùc
(1.6)
 HÖ sè ph©n cùc  cña mét nguyªn tö ®îc ®Þnh nghÜa theo

®iÖn trêng ®Þnh xø t¹i nguyªn tö:
p = Edx (1.7)
Edx : ®iÖn trêng ®Þnh xø
p : m« men lìng cùc
 HÖ sè ph©n cùc cã tÝnh chÊt nguyªn tö, nhng h»ng sè ®iÖn

m«i ph¶i phô thuéc vµo çch mµ theo ®ã çc nguyªn tö kÕt hîp l¹i ®Ó t¹o
thµnh tinh thÓ. Sù ph©n cùc cña mét tinh thÓ cã thÓ ®îc biÓu diÔn gÇn
®óng b»ng tÝch cña çc hÖ sè ph©n cùc cña çc nguyªn tö nh©n víi ®iÖn
trêng ®Þnh xø:
P = Nipi = NiiEdx(i) (1.8)
Tuú vµo çc miÒn tÇn sè kh¸c nhau mµ h»ng sè ®iÖn m«i ®îc ®ãng gãp
bëi çc phÇn hÖ sè ph©n cùc kh¸c nhau. VÝ dô nh h»ng sè ®iÖn m«i ë vïng tÇn
sè quang häc hÇu nh hoµn toµn do hÖ sè ph©n cùc electron.
VËt liÖu s¾t ®iÖn thêng lµ çc chÊt ®iÖn m«i. Trong hÇu hÕt çc øng
dông cña vËt liÖu s¾t ®iÖn th× h»ng sè ®iÖn m«i vµ tæn hao ®iÖn m«i ®ãng
vai trß quan träng, cung cÊp cho ta nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ cÊu tróc ph©n tö
vµ c¬ chÕ ph©n cùc
trong vËt liÖu.
Gi¶ thiÕt hai

b¶n tô song song ®îc
®iÒn ®Çy bëi m«i tr-
êng ®iÖn m«i. SuÊt
H×nh 1.4 : Tô ph¼ng song song
®iÖn ®éng xoay
chiÒu  víi tÇn sè  ®îc ®Æt lªn tô, dßng xoay chiÒu qua tô sÏ lµ:
i = jrCO (j = ) (1.9)
ë ®©y, CO lµ ®iÖn dung cña tô ë trong m«i trêng ch©n kh«ng
r lµ h»ng sè ®iÖn m«i tØ ®èi.
Bëi v× tæn hao ®iÖn m«i lu«n tån t¹i trong vËt liÖu ®iÖn m«i, r ph¶i ®îc
viÕt díi d¹ng phøc:
r*() = ’() – j ”() (1.10)
Trong ®ã, ’() vµ ”() lÇn lît lµ phÇn thùc vµ phÇn ¶o cña h»ng sè
®iÖn m«i. ”() ®Æc trng cho tæn hao ®iÖn m«i. Ngoµi ra, mét ®¹i lîng kh¸c
còng thêng ®îc sö dông ®Ó ®Æc trng cho tæn hao ®iÖn m«i, ®ã lµ tan
tan = ”/’ (1.11)
MËt ®é dßng ®iÖn J qua tô sÏ ®îc viÕt díi d¹ng:
J = jo’E + o”E (1.12)
E lµ cêng ®é ®iÖn trêng.

PhÇn thùc cña tØ sè J/E x¸c ®Þnh
®é dÉn ®iÖn  qua vËt liÖu
®iÖn m«i.
() = o”()
(1.13)
Ban ®Çu, víi gi¶ thiÕt lµ

tô ®iÖn kh«ng cã chÊt ®iÖn m«i,
suÊt ®iÖn ®éng  ®Æt lªn tô.
Khi ®ã, ®iÖn tÝch qua tô:
q = Co
(1.14)
Dßng ®iÖn qua tô: i =

dq/dt = jCo
(1.15)
V× j = e(j)/2 nªn dßng ®iÖn H×nh 1.5 : Gi¶n ®å pha cho çc trêng hîp:
a. Tô ®iÖn kh«ng cã chÊt ®iÖn m«i
sÏ nhanh pha mét gãc /2 so víi b. Tô ®iÖn cã chÊt ®iÖn m«i
c. Mèi liªn hÖ gi÷a *, ’vµ ”.tan =”/’
®iÖn thÕ ®Æt vµo.
Khi ®Æt gi÷a hai b¶n cña tô ®iÖn mét chÊt ®iÖn m«i, lóc ®ã h»ng sè
®iÖn m«i sÏ lµ:
C =  rC o
C«ng thøc (1.15) sÏ ®îc viÕt l¹i víi sù thay thÕ C cho Co :
i = dq/dt = jC = jrCo (1.16)
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, v× tån t¹i tæn hao ®iÖn m«i, cho nªn r sÏ ®îc
viÕt díi d¹ng phøc (1.10). Khi ®ã, dßng qua tô sÏ lµ:
i = jCoo’ + Coo”
hay ta cã J = jo’E + o”E (tô ph¼ng)
Dßng ®iÖn cã 2 thµnh phÇn; mét thµnh phÇn nhanh pha h¬n ®iÖn thÕ
gãc /2, mét thµnh phÇn cïng pha víi ®iÖn thÕ; tæng hîp l¹i dßng ®iÖn sÏ lÖch
pha víi ®iÖn thÕ gãc 0 <  < 90o.
1.4. Tinh thÓ s¾t ®iÖn
Mét tinh thÓ s¾t ®iÖn cã mét m« men lìng cùc ®iÖn ngay c¶ khi kh«ng cã
®iÖn trêng ngoµi. ë tr¹ng th¸i s¾t ®iÖn, t©m cña ®iÖn tÝch ©m cña tinh thÓ
kh«ng trïng víi t©m ®iÖn tÝch d¬ng.
§å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña ®é ph©n cùc vµo ®iÖn trêng ®èi víi
tr¹ng th¸i s¾t ®iÖn ®îc biÓu diÔn nh h×nh vÏ. Trong ®ã, ®êng cong kÝn ®îc gäi
lµ chu tr×nh trÔ, lµ mét ®Æc trng c¬ b¶n cña tr¹ng th¸i s¾t ®iÖn.
Th«ng thêng, hiÖn tîng s¾t ®iÖn biÕn mÊt khi nhiÖt ®é vît qu¸ mét gi¸
trÞ nhÊt ®Þnh gäi lµ nhiÖt ®é chuyÓn pha, ë trªn nhiÖt ®é chuyÓn pha tinh thÓ
n»m trong tr¹ng th¸i thuËn ®iÖn.
Tinh thÓ s¾t ®iÖn cã thÓ ®îc ph©n thµnh 2 nhãm chÝnh dùa trªn c¬ chÕ
ph©n cùc cña chóng: trËt tù – bÊt trËt tù hay lµ dÞch chuyÓn.
 Nhãm s¾t ®iÖn trËt tù – bÊt trËt tù bao gåm çc tinh thÓ cã
liªn kÕt hydro, trong ®ã chuyÓn ®éng cña çc proton g©y nªn tÝnh chÊt
s¾t ®iÖn, vÝ dô nh trong kali ®ihydro photphat (KH2PO4) vµ çc muèi
®ång h×nh.
 Nhãm s¾t ®iÖn dÞch chuyÓn bao gåm çc tinh thÓ liªn kÕt
ion vµ cã cÊu tróc lo¹i perovskite. §iÓn h×nh lµ BaTiO3 cã TC = 408K, PS =
26.10-2 C/m2.
TÝnh chÊt ®Æc biÖt cña chÊt s¾t ®iÖn:
 Gi¸ trÞ  lín (~ 10000) vµ phô thuéc m¹nh vµo nhiÖt ®é. Tån
t¹i nhiÖt ®é Curie lµ nhiÖt ®é chuyÓn pha thuËn ®iÖn – s¾t ®iÖn. Mét
vµi chÊt s¾t ®iÖn kh«ng cã nhiÖt ®é Curie v× chóng nãng ch¶y tríc khi
kÕt thóc pha s¾t ®iÖn.
  kh«ng phô thuéc tuyÕn tÝnh vµo E,  b·o hoµ khi E lín.
 §é ph©n cùc phô thuéc vµo lÞch sö ph©n cùc cña chÊt ®iÖn
m«i, tøc lµ hiÖn tîng ph©n cùc cßn d.
Çc tÝnh chÊt c¬ b¶n cña chÊt s¾t ®iÖn sÏ ®îc nªu chi tiÕt h¬n ë ch¬ng
sau.
Ch¬ng II
TÝnh chÊt cña chÊt s¾t ®iÖn
2.1. TÝnh ®èi xøng cÊu tróc
§èi xøng cÊu tróc cña mét tinh thÓ phô thuéc vµo cÊu tróc tinh thÓ cña nã.
CÊu tróc tinh thÓ ®îc miªu t¶ bëi « m¹ng Bravais cña tinh thÓ. T¬ng øng víi hµng
ngh×n tinh thÓ trong tù nhiªn chØ cã 32 kiÓu ®èi xøng vi m« (32 nhãm ®iÓm).
 5 nhãm t¬ng øng víi çc trôc quay d¬n gi¶n:1,2,3,4,6
 5 nhãm t¬ng øng víi çc trôc quay nghÞch ®¶o: , , , ,
 6 nhãm do tæ hîp çc trôc quay víi nhau
 10 nhãm do tæ hîp çc trôc quay víi mÆt
 6 nhãm do çc kh¶ n¨ng cßn l¹i.
Mçi nhãm ®iÓm gåm cã 8 yÕu tè ®èi xøng chÝnh ( trõ phÐp tinh tiÕn, ta
kh«ng sö dông v× nhiÒu tÝnh chÊt vËt lÝ cña tinh thÓ kh«ng thÓ hiÖn trøc tiÕp
tÝnh ®èi øng nµy): trôc quay (1,2,3,4,6, ), t©m ®¶o i vµ g¬ng ph¶n x¹ m. NÕu
kÓ c¶ yÕu tè ®èi xøng tÞnh tiÕn th× sÏ tæ hîp ®îc 230 kiÓu ®èi xøng vÜ m«.
§èi xøng cÊu tróc cña mét tinh thÓ ¶nh hëng tíi çc thuéc tÝnh vËt lý cña
tinh thÓ, nh lµ tÝnh s¾t ®iÖn, tÝnh ho¶ ®iÖn, çc tÝnh chÊt quang phi tuyÕn…
Nhãm ®iÓm (32) cã thÓ ®îc ph©n thµnh:
 KiÓu ®èi xøng t©m (11 nhãm): ,2/m,mmm….Mét tinh

thÓ cã t©m ®èi xøng kh«ng cã tÝnh ph©n cùc.
 21 nhãm ®iÓm cßn l¹i kh«ng cã t©m ®èi xøng: 1,2,222,4,32,

…. Mét tinh thÓ thuéc kiÓu nµy së h÷u mét hay nhiÒu trôc tinh thÓ. Mäi
nhãm trong 21 nhãm nµy, ngo¹i trõ nhãm 432, ®Òu thÓ hiÖn hiÖu øng ¸p
®iÖn däc theo trôc tinh thÓ duy nhÊt, m« t¶ sù t¬ng quan gi÷a n¨ng lîng
c¬ häc vµ n¨ng lîng ®iÖn. Mét øng suÊt c¬ häc ngoµi sÏ dÉn tíi sù thay
®æi cña ®é ph©n cùc ®iÖn P hoÆc ®é c¶m øng ®iÖn D, hoÆc mét
®iÖn trßng ngoµi E sÏ g©y ra øng suÊt ®µn håi x. Mèi liªn hÖ ®îc cho bëi
hÖ sè ¸p ®iÖn dijk :
Trong 20 nhãm ®iÓm ë trªn, 10 nhãm trong sè ®ã chØ cã mét trôc tinh thÓ
duy nhÊt: 1, 2, m, mm2, 4, 4mm, 3, 3m, 6, 6mm. Mét tinh thÓ cã ®èi xøng ®iÓm
trong 10 nhãm nµy sÏ cã mét trôc quay duy nhÊt, nhng kh«ng cã mét phÐp chiÕu
g¬ng nµo vu«ng gãc víi trôc quay nµy. Däc theo trôc quay duy nhÊt, sù s¾p xÕp
çc nguyªn tö t¹i ®Çu nµy sÏ kh¸c so víi ®Çu ®èi diÖn. Çc tinh thÓ nh vËy gäi lµ
tinh thÓ ph©n cùc do chóng thÓ hiÖn ®é ph©n cùc tù ph¸t.
H×nh : « c¬ së cña BaTiO3 trong pha cÊu tróc cubic. Mòi tªn chØ ra mét
kh¶ n¨ng dÞch chuyÓn cña ion Ti4+ t¹i ®iÓm chuyÓn pha tíi tetragonal.
Mét tinh thÓ cã ®é ph©n cùc tù ph¸t cã thÓ ®îc h×nh dung bao gåm çc
ion d¬ng vµ ion ©m.Trong mét kho¶ng nhiÖt ®é x¸c ®Þnh, çc ion nµy ë t¹i vÞ
trÝ c©n b»ng cña chóng vµ n¨ng lîng tù do cña tinh thÓ lµ cùc tiÓu, t©m cña
®iÖn tÝch d¬ng kh«ng trïng víi t©m cña ®iÖn tÝch ©m. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh
lµ chÊt s¾t ®iÖn BaTiO3,
ë trªn nhiÖt ®é Curie th×
cÊu tróc cña tinh thÓ lµ
cubic, víi çc ion Ba2+ n»m
ë çc gãc cña h×nh lËp ph-
¬ng, çc ion O2- n»m t¹i çc
t©m mÆt vµ ion Ti4+ n»m
t¹i t©m khèi. ë díi nhiÖt
®é Curie, cÊu tróc nµy cã H×nh : Ph©n lo¹i nhãm tinh thÓ dùa vµo thuéc tÝnh
biÕn d¹ng nhá, víi çc ion ®iÖn cña chóng
Ba2+ vµ ion Ti4+ dÞch chuyÓn t¬ng ®èi so víi ion O2-, bëi vËy mµ t¹o ra m« men l-
ìng cùc däc theo trôc c. Çc qu¸ tr×nh chuyÓn pha kh¸c x¶y ra ë nhiÖt dé gÇn 0 oC
vµ -800C: díi 0oC « m¹ng lµ orthorhombic víi trôc ph©n cùc song song víi mÆt
chÐo, díi -80oC « m¹ng lµ rhombohedral víi trôc ph©n cùc däc theo ®êng chÐo
cña «.
2.2. §é ph©n cùc tù ph¸t
§é ph©n cùc tù ph¸t ®îc x¸c ®Þnh bëi m« men l¬ng cùc ®iÖn trªn mét
®¬n vÞ thÓ tÝch, hoÆc bëi gi¸ trÞ ®iÖn tÝch trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch bÒ
mÆt vu«ng gãc víi trôc ph©n cùc tù ph¸t. do çc tÝnh chÊt ®iÖn liªn quan chÆt
chÏ tíi cÊu tróc tinh thÓ, trôc ph©n cùc tù ph¸t thêng lµ trôc tinh thÓ.
MÆc dï mét tinh thÓ víi çc trôc ph©n cùc thÓ hiÖn hiÖu øng ¸p ®iÖn
còng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i cã mét vect¬ ph©n cùc tù ph¸t, bëi v× tæng çc m«
men ®iÖn däc theo çc trôc ph©n cùc cña tinh thÓ cã thÓ b»ng 0. Mét vect¬
ph©n cùc tù ph¸t chØ cÇn thiÕt khi tinh thÓ cã mét trôc ph©n cùc duy nhÊt.
Th«ng thêng, ®é ph©n cùc tù ph¸t cã thÓ ®îc viÕt díi d¹ng:
PS = [ ]/thÓ tÝch (2.1)
 lµ m« men lìng cùc trªn mét ®¬n vÞ thÓ tÝch.

Gi¸ trÞ cña vect¬ ph©n cùc tù ph¸t phô thuéc vµo nhiÖt ®é. Khi nhiÖt ®é
thay ®æi, mËt ®é ®iÖn tÝch trªn çc mÆt cña tinh thÓ vu«ng gãc víi trôc ph©n
cùc duy nhÊt thay ®æi theo. §ã lµ tÝnh ho¶ ®iÖn trong tinh thÓ ph©n cùc tù
ph¸t.
Mét kÕt qu¶ hiÓn nhiªn do ®é ph©n cùc tù ph¸t cña tinh thÓ lµ sù xuÊt
hiÖn cña mËt ®é ®iÖn tÝch mÆt biÓu kiÕn vµ kÌm theo trêng khö cùc ED vµ ®-
îc chØ ra trªn h×nh (). N¨ng lîng liªn kÕt víi ®é ph©n cùc ®îc cùc tiÓu ho¸ bëi çc
cÆp, ®ã lµ mét qu¸ tr×nh tinh thÓ ®îc ph©n thµnh çc vïng ph©n cùc ngîc nhau.
Çc vïng nµy ®îc gäi lµ çc ®« men vµ toµn bé cÊu h×nh ®îc chØ ra lµ çc ®«
men 180o . Sù ph©n thµnh çc ®« men, kÕt qu¶ sÏ lµm gi¶m trêng khö cùc ED vµ
gi¶m n¨ng lîng.
Hinh 2.1 Sự biến đổi các tính chất của BaTiO3 theo nhiệt độ. Các tính chất bất đẳng hướng
được chỉ ra cùng vói hướng của mạng. a. Hằng số mạng. b. Độ phân cực tự phát PS
c. hằng số điện môi tỷ đối r
XÐt vËt liÖu s¾t ®iÖn BaTiO3. T¹i nhiÖt ®é lín h¬n 120oC, BaTiO3 cã
cÊu tróc lËp ph¬ng (h×nh 2.2.I). Lóc nµy cÊu tróc lµ xÕp chÆt hoµn h¶o nªn
kh«ng cã sù ph©n cùc tù ph¸t trong « m¹ng. Khi nhiÖt ®é gi¶m xuèng díi 120oC
BaTiO3 cã 3 pha cÊu tróc gi¶ lËp ph¬ng lÇn lît lµ tø gi¸c, ®¬n nghiªng vµ thoi
T¹i pha tø gi¸c, ta cã thÓ h×nh dung lµ hai ®¸y « m¹ng perovskite bÞ “kÐo
gi·n” . §iÒu nµy lµm cho kho¶ng çch gi÷a çc ion O2- n»m ë t©m 2 ®¸y t¨ng lªn
dÉn tíi sù xuÊt hiÖn cña hè thÕ kÐp däc theo trôc bÞ d·n, trôc c. Ion Ti4+ sÏ
chiÕm mét trong hai hè thÕ trªn ®Ó t¹o thµnh ph©n cùc tù ph¸t trong « m¹ng. Ph-
¬ng cña ph©n cùc nµy lµ ph¬ng däc theo trôc c (h×nh 2.2.II).
T¬ng tù, t¹i pha ®¬n

nghiªng, hai c¹nh ®èi diÖn cña «
m¹ng perovskite bÞ “kÐo gi·n”
lµm xuÊt hiÖn vÐc-t¬ ph©n cùc
tù ph¸t song song víi ®êng chÐo
cña mÆt bÞ kÐo d·n cña « m¹ng
(h×nh 2.2.III). T¹i pha thoi, 2
®Ønh ®èi diÖn cña « c¬ së bÞ
“kÐo gi·n” lµm xuÊt hiÖn vÐc-t¬
H×nh 2.2: Pha cÊu tróc vµ ph©n cùc tù ph¸t
ph©n cùc tù ph¸t däc theo ®êng
BaTiO3.
chÐo chÝnh cña « m¹ng.
2.3. §« men s¾t ®iÖn
HÇu hÕt çc tinh thÓ ho¶ ®iÖn ®Òu tån t¹i vÐc t¬ ph©n cùc tù ph¸t PS
trong mét kho¶ng nhiÖt ®é x¸c ®Þnh, híng cña PS cã thÓ ®îc ®¶o díi t¸c dông
cña ®iÖn trêng. Nh÷ng tinh thÓ nµy ®îc gäi lµ tinh thÓ s¾t ®iÖn.
P P
H×nh 2.3: M« h×nh cÊu tróc ®«-men vµ v¸ch ®«-men trong vËt liÖu s¾t
®iÖn.
Nh×n chung, sù s¾p xÕp cã ®Þnh híng cña çc lìng cùc ®iÖn chØ x¶y ra
trong çc vïng x¸c ®Þnh cña tinh thÓ, trong khi ë çc vïng kh¸c ®é ph©n cùc tù
ph¸t cã thÓ lµ ngîc chiÒu. Mçi mét vïng nh vËy ®îc gäi lµ ®« men s¾t ®iÖn.
MÆt tiÕp xóc gi÷a hai ®« men ®îc gäi lµ v¸ch ®« men.
Nguyªn nh©n cña viÖc h×nh thµnh cÊu tróc ®«-men ®iÖn cho ®Õn nay
cha ®îc gi¶i thÝch mét çch hoµn chØnh. §øng trªn ph¬ng diÖn hiÖn tîng luËn cã
thÓ gi¶i thÝch viÖc h×nh thµnh çc ®«-men cã môc ®Ých lµm cùc tiÓu hãa n¨ng
lîng tù do. Theo ph¬ng diÖn vi m« l¹i cã hai çch gi¶i thÝch kh¸c nhau. Çch gi¶i
thÝch thø nhÊt lµ viÖc h×nh thµnh çc ®«-men x¶y ra trong qu¸ tr×nh chuyÓn
pha tõ pha thuËn ®iÖn sang pha s¾t ®iÖn lµ do sù thay ®æi t¬ng t¸c tÜnh ®iÖn
tæng céng cña trêng ngoµi vµ cña çc ®«-men ®· h×nh thµnh tríc ®ã. Çch gi¶i
thÝch thø hai ®ã lµ cÊu tróc ®«-men lµ do çc sai háng m¹ng còng nh øng suÊt
néi trong tinh thÓ s¾t ®iÖn g©y ra.
2.4. §êng trÔ s¾t ®iÖn
Mét ®Æc tÝnh quan träng kh¸c cña vËt liÖu s¾t ®iÖn ®ã lµ ®êng trÔ
s¾t ®iÖn. §êng trÔ cã thÓ ®îc quan s¸t b»ng ph¬ng ph¸p Sawyer-Tower.
Ban
®Çu, khi vËt
liÖu chÞu
t¸c dông
bëi mét ®iÖn
trêng nhá, sù
phô thuéc
H×nh 2.4: Ph¬ng ph¸p Sawyer-Tower quan s¸t ®êng trÔ s¾t
cña P ®iÖn vµ E lµ
thuËn nghÞch
vµ tuyÕn tÝnh. Bëi v× mét ®iÖn trêng nhá nh thÕ cha thÓ lµm lËt chiÒu bÊt k×
mét ®«-men nµo ®îc. Qu¸ tr×nh nµy øng víi ®o¹n OA trªn ®êng trÔ. Díi t¸c dông
cña ®iÖn trêng lín h¬n, mét sè ®«-men ngîc chiÒu víi ®iÖn trêng bÞ ®¶o chiÒu
vµ ®é ph©n cùc cña mÉu t¨ng nhanh (®o¹n AB) cho tíi khi tÊt c¶ çc ®«-men
®Òu cïng chiÒu víi ®iÖn trêng ngoµi (®o¹n BC). Lóc nµy mÉu ë tr¹ng th¸i b·o
hßa, vµ ®îc cÊu t¹o bëi chØ mét ®«-men duy nhÊt.
Khi
H×nh 2.5: §êng trÔ s¾t ®iÖn
®iÖn trêng gi¶m, ®é ph©n cùc sÏ gi¶m nhng kh«ng trë vÒ 0. Khi ®iÖn trêng
b»ng kh«ng mét sè ®«-men vÉn gi÷ chiÒu ph©n cùc theo chiÒu ®iÖn trêng tríc
®ã vµ vËt liÖu tån t¹i ®é ph©n cùc d Pr. §iÓm ngo¹i suy cña ®o¹n BC c¾t trôc
tung t¹i Ps gäi lµ ®é ph©n cùc b·o hßa.
§é ph©n cùc d (®iÖn d) kh«ng bÞ triÖt tiªu cho ®Õn khi ®iÖn trêng ®¶o
chiÒu (chiÒu ©m) vµ ®¹t ®Õn mét gi¸ trÞ Ec nµo ®ã. Ec ®îc gäi lµ cêng ®é tr-
êng kh¸ng ®iÖn. NÕu tiÕp tôc t¨ng cêng ®é ®iÖn trêng theo chiÒu ©m tÊt c¶ çc
®«-men ®Òu ph©n cùc theo chiÒu cña ®iÖn trêng vµ vËt liÖu l¹i ë tr¹ng th¸i b·o
hßa (®iÓm G) nhng cã chiÒu ngîc víi chiÒu b·o hßa t¹i ®iÓm C. Chu tr×nh trÔ
hoµn thµnh khi ta t¨ng ®iÖn trêng theo chiÒu d¬ng tíi ®iÓm b·o hßa C.
§êng trÔ s¾t ®iÖn cña mét tinh thÓ ®¬n ®« men BaTiO3 ®îc chØ ra trªn
h×nh (). PhÇn th¼ng ®øng cña ®êng cong lµ do bëi sù ®¶o cña ®é ph©n cùc tù
ph¸t khi mµ çc ®« men 180o h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. PhÇn n»m ngang ®Æc tr-
ng cho tr¹ng th¸i b·o hoµ. Lùc kh¸ng ®iÖn t¹i nhiÖt ®é phßng lµ 0.1 MVm-1 vµ
®é ph©n cùc b·o hoµ lµ 0.27 Cm-2
§êng trÔ s¾t ®iÖn cña gèm biÕn ®æi tuú thuéc thµnh phÇn vµ cÊu tróc
cña gèm nhng d¹ng c¬ b¶n ®îc chØ ra trªn h×nh 2.5 . Lùc kh¸ng ®iÖn lµ cao h¬n
vµ ®é ph©n cùc vÜnh cöu lµ thÊp h¬n so víi ®¬n tinh thÓ.
2.5. §iÓm Curie s¾t ®iÖn vµ çc chuyÓn pha
Mét ®Æc tÝnh kh¸c cña vËt liÖu s¾t ®iÖn lµ nhiÖt ®é cña chuyÓn pha
®îc gäi lµ ®iÓm Curie s¾t ®iÖn Tc. Khi nhiÖt ®é gi¶m xuèng díi ®iÓm chuyÓn
pha Curie, tinh thÓ s¾t ®iÖn cã mét chuyÓn pha tõ pha thuËn ®iÖn sang pha s¾t
®iÖn. Khi nhiÖt ®é ë trªn TC, tinh thÓ kh«ng thÓ hiÖn tÝnh s¾t ®iÖn, trong khi
®ã khi nhiÖt ®é ë díi TC tinh thÓ l¹i thÓ hiÖn tÝnh s¾t ®iÖn. Nguyªn nh©n cña
tÝnh chÊt s¾t ®iÖn lµ do sù mÐo m¹ng cña cÊu tróc thuËn ®iÖn, v× vËy ®èi
xøng tinh thÓ cña pha s¾t ®iÖn bao giê còng nhá h¬n ®èi xøng tinh thÓ ë pha
B¶ng : NhiÖt ®é chuyÓn pha vµ ®é ph©n cùc tù ph¸t t¹i nhiÖt ®é phßng
cña mét sè chÊt s¾t ®iÖn.
VËt liÖu§iÓm chuyÓn pha (oC)§é ph©n cùc tù ph¸t

(C/cm2)BaTiO3120, 5, -9026PbTiO349057Muèi
Rochelle-18, 240.25GASHNA0.35TGS493.0KDP-150-
4.8
thuËn ®iÖn.
NÕu tån t¹i nhiÒu pha s¾t ®iÖn t¹i çc nhiÖt ®é kh¸c nhau th× chØ nhiÖt
®é t¹i ®ã vËt liÖu chuyÓn tõ tr¹ng th¸i thuËn ®iÖn sang tr¹ng th¸i s¾t ®iÖn míi
gäi lµ nhiÖt ®é chuyÓn pha Curie. VÝ dô BaTiO3 cã 3 pha s¾t ®iÖn (H×nh 2.2)
nhng chØ cã nhiÖt ®é øng víi chuyÓn pha cÊu tróc tõ lËp ph¬ng (thuËn ®iÖn)
sang tø gi¸c (s¾t ®iÖn) míi gäi lµ ®iÓm chuyÓn pha Curie s¾t ®iÖn. Çc ®iÓm
cßn l¹i chØ gäi lµ ®iÓm chuyÓn pha cÊu tróc ®¬n thuÇn.
Khi nhiÖt ®é ë gÇn ®iÓm Curie, çc thuéc tÝnh nhiÖt ®éng (nh lµ çc
thuéc tÝnh s¾t ®iÖn, ®é ®µn håi, thuéc tÝnh quang vµ thuéc tÝnh nhiÖt..) cña
mét tinh thÓ s¾t ®iÖn chØ ra tÝnh bÊt thêng vµ cÊu tróc cña tinh thÓ thay ®æi.
VÝ dô nh h»ng sè ®iÖn m«i cña hÇu hÕt çc tinh thÓ s¾t ®iÖn cã gi¸ trÞ kh¸ lín
(lªn tíi 104 – 105) ë gÇn ®iÓm Cuire cña chóng. HiÖn tîng nµy ®îc gäi lµ sù dÞ
thêng ®iÖn m«i. Khi nhiÖt ®é trªn nhiÖt ®é Curie, sù phô thuéc nµy cã d¹ng:
(2.2)
Trong ®ã C lµ h»ng sè Curie-Weiss.
2.6. NhiÖt ®éng häc cña tÝnh s¾t ®iÖn
Ph¬ng tr×nh tr¹ng th¸i
Lý thuyÕt Ginzburg-Landau t¬ng ®¬ng víi lý thuyÕt trêng trung b×nh

nghiªn cøu vÒ ®éng häc toµn thÓ cña çc lìng cùc trong trêng trung b×nh cña çc
lìng cùc kh¸c. Lý thuyÕt sö dông th«ng sè trËt tù P lµ ®é ph©n cùc tù ph¸t däc
theo mét trôc x¸c ®Þnh trong hÖ täa ®é kh«ng gian. P cã gi¸ trÞ b»ng kh«ng ë pha
thuËn ®iÖn vµ kh¸c kh«ng ë pha s¾t ®iÖn. Hµm n¨ng lîng tù do ®îc khai triÓn
díi d¹ng chuçi luü thõa cña tham sè trËt tù P:
(2.3)
ë ®©y, hÖ sè luü thõa lÎ kh«ng xuÊt hiÖn bëi sù ®èi xøng. Çc hÖ sè ®Òu
phô thuéc vµo nhiÖt ®é, ®Æc biÖt lµ g2. Khi c©n b»ng nhiÖt, F ®¹t gi¸ trÞ cùc
tiÓu nªn P tháa m·n ®iÒu kiÖn:
(2.4)
Gi¶ sö mÉu cã d¹ng lµ mét thanh dµi vµ ®iÖn trêng ngoµi t¸c dông song
song víi trôc dµi cña mÉu. §Ó cã tr¹ng th¸i s¾t ®iÖn ta ph¶i cho hÖ sè cña P 2 qua
gi¸ trÞ 0 t¹i mét nhiÖt ®é T0 nµo ®ã:
(2.5)
Trong ®ã  lµ mét hÖ sè d¬ng vµ T0 cã thÓ b»ng hoÆc nhá h¬n nhiÖt ®é

chuyÓn pha.
ChuyÓn pha lo¹i hai:
NÕu g4 d¬ng, ta cã thÓ bá qua gi¸ trÞ cña g6P6. §é ph©n cùc (Ps) cña vËt
liÖu khi kh«ng cã trêng ngoµi lµ nghiÖm cña ph¬ng tr×nh:
(2.6)
0.8
0.7
0.6
Ps(T)/Ps(0)
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
T/Tc
H×nh 2.6: §é ph©n cùc tù ph¸t theo nhiÖt ®é, chuyÓn pha bËc 2.
Nh vËy ta cã hai nghiÖm Ps = 0 vµ . Khi T  T0 ph¬ng

tr×nh chØ tån t¹i nghiÖm thùc Ps = 0 (v×  vµ g4 ®Òu d¬ng). Nh vËy cã thÓ kÕt
luËn T0 lµ nhiÖt ®é Curie. Khi T  T0, n¨ng lîng tù do Landau ®¹t cùc tiÓu khi:
(2.7)
H×nh 2.6 cho ta thÊy râ rµng Ps thay ®æi liªn tôc t¹i nhiÖt ®é chuyÓn pha.
Nh vËy khi g4 d¬ng, chuyÓn pha lµ chuyÓn pha bËc 2.
ChuyÓn pha lo¹i mét:
H×nh : N¨ng lîng tù do cña mét ferroelectric víi chuyÓn pha lo¹i 2 (tr¸i) vµ chuyÓn
pha lo¹i 1 (ph¶i) t¹i çc nhiÖt ®é kh¸c nhau
Khi g4 ©m, ta ph¶i gi÷ l¹i thµnh phÇn g6, g6 ph¶i cã gi¸ trÞ d¬ng ®Ó ng¨n
cho n¨ng lîng tù do kh«ng tiÕn tíi -. §é ph©n cùc Ps cña vËt liÖu khi kh«ng cã
trêng ngoµi lµ nghiÖm cña ph¬ng tr×nh:
(2.8)
Cã nghiÖm (pha thuËn ®iÖn)

hoÆc
(pha s¾t ®iÖn) (2.9)
T¹i nhiÖt ®é lín h¬n Tc, n¨ng lîng tù do ®¹t cùc tiÓu tuyÖt ®èi khi Ps = 0,
vËt liÖu ë pha thuËn ®iÖn ( H×nh 2.7). T¹i nhiÖt ®é chuyÓn pha Curie n¨ng lîng
tù do cña pha s¾t ®iÖn vµ thuËn ®iÖn ph¶i b»ng nhau. Khi T < Tc, n¨ng lîng tù
do ®¹t gi¸ trÞ cùc tiÓu khi Ps lµ nghiÖm cña ph¬ng tr×nh (2.6). Cã sù biÕn ®æi
gi¸n ®o¹n cña ®é ph©n cùc tù ph¸t khi nhiÖt ®é qua ®iÓm Curie, chuyÓn pha lµ
chuyÓn pha lo¹i mét ( H×nh 2.7).
H×nh 2.8 ®a ra ph©n cùc tù ph¸t cña BaTiO3 theo tÝnh to¸n cña
W.Cochran. Nh vËy chuyÓn pha cña BaTiO3 lµ chuyÓn pha lo¹i mét.
H»ng sè ®iÖn m«i ®îc rót ra tõ c«ng thøc (2.4), bá qua thµnh phÇn P4 vµ
P6. VËy :
Ps(C/cm2)
H×nh 2.7: N¨ng lîng tù do Landau chuyÓn pha lo¹i 1.

T-Tc(K)
H×nh 2.8: §é ph©n cùc tù ph¸t cña BaTiO3 (theo tÝnh to¸n cña
W.Cochran.
hay:
(CGS) (2.10)
KÕt qu¶ trªn ¸p dông cho c¶ hai trêng hîp chuyÓn pha lo¹i mét hay lo¹i hai.
NÕu chuyÓn pha lo¹i mét th× T0 < Tc , nÕu chuyÓn pha lo¹i hai th× T0 = Tc.
Hình 2.9 Nghịch đảo của độ cảm điện môi tai nhiệt độ chuyển pha của Lithium
tantalat (chuyển pha loại hai) và của Barium Titanat (chuyển pha loại 1).
Ch¬ng III
Gèm perovskite víi h»ng sè ®iÖn m«i cao. TÝnh chÊt vµ çc øng
dông
3.1. CÊu tróc perovskite
CÊu tróc perovskite ®îc m« t¶ trong h×nh 1-1. Chóng cã cÊu tróc lËp ph-
¬ng víi çc ion A2+ cã b¸n kÝnh lín n»m
t¹i ®Ønh h×nh lËp ph¬ng vµ çc cation
B4+ cã b¸n kÝnh nhá h¬n n»m t¹i t©m, B4+
cßn çc ion O2- n»m trªn çc mÆt h×nh O2-
lËp ph¬ng.
Ngêi ta ®Æc biÖt chó ý ®Õn

H×nh 3.1: CÊu tróc Perovskite
khèi b¸t diÖn BO6. S¸u ion O2- n»m ë
®Ønh t¹o thµnh khèi b¸t diÖn. Bªn trong khèi b¸t diÖn lµ ion B4+. Khèi b¸t diÖn
nµy ®ãng mét vai trß rÊt quan träng víi tÝnh chÊt ®iÖn còng nh tõ cña vËt liÖu
perovskite.
Th«ng sè rÊt quan träng cña cÊu tróc perovskite cÇn xÐt ®Õn ®ã lµ thõa
sè bÒn v÷ng. Thõa sè nµy liªn quan mËt thiÕt ®Õn sù h×nh thµnh cña çc m«-
men ph©n cùc tù ph¸t. NÕu gäi RA, RB, RO t¬ng øng lµ b¸n kÝnh cña çc ion A2+,
B4+, vµ O2- th× thõa sè bÒn v÷ng ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
(3.1)
NÕu t = 1: CÊu tróc perovskite xÕp chÆt lý tëng.
NÕu t > 1: Kho¶ng çch OB lín h¬n tæng b¸n kÝnh cña çc ion O2- vµ B4+
nªn ion B4+ cã thÓ di chuyÓn ë bªn trong khèi b¸t diÖn.
NÕu t < 1: Kho¶ng çch OA lín h¬n tæng b¸n kÝnh cña çc ion O2- vµ A2+
nªn ion A linh ®éng trong m¹ng perovskite
B¶ng 2: Thõa sè bÒn v÷ng cña mét sè perovskite.
Hîp chÊttHîp .
chÊttCaTiO30.89CaSnO30.85SrTiO30.97SrSnO30.92BaTiO31. 3.2.
Mét 02BaSnO30.97PbTiO30.98CaZrO30.84CdTiO30.88BaZrO30.9 sè
6
lo¹i
perovskite víi h»ng sè ®iÖn m«i cao
Çc chÊt ®iÖn m«i víi h»ng sè ®iÖn m«i tØ ®èi trªn 1000 dùa trªn çc vËt
liÖu s¾t ®iÖn thêng nh¹y víi nhiÖt ®é, cêng ®é ®iÖn trêng vµ tÇn sè h¬n so víi
çc chÊt ®iÖn m«i cã h»ng sè ®iÖn m«i thÊp. Mét thuËn lîi cã ý nghÜa cña gèm
s¾t ®iÖn lµ kh¶ n¨ng thay ®æi tÝnh chÊt b»ng çch ®iÒu chØnh thµnh phÇn vµ
vi cÊu tróc cña gèm. Nh÷ng hiÖu øng cã thÓ khi ta pha t¹p ho¨c thay thÕ sÏ lµ:
 DÞch chuyÓn ®iÓm Curie vµ çc nhiÖt ®é chuyÓn

pha kh¸c
 H¹n chÕ sù chuyÓn ®éng v¸ch ®« men
 §iÒu khiÓn kÝch thíc tinh thÓ

3.2.1. ChÊt ®iÖn m«i BaTiO3
BaTiO3, vËt liÖu gèm ®Çu tiªn vµ nh÷ng tÝnh chÊt s¾t ®iÖn ®îc ph¸t
hiÖn, lµ mÉu lÝ táng cho sô th¶o luËn çc hiÖn tîng trªn quan ®iÓm cÊu tróc tinh
thÓ vµ vi cÊu tróc.
BaTiO3 lµ ®ång cÊu tróc víi perovskite CaTiO3 vµ v× vËy ®îc ®Ò cËp tíi
nh lµ mét perovskite. §Æc tÝnh ®iÖn m«i cña BaTiO3 theo nhiÖt ®é, cêng ®é
®iÖn trêng, tÇn sè,… phô thuéc m¹nh vµo thµnh phÇn cña çc ion thay thÕ vÞ
trÝ Ba hoÆc Ti. §¬n tinh thÓ BaTiO3 cã h»ng sè ®iÖn m«i tØ ®èi theo ph¬ng
ph©n cùc lµ 230 vµ 4770 theo ph¬ng vu«ng gãc. Trong thùc tÕ, h»ng sè ®iÖn
m«i trong ®iÖn trêng thÊp thêng n»m trong kho¶ng 2000 – 4500 vµ thay ®æi
theo ph¬ng ph¸p chuÈn bÞ.
a. TØ lÖ AO/BO2
TØ lÖ AO/BO2 thùc chÊt lµ tØ sè cña tæng vÞ trÝ ion Ba trªn tæng vÞ trÝ
ion Ti. §å thÞ pha cña hÖ BaO – TiO2 ®îc chØ ra trªn h×nh (). Ta thÊy r»ng chØ
cã mét lîng hoµ tan rÊt nhá ®é d«i ra cña çc thµnh phÇn BaO hoÆc TiO2 .
Khi d TiO2 (AO/BO2 < 1), kÕt qu¶ sÏ t¹o ra pha Ba6Ti17O40 nãng ch¶y ë
nhiÖt ®é 1320oC vµ v× vËy ph¶n øng pha r¾n cã thÓ thùc hiÖn ë nhiÖt ®é thÊp
h¬n 1350oC, mÆt kh¸c còng lµm cho kÝch thíc h¹t biÕn ®æi trong ph¹m vi réng
(5 - 50m ).
Khi d BaO, thµnh phÇn Ba2TiO4 xuÊt hiÖn víi nhiÖt ®é nãng ch¶y
1563oC. Ba2TiO4 se ng¨n c¶n sù ph¸t triÓn cña h¹t sù ph¸t triÓn cña h¹t BaTiO3
lµm cho kÝch thíc h¹t BaTiO3 nhá, trong ph¹m vi 1-5m.
b. Sù pha t¹p
Hinh 3.2 a. Sự thay đổi nhiệt độ chuyển pha khi thêm các chất phụ gia khác
nhau. b. Sự mở rộng của đỉnh chuyển pha từ chuyển pha sắc nét sang
chuyển pha khuyếch tán trong BaTiO3
Sù pha t¹p çc thµnh phÇn ®ång ho¸ trÞ kh«ng ¶nh hëng nhiÒu tíi d¹ng cña
®êng cong r – T vµ çc thuéc tÝnh kh¸c. ¶nh hëng chÝnh cña sù pha t¹p nµy lµ
lµm thay ®æi ®iÓm Curie vµ çc chuyÓn pha thÊp h¬n cña BaTiO3. VÝ dô nh
sù thay thÕ Sr2+ vµo BaTiO3 sÏ lµm cho ®iÓm Curie dÞch chuyÓn vÒ phÝa
nhiÖt ®é thÊp.
Ba trong BaTiO3 cã thÓ ®îc thay thÕ bëi çc ion ®ång ho¸ trÞ víi b¸n kÝnh
r12 tõ 130 -> 160pm. Díi ®©y lµ h×nh chØ ra hiÖu øng thay ®æi gi¸ trÞ TC khi ta
thay thÕ ba bëi Pb, Sr vµ Ca. Ba,Pb vµ Sr cã thÓ ®îc trén víi nhau theo bÊt k×
mét tØ lÖ nµo ®Ó t¹o ra perovskite ®¬n pha, trong khi ®ã víi Ca th× ®é hoµ tan
chØ giíi h¹n kho¶ng 20%.
Mét lîng nhá MnO2 (0.5% mol) thêng ®îc thªm vµo çc hîp chÊt dùa trªn c¬
së BaTiO3, kÕt qu¶ sÏ lµm gi¶m hÖ sè tiªu t¸n. §iÒu nµy cã thÓ do sù xuÊt hiÖn
cña çc ion Mn4+, çc ion nµy cã kh¶ n¨ng b¾t h¹t t¶i ®iÖn theo ph¬ng tr×nh:
Mn4+ + e- -> Mn3+
Mn3+ + e- -> Mn2+ (3.2)

3.2.2. SrTiO3
Thuéc tÝnh cña hÇu hÕt çc hîp chÊt dùa trªn c¬ së BaTiO3 kh«ng thay
®æi m¹nh theo tÇn sè tõ 500Hz ®Õn GHz. Khi ®ã, trong mét vµi chÊt s¾t ®iÖn,
®îc biÕt nh lµ ‘relaxor’, chØ ra sù thay ®æi râ rµng cña h»ng sè ®iÖn m«i theo
tÇn sè t¹i nhiÖt ®é gÇn ®iÓm Curie. H×nh () chØ ra ®Æc trng r – T cña SrTiO3
pha t¹p Bi, ta cã thÓ nhËn thÊy sù thay ®æi râ rµng cña gi¸ trÞ r ®o t¹i 2 tÇn sè
kh¸c nhau : 400Hz vµ 250KHz.
3.2.3. PbTiO3
PbTiO3 cã nhiÖt ®é chuyÓn pha Curie lµ 490oC vµ kh«ng cã chuyÓn pha

nµo kh¸c ë vïng nhiÖt ®é thÊp h¬n. nã nãng ch¶y ë nhiÖt ®é 1285oC vµ cã thÓ
thiªu kÕt trong kho¶ng 1100 – 1200oC . H»ng sè ®iÖn m«i tØ ®èi trong vïng
nhiÖt ®é phßng cña nã lµ 300. Víi ®¬n tinh thÓ PbTiO3 , ®é ph©n cùc tù ph¸t lµ
52 C/cm2, lùc kh¸ng ®iÖn lµ 6.57 kV/cm.
Hình 3.3 a. Sự khử phân cực cho loại 1, loại 2, chuyển pha khuyếch tán trong vật
liệu sắt điện và vật liệu relaxor. b. Đặc trưng điện môi của vật liệu
relaxor loại (Pb0.8La0.2)(Zn0.7Ti0.3)O3 (PLZT)
3.2.4. HiÖu øng kÝch thíc h¹t
Trong các gốm khối BaTiO3 độ lớn của hạt có một ảnh hưởng mạnh mẽ tới
hằng số điện môi tĩnh khi mà các hạt có độ lớn xấp xỉ 10 μm như chỉ ra trong hình
2.9. Hằng số điện môi tăng lên tới giá trị lớn nhất khi mà kích thước hạt giảm
xuống cỡ gm ~ 0.7 μm. Sự tăng của ε có thể bắt nguồn từ ứng suất nội bởi vì mỗi
một hạt bị kèm chặt bởi các hạt xung quanh hoặc do sự tăng lên của số các vách
đomain đóng góp vào hằng số điện môi. Bên dưới giá trị của gm, hằng số điện môi
giảm một cách sắc nét so với sự giảm ở pha Tetragonal có độ phân cực dư. Sự
giảm đột ngột của hằng số điện môi có thể quy cho sự phân cực của các lớp bề mặt
biên hạt có hằng số điện môi thấp với độ dầy cỡ 0.5-2 nm. Các lớp này thể hiện
một thành phần hợp chất cũng như cấu trúc tinh thể khác so với phần khối.
Hình Sự phụ thuộc của hằng số điện môi vào nhiệt độ của BaTiO3.
a. Vật liêu khối với các kích thứơc hạt khác nhau.
b. Màng mỏng với các kích thước hạt khác nhau
c. Cấu trúc vi mô của màng mỏng.
Đối với các màng mỏng BaTiO3 thì sự tăng lên đáng kể của hằng số điện
môi ở nhiệt độ phòng từ 500-900 như quan sát trong hình 2.9 là do bởi sự thay đổi
cấu trúc vi mô từ cấu trúc các hạt có dạng hột sang cấu trúc ống trụ. Ngược lại với
các gốm khối BaTiO3, loại thể hiện một chuyển pha từ thuận điện sang sắt điện khi
giảm nhiệt độ cùng với một đỉnh sắc nét của hằng số điện môi tại nhiệt độ khoảng
123OC. Một đỉnh trải rộng của hằng số điện môi theo nhiệt độ chỉ quan sát thấy
trong các màng mỏng đa tinh thể. Thêm nữa các màng mỏng BaTiO3 không thể
hiện tính chất trễ sắt điện ở nhiệt độ phòng. Trong khi sự biến mất của độ phân
cực dư là điển hình của vật liệu thuận điện thì sự phu thuộc vào kích thước hạt chỉ
ra một trạng thái siêu thuận điện của các màng mỏng BaTiO3. So sánh với vật liệu
khối thì các màng mỏng BaTiO3 với cùng kích thước hạt có một hằng số điện môi
thấp đáng kể, mặc dù sự phu thuộc vào kích thước hạt vẫn được quan sát thấy. Sự
khác nhau về giá trị tuyệt đối của hằng số điện môi có thể được giải thích bằng sự
kết hợp các hiệu ứng của màng mỏng cái mà tạo ra sự giảm thêm nữa của hằng số
điện môi., ví dụ như các lớp bề mặt tiếp xúc giữa màng mỏng và cực cũng như
hiệu ứng ứng suất trong màng [15,16] .vv
Ch¬ng IV
Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm
4.1. C«ng nghÖ chÕ t¹o
Çc tÝnh chÊt cña vËt liÖu gèm ¸p ®iÖn chÞu ¶nh hëng m¹nh cña qu¸
tr×nh chÕ t¹o ra chóng. §Ó chÕ t¹o perovskite ngêi ta cã thÓ dïng nhiÒu ph¬ng
ph¸p kh¸c nhau nh: ph¬ng ph¸p ®ång kÕt tña, ph¬ng ph¸p sol-gel, c«ng nghÖ
gèm. Mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã u, nhîc ®iÓm riªng. Trong ®ã, ph¬ng ph¸p gèm cã
u ®iÓm lµ rÎ tiÒn, dÔ thùc hiÖn vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña phßng thÝ
nghiÖm trong níc nªn ®· ®îc chän ®Ó chÕ t¹o çc mÉu nghiªn cøu. Ph¬ng ph¸p
nµy cã nhîc ®iÓm lµ ®é ®ång nhÊt kh«ng cao, kÝch thíc h¹t lín vµ khã kiÓm
so¸t.
Nh×n chung, qu¸ tr×nh chÕ t¹o gèm b»ng ph¬ng ph¸p th«ng thêng bao gåm
mét sè bíc sau:
ChuÈn bÞvËt NghiÒn Ðp, nung NghiÒn

liÖu trén lÇn 1 s¬ bé trén lÇn 2
Kh¶o s¸t Phñ cùc Gia c«ng Ðp nung

tÝnh chÊt (Ag, Zn) mÉu thiªu kÕt
H×nh 4.1: Quy tr×nh c«ng nghÖ gèm
ChuÈn bÞ vËt liÖu
Bíc ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh t¹o mÉu lµ c©n vËt liÖu ban ®Çu (thêng lµ
«xit vµ/hoÆc çc muèi cacbonat), tuú thuéc vµo c«ng thøc hîp thøc cña gèm s¾t
®iÖn víi mét thµnh phÇn ®Þnh tríc.
Nh×n chung, vËt liÖu ban ®Çu cµng tinh khiÕt th× cµng dÔ dµng ®iÒu
khiÓn chÊt lîng cña s¶n phÈm. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng tuyÖt ®èi cÇn thiÕt,
thËm chÝ khi vËt liÖu gi¸ thµnh thÊp víi ®é s¹ch kh«ng cao ®îc sö dông, s¶n
phÈm vÉn cã thÓ ®¹t ®îc tÝnh chÊt tèt nhê quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o thÝch
hîp, chõng nµo mµ thµnh phÇn cña çc nguyªn tè cã h¹i g©y ¶nh hëng kh«ng
nhiÒu ®Õn tÝnh chÊt cña mÉu.
ë ®©y chóng t«i sö dông nguyªn liÖu cã ®é s¹ch  99%.
NghiÒn trén lÇn 1
C«ng viÖc nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc t¹o sù ®ång nhÊt cña
gèm, lµm cho çc h¹t bét mÞn vµ trén víi nhau ®ång ®Òu, cho phÐp hoµn thµnh
ph¶n øng pha r¾n perovskite hãa qua sù khuÕch t¸n nguyªn tö. Thêi gian nghiÒn
s¬ bé cho tÊt c¶ çc mÉu lµ 8 giê (4 tiÕng kh« vµ 4 tiÕng trong m«i trêng cån)
b»ng cèi m· n·o.
Sau khi ®îc trén vµ nghiÒn, hçn hîp thêng ®îc nÐn thµnh d¹ng ®Üa hoÆc
tÊm. TiÕp theo mÉu ®îc nung s¬ bé t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¶n øng pha r¾n gi÷a
çc chÊt ban ®Çu x¶y ra vµ h×nh thµnh perovskite.
Qu¸ tr×nh nung s¬ bé
Nh×n chung, cã 4 qu¸ tr×nh vËt lý x¶y ra trong giai ®o¹n nung s¬ bé:
(i) Sù gi·n në tuyÕn tÝnh cña çc h¹t.
(ii) Ph¶n øng pha r¾n.
(iii) Sù co cña s¶n phÈm .
(iv) Sù ph¸t triÓn h¹t.
Tuú thuéc vµo thµnh phÇn vµ hîp chÊt t¹o ra, tõng giai ®o¹n víi çc chÊt
kh¸c nhau x¶y ra ë çc nhiÖt ®é kh¸c nhau.
Qu¸ tr×nh ph¶n øng pha r¾n.
Sù t¹o thµnh hîp chÊt bëi ph¶n øng pha r¾n lµ do ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra
khi nguyªn tö khuÕch t¸n vµo nhau t¹i nhiÖt ®é thÊp h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y cña
çc vËt liÖu th« vµ cña chÝnh hîp chÊt t¹o thµnh. B»ng çch sö dông ®Þnh luËt
khuÕch t¸n, dùa trªn mÉu h¹t h×nh cÇu, mét ph¬ng tr×nh m« t¶ tèc ®é cña ph¶n
øng pha r¾n cã thÓ ®îc dÉn ra nh sau:
[1-(1-x)1/3]2 = 2D’t/r2 = 2Dt
Trong ®ã
C: lµ hÖ sè liªn hÖ víi b¸n kÝnh r cña h¹t.
R: lµ h»ng sè khÝ.
T: lµ nhiÖt ®é tuyÖt ®èi.
Q: lµ n¨ng lîng kÝch ho¹t.
Ph¬ng tr×nh nµy chØ ra r»ng tØ lÖ thÓ tÝch x cña h¹t t¨ng theo nhiÖt ®é
ph¶n øng T vµ thêi gian ph¶n øng t. §Æc biÖt, x phô thuéc vµo nhiÖt ®é nung
theo hµm mò, do ®ã nhiÖt ®é nung s¬ bé cã ¶nh hëng lín ®Õn kh¶ n¨ng x¶y ra
ph¶n øng hoµn toµn hay kh«ng cña vËt liÖu, nãi çch kh¸c nã ¶nh hëng ®Õn møc
®é hîp thøc cña vËt liÖu.
NhiÖt ®é (oC)
1050 5 giê 2 - 10
giê Nguéi theo lß
TP
Thêi gian
H×nh 4.2: Gi¶n ®å thêi gian cña qu¸ tr×nh nung s¬ bé
NghiÒn trén lÇn 2
Sau khi nung s¬ bé, mÉu ®îc nghiÒn lÇn 2 víi cèi m· n·o. Môc ®Ých lµ
nh»m t¹o ra sù ®ång nhÊt cña hîp chÊt vµ gi¶m kÝch thíc h¹t sau khi nung s¬ bé,
gióp çc chÊt tham gia ph¶n øng hoµn toµn ë giai ®o¹n thiªu kÕt.
Ðp vµ nung thiªu kÕt
VËt liÖu sau khi nghiÒn lÇn 2, ®îc trén ®Òu víi chÊt kÕt dÝnh ®Ó gióp
®Þnh d¹ng dÔ dµng h¬n. ChÊt kÕt dÝnh phæ biÕn ®èi víi nh÷ng gèm b¸n dÉn
thêng lµ PVA (bÞ nhiÖt ph©n hoµn toµn ë 800oC). Lîng chÊt kÕt dÝnh mµ
chóng t«i cho thªm vµo chiÕm 2% tæng khèi lîng cña bét hîp chÊt. NÕu nhiÒu
chÊt kÕt dÝnh, s¶n phÈm sÏ cã nhiÒu çc bät khÝ ¶nh hëng kh«ng cã lîi ®Õn
phÈm chÊt cña mÉu. MÉu bét sau ®ã ®îc Ðp thµnh d¹ng ®Üa hoÆc tÊm vµ ®a
vµo nung thiªu kÕt.
Tríc khi nung, nh÷ng nguyªn tö trªn bÒ mÆt h¹t chØ chÞu t¸c ®éng bëi çc
nguyªn tö bªn trong h¹t ®ã. T¬ng t¸c gi÷a çc nguyªn tö ë hai h¹t kh¸c nhau cã thÓ
bá qua, v× kho¶ng çch gi÷a chóng t¬ng ®èi xa. V× vËy, tæng n¨ng lîng bÒ mÆt
cña mÉu cao. Do nhiÖt ®é t¨ng trong qu¸ tr×nh nung, chuyÓn ®éng nhiÖt cña
nguyªn tö t¨ng m¹nh vµ bÒ mÆt tiÕp xóc gi÷a çc h¹t t¨ng trong qu¸ tr×nh gi·n në
nhiÖt cña chóng. Cuèi cïng, mÆt ph©n giíi gi÷a hai h¹t thu hÑp ®Õn møc kh«ng
thÓ bá qua n¨ng lîng t¬ng t¸c gi÷a çc nguyªn tö bÒ mÆt cña hai h¹t kh¸c nhau.
Tr¹ng th¸i nµy t¬ng øng víi mét n¨ng lîng bÒ mÆt tæng céng nhá h¬n. Qu¸ tr×nh
gi·n në nhiÖt cña çc h¹t do vËy kh«ng thuËn nghÞch n÷a vµ qu¸ tr×nh nµy ®·
lµm t¨ng mËt ®é cña mÉu.
Khi nung thiªu kÕt, cã mét sè qu¸ tr×nh kh¸ quan träng kh¸c x¶y ra cÇn ®Ò
cËp ®Õn, ch¼ng h¹n:
a) Tríc khi nung thiªu kÕt, çc h¹t cè kÕt vËt lý víi nhau bëi qu¸ tr×nh Ðp
mÉu, sau khi nung thiªu kÕt çc h¹t liªn kÕt víi nhau qua biªn h¹t.
b) Trong qu¸ tr×nh nung, kÝch thíc h¹t ph¸t triÓn song song víi çc sai háng
m¹ng.
c) NÕu ph¶n øng pha r¾n x¶y ra kh«ng hoµn toµn trong giai ®o¹n nung s¬
bé th× sÏ tiÕp tôc x¶y ra trong giai ®o¹n nung thiªu kÕt. Nhng qu¸ tr×nh nµy cã
thÓ ¶nh hëng ®Õn mÉu do khÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¶n øng sÏ t¹o ra çc
bät khÝ bªn trong mÉu.
Tríc khi nung thiªu kÕt, øng suÊt néi trong h¹t xuÊt hiÖn díi d¹ng çc sai
háng m¹ng, ®îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh nghiÒn trén vµ Ðp mÉu. Trong thêi gian
®Çu cña qu¸ tr×nh thiªu kÕt, lÖch m¹ng xuÊt hiÖn vµ øng suÊt néi gi¶m do qu¸
tr×nh khuÕch t¸n nguyªn tö. Qu¸ tr×nh nµy thêng ®îc gäi lµ “qu¸ tr×nh håi phôc”.
Khi nhiÖt ®é t¨ng, qu¸ tr×nh t¸i kÕt tinh x¶y ra. Trong qu¸ tr×nh t¸i kÕt tinh nµy,
mÇm míi xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn ë biªn h¹t vµ thËm chÝ c¶ ë trong çc h¹t cã
n¨ng lîng tù do lín. Còng trong qu¸ tr×nh nµy, mét sè h¹t nhËp l¹i víi nhau t¹o ra
çc h¹t lín h¬n. Nguyªn nh©n cña qu¸ tr×nh t¸i kÕt tinh còng lµ sù khuÕch t¸n
nguyªn tö gi÷a çc h¹t. Do ®ã, thêi gian vµ ®Æc biÖt lµ nhiÖt ®é thiªu kÕt cã ¶nh
hëng lín ®Õn ®é lín cña h¹t. MÉu cña chóng t«i ®îc nung thiªu kÕt ë nhiÖt ®é tõ
1200oC tíi 13800C víi tèc ®é t¨ng nhiÖt lµ 2000C/giê. Gi¶n ®å thêi gian qu¸ tr×nh
nung thiªu kÕt ®îc m« t¶ trªn h×nh vÏ:
NhiÖt ®é (oC)
1350 2-10 giê

5-7giê
Nguéi theo lß
TP
Thêi gian
H×nh 4.3: Gi¶n ®å thêi gian cña qu¸ tr×nh nung thiªu kÕt
Gia c«ng mÉu vµ phñ cùc

Nh÷ng mÉu gèm nµy sau ®ã ®îc mµi, ®îc röa s¹ch b»ng dung dÞch axit
HCL lo·ng, röa siªu ©m trong cån tuyÖt ®èi vµ sÊy kh«. Sau ®ã mÉu ®îc phñ
®iÖn cùc b»ng ph¬ng ph¸p phón x¹ cat«t, víi bia lµ hîp kim Zn - Ag, nhiÖt ®é
®Õ lµ 100oC. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ cùc tiÕp xóc tèt víi mÉu. TiÕp xóc
gi÷a mÉu vµ cùc Zn-Ag lµ Ohmic nhÊt.
4.2. Çc ph¬ng ph¸p ®o
4.2.1. NhiÔu x¹ kÕ tia X
Çc mÉu sau khi ®îc chÕ t¹o sÏ ®îc kiÓm tra cÊu tróc b»ng thiÕt bÞ nhiÔu
x¹ kÕ tia X D5005 do H·ng BRUKER (Céng hoµ Liªn bang §øc) chÕ t¹o. Çc
th«ng sè cÊu tróc ®¬c tÝnh to¸n b»ng phÇn mÒm Rietveld.
H×nh 4.4: NhiÔu x¹ kÕ tia X D5005 t¹i CMS
4.2.2. KÝnh hiÓn vi ®iÖn tö quÐt (SEM)
ThiÕt bÞ kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö quÐt SEM – JEOL 5410 LV do h·ng

JEOLE cña NhËt B¶n s¶n xuÊt ®îc sö dông ®Ó ph©n tÝch h×nh th¸i bÒ mÆt
mÉu. ThiÕt bÞ cã ®é ph©n gi¶i ®¹t 3.5 nm khi thÕ gia tèc chïm ®iÖn tö lµ 30
kV.
Phæ tia X ®Æc trng ®îc thu nhê bé phËn EDS cña OXFORD ®îc ghÐp víi
thiÕt bÞ, cho phÐp ph©n tÝch çc thµnh phÇn nguyªn tè cã trªn mÉu ®o.
H×nh 4.5: KÝnh hiÓn vi ®iÖn tö quÐt t¹i CMS
4.2.3. HÖ ®o ®iÖn trë phô thuéc vµo nhiÖt ®é
Sù phô thuéc cña ®iÖn trë vµo nhiÖt ®é ®îc kh¶o s¸t b»ng ph¬ng ph¸p 2
vµ 4 mòi dß. Çc ®ång hå ®o ®îc nèi víi m¸y tÝnh th«ng qua card ghÐp nèi
IEEE-488.2 .
HÖ sè nhiÖt ®iÖn trë ®îc tÝnh bëi c«ng thøc:
Mẫu Multimeter Computer
Multimeter
Hình 4.6: Sơ đồ đo điện trở phụ thuộc nhiệt độ

4.2.4. HÖ ®o (T) ë tÇn sè 1 kHz
Chóng t«i dïng cÇu ®o LRC hiÖn sè PM-6303 víi tÇn sè lµm viÖc 1kHz
®Ó ®o trùc tiÕp ®iÖn dung cña mÉu. NhiÖt ®é ®îc ®o th«ng qua suÊt ®iÖn
®éng nhiÖt ®iÖn cña cÆp nhiÖt ®iÖn Cr-Al. §Ó n©ng nhiÖt ®é chóng t«i dïng
lß èng ®èt b»ng thÕ xoay chiÒu tõ 0-50V. H»ng sè ®iÖn m«i cã thÓ ®îc tÝnh
qua gi¸ trÞ cña ®iÖn dung cña mÉu theo c«ng thøc:
- §èi víi mÉu h×nh ®Üa:
t: ®é dµy (cm).
r: b¸n kÝnh mÉu (cm).
C: ®iÖn dung cña mÉu (pF).
- §èi víi mÉu h×nh tÊm ph¼ng:
t: ®é dµy mÉu (cm).
a,b: chiÒu dµi, chiÒu

réng cña mÉu (cm).
C: ®iÖn dung cña mÉu (pF).
4.2.5. §o ®iÖn dung phu thuéc tÇn sè b»ng cÇu ®o Network-Analyzer

4630B:
Máy đo có dải tần số từ 30kHZ- 30MHz và cho ta giá trị của tổng trở và giá
trị của hệ số phẩm chất của mẫu: Q=1/tg theo tần số. Máy cũng được ghép nối
với máy tính qua card ghép nối và được điều khiển xử lý số liệu bằng phần mềm
viết trên ngôn ngữ lập trình Matlab
Ch¬ng V
KÕt qu¶ vµ th¶o luËn
5.1. ChÕ t¹o vËt liÖu
Çc hÖ mÉu ®îc chÕ t¹o ë ®©y gåm cã :
 BaTiO3
 Ba0.956Sr0.04Y0.004TiO3
 Ba0.545Sr0.45Zr0.005TiO3
 La1.5Sr0.5NiO4 nung ë 10000C trong 10h
 La1.5Sr0.5NiO4 nung ë 13500C trong 10h
Víi BaTiO3 lµ mét chÊt s¾t ®iÖn ®iÓn h×nh víi môc ®Ých chÕ t¹o lµm
mét chÊt nÒn ®Ó so s¸nh. Chóng t«i cè g¾ng t×m ra nh÷ng hÖ mÉu cã gi¸ trÞ 
lín, ... VËt liÖu chÕ t¹o lµ çc vËt liÖu th¬ng phÈm cã b¸n trªn thÞ trêng, ®ã lµ
çc «xit hoÆc muèi cacbonnat : BaCO3, SrCO3, La2O3, NiO, ZrO2, Y2O3 víi ®é
s¹ch 99%-99.9%.
Sau khi ®îc chÕ t¹o, çc

mÉu ®îc gia c«ng mµi nh½n bÒ
mÆt, cho ¨n mßn, lµm s¹ch mÉu
b»ng m¸y röa siªu ©m vµ kh¶o s¸t
cÊu tróc bÒ mÆt mÉu. Çc kÕt
qu¶ chôp ¶nh SEM cho ta thÊy
mÉu La1.5Sr0.5NiO4 nung ë
10000C trong 10h hÇu nh cha
h×nh thµnh biªn h¹t, chøng tá ë
nhiÖt ®é nung nµy mÉu cha ph¶n
H×nh : ¶nh SEM mÉu Ba0.956Sr0.04Y0.004TiO3
øng hÕt. Çc mÉu cßn l¹i çc h¹t ®îc xÕp kh¸ chÆt chÏ víi nhau, biªn h¹t h×nh
H×nh : ¶nh SEM mÉu La1.5Sr0.5NiO4 H×nh : ¶nh SEM mÉu La1.5Sr0.5NiO4
nung ë 10000C trong 10h nung ë 13500C trong 10h
thµnh tèt.
5.2. KÕt qu¶ ®o nhiÔu x¹ tia X
NhiÔu x¹ tia X ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ sù kÕt tinh cña vËt liÖu, ®Ó x¸c
®Þnh xem mÉu lµ ®a pha cÊu tróc hay kh«ng. Tõ gi¶n ®å nhiÔu x¹ tia X, ta cã
thÓ tÝnh ®îc çc h»ng sè m¹ng cña tinh thÓ, ®¬c thÓ hiÖn trong b¶ng ().
1-Ba0.956Sr0.04Y0.004TiO3
1. BaTiO3
250
In te n s ity (a .u .)
200
Intensity(a.u.)
150
100
100
50
50
0 1
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80
20 30 40 50 60 70
2 Theta (deg.)
2 Theta (deg.)
H×nh H×nh
: Gi¶n :®å
Gi¶n ®å nhiÔu
nhiÔu x¹ Sr
x¹ Ba0.956 BaTiO
0.04Y0.004TiO3
3
H×nh : Gi¶n ®å nhiÔu x¹ La1.5Sr0.5NiO4
Gi¶n ®å nhiÔu x¹ tia X cho thÊy çc mÉu chÕ t¹o : Ba0.956Sr0.04Y0.004TiO3,
BaTiO3, vµ mÉu La1.5Sr0.5NiO4 nung ë nhiÖt ®é 13500C ®Òu ®¬n pha. Çc th«ng
sè m¹ng ®îc tÝnh cho trong b¶ng ()
B¶ng : Th«ng sè m¹ng cña çc mÉu
H»ng sè m¹ng
MÉu c/a
a=b c
Ba0.956Sr0.04Y0.004TiO3 3.956 3.972 1.0041
Ba0.545Sr0.45Zr0.005TiO3
La1.5Sr0.5NiO4 3.823 12.693 3.3201
BaTiO3 3.994 4.034 1.01

5.3. Sù phô thuéc cña h»ng sè ®iÖn m«i vµo nhiÖt ®é (TÇn sè
1kHz)
3
x10
10
8

2
100 150 200 250 300 350 400 450
NhiÖt ®é (K)
H×nh : Gi¸ trÞ  phô thuéc nhiÖt ®é cña BaTiO3

3
x10
50
1000
900 40
(.cm)
800 30
700
20

600
10
500
400 0
100 150 200 250 300
NhiÖt ®é (K)
H×nh : Gi¸ trÞ  ®o ë tÇn sè 1kHz vµ gi¸ trÞ ®iÖn trë suÊt cña mÉu
La1.5Sr0.5NiO4
5.4. Sù phô thuéc cña h»ng sè ®iÖn m«i vµo nhiÖt ®é ( cÇu ®o
MS430B)
1800
50.7 KHz
1500 242 KHz
438 KHz
1200 618 KHz
824 KHz
900 1 MHz

600
300
0
100 150 200 250 300 350 400
NhiÖt ®é (K)
H×nh :  mÉu BaTiO3
3
x 10
30
48.8 KHz
25 173 KHz
372 KHz
553 KHz
20
710 KHz
878 KHz

15 1 MHz
10
0
150 180 210 240 270 300
NhiÖt ®é (K)
H×nh :  mÉu Ba0.956Sr0.04Y0.004TiO3
900
46.9 KHz
50.7 KHz
750 54.6 KHz
58.4 KHz
600 284 KHz
490 KHz
450 650 KHz

860 KHz
1 MHz
300
150
0
150 180 210 240 270 300
NhiÖt ®é (K)
H×nh :  mÉu Ba0.545Sr0.45Zr0.005TiO3
3
x 10
60 50.7 KHz
225 KHz
50 340 KHz
40 490 KHz
540 KHz
30
 801 KHz
1 MHz
20
10
0
120 150 180 210 240 270 300
NhiÖt ®é (K)
H×nh :  mÉu La1.5Sr0.5NiO4
5.6. Sù phô thuéc cña h»ng sè ®iÖn m«i vµo tÇn sè
500
120 K
400 150 K
190 K
300 235 K
265 K

200 315 K
100
5
0 x10
0 2 4 6 8 10
TÇn sè (Hz)
H×nh : Sù phô thuéc vµo tÇn sè cña BaTiO3
3
x 10
8
130 K
7 200 K
6 300 K
5

4
3
2
5
1 x10
0 2 4 6 8 10
TÇn sè (Hz)
H×nh : Sù phô thuéc vµo tÇn sè cña La1.5Sr0.5NiO4
3
x 10
30
150 K
25 180 K
210 K
20 225 K
260 K

15 300 K
10
5
5
0 x 10
0 2 4 6 8 10
TÇn sè (Hz)
H×nh : Sù phô thuéc vµo tÇn sè cña Ba0.956Sr0.04Y0.004TiO3
800
143 K
600 167 K
200 K

400 300 K
200
5
0 x10
0 2 4 6 8 10
TÇn sè (Hz)
H×nh : Sù phô thuéc vµo tÇn sè cña Ba0.545Sr0.45Zr0.005TiO3
5.7. Çc gi¸ trÞ phÇn thùc vµ phÇn ¶o cña h»ng sè ®iÖn m«i
2
x10
16
85.1 KHz
14 324 KHz
12 465 KHz
742 KHz
10 910 KHz
'
8 1 MHz
6
4
2
0
100 150 200 250 300 350 400
NhiÖt ®é (K)
1000 H×nh : ’ mÉu BaTiO3
121 KHz
800 247 KHz
528 KHz
600 649 KHz
832 KHz
'
910 KHz
400
1 MHz
200
0
150 180 210 240 270 300
NhiÖt ®é (K)
H×nh : ’ mÉu Ba0.545Sr0.45Zr0.005TiO3
3
x10
50
48.8 KHz
40 58.4 KHz
69.8 KHz
30 94.7 KHz
293 KHz
'
503 KHz
20
805 KHz
1 MHz
10
0
120 150 180 210 240 270 300
NhiÖt ®é (K)
2
x10H×nh : ’ mÉu La1.5Sr0.5NiO4
8
240 KHz
7
421 KHz
6 591 KHz
5 765 KHz
945 KHz
''
4 1 MHz
3
2
1
0
150 180 210 240 270 300
NhiÖt ®é (K)
H×nh : ’’ mÉu Ba0.545Sr0.45Zr0.005TiO3

Luan Van

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Luan Van

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ch¬ng I

§é ph©n cùc ®iÖn m«i

1.1. §é ph©n cùc

Trong ®ã rn lµ vÐc t¬ vÞ trÝ cña ®iÖn tÝch qn .

Ta ®a vµo gi¸ trÞ ®é c¶m  sao cho:

0: H»ng sè ®iÖn m«i ch©n kh«ng

1.2. Ph©n lo¹i c¸c qu¸ tr×nh ph©n cùc

 Ph©n cùc lìng

1.3. H»ng sè ®iÖn m«i vµ

 = (oE + P)/ oE = 1 +  (1.5)

 HÖ sè ph©n cùc  cña mét nguyªn tö ®îc ®Þnh nghÜa theo

Edx : ®iÖn trêng ®Þnh xø

p : m« men lìng cùc

 HÖ sè ph©n cùc cã tÝnh chÊt nguyªn tö, nhng h»ng sè ®iÖn

P = Nipi = NiiEdx(i) (1.8)

Gi¶ thiÕt hai

ë ®©y, CO lµ ®iÖn dung cña tô ë trong m«i trêng ch©n kh«ng

r lµ h»ng sè ®iÖn m«i tØ ®èi.

r*() = ’() – j ”() (1.10)

MËt ®é dßng ®iÖn J qua tô sÏ ®îc viÕt díi d¹ng:

J = jo’E + o”E (1.12)

E lµ cêng ®é ®iÖn trêng.

Ban ®Çu, víi gi¶ thiÕt lµ

Dßng ®iÖn qua tô: i =

i = dq/dt = jC = jrCo (1.16)

hay ta cã J = jo’E + o”E (tô ph¼ng)

1.4. Tinh thÓ s¾t ®iÖn

TÝnh chÊt ®Æc biÖt cña chÊt s¾t ®iÖn:

TÝnh chÊt cña chÊt s¾t ®iÖn

2.1. TÝnh ®èi xøng cÊu tróc

 5 nhãm t¬ng øng víi c¸c trôc quay d¬n gi¶n:1,2,3,4,6

 5 nhãm t¬ng øng víi c¸c trôc quay nghÞch ®¶o: , , , ,

 6 nhãm do tæ hîp c¸c trôc quay víi nhau

 10 nhãm do tæ hîp c¸c trôc quay víi mÆt

 6 nhãm do c¸c kh¶ n¨ng cßn l¹i.

Nhãm ®iÓm (32) cã thÓ ®îc ph©n thµnh:

 KiÓu ®èi xøng t©m (11 nhãm): ,2/m,mmm….Mét tinh

 21 nhãm ®iÓm cßn l¹i kh«ng cã t©m ®èi xøng: 1,2,222,4,32,

2.2. §é ph©n cùc tù ph¸t

PS = [ ]/thÓ tÝch (2.1)

 lµ m« men lìng cùc trªn mét ®¬n vÞ thÓ tÝch.

T¬ng tù, t¹i pha ®¬n

2.3. §« men s¾t ®iÖn

2.4. §êng trÔ s¾t ®iÖn

H×nh 2.5: §­êng trÔ s¾t ®iÖn

2.5. §iÓm Curie s¾t ®iÖn vµ c¸c chuyÓn pha

VËt liÖu§iÓm chuyÓn pha (oC)§é ph©n cùc tù ph¸t

Trong ®ã C lµ h»ng sè Curie-Weiss.

2.6. NhiÖt ®éng häc cña tÝnh s¾t ®iÖn

Ph¬ng tr×nh tr¹ng th¸i

Lý thuyÕt Ginzburg-Landau t¬ng ®¬ng víi lý thuyÕt trêng trung b×nh

Trong ®ã  lµ mét hÖ sè d¬ng vµ T0 cã thÓ b»ng hoÆc nhá h¬n nhiÖt ®é

ChuyÓn pha lo¹i hai:

Nh vËy ta cã hai nghiÖm Ps = 0 vµ . Khi T  T0 ph¬ng

ChuyÓn pha lo¹i mét:

Cã nghiÖm (pha thuËn ®iÖn)

(pha s¾t ®iÖn) (2.9)

H×nh 2.7: N¨ng l­îng tù do Landau chuyÓn pha lo¹i 1.

3.1. CÊu tróc perovskite

Ngêi ta ®Æc biÖt chó ý ®Õn

NÕu t = 1: CÊu tróc perovskite xÕp chÆt lý tëng.

B¶ng 2: Thõa sè bÒn v÷ng cña mét sè perovskite.

perovskite víi h»ng sè ®iÖn m«i cao

 DÞch chuyÓn ®iÓm Curie vµ c¸c nhiÖt ®é chuyÓn

H×nh 2.5: §êng trÔ s¾t ®iÖn

H×nh 2.7: N¨ng lîng tù do Landau chuyÓn pha lo¹i 1.