ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

Θεματική ενότητα: Εισαγωγή στην Ελληνική Επιστήμη (ΔΗΔ21)

Σύμβουλος-Καθηγητής: Χρύσανθος Τάσσης

[Προβατά Αικατερίνη]
[Α. Μ.: 514142]

Αθήνα
Νοέμβριος 2022
 Η καρδιά του Διαφωτισμού του δέκατου όγδοου αιώνα είναι η χαλαρά
οργανωμένη δραστηριότητα επιφανών Γάλλων στοχαστών των μέσων των δεκαετιών
του δέκατου όγδοου αιώνα, των λεγόμενων «φιλοσόφων» (π.χ. Βολταίρος, Ντ’
Αλμπέρ, Ντιντερό, Μοντεσκιέ). Ο Διαφωτισμός συνδέεται συχνά με τις πολιτικές
επαναστάσεις και τα ιδανικά του, ιδιαίτερα τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Η
ενέργεια που δημιουργείται και εκφράζεται από την πνευματική υποκίνηση των
στοχαστών του Διαφωτισμού συμβάλλει στο αυξανόμενο κύμα κοινωνικής
αναταραχής στη Γαλλία τον δέκατο όγδοο αιώνα Οι βασικές ιδέες του Διαφωτισμού
υπάρχουν και επηρεάζουν διάφορους τομείς της ζωής. Η σκέψη και η αμφισβήτηση,
η σοφία και οι εξυπνάδα αναγνωρίζονται ως αρετές. Υπάρχει πλέον το δικαίωμα στην
ανεξιθρησκεία .Η παιδεία επιστρέφεται στη μάθηση, και το «καλό» και το «κακό»
θεωρούνται ισάξια. Αλλαγές συναντώνται και στην πολιτική ζωή, με την μείωση της
δημοτικότητας του βασιλιά και των αριστοκρατών. Αντίθετα πλέον, ως ιδανικό
πολίτευμα αναγνωρίζεται η δημοκρατία, με επιπλέον αναγνώριση της ελευθερία και
της ισότητας του κάθε ανθρώπου από τη γέννηση του. Ενώ ακόμη αναγνωρίζεται και
η ελευθεροτυπία.

Μεταξύ των άλλων αιτιών του Διαφωτισμού, ίσως η πιο σημαντική ήταν η
σημαντική ανάπτυξη των αστικών εγγράμματων τάξεων, κυρίως αυτό που
ονομαζόταν στη Γαλλία αστική τάξη: η εμπορική μεσαία τάξη. Από την εποχή της
Αναγέννησης, οι ελίτ αποκτούσαν ολοένα και περισσότερο τουλάχιστον βασικό
αλφαβητισμό, αλλά μέχρι τον δέκατο όγδοο αιώνα ακόμη και τεχνίτες και
μικροέμποροι στις πόλεις της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης έστελναν τα παιδιά
τους (ιδιαίτερα τα αγόρια) στα σχολεία για τουλάχιστον μερικά χρόνια. Υπήρχε ένα
πραγματικό αναγνωστικό κοινό από τον δέκατο όγδοο αιώνα που αγκάλιασε με
ανυπομονησία τις νέες ιδέες του Διαφωτισμού και παρείχε μια αγορά βιβλίων τόσο
για τα επίσημα, προστατευμένα από πνευματικά δικαιώματα έργα της φιλοσοφίας του
Διαφωτισμού όσο και για τα πειρατικά, παράνομα. Το ίδιο αναγνωστικό κοινό
αγκάλιασε επίσης με ανυπομονησία την πεμπτουσία νέα μορφή μυθοπλασίας του
δέκατου όγδοου αιώνα: το μυθιστόρημα, με την ανάγνωση μυθιστορημάτων να
γίνεται μια σημαντική ψυχαγωγική δραστηριότητα της περιόδου.Για τους ίδιους τους
στοχαστές του Διαφωτισμού, ωστόσο, ο Διαφωτισμός δεν είναι μια ιστορική

[1]
περίοδος, αλλά μια διαδικασία κοινωνικής, ψυχολογικής ή πνευματικής ανάπτυξης,
αδέσμευτη από το χρόνο ή τον τόπο.

Έτσι, η σκέψη του Διαφωτισμού έλαβε χώρα εν μέσω αυτού που οι ιστορικοί
αποκαλούν «ανάπτυξη της δημόσιας σφαίρας». Οι εφημερίδες, τα περιοδικά και τα
φθηνά βιβλία έγιναν πολύ κοινά κατά τον δέκατο όγδοο αιώνα, γεγονός που με τη
σειρά του βοήθησε στη συνεχή αύξηση των ποσοστών αλφαβητισμού. Ταυτόχρονα,
υπήρξε μια πλήρης μετατόπιση από τις ιερές γλώσσες στις δημοτικές γλώσσες
(δηλαδή από τα Λατινικά στα Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, κ.λπ.), η οποία με τη
σειρά της βοήθησε στην έναρξη της διάδοσης των σύγχρονων καθομιλουμένων από
το κράτος. γλώσσες σε περιοχές μακριά από βασιλικές πρωτεύουσες. Για πρώτη
φορά, μεγάλος αριθμός ανθρώπων απέκτησαν τουλάχιστον μια βασική γνώση της
επίσημης γλώσσας του κράτους τους αντί να χρησιμοποιούν μόνο την τοπική τους
διάλεκτο. Αυτές οι επίσημες γλώσσες επέτρεπαν τη μετάδοση ιδεών σε ολόκληρα
βασίλεια. Για παράδειγμα, όταν ξεκίνησε η Γαλλική Επανάσταση στα τέλη της
δεκαετίας του 1780, μια ολόκληρη γενιά ανδρών και γυναικών ήταν σε θέση να
εκφράσει κοινές ιδέες για τη δικαιοσύνη και την πολιτική στην επίσημη γαλλική
γλώσσα.

[2]