BAB 7 : Penentangan

Masyarakat
Tempatan
7.1 Matlamat dan Bentuk Penentangan Masyarakat
Tempatan

● Campur tangan kuasa Barat membawa perubahan kepada sistem pentadbiran

Barat
● Ini menimbulkan perasaan tidak puas hati masyarakat tempatan kerana
kehilangan hak dan kedudukan
● Oleh itu, bangkitnya penentangan dari masyarakat tempatan
1. Penentangan Bersenjata
a) Abad ke-19

● Penentangan Dol Said di Naning

Penentangan Yamtuan Antah di Negeri Sembilan

Penentangan Dato Bahaman di Pahang

Penentangan Rentap di Sarawak

Penentangan Sharif Masahor di Sarawak

A) Abad ke 20

Penentangan Tok Janggut di Kelantan

Penentangan Mat Salleh di Sabah

Penentangan Mat Sator di Sabah

2. Mencabar Perjanjian

.Dato' Maharaja Lela

-Latar Belakang

.Dato’ Maharaja Lela Pandak Lam ialah keturunan Daeng Salili anak Raja
Bugis yang berasal dari daerah Luwuk, Sulawesi

.Dato’ Maharaja Lela ialah Orang Besar Berlapan Perak yang mentadbir
Pasir Salak

-Sebab Penentangan

.Beliau bangkit menentang British kerana Residen British mengambil alih

kuasa Sultan, pengambilan hak mengutip cukai dan Residen British yang
mencabuli adat resam orang Melayu

-Peristiwa Penentangan
● 16 Oktober 1874: Sultan Abdullah dan pembesar Perak mengupah R.C Woods,
peguam dari Pulau Pinang untuk memansuhkan Perjanjian Pangkor.
Namun usahanya gagal
● Rentetan itu, beberapa mesyuarat sulit diadakan antara Sultan
Abdullah dengan pembesarnya bagi membincangkan pakatan
menghapuskan J.W.W Birch.
● 2 November 1875: J.W.W Birch diiringi oleh Leftenan Abbott, Mat
Arshad, jurubahasanya dan sepasukan tentera tiba di Pasir Salak
untuk menampal perisytiharan mengambil hak memungut cukai oleh
British
● Kesempatan tersebut digunakan oleh Dato’ Maharaja Lela dan
pengikutnya untuk membunuh J.W.W Birch
● 2 November 1875: J.W.W Birch dibunuh
● 1877: Dato’ Maharaja Lela, Dato’ Sagor, Pandak Indut dan Sputum
dijatuhi hukuman gantung sampai mati oleh British
● Sultan Abdullah, Raja Ismail dan Ngah Ibrahim dibuang negeri
3. Menggunakan Sistem Perundangan

● Gerakan Kebangkitan Tani

-Latar Belakang

● Ketua gerakan Kebangkitan Tani ialah Haji Abdul Rahman bin Abdul
Hamid bin Haji Abdul Qadir atau Haji Abdul Rahman Limbong
● Keluarganya berasal dari Patani dan Terengganu
● Lahir pada 1868 dan meninggal dunia di Makkah pada 1929

-Sebab Penentangan

● Beliau menentang pengenalan pentadbiran Barat di Terengganu dan

menolak undang-undang tanah yang berlawanan dengan hukum
syarak

-Peristiwa Penentangan

● Beliau memohon Lesen Wakil (pleader) untuk menjadi wakil kepada

tertuduh
● Beliau bertindak sebagai peguam bagi mewakili penduduk Ulu
Telemong menentang pihak kerajaan yang diwakili oleh renjer hutan
● Kegagalan pihak peguam cara dan hakim menjelaskan pertanyaan
Haji Abdul Rahman Limbong menyebabkan perbicaraan
ditangguhkan dan berakhir tanpa keputusan
● Akhirnya, perbicaraan ditamatkan dengan keputusan berpihak
kepada beliau
● Apabila berlaku Kebangkitan Tani 1928, British menangkap beliau
atas tuduhan menghasut
● Beliau dibicarakan dan dibuang negeri ke Makkah
7.2 Sistem
Pentadbiran Barat Memberikan Kesan
Terhadap Kuasa Pemerintah dan Kehidupan Masyarakat
Tempatan
.Sistem pentadbiran barat memberikan kesan kepada kuasa pemerintahan
dan kehidupan masyarakat

1. Kesan Terhadap Kuasa Pemerintah

● Pentadbiran Tempatan
 ● Perundangan Tempatan

-Naning

● British berusaha melaksanakan undang-undang Barat di Naning

● TIndakan British mencabar bidang kuasa penghakiman yang dimilki
oleh Dol Said dan menggangu sistem perundangan Naning yang
berlandaskan Adat Perpatih

-Perak

● Pembinaan balai polis dan pelantikan Kapten Speedy sebagai

Penolong Residen di Larut
● Ini mengurangkan kuasa Menteri Ngah Ibrahim mentadbir kerana
beliau diminta menerima nasihat daripada Kapten Speedy

-Pahang

● Konflik antara Dato’ Bahaman dengan British di Pahang menjadi lebih

serius apabila British mendirikan balai polis di Lubuk Terua
● Tindakan British menyebabkan kedudukannya sebagai penguasa
undang-undang tergugat

.Kewangan Tempatan
2. Kesan Terhadap Kehidupan Masyarakat
● Kesengsaraan kepada rakyat
● British memperkenalkan pelbagai jenis cukai terhadap tanah,
hasil hutan dan tumbuh-tumbuhan

a) Cukai Terhadap Petani di Pasir Puteh

Sebelum Kedatangan British

● Kutipan cukai berdasarkan jumlah keluaran

● Sekiranya hasil tanaman sikit, maka cukai yang dikenakan
adalah rendah
● Tanah yang tidak diusahakan dikecualikan daripada cuka

Selepas Kedatangan British

● Setiap penduduk mesti melaporkan jumlah keluasan sawah

padi yang dimiliki
● Setiap tanah yang mempunyai keluasan 400 depa per segi
dikenakan cukai sebanyak tiga kupang (30 sen) setahun
● semua pemilik tanah diwajibkan membayar cukai

b) Masalah Membayar Cukai

● Penduduk Pasir Puteh, Kelantan menghadapi masalah membayar

cukai kerana pejabat bayaran cukai terletak jauh dari tempat tinggal
mereka
● Bayaran cukai hanya boleh dijelaskan semasa waktu pejabat
● Penduduk yang enggan membayar cukai ditangkap dan didenda
● Keadaan ini menyebabkan penduduk semakin benci kepada British
c) Bercanggah dengan Nilai Tempatan

● British melaksanakan beberapa perubahan baharu dalam

pentadbiran yang bertentangan dengan nilai tempatan
● Contoh: penduduk Terengganu memerlukan surat kebenaran untuk
mengambil hasil hutan, membuka tanah untuk petempatan atau
berhuma
● Cukai mesti dibayar di pejabat tanah
● Mereka yang gagal mematuhi peraturan akan didenda dan jika
gagal membayar denda akan dipenjarakan

d) Sarawak

e) Sabah

● SBUB memperkenalkan pelbagai jenis cukai yang membebankan

rakyat
f) Layanan Tidak Adil
7.3 Penentangan Masyarakat Tempatan Terhadap Kuasa
Barat
● Kebangkitan masyarakat tempatan menetang British mempunyai
kekuatan dan kelemahan

1. Kekuatan

a) Muafakat

b) Kubu Pertahanan
c) Persenjataan

Dol Said:

● Memperoleh bantuan angkatan tentera dari Rembau dan wilayah yang

menjadi jiran Naning
● Angkatan tersebut menggunakan senapang jenis flintlock dan snider
riffles ketika membuat serangan hendap terhadap tentera British
● Menggunakan meriam kecil (lela rentaka) yang mudah dibawa ke
medan pertempuran

d) Perundangan

Haji Abdul Rahman Limbong:

● Memohon lesen pleader umtuk membela para petani Terengganu di

mahkamah dengan menggunakan hujah agama
● Menyatakan bahawa tanah yang dikerjakan oleh mereka ialah “Hak
Allah SWT” dan rakyat bebas mengerjakannya tanpa perlu membayar
cukai
● Berhujah, sistem percukaian yang diperkenalkan oleh British adalah
berlawanan dengan hukum syarak
● Menuntut hak mengerjakan tanah harus mengikut hukum agama
Islam

2. Kelemahan

a) Penentangan Bersenjata
b) Ancaman Perundangan Barat

c) Gagal Mentafsir Perjanjian

Dato’ Marahaja Lela Pahlawan Melayu:

● Tindakan Sultan dan pembesar Perak untuk mencabar Perjanjian

Pangkor menemui
● Usaha membatalkan perjanjian tersebut perlu mendapat sokongan
British
● Pembesar Melayu tidak diberikan masa yang cukup untuk meniliti
Perjanjian Pangkor

d) Tipu Muslihat
3. Kegagalan Penentangan Masyarakat Tempatan

Sebab-sebab Kegagalan:

● Penentangan bersifat setempat

● Sokongan
● Faktor istana
● British berpakat dengan belanda
● Kelemahan strategi
● Kelemahan teknologi
7.3 Kesan Penentangan Masyarakat Tempatan
.Kesan Terhadap Pentadbir British

Kesan Terhadap Masyarakat Tempatan