Sining ng Pakikipagtalastasan ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)

Course Code : FIL111

Course Title : Sining ng Pakikipatalastasan Module/1st Semester/Midterm/Week 1
Course Credit: 3 Units
Paksa: PAGSASALAYSAY
I. COURSE DESCRIPTION:
Layunin:
Tatalakayin sa kursong ito ang mga saligang
kaalaman sa Wikang Filipino at ng paksang may 1. Nalalaman ang kahulugan ng pagsasalaysay
kinalaman sa kursong pinagaralan na nasa anyong 2. Naibibigay ang layunin at kahalagahan ng
artikulo, sanaysay, balita, tudling, anekdota,salaysay, pagsasalaysay
maikling kwento, isyu, karanasan atbp. Na magiging 3. Nakapagsasalaysay ng isang kwento ayon sa nabasa
lunsuran pagtatalakay ng mga pagsasanay na lilinang
na gamitin ang Filipino sa paglalahad, paglalarawan, PAGSASALAYSAY
pagsasalaysay at pangangatwiran at kasama ang
pahapyaw na pag-aaral ng Balirala, Panolohiya, at  Ito ay nagsasaad ng mga pangyayari o karanasang
Morpolohiya. magkaugnay. katulad ito ng pagkukwento ng mga
kawil-kawil na pangyayari, pasulat man o
pasalita.Itinuturing ito na pinakamasining,
II. COURSE OUTLINE
pinakatanyag at tampok na paraan ng pagpapahayag.
 Ito rin ang sinasabing pinakamatandang uri ng
TALAAN NG NILALAMAN pagpapahayag sapagkat dito nagsimula ang alamat,
epiko at mga kwentong bayan.
WEEK PAKSA PAHINA
Layunin ng Pagsasalaysay
1 PAGSASALAYSAY 1-9
a. Magkwento o mag-ugnay-ugnay ng mga pangyayari.
2 PAGSASALAYSAY 10-14 b. Magbigay aliw at magpalipas oras
3 PAGSASALAYSAY 15-16
Kahalagahan ng Pagsasalaysay
4 PAGLALARAWAN 17-20
a. Nagbibigay kaaliwan at libangan
5 PAGLALARAWAN 21--23 b. Nagmumulat sa katotohanan
c. Dagdag kaalaman at karunungan
d. Magandang pagtingin at pagunawa sa binasa

Sining ng Pakikipagtalastasan Page 1

Sining ng Pakikipagtalastasan
Dalawang Paraan ng Pagsasalaysay
 Pasalita
 Pasulat
ANG KWENTO NI MABUTI
Ni Genoveva Edroza-Matute
Hindi ko siya nakikita ngayon. Ngunit sinasabi nilang
naroroon pa siya sa dating pinagtuturuan, sa walang
pintang paaralang una kong kinakitaan sa kanya. Sa isa
sa mga lumang silid sa ikalawang palapag, sa itaas ng
lumang hagdang umiingit sa bawat hakbang, doon sa
kung manunungaw ay matatanaw ang maitim na tubig ng
isang estero. Naroon pa siya’t nagtuturo ng mga
kaalamang pang-aklat, at bumubuhay ng isang uri ng
karunungan sa kanya ko lamang natutuhan.
Lagi ko siyang inuugnay sa kariktan ng buhay. Saan man
sa kagandahan; sa tanawin, sa isang isipan o sa isang
tunog kaya, nakikita ko siya at ako’y lumiligaya. Ngunit
walang anumang maganda sa kanyang anyo… at sa
kanyang buhay…
Siya ay isa sa mga pangkaraniwang guro noon.
Walang sinumang nag-ukol sa kanyang ng pansin.
Mula sa kanyang pananamit hanggang sa paraan ng
pagdadala niya ng mga panunugutan sa paaralan,
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
walang masasabing anumang pangkaraniwan sa
kanya.
Siya’y tinatawag naming lahat na si Mabuti kung
siya’y nakatalikod. Ang salitang iyon ang simula ng
halos lahat ng kanyang pagsasalita. Iyon ang pumalit
sa mga salitang hindi niya maalaala kung minsan, at
nagiging pamuno sa mga sandaling pag-aalanganin.
Sa isang paraang malirip, iyon ay naging salamin ng
uri ng paniniwala sa buhay.
“Mabuti,” ang sasabihin niya, “… ngayo’y magsisimula
tayo sa araling ito. Mabuti nama’t umabot tayo sa
bahaging ito… Mabuti… Mabuti!”
Hindi ako kailanman magtatapat sa kanyang ng
anuman kung di lamang nahuli niya akong minsang
lumuluha; nang hapong iyo’y iniluha ng bata kong
puso ang pambata ring suliranin.
Noo’y magtatakipsilim na at maliban sa pabugsu-
bugsong hiyawan ng mga nagsisipanood sa
pagsasanay ng mga manlalaro ng paaralan, ang
buong paligid ay tahimik na. Sa isang tagong sulok ng
silid-aklatan, pinilit kong lutasin ang aking suliranin sa
pagluha. Doon niya ako natagpuan.
“Mabuti’t may tao pala rito,” wika niyang ikinukubli ang
pag-aagam-agam sa narinig. “Tila may suliranin ..
mabuti sana kung makakatulong ako.”
Page 2
Sining ng Pakikipagtalastasan
Ibig kong tumakas sa kanya at huwag nang bumalik
pa kailanman. Sa bata kong isipan ay ibinilang kong
kahihiyan ay kababaan ang pagkikita pa naming muli
sa hinaharap, pagkikitang magbabalik sa gunita ng
hapong iyon. Ngunit, hindi ako makakilos sa sinabi
niya pagkatapos. Napatda ako na napaupong bigla sa
katapat na luklukan.
“Hindi ko alam na may tao rito”….. naparito ako upang
umiyak din.”
Hindi ako nakapangusap sa katapatang naulinig ko sa
kanyang tinig. Nakababa ang kanyang paningin sa
aking kandungan. Maya-maya pa’y nakita ko ang
bahagyang ngiti sa kanyang labi.
Tinanganan niya ang aking mga kamay at narinig ko
na klamang ang tinig sa pagtatapat sa suliraning sa
palagay ko noo’y siya nang pinakamabigat.Nakinig
siya sa akin, at ngayon, sa paglingon ko sa
pangyayaring iyo’y nagtataka ako kung paanong
napigil niya ang paghalakhak sa gayong kamusmos
na bagay. Ngunit, siya’y nakinig nang buong
pagkaunawa, at alam ko na ang pagmamalasakit
niya’y tunay na matapat.
Lumabas kaming magkasabay sa paaralan. Ang
panukalang naghihiwalay sa amin ay natatanaw na
nang bigla akong makaalala.
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
“Siyanga pala, Ma’am, kayo? Kayo ng pala? Ano ho
iyong ipinunta ninyo sa sulok na iyo na … iniiyakan
ko?”
Tumawa siya ng marahan at inulit ang mga salitang
iyon; “ang sulok na iyon na … iniiyakan natin… nating
dalawa.” Nawala ang marahang halakhak sa kanyang
tinig: “sana’y masabi ko sa iyo, ngunit… ang
suliranin.. kailanman. Ang ibig kong sabihin ay …
maging higit na mabuti sana sa iyo ang … buhay.”
Si Mabuti’y naging isang bagong nilikha sa akin mula
nang araw na iyon. Sa pagsasalita niya mula sa
hapag, pagtatanong, sumagot, sa pagngiti niyang
mabagal at mahiyain niyang mga ngiti sa amin, sa
paglalim ng kunot sa noo niya sa kanyang
pagkayamot, naririnig kong muli ang mga yabag na
palapit sa sulok na iyon ng silid-aklatan. Ang sulok na
iyon,.. “Iniiyakan natin,” ang sinabi niya nang hapong
iyon. At habang tumataginting sa silid naming ang
kanyang tinig sa pagtuturo’y hinuhulaan ko ang
dahilan o mga dahilan ng pagtungo niya sa sulok na
iyon ng silid-aklatan. Hinuhulaan ko kung nagtutungo
pa siya roon, sa aming sulok na iyong… aming
dalawa…
At sapagkat natuklasan ko ang katotohanang iyon
tungkol sa kanya, nagsimula akong magmasid,
maghintay ng mga bakas ng kapaitan sa kanyang
sinasabi. Ngunit, sa tuwina, kasayahan, pananalig,
Page 3
Sining ng Pakikipagtalastasan
pag-asa ang taglay niya sa aming silid-aralan. Pinuno
siya ng maririkit na guni-guni ang aming isipan at ng
mga tunog ang aming pandinig at natutuhan naming
unti-unti ang kagandahan ng buhay. Bawat aralin
naming sa panitikan ay naging isang pagtighaw sa
kauhawan naming sa kagandahan at ako’y humanga.
Wala iyon doon kanina, ang masasabi ko sa aking
sarili pagkatapos na maipadama niya sa amin ang
kagandahan ng buhay sa aming aralin. At hindi
naging akin ang pagtuklas na ito sa kariktan kundi
pagkatapos na lamang ng pangyayaring iyon sa silid-
aklatan.
Ang pananalig niya sa kalooban ng maykapal, sa
sangkatauhan, sa lahat na, isa sa mga pinakamatibay
na aking nakilala. Nakasasaling ng damdamin.
Marahil, ang pananalig niyang iyon ang nagpakita sa
kanya ng kagandahan sa mga bagay na karaniwan na
lamang sa amin ay walang kabuluhan.
Hindi siya bumabanggit ng anuman tungkol sa
kanyang sarili sa buong panahon ng pag-aaral
naming sa kanya. Ngunit bumanggit siya tungkol sa
kanyang anak na babae, sa tangi niyang anak. .. nang
paulit-ulit. Hindi rin siya bumabanggit sa amin
kailanman tungkol sa ama ng batang iyon. Ngunit,
dalawa sa mga kamag-aral naming ang nakababatid
na siya’y hindi balo.
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
Walang pag-aalinlangan ang lahat ng bagay at
pangarap niyang maririkit ay nakapaligid sa batang
iyon. Isinalaysay niya sa amin ang katabilan niyon.
Ang paglaki nang mga pangarap niyon, ang
nabubuong layunin niyon sa buhay. Minsan, tila hindi
namamalayang nakapagpapahayag ang aming guro
ng isang pangamba ang pagkatakot niyang baka siya
hindi umabot sa matatayog na pangarap ng kanyang
anak. Maliban sa iilan sa aming pangkat, paulit-ulit
niyang pagbanggit sa kanyang anak ay iisa lamang
ang mga bagay na “pinagtitiisang” pakinggan
sapagkat walang paraang maiwasan iyon. Sa akin,
ang bawat pagbanggit na iyon ay nagkakaroon ng
kahulugan sapagkat noon pa ma’y nabubuo na sa
aking isipan ang isang hinala.
Sa kanyang magandang salaysay, ay nalalaman ang
tungkol sa kaarawan ng kanyang anak, ang bagong
kasuotan niyong may malaking lasong pula sa
baywang, ang mga kaibigan niyong mga bata rin, ang
kanilang mga handog. Ang anak niya’y anim na taong
gulang na. Sa susunod na taon siya’y magsisimula na
iyong mag-aral. At ibig ng guro naming maging
manggagamot ang kanyang anak- at isang mabuting
manggagamot.
Nasa bahaging iyon ang pagsasalita ng aming guro
nang isang bata sa aking likuran ang bumulong:
“Gaya ng kanyang ama!”
Page 4
Sining ng Pakikipagtalastasan
Narinig ng aming guro ang ang sinabing iyon ng
batang lalaki. At siya’y nagsalita.
“Oo, gaya ng kanyang ama,” ang wika niya. Ngunit
tumakas ang dugo sa kanyang mukha habang
sumisilay ang isang pilit na ngiti sa kanyang labi.
Iyon ang una at huling pagbanggit sa aming klase ang
tungkol sa ama ng batang may kaarawan.
Matitiyak ko noong may isang bagay ngang malisya
sa buhay niya. Malisya nang ganoon na lamang. At
habang nakaupo ako sa aking luklukan, may
dalawang dipa lamang ang layo sa kanya, kumirot
ang puso ko sa pagnanasang lumapit sa kanya,
tanganan ang kanyang mga kamay gaya ng gingawa
niya nang hapong iyon sa sulok ng silid-aklatan, at
hilinging magbukas ng dibdib sa akin. Marahil,
makagagaan sa kanyang damdamin kung may
mapagtatapatan siyang isang taong man lamang.
Ngunit, ito ang sumupil sa pagnanasa kong yaon; ang
mga kamag-aral kong nakikinig ng walang anumang
malasakit sa kanyang sinasabing, “Oo, gaya ng
kanyang ama,” habang tumatakas ang dugo sa
kanyang mukha.
Pagkatapos, may sinabi siyang hindi ko
makakalimutan kailanman. Tinignan niya ako ng
buong tapang na pinipigil ang panginginig ng mga labi
at sinabi ang ganito : “Mabuti…mabuti gaya ng
sasabihin nitong Fe-lyon lamang nakararanas ng mga
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
lihim na kalungkutan ang maaaring makakilala ng
mga lihim na kaligayahan. Mabuti, at ngayon,
magsimula sa ating aralin…”
Natiyak ko noon, gaya ng pagkakatiyak ko ngayon na
hindi akin ang pangungusap na iyon, ni sa aking mga
pagsasalita, ni sa aking mga pagsusulat. Ngunit
samantalang nakatitig siya sa akin ng umagang iyon,
habang sinasabi niya ang pangungusap na iyon,
nadama kong siya at ako ay iisa. At kami ay bahagi
ng mga nilalang na sapagkat nakaranas ng mga lihim
na kalungkutan ay nakakikilala ng mga lihim na
kaligayahan.
At minsan pa, nang umagang iyon, habang unti-unting
bumabalik ang dating kulay ng kanyang mukha, muli
niyang ipinamalas ang mga nagtatagong kagandahan
sa aralin naming sa Panitikan. Ang karikatn ng
katapangan; ang kariktan ng pagpapatuloy anuman
ang kulay ng buhay.
At ngayon, ilang araw lamang ang nakararaan buhat
nang mabalitaan ko ang tungkol sa pagpanaw ng
manggagamot na iyon. Ang ama ng batang iyong
marahil ay magiging isang manggagamot din balang
araw, ay namatay at naburol ng dalawang gabi at
dalawang araw sa isang bahay na hindi siyang tirahan
ni Mabuti at ng kanyang anak. At naunawaan ko ang
lahat. Sa hubad na katotohanan niyon at sa buong
kalupitan niyon ay naunawaan ko ang lahat.
Page 5
Sining ng Pakikipagtalastasan
GAWAIN
Sumulat ng isang maikling pagsasalaysay tungkpl sa
kathang binasa,’ Kwento ni Mabuti.”
Module/1st Semester/Midterm/Week 2
Paksa: PAGSASALAYSAY
Layunin:
1. Nalalaman ang Iba’t ibang uri ng pagsasalaysay
 Gawa-gawa lamang ng mayaman at malikot na
2. Natutukoy ang pananaw sa pagsasalaysay
3. Nakabubuo ng isang kwento ayon sa tatlong pananaw
sa pagsasalaysay
URI NG PAGSASALAYSAY
Pagsasalaysay na Totoo
 base sa tumpak, tiyak at tunay na pangyayari. Kaya
nga totoo dahil ugat sa katotohanang sinusuportahan
ng mga katibayan o katunayan Kabilang sa uring ito
ang: Awtobayograpiya, Talambuhay , Talaarawan,
Alaala, Kasaysayan, Pampahayagang,
1. Ang autobiograpiya o sariling talambuhay ay ang
talambuhay ng isang tao na siya rin ang mismong
paksa at sumulat; o ang pagsulat ng sariling
kabuhayan o naging kabuhayan.
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
2. Ang talambuhay o biyograpiya ay isang anyo ng
panitikan na nagsasaad ng kasaysayan ng ibuhay
ng isang tao hango sa mga tunay na tala,
pangyayari at impormasyon.
3. Ang talaarawan ay kalipunan ng mga bugto-
bugtonge baha-bahaging sulatin na nakasulat at
nakaayos sa sunod-sunod na petsa o araw. na
sumusunod sa porma ng kalendaryo.
4. Ang kasaysayan o historya ay ang pag-aaral ng
nakaraan partikular kung paano ito nakaaapekto sa
mga tao sa kasalukuyan.
Pagsasalaysay na Likhang isip
imahinasyon. Mapahango man ito sa tunay na buhay,
gayundin, hindi matapat, sapagkat may mga pangalan
at mga pangyayaring sadyang binabago sa legal na
kadahilanan. Kinabibilangan ng mga Alamat, Mito,
pabula, Parabula, Anekdota Maikling Kwento at
nobela.
1. Ang alamat ay isang uri ng kwentong bayan at
panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga
pinagmulan ng mga bagay-bagay sa daigdig.
2. Ang mitolohiya ay isang halos magkakabit kabit na
kumpol ng mga tradisyonal na kuwento.
3. Ang pabula ay isang uri ng kathang-isip na
panitikan kung saan ang mga hayop o kaya mga
bagay na walang-buhay ang gumaganap na mga
tauhan.
Page 6
Sining ng Pakikipagtalastasan
4. Ang parabula ay isang uri ng maikling kuwento na
ang karaniwang gumaganap ay mga tao, Ito ay
naglalarawan ng katutohan o tunay na nangyayari
sa ating buhay.
5. Ang anekdota ay isang uri ng akdang tuluyan na
tumatalakay sa kakaiba o kakatwang pangyayaring
naganap sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na
tao.
Ito ay may dalawang uri: kata-kata at hango sa totoong
buhay.
6. Ang maikling kuwento ay isang maiksing salaysay
hinggil sa isang mahalagang pangyayaring
kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may isang
kakintalan o impresyon lamang.
7. Ang nobela ay isang mahabang kuwentong
piksiyon na binubuo ng iba't ibang kabanata.
Pananaw sa pagsasalaysay o Punto De Vista
Nagsasaad ng personal na kaugnayan ng
tagapagsalaysay sa paksang kanyang tinatalakay o sa
mga pangyayaring kanyang ikinukwento.
Unang Panauhang Pananaw
Siya ang nagsisiwalat sa mga pangyayari ayon lamang
sa sarili niyang pagkakaranas. Dito, sarili niyang
damdamin ang nananaig, at sarili niyang pananalita ang
ginagamit, kaya kapansin- pansin ang panghalip
panaong "AKO".
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
Ikalawang Panauhang Pananaw
Katulong na tauhang di-gaanong mahalaga kaya
naisasaisantabi niya ang kanyang sarili at nagiging
tagamasid lamang. Ang mga pangyayari ay inihahayag
niya ayon sa kanyang pagkakasaksi.
Ikatlong Panauhang Pananaw
Masaklaw, manapa'y malawak, ang naaabot ng
pagsasalaysay. Malawak sa dahilang ang
tagapagsalaysay ay humihiwalay, ganap na lumalayo sa
kuwento, kaya parang Diyos niyang nakikita ang lahat,
naririnig ang lahat, at nalalaman ang lahat ng mga
nangyayari pati nasasaisip at nasasaloob ng mga tauhan.
Tulong sa Pag-aaral
1. Kailan nasa unang panauhang pananaw ang
pagsasalaysay? Ikalawang panauhang pananaw?
Ikatlong panauhang pananaw?
2. Pag-iba-ibahin ang tatlong pananaw ayon sa
saklaw na nararating ng pagsasalaysay.
3. Sa tatlong pananaw ng pagsasalaysay, alin, sa
inyong personal na palagay, ang pinakamadaling
gamiting pananaw? ang pinakamahirap? Ang
pinakamabisa? Paliwanagan ang bawat isa.
Gawain
Maghanap sa mga aklat at mga babasahing
pampanitikan ng mga kuwentong nasa iba't ibang
pananaw at sumipi ng tatlong halimbawa ng bawat
pananaw.
Page 7
Sining ng Pakikipagtalastasan
Module/1st Semester/Midterm/Week 3
Paksa: PAGSASALAYSAY
Layunin:
1. Nalalaman ang Ibat iba katangian ng pagsasalaysay
2. Natutukoy ang mahalagang kasangkapan sa pagsulat ng
isang salaysay
3. Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng sangkap sa
pagsulat ng salaysay ayon sa nabasang kwento
Mga Katangian ng Pagsasalaysay
1. May maganda o mabuting pamagat.
 Ibig sabihin, dapat na ang pamagat ay
nakaaakit sa babasa o makikinig. Ano ba ang
maganda o mabuting pamagat na makaaakit.
Ang mabuti, maganda, at kaakit-akit na pamagat ay:
a. Maikli
b. may orihinalidad at di-karaniwan
c. hindi katawa-tawa
d. lumikha ng pananabik
2. May mahalagang paksa o diwa.
 Ang kahalagahan ng diwa ng inyong
isasalaysay ay dapat na isaalang-alang kung
magsasalaysay. Magiging mahalaga lamang
ang isang paksa kung ito ay magiging kapaki-
pakinabang sa babasa.
 Dapat na ito ay kapulutan niya ng mga bagay
na hindi pa niya alam o kaya naman ay
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
nauugnay sa kanyang mga karanasan o
kalagayan upang makatulong sa kanya.
3. May wasto o maayos na pagkakasunud-sunod
ang mga pangyayari.
 Ang karaniwang pagsasalaysay ay nag-
uumpisa sa simula ng mga pangyayari na
sinusundan ng mga gitnang pangyayari at
pagkatapos ay wakas ng pangyayari.
4. Ang mabuting pagsasalaysay ay may kaakit-akit
na simula.
 Ang mga unang pangungusap nito ay dapa
makalikha ng pananabik sa babasa o makikinig
up makawili sa kanya at magpatuloy siya sa
pagbaba pakikinig.
5. May kasiya-siyang wakas ang mabuting
pagsasalaysay.
 Ang wakas ng isang pagsasalaysay ay
kailangang sumunod agad sa kasukdulan ng
pangyayari. Kung paanong hindi dapat na
maging maligoy ang simula ay gayundin ang
wakas upang maging kasiya-siya sa babasa o
makikinig. Dapat na ang wakas ay nagkikintal
ng isang impresyon sa isip ng babasa upang
magkaroon ito ng bisa.
Sa kabuuan, ang isang talatang nagsasalaysay ay
dapat magtaglay ng mga sumusunod upang maging
mabisa:
1. Kaisahan. Dapat magkakaisa ang pook, panahon, at
ang katayuan at ayos ng tauhan.
2. Nagbibigay-diin sa mahalagang pangyayaring
isinasalaysay.
Page 8
Sining ng Pakikipagtalastasan
3. Nagtataglay ng tuwirang pag-uusapan ng mga
tauhan. Nakatutulong ito sa paglalarawan ng karakter
ng mga tauhan.
4. May paglalarawan upang magkaroon ng kulay at
buhay ang mga pangyayari.
5. May kasukdulan na siyang lumilikha ng pananabik sa
bumabasa o nakikinig.
Mahalagang Kasangkapan sa pagsulat ng isang
Magandang Salaysay
1. Tema
Ang isang salaysay ay masasabing talagang maganda
kung ito ay may kabuluhan sa kinauukulan nakikinig
bumabasa o nanonood. Makabuluhan sapagkat hindi
lamang ito nang-aaliw, nagpapareaksyon o mainam nang magkaroon ng tatlong tauhan. Datapwa't,
nagpapatakas, kundi ito ay nagpapaliwanag tungkol sa
pagkatao o sa buhay para maunawaang mabuti at
matanggap nang maluwag. Gayundin, ito ay
nagpapanuto tungkol sa pamumuhay o pakikipamuhay
para gabay na mapanuntunan at pamantayang magamit
tungo sa mabentaheng kapakinabangan.
Ang kabuluhang ito tungkol sa pagkatao at sa buhay
mismo na maaaring nakalantad na pahayag o nakabalot
na pahiwatig sa isang salaysay ay ang tema. Tema
sapagkat paksang diwa o kaisipan itong nagsasaad ng
katotohanang panlahat na pinagiging basehan ng mga
kalagayan ng tauhan o ng mga insidenteng pinangyayari
sa salaysay
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
Ang tema ay hindi isang abstraktong salita lamang gaya
ng pag-ibig, kapusukan, kahirapan, at iba pa, kundi isa
itong konkretong panlahat na pahayag na nagsasabi ng
katotohanang galing sa karanasan at pinagtibay ng
pananaliksik, gaya ng "Ang pag-ibig ay bulag."
2. Tauhan
Ang tauhan ang nag-iisip at kumikilos sa kuwento
kaya nagkakaroon ng mga pangyayari. Ang takbo ng
mga pangyayari ay nasusundan ng tagapagsalaysay sa
pamamagitan ng tauhan.
Sa isang kuwento, ang bilang ng tauhan ay umaayon sa
kaanyuan ng pagsasalaysay. Kung maikling kuwento, na
isang insidente o pangyayari lamang ang tinatalakay,
iisa lamang ang pangunahin dito at sa kanya nakapokus
lahat ng atensyon sa pagpapaunlad ng salaysay.
Samantala, ang dalawa ay mga katulong na tauhang
kasamang sumusuporta dahi malaki ang kinalaman,
kaya'y nababanggit lamang dahil may mahalagang
kaugnayan, sa gayon, maging ganap ang pagkilala sa
katauhan at pagkatao ng pangunahing tauhan. Kung
nobela naman, na isang madetalyeng pagtunghay sa
mga kawing-kawing na kabanata ng buhay, natural
lamang na maraming tauhang nasasangkot at maaaring
dalawa o tatlo ang pangunahin.
Para mapahalagahang maganda ang isang salaysay,
kailangan malikhang mabuti ang tauhan. Mabuti ang
pagkakalikha ng tauhan kung taglay nito ang mga
sumusunod na katangian:
Page 9
Sining ng Pakikipagtalastasan
a) ito'y kapani-paniwala
b) ito’y madahilan kung kumilos
c) ito’y hindi basta nagbabago o konsistent sa
kalikasan nito
d) ito'y may kakanyahang sarili.
Pamamaraan sa paglalarawan ng Tauhan
Tahasang Paglalarawan - kung mismong ang
tagapagsalaysay ang isa-isang naghahayag sa mga
katangian ng tauhan. Ang pamamaraang ito ay di-
gaanong mabisa sapagkat parang minamaliit o
ninanakawan ang mambabasa o tagapakinig ng
pansariling kakayahang tumuklas sa dapat o gusto
niyang malaman.
Di-tahasang paglalarawan - kung ang mga katangian
ng tauhan ay nakikita mismo sa sarili nitong pagsasalita,
pagkilos, pag-iisip at pisikal na itsura at kaayusan.
Gayundin naman sa sinasabi tungkol dito ng ibang
tauhan, at sa pagsasalungat ng mga katangian nito sa
ibang tauhan ng tagapagsalaysay.
3. Aksyon o Pangyayari
Kung ano ang sunud-sunod na mangyayari sa isang
salaysay ay siyang aksyon. Kung baga sa katawan, ang
aksyon ang kalansay na kinakapitan ng iba pang
mahahalagang sangkap para mabuo ang anyong
kalamnan. Manapa'y giya itong tinutunton din ng mga
pangyayari para masimulan, matuloy at matapos. Para
masabing maganda ang aksyon, kinakailangan, ito ay
makawili-wili at maanyo.
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
Tatlong Uri ng Aksyon
Masanhi - kung simple itong dumadaloy sa isang
patunguhan na ang kinalabasan ay bunga ng mga
kadahilanan. Ang ganitong aksyon ay hindi pinangyayari
nang mabilisan, ito'y pinag-iisipan. Binibigyan ng dahilan
para magkaroon ng kabuluhan.
Masalimuot - kung sa isang salaysay ay wala itong
iisang pangyayaring tinutunton. Nagkakaroon dito ng iba
pang pangyayari na sumasanga sa sentral na aksyon. Sa
ganitong aksyon ang kaisahan ay mahirap
mapagtagumpayan. Ang tanging basehan na lamang ay
ang sentral na tauhan
Masurpresa - kung sa isang pangkaraniwang insidente o
sitwasyon lamang na isinasalaysay ay nakakatagpo ang
tauhan ng isang kamulatan. Mailap ang kawilihan sa
ganitong uri ng aksyon, kaya natural lamang na maging
mapamili ito ng mambabasa. Mangyari, ang surpresa rito
ay nababalot sa mga pahiwatig na tanging matalino at
matalas ang pakiramdam na mambabasa lamang ang
nakatutuklas. Samantala, ang ordinaryo at mababaw ang
pag-unawang mambabasa, magtangka man ng
kawilihan, ay tiyak na mabibigo.
4. Tagpuan
Kung saang espasyo nangyari at kung kailang
tiyempo naganap ang aksyon.
Mahalaga ang tagpuan, hindi lamang dahil sa
maaari itong ituring na parang tauhan sa salaysay, kundi
Page 10
Sining ng Pakikipagtalastasan ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)

dahil sa tatlo pang tungkuling nagagawa nito. Una, Nakukuha ang himig ng salaysay sa istilo ng
kagyat itong nakapagpapakilala ng tauhan dahil sa mga tagapagsalaysay. Ito'y sa pamamagitan ng mga
gawiing kaiba, kakatwa o tangi sa pook, tuloy ginagamit
nakapagbibigay ng tiyak na katibayan. Pangalawa,
nagbibigay rin ito ng kapaligirang tumutulong sa klase ng TULONG SA PAG-AARAL
emosyong gustong palutangin sa salaysay at pukawin sa
mambabasa. Pangatlo, isinasanib nito ang sariling A. Sagutin
kahulugan sa kahulugan ng salaysay para makamit ang 1. Paano pipili ng maganda at kaakit-akit na
kaisahan sa kahulugan sa kabuuan. pamagat?
2. Paano nagiging mahalaga ang isang paksa?
Dalawang Paraan ng Paglalahad ng Tagpuan 3. Paano simulantat wakasan ang isang
pagsasalaysay?
1. Patiyak - kung tukuyang sinasabi ng 4. Ano ang ibig sabihin ng maayos na
tagapagsalaysay ang pangalan ng lugar. pagkakasunod-sunod sa isang pagsasalaysay?
2. papahiwatig - kung sa mga detalye lamang na 5. Paano nagiging mahalaga ang sining ng
binabanggit hinihinuha ang pook. pagkukwento?
5. Himig
B.
Pamamaraan ng pagsasalaysay. Paano isinasalaysay 1. Ipaliwanag kung kailan maganda ang kuwento sa
ang isang pangyayari o ang anumang materyal para mga sumusunod:
lumabas nang naaayon sa kagustuhang mangyari sa a)tauhan
tagapagsalaysay na siya namang epektong gusto niyang b) tema
maramdaman ng tagapakinig o mambabasa. c)aksyon
d) tagpuan
Ang himig ng salaysay ay iniaayon sa takbo ng e) himig
buhay. Trahedya at komedya ang buhay. Pag trahedya
ang takbo ng buhay, ang himig ng salaysay ay pormal, 2. Pag-ibahin at bigyan ng halimbawa ang dalawang
seryoso, malungkot. Pag komedya naman, ang himig ay paraan sa paglalarawan ng tauhan.
pamilyar, malaro, masaya. Kung ano ang himig ng 3. Isa-isahin ang tatlong uri ng aksyon at ipaliwanag ang
salaysay ay siya ring epekto o impluwensya sa bawat isa.
tagapakinig o mambabasa. 4. Paano inilalahad ang tagpuan? Ipaliwanag.
5. Magbigay ng apat na kahalagahan ng tagpuan

Sining ng Pakikipagtalastasan Page 11

Sining ng Pakikipagtalastasan ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)

GAWAIN Module/1st Semester/Midterm/Week 4

Manaliksik ng mga kwento at magbigay ng isang
halimbawa sa bawat sangkap na binibigyang-diin ditto sa
ibaba: Paksa: PAGLALARAWAN
a. Tema
b. Aksyon
c. Tagpuan Layunin:
d. Tauhan
e. Himig 1. Nalalaman ang kahulugan ng paglalarawan
2. Natutukoy ang layunin ng paglalarawan
3. Nakasusulat ng isang paglalarawan na ginagamitan
ng mga pang-uring mapandama.

PAGLALARAWAN

Ang paglalarawan ay isang anyo o paraan ng

pagpapahayag ng mga kaisipan o pala-palagay tungkol
sa isang tao, sa isang hayop, sa isang bagay, sa isang
lugar o sa isang pangyayari sa pamamagitan ng
makukulay, mahuhugis o maaanyo at iba pang
mapapandamang naaamoy, nalalasa, naririnig-
pananalita, sa gayon, ang layunin ditong
makapagpamalas sa isip ng tagapakinig o mambabasa
ng isang malinaw at buong larawan na ang katangi-
tanging kaibahan nito sa mga kauri ay mapalutang, ay
lubos na maisakatuparan.

Halimbawa
Bangungot
Ngayon ang kanyang libing. Libing na mistulang
sa di-binyagan na pinawawalang karapatan itong
pumayapa sa binabasbasang sementeryo sapagkat
walang kapatawarang kasalanang itinuturing ang

Sining ng Pakikipagtalastasan Page 12

Sining ng Pakikipagtalastasan
pagkamatay nitong labag sa kautusan ng Diyos at sa
batas ng tao.
Ipinuprosisyon na ang kanyang labi na hindi na
kinailangan pang ikabaong. Pasan-pasan ito ng tatlong
matandang babae, isang balo, isang may-asawa, at
isang dalaga, samantalang nangagkayukong sumusunod
ang napakaraming tao.
Sa tumana ang libing. Sa tumanang gubat-
gubatan na ngayon dahil matapos pakinabangan ng
marami ay pinabayaan na lamang sukat ng mga
hangaring-lungsod
nito. Kinulapulan na tuloy ito ng madadawag na sukal,
pagmamayabong ng mga ligaw na ipil-ipil at butuhang
saging, paggigitgitan ng magugumiit na kugon na pilit
namang hinahawi ng kunwang pakikiraan lamang ng
malilingkis na baging ng nito. Anupat ang mga kawayan
sa paligid-ligid nito ay naghuhumapay, hindi lamang
marahil sa labis na pagkalunos sa natatanaw na
pumanaw, kundi sa pagdadalamhati na rin sa
kinasadlakang katiwangwangan ng inang lupang parang
patay na rin.
Tahimik, halos panakaw ang mga hakbang ng
bawat nakikipaglibing sa pagbagtas sa tumana. Para ba
silang nangangambang makagambala ng malalim na
himbing
na kapag naalimpungatan sa halip na magpala ay
maghasik ng lagim.
Sa may puno ng isang malaking dapdap na
nilagasan na ng mga bulaklak dahan-dahang inilapag ng
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
tatlong matanda ang bangkay, habang sa dakong
itinuturo ng mga daliri sa paa ng bangkay, naroon at
patuloy pa sa mabagal na paghuhukay ang isang
kubadong lalaki na sintanglaw na halos ng buwan ang
buhok na mistulang nangangalisag sa kanipisan. Kaiba
ang hukay na ginagawa niya. Pahiris, hindi parihabang
ayon sa kinagawian. Isinasanhi tuloy ito ng biglang pag-
aanasan ng mga nakikipaglibing at ng paglalangitngitan
ng mga kawayan.
Matapos ng kubadong lalaki ang hukay, umahon
ito at sumigaw, "Magsilapit na kayo!"
Ngunit wala ni isa mang tuminag sa mga
nakikiramay. Parang may kinaaalangang bagay na di-
inaasahang mangyayari.
Pagalit nang sumigaw muli ang kubadong lalaki, at
hindi pa man nawawala ang alingawngaw nito'y biglang
dipang tumayo ang bangkay. Umelise itong binulabog
ang lahat. Sa kasindakan, kumalat ang mga ito sa
pagtatakbuhan at pagsisigawan.
Marahil, marunong ding mahapo ang bangkay.
Bumalik din itong tumigil sa pag-ikot at muling lumatag sa
dating kinabuburulan. Dumagsa naman pabalik ang
nahintakutang pulutong, datapwat, bawat isa ay may
tangan nang tabak. Mistulang mga Igorot na
nagsisigawang sumugod sa bangkay. Ang okasyon ay
ginawang kanyaw at ang bangkay ay ginawang kalabaw.
Pinagtataga ito at pinagtatadtad hanggang mapugot ang
ulo at gumulong sa hukay. Ngunit, walang anu-ano'y
gumulantang sa kanila ang isang malikmata. Ang pugot
Page 13
Sining ng Pakikipagtalastasan
na ulo'y iglap na lumutang, lisik na lisik ang mga mata na
parang balaning lahat ng piraso pati na kaliit-liitang
tumilapong bahagi ay mabilis na nagdikit-dikitan
hanggang ang katawan ay mabuong muli.
“Isang Haliging Asin”
Joey A. Arrogante
GAWAIN
1. Magngalan ng isang bagay o anupaman na sa inyong
palagay ay katangi-tangi. Bakit naging katangi-tangi
ito sa inyo? Ilahad sa pamamagitan ng pag-isa-isa sa
mga katangian nito .
2. Sa sariling pananalita, ilahad ang kahulugan ng
paglalarawan.
3. Ipaliwanag ang layunin ng paglalarawan.
A. Gumuhit ng talahanayan. Isulat sa taas ng bawat
hanay ang limang pandama
(nakikita, naririnig, naaamoy, nalalasa, nahihipo). Sa
halimbawang binasa, ang Bangungot, piliin ang mga
pang-uri na ginamit dito ng may-akda at iklasipika ang
mga ito ayon sa pandama.
В. Base sa isang karanasang di-malilimutan, sumulat ng
isang paglalarawan na ginagamitan ng mga pang-uring
mapandama.
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
Module/1st Semester/Midterm/Week 5
Paksa: PAGLALARAWAN
Layunin:
1. Nalalaman ang mga uri ng paglalarawan
2. Natutukoy ang uri ng tayutay at patambis na ginamit
sa pangungusap
3. Nakasusulat ng isang masining na paglalarawan
URI NG PAGLALARAWAN
 Karaniwang Paglalarawan
Ang karaniwang paglalarawan ay purong
pangkaalaman ang mga detalyeng sinasabi. Mga tiyak na
impormasyon at pawang katotohanan lamang ang
ginagamit na mga katangian. Ang damdamin at opinyon
ng tagapaglarawan ay hindi dapat isinasama. Gaya sa
nabanggit na, particular na pangkabatiran ang
isinasakatuparan ditong layunin.
 Masining o Abstraktong Paglalarawan
Ang masining na paglalarawan ay pandamdamin.
Mapapandama nakikita, naririnig, naaamoy, nahihipo,
nalalasa, ang mga pananalitang ginagamit dito, bukod sa
iba pang
mahahalagang kasangkapang pampanlalarawan, gaya
ng patambis at tayutay.
Page 14
Sining ng Pakikipagtalastasan
Ang mga detalyeng inihahayag dito ay mga
katotohanan din, kaya lamang, nakukulayan na ito ng
imahinasyon, pananaw at opinyong pansarili ng
tagapagsalaysay. Layunin kasi rito ng tagapagsalaysay
na makaantig ng kalooban ng tagapakinig o mambabasa
para mahikayat silang makiisa sa naguniguni o sadyang
naranasan nitong damdamin maihahalimbawa rito ay ang
nabasang seleksyong may pamagat na Bangungot,
Ang Mahahalagang Kasangkapan ng Masining na
Paglalarawan
Mas magiging maguniguni at madamdamin ang
masining na paglalarawan kung maingat na isasaalang-
alang ang paggamit ng mga sumusunod nitong
mahahalagang kasangkapan.
A. Pagtatayutay
Ang pagtatayutay o paggamit ng matalinghagang
pagpapahayag, mula't sapul, ay napapansin lamang
kapag nag-aaral ng tula at retorika. Ang katunayan,
maging sa araw-araw nating pag-uusap o pagsasalita, di
man natin gaanong halata, paminsan-minsan, dumudulas
sa ating bibig ang matutulaing pananalita na kapagdaka'y
nagpapahinto
sa atin sumandali para manghain ang biglang pagsigla
ng isip.
Ang pagtatayutay ay nagmumula sa isang
inspiradong imahinàsyon na sa tulong ng malawak na
karanasan sa buhay, mayamang bokabularyo, at
maunlad na kasanayan
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
sa pagsasalita, kahit di na isipin pa, kusa itong
pumipilantik sa dila. Kawili-wiling pakinggan ang
patayutay na pananalita. Nakakapanghamong-isip.
Kailangang kasing unawain itong mabuti para
mahiwatigan agad ang diwang di-tuwirang tinutukoy.
Wika nga'y basahin ito sa pagitan ng mga taludtod para
maunawaan ang sinasabi. Sa mga taong sanay sa
pagtatayutay, bukod sa palihim at malalim na
nagkakaunawaan, ito'y napagsisilbing katuwaan pag
ginagamit sa intriga.
Apat na Mahalagang Kasangkapan sa Malinaw na
Paglalarawan
1. Wika
 ginagamit nang manunulat upang makabuo ng
isang malinaw at mabisang paglalarawan.
Karaniwang ginagamit dito ang pang-uri at
pang-abay.
2. Maayos na detalye
 dapat magkaroon ng masistemang pananaw sa
paglalahad ng mga bagay na makatutulong
upang mailarawang ganap ang isang tao,
bagay, pook o pangyayari.
3. Pananaw ng Paglalarawan
 maaaring magkaiba- iba ang paglalarawan ng
isang tao, bagay, pook o pangyayari salig na
rin sa karanasan at saloobin ng taong
naglalarawan.
4. Isang Kabuuan o impresyon
 mahalaga sa isang naglalarawan na mahikayat
ang kanyang mga mambabasa o tagapakinig
Page 15
Sining ng Pakikipagtalastasan
nang sa gayon ay makabuo sila ng impresyon
hinggil sa inilalarawan.
 Dito ay sama-sama na ang bisa ng wika,
maayos na paglalahad ng detalye at ang
pananaw ng naglalarawan.
Ang mga Uri ng Tayutay
1. Simile o Pagtutulad
Pinakamadaling uri ito dahil kagyat na nakikilala sa
mga salita o pariralang ginagamit tulad ng parang,
wangis, animo'y, gaya ng, tila, mistula, atb. Ito'y
paghahambing ng dalawang magkaiba o di-magkauring
bagay, tao, kaisipan, pangyayari, atb. sa hayagang
pamamaraan.
Halimbawa:
a. Kabagut-bagot maging tao lamang sa kahariang
Babel tulad ng isang anghel naghangad na
maging Diyos sa impiyerno itinakwil.
b. Balahibuhing parang labong ang mga braso niya’t
binti.
2. Metapora o Pagwawangis
Paghahambing din ito gaya ng pagtutulad,
nagkakaiba lamang sa hindi na nito paggamit ng mga
salita o pariralang pantulad sapagkat direkta nang
ipinaaangkin ang katangian ng tinutularan. Isa rin ito sa
mga pinakagamiting uri.
Halimbawa:
a. Ang musika ay hagdan ng kaluluwa paakyat sa
langit.
b. Tinik sa lalamunan ko ang katahimikan mo.
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
3. Personipikasyon o Pagbibigay-Katauhan
Ginagamit ito para bigyang-buhay, pagtaglayin ng
mga katangiang pantao -talino, gawi, kilos, ang mga
bagay na likas na walang buhay. Ito'y naisasakatuparan
sa pamamagitan ng mga pananalitang nagsasaad ng
kilos tulad ng pandiwa, pandiwari at pangngalang diwa.
Halimbawa:
a. Humihinga pagsapit ng takipsilim ang gabi.
Bumubulong ng libong himutok.
b. Sa paglakad ng buwan magbabago nang lahat
ang takbo ng panahon.
4. Apostrope o Pagtawag
Isang anyo ito ng panawagan o pakiusap sa isang taong
hindi kaharap, nasa malayo o kaya'y patay na. Gayundin
sa mga kaisipan o mga bagay na binibigyang-katauhan
na parang kaharap na kinakausap. Narito ang mga
halimbawa rito ni Jose Rizal.
a. Ano ka ba, O kabaitan? Ikaw ba'y isang pangalang
walang kabuluhan,... lakas ng kaloobang lumalaban
sa mga katutubong damdamin? Iba't ibang Sinulat
b. Bukas ay iiwan namin ang Mediterano at papasok sa
Kanal. Paalam, Europa! Pagsusulatan nina Rizal at
Blumentritt
5. Pagtatanong
Ayon kay Federiko B. Sebastian, "ang paraang ito ay
higit na mabisa at makapangyarihan kaysa karaniwang
pagpapahayag" dahil ayon naman kay Rufino Alejandro,
"hindi nalalaman ng nagsasalita ang kasagutan". Sa
pamamagitan ng pagtatanong nailalahad ang
katanungan at kapamiliang kasagutan kung matatanggap
o hindi ang isang bagay.
Page 16
Sining ng Pakikipagtalastasan ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)

Halimbawa: Halimbawa:
a. Mahusay talagang magpalaki ng anak iyang mga
a. saan...? saan nangaroon ang mga Al Perez
kahapon at di pinamayani ang katahimikan magulang mo! Nakaka-absent ka na sa klase,
nayon? nasasagut-sagot mo pa sila.
b. . Bilib ako sa tibay ng panlasa mo. Ang hindi ko
b. itinulad kita sa santa dinambana, sinamba... ano't masikmura nalulunok mo.
bumaba ka sa altar ng aking tiwala?
9. Pagsusukdol o Klaymaks
6. Eksiherasyon o Pagmamalabis o Iperbole
Dito'y pataas na pinagsusunud-sunod ang kahalagahan
Ito'y isang lagpas-lagpasang pagpapasidhi ng ng mga salita o kaisipan mulang
kalabisan o kakulangan ng isang tao, bagay, pangyayari, pinakamababang antas hanggang pinakamataas.
kaisipan, damdamin, at iba pang katangian, kalagayan o
katayuan. Halimbawa:
Halimbawa: pasaan na sa pagkakabugbog ang mga ulap sa
alapaapan,
a. Muntik na akong matupok sa taas ng lagnat ko.
b. Sa sobrang problema namuting lahat ng buhok duguan na sa pagkakadumog ng mga alon ang
niya. dalampasigan,
7. Paghihimig o Опоmatopeya
sumambulat na sa pagpuputukan ang mga dahon
Ito ang paggamit ng mga salitang kung ano ang tunog sa lansangan.
ay siyang kahulugan.
Halimbawa: 10. Pagpapalit-saklaw o Senekdoke
a. Nakailang kariring din ang kabilang kawag bago ito
sagutin. May dalawang paraan ang pagbuo ng tayutay na ito:
b. Nagngingiyaw ang pusa sa alulod sa ginaw.
A. Pabahagi - bahagi lamang ang binabanggit ay
8. Pag-uyam o Ironya nababatid na ang isinasaad ng kabuuan.
Sa tila namumuring pananalita pinaloloob o pinahihiwatig
ang paglibak, pagtudyo o pagkutya. Halimbawa:
Nararamdaman ang tuņay na kahulugan nito sa diin ng 1. Ayoko nang makita ang mukha mo sa
pagsasalita at ekspresyon ng mukha ng nagsasabi. pamamahay na ito.

Sining ng Pakikipagtalastasan Page 17

Sining ng Pakikipagtalastasan
2. Ama ko sa Iyong kamay inihahabilin ko ang
aking kaluluwa.
B. Patukoy-Kinatawan lamang ang tinutukoy upang
mabatid ang kabuuan.
Halimbawa:
1. Wala nang ibang magkakanulo pa sa bayan
kundi isang Makabebe lamang.
2. Ang mga Herodes noong Ikalawang Digmaang
Pandaigdig ang pinakamayayaman sa buong
Asya sa kasalukuyan at tila magiging Paladin
pa yata ng Pilipino.
2. Patambis
Ang sawikain o kawikaan ay ang mga popular na
idiomang bukambibig ng madla sa pagsasalita. Ito'y
maaaring salita o mga pariralang hindi tuwirang
tumutukoy, sadyang lumilihis sa literal na kahulugan at sa
tuntuning pambalarila, maaaring pinagtambal na
dalawang salitang may kani-kanyang tanging sariling
kahulugan ngunit madaling napapalitan ng nalilikhang
panibagong o ikatlong kahulugan. Tulad sa pag-unawa
sa bigay na kahulugan ng tula, ang
sawikain upang lubos na maintindihan ang isinasaad na
kahulugan ay kailangang basahin o pakinggan sa pagitan
ng mga linya o taludtod.
Ang pagtatambis o pagsasawikain ay isang
paraang pagpapaunlad ng buhay ng salita.
Halimbawa
1. malambot ang puso - maawain
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
2. nagpakabalandra sa lansangan - walang bahay.
3. huwag balikatin ang mundo - huwag problemahin ang
lahat
4. hindi nagbabanat ng buto - ayaw magtrabaho
5. mamamatay nang dilat ang mga mata - mamamatay
sa gutom
3. Pandama
Sa paglalarawan dapat gamiting mga pananalita ay
yaong nararamdaman ng limang pandama – naririnig,
nakikita, naaamoy, nalalasa at nahihipo, sa gayon ay
higit na maunawaan at lalong kawilihan. Makukulay at
mahuhugis o maaanyo, samakatuwid ang dapat
kasangkapaning mga
salita.
4. Paghahambing
Malaki ang naitutulong ng paghahambing o pagtutulad o
pagwawangis sa pagpapalinaw ng mga bagay-bagay na
inilalarawan. Higit ang impak na nararamdaman ng
kinauukulan kung sa konkretong larawan naipahahayag
ang inilalarawan. May agwat, may bilang, may kulay, may
anyo, may hugis, may amoy, may lasang nadarama.
Mayaman sa pang-uri at pang-abay ang wikang Filipino
kaya hindi kakapusin sa bagay na ito.
5. Angkop na Salita
Pinipili ang paggamit ng mga salita. Kailangan iyong tiyak
na katangian ng bagay na inilalarawan o kung hindi man,
yaong mapagpahiwatig ng bagay. Dito nakasalalay ang
kapangyarihan ng salitang umantig at kumintal.
Page 18
Sining ng Pakikipagtalastasan
Mga Hakbanging Dapat Tandaan Tungo sa Mabisang
Paglalarawan
1. Pagpili ng paksa
2. Pagbuo ng pangunahing larawan
3. Pagpili ng sariling pananaw
4. Pagkakaroon ng kaisahan
5. Pagpapasya ng mga aspektong isasama sa
paglalarawan
Pagsasanay
A.Tukuyin ang uri ng tayutay ayon sa isinasaad ng mga
pangungusap.
1. Ang kanyang buhay ay parang bukas na aklat.
2. Hubog kandila ang kanyang mga daliri.
3. May tao kayang magtatagumpay kung hindi
magsisikap?
4. Isa kang huwarang asawa, hindi ka umuuwi ng bahay
tuwing araw ng suweldo.
5. Magdaraan ka muna sa butas ng karayom bago mo
marating ang tagumpay ng iyong ina.
6. Kabiguan, layuan mo ako.
7. Sampung pinto ang pinasok niya bago siya nakalabas.
8. Aalisin ka ba sa trabaho kung walang katibayang
nagpabaya ka?
9. Ang sarap magmahal ng mga magulang mo, kahit sa
harap ng maraming tao nag-aaway sila.
10. Walong bibig ang umaasa sa trabho ng kanilang
ama.
B. Salungguhitan ang mga sawikain o ang mga
pariralang patambis sa bawat pangungusap at isulat ang
kahulugan o ang katawagang karaniwang ginagamit.
1. Nadurog ang puso ng dalaga nang iwan ito ng kasuyo.
Sining ng Pakikipagtalastasan
ASIAN INSTITUTE OF COMPUTER STUDIES (AICS)
2. Pawang hubad sa katotohanan ang kanyang mga
sinasabi kaya huwag na huwag mong mapani-
paniwalaan.
3. Sa darating na Disyembre, sina Luis at Gloria ay
magmamahabang dulang na.
4. Hindi natin siya masisisi sa kanyang sinapit dahil
talagang iyon ang guhit ng kanyang palad.
5. Di-mahulugang karayom ang simbahan sa Baclaran
tuwing Miyerkules.
6. Itaga mo sa bato itong sasabihin ko: kailanma'y hindi
na siya babalik pa.
7. Matamis ang kanyang dila kaya agad akong napa-Oo.
8. Araw-araw na ginawa ng Diyos wala nang inatupag si
Aling Indang kundi managap ng alimuom sa
kapitbahayan.
9. Mukhang magkasalubong na naman ang mga kilay ni
Andoy, siguro, tinalakan na
naman ng asawa.
10. Huwag kang titira ng Maynila kung ayaw mong
magbuhay-alamang ka.
Gawain
1. Magbigat ng tatlong halimbawa bawat uri ng tayutay
2. Sumulat ng isang masining na paglalarawan tungkol
sa anumang paksang maibigan at salungguhitan ang
bawat tayutay na ginamit saka lagyan ito ng uri.
3. Mangalap ng mga patambis na pananalita at lagyan
ng karampatang kahulugan
Page 19