28.11.

2022

İzTÜ Tıp Fakültesi

2022-2023 Dönem 1 Kurul 2

S1,2- Anatomiye Giriş:

İnsan Vücudu ve Organizasyonu
Prof.Dr. Mustafa GÜVENÇER
Tıp Fakültesi Anatomi AD

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2 Anatomi AD S1-Anatomiye

1
Giriş

Sunum Planı
• Kaynaklar
• Anatomiye nasıl çalışmalı?
• Anatomi hakkında genel bilgiler
• Vücudun genel yapısal organizasyonu
• Hücre, Doku, Organ, Sistemler
• Anatomik duruş
• Düzlemler
• Eksenler
• Vücut bölümleri

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2 2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

1
 28.11.2022

Kaynaklar

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

3
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

Anatomi dersine nasıl çalışmalı?

• Ders notu
• Kitap
• Anatomi sözlüğü
• Anatomi cep atlası

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

4
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

2
 28.11.2022

Anatomi

• *anatomi: GREKÇE “anatomia” kesmek, kesip parçalara ayırmak

• *insan anatomisi: İnsan vücudunun normal şekil ve yapısını inceleyen
bilim dalı.

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

5
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

Anatomi’nin alt bölümleri

• Makroskobik (Gros) Anatomi
• Mikroskobik anatomi (Histoloji)
• Yüzeyel anatomi
• Bölgesel (topografik) anatomi
• Sistematik anatomi
• Karşılaştırmalı (komperatif) anatomi
• Klinik (Cerrahi) anatomi
• Radyolojik (kesitsel) anatomi
• Estetik (artistik) anatomi

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

6
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

3
 28.11.2022

Mikroskobik Anatomi (Histoloji)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
7

Gelişimsel Anatomi (Embriyoloji)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
8

4
 28.11.2022

Komperativ=Karşılaştırmalı Anatomi

Aşı
Organ nakli
Cerrahi girişimler
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
9

Cerrahi Anatomi

Güvenli cerrahi girişi

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
10

10

5
 28.11.2022

Radyolojik (Kesitsel) Anatomi

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
11

11

Artistik Anatomi

• Resim
• Heykel

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş 12

12

6
 28.11.2022

Gelişim dönemleri
• İnsan vücudu, birer hücre olan, ovum ve spermium’un döllenmesi sonucu
meydana gelen zigotun, uterus içerisinde gelişmesi ile oluşur.
• Prenatal (İntrauterin=Doğum öncesi) dönem: Fetus
• Postnatal (Doğum sonrası) dönem
• Yeni doğan
• Süt çocukluğu
• Çocukluk
• Ergenlik
• Gençlik
• Yetişkinlik
• Yaşlılık

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş 13

13

• İnsan vücudu bir bütün olarak

incelendiğinde, sistemlerden oluşur.
• Sistem: Aynı işlev amacıyla birlikte
çalışan organ ve yapıların oluşturduğu
bütün.
• Organ: bir sistem içerisinde kendine
özgü görevi olan anatomik yapı.
• Doku: Benzer hücrelerin bir araya
gelmesi ile oluşan ve belli bir işlevi
yerine getiren yapı (kas, yağ, fibröz,
sinir doku)
• Hücre: Dokuların yapısal ve işlevsel
birimi
• Molekül ve atomlar: Hücreleri
oluşturur. Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
14

14

7
 28.11.2022

Atomlar, Moleküller ve Bileşikler

• Tüm hücrelerin temelinde, farklı atom yapıları bulunur.

• Doğada, atom veya moleküller topluluğu olarak tanımlanabilecek yaklaşık 100
element vardır.
• İnsan vücudunda en yaygın bulunan elementler: Karbon (C ), Hidrojen (H),
Oksijen (O2), Kalsiyum (Ca), Potasyum (K), Magnezyum (Mg), Demir (Fe), Azot
(N) ve Fosfor (P) hücrenin temel elementleridir.

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
15

15

• Temel elementlerin eksikliği, hücre fonksiyonlarında kayıplara yol açar.

(Örnek: Demir eksikliği, kanda hemoglobin yapımında yetersizliğe, bu durum
da anemi’ye yol açar.)
• İki veya daha fazla atom, birleşerek molekülü oluşturur. (Örnek: iki oksijen
atomu birleşerek, oksijen molekülünü meydana getirir.)
• Birden fazla atomla oluşturulan kimyasal bütünlük ise bileşik olarak
tanımlanır. (Örnek: H2Osu, CO2 karbondioksit bileşiğini yapar.)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
16

16

8
 28.11.2022

Hücre

• Organizmanın (vücudun), en küçük, bağımsız, yapısal ve işlevsel yapı

taşlarıdır.
• Hücrelerin kimyasal aktiviteleri sonucu, büyüme, metabolizma, uyarılabilme
ve üreme meydana gelir.
• İnsan vücudunda, şekil ve büyüklükleri biribirinden farklı 100-150 trilyon
hücre vardır.
• Hücrenin temel bölümleri: hücre zarı, çekirdek, sitoplazma, hücre
organelleridir.

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
17

17

Doku

• Özel işlevler gerçekleştirmek üzere, bir arada yer alan hücre topluluklarıdır.
Doku içerisinde bu hücreler dışında, ayrıca hücrelerin metabolizmalarında
görev alan hücreler arası (intersitisiel) doku da bulunur.
• Vücutta 4 temel doku vardır:
A- Epitel doku
B- Bağ ve destek doku
C- Kas dokusu
D- Sinir dokusu

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
18

18

9
 28.11.2022

A- Epitel Doku: koruma, salgılama, absorbsiyon görevlerini üstlenmiştir. Vücut

yüzeyini, içi boşluklu organların iç yüzeyini, kan ve lenf damarlarını ve vücut
boşluklarını döşer.
(1-Örtü epiteli, 2-Bez epiteli, 3-spesifik epitel)
B- Bağ ve Destek Doku: embriyolojik olarak mezodermal kaynaklıdır. Vücutta
pek çok yapıyı destekler, diğer dokular içinde de yer alır.
(1-Gevşek bağ doku, 2-Sıkı bağ doku, 3-Kıkırdak ve kemik doku, 4-Kan dokusu)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
19

19

C- Kas dokusu: kasılma ve mekanik hareket oluşturmada görevlidir.

(1-İskelet kası, 2-Düz kas, 3-Kalp kası)
D- Sinir Doku: uyartıyı üretme, alma, iletme işlevinde görev alır. Nöron ve
nöroglialardan oluşur. Beyin, omurilik ve periferik sinirleri oluşturur.

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
20

20

10
 28.11.2022

Sistemler

• Hareket sistemi
• Sinir sistemi
• Dolaşım sistemi
• Solunum sistemi
• Sindirim sistemi
• Ürogenital sistem
• Endokrin sistem
• Duyu organları

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

21
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

21

İNSAN VÜCUDUNUN BÖLÜMLERİ

• CAPUT (baş)
• COLLUM=CERVIX (boyun)
• TRUNCUS (gövde)
• MEMBRUM SUPERIUS (üst taraf)
• MEMBRUM INFERIUS (alt taraf)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş 22

22

11
 28.11.2022

I.CAPUT

• Regio frontalis
• Regio parietalis 1
• Regio occipitalis 2 2
• Regio temporalis 8
3 1
• Regio infratemporalis 6 3
• Regio zygomatica 4 5 7 9
• Regio parotidea 13
12 11
• Regio buccalis 10
• Regio orbitalis
• Regio infraorbitalis
• Regio oralis
• Regio nasalis
• Regio mentalis

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş 35

23

II.COLLUM=CERVIX

• A- Regio cervicalis anterior 1 2

• Trigonum submandibulare
• Trigonum caroticum 3 A
4
• Trigonum mentale B C
• Trigonum musculare 5
• B- Regio cervicalis lateralis
• Trigonum supraclaviculare
anterior
• C- Regio sternocleidomastoideus
D B
• D- Regio cervicalis posterior

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

24
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş posterior
24

12
 28.11.2022

III.TRUNCUS

A- Thorax
B- Abdomen

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

25
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

25

A- Thorax

• Regio infraclavicularis
• Regio pectoralis
• Regio pectoralis lateralis 1 2
• Regio presternalis
• Regio mammaria 4 3
• Regio inframammaria 5 6
10 7 8
• Regio scapularis
anterior
• Regio interscapularis
• Regio infrascapularis 5 9
• Regio vertebralis
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
posterior
26
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

26

13
 28.11.2022

B- Abdomen

• Regio epigastrica 2
1
• Regio hypochondrica
• Regio lateralis (colica)
3
• Regio umblicalis 4
• Regio suprapubica (hypogastrica) 5
• Regio inguinalis 6

• Regio vertebralis anterior 3 7

• Regio sacralis

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

posterior
27
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

27

IV.MEMBRUM SUPERIUS

1.Cingulum pectorale=omos
(omuz kemeri)
2.Brachium 1
3.Antebrachium 2
4.Manus 3

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

28
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

28

14
 28.11.2022

• Trigonum clavipectorale
• Regio deltoidea 2
• Regio axillaris 3 3
• Regio brachialis
• Regio cubitale 4 4 2
1
• Regio antebrachialis 5
5
• Regio carpale
• Palmaris manus 6 6
• Dorsalis manus 7 7
• Phalanges 8 10
9
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2 9
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş anterior posterior 29

29

V.MEMBRUM INFERIUS

1.Cingulum pelvicum
2.Femur (uyluk)
3.Crus (bacak)
4.Pes (ayak)
1

3
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
4 30

30

15
 28.11.2022

• Regio analis 9
4
• Regio perinealis 3
• Regio glutealis
3
• Regio femoralis
• Regio genus 1
• Regio cruralis 5 5 2
• Regio dorsalis pedis
• Regio plantaris 6 6
• Phalanges
• Regio inguinalis
7
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2 8 10
31
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş
anterior posterior
31

Vücut Boşlukları
• İç organlar, bu boşluklar içinde
yer alırlar.
• A-Dorsal boşluklar:
• Cavitas cranii
• Canalis vertebralis
• B-Ventral boşluklar:
• Cavitas oris
• Cavitas nasalis
• Cavitas orbitalis
• Cavitas thoracis
• Cavitas peritonealis (Cavitas
abdominalis ve cavitas pelvica)
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
32
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

32

16
 28.11.2022

Vücut Zarları

• Vücut boşluklarının iç yüzleri ve organların dış yüzleri membran ile sarılmıştır.

• Epitel membranı
• Kutanöz (deri): vücut dışını örter.
• Seröz membran: Dış ortamla bağlantısı olmayan vücut boşluklarının iç yüzü ve burada
bulunan organların dış yüzünü sarar. (Pleura, periton)
• Muköz membran (Mukoza): dış ortamla direkt ya da indirekt bağlantılı vücut
boşlukları ve içi boşluklu organların iç yüzeylerini örter. Bu membrandan müküs
salgılanır.
• Bağ doku (Sinovyal ) membranı: Oynar eklemlerin eklem boşluğunu döşer,
sinovya sıvısı salgılar.

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

33
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

33

Deri, Fascia
Mucosa
Pleura
Periton

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

34
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

34

17
 28.11.2022

Gelişim Sırasında Değişen Vücut Oranları

Başın tüm vücut uzunluğuna oranı:

2 aylık embriyoda ½
Yeni doğanda ¼
6 aylık bebekte 1/6
Erişkinde 1/8

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

35
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

35

Normal Erişkin Vücut Oranları

• Erişkinde vücut ağırlığı orta noktası symphysis pubis.

• Pelvis bölümü, toplam vücut uzunluğunun 1/5’i
• Baş-boyun ve Toraks bölümü, toplam vücut uzunluğunun 2/5’i
• Alt ekstremitede uyluk ve bacak boyları toplam vücut uzunluğunun ¼’ü oranındadır.
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
36
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

36

18
 28.11.2022

Vücut Yüzey Alanı

Deri yüzey alanı sağlıklı bir erişkinde yaklaşık 2 m2 ‘dir.

Avuç içi kuralı: Kişinin avuç içi yüzey alanı, vücudunun toplam yüzey anının %1’ini oluşturur.
Çocuklarda bu oran %1’den daha azdır.
Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2
37
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

37

Vücut Yüzey Alanı »Dokuzlar Kuralı»

Erişkin sağlıklı bir bireyde, toplam vücut yüzeyine göre oranları:

Baş, %9
Gövde ön yüzü ve arka yüzü %18
Üst ekstremite %9
Alt ekstremite %18
Genital bölge %1

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

38
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

38

19
 28.11.2022

Leonardo da Vinci

Vitrivius adam

Kulaç, kadında vücut uzunluğunun %103’ü, erkekte %106’sı kadardır.

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2 39

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

39

Normal Anatomik (Referans) Pozisyon

• Ayakta, dik duran, yüzü öne dönük,

gözleriyle karşıya bakan, kollar yanlarda
sarkık, avuç içleri öne bakan, ayakları
bitişik bir şekilde duran kişinin
pozisyonudur.
• İnsan vücudunun tüm tarifleri,geçirilen
tasarılı planlar, organ ve oluşumların
konumları ve birbirleriyle olan ilişkileri
ile vücut hareketlerinin belirtilmesi
normal anatomik pozisyona göre yapılır.

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

40
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

40

20
 28.11.2022

Temel Pozisyon

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

41
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

41

Anatomik Düzlem

•Plana sagittalia
•Plana frontalia (coronalia)
•Plana horizontalia
(transversaria=axial)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

42
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

42

21
 28.11.2022

a) Plana Sagittalia
* Planum medianum
*Planum paramediana

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş 43

43

b) Plana Frontalis(coronalia)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

44
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

44

22
 28.11.2022

c) Plana Horizontalia (Transversaria=Axial)

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

45
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

45

Eksenler

• Axis verticalis (longitudinalis)

• Axis transversalis
• Axis sagittalis

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

46
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

46

23
 28.11.2022

Dr.Mustafa Güvençer TIP Fak D1K2

47
Anatomi AD S1-Anatomiye Giriş

47

24