PROF.

NIEWIADOMSKI – PRAWO ROLNE – PYTANIA EGZAMINACYJNE - OPRACOWANIE

Kilka zdań na dany temat i zadaje jakieś pytania poboczne, ale to takie np. a kto był autorem tej
definicji prawa rolnego albo proszę podać przykład praw związanych z gosp. rolnym w kontekście
definicji o którą było pytanie. Profesor zadaje po dwa pytania, odpowiada się z marszu, ocenia bardzo
łagodnie. Nie zagłębia się w tematy prawa żywnościowego. Lubi definicje np. gospodarstwo rolne - tu
są aż 4 i trzeba je znać. Przesłał na maila ten spis rozdziałów na egzamin więc pewnie będzie trzymał
się jego zarysu.

Prof. Czechowski  Co do pytań u mnie kręciły się głównie wokół ustawy o ochronie grunt ów rolnych:
sposoby ochrony i ich podział na ochronę ilościową i jakościową oraz to czyja decyzja jest potrzebna
do odrolnienia gruntów klasy I-III

Pytania dotyczące Polski:

1) CO TO JEST PRAWO ROLNE? PODAJ DEFINICJE – WSZYSTKIE 3.

Przedmiotem prawa rolnego są stosunki społeczne w rolnictwie. Modele rozwoju: romański 

prawo rolne wywodzi się z prawa cywilnego, wyodrębniło się z niego oraz germański  prawo
rolne powstało poprzez narastanie ustawodawstwa specjalnego dotyczącego rolnictwa (przede
wszystkim w obszarze prawa administracyjnego np. uwłaszczenie, reforma rolna). Polskie prawo
rolne jest związane bardziej z regulacjami z zakresu prawa publicznego.

1. Definicja Stelmachowskiego (najbardziej ogólna, wciąż aktualna, chociaż po objęciu pol-

skiego rolnictwa mechanizmami europejskiej Wspólnej Polityki Rolnej przydałoby się ją
uzupełnić o kolejne dziedziny np. o rozwój obszarów wiejskich)

Prawo rolne to całokształt norm prawnych regulujących stosunki społeczne związane z kształ -
towaniem ustroju rolnego, w tym także produkcji rolnej i rynku rolnego.

2. Definicja Lichorowicza (też wymagałaby uzupełnienia) – skupia się na wyodrębnieniu rol -

nictwa jako odrębnego działu gospodarki.

Prawo rolne to zespół instytucji i rozwiązań prawnych o charakterze szczególnym, podyk-

towanym specyfiką rolnictwa jako odrębnego działu gospodarki, które tworzą ramy prawne
(strukturalne i techniczne) dla działalności produkcyjnej w rolnictwie, jak też dla przetwarza-
nia i obrotu produktami rolnymi.

3. Definicja Budzinowskiego – nie wymaga uzupełnienia, jest najbardziej zwarta i funkcjon-

alna, odwołuje się przede wszystkim do działalności rolniczej, która nie sprowadza się
wyłącznie do działalności wytwórczej, ale także do związanych z nią działalności
przetwórczej i handlowej

Prawo rolne to zespół norm prawnych regulujących działalność rolniczą oraz stosunki
społeczne ściśle z tą działalnością związane.

2) JAKIE SĄ ŹRÓDŁA PRAWA ROLNEGO?

Oczywiście obowiązuje zamknięty katalog źródeł prawa w Polsce (tak jak i w przypadku innych
gałęzi prawa) z art. 87 Konstytucji. Oraz prawo unijne!
Art. 87 Konstytucji

1
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, raty-
fikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów,

które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

1. Art. 23 Konstytucji – podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne.

2. TUE i TFUE, Rozporządzenia UE, dyrektywy, umowy UE z państwami trzecimi
3. Kodeks cywilny w zakresie :

· Własności
· Nieruchomości
· Gruntu
· Gospodarstwa rolnego
· Dożywocia
· Umowy kontraktacji
· Rolniczych spółdzielni produkcyjnych
· Dziedziczenia gospodarstw rolnych

4. Ustawa o księgach wieczystych i hipotece

5. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego

6. KPA
7. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników
8. Rozporządzenia

9. Akty Izb Rolniczych

3) PODAJ DEFINICJĘ GOSPODARSTWA ROLNEGO Z KC. JAKA JEST JEGO FUNKCJA?

Art. 553 KC

Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częś-
ciami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość
gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Ważne: nie został określony obszar tego gruntu. Zakres składników wchodzących w skład gospo-
darstwa rolnego wg. tej definicji jest bardzo szeroki, ale nie wyczerpujący. W skład gospodarstwa
rolnego mogą wchodzić też nieruchomości dzierżawione, nie ma tu ograniczenia tylko do nieru-
chomości stanowiących własność określonej osoby! Nie jest przesądzający tytuł władania grun-
tami czy innymi składnikami. Gospodarstwo rolne w ujęciu tego przepisu nie jest jednostką włas-
nościową!

Jakie prawa przykładowo wchodzą w skład gospodarstwa rolnego? Prawa wynikające z za-
wartych umów kontraktacji, z zawartych umów ubezpieczenia mienia i ziemiopłodów irp.

4) PODAJ DEFINICJE GOSPODARSTWA ROLNEGO INNE NIŻ W KC (PRZEDE WSZYSTKIM Z

USTAWY O KSZTAŁTOWANIU USTROJU ROLNEGO – UKUR ORAZ USTAWY O UBEZPIECZENIU
SPOŁECZNYM ROLNIKÓW).

Mogą być różne definicje gospodarstwa rolnego z zależności od ujęcia. Ujęcie przedmiotowe
skupia się na wymienieniu zespołu składników gospodarstwa rolnego, natomiast ujęcie
funkcjonalne uzależnia gospodarstwo rolne od określonej działalności.

2
 1. Z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (zawężona definicja z KC przez kryterium ob -
szarowe):

Gospodarstwo rolne - należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cy-
wilnego, w którym powierzchnia nieruchomości rolnej albo łączna powierzchnia nieru-
chomości rolnych jest nie mniejsza niż 1 ha.

2. Z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (ujęcie funkcjonalne):

Gospodarstwo rolne - rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rol-
niczej.

3. W Traktacie rzymskim oraz w prawie wtórnym Unii Europejskiej brak ogólnej i jednolitej

definicji gospodarstwa rolnego. Według Trybunału Sprawiedliwości Unii Europe-
jskiej definicja gospodarstwa rolnego „ulega zmianom w zależności od przeznaczenia
konkretnych aktów prawnych”.

Uwaga: w polski ustawodawstwie nie nastąpiło wyodrębnienie przedsiębiorstwa rolnego jako

kategorii prawnej!

5) JAKI SENS I CEL MA UKUR - USTAWA O KSZTAŁTOWANIU USTROJU ROLNEGO?

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego to ustawa z 11 kwietnia 2003 r. Określono w niej m.in.
prawo i warunki nabycia nieruchomości rolnych, obowiązki nabywcy nieruchomości rolnej,
scharakteryzowano również prawo pierwokupu nieruchomości rolnych, określono również prawa
KOWRu – Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (patrz pytanie nr. 9).

Cele UKUR zostały ujęte w preambule rozpoczynającej ustawę:

· w celu wzmocnienia ochrony i rozwoju gospodarstw rodzinnych (które w myśl Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej stanowią podstawę ustroju rolnego Rzeczypospolitej Polskiej),
· dla zapewnienia właściwego zagospodarowania ziemi rolnej w Rzeczypospolitej Polskiej,
· w trosce o zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego obywateli ,
· i dla wspierania zrównoważonego rolnictwa prowadzonego w zgodzie z wymogami
ochrony środowiska i sprzyjającego rozwojowi obszarów wiejskich (uchwala się niniejszą
ustawę).

Oprócz tego wart uwagi jest artykuł 1 – stanowi on w jaki sposób ustawa określa zasady kształ-
towania ustroju rolnego:

o poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych,

o zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o
odpowiednich kwalifikacjach,
o przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji gospodarstw rolnych,
o wspieranie rozwoju gospodarstw rolnych,

o wdrażanie i stosowanie instrumentów wsparcia rolnictwa itp.

6) NABYWANIE NIERUCHOMOŚCI WG. UKUR

Nie każdy może tak o prostu nabyć sobie nieruchomość rolną. Ustawa określa kilka ograniczeń w
tej dziedzinie. Należy jednak najpierw zwrócić uwagę jakie grunty są wyłączone z zakresu
stosowania ustawy.

3
 1. Nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa
stanowi inaczej.
2. Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rol-
nych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać
powierzchni 300 ha użytków rolnych ustalonej zgodnie z art. 5 ust. 2 i 3.

Uwaga: od ustępu 1 i 2 jest wiele wyjątków np. nie dotyczą one nabycia nieruchomości
przez jst, osobę bliską zbywcy czy Skarb Państwa / działający na jego rzecz KOWR itd.

3. Nabycie nieruchomości rolnej przez inne podmioty lub w innych przypadkach niż
wymienione w ust. 1 i 3, może nastąpić za zgodą Dyrektora Generalnego Krajowego
Ośrodka, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej, wydanej na wniosek.

7) KTO TO JEST ROLNIK INDYWIDULANY?

Definicja rolnika indywidualnego została zawarta w UKUR. Jest bardzo rozbudowana.

Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną:

· będącą 1właścicielem, 2użytkownikiem wieczystym, 3samoistnym posiadaczem lub

4
dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie
przekracza 300 ha,
· posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz
· co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie , na obszarze której jest położona jedna z
nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i

· prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo.

W tym przepisie wiele pojęć jeszcze doprecyzowano. A więc:

o Osoba osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeż eli:

a) pracuje w tym gospodarstwie,

b) podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospo-

darstwie.

o Osoba posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:

a) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie

branżowe lub wyższe lub
b) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przy-
datnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w
rolnictwie, lub
c) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rol-
nictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w
zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie lub średnie branżowe inne
niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
d) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze
branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.

W tym przepisie określono też co uznaje się za staż pracy, ale no może bez przesady, tym już się
nie przejmujemy.

4
Ważne: Dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest pisemne
oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo.

8) KIM JEST OSOBA BLISKA?

Wg. definicji legalnej zawartej w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego:

Gdy mowa o osobie bliskiej - należy przez to rozumieć zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci
rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione oraz
pasierbów.

Przykładowe zastosowanie: Przede wszystkim w UKUR zawarto ograniczenie dotyczące nabywa-

nia nieruchomości rolnych – nabywcą może być jedynie rolnik indywidualny. Istnieje jednak wiele
wyłączeń od tej regulacji. Przykładem jest właśnie nabycie nieruchomości rolnej przez osobę
bliską.

Także w przepisach UKUR zostały wymienione obowiązki nabywcy nieruchomości rolnej. Nie
mają one zastosowania gdy nieruchomość jest zbywana lub oddawana w posiadanie osobie
bliskiej.

9) JAKIE ZADANIA MA KOWR – KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA?

KOWR istnieje od 2017 roku. Istnieje Ustawa o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa. KOWR
jest państwową osobą prawną będącą agencją wykonawczą. KOWR działa na podstawie ustawy
oraz statutu. Stanowi do pewnego stopnia kontynuację likwidowanych Agencji Nieruchomości
Rolnych oraz Agencji Rynku Rolnego (już nie istnieją!). Nadzór nad KOWR sprawuje minister właś-
ciwy do spraw rozwoju wsi. Organem KOWR jest dyrektor generalny. Kieruje on KOWRem i
reprezentuje go na zewnątrz. Powołuje go oczywiście Prezes RM na wniosek ministra właściwego
do spraw rozwoju wsi. Oprócz dyrektora generalnego (tytuł magistra lub równorzędny, obywatel
polski, pełnia praw publicznych, min. 6 lat stażu pracy a 3 lata na stanowisku kierowniczym, nie
bycie skazanym prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo) wyróżniamy następujące
jednostki organizacyjne: biuro KOWR zwane Centralą oraz oddziały terenowe KOWR (po 1 w wo-
jewództwie, w zachodniopomorskim dwa). Dyrektor generalny i dyrektorzy oddziałów
terenowych KOWR wydają decyzje administracyjne.

Zadania KOWRu zostały wymienione w art. 9 ustawy o KOWR:

Do zadań Krajowego Ośrodka należy:

1) tworzenie oraz poprawa struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych;

2) tworzenie warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego

Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa;

3) restrukturyzacja oraz prywatyzacja mienia Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolnicze;

4) obrót nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa;

5) administrowanie zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolne;

6) zabezpieczenie majątku Skarbu Państwa;

7) inicjowanie prac urządzeniowo-rolnych;

8) popieranie organizowania na gruntach Skarbu Państwa gospodarstw rolnych;

5
9) wykonywanie praw z udziałów i akcji;

10) wsparcie działań na rzecz odnawialnych źr ódeł energii, w szczególności w rolnictwie;

11) monitorowanie:

a) produkcji biogazu rolniczego,

b) rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych,

c) produkcji biopłynów;

12) gromadzenie informacji dotyczących istniejącej, będącej w budowie lub planowanej infras-
truktury energetycznej służącej do wytwarzania energii elektrycznej z biogazu rolniczego oraz
biokomponentów, o których mowa w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i
biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1155, 1123, 1210 i 1527 oraz z 2020 r. poz. 284);

13) obsługa funduszy promocji produktów rolno-spożywczych;

14) gromadzenie, analiza i udostępnianie informacji dotyczących rynków produktów rolnych i ży-
wnościowych;

15) opracowywanie i upowszechnianie informacji związanych z realizacją mechanizmów akty-

wnej polityki rolnej na rynkach produktów rolnych i żywnościowych;

16) prowadzenie działań promocyjnych i informacyjnych mających na celu promowanie produk-

tów rolnych i żywnościowych, metod ich produkcji, a także systemów jakości produktów rolnych i
żywnościowych, z wyłączeniem działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących rolnictwa i
gospodarki żywnościowej realizowanych przez ministrów właściwych do spraw: rolnictwa,
rynków rolnych, rybołówstwa lub rozwoju wsi;

17) wspieranie rozwoju współpracy handlowej sektora rolno-spożywczego z zagranicą;

18) uczestnictwo, jako instytucja pośrednicząca i beneficjent, w realizacji programu operacyjnego

Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, o którym mowa w rozporządzeniu
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 223/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie Europe -
jskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (Dz. Urz. UE L 72 z 12.03.2014, str. 1).

SZCZERZE MÓWIĄC TO TAKIE PYTANIE NIE PADŁO, ALE DOBRZE CHYBA BYŁOBY JESZCZE
OGARNĄĆ ZADANIA AGENCJI RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA!

Najważniejszym zadaniem ARiMR jest wdrażanie środków współfinansowanych z budżetu UE.

10) SCHARAKTERYZUJ OBRÓT NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNYMI.

I. Na początek definicje z Kodeksu Cywilnego:

Art. 46. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot włas-
ności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli
na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Art. 461 Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być
wykorzystywane do prowadzenia działalności wytw órczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślin-
nej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

6
Zatem jak widzimy, w KC przyjęto równoznaczność gruntu rolnego i nieruchomości rolnej (nie oz-
nacza to jednak identyczności). Tu również mówiąc o nieruchomości rolnej nie wskazuje się kry-
terium obszarowego.

Art.  47.    [Część składowa] §  1.  Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem
własności i innych praw rzeczowych.

§  2.  Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia
lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

Art.  48.    [Części składowe gruntu] Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do

części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem
związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.

II. Czym jest obrót nieruchomościami rolnymi?

1. Sensu largo - są to wszystkie formy przeniesienia praw do korzystania z nieruchomości.

Będzie to zatem dotyczyć i zmian podmiotowych dotyczących faktycznego władztwa nad
nieruchomością, jak i do przeniesienia posiadania pod jakimkolwiek tytułem prawnym.
2. Sensu stricto – są to zmiany własnościowe dokonywane w drodze czynności prawnych.
Ważne: w tym ujęciu nie zaliczymy do obrotu nieruchomościami obrotu dzierżawnego,
ponieważ nie wiąże się ze zmianą osoby właściciela. Nie zaliczymy też zmian własnoś-
ciowych wynikających z dziedziczenia (ale już z umów o dział spadku tak)oraz będących
skutkiem wydawanych aktów administracyjnych czy normatywnych, ponieważ nie
wynikają z czynności prawnych.

Jest ustawa z 1997 roku o gospodarce nieruchomościami – dotyczy ona nieruchomości wchodzą-
cych w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego.
Jest również ustawa z 1991 r. o gospodarce nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (ale o
tym więcej w pytaniu 12).

III. W ramach obrotu nieruchomościami rolnymi sensu stricto możemy wyróżnić:

1. Umowę sprzedaży – s. 216

2. Umowę darowizny nieruchomości rolnej – s. 217
3. Umowę dożywocia – s. 218
4. Umowę z następcą (opisana w pytaniu niżej)

5. Przekazanie gospodarstwa za rentę strukturalną – s. 219

IV. Reżim prawny obrotu nieruchomościami w świetle UKUR:

Nabywcą nieruchomości rolnej może być tylko rolnik indywidualny – a więc nie osoba prawna
itp. (ew. Dyrektor KOWR może dać na wniosek zezwolenie innym osobom). Powierzchnia zaś
nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących już
wcześniej w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekroczyć 300ha. Nabywca
nieruchomości rolnej ma też pewne obowiązki określone w art. 232 KOWR.

V. Ustawowe prawo pierwokupu nieruchomości rolnej

Uwaga! Nie pomyl prawa pierwokupu z art. 3 UKUR (s. 233) z art. 4 – prawem nabycia (s.240).

WAŻNE – OBCZAJ TEŻ SANKCJE ZA ZAWARCIE UMOWY Z NARUSZENIEM UKUR – STR 243

7
11) SCHARAKTERYZUJ UMOWĘ Z NASTĘPCĄ (NIE POJAWIŁO SIĘ NIBY O TO PYTANIE, ALE WARTO
BYŁOBY ZERKNĄĆ JESZCZE W PODR NA UMOWĘ DOŻYWOCIA I DAROWIZNY s. 277)

Jest to umowa uregulowana poza KC – w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Kiedyś istniała jeszcze umowa przekazania gospodarstwa rolnego następcy – nie pomyl! Oba kon-
trakty służyły zmianie generacji w rolnictwie, ale ich konstrukcja i funkcje nie są jednakowe.

Art. 84. [Treść umowy z następcą]

Przez umowę z następcą rolnik będący właścicielem (współwłaścicielem) gospodarstwa rolnego

zobowiązuje się przenieść na osobę młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę) własność
(udział we współwłasności) i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia prawa do emerytury
lub renty inwalidzkiej, jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w tym gospodarstwie. Pon-
adto umowa z następcą może zawierać inne postanowienia, w szczególności dotyczące wzajem-
nych świadczeń stron przed i po przeniesieniu przez rolnika własności gospodarstwa rolnego na
następcę.

Art. 85. [Forma umowy]

Umowa z następcą, a także umowa w celu wykonania umowy z następcą (przenosząca własność
gospodarstwa rolnego na następcę), powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

12) SCHARAKTERYZUJ DZIERŻAWĘ NIERUCHOMOŚCI.

Umowa dzierżawy uregulowana jest w KC. Jednakże dzierżawienia gruntów rolnych stricte doty-
czą jedynie 3 artykuły.

Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i
pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić
wydzierżawiającemu umówiony czynsz.

Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być r ównież
oznaczony w ułamkowej części pożytków.

Dzierżawa to umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna. Na czas dłuższy niż

rok powinna być zawarta na piśmie.

Strony to wydzierżawiający i dzierżawca.

Ważne: jednym z najistotniejszych praw przysługujących dzierżawcy jest ustawowe prawo pier-
wokupu uregulowane w UKUR. Zgodnie z art. 4a prawo pierwokupu przysługuje dzierżawcy
wyłącznie w przypadku gdy dzierżawi on całe gospodarstwo rolne.

Warunki pierwokupu dzierżawcy:

· Formalne – umowa dzierżawy była zawarta w formie pisemnej i miała datę pewną oraz
była wykonywana minimum przez 3 lata
· Podmiotowe – dzierżawca posiada status rolnika indywidualnego i prowadzi gospo-
darstwo rodzinne, której składnikiem jest sprzedawana nieruchomość

Są też inne warunki, przepisów tej ustawy nie stosuje się np. do nieruchomości o powierzchni
mniejszej niż 0,3ha itp.

8
Art. 704. KC [Wypowiedzenie dzierżawy gruntu rolnego]

W braku odmiennej umowy dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzód
na koniec roku dzierżawnego, inną zaś dzierżawę na sześć miesięcy naprzód przed upływem roku
dzierżawnego.

Art. 706. KC [Zwrot nakładów na zasiewy]

Jeżeli przy zakończeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obow-
iązkiem zasiewy, może on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew
wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy rozpoczęciu
dzierżawy.

Art. 708 KC reguluje dzierżawę bezczynszową – nie obejmuje ona obowiązku uiszczania przez
dzierżawcę czynszu, więc w gruncie rzeczy nie jest umową dzierżawy, jedynie stosuje się do niej
odpowiednie przepisy.

13) JAK WYGLĄDA ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI GOSPODARSTWA ROLNEGO?

Jest to materia uregulowana w art. 213-218 KC. Jest to w sumie jedna z form obrotu nieru -
chomościami.

Zniesienie współwłasności prowadzi do nabycia nieruchomości przez współwłaściciela, który

otrzymuje ją na wyłączną własność lub też nabywa udział większy niż przysługujący mu poprzed-
nio.

Wg. reżimu z UKUR w drodze sądowego/umownego zniesienia współwłasności mogą je nabyć

tylko rolnicy indywidualni lub osoby bliskie zbywcy (one nie muszą być rolnikami indywidualnymi
– zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przys-
posobione) – uwaga – Jerzy Bieluk uważa, że w tym kontekście ograniczenie podmiotowe nie zna -
jdzie zastosowania, ponieważ nie występuje osoba zbywcy w przypadku zniesienia współwłas-
ności.

Od podmiotowych wyjątków wyłączony także jest KOWR, jst i jeszcze kilka innych podmiotów.

Sposoby zniesienia współwłasności:

1. Podział z wyrównaniem udziałów: Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy

orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty
pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi
służebnościami gruntowymi. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana
stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych
albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
2. W przypadku niemożności podziału, lecz zgody właścicieli : jeżeli zniesienie współwłas-
ności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z za-
sadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaści-
cielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele.
3. W przypadku niemożności podziału i braku zgody właścicieli : W razie braku zgody wszyst-
kich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub
stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem in-
nego współwłaściciela.

9
Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, lecz do chwili
zniesienia współwłasności w tym gospodarstwie mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego
zamieszkiwania, jednakże nie dłużej niż przez pięć lat, a gdy w chwili znoszenia współwłasności
są małoletni - nie dłużej niż pięć lat od osiągnięcia pełnoletności. Ograniczenie terminem
powyższym nie dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.

Uwaga: współwłaściciel, który otrzymuje gospodarstwo rolne, jest obowiązany do spłat na rzecz
innych współwłaścicieli. Każdy współwłaściciel jest uprawniony do spłaty, niezależnie czy spełnia
jakiekolwiek warunki w chwili zniesienia współwłasności.

14) WYMIEŃ ZASADY GOSPODARKI NIERUCHOMOŚCIAMI SKARBU PAŃSTWA.

Jak już wyżej wspomniano, istnieje coś takiego jak ZASÓB WŁASNOŚCI ROLNEJ SKARBU
PAŃSTWA. Został on utworzony na mocy ustawy z 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami
Skarbu Państwa. Zasób ten jest wyodrębnioną częścią funduszu własności państwowej, obejmu-
jącą mienie rolnicze stanowiące własność Skarbu Państwa. Najpierw zasobem gospodarowała
Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, teraz jest to KOWR jako następca prawny Agencji.

Skarb Państwa powierza KOWR wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego
rzecz w stosunku do mienia wchodzącego w skład zasobu.

W 2016 roku jednak weszła ustawa o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości SP, i do końca kwiet-
nia 2021 r. KOWR zasadniczo nie może nie uzyskawszy zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi
sprzedawać nieruchomości zasobu – jednakże są wyjątki tj. sprzedaż nieruchomości położonych
w granicach specjalnych stref ekonomicznych, o powierzchni mniejszej niż 2ha, przeznaczonych w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne it.

NA JAKIE CELE KOWR MOŻE PRZEKAZYWAĆ NIERUCHOMOŚCI I INNE SKŁADNIKI ZASOBU

(wybrane cele):

· na wniosek Krajowego Ośrodka, właściwy ze względu na miejsce położenia nieru-

chomości starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej przekazuje
nieodpłatnie, w drodze decyzji, Lasom Państwowym wydzielone geodezyjnie grunty
wchodzące w skład Zasobu, przeznaczone do zalesienia w miejscowym planie zagospo-
darowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu.

ORAZ:

· Za zgodą ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, nieruchomości wchodzące w skład

Zasobu Krajowy Ośrodek może, w drodze umowy, nieodpłatnie przekazać na własność
jednostce samorządu terytorialnego:

a) na cele związane z realizacją inwestycji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o
szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciw-
powodziowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 933 oraz z 2020 r. poz. 471),

b) w celu umożliwienia realizacji miejscowego planu odbudowy, o którym mowa w ustawie z

dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów bu-
dowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz. U. z 2020 r. poz. 764),

c) na cele związane z realizacją inwestycji infrastrukturalnych służących wykonywaniu zadań włas-

nych w zakresie wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków

10
komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodli-
wiania odpadów komunalnych, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji publicznej, kultury
i kultury fizycznej, zakładania lub rozszerzania cmentarzy komunalnych albo, jeżeli położony jest
na nich cmentarz - pod warunkiem że jest to zgodne z ustaleniami miejscowego planu zagospo-
darowania przestrzennego, miejscowego planu rewitalizacji, ostateczną decyzją o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu albo z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy;

15) GRUNTY SKARBU PAŃSTWA – CELE I OGRANICZENIA (pokrywa się w większości z pytaniem
powyższym – patrz art. 24 uognrsp)

Jeżeli chodzi o sprzedaż nieruchomości Zasobu Własności Skarbu Państwa to odbywać może się
ona bez przetargu lub w formie przetargowej – przetargu ustnego – licytacji/ przetargu ofert
pisemnych.

/nwm czy tu powinno być jakoś dużo więcej o tych przetargach, dużo jest w książce, on niby o to
nigdy nie pytał, ale nwm/

16) SCHARAKTERYZUJ UMOWĘ KONTRAKTACJI (TEGO NIE BYŁO, ALE BYĆ MOGŁO).

Umowa kontraktacji to umowa nazwana uregulowana w kodeksie cywilnym (art. 613-626).

Strony to producent rolny i kontraktujący. Przedmiot kontraktacji może być wspólnie wytwor-
zony przez producentów – wtedy ich odpowiedzialność jest solidarna.

Kontraktujący jest uprawniony do nadzoru i kontroli nad wykonywaniem umowy kontraktacji

przez producenta. Kontraktujący nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego jeśli
przedmiot kontraktacji jest podzielny (chyba, że zastrzeżono inaczej).

Art. 623. [Obowiązki producenta przy niemożliwości świadczenia]

Jeżeli umowa kontraktacji wkłada na producenta obowiązek zgłoszenia w określonym terminie

niemożności dostarczenia przedmiotu kontraktacji wskutek okoliczności, za kt óre producent
odpowiedzialności nie ponosi, niedopełnienie tego obowiązku z winy producenta wyłącza
możność powoływania się na te okoliczności. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy kontraktujący o
powyższych okolicznościach wiedział albo gdy były one powszechnie znane.

Przejście gospodarstwa w posiadanie innej osoby już po zawarciu umowy kontraktacji  obow-
iązki wynikające z tej umowy przechodzą na nowego posiadacza.

Forma zawarcia to na piśmie – dla celów dowodowych – ad probationem.

Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się 1wytworzyć i 2dostarczyć kontraktu-
jącemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się
te produkty 1odebrać w terminie umówionym, 2zapłacić umówioną cenę oraz 3spełnić określone
świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia
takiego świadczenia

Jakie mogą być świadczenia dodatkowe?

· Premie rzeczowe, pieniężne

· Pomoc agrotechniczna, zootechniczna
· Zapewnienie producentowi możności uzyskania określonych środków produkcji

11
 · Zapewnienie producentowi możności uzyskania pomocy finansowej

17) PODAJ DEFINICJĘ LEGALNĄ GOSPODARSTWA RODZINNEGO.

Wg. Konstytucji RP (art. 23) gospodarstwo rodzinne stanowi podstawę ustroju RP. Legalna
definicja gospodarstwa rodzinnego została zawarta w art. 5 UKUR.

Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:

1) prowadzone przez rolnika indywidualnego oraz

2) w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.

Przy ustalaniu powierzchni użytk ów rolnych, o której mowa w ust. 1 pkt 2, będących przedmiotem
współwłasności uwzględnia się powierzchnię nieruchomości rolnych odpowiadających udziałowi
we współwłasności takich nieruchomości, a w przypadku współwłasności łącznej uwzględnia się
łączną powierzchnię nieruchomości rolnych stanowiących przedmiot współwłasności.

18) SCHARAKTERYZUJ DZIEDZICZENIE GOSPODARSTW ROLNYCH.

Do spraw spadkowych stosuje się prawo obowiązujące w chwili śmierci spadkodawcy.

Gospodarstwo rolne można dziedziczyć z testamentu lub z ustawy w przypadku braku testa -
mentu. W KC istniało kilka przepisów ograniczających dziedziczenie ustawowe, jednakże TK w
2001 r. uznał je za niekonstytucyjne. Wpływały one na ustalenie spadkobierców ustawowych.
Warto jednak zauważyć, że wyrok TK co do zasady nie działa wstecz, zatem znajdą one zas-
tosowanie do spadków otwartych przed 2001 r. Wcześniej istniały także ograniczenia dziedz-
iczenia testamentowego, jednakże uchylono je w 1990 r.

Zatem: spadkobierców ustawowych spadku rolnego, który otwarł się po 2001 r. ustala się
wyłącznie wg. powszechnego prawa spadkowego. Taki spadkobierca nie musi spełniać żadnych
dodatkowych warunków.

Przepisy szczególne: stosuje się je do spadków otwartych przed 2001 i do gospodarstw rolnych o
powierzchni powyżej 1ha

Art. 1059. [Spadkobiercy gospodarstwa rolnego]

Spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:

1) stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo

2) mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo

3) są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo

4) są trwale niezdolni do pracy.

Art. 1060. [Zastępcze dziedziczenie gospodarstw rolnych z ustawy przez wnuki i dalszych zstęp-
nych spadkodawcy]

W granicach określonych w art. 931 § 2 wnuki spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku
odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczą gospodarstwo rolne
także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków
przewidzianych w art. 1059. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

12
Art. 1062. [Zastępcze dziedziczenie gospodarstw rolnych z ustawy przez rodzeństwo spadko-
dawcy i dzieci rodzeństwa spadkodawcy]

§ 1. Rodzeństwo spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiada warunkom

przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczy gospodarstwo rolne także wtedy, gdy zstępni
spadkodawcy nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art.
1059 lub w art. 1060.

§ 2. W granicach określonych w art. 934 dzieci rodzeństwa spadkodawcy, które w chwili otwarcia
spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczą gospodarstwo
rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku
warunków przewidzianych w art. 1059 lub w § 1 niniejszego artykułu. Przepis ten stosuje się
odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art. 1063. [Dziedziczenie gospodarstwa na zasadach og ólnych]

Jeżeli ani małżonek spadkodawcy, ani żaden z jego krewnych powołanych do dziedziczenia z
ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo
jeżeli uprawnionymi do dziedziczenia są wyłącznie osoby, które w chwili otwarcia spadku są tr-
wale niezdolne do pracy, gospodarstwo dziedziczą spadkobiercy na zasadach ogólnych.

19) CZYM JEST INWENTARZ? PODAJ PRZYKŁADY.

Pojęcie inwentarza przede wszystkim pojawia się w art. 55 3 KC. Przypominając:

Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich części-
ami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość
gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Zatem, wspomagając się jeszcze podręcznikiem, jest to jeden ze składników gospodarstwa rol-
nego, nie jest on jednak konieczny by móc zdefiniować gospodarstwo rolne.

Teza wyroku WSA w Gorzowie Wielkopolskim II SA Go 79/15:

W kontekście definicji gospodarstwa rolnego budynki lub ich części mają charakter części skład-
owych gruntów rolnych. Użyte w niej pojęcie "inwentarz" obejmuje natomiast zwierzęta,
maszyny, narzędzia, zaś przez "inne urządzenia" rozumieć należy np. studnie, szklarnie, maga-
zyny, urządzenia do hodowli ryb itp.

20) CZYM JEST SPIS INWENTARZA?

Spis inwentarza to już trochę inna bajka – to pojęcie, które pojawia się w IV Księdze KC – Spad-
kach.

Ważne: spis inwentarza =/= wykaz inwentarza

Dotyczy ono przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza – wtedy spadkobierca ponosi je-
dynie odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie/spisie stanu
czynnego spadku (art. 1031) – chyba, że spadkobierca itp. pominął coś podstępnie w wykazie/
spisie lub podał do niego nieistniejące długi.

Wykaz inwentarza jest poniekąd prywatnym spisem inwentarza. Może zostać złożony przez spad-
kobiercę przyjmującego spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobiercę windykacyjnego lub
wykonawcę testamentu (każdy z tych podmiotów może złożyć odrębnie, a można też wspólnie,

13
 może też jeden z nich). Złożenie wykazu to uprawnienie, nie obowiązek. Istnieje wzór sporządza-
nia wykazu inwentarza. Na sporządzającym leży obowiązek działania z należytą starannością.

Spis inwentarza – wniosek o sporządzenie wpisu może złożyć osoba, która uprawdopodobni, że
jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku, zapisobiercą, a także wykonawca testamentu i
wierzyciel mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy. Wniosek składa się do
sądu spadku, który wydaje postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza. Spis sporządza ko-
mornik.

21) CO TO JEST PODATEK ROLNY? CZY MA DLA NIEGO ZNACZENIE CZY GRUNT WCHODZI W
SKŁAD GOSPODARSTWA ROLNEGO, A JEŚLI TAK TO JAKIE? KTO PODLEGA PODATKOWI ROL-
NEMU, KTO GO PŁACI?

Podatek rolny- podstawowy podatek obciążający rolnictwo. Substytut podatku dochodowego w za-
kresie działalności rolniczej lub leśnej. Jedyne obciążenie fiskalne rolników. Stanowi on dochód
budżetu gminy.

Podatek ten ciąży na:

-osobach fizycznych

-osobach prawnych

-jednostkach organizacyjnych (w tym spółkach, nieposiadających osobowości prawnej)

które sa właścicielami, samoistnymi posiadaczami lub użytkownikami wieczystymi gruntów sklasy-

fikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub grunty zadrzewione na użytkach
rolnych

Obowiązek podatkowy ciąży także na posiadaczach gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa
lub jst, jeżeli posiadanie wynika z konkretnej umowy.

Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i bu-

dynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej in-
nej niż działalność rolnicza.

Ustawodawca odszedł od obowiązującej formuły że opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają

wyłącznie grunty gospodarstw rolnych. Obecnie przedmiot opodatkowania jest ujęty szeroko i wyo-
drębniony ze względu na kryterium funkcji tych gruntów- wykorzystanie ich w działalności rolniczej.

Ustawa wyróżnia dwie kategorie gruntów podlegających opodatkowaniu podatkiem rolnym:

1. Grunty niewchodzące w skład gospodarstw rolnych

2. Grunty gospodarstw rolnych.

Definicja gospodarstwa rolnego z ustawy o podatku rolnym:

„Obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji i budynków jako użytki rolne lub jako grunty
zadrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospo-
darczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha
przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, prawnej
albo jednostki org nie posiadającej osobowości prawnej.

14
 22) SCHARAKTERYZUJ KRUS – KASĘ ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ORAZ OGÓL-
NIE ROLNICZE UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE. KTO NABYWA EMERYTURĘ I NA JAKIEJ ZA-
SADZIE?

KRUS- instytucja powołana w celu realizacji ubezpieczenia społecznego. Nie ma osobowości prawnej.

Zadania:

-typowa działalność ubezpieczeniowa (objęcie ubezpieczeniem, składki, wypłata świadczeń)

-zapobieganie wypadkom przy pracy oraz rolniczym chorobom zawodowym

-informowanie o umowach jakie mogą być zawierane w przypadku zamiaru zaprzestania

prowadzenia działalności rolniczej

-wspieranie rozwoju ubezpieczeń dla rolników

-pomoc w korzystaniu z rehabilitacji

-wydawanie zaświadczeń potrzebnych do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych

Rodzaje ubezpieczeń społecznych rolników:

1. Ubezpieczenia wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie- finansowane w całości przez Fundusz

Składkowy, świadczenia jednorazowe lub krótkookresowe

2. Ubezpieczenia emerytalno- rentowe (powiązane z budżetem państwa- uzupełniająca dotacja

budżetu państwa stanowi przeważający przychód funduszu emerytalno-rentowego (około 90%), to
składki ubezpieczonych stanowią uzupełnienie dotacji budżetu państwa), finansowane w dużym
zakresie z budżetu państwa, świadczenia długookresowe lub zasiłek pogrzebowy.

Podział ze względu na źródło finansowania.

Emerytura

W ustawowym ubezpieczeniu emerytalno- rentowym krąg osób ubezpieczonych obejmuje te osoby

co przy ubezpieczeniu wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim.

Krąg osób ubezpieczonych obejmuje również :

-osobę pobierająca rentę strukturalną współfinansowaną ze środków pochodzących z Sekcji

Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze środków pochodzących z Eu-
ropejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

-małżonka tej osoby

-rolnika lub domownika który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu chorobowemu lub

macierzyńskiemu w pełnym zakresie

-osobę która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzeniu działalności rolniczej

-osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową

-osobę podbierającą rodzicielskie świadczenie uzupełniające

15
-osobę która podlegała świadczeniu jako rolnik lub domownik i zaprzestała działalności rolniczej lub
pracy w gosp rolnym w zw z nabyciem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku
opiekuńczego

23) JAKIE ZNACZENIE DLA PRAWA ROLNEGO MA EWIDENCJA BUDYNKÓW I GRUNTÓW?

Ewidencja budynków i gruntów jest jednolitym, systematycznie aktualizowanym, prowadzonym w

skali kraju zbiorem informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz innych osobach
władających tymi gruntami i budynkami. Powinna odpowiadać aktualnemu podziałowi terytorial-
nemu kraju. Opiera się na prawie geodezyjnym i kartograficznym.

Cechy:

-jednolitość (te same przepisy i zasady dla wszystkich gruntów)

-powszechność (objęcie ewidencją wszystkich gruntów bez względu na podmiot władający i charakter
gruntu)

-ograniczona jawność (możliwość wglądu każdego zainteresowanego)

-zupełność (objęcie ewidencją ogólnych niezbędnych danych o gruntach i budynkach)

-wiarygodność (inf. o gruntach i budynkach stanowią jedyne kompetentne źródło wiedzy)

Prowadzenie ewidencji należy do zadań starosty.

Wpis do ewidencji pozwala organowi administracyjnemu na przyznanie płatności w wysokości do ob-

szaru użytków rolnych zgłoszonych do ewidencji.

Funkcje:

-funkcja selekcyjna- wskazuje osoby uprawnione oraz wysokości należnych płatności

-funkcja ochronna- ujawnione w rejestrze osoby są producentami rolnymi prowadzącymi gospo -

darstwo rolne, a zatem uprawnionymi do płatności

-funkcja kontrolna- obowiązek aktualizacji danych rejestrowych co jest nadzorowane przez

odpowiedni organ

-funkcja ewidencyjna i informacyjna- dane z rejestru są wykorzystywane do bardziej szczegółowych

rejestrów.

24) JAKA JEST RELACJA PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO DO PRAWA ROLNEGO? PODAJ DEFINICJĘ
PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO.

Prawo żywnościowe jest zespołem powiązanych ze sobą norm prawnych regulujących jakość ży-
wności oraz jej produkcję i obrót ze względu na ochronę zdrowia człowieka i innych jego interesów o
charakterze pozazdrowotnym.

Prawo żywnościowe Unii Europejskiej:

Prawo żywnościowe to przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne regulujące sprawy ży-

wności w ogólności, a ich bezpieczeństwo w szczególności, zarówno na poziomie Unii, jak i krajowym,
definicja ta obejmuje wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności oraz paszy pro -
dukowanej dla zwierząt hodowlanych lub używanej dla zwierząt hodowlanych.

16
Są ze sobą bezpośrednio powiązane.

25) OPISZ OCHRONĘ GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH. JAKIE SĄ MECHANIZMY?

Mimo znacznego wpływu prawa Unii na prawo ochrony środowiska, do chwili obecnej problematyka
ochrony gruntów rolnych nie została objęta kompleksowym aktem prawnym prawa unijnego regulu-
jącym aspekty ochrony gruntów jako rolniczego środka produkcji. Ostatecznie zdecydowano się na
rozwiązanie częściowe polegające na przyjęciu regulacji której głównym przedmiotem jest ochrona
gleb przez zanieczyszczeniami przemysłowymi. Niewątpliwie przyjęcie dyrektywy Parlamentu Europe-
jskiego oraz Rady w sprawie emisji przemysłowych, której zakresem objęto także ochronę gleb,
należy uznać za wydarzenie przełomowe. Głównym celem organów unijnych była była harmonizacja
przepisów krajowych w zakresie ochrony gleb głównie przed zanieczyszczeniami, natomiast ochrona
gleb w kontekście ochrony gatunków rolnych jako rolniczego środka produkcji wciąż pozostaje poza
zakresem kompleksowej regulacji prawa unijnego.

Prawna ochrona gruntów w naszym kraju jest pomyślana jako wyodrębniona ochrona całościowa i
funkcjonalna. Celem jest przede wszystkim ochrona ziemi jako środka produkcji.

Ochrona gruntów rolnych i leśnych przewidziana w przepisach przebiega dwutorowo. Ochrona reali-
zowana jest jako:

-ochrona ilościowa (kontrola działań mogących skutkować uszczupleniem powierzchni gruntów rol-
nych w związku z wykorzystaniem ich na cele nierolnicze lub nieleśne, do tej kategorii trzeba też zal -
iczyć działania zmierzające do rekultywacji i zagospodarowania na cele rolnicze gruntów wykorzysty-
wanych wcześniej na cele nierolne)

-ochrona jakościowa (polega na zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz
szkodom w produkcji rolnej powstającym wskutek działalności nierolniczej oraz ruchów masowych
ziemi, do tej ochrony zalicza się też działania zmierzające do zachowania torfowisk i oczek wodnych,
regulowanie stosunków wodnych, odtwarzanie gleb, umacnianie skarp).

1. Reglamentacja zmian przeznaczenia gruntu rolnego na cele nierolne

2. Wyłączenie gruntu z produkcji rolnej

3. Zapobieganie degradacji gleb
4. Rekultywacja (obowiązek rekultywacji gruntów zdewastowanych jest nałożony na wszystkie osoby
które nie tylko przyczyniły się do utraty lecz także do ograniczenia wartości użytkowej gruntów,
rekultywację gruntów zdewastowanych przez nieznane osoby lub przez klęski żywiołowe bądź
ruchy masowe ziemi dokonuje starosta w odniesieniu do gruntów rolnych, a w odniesieniu do
leśnych- dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych.
5. Finansowanie oraz kontrola działań ochronnych

Pytania dotyczące lub związane z UE:

1) JAKIE SĄ MECHANIZMY PRAWNE W POLITYCE ROLNICZEJ UE?

2) CZYM JEST WPR - WSPÓLNA POLITYKA ROLNA? JAKIE SĄ JEJ CELE I KTÓRY JEST NA-
JWAŻNIEJSZY? JAKIE SĄ INSTRUMENTY WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ? JAKIE INSTRUMENTY
SĄ POWIĄZANE Z JAKIMI CELAMI?

17
3) CZYM JEST PRODUKT ROLNY Z TFUE? CZY JEST TAM ZAŁĄCZNIK Z LISTĄ PRODUKTÓW
ROLNYCH?
4) CZYM JEST INTERWENCJA PUBLICZNA W KONTEKŚCIE EUROPEJSKIEGO PRAWA ROLNEGO?
JAKIE SĄ MECHANIZMY INTERWENCJI NA RYNKU EUROPEJSKIM? WYMIEŃ INNE
MECHANIZMY STABILIZACJI RYNKU NIŻ INTERWENCJA PUBLICZNA.

Interwencja publiczna ma miejsce wtedy, gdy rządy krajów UE lub agencje rządowe dokonują za-
kupu produktów i przechowują je do momentu ich sprzedaży na rynku w późniejszym terminie.
Ma to na celu zapobiegnięcie spadkowi cen do zbyt niskich poziomów.

Obecnie interwencja publiczna jest możliwa w kilku sektorach, które są podatne na wahania cen.
Aby przeciwdziałać tej niestabilności, UE przyjęła mechanizm mający na celu złagodzenie wpływu,
jaki mają na rolników lata, w których poziom cen jest szczególnie niski. Sektory, które kwalifikują
się do interwencji publicznej, to:

• pszenica zwyczajna, pszenica durum, jęczmień i kukurydza

• ryż

• wołowina i cielęcina

• masło

• odtłuszczone mleko w proszku.

Interwencji publicznej można dokonać przy pomocy mechanizmu ceny stałej lub przetargów.
Mechanizm ceny stałej oznacza, że UE ustala cenę stałą, po której zostanie zakupiona pewna ilość
danego produktu. Pełni ona rolę ceny minimalnej, która pomaga zapobiec spadkowi ceny
rynkowej poniżej zbyt niskiego poziomu. Mechanizm przetargowy oznacza, że podmioty gospo-
darcze oferują określoną cenę, a ilości poniżej ceny ustalonej przez UE po złożeniu ofert są
skupowane po cenie oferowanej przez podmioty gospodarcze. Ilości te są następnie sprzedawane
za pomocą mechanizmu przetargowego w późniejszym terminie, kiedy poprawią się warunki
rynkowe.

Inny mechanizm stabilizacji rynku —> mechanizm dopłat do prywatnego przechowywania.

5) CZYM JEST PROW – PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH? JAKIE SĄ JEGO

INSTRUMENTY? JAKIE SĄ JEGO CELE?
6) SCHARAKTERYZUJ MECHANIZM SCALANIA GRUNTÓW.
7) CZYM JEST SYSTEM INTERWENCYJNEGO SKUPU?
8) CZYM SĄ DOPŁATY DO PRYWATNEGO PRZECHOWYWANIA?
9) CZYM SĄ PŁATNOŚCI BEZPOŚREDNIE? JAKA JEST MOJA OPINIA O TYM MECHANIZMIE?
10) PODAJ PRZYKŁADY POLITYKI ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH.

Polityka rozwoju obszarów wiejskich zakłada poprawę struktur rolnych oraz powstanie funduszy
rolniczych.

Przykłady polityki obszarów wiejskich:

• Modernizacja gospodarstw rolnych ma na celu wsparcie poszczególnych inwestycji w gospo-

darstwach rolnych. Pomoc udzielana jest na materialne oraz niematerialne inwestycje poprawia-
jąc ogólną wydajność gospodarstw. W ramach tego instrumentu mogą być realizowane takie
rodzaje operacji, które przyczyniają się do poprawy ogólnych wyników gospodarstwa.

18
• Przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej, istotą działania jest promowanie
praktyk przyczyniających się do zrównoważonego gospodarowania gruntami w celu ochrony gleb,
wód, klimatu, zagrożonych roślin czy zwierząt gospodarskich, a także ochrony różnorodności kra-
jobrazu, przyjęte rozwiązania ukierunkowane są na specyficzne zróżnicowane terytorialne
potrzeby środowiskowe. Wsparcie w ramach tego działania obejmuje następujące poddziałania:

1. Płatności w ramach zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych

2. Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju zasobów genetycznych w

rolnictwie

Działanie to realizuje także cele przekrojowe polityki rozwoju obszarów wiejskich, którymi są: in-
nowacyjność, środowisko oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu i przystosowanie się do nich.

• Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczeg ólnymi ograniczeni-
ami, np. obszary górskie. Corocznie udzielane są płatności na hektar użytków rolnych w celu
zrekompensowania rolnikom wszystkich lub części dodatkowych kosztów i utraconych dochodów
związanych z ograniczeniami dla produkcji rolnej na danym obszarze.

11) OPISZ CENY ROLNE W UE. NA JAKIE SIĘ DZIELĄ?

12) OPISZ INSTRUMENTY PRAWNE W RELACJI HANDLOWEJ PAŃSTW CZŁONKOWSKICH.

Poza wyjątkami państwo członkowskie nie może w handlu z państwami trzecimi nakładać
jakiejkolwiek opłaty w skutku równoważnym do ceł oraz stosować jakichkolwiek ograniczeń iloś-
ciowych lub środków o skutku równoważnym. Obowiązuje tzw. wspólnotowy kwantyfikator
celny.

W celu ochrony rynku wewnętrznego importerzy produktów objętych regulacją wspólnej organi-
zacji rynku muszą uzyskać od państwa członkowskiego pozwolenie na przywóz. Importer co do
zasady musi złożyć zabezpieczenie gwarantujące dostarczenie towaru do Unii oraz wnieść
należności celne i opłaty przywozowe. Regulacje dotyczące przywozu towarów z państw trzecich
mają chronić rynek przed napływem towarów kiepskiej jakości i wywołujących nieuczciwą
konkurencję.

Obecne są też refundacje, które maja pomóc konkurować eksporterom na rynkach państw trze-
cich. Kolejnym środkiem pozwalającym regulować są branżowe rynki są limity wywozowe. Sys -
tem kwotowania wewnątrz Unii oraz sposób kontroli ilości produktów sprawdzanych i ek-
sportowanych maja sprzyjać właściwej regulacji obrotu produktami.

19
20
21
22
23
24