ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ

΢ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ΢ ΓΕΩΠΟΝΙΑ΢

ΣΜΗΜΑ ΖΩΙΚΗ΢ ΠΑΡΑΓΩΓΗ΢
ΕΡΓΑ΢ΣΗΡΙΟ ΑΝΑΣΟΜΙΑ΢

ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑ΢ΙΑ
ΠΑΡΑ΢ΚΕΤΗ ΢ΚΕΛΕΣΟΤ
ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΤ ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΤ
(DEUTSCHER SHAFERHUND)

΢ΠΟΤΔΑ΢ΣΗ΢: ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ΢:

ΓΕΩΡΓΙΟ΢ ΒΑΛΙΑΝΣΗ΢ Δρ. ΧΛΕΙΟΤΝΑΚΗ΢ ΢ΠΤΡΟ΢

ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ 2009

0
Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟ΢ ...................................................................................................................... 3
ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ......................................................................................................................... 4
ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΜΕΡΟ΢ ......................................................................................................... 5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΑΞΗΝΟΜΗ΢Η ΣΟΤ ΚΑΣΟΙΚΙΔΙΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ ΢ΣΟ ΖΩΙΚΟ ΒΑ΢ΗΛΕΙΟ................... 5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΟΤ ΕΙΔΟΤ΢ ( CANIS LUPUS FAMILIARIS ) ................................ 6
ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................... 6
ΣΑΞΙΟΜΗ΢Η ΣΩΝ ΢ΚΤΛΩΝ ΢Ε ΣΤΠΟΤ΢ ΜΕ ΢ΤΝΔΙΑ΢ΜΟ ΣΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΣΩΝ ΚΤΒΙΕ ΚΑΙ
ΜΑΝΙΕΝ ............................................................................................................................. 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΝΑΣΟΜΙΚΗ ..................................................................................................... 7
ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................... 7
ΧΩΡΕ΢ ΣΟΤ ΢ΩΜΑΣΟ΢ ΣΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ .................................................................................. 7
Ι΢ΣΟΙ – ΟΡΓΑΝΑ – ΢Τ΢ΣΗΜΑΣΑ ΣΟΤ ΢ΩΜΑΣΟ΢................................................................. 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΚΙΝΗΣΙΚΟ ΢Τ΢ΣΗΜΑ ΣΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ .................................................................... 9
ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................... 9
Α. Ο΢ΣΕΟΛΟΓΙΑ .................................................................................................................. 9
Β. ΢ΤΝΔΕ΢ΜΟΛΟΓΙΑ ή ΑΡΘΡΩΛΟΓΙΑ ............................................................................... 34
Γ. ΜΤΟΛΟΓΙΑ.................................................................................................................... 43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ........................................................................................................................ 55
ΦΤΛΗ ................................................................................................................................... 55
ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ΢ ΠΟΙΜΕΝΙΚΟ΢ < Deutscher............................................................................. 55
1. ΣΑΞΙΝΟΜΗ΢Η ΣΗ΢ ΦΤΛΗ΢ ΢ΣΟ ΖΩΙΚΟ ΒΑ΢ΗΛΕΙΟ ....................................................... 55
2. Η Ι΢ΣΟΡΙΑ ΣΗ΢ ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ΢ ΣΗ΢ ΦΤΛΗ΢................................................................... 55
3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΣΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ ΣΗ΢ ΦΤΛΗ΢ ΢ΤΜΦΩΝΑ ΜΕ ΣΟ
ΠΡΟΣΤΠΟ ΣΗ΢ ΦΤΛΗ ....................................................................................................... 60
ΠΡΑΚΣΙΚΟ ΜΕΡΟ΢ .......................................................................................................... 75
ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ............................................................................................................................. 75
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΤΝ΢Η΢ ΣΗ΢ ΜΤΙΚΤΙΚΗ΢ ΜΑΖΑ΢ ΑΠΟ ΣΟΝ ΢ΚΕΛΕΣΟ ΣΩΝ
ΖΩΩΝ ................................................................................................................................... 76
1. Μζθοδος του βρασμοφ ............................................................................................... 76
2. Μζθοδος μαλάκωσης των ιστών................................................................................. 77
3. Μζθοδος του ενταφιασμοφ ........................................................................................ 77
4. Μζθοδος της χρήσης εντόμων .................................................................................... 78
5. Μζθοδος της χρήσης χημικών ουσιών........................................................................ 80
6. ΢φνθετη μζθοδος ......................................................................................................... 80

1
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ........................................................................................................................ 81
ΠΑΡΑ΢ΚΕΤΗ ΢ΚΕΛΕΣΟΤ ΣΟΤ................................................................................................. 81
ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ......................................................................................................................... 81
΢ΣΑΔΙΟ 1ο- ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΟΤ ΕΙΔΟΤ΢ ΚΑΙ ΣΗΝ ΦΤΛΗ ΣΟΤ ΖΩΟΤ. ........................................ 81
΢ΣΑΔΙΟ 2ο – ΕΤΡΕ΢Η ΠΣΩΜΑΣΟ΢ .................................................................................... 81
΢ΣΑΔΙΟ 3ο - ΠΡΟΠΑΡΑ΢ΚΕΤΗ ΣΟΤ ΠΣΩΜΑΣΟ΢ ............................................................... 82
΢ΣΑΔΙΟ 4ο - ΜΕΘΟΔΟ΢ ΣΟΤ ΒΡΑ΢ΜΟΤ ........................................................................... 92
΢ΣΑΔΙΟ 5ο - ΜΕΘΟΔΟ΢ ΣΗ΢ ΠΡΩΣΗ΢ ΛΕΤΚΑΝ΢Η΢ .......................................................... 99
΢ΣΑΔΙΟ 6ο - ΑΠΟΛΙΠΩ΢Η ............................................................................................... 105
΢ΣΑΔΙΟ 7ο - ΣΕΛΙΚΗ ΛΕΤΚΑΝ΢Η ..................................................................................... 107
΢ΣΑΔΙΟ 8Ο- ΢ΤΝΑΡΜΟΛΟΓΗ΢Η ΣΟΤ ΢ΚΕΛΕΣΟΤ ΣΟΤ ΢ΚΥΛΟΤ ........................................ 107
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................................. 112
ΔΙΑΔΤΚΣΙΟ ................................................................................................................... 112

2
 ΠΡΟΛΟΓΟ΢

Οινθιεξψλνληαο ηηο ζπνπδέο κνπ, επέιεμα ην εξγαζηήξην ηεο αλαηνκίαο γηα

ηελ πηπρηαθή κνπ εξγαζία κε ζέκα «Παξαζθεπή ζθειεηνχ ζθχινπ», γηα ηνπο εμήο
ιφγνπο:
 Ο ζθχινο (Canis lupus familiaris) είλαη ην πην δεκνθηιέο θαηνηθίδην δψν είλαη
απφ ηα πξψηα ζειαζηηθά πνπ εμεκέξσζε θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ ηνπ πξνζθέξεη
κέρξη ζήκεξα.
 Σν εξγαζηήξην ηεο Αλαηνκίαο ησλ αγξνηηθψλ δψσλ, κνπ θίλεζε ην
ελδηαθέξνλ λα κάζσ ηελ δνκή ελφο νξγαληζκνχ.
 Έλα ηέηνην ζέκα απαηηεί κειέηε, αληνρή θαη επηκνλή ζηελ ηερληθή
δεκηνπξγία.
 Απνζθνπεί ζηελ ελεκέξσζε ησλ θνηηεηψλ ηνπ ηκήκαηνο ηεο Εσηθήο
Παξαγσγήο, ζην κάζεκα ηεο Αλαηνκηθήο ζην ζπγθεθξηκέλν είδνο δψνπ.

Θέισ λα εθθξάζσ ηηο επραξηζηίεο κνπ θπξίσο ζηνλ θχξην ΢πχξν Υιεηνπλάθε
θηελίαηξν θαη εξγαζηεξηαθφ ζπλεξγάηε ηνπ εξγαζηεξίνπ Αλαηνκίαο, γηα ηελ
πνιχηηκε θαζνδήγεζε, επίβιεςε γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο κε επηηπρία , ηνλ
θχξην Βαζίιεην Φήρα ππεχζπλν θηελίαηξν ηνπ λεθξνησκεηνπ ηεο θηεληαηξηθήο
θιηληθήο ηνπ Αξηζηνηέιεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο γηα ηελ βνήζεηα πνπ
πξφζθεξε ζηελ εχξεζε ηνπ πηψκαηνο θαη ηνλ θχξην Γεσξγηάδε ΔΣΠ ηνπ
Α.ΣΔΗ.Θεζζαινλίθεο ππεχζπλνο ηνπ εξγαζηεξίνπ ρνηξνηξνθίαο , γηα ηελ
παξαρψξεζε ηεο αίζνπζαο εξγαζηεξίνπ ηεο ρνηξνηξνθίαο γηα ηελ δηεμαγσγή ησλ
εξγαζηψλ ηνπ πξαθηηθνχ κέξνπο ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο.
Σέινο ζέισ λα ηελ αθηεξψζσ ζηνπο γνλείο κνπ, δηφηη ράξε ζε απηνχο
ζπνχδαζα θαη νθείισ έλα κεγάιν επραξηζηψ.

3
 ΔΗ΢ΑΓΩΓΖ

Σν πεξηερφκελν ηεο Δξγαζίαο απνηειείηαη απφ δχν κέξε, έλα ΘΔΩΡΖΣΗΚΟ

θαη έλα ΠΡΑΚΣΗΚΟ.
ΘΔΩΡΖΣΗΚΟ ΜΔΡΟ΢ απαξηίδεηαη απφ ζηνηρεία ηεο βηβιηνγξαθίαο, κε ηα εμήο
θεθάιαηα:
1. Σαμηλφκεζε ηνπ είδνπο ζην Βαζίιεην.
2. Μνξθνινγία ηνπ είδνπο
3. Aλαηνκία ηνπ είδνπο
 Οζηενινγία
 Αξζξσινγία θαη ΢πλδεζκνινγία
 Μπνινγία
4. Φπιή: Γεξκαληθφο Πνηκεληθφο ( German Shepherd dog , Deutscher
Shäferhund )
 Σαμηλφκεζε
 Ηζηνξία
 Μνξθνινγία ηνπ ζθχινπ ζχκθσλα κε ην πξφηππν ηεο SV , WUSV, FCI.
ΠΡΑΚΣΗΚΟ ΜΔΡΟ΢ απαξηίδεηαη απφ ηελ φιε δηαδηθαζία παξαζθεπήο ηνπ
ζθειεηνχ ηνπ ζθχινπ, κε ηα εμήο θεθάιαηα:
1. Καηαζθεπή ηνπ ζθειεηνπ
 Μέζνδνο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε
 Πξνπαξαζθεπή
 Απνκάθξπλζε ηεο κπτθήο κάδαο
 Λεχθαλζε ησλ νζηψλ
 ΢πλαξκνιφγεζε ηνπ ζθειεηνχ

4
 ΘΔΩΡΖΣΗΚΟ ΜΔΡΟ΢

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1
ΣΑΞΖΝΟΜΖ΢Ζ ΣΟΤ ΚΑΣΟΗΚΗΓΗΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ ΢ΣΟ
ΕΧΗΚΟ ΒΑ΢ΖΛΔΗΟ

Βαζίιεην: ΕΩΑ ( ANIMALIA )

΢πλνκνηαμία: ΢ΠΟΝΓΤΛΩΣΑ
Οκνηαμία: ΘΖΛΑ΢ΣΗΚΑ ( MAMMALIA )
Τθνκνηαμία: ΠΛΑΚΟΤΝΣΟΦΟΡΑ
Σάμε: ΢ΑΡΚΟΦΑΓΑ (CARNIVORA )
Οηθνγέλεηα: ΚΤΝΗΓΔ΢ (CANIDAE )
Γέλνο: ΚΤΝΟΓΗΚΣΖ΢ (CANIS )
Τπνγέλνο: ΚΤΝΟΓΗΚΣΖ΢ ( CANIS )
Δίδνο: ΛΤΚΟ΢ (LUPUS )
Τπνείδνο: ΚΑΣΟΗΚΗΓΗΟ΢ ( FAMILIARIS )
Φπιέο:

Ο θαηνηθίδηνο ζθχινο ( Canis lupus familiaris ), είλαη έλα απφ ηα πξψηα δψα πνπ εμεκέξσζε
ν άλζξσπνο.

Αλήθεη ζην γένος Canis θαη σπογένος Canis πεξηιακβάλεη πέληε είδε. Απφ απηά ηα
θπξηφηεξα είλαη ην ηζαθάιη (C. aureus, C. mesomelas, C. adustus ), ην θνγηφη (C. latrans
) θαη ν ιχθνο (C. lupus ). ΢ην ηειεπηαίν αλήθνπλ νρηψ ππνείδε, απφ απηά καο ελδηαθέξεη ν
θαηνηθίδηνο ζθχινο ( C.lupus familiaris ).
Με ηελ εμέιημε ηνπ αλζξψπνπ καδί ηνπ εμειίρζεθε θαη ν ζθχινο. ΋ηαλ άλζξσπνο άξρηζε λα
θαηαλνεί ηελ ρξεζηκφηεηά ηνπ, μεθίλεζε λα δηαζηαπξψλεη ζθχινπο απνηέιεζκα λα
δεκηνπξγεζνχλ πνιιέο θπιέο. Οη θπιέο απηέο έρνπλ ηφζε κεγάιε πνηθηινκνξθία ηφζν ζε
ζέκα εμσηεξηθψλ κνξθνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, αλαηνκηθψλ κνξθνινγηθψλ
ραξαθηεξηζηηθψλ, ηδηνζπγθξαζίαο αιιά θαη ζε ζέκαηα ρξεζηκφηεηαο (εξγαζίαο ).

5
 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2
ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΔΗΓΟΤ΢ ( CANIS LUPUS
FAMILIARIS )
ΔΗ΢ΑΓΩΓΖ

Γελ ρξεηάδεηαη θαλείο λα είλαη εηδηθφο θπλνιφγνο γηα λα θαηαιάβεη, ηη ραξαθηεξίδεη

ηα θπλνεηδή. Δίλαη ε κεγάιε πνηθηινκνξθία ηνπο.

Απφ ηηο κηθξφζσκεο θπιέο (ζθχινη λάλνη,) κε ζσκαηηθφ βάξνο 1-10kg κέρξη ηηο
γηγαληφζσκεο θπιέο κε ζσκαηηθφ βάξνο 50-100kg , ηηο θνληφρνληξεο θαη κε ρακειά πφδηα
θπιέο ζηηο ςειέο θαη θαινζρεκαηηζκέλεο θπιέο. Αλεμάξηεηα απφ ηελ θπιή νη ζθχινη έρνπλ
ηηο ζσζηέο αλαινγίεο θαη αμηνπξφζεθηε αηζζεηηθή.

Γηάθνξνη ζπγγξαθείο πξνζπάζεζαλ λα ηαμηλνκήζνπλ, κε δηαθνξεηηθά θξηηήξηα ν

θαζέλαο ηνπο, ηνπο ζθχινπο. Οη θπξηφηεξνη απφ απηνχο είλαη:

 Γξ. Κάηνπ, αλάινγα κε ηελ ρξεζηκφηεηά ηνπο ( θπλήγη, γεληθήο ρξεζηκφηεηαο, θχιαμε,
ζπληξνθηά )
 Γξ Κπβηέ αλάινγα κε βάζε ηα νζηενινγηθά ραξαθηεξηζηηθά.
 Γξ Μπαξφλ θαη Γξ. Νηεζάκπξ κε βάζε ηελ θαηαηνκή (κέησπν-πξνζσπηθή γσλία)
 Γξ. Μαληέλ κε βάζε ηα κνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θεθαιηνχ θαη ηνπ θνξκνχ.

Οη θπξηφηεξεο κέζνδνη ηαμηλφκεζεο είλαη απηέο πνπ ζηεξίρηεθαλ ζε επηζηεκνληθή βάζε

θαη είλαη νη εμήο:
 Ζ κέζνδνο ηνπ Κπβηέ – Οζηενινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζθειεηνχ ηνπ ζθχινπ.
 Ζ κέζνδνο ηνπ Μαληέλ – Μνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θεθαιηνχ θαη ηνπ θνξκνχ.

ΣΑΞΗΟΜΖ΢Ζ ΣΩΝ ΢ΚΤΛΩΝ ΢Δ ΣΤΠΟΤ΢ ΜΔ ΢ΤΝΓΗΑ΢ΜΟ ΣΩΝ

ΜΔΘΟΓΩΝ ΣΩΝ ΚΤΒΗΔ ΚΑΗ ΜΑΝΗΔΝ

 Λπθνεηδε
 Μπξαθνεηδή
 Μνινζνεηδή
 Γξαηλνεηδή
 Μπαζέ
 Βξαρχγξακνπ ηχπνπ
 Μεζφγξακνπ ηχπνπ
 Μαθξχγξακνπ ηχπνπ
 Τπέξκεηξνπ ηχπνπ
 Διιεηςνκεηξηθνχ ηχπνπ

6
 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3
ΑΝΑΣΟΜΗΚΖ

ΔΗ΢ΑΓΩΓΖ

Αναηομική είλαη ν θιάδνο ηεο Βηνινγίαο πνπ αλαιχεη θαη εμεηάδεη ηελ κνξθή θαη ηελ
θαηαζθεπή ησλ δσηθψλ νξγαληζκψλ. Δίλαη έλαο δχζθνινο θαη ελδηαθέξνλ θιάδνο κε
πνιιέο ιεπηνκέξεηεο. Αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ εμεηάδεη ηα κνξθνινγηθά
ραξαθηεξηζηηθά θαη θαηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία δηαθξίλεηαη ζηα εμήο:
Μαθξνζθνπηθή Αλαηνκηθή. Δίλαη ε αλαηνκή ελφο πηψκαηνο, ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε
ν θαηνηθίδηνο ζθχινο ( Canis lupus familiaris), κε ηελ βνήζεηα ηνπ λπζηεξηνχ θαη ηεο
ιαβίδαο. Ζ παξαηήξεζε ηνπ πηψκαηνο γηα κειέηε θαη πεξηγξαθή ησλ νξγάλσλ θαη ησλ
ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπο ,γίλεηαη δηα γπκλνχ νθζαικνχ.

Μηθξνζθνπηθή Αλαηνκηθή. Δίλαη ε αλαηνκηθή εμέηαζε ησλ δηάθνξσλ ηζηψλ , πνπ

απνηεινχλ ηα φξγαλα ησλ ζπζηεκάησλ ηνπ δψνπ, ζε επίπεδν θπηηάξνπ. Ζ παξαηήξεζε
γίλεηαη κε ην κηθξνζθφπην θαη ηελ επηπιένλ βνήζεηα ζχγρξνλσλ κεζφδσλ ( ρξψζεηο θιπ), γηα
ηελ εξκελεία ηνπ κεραληζκνχ ιεηηνπξγίαο ηνπο.

Σνπνγξαθηθή Αλαηνκηθή. Δίλαη ε εμέηαζε ησλ δηάθνξσλ νξγάλσλ ηνπ ζψκαηνο ελφο
πηψκαηνο, θαηά ρψξεο θαη θαηά ζηηβάδεο νξίδνληαο ηα φξηα, ηελ ζέζε θαη ηελ ακνηβαία
ζρέζε κεηαμχ ηνπο.

Γηα λα εξκελεχζεη ηνπο αληηθεηκεληθνχο ηεο ζθνπνχο θαη ηα επξήκαηά ηεο, δέρεηαη βνήζεηα
απφ άιινπ ζπγγελήο θιάδνπο φπσο, ε Οληνινγία, ε Δκβξπνινγία, ε Φπινγνλία, ε
Φπζηνινγία, ε ΢πγθξηηηθή Αλαηνκηθή θιπ.

Δπίπεδα, Δηδηθνί φξνη, Υψξεο ζψκαηνο είλαη ιέμεηο θαη θξάζεηο πνπ βνεζνχλ ζηελ
θαηαλφεζε ηεο πεξηγξαθήο ηεο ζέζεο ησλ δηάθνξσλ νξγάλσλ ζην ζψκα ηνπ πηψκαηνο ηνπ
δψνπ.

ΕΠΙΠΕΔΑ: Άλσ επίπεδν, Μέζν επίπεδν, Δπηκήθε επίπεδα, Δγθάξζηα επίπεδα,

Οξηδφληηα επίπεδα.

Ειδικοί όποι: Πξνο ηα έζσ, Πξνο ηα έμσ, Πξνο ηα άλσ , Πξν ηα θάησ , Ραρηαίνο,
Κνηιηαθφο, Μέζνο , Δλ ησ βάζε, Δπηπφιεο, Δγγχο θαη άπσ , θιπ.

ΥΩΡΔ΢ ΣΟΤ ΢ΩΜΑΣΟ΢ ΣΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ

Σν ζψκα ηνπ ζθχινπ δηαθξίλεηαη ζηα εμήο κέξε , ηελ θεθαιή, ηνλ ηξάρειν, ηνλ ζψξαθα, ηελ
θνηιία, ηελ πχειν, ηα άθξα (πξφζζηα, νπίζζηα) θαη ηελ νπξά.
Απηά ηα κέξε δηαηξνχληαη ζε κηθξφηεξεο ρψξεο.

7
Η΢ΣΟΗ – ΟΡΓΑΝΑ – ΢Τ΢ΣΖΜΑΣΑ ΣΟΤ ΢ΩΜΑΣΟ΢

Ηζηνί είλαη ε πξψηε χιε πνπ νηθνδνκεί νιφθιεξν ηνλ νξγαληζκφ. Απνηεινχληαη απφ νκάδεο
θπηηάξσλ πνπ έρνπλ ηα ίδηα κνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη επηηεινχλ ηελ ίδηα ιεηηνπξγία.
΢πλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ηελ κεζνθπηηάξηα νπζία, πνπ ρξεζηκεχεη γηα ηελ ζηήξημή ηνπο
θαη ηελ ζξέςε ηνπο. Αλάινγα κε ην είδνο ησλ θπηηάξσλ θαη ηελ ιεηηνπξγία πνπ επηηεινχλ
ππάξρνπλ ηέζζεξα είδε: Επιθηλιακόρ ιζηόρ , Επειζηικόρ ιζηόρ , Μςϊκόρ ιζηό, Νεςπικόρ ιζηόρ.

Όξγαλα είλαη ζχκπιεγκα ηζηψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα νκάδα θαη επηηεινχλ κία
ζπγθεθξηκέλε ιεηηνπξγία ζηνλ νξγαληζκφ. Ζ ιεηηνπξγία ηνπο βαζίδεηαη ζην παξέγρπκα Έηζη
αλάινγα κε ην είδνο ησλ ηζηψλ δηαθξίλνληαη ζηνπο εμήο ηχπνπο:
Όπγανα από επηζειηαθφ ηζηφ, ΋ξγαλα απφ εξεηζηηθφ ηζηφ, ΋ξγαλα απφ κπτθφ ηζηφ θαη
΋ξγαλα απφ λεπξηθφ ηζηφ.

΢πζηήκαηα ηνπ ζψκαηνο νλνκάδνπκε ην ζχκπιεγκα ησλ νξγάλσλ ηα νπνία επηηεινχλ

δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο ζε ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπο, ν νξγαληζκφο λα είλαη δσληαλφο.
Τπάξρνπλ ηα εμήο ζπζηήκαηα ζην ζψκα ηνπ δψνπ:
Επειζηικό ζύζηημα , Μςϊκό ζύζηημα, Νεςπικό ζύζηημα , Κςκλοθοπικό ζύζηημα , Πεπηικό
ζύζηημα , Αναπνεςζηικό ζύζηημα , Οςποποιηηικό ζύζηημα , Γεννηηικό ζύζηημα , Ρςθμιζηικό
ζύζηημα.
Σα ζπζηήκαηα Δξεηζηηθφ θαη Mπτθφ απνηεινχλ ην Κηλεηηθφ ζχζηεκα.

8
 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4
ΚΗΝΖΣΗΚΟ ΢Τ΢ΣΖΜΑ ΣΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ

ΔΗ΢ΑΓΩΓΖ

Σν θηλεηηθφ ζχζηεκα ζπγθξνηείηαη απφ ηνλ ζθειεηφ θαη ηνπο κχεο ηνπ ζψκαηνο ηνπ
δψνπ. Ο ζθειεηφο απνηειείηαη απφ ηα νζηά ηα νπνία είλαη ζηελ θπζηθή ηνπο ζέζε κε ηελ
βνήζεηα ησλ ζπλδέζκσλ. Ζ ζσζηή ζέζε ( θπζηθή ζέζε ) ησλ νζηψλ νλνκάδεηαη άξζξσζε.
Ο ζθειεηφο δίλεη ηελ κνξθή ηνπ ζψκαηνο ηνπ ζθχινπ. Οη κχεο ηνπ ζψκαηνο δεκηνπξγνχλ ηελ
κνξθή ηνπ ζψκαηνο , ηελ ζηαζεξφηεηα θαη ηελ θίλεζε ηνπ ζψκαηνο ηνπ ζθχινπ. Με ηελ
βνήζεηα ηεο ελέξγεηαο ησλ κπψλ ( ζπζηνιή – δηαζηνιή ).

Γηα ηελ εμέηαζε ηνπ θηλεηηθνχ ζπζηήκαηνο αζρνινχληαη νη εμήο θιάδνη ηεο
αλαηνκηθήο, ε Οζηεολογία , η ΢ςνδεζμολογία – Απθπωλογία και η Μπτνινγία.

Α. Ο΢ΣΔΟΛΟΓΗΑ

Δηζαγσγή

Σα νζηά είλαη δσληαλά ζθιεξά φξγαλα ηνπ ζψκαηνο ηνπ δψνπ πνπ ζπγθξνηνχλ ηνλ
ζθειεηφ ηνπ ζθχινπ. ΢ηα λεαξά άηνκα έρεη ρξψκα ιεπθφ έσο ππέξπζξν , ζηα ελήιηθα θαη
γέξηθα άηνκα είλαη ζθνηεηλφηεξν ρξψκα. Έρνπλ κεγάιε πνηθηινκνξθία θαη πεξηέρνπλ άθζνλα
αγγεία ( αηκνθφξα , ιεκθηθά ) θαη λεχξα.

Σα νζηά γηα λα πάξνπλ ην ζσζηφ ηειηθφ ζρήκα , κέγεζνο θαη ρξψκα πεξλνχλ απφ ηηο
ηξεηο θάζεηο ( Τμενώδη, Υονδπώδη και Οζηέινη ) , νλνκάδνληαη τονδρογενή οζηά. Καη ηα
νζηά ηα νπνία πεξλνχλ απφ δχν θάζεηο ( Τκελψδε θαη Οζηέηλε ) , νλνκάδνληαη σμενογενή
οζηά.

Φάζε Α - ΤΜΔΝΧΓΖ : ΢πκβαίλεη θαηά ηελ ελδνκήηξηα δσή ηνπ εκβξχνπ. Σα νζηά
ζρεκαηίδνληαη αξρηθά απφ ζπλδεηηθφ ηζηφ.

Φάζε Β – ΥΟΓΡΗΝΖ : ΢πκβαίλεη αξρηθά κε ηνλ ηνθεηφ κέρξη θαη ηελ ελειηθίσζε ηνπ
λενγλνχ. Σα νζηά ρνλδξνπνηνχληαη κε ρφλδξηλν ηζηφ.

Φάζε Γ – Οζηέηλε : ΢πκβαίλεη φηαλ ηα ρφλδξηλα νζηά παίξλνπλ ηελ ηειηθή κνξθή θαη
κέγεζνο. Σα νζηά νζηενπνηνχληαη κε νζηίηε ηζηφ.

9
Μνξθνινγία ησλ νζηψλ.

Σα νζηά έρνπλ κεγάιε πνηθηινκνξθία πνπ εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηηο ηξείο δηαζηάζεηο
ηνπ θάζε νζηνχ. Έηζη νκαδνπνηνχληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο , ηα επιμήκη οζηά , ηα πλαηειά
οζηά θαη ηα βπασέα οζηά. ΋ια ηα νζηά ζηελ εμσηεξηθή επηθάλεηα παξνπζηάδνπλ αλσκαιίεο
πνπ αλάινγα κε ην ζρήκα , ην κέγεζνο , νλνκάδνληαη αξζξηθέο επηθάλεηεο , νγθψκαηα ,
θφλδπινη , θπκάηηα , απνθχζεηο , άθαλζεο , ηξνρίζκαηα , αθξνινθίεο. Δπίζεο εκθαλίδνπλ
θνηιψκαηα , πνπ ζρεκαηίδνληαη απφ ηελ νιθή πνπ αζθνχλ νη κχεο , νη ζπλδέζκνη , θαηά ηελ
ζπζηνιή θαη ηελ δηαζηνιή ηνπο αλάινγα κε ην κέγεζφο ηνπο νλνκάδνληαη βφζξνη , βνζξία ,
εληππψκααηα , αχιαθεο , απιαθψζεηο θαη ηξήκαηα γηα ηελ δίνδν ησλ λεχξσλ θαη ησλ αγγείσλ
( αηκνθφξα, ιεκθνθφξα ).

Δπηκήθε νζηά : Έρνπλ δχν άθξα θαη ην ζψκα ηνπ νζηνχ. Σα άθξα γεληθά νλνκάδνληαη
επιθύζειρ θαη ην ζψκα διάθςζη. Σν έλα νζηφ ην έλα ηνπ άθξν ηνπ ζπλδέεηαη ζε έλα άθξν ελφο
ζηαζεξνχ νζηνχ , νλνκάδεηαη αλάθπζε θαη ην άιιν άθξν ηνπ νζηνχ ζπλδέεηαη ζην έλα άθξν
ελφο θηλεηνχ νζηνχ ιέγεηαη θαηάθπζε.
Αξρηθά θαηά ηελ ελδνκήηξηα δσή ηνπ εκβξχνπ ε δηάθπζε νζηενπνηείηαη ελψ Οη επηθχζεηο
νζηενπνηνχληαη κε ηελ ελειηθίσζε ηνπ ζθχινπ. Οη επηθχζεηο ηνπ νζηνχ ζπλδένληαη κε ηελ
δηάθπζε κέζσ ηνπ ζπδεπθηηθνχ ρφλδξνπ, θαηά ηελ λεαξή ειηθία ηνπ ζθχινπ θαη ρξεζηκεχεη
γηα ηελ θαηά κήθνο αχμεζε ηνπ νζηνχ.
Ζ δηάθπζε απνηειείηαη απφ ζπκπαγή νζηέηλε νπζία πνπ ζρεκαηίδεη κία θνηιφηεηα ηνλ απιφ
ηνπ νζηνχ , ζε απηφλ βξίζθεηαη ν κπειφο ησλ νζηψλ. Οη επηθχζεηο απνηεινχληαη απφ
ζπνγγψδε νζηέηλε νπζία πνπ εμσηεξηθά θαιχπηεηαη κε κία ιεπηή ζπκπαγήο νπζία.

Πιαηεία νζηά : Παξνπζηάδνπλ δχν επηθάλεηεο, ηελ εμσηεξηθή επηθάλεηα πνπ είλαη θπξηή θαη
ηελ εζσηεξηθή επηθάλεηα πνπ είλαη θνίιε. Οη επηθάλεηεο απηέο δεκηνπξγνχληαη απφ κία
πιάθα ε θάζε κία , ζρεκαηίδνληαη απφ ζπκπαγή νζηέηλε νπζία , ελσκέλεο πεξηθεξηαθά.
Μεηαμχ ησλ δχν πιαθψλ δεκηνπξγείηαη θνηιφηεηα, ζε κεξηθά νζηά ηνπ θξαλίνπ θαη ηα νζηά
ηεο ιεθάλεο ππάξρεη ζπνγγψδεο νπζία νλνκάδνληαη δηπφιε, θαη ζε κεξηθά άιια νζηά είλαη
θελή ε θνηιφηεηα.
Βξαρέα νζηά : Σα νζηά απηά εκθαλίδνπλ ίζεο πεξίπνπ ηηο ηέζζεξεηο πιεπξέο.

Ο ΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ

Δηζαγσγή

Οη κνξθνινγηθέο δηαθνξέο δπζθνιεχνπλ αηζζεηά ηελ κειέηε ηεο αλαηνκίαο ηνπ

ζθχινπ. Γηα απηφ ζα νξίζνπκε έλα ζρήκα ηνπ ζπλφινπ , επεηδή ε βαζηθή δνκή είλαη θνηλή
γηα φινπο ηνπο ζθχινπο, πξνζαξκνζκέλε ζηελ θπζηνινγία θαη ζηνλ ηξφπν δσήο ηνπ είδνπο.
΢ηα ζεκεία πνπ ζα ππάξρνπλ δηαθνξέο ζα ππάξρεη επηζήκαλζε.

10
 Σν ζχλνιν ησλ νζηψλ φπσο βξίζθνληαη ζηελ θπζηθή ζέζε απνηεινχλ ηνλ ζθειεηφ
ηνπ ζθχινπ. Ο ζθειεηφο πεξηιακβάλεη 279 έσο 282 νζηά , κε βάξνο ζε θαλνληθέο ζπλζήθεο ,
ηζνδπλακεί κε ην 9% ηνπ ζπλνιηθνχ δσληαλνχ βάξνπο ηνπ ζψκαηνο ηνπ ζθχινπ. Σν
πνζνζηφ απηφ πνηθίιεη θαη εμαξηάηαη απφ ηνλ ηχπν ηνπ ζθχινπ δειαδή, νη ζθχινη λάλνη
έρνπλ κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηνπο γηγαληφζσκνπ ζθχινπο. Απηή ε δηαθνξά νθείιεηαη
ζηνλ αξηζκφ ησλ ζπνλδχισλ ηεο νπξάο.

Σα νζηά ησλ ζαξθνθάγσλ παξνπζηάδνπλ γεληθά ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά , έρνπλ

κεγάιε αλζεθηηθφηεηα , ν κπειφο ησλ νζηψλ είλαη ειάρηζηνο, αλαπηχζζνληαη γξήγνξα θαη
θζάλνπλ γξεγνξφηεξα ζηελ πιήξε αλάπηπμε απφ ηα άιια παξαγσγηθά δψα ( ρνίξνη ,
αγειάδεο , αίγεο , πξφβαηα , άινγα ).

Ο ζθειεηφο ηνπ ζθχινπ δηαθξίλεηαη ζε δχν κέξε , ηνλ ζθειεηφ ηνπ θνξκνχ θαη ησλ
ζθειεηψλ ησλ άθξσλ. Σα νπνία δηαηξνχληαη ζε νκάδεο θαη νη νκάδεο απηέο ππνδηαηξνχληαη
κηθξφηεξεο νκάδεο.

Ο ζθειεηφο ηνπ θνξκνχ

 ΢θειεηφο ηεο θεθαιήο

 ΢θειεηφο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο
 ΢θειεηφο ηνπ ζψξαθα

Ο ζθειεηφο ησλ άθξσλ

 ΢θειεηφο ησλ πξφζζησλ άθξσλ

 ΢θειεηφο ησλ νπίζζησλ άθξσλ

΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΟΤ ΚΟΡΜΟΤ

΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΖ΢ ΚΔΦΑΛΖ΢
Δηζαγσγή

΢πλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ηηο πκελψδεο ξαθέο , νη νπνίεο δίλνπλ ηα φξηα ησλ νζηψλ
απηψλ θαη δείρλνπλ ην κέγεζφο ηνπο.
Οη ξαθέο απηέο δίλνπλ ηελ δπλαηφηεηα ζηα νζηά ηνπ θξαλίνπ λα πάξνπλ ηηο θαλνληθέο
δηαζηάζεηο θαη ζρήκα, ζηα δηάθνξα ρξνληθά δηαζηήκαηα ηεο αλάπηπμεο ηνπ θνπηαβηνχ.
Σα νζηά ηνπ θξαλίνπ δεκηνπξγνχλ θνηιφηεηεο , ηξήκαηα , νγθψκαηα , βνζξία , θφγρεο ,
αθξνινθίεο.

Ο ζθειεηφο ηεο θεθαιήο δηαθξίλεηαη ζηηο δχν νκάδεο θαη απηέο ππνδηαηξνχληαη ζε άιιεο
νκάδεο θαη απηέο ζηα νζηά πνπ ηηο απνηεινχλ.

Οζηά ηνπ θπξίσο ή εγθεθαιηθνχ θξαλίνπ : Απαξηίδεηαη απφ 9 ζηνλ αξηζκφ νζηά
θαη ρσξίδνληαη ζε δχν νκάδεο:
Οζηά ηεο βάζεο Ηληαθφ νζηφ , ΢θελνεηδέο νζηφ , Κξνηαθηθά νζηά , Ζζκνεηδέο.
Οζηά ηνπ ζφινπ Μεησπηαίν νζηφ , Βξεγκαηηθά νζηά 2.

11
Ο΢ΣΑ ΣΟΤ ΠΡΟ΢ΩΠΗΚΟΤ Ζ ΢ΠΛΑΥΝΗΚΟΤ ΚΡΑΝΗΟΤ: Απαξηίδεηαη απφ 18 ζηνλ
αξηζκφ νζηά θαη είλαη ηα εμήο: Γαθξπτθφ νζηφ , Επγσκαηηθφ νζηφ , Ρηληθφ νζηφ , Όληο ,
Τπεξψην , Πηεξπγνεηδέο , Σνκηθφ , Άλσ γλάζνο , Κάησ γλάζνο.

ΗΝΗΑΚΟ Ο΢ΣΟΤΝ : ΢ρεκαηίδεη απρεληθή κνίξα ηνπ θξαλίνπ θαη ην νπνίν ελψλεηαη
κε ηνλ πξψην απρεληθφ ζπφλδπιν ( άηιαληα ). Γεκηνπξγείηαη απφ ηελ έλσζε ηεο βαζηθή
κνίξα , 2 πιάγηεο κνίξεο , θφγρε θαη ην κεζνβξεγκάηην νζηφ. Απφ ηα νπνία ηα πξψηα δχν
ζρεκαηίδνπλ ην ηληαθφ ηξήκα ,ην νπνίν ελψλεη ην θχηνο ηνπ εγθεθάινπ κε ηνλ ζπνλδπιηθφ
ζσιήλα.
Βαζηθή κνίξα Δκθαλίδεη δχν επηθάλεηεο ( εμσηεξηθή θαη εζσηεξηθή ) , δχν πιάγηα ρείιε
πνπ ελψλνληαη κε ην ηπκπαληθφ φγθσκα θαη ην ζψκα ελψλεηαη εζσηεξηθά κε ηελ
ζθελντληαθή αθξνινθία.
Γχν πιάγηεο κνίξεο ΢ηελ εμσηεξηθή επηθάλεηα δεκηνπξγνχληαη δχν ηληαθνί θφλδπινη ( έλαο
ζε θάζε πιάγην ). Δμσηεξηθά ππάξρεη ε ζθαγηηηδηθή απφθπζε, ζηελ βάζε ηεο θέξεηαη ν
θνλδπιηθφο βφζξνο θαη ζηελ βάζε ηνπ θέξεηαη ην θνλδπιηθφ ηξήκα δηα κέζνπ απηνχ
θέξεηαη ν θνλδπιηθφο πφξνο.
Κφγρε Βξίζθεηαη άλσ ησλ δχν πιάγησλ κνηξψλ. Έρεη δχν επηθάλεηεο ( εμσηεξηθή θαη
εζσηεξηθή ). Ζ εμσηεξηθή επηθάλεηα θέξεη ην εμσηεξηθφ ηληαθφ φγθσκα ην νπνίν ζπλερίδεη
ζηελ απρεληθή αθξνινθία πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ εμσηεξηθή ηληαθή αθξνινθία. Ζ
ζπλέρεηα ηεο απρεληθήο αθξνινθίαο είλαη ε θξνηαθηθή αθξνινθία ε νπνία αληηπξνζσπεχεη
ηελ εμσηεξηθή νβειηαία αθξνινθία πνπ είλαη αλεπηπγκέλε ζην ζθχιν , δηαηξείηαη κε ηηο
θξνηαθηθέο γξακκέο. Ζ εζσηεξηθή επηθάλεηα θέξεηαη ην εζσηεξηθφ ηληαθφ φγθσκα θαη ε
εζσηεξηθή νβειηαία αθξνινθία ε νπνία θέξεη κηα εγθάξζηα αχιαθα.
Μεζνβξεγκάηην νζηφ Βξίζθεηαη κπξνζηά θαη άλσ ηεο θφγρεο θαη ζπλνζηεείηαη κε ην
βξεγκαηηθφ θαη ηληαθφ νζηά.

΢ΦΖΝΟΔΗΓΔ΢ Ο΢ΣΟΤΝ : ΢ρεκαηίδεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο βάζεο ηνπ

εγθεθαιηθνχ θξαλίνπ κε ζρήκα πεηαινχδαο. Γεκηνπξγείηαη απφ ηελ ζπλνζηέσζε ηεο
πξφζζηαο θαη νπίζζηαο κνίξαο ( πξνζθελνεηδέο θαη βαζεζθελνεηδέο αληίζηνηρα ) θαη ζηελ
ζπλέρεηα ζπλνζηεείηαη κε ην ηληαθφ θαη ην εζκνεηδέο νζηά. Έρεη δχν επηθάλεηεο ηελ
εμσθξάληα ( εμσηεξηθή ) θαη ηελ ελδνθξάληα ( εζσηεξηθή ). Σν νζηφ απηφ δηαθξίλεηαη απφ ην
ζψκα , ηηο πηέξπγεο ηεο βαζηζθελνεηδήο κνίξαο θαη ηηο πηέξπγεο ηεο πξνζθελνεηδήο κνίξαο.
΢ψκα θέξεη δχν άθξα ( νπίζζην θαη πξφζζην). Σν πξψην ζπληάζζεηαη κε ηελ βάζε ηνπ
ηληαθνχ νζηνχ θαη θέξεη ην ξχγρνο ηνπ ζθελνεηδνχο πνπ ζπλερίδεη κε ην θάζεην πέηαιν ηνπ
εζκνεηδνχο νζηνχ θαη ην δεχηεξν κε ηελ χληο , ην εζκνεηδέο θαη ηα ππεξψηα νζηά , θέξεη ηνλ
ζθελνεηδή θφιπν.
΢ηε εμσθξάληα επηθάλεηα θέξεη ηελ πηεξηγνεηδή απφθπζε πνπ ζπλερίδεη ζηηο πηέξηγεο ηεο
βαζεζθελνεηδνχο. Πεξλά ν πηεξηγνεηδήο πφξνο , ε αχιαθα ηνπ vidius , ππνζθελνεηδήο πφξν.
΢ηελ ελδνθξάληα επηθάλεηα θέξεηαη ην ηνχξθηθν εθίππην , πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ βφζξν ηεο
ππφθπζεο θαη ηελ ξάρε ηνπ ηνχξθηθνπ εθηππίνπ. Φέξεη έλα ειεχζεξν ρείινο ηελ νπίζζηα
θιηλνεηδή απφθπζε. Μπξνζηά απφ ηνλ βφζξν ηεο ππφθπζεο θέξεηαη ν νπηηθφο πφξνο κε
ηελ αχιαθα ηνπ νπηηθνχ ρηάζκαηνο θαη κπξνζηά ηεο ην ζθελνεηδέο δχγσκα.
Πηέξπγεο ηνπ βαζηζθελνεηδνχο είλαη κεγάιεο ζην ζθχιν. Ζ εμσηεξηθή επηθάλεηα ζπλερίδεη
κε ηελ βάζε ηεο πηεξηγνεηδνχο απφθπζεο. ΢ηελ εζσηεξηθή επηθάλεηα θέξεη ηελ ζεξαγγψδεο
αχιαθα ( έζσ) θαη ηελ γλαζηαία αχιαθα ( έζσ ) θαη κεηαηξέπνληαη ζε θνγρηθφ ζρίζκα θαη
μσζηξνγγπιφ ηξήκα αληίζηνηρα. Σν δεχηεξν ζπγρνλεχεηαη κε ην πξφζζην ζηφκην ηνπ
ππνζθελνεηδή πφξνπ. Έμσ θαη πάλσ απφ ηελ πηέξπγα ππάξρεη ν απηνεηδήο βφζξνο πνπ θέξεη
ηνλ απηνεηδή ινβφ ηνπ εγθεθάινπ.

12
Πηέξπγεο ηνπ πξνζθελνεηδνχο κνίξαο είλαη κεγαιχηεξεο απφ ηηο πξνεγνχκελεο. ΢ηελ
εμσηεξηθή επηθάλεηα θαιχπηεηαη απφ ην ιεπηδνεηδέο θαη ην κεησπηαίν νζηφ. ΢ηελ εζσηεξηθή
επηθάλεηα θέξεη ηελ πξφζζηα θιηλνεηδή απφθπζε ( κπξνζηηλφ φξην ηνπ ηνχξθηθνπ
εθηππίνπ).

ΚΡΟΣΑΦΗΚΌ Ο΢ΣΟΤΝ : Καηά ηελ ελδνκήηξηα δσή ηνπ ζθχινπ απνηειείηαη απφ
ηξία νζηά , ην ιηζνεηδέο , ην ηπκπαληθφ θαη ην ιεπηδνεηδέο. ΢ηελ εμσκήηξηα δσή ηνπ
θνπηαβηνχ ηα πξψηα δχν ζπλνζηενχληαη θαη απνηεινχλ ην σηηθφ νζηφ.
Ωηηθφ νζηνχλ βξίζθεηαη ζθελσκέλν κεηαμχ ηνπ ιεπηδνεηδνχ νζηνχ θαη ηνπ ηληαθνχ
νζηνχ. Μέζα ηνπ θέξεη ην θνίιν ηνπ ηπκπάλνπ θαη ηνλ νζηέηλν ιαβχξηλζν. Έρεη ζρήκα
ηεηξάπιεπξεο ππξακίδαο , θέξεη δχν εμσηεξηθέο επηθάλεηεο ( νπίζζηα θαη έμσ ) θαη δχν
εζσηεξηθέο επηθάλεηεο ( πξφζζηα θαη εζσηεξηθή ). Ζ έμσ επηθάλεηα θέξεηαη ε καζηνεηδή
αχιαθα δεκηνπξγεί ην καζηνεηδέο ηξήκα θαη ην νπνίν θαηαιήγεη ζην καζηνεηδή πφξν θαη
απηφο ζην ηπκπαληθφ πφξν. ΢ηελ θάησ κνίξα αξρίδεη ν έμσ αθνπζηηθφο πφξνο πνπ
δηαρσξίδεηαη κε ην ηπκπαληθφ πκέλα απφ ην θνίιν ηνπ ηπκπάλνπ. Έζσ επηθάλεηα θέξεη πξνο
ηα άλσ ηνλ παξεγθεθαιηθφ βφζξν θαη πξνο ηα θάησ ηνλ έζσ αθνπζηηθφ πφξν. Πξφζζηα
επηθάλεηα θέξεη ηελ ιηζνεηδή αθξνινθία πνπ ηελ ρσξίδεη απφ ηελ πξνεγνχκελε επηθάλεηα.
Ζ βάζε θέξεη ην βεινλνκαζηνεηδέο ηξήκα , πνεηδέο απφθπζε , ηπκπαληθφ φγθσκα , βξαρέα
κπτθή απφθπζε , ιπζνηπκπαληθή ζρηζκή θαη ην ζθαγηηηδηθφ ηξήκα. Κνξπθή ζπληάζζεηαη
κπξνζηά κε ην ιεπηδνεηδέο νζηφ θαη πίζσ κε ην ηληαθφ θαη ην βξεγκαηηθφ νζηφ.
Λεπηδνεηδέο νζηνχλ είλαη πιαηχ θαη ιεπηφ νζηφ. Έρεη δχν επηθάλεηεο ( εμσηεξηθή
θαη εζσηεξηθή ) θαη δχν ρείιε ( άλσ θαη θάησ ). Σα ρείιε ζπληάζζνληαη κε ην βξεγκαηηθφ θαη
ην ζθελνεηδεο θαη σηηθφ αληίζηνηρα. Δμσηεξηθή επηθάλεηα ζπκβάιιεη ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηνπ
θξνηαθηθνχ βφζξνπ , θέξεη ηελ δπγσκαηηθή απφθπζε πνπ ζρεκαηίδεη ην δπγσκαηηθφ ηφμν
κε ην ειεχζεξν άθξν ηεο.

ΖΘΜΟΔΗΓΔ΢ Ο΢ΣΟΤΝ : Δίλαη ρνλδξνεηδέο θαη ζπκκεηξηθφ νζηφ ,ην νπνίν

ρσξίδεη ην θχηνο ηνπ θξαλίνπ θαη ην θχηνο ηεο ξίλαο αιιά ζπκβάιιεη ζηελ δηακφξθσζε θαη
ησλ δχν. Απαξηίδεηαη απφ ην θάζεην πέηαιν θαη ην ηεηξεκέλν πέηαιν ηα νπνία
ζρεκαηίδνπλ ην γξάκκα «Σ» Σν πξψην δηαηξεί ην δεχηεξν ζε δχν ίζα κέξε , ε πξφζζηά ηνπο
επηθάλεηα πξνζθχνληαη ν δεμηφο θαη αξηζηεξφο εζκνεηδήο ιαβχξηλζνο , ε νπίζζηα
επηθάλεηα απφηειεί ηνλ εζκνεηδή βφζξν ζηνλ νπνίν ππνδέρεηαη ηνλ νζθξεηηθφ βνιβφ ηνπ
εγθεθάινπ.

ΒΡΔΓΜΑΣΗΚΟ Ο΢ΣΟΤΝ : Βξίζθεηαη αλάκεζα ζην κεησπηαίν ( πξνο ηα εκπξφο ) ,

ην ηληαθφ ( πξνο ηα πίζσ ) θξνηαθηθφ ( πξνο ηα θάησ ) θαη ζπληάζζεηαη θαηά κήθνο ηεο
κέζεο γξακκήο ηνπ ζφινπ ηνπ εγθεθαιηθνχ θξαλίνπ. Παξνπζηάδεη δχν επηθάλεηεο (
εμσηεξηθή θαη εζσηεξηθή ) θαη ηέζζεξα ρείιε ( εζσηεξηθφ , νπίζζην , εμσηεξηθφ , πξφζζην ).
Ζ εμσηεξηθή επηθάλεηα είλαη θπξηή , θέξεη ηελ θξνηαθηθή γξακκή ( πξνο ηα πίζσ ) ε νπνία
δηαηξεί ηελ επηθάλεηα απηή ζην θξνηαθηθφ πεδίν θαη ζην βξεγκαηηθφ πεδίν. Ζ δχν
θξνηαθηθέο γξακκέο ζπγθιίλνπλ πξνο ηα πίζσ ζηελ εμσηεξηθή νβειηαία αθξνινθία ε νπνία
ζπλερίδεη έσο ην ηληαθφ νζηφ. Ζ εζσηεξηθή επηθάλεηα εκθαλίδεη ηα εληππψκαηα ησλ ειίθσλ
θαη ησλ αγγείσλ ηνπ εγθεθάινπ. Δζσηεξηθφ ρείινο ζπληάζζεηαη ζηελ εζσηεξηθή νβειηαία
αθξνινθία , ε νπνία ζηελ ζπλέρεηα κεηαηξέπεηαη ζηελ αχιαθα ηνπ άλσ νβειηαίνπ θφιπνπ.
Δμσηεξηθφ ρείινο ζπλδέεηαη κε ην ιεπηδνεηδέο νζηφ ( πξνο ηα πίζσ ) ην νπνίν ζπκβάιιεη ζην
ζρεκαηηζκφ ηνπ θξνηαθηθνχ πφξνπ. Οπίζζην ρείινο νλνκάδεηαη ηληαθφ ρείινο πνπ
ζπληάζζεηαη κε ην ηληαθφ νζηφ θαη κε ην βξεγκαηηθφ νζηφ.

13
 ΜΔΣΩΠΗΑΗΟ Ο΢ΣΟΤΝ : Δίλαη δχν , ζρεκαηίδνπλ ηελ πξφζζηα κνίξα ηνπ ζφινπ
ηνπ εγθεθαιηθνχ θξαλίνπ. ΢πλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ηελ κεζνκεησπηαία ξαθή.
Γηαθξίλεηαη ζε ηξεηο πεξηνρέο ηελ κεησπηαία , ηελ ξηληθή θαη ηελ θνγρηθή. ΢ηελ εμσηεξηθή
επηθάλεηα θάπηεηαη πξνο ηα θάησ θαη έμσ γηα λα ζρεκαηίζνπλ κέξνο ηνπ νθζαικηθνχ θφγρνπ
θαη δεκηνπξγείηαη κία γσλία. Ζ γσλία απηή είλαη έλα ρείινο πνπ δηαηξείηαη απφ ηελ
δπγσκαηηθή απφθπζε ζε δχν κέξε ηνλ ππεξθφγρην ρείινο θαη ηελ θξνηαθηθή γξακκή.

ΓΑΚΡΤΗΚΟ Ο΢ΣΟΤΝ : Δίλαη βξαρχ , ιεπηφ νζηφ , ζρήκαηνο πεηάινπ δίεδξε

γσλίαο. Σν νπνίν βξίζθεηαη αλάκεζα ζην κεησπηαίν , ην ξηληθφ , ηεο άλσ γλάζνπ θαη ηνπ
δπγσκαηηθνχ νζηνχ. Παξνπζηάδεη δχν επηθάλεηεο ( ηελ εμσηεξηθή θαη εζσηεξηθή ). Ζ
εμσηεξηθή επηθάλεηα ρσξίδεηαη , κε ην φξην ηνπ ππεξθφγρηνπ ρείινπο ,ζηελ θνγρηθή κνίξα. Ζ
κνίξα απηή ζπκκεηέρεη ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηνπ νθζαικηθνχ θφγρνπ θαη εκθαλίδεη ηνλ
απιαθνεηδή βφζξν ηνπ δαθξπτθνχ αζθνχ θαη ην δαθξπτθφ ηξήκα πνπ είλαη ε αξρή ηνπ
δαθξπτθνχ πφξνπ. Ζ εζσηεξηθή επηθάλεηα ζπκβάιιεη ζηνλ ζρεκαηηζκφ ησλ παξαξξηληθψλ
θφιπσλ.

ΕΤΓΩΜΑΣΗΚΟ Ο΢ΣΟΤΝ : ΢πκκεηέρεη ζηελ δηακφξθσζε ηνπ ζχζηνηρνπ

νθζαικηθνχ θφγρνπ. ΢πληάζζεηαη πξνο ηα πίζσ κε ηελ δπγσκαηηθή απφθπζε ηνπ
θξνηαθηθνχ νζηνχ , πξνο ηα εκπξφο κε ην δαθξπτθφ νζηφ , πξνο ηα άλσ κε ηελ άλσ γλάζν θαη
πξνο ηα άλσ κε ηελ δπγσκαηηθή απφθπζε ηνπ κεησπηαίνπ νζηνχ. Παξνπζηάδεη δχν
επηθάλεηεο ( εμσηεξηθή θαη εζσηεξηθή ) , άλσ ρείινο θαη ην νπίζζην ρείινο. Ζ εμσηεξηθή
επηθάλεηα ρσξίδεηαη ζε δχν κνίξεο ηε πξνζσπηθή θαη θνγρηθή. Ζ πξψηε παξνπζηάδεη ην
δπγσκαηηθή αθξνινθία θαη ε δεχηεξε ζρεκαηίδεη ην θάησ-έμσ ηνηρψκαηνο ηνπ νθζαικηθνχ
θφγρνπ. Σν άλσ ρείινο ζρεκαηίδνπλ ηελ κεησπηαία απφθπζε πξνο ηα πίζσ πνπ είλαη
πεξηνξηζκέλε. Σν νπίζζην ρείινο αληηπξνζσπεχεη ηελ θξνηαθηθή απφθπζε πνπ ζπληάζζεηαη
κε ηελ δπγσκαηηθή απφθπζε ηνπ θξνηαθηθνχ νζηνχ θαη ζρεκαηίδεη ην δπγσκαηηθφ ηφμν.

ΡΗΝΗΚΟ Ο΢ΣΟΤΝ : Δίλαη επίκεθεο πέηαιν πνπ ζρεκαηίδεη ην κεγαιχηεξν ηκήκα

ηεο ξάρεο ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο. ΢πληάζζεηαη ζην κέζν επίπεδν θαηά κήθνο ηνπ
εηεξνπιάγηνπ ξηληθνχ νζηνχ , κε ην κεησπηαίν πξνο ηα πίζσ , κε ην δαθξπτθφ νζηφ , ηελ άλσ
γλάζν θαη ην ηνκηθφ νζηφ πξνο ηα έμσ. Παξνπζηάδεη δχν επηθάλεηεο ( εζσηεξηθή θαη
εμσηεξηθή ) , δχν ρείιε ( εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφ ) θαη δχν άθξα ( πξφζζην θαη νπίζζην ).
Ζ εμσηεξηθή επηθάλεηα είλαη εγθάξζηα , ιεία θαη θπξηή. Ζ εζσηεξηθή επηθάλεηα έρεη
εγθάξζηα γξακκή , θνίιε. Φέξεη ηελ εζκνεηδή αθξνινθία. Απνηειεί ηελ ζχζηνηρε ξάρε ηεο
ξηληθήο θνηιφηεηαο.
Σν εζσηεξηθφ ρείινο κε ην αληίζηνηρν ηνπ εηεξφπιεπξνπ ξηληθνχ νζηνχ , πξνζθχεηαη ζην
ξηληθφ δηάθξαγκα. Σν εμσηεξηθφ ρείινο ζπληάζζεηαη κε ηελ άλσ γλάζν θαη ηελ ξηληθή
απφθπζε ηνπ ηνκηθνχ νζηνχ , κε ηελ νπνία ζρεκαηίδεη ηελ ξηληθή εληνκή.
Σν νπίζζην άθξν ζπληάζζεηαη κε ην κεησπηαίν νζηφ. Σν πξφζζην άθξν ε βάζε ηνπ νπνίνπ
ζηεξίδεηαη πάλσ ζην ζψκα ησλ ηνκηθψλ νζηψλ.

14
 ΤΠΔΡΩΗΟ Ο΢ΣΟΤΝ : Βξίζθεηαη εζσηεξηθά θαη πίζσ ηεο άλσ γλάζνπ θαη
ζπκκεηέρεη ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηεο νπίζζηαο κνίξαο ηεο νζηέηλεο ππεξψαο θαη ηνπ θαξπγγηθνχ
ζηνκίνπ ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο. ΢πληάζζεηαη κε ην κεησπηαίν , ην εζκνεηδέο , ηελ χληο , ηελ
άλσ γλάζν , ην πηεξπγνεηδέο θαη ην ζθελνεηδέο νζηφ. Φέξεη ην νξηδφληην θαη ην θάζεην
πέηαιν , ηα νπνία ζρεκαηίδνπλ γσλία. Σν νξηδφληην πέηαιν έρεη δχν επηθάλεηεο ( ξηληθή θαη
ππεξψηα ) θαη ηξία ρείιε ( πξφζζην , εζσηεξηθφ θαη νπίζζην ). Σν πξψην ζπληάζζεηαη κε ηελ
ππεξψηα απφθπζε ηεο άλσ γλάζνπ κε ηελ νπνία ζρεκαηίδνπλ ην πξφζζην ζηφκην ηνπ
ππεξψηνπ πφξνπ. Σν θάζεην πέηαιν είλαη εθηεηακέλν θαη ζρεκαηίδεη ην εμσηεξηθφ ηνίρσκα
ηνπ ζχζηνηρνπ θαξπγγηθνχ ζηνκίνπ ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο. Φέξεη δχν επηθάλεηεο ( ξηληθή
θαη γλαζηαία ) ε πξψηε δηαθξίλεηαη ζε δχν κνίξεο ( πξφζζηα θαη νπίζζηα ), ε ηειεπηαία είλαη
αλψκαιε θαη ζπληάζζεηαη κε ην ππεξψην νζηφ. Ζ δεχηεξε δηαθξίλεηαη ζε ηξείο κνίξεο (
πξφζζηα , κεζαία , νπίζζηα ) , ε πξψηε ζπλδέεηαη κε ηελ άλσ γλάζν θαη ζρεκαηίδεη ηνλ
ππεξψην πφξν , ε δεχηεξε ζπκβάιιεη ζην ζρεκαηηζκφ ηνπ πηεξπγνυπεξψηνπ βφζξνπ θαη ε
ηξίηε ζπληάζζεηαη κε ηελ πηεξπγνεηδή απφθπζε ηνπ ζθπλνεηδνχο νζηνχ. Σν πξφζζην ρείινο
ηνπ θάζεηνπ πεηάινπ θέξεη ην ζθελνυπεξψην ηξήκα θαη πίζσ ηνπ ζηελ ξηληθή επηθάλεηα
ππάξρεη ην ζθεσνεζκνεηδέο πέηαιν. Σν νπίζζην ρείινο ηνπ πεηάινπ θέξεηαη ε
πηεξπγνυπεξψηα αθξνινθία.

ΠΣΔΡΤΓΟΔΗΓΔ΢ Ο΢ΣΟΤΝ : Δίλαη πιαηχ ηεηξάπιεπξν νζηφ πνπ έρεη δχν

επηθάλεηεο ( εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή ) θαη δχν άθξα ( άλσ θαη θάησ ). Ζ εζσηεξηθή
επηθάλεηα είλαη θνίιε θαη απνηειεί ην ηνίρσκα ηνπ θαξπγγηθνχ ζηνκίνπ ηεο ξηληθήο
θνηιφηεηαο.Ζ εμσηεξηθή επηθάλεηα ελψλεηαη κε ην ζθελνεηδέο , ην θάζεην πέηαιν ηνπ
ππεξψηνπ νζηνχ θαη ηελ χλη. Σν άλσ άθξν ζπκβάιιεη ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηνπ πηεξπγνεηδνχο
πφξνπ. Σν θάησ άθξν είλαη ειεχζεξν θαη αληηπξνζσπεχεη ην πηεξπγνεηδέο άγθπζηξν.

ΤΝΗ΢ : Δίλαη ιεπηφ νζηέηλν πέηαιν πνπ εθηείλεηαη θαηά κήθνο ηνπ ζψκαηνο ηνπ
ζθελνεηδνχο νζηνχ κέρξη ηα ηνκηθά νζηά. Φέξεη δχν πιάγηεο επηθάλεηεο πνπ είλαη επίπεδεο
θαη ιείεο , ην χςνο ηνπο ειαηηψλεηαη πξνο ηα εκπξφο , δχν ρείιε ( άλσ θαη θάησ ) , ην πξψην
θέξεη κηα βαζηά αχιαθα ζηελ νπνία αθνξίδεη ην θάησ ρείινο ηνπ ξηληθνχ δηαθξάγκαηνο. Σν
δεχηεξν δηαθξίλεηαη ζε δχν κνίξεο ( θαξπγγηθή θαη ππεξψτα ) , ε πξψηε είλαη ζαλ γέθπξα
δεκηνπξγψληαο ηηο δχν ρνάλεο ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο. Γχν άθξα ( νπίζζην θαη πξφζζην ) , ην
πξψην ζπληάζζεηαη κε ην ζψκα ηνπ ζθελνεηδή νζηνχ ζηε εμσηεξηθή ηνπ επηθάλεηα θαη θέξεη
κηα εληνκή πνπ ζρεκαηίδεη ηηο πηέξπγεο ηε χλεσο. Σν δεχηεξν απνιχγεη ζηηο ππεξψηεο
απνθχζεηο ησλ ηνκηθψλ νζηψλ.

ΡΗΝΗΚΔ΢ ΚΟΓΥΔ΢ : Δίλαη ηέζζεξηο , δχν ζε θάζε πιάγην ( άλσ θαη θάησ ). Δίλαη
ππξψδε , θπξηά πέηαια ηα νπνία ζπλδένληαη κε ην εμσηεξηθφ ηνίρσκα ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο
θαη αθνξίδνπλ ηξεηο ξηληθνχο πφξνπο (άλσ , κέζν θαη θάησ ).
Άλσ ξηληθή θφγρε είλαη έλα απιφ πέηαιν πνπ ειίζζεηαη κφλν θαηά ηελ νπίζζηα κνίξα ηνπ. Ζ
θνηιφηεηα ηεο ππνδηαηξείηαη κε πνιχ κηθξά δηαθξαγκάηηα ζε κηθξφηεξεο θνηιφηεηεο.
Κάησ ξηληθή θφγρε είλαη εμαηξεηηθά πηπρσηή. ΢ην νζηέηλν πέηαιν εθθχνληαη πέληε
δεπηεξνγελή πέηαια θαη απφ απηά εθθχνληαη ηα ηξηηνγελή πέηαια , ηα νπνία ειίζζνληαη θαη
δεκηνπξγνχλ κηα εληαία κάδα πνπ πξνεμέρεη πξνο ηα εκπξφο ιφγν ηεο εμαηξεηηθήο αλάπηπμεο
ησλ εζκνεηδψλ θφγρσλ. Ζ νπνία δελ επηθνηλσλεί κε ηνλ γλαζηαίν θφιπν.

15
 ΑΝΩ ΓΝΑΘΟ΢ : Δίλαη δηθπέο , πιαηχ νζηφ , ελψλεηαη κε φια ηα νζηά ηνπ
πξνζσπηθνχ θξαλίνπ θαη κε ην κεησπηαίν θαη ην θξνηαθηθφ νζηφ. Γηαθξίλεηαη απφ ην ζψκα
θαη ηηο δηάθνξεο επηθχζεηο , ηα νπνία έρνπλ δηαθνξεηηθή αλάπηπμε ζηηο δηάθνξεο θπιέο ηνπ
Canis lupus familiaris ε πην ζεκαληηθή είλαη ε ππεξψηα απφθπζε.
΢ψκα ηεο άλσ γλάζνπ παξνπζηάδεη δχν επηθάλεηεο ( εμσηεξηθή θαη εζσηεξηθή ) , δχν ρείιε
( άλσ θαη θάησ ) θαη δχν άθξα ( πξφζζην θαη νπίζζην ).
Δμσηεξηθή επηθάλεηα νλνκάδεηαη πξνζσπηθή επηθάλεηα. Φέξεη ην πξνζσπηθφ θχκα ζην
χςνο ηνπ ηειεπηαίνπ γνκθίνπ θαη άλσ ηνπ απηνχ θχκαηνο θέξεηαη ν ππνθφγρηνο πφξνο κε ην
ππνθφγρην ηξήκα ( πξφζζην ζηφκην ηνπ) , ην νπνίν ζπλερίδεη ζηνλ άλσ ηνκηθφ πφξν
δηαζρίδνληαο ηελ άλσ γλάζν απφ πίζσ πξνο ηα εκπξφο θαη εθηείλεηαη κέζα ζην ηνκηθφ νζηφ
(θαηλία ησλ άλσ ηνκέσλ ) . Μπξνζηά απφ ην ππνθφγρην ηξήκα θέξεηαη ν θπβηθφ βφζξνο.
Δζσηεξηθή επηθάλεηα αληηπξνζσπεχεη ηελ ξηληθή επηθάλεηα. Δίλαη αλψκαιε ζπκβάιιεη ζηνλ
ζρεκαηηζκφ ηνπ εμσηεξηθνχ ηνηρψκαηνο ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο. ΢ην κέζν ηεο θέξεη ηελ
γλαζηαία αθξνινθία ζηελ νπνία πξνζθχεηαη ε θάησ ξηληθή θφγρε θαη ηελ ρσξίδεη ζε δχν
κνίξεο ηνλ θάησ ξηληθφ πφξν ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο ( θάησ ) θαη ηνλ κέζν ξηληθφ πφξν (
άλσ). Καη θέξεηαη ην νζηέηλν πξφζζην ζηφκην ηνπ δαθξπτθνχ πφξνπ θαη επεθηείλεηαη κε ηελ
δαθξπτθή αχιαθα. ΢ηελ νπίζζηα κνίξα ηεο επηθάλεηαο απηήο θέξεηαη ην ζηφκην ηνπ
γλαζηαίνπ θφιπνπ πνπ νδεγεί ζε απηφλ. Κνληά ζην θάησ ρείινο εθθχεηαη ε ππεξψηα
απφθπζε , ε νπνία ζπλελψλεηαη κε ην εηεξνπιάγην ηνπ νκψλπκνπ νζηνχ ζρεκαηίδσληαο ην
κεγαιχηεξν νζηέηλν ηκήκα ηεο νζηέηλεο ππεξψαο. Ζ άλσ επηθάλεηα ηεο ππεξψαο απνηειεί
ην έδαθνο ηεο ξηληθήο θνηιφηεηαο θαη θάησ επηθάλεηα θέξεη ηελ ππεξψα αχιαθα.
Άλσ ρείινο ζπληάζζεηαη (εκπξφο πξνο ηα πίζσ ) κε ην ηνκηθφ , ξηληθφ , δαθξπτθφ , ην
δπγσκαηηθφ θαη κε ην κεησπηαίν νζηφ δηακέζνπ ηεο ηζρπξήο κεησπηαίαο απνθχζεσο.
Κάησ ρείινο αληηπξνζσπεχεη ηελ θαηληαθφ ρείινο πνπ πεξηέρεη ηα νδνληηθά θαηλία πνπ
ππνδέρνληαη ηηο ξίδεο ησλ άλσ γνκθίσλ.
Οπίζζην άθξν θέξεη ην εμσηεξηθφ ηνίρσκα ηνπ πηεξπγνυπεξψηνπ βφζξνπ. ΢ε απηφλ
ππάξρνπλ , ην νπίζζην ζηφκην ηνπ ππεξψηνπ πφξνπ ( πξνο ηα θάησ ), ζθελνυπεξψην
ηξήκα ( πξνο ηα άλσ θαη έζσ ) θαη ην άλσ γλαζηαίν ηξήκα (άλσ θαη έμσ ).
Πξφζζην άθξν ζπληάζζεηαη κε ην θάησ ρείινο ηεο ξηληθήο απνθχζεσο ηνπ ηνκηθνχ νζηνχ.

ΣΟΜΗΚΟ Ο΢ΣΟΤΝ : Δίλαη δηθπέο θαη ζπληάζζεηαη κε ην εηεξνπιάγην κε ηελ κέζε

ξαθή. Γηαθξίλεηαη ζην ζψκα θαη ηη ο άληζεο αλεπηπγκέλεο απνθχζεηο ( ξηληθή θαη ππεξψηα ).
΢ψκα παξνπζηάδεη δχν επηθάλεηεο ( άλσ θαη θάησ ) θαη ηξία ρείιε ( εζσηεξηθφ , πξφζζην-
εμσηεξηθφ θαη ην νπίζζην ). Ζ άλσ επηθάλεηα είλαη θπξηή θαη ιεία. Ζ θάησ επηθάλεηα είλαη
θνίιε θαη ιεία. Σν εζσηεξηθφ ρείινο θέξεη ηελ κεζνηνκηθή ζρηζκή. Σν πξφζζην- εμσηεξηθφ
ρείινο αληηπξνζσπεχεη ην θαηληαθφ ηφμν ην νπνίν θέξεη ηξία νδνληηθά θαηλία γηα ηνπο
ηνκείο ηεο άλσ γλάζνπ.
Ρηληθή απφθπζε θέξεη δχν άθξα , ην θάησ πνπ ελψλεηαη κε ηελ άλσ γλάζν θαη ην ειεχζεξν
πνπ ζθελψλεηαη κεηαμχ ηεο άλσ γλάζνπ θαη ηνπ ξηληθνχ νζηνχ αληηπξνζσπεχεη ηελ
ξηλνηνκηθή εληνκή.
Τπεξψηα απφθπζε είλαη πεπιαηηζκέλε άλσ πξνο ηα θάησ , θέξεη δχν επηθάλεηεο ( ξηληθή θαη
ζηνκαηηθή ) , δχν ρείιε ( εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφ ) θαη έλα ειεχζεξν άθξν.

16
 ΚΑΣΩ ΓΝΑΘΟ΢ : Δίλαη δηθπέο θαη ην κνλαδηθφ θηλεηφ νζηφ ηνπ θξαλίνπ.
΢πληάζζεηαη δεμηά θαη αξηζηεξά ζηα αληίζηνηρα θξνηαθηθά νζηά ζηελ θξνηαθνγλαζηθή
δηάξζξσζε. Καηά ηελ ελδνκήηξηα δσή θαη κεηά ηνλ ηνθεηφ ( θνπηάβη ) είλαη δχν αλεμάξηεηα
νζηά , ηα νπνία ζπλσζηενχληαη κπξνζηά κε ηελ κεζνγλάλζηα ζχκθπζε ή ζπγρφξδσζε,
ζχληνκα κεηά ηνλ ηνθεηφ έηζη απνηεινχλ εληαίν νζηφ. Γηαθξίλεηαη απφ ην ζψκα θαη ηνπο δχν
θιάδνπο.
΢ψκα έρεη ζρήκα δίεδξεο γσλίαο. Δζσηεξηθά ηεο γσλίαο δεκηνπξγείηαη ν κεζνγλάζηνο
ρψξνο. Δπίζεο δηαθξίλνληαη δχν κνίξεο ( ηνκηθή θαη γνκθία ). Σνκηθή κνίξα πεξηέρεη ηνπο
ηνκείο θαη ηνπο θπλφδνληεο. Δίλαη απνπιαηπζκέλε απφ άλσ πξνο ηα θάησ δεκηνπξγψληαο ηελ
γισζζηθή επηθάλεηα εζσηεξηθά θαη ηελ ρεηιηθή επηθάλεηα εμσηεξηθά. Οη δχν απηέο
επηθάλεηεο ελψλνληαη ζην θαηληαθφ ηφμν. Σν νπνίν θέξεη ηα νδνληηθά θαηλία πνπ
βξίζθνληαη νη ηνκείο θαη νη θπλφδνληεο ηεο θάησ γλάζνπ θαη πξνο ηα πίζσ ζπλερίδεη κε ην
άλσ ρείινο ηεο ηεο γνκθίαο κνίξαο. Γνκθία κνίξα απνηειεί ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ
ζψκαηνο ηνπ θάζε πιάγηνπ ηεο γλάζνπ. Δίλαη απνπιαηπζκέλα απφ έμσ πξνο ηα έζσ , έηζη
παξνπζηάδεη δχν επηθάλεηεο ( εμσηεξηθή θαη εζσηεξηθή ) , δχν ρείιε ( άλσ θαη θάησ ) θαη δχν
άθξα ( πξφζζην θαη νπίζζην ).
Δμσηεξηθή επηθάλεηα είλαη ιεία θαη θνληά ζην πξφζζην άθξν ηεο θέξεη ηα γελεηαθά ηξήκαηα.
Δζσηεξηθή επηθάλεηα είλαη ιεία θαη θνληά ζην άλσ ρείινο θέξεη ηελ γλαζηαία γξακκή θαη
θνληά ζην πξφζζην άθξν θέξεη ηα εζσηεξηθά γελεηαθά ηξήκαηα.
Άλσ ρείινο ππνδηαηξείηαη ζην κεζνθάηλην ρείινο θαη ην θαηληαθφ ρείινο.
Κάησ ρείινο παξνπζηάδεη πξνο ηα πίζσ ην αγγεηαθφ εληχπσκα φπνπ βξίζθεηαη ε
πξνζσπηθή αξηεξία.
Πξφζζην άθξν είλαη ζπλέρεηα ηεο ηνκηθήο κνίξαο ηεο θάησ γλάζνπ.
Οπίζζην άθξν ζπλερίδεη κε ηνλ αληίζηνηρν θιάδν.
Κιάδνη ηεο θάησ γλάζνπ θέξνληαη θάζεηα ζρεκαηίδνληαο ηελ γσληά ηεο θάησ γλάζνπ.
Δίλαη απνπιαηπζκέλνη πιεπξηθά έηζη παξνπζηάδνπλ δχν επηθάλεηεο ( εζσηεξηθή θαη
εμσηεξηθή ) , δχν ρείιε ( πξφζζην θαη νπίζζην ) θαη ην άλσ άθξν.
Δμσηεξηθή επηθάλεηα θέξεη ηνλ καζεηήξην βφζξν ( πξφζθπζε ηνπ καζεηήξηνπ κπφο ).θάησ
γλαζηαίν ηξήκα πνπ ζρεκαηίδεη ηνλ γλαζηαίν πφξν.
Πξφζζην ρείινο αξρίδεη απφ ηνλ ηειεπηαίν γνκθίν θαη θαηαιήγεη ζηελ θνξσλνεηδή απφθπζε.
Οπίζζην ρείινο θέξεη ηελ αγθηζηξνεηδή γσληαία απφθπζε.
Άλσ άθξν θέξεη ηελ γλαζηαία εληνκή θαη ακέζνο θάησ ηελ θνλδπινεηδή απφθπζε θαη ζηελ
ζπλέρεηα ηεξκαηίδεη ζηελ ζηελ γσληαία απφθπζε.

ΤΟΔΗΓΔ΢ Ο΢ΣΟΤΝ : Δίλαη νζηενρφλδξηλν θαη κνλνθπέο , εθηείλεηαη αλάκεζα

ζηνπο δχν θιάδνπο ηεο θάησ γλάζνπ θαη ζπληάζζεηαη πιάγηα ηνπ θξνηαθηθνχ νζηνχ
ζηεξίδνληαο ηελ γιψζζα , ηνλ θάξπγγα θαη ηνλ ιάξπγγα. Φέξεηαη ινμά απφ άλσ πξνο ηα
θάησ θαη εκπξφο. Γηαθξίλεηαη απφ ην ζψκα απφ ην νπνίν εμέξρνληαη δχν θιάδνη ( πξνο ηα
άλσ ) θαη δχν ζπξνεηδή θέξαηα ( πξνο ηα θάησ θαη πιάγηα ).
Κιάδνο εθθχεηαη απφ ην ζψκα ηνπ πνεηδέο νζηνχ θαη απνηειείηαη απφ νζηάξηα αξρίδνληαο
απφ θάησ πξνο ηα άλσ , θεξαηνεηδέο , ην επηπνεηδέο , ην βεινλνεηδέο θαη ην ηπκπαλνεηδέο.
Δλψλνληαη κεηαμχ ηνπο κε ρνλδξηθφ ηζηφ.
ΓΟΝΣΗΑ : Σα δφληηα είλαη ππφιεπθα φξγαλα κε νζηέηλε ζχζηαζε , πνπ ε
ειεχζεξε κνίξα ηνπο πξνεμέρεη ζην θνίιν ηνπ ζηφκαηνο. ΢ρεκαηίδνπλ ηνλ άλσ
θξαγκφ ησλ δνληηψλ θαη ηνλ θάησ θξαγκφ ησλ δνληηψλ είλαη νη δχν ζηίρνη ζε
ζρήκα θιεηζηήο αγθχιεο , νη νπνίνη είλαη αζπλερείο θαη παξεκβάιινληαη απφ ηα
κεζνδφληηα δηαζηήκαηα.

17
Σα δφληηα αλαθέλνληαη ζε δχν γελεέο , ηα λενγηιά ( 1ε γελεά ) θαη ηα κφληκα (2ε
γελεά). Σα δφληηα ησλ δχν γελεψλ ππάξρνπλ ήδε ζην θνπηάβη , αηειψο δηαπιαζκέλα
ζηα θαηληαθά ρείιε ησλ νζηψλ ησλ γλάζσλ ( άλσ θαη θάησ ). Μεηά ηελ πηψζε ησλ
δνληηψλ ηεο 1εο γελεάο ( 1εο νδνληνθπίαο ) βιαζηάλνπλ ηα δφληηα ηεο 2εο γελεάο ( 2εο
νδνληνθπίαο ) κε ηελ ίδηα ζεηξά πνπ βιαζηάλνπλ ηα λενγηιά δφληηα.
Σα λενγηιά είλαη κνλνθπή δειαδή είλαη ηα δφληηα πνπ βιαζηάλνπλ κία κφλν θνξά ζε
φιε ηελ δηάξθεηα δσήο ηνπ δψνπ.
Σα κφληκα δφληηα είλαη δηθπή δηφηη αληηθαζηζηνχλ ηα λενγηιά δφληηα.
Κάζε δφληη δηαθξίλεηαη ζηα εμήο κέξε :
Μχιε είλαη ην ειεχζεξν θαη πξνεμέρνλ κέξνο ηνπ δνληηνχ ζην θνίιν ηνπ ζηψκαηνο.
Ρίδα είλαη απιή ή πνιπζρηδήο ( δφληηα κε κία ξίδα θαη δφληηα κε δχν ή ηξείο ξηδεο),
πνπ ππάξρνπλ κέζα ζην αληίζηνηρν θαηλίν ηεο γλάζνπ. Καη ζηελ θνξπθή ηεο ππάξρεη
ην ξηδηθφ ηξήκα. Καη ζπλδέεηαη δπλαηά θαη ζηεξεά ζηα ηνηρψκαηα ηνπ θαηλίνπ κε
ηνλ πεξηνδνληηθφ πκέλα.
Απρέλαο ειαθξά πεξίζθημε ( ζηέλσκα ) κεηαμχ ηεο κχιεο θαη ηεο ξίδαο.
Κνηιφηεηα ηνπ δνληηνχ πεξηέρεη ηνλ πνιθφ ( καιαθή νπζία ) ζηελ νπνία
πεξηέρνληα ηα λεχξα θαη ηα αγγεία ηνπ δνληηνχ. ΢ηελ ξίδα θαιείηαη ξηδηθφο ζσιήλαο
θαη ζηελ κχιε θαιείηαη καζεηηθή.
Ο νδνληηθνί ηχπνη :
Α) Νενγηιήο νδνληνθπίαο 2 { ηνκείο 3/3 , θπλφδνληεο 1/1 , γνκθίνη 4/4}= 32 δφληηα.
Β) Μφληκήο νδνληνθπίαο 2 {ηνκείο 3/3 , θπλφδνληεο 1/1 , πξνγφκγηνη 4/4 , γνκθίνη
2/3 }= 42 δφληηα.
Τπάξρεη κηα δηαθνξά ζηνλ αξηζκφ ησλ πξνγνκθίσλ θαη ησλ γνκθίσλ , ε νπνία
νθείιεηαη ζηνλ ηχπν ηνπ θξαλίνπ (κήθνπο ησλ γλάζσλ)
 Βξαρπθέθαιεο θπιέο είλαη ιηγφηεξνη 4/5
 Μαθξπθέθαιεο θπιέο είλαη πεξηζζφηεξνη 7/8
 Μεζνθέθαιεο θπιέο είλαη ίζνη κε ηνπο νδνληηθνχο ηχπνπο.

Σα δφληηα αλάινγα κε ηελ ιεηηνπξγία ηνπο θαη ηελ κνξθή ηνπο δηαθξίλνληαη:
Σνκείο : Γηαθξίλνληαη ζε κέζνη , παξάκεζνη θαη αθξαίνη. Σα κφληκα δφληηα έρνπλ
ηελ εμήο κνξθνινγία θαη ζηα δχν θχια ( αξζεληθά , ζειπθά ): Ζ κχιε ηνπ άζηθηνπ
δνληηνχ είλαη ηξίινβε θαη απνπιαηπζκέλε πξνζζηνπηζζίσο. Ζ ξίδα είλαη
απνπιαηπζκέλε απφ ηα πιάγηα , είλαη επηκήθεο θαη ζηεξεά ζπλδεδεκέλε κε ηα
ηνηρψκαηα ηνπ θαηλίνπ. Απμάλνπλ ζε φγθν απφ ηνπο κέζνπο πξνο ηνπο αθξαίνπο. Οη
λενγηινί έρνπλ ηελ ίδηα κνξθνινγία κε ηελ δηαθνξά είλαη πην κηθξνί ζε κέγεζνο.
Οη λενγηινί κέζνη αλαθχνληαη ηελ 30ε εκέξα.
Οη λενγηινί παξάκεζνη αλαθχνληαη ηελ 28ε εκέξα.
Οη λενγηινί αθξαίνη αλαθχνληαη ηελ 25ε εκέξα.
Οη κφληκνη κέζνη αλαθχνληαη ηνλ 4ν κήλα
Οη κφληκνη παξάκεζνη αλαθχνληαη ηνλ 41/2 κήλα
Οη κφληκνη αθξαίνη αλαθχνληαη ηνλ 5ν κήλα

18
 Κπλφδνληεο : Δίλαη θαιά αλεπηπγκέλνη ζηα αξζεληθά θαη ζηα ζειπθά ζθπιηά , ηφζν
ηα λενγηιά δφληηα φζν θαη ηα κφληκα δφληηα. Τπάξρεη κεζνδφληην δηάζηεκα κεηαμχ
ηνπ αθξαίνπ ηνκέα θαη ηνπ θπλφδνληα θαη ηνπ πξψηνπ πξνγνκθίνπ , έρνπλ θσληθφ
ζρήκα , ειαθξά απνπιαηπζκέλνη απφ ηα πιάγηα θαη θπξηνί ( έμσ πξνο ηα κέζα ).
Νενγηινί αλαθχνληαη ηελ 21ε εκέξα.
Μφληκνη αλαθχνληαη ηνλ 5ν κήλα.

Πξνγφκθηνη : Σν κέγεζνο ηνπο απμάλεηαη απφ κπξνζηά πξνο ηα πίζσ. Δίλαη φινη ηνπο
αηρκεξνί. Οη άλσ είλαη ιίγν πην κεγάινη ζε κέγεζνο απφ ηνπο θάησ. Δλδηαθέξνλ
παξνπζηάδεη ν άλσ ηέηαξηνο πξνγφκθηνο θαη πξψηνο ( άλσ θαη θάησ ). Οη ππφινηπνη
είλαη κηθξφηεξνη θαη θέξνπ ηξίινβε κχιε , πνπ ε κεζαία είλαη κεγαιχηεξε θαη
δηζρηδή ξίδα. Οη λενγηινί θέξνπλ ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά κφλν πνπ είλαη κηθξφηεξνη
ζε κέγεζνο θαη αληηθαζίζηαληαη απφ ηνλ 5ν έσο ηνλ 6ν κήλα.
4νο άλσ θέξεη ηξηζρηδή ξίδα θαη δίινβε κχιε. Ζ πξφζζηα κχιε είλαη κεγαιχηεξε ηεο
νπίζζηαο.
1νο άλσ θαη θάησ είλαη κνλνθπήο , θσληθφο θαη κε απιή ξίδα.

Γνκθίνη : Σν κέγεζνο ηνπο κεηψλεηαη απφ κπξφο πξνο ηα πίζσ. Δίλαη φινη ηνπο
αηρκεξνί. Οη άλσ είλαη ιίγν κεγαιχηεξνη απφ ηνπο θάησ ζε κέγεζνο. Δλδηαθέξνλ έρεη
ν πξψηνο θάησ. Οη ππφινηπνη είλαη κηθξφηεξνη ζε κέγεζνο θαη είλαη δίινβνη θαη
δηζρηδή ξίδα. Οη λενγηινί έρνπλ ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά κφλν πνπ είλαη πην κηθξνί ζε
κέγεζνο απφ ηνπο κφληκνπο θαη αληηθαζίζηαληαη απφ ηνλ 5ν έσο ηνλ 6ν κήλα.
1νο θάησ γνκθίνο θέξεη δηζρηδή ξίδα θαη ηξίινβε κχιε. Ζ πξφζζηα θαη ε κεζαία είλαη
κεγαιχηεξεο απφ ηελ νπίζζηα.

ΚΟΗΛΟΣΖΣΔ΢ ΣΟΤ ΚΡΑΝΗΟΤ

 Κχηνο ηνπ εγθεθαιηθνχ θξαλίνπ
 Κχηνο ηεο ξίλαο
 Παξαξξπληθνί θφιπνη ( 1. Δμσηεξηθφο κεησπηαίνο θφιπνο , 2. Δζσηεξηθφ κεησπηαίν θφιπν ,
3. Πξφζζην κεησπηαίν θφιπν , 4.Οπίζζην γλαζηαίν θφιπν , 5. Πξφζζηνο γλαζηαίνο θφιπνο , 6.
΢θελνεηδήο θφιπνο ).
 Κνίιν ηνπ ζηφκαηνο
 Οθζαικηθνί θφγρνη
 Κξνηαθηθφο βφζξνο

Εικόνα 1: Κρανίο ςκφλου ςε μζςθ τομι

19
 ΣΤΠΟΙ ΚΡΑΝΙΩΝ: 1. Βραχυκζφαλα (εικ 2,3,6) 2. Μεςοκζφαλα ( εικ 4) 3. Μακρυκζφαλα
(εικ 5).

Εικόνα 3: Βραχυκζφαλοσ τφποσ-

Εικόνα 2: Βραχυκζφαλοσ τφποσ-
πλάγια επιφάνεια- Boxer
Bulldog

Εικόνα 4:Μεςοκζφαλοσ τφποσ-

German shepherd

Εικόνα 6:Βαχυκζφαλοσ τφποσ-

Εικόνα5: Μακρυκζφαλοσ Bullterie
τφποσ- Saluky

20
 ΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΖ΢ ΢ΠΟΝΓΤΛΗΚΖ΢ ΢ΣΖΛΖ΢
Δηζαγσγή

Ζ ζπνλδπιηθή ζηήιε νλνκάδεηαη επίζεο θαη πάση . Απαξηίδεηαη απφ 50 έσο 52 ζηνλ
αξηζκφ , βξαρέα νζηά θαη νλνκάδνληαη ζπφλδπινη. Οη ζπφλδπινη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε
ηελ παξεκβνιή ησλ μεζοζπονδύλιων δίζκων και ηοςρ ελαζηικού ζςνδέζμοςρ.
Οη ζπφλδπινη εθηείλνληαη θαηά κήθνο ηνπ κέζνπ επηπέδνπ ηνπ ζψκαηνο θαη
ζπλδέεηαη άκεζα κε ηλ θεθαιή (1ν απρεληθφ ζπφλδπιν – άηιαληα ) , ηνλ ζθειεηφ ηνπ ζψξαθα
( νζηά ησλ πιεπξέο ) θαη ηνλ ζθειεηφ ησλ νπίζζησλ άθξσλ ( αλψλπκα νζηά ). Καη έκκεζα κε
ηνλ ζθειεηφ ησλ πξφζζησλ άθξσλ ( σκηθή δψλε θαη ζπλδέζκσλ ).

Δζσηεξηθά , ν ζθειεηφο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο ζρεκαηίδεη έλα νζηέηλν , ζηεξεφ

αιιά εχθακπην απιφ πνπ δηαπεξλά κέζα ηνπ ν λσηηαίνο κπειφο, Αξρίδεη απφ ηνλ πξνκήθε
κπειφ πνπ δηαπεξλά απφ ην ηληαθφ ηξήκα θαη ζπλερίδεη κέρξη ηνπο ζπνλδχινπο ηεο βάζεο ηεο
νπξάο (3νο θνθθπγηθφο ζπφλδπινο ).

Ο ζθειεηφο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο δηαρσξίδεηαη ζε πέληε κνίξεο , πνπ αληίζηνηρα

παίξλνπλ ην φλνκά ηνπο νη αληίζηνηρνη ζπφλδπινη.

 Απρεληθή κνίξα ή Σξαρειηθή κνίξα

 Θσξαθηθή κνίξα
 Οζθπτθή κνίξα
 Ηεξή κνίξα
 Κνθθπγηθή κνίξα

΢ΠΟΝΓΤΛΟ΢ απνηειείηαη απφ ην ζψκα , ην ηφμν κε ηηο απνθχζεηο θαη ην

ζπνλδπιηθφ ηξήκα. Καη έρεη ηηο ηξείο δηαζηάζεηο ίζεο.

Σν ζψκα ηνπ ζπνλδχινπ βξίζθεηαη ζην θάησ απφ ην ζπνλδπιηθφ ηφμν. Έρεη ζρήκα
ζηξνγγπιφ κε ηξεηο επηθάλεηεο. Οη δχν βξίζθνληαη ζηα δχν άθξα ε κία κπξνζηά θαη ε άιιε
πίζσ θαη νλνκάδνληαη αξζξηθέο επηθάλεηεο , νη νπνίεο θέξνπλ ηνπο κεζνζπνλδχιηνπο
δίζθνπο. Ζ ηξίηε επηθάλεηα είλαη θνίιε.

Σν ηφμν είλαη ζπλέρεηα ηνπ ζψκαηνο ην νπνίν ζρεκαηίδεη ην ζπνλδπιηθφ ηξήκα. ΢ηελ έμσ
επηθάλεηα θέξνληαη κπτθέο απνθχζεηο ηξεηο ζηνλ αξηζκφ. Οη δχν θέξνληαη πιάγηα ( αξηζηεξά
θαη δεμηά ) θαη είλαη εγθάξζηεο θαη ε ηξίηε θέξεηαη θάζεηα κε θνξά πξνο ηα άλσ. Οη
απνθχζεηο ζρεκαηίδνπλ δχν λνεηά ηξίγσλα ζηα νπνία βξίζθνληαη κχεο ηεο ζπνλδπιηθήο
ζηήιεο. Δπίζεο θέξεη ζηα πιάγηα κπξνζηά θαη πίζσ ηηο αξζξηθέο απνθχζεηο 4 ζηνλ αξηζκφ (
2 κπξνζηά θαη 2 πίζσ ),ζηηο νπνίεο εθαξκφδεη ε θεθαιή ησλ πιεπξψλ. Φέξεη δχν εληνκέο (1
κπξνζηά θαη 1 πίζσ ) ζηα φξηα ηνπ ζπνλδχινπ θαη ηα κεζνζπνλδχιηα ηξήκαηα πνπ
δηέξρνληαη ηα λεχξα.

21
 Απρεληθή ή ηξαρειηθή κνίξα : Απαξηίδεηαη απφ εθηά ζηνλ αξηζκφ ζπνλδχινπο θαη
νλνκάδνληαη αληίζηνηρα απρεληθνί ή ηξαρειηθνί ζπφλδπινη. Υαξαθηεξίδνληαη απφ ην κηθξφ
ζπνλδπιηθφ ζψκα , ην κεγάιν ζπνλδπιηθφ ηξήκα , ηελ δηζρηδήο αθαλζψδε απφθπζε πνπ έρεη
ηελ κνξθή ρακειήο αθξνινθίαο ζηνπο πξψηνπο ζπνλδχινπο θαη απμάλεηαη ζηνπο
ηειεπηαίνπο ζπνλδχινπο ηεο κνίξαο. Δλψ έρεη αλεπηπγκέλεο ηηο εγθάξζηεο απνθχζεηο φπνπ
θέξνπλ ηξήκαηα. ΢ηα ηξήκαηα δηαπεξλά ε ζπνλδπιηθή αξηεξία. Δλδηαθέξνλ έρνπλ νη πξψηνη
δχν απρεληθνί ζπφλδπινη , ν άηιαληαο θαη ν άμνλαο.

1Ο΢ ΑΤΥΔΝΗΚΟ΢ ΢ΠΟΝΓΤΛΟ΢ – ΆΣΛΑΝΣΑ΢: Γηαθέξεη πνιχ απφ ηνπο ππφινηπνπο

απρεληθνχο ζπνλδχινπο. Έρεη πνιχ αλεπηπγκέλεο ηηο δχν εγθάξζηεο απνθχζεηο πνπ
νλνκάδνληαη πηέξπγεο θαη έρεη κεγάιν κεγαιχηεξν ζπνλδπιηθφ ηξήκα, εκθαλίδεη δχν πιάγηα
νγθψκαηα ( έλα πξφζζην θαη έλα νπίζζην ) θαη δχν ηφμα. Δπίζεο έρεη δχν αξζξηθέο επηθάλεηεο
( πξφζζηα θαη νπίζζηα ). Ζ πξφζζηα επηθάλεηα εθαξκφδεη ζηνπο θνλδχινπο ηνπ ηληαθνχ νζηνχ
θαη ε νπίζζηα επηθάλεηα εθαξκφδεη ν 2νο απρεληθφο ζπφλδπινο.

2Ο΢ ΑΤΥΔΝΗΚΟ΢ ΢ΠΟΝΓΤΛΟ΢ – ΆΞΟΝΑ΢ : Έρεη αλεπηπγκέλε ηελ αθαλζψδε

απφθπζε ε νπνία εκθαλίδεη ζηελ πξφζζηα επηθάλεηα , ηελ αθαλζψδε απφθπζε ε νπνία
εθαξκφδεη πάλσ ζηελ αθαλζψδε απφθπζε ηνπ άηιαληα. Απηή ε εθαξκνγή θαζηζηά δπλαηή
ηηο εκηθχθιηεο θηλήζεηο ηνπ θξαλίνπ , δεμηά θαη αξηζηεξά.

Θσξαθηθή κνίξα : Απαξηίδεηαη απφ δεθαηξείο ζηνλ αξηζκφ ζπνλδχινπο πνπ

νλνκάδνληαη αληίζηνηρα ζσξαθηθνί ζπφλδπινη. Υαξαθηεξίδνληαη απφ ηελ παξνπζία
αξζξηθψλ επηθαλεηψλ θάησ κπξνζηά θαη πίζσ απφ ηηο εγθάξζηεο απνθχζεηο ηνπ ζπνλδχινπ.
Οη αξζξηθέο επηθάλεηεο απηέο ιέγνληαη εκηγιήληα θαη ην ζχλνιφ ηνπο είλαη ηέζζεξεηο ζηνλ
αξηζκφ ( δχν κπξνζηά θαη δχν πίζσ ). Σα εκηγιήληα δχν παξαθείκελσλ ζπνλδχισλ
ζρεκαηίδνπλ ηελ γιήλε. ΢ηελ νπνία αξζξψλεηαη ε αξζξηθή επηθάλεηα ηεο θεθαιήο ηεο
πιεπξάο.
Οη εγθάξζηεο απνθχζεηο είλαη θνληέο , παρηέο κε θνξά πξνο ηα επάλσ θαη έμσ. ΢ρεκαηίδνπλ
θαη απηέο εκηγιήληα γηα λα αξζξψλεηαη ην θχκα ηεο θάζε πιεπξάο. Καη είλαη ηέζζεξα ζηνλ
αξηζκφ θαη βξίζθνληαη θάησ απφ ηα εκηγιήληα πνπ αξζξψλνληαη νη θεθαιέο ησλ πιεπξψλ γηα
λα αξζξσζνχλ ηα θπκάηηα ησλ αληίζηνηρσλ πιεπξψλ.
Οη αθαλζψδεο απνθχζεηο είλαη αλεπηπγκέλεο απφηνκα θαη έρνπλ ην ίδην χςνο ζηνπο ηξεηο
πξψηνπο ζσξαθηθνχο ζπνλδχινπο, ελψ ζηνπο επφκελνπο ζπνλδχινπο απφ ηνλ ηέηαξην θαη
κέρξη ηνλ δέθαην κεηψλεηαη ην χςνο ηεο θαη ζηαζεξνπνηείηαη ζηνλ εληέθαην κέρξη ηνλ
ηειεπηαίν ζσξαθηθφ ζπφλδπιν.
Σν ζψκα ηνπο είλαη βξαρχ.

Οζθπτθή κνίξα : Απαξηίδεηαη απφ εθηά ζηνλ αξηζκφ ζπνλδχινπο πνπ νλνκάδνληαη
αληίζηνηρα νζθπτθνί ζπφλδπινη. Υαξαθηεξίδνληαη απφ ην νγθψδεο ζψκα θαη ην κέγεζνο ησλ
εγθάξζησλ απνθχζεσλ απμάλνληαη απφ εκπξφο πξνο ηα πίζσ κε θνξά πξνο ηα εκπξφο.

Ηεξή κνίξα : Απαξηίδεηαη απφ ηξείο ζηνλ αξηζκφ ζπνλδχινπο θαη νλνκάδνληαη
αληίζηνηρα ηεξνί ζπφλδπινη. Υαξαθηεξίδνληαη απφ ηελ ζπλνζηέσζή ηνπο δεκηνπξγψληαο ην
ιεγφκελν ηεξφ νζηνχλ. Έρεη ζρήκα ηεηξάπιεπξεο ππξακίδαο. Δμ αηηίαο ηεο ζπλνζηέσζεο ησλ
αθαλζφδσλ απνθχζεσλ ζρεκάηηζαλ ηελ ιεγφκελε ηεξά αθαλζψδε απφθπζε. Σα ζπνλδπιηθά
ηξήκαηα ζρεκάηηζαλ ηνλ ιεγφκελν ηεξφ απιφ. Οη εγθάξζηεο απνθχζεηο ζρεκαηίδνπλ ηελ
ιεγφκελε πηέξπγα ηνπ ηεξνχ νζηνχ, ζε θάζε πιεπξά.

22
 ΢ην πξφζζην άθξν ηεο θάζε πηέξπγαο ππάξρνπλ νη ιεγφκελεο σηνεηδήο αξζξηθή επηθάλεηα,
ζηελ νπνία αξζξψλνληαη ηα ιαγφληα νζηά. Δπίζεο θέξνπλ ηξήκαηα πνπ νλνκάδνληαη ηεξά
ηξήκαηα, θαη βξίζθνληαη ξαρηαία , πιεπξηθά , εγθάξζηα θαη θνηιηαθά ηνπ ηεξνχ απινχ θαη
απφ ηα νπνία δηέξρνληαη νη θιάδνη ησλ ηεξψλ λεχξσλ πνπ αξρίδνπλ απφ ηνλ λσηηαίν κπειφ.

Κνθθπγηθή κνίξα : Απαξηίδεηαη απφ δεθανρηψ έσο εηθνζεηδχν ζηνλ αξηζκφ

ζπφλδπινπο θαη νλνκάδνληαη αληίζηνηρα θνθθπγηθνί ζπφλδπινη. Οη νπνίνη δεκηνπξγνχλ ηελ
νπξά ηνπ ζθχινπ. Υαξαθηεξίδνληαη θπξίσο ζηα εμήο, νη πξψηνη πέληε ή έμε ζπφλδπινη έρνπλ
ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πξνεγνχκελσλ ζπνλδχισλ θαη απνηεινχλ ηελ βάζε ηεο νπξάο ελψ νη
ππφινηπνη έρνπλ ζρήκα κηθξψλ νζηαξίσλ ( πνιχ κηθξά νζηά ).

Κπξηψκαηα ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο : Ζ ζπνλδπιηθή ζηήιε ζην ζχλνιφ ηεο εμεηάδνληάο
ηελ καθξνζθνπηθά απφ ηελ πιάγηα φςε , παξαηεξνχκε φηη δελ είλαη επζεία αιιά παξνπζηάδεη
θπξηψκαηα.

 Απρεληθφ θχξησκα ην νπνίν αξρίδεη απφ ηνλ 1ν απρεληθφ ζπφλδπιν κέρξη ηνλ ηειεπηαίν
απρεληθφ ζπφλδπιν κε ζρήκα αγγιηθνχ [ s ] κε θνξά πξνο ηα θάησ.
 Θσξαθηθφ θχξησκα ην νπνίν αξρίδεη απφ ηνλ 1νζσξαθηθφ ζπφλδπιν κέρξη ηνλ ηειεπηαίν
ζσξαθηθφ ζπφλδπιν κε θπξηφ ζρήκα
 Οζθπτθφ θχξησκα ζπλερίδεη απφ ην ηέινο ηεο ζσξαθηθήο κνίξαο κέρξη ηνλ ηειεπηαίν
νζθπτθφ ζπφλδπιν κε θνίιν ζρήκα.
 Ηεξνθνθθπγηθφ θχξησκα πνπ αξρίδεη απφ ην ηεξφ νζηφ θαη θαηαιήγεη ζηνλ ηειεπηαίν
θνθθπγηθφ ζπφλδπιν κε ζρήκα αγγιηθνχ [ S ], κε θνξά πξνο ηα θάησ.

Κηλεηηθφηεηα ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο : Με ηελ απρεληθή κνίξα αξρηθά γίλεηαη ε ζηήξημε
ηεο θεθαιήο , ε κεηαθίλεζή , πεξηζηξνθή απηήο. Δπίζεο γίλεηαη ε κεηαηφπηζε ηνπ θέληξνπ
βάξνπο ηνπ ζψκαηνο ψζηε λα δηαζθαιήζεη ε ηζνξξνπία ηνπ θαηά ην βάδηζκα θαη θαηά ηνλ
ηξνραζκφ.
Ζ ζσξαθννζθπτθή κνίξα έρεη επίζεο θηλεηηθφηεηα θαηά ηνλ ηξνραζκφ ηνπ ζθχινπ ε νπνία
δίλεη ψζεζε ζηνλ θνξκφ θαη ησλ πξφζζησλ άθξσλ πξνο ηα εκπξφο , κε ηελ βνήζεηα ησλ
νπίζζησλ άθξσλ ηα νπνία δίλνπλ ζέζε ειαηεξίνπ.
Ζ ηεξή κνίξα κέλεη ζρεηηθά ζηαζεξή .
Ζ θνθθπγηθή κνίξα έρεη κεγάιε θηλεηηθφηεηα θαηά ηνλ ηξνραζκφ δηφηη δίλεη ηζνξξνπία ζην
ζψκα θαη κεηαηψπηζε ηνπ θέληξνπ βάξνο γηα λα κπνξεί λα θάλεη ζηξνθέο δεμηά θαη αξηζηεξά.

23
΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΟΤ ΘΩΡΑΚΑ
Δηζαγσγή

Απνηειείηαη απφ ηνπο 13 ζπφλδπινπο , ηα 13 δεχγε πιεπξψλ θαη ην ζηέξλν.

΢ρεκαηίδεη θνηιφηεηα πνπ νλνκάδεηαη ζσξαθηθή θνηιφηεηα. Ζ νπνία έρεη θσληθφ ζρήκα κε
θνξά απφ κπξνζηά πξνο ηα πίζσ δειαδή ε θνξπθή είλαη κπξνζηά θαη ε βάζε πνπ είλαη
επξεία πξνο ηα πίζσ. ΢ηελ βάζε ππάξρεη ην δηάθξαγκα. ΢ηελ θνξπθή πεξλά ε ηξαρεία ε
νπνία θαηαιήγεη ζηνπο πλεχκνλεο. Γηαπεξλά ν νηζνθάγνο πνπ πεξλά ην δηάθξαγκα κέζα απφ
ην νηζνθαγηθφ ζηφκην θαηαιήγεη ζην ζηνκάρη. Τπάξρεη θαη ε θαξδία αλάκεζα ζηνπο
πλεχκνλεο , καδί κε ηα κεγάια αγγεία θαη ηα λεχξα. Δπίζεο ζπκπιέθνληαη θαη πνιπάξηζκνη
κχεο γηα ηηο θηλήζεηο ησλ πιεπξψλ θαηά ηελ αλαπλνή.

ΘΩΡΑΚΗΚΟΗ ΢ΠΟΝΓΤΛΟΗ δελ ζα γίλεη αλαθνξά δηφηη ηνπο αλαθέξακε ζηελ

πεξηγξαθή ησλ νζηψλ ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο.

΢ΣΔΡΝΟ : Απαξηίδεηαη απφ ελλέα ζηνλ αξηζκφ κηθξά βξαρέα νζηά πνπ
νλνκάδνληαη αληίζηνηρα ζηεξληθά νζηά. Σα νπνία ελδηάκεζά ηνπο ππάξρεη ζπλδεηηθφο ηζηφο ν
νπνίνο ηα ελψλεη κεηαμχ ηνπο ζρεκαηίδνληαο έλα εληαίν νζηφ. Βξίζθεηαη θνηιηαθά ηνπ
ζψκαηνο. Απνηειείηαη απφ ηα εμήο κέξε :

Σελ ιαβή : Δίλαη ην πξψην ζηεξληθφ νζηφ πνπ βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηεο ζσξαθηθήο
θνηιφηεηαο.
Σν ζψκα : Δίλαη ηα εθηά ζηεξληθά νζηά.
Εικόνα 7: ΢κελετόσ του κϊρακα

Σελ Ξ ηθνεηδήο απφθπζε : Δίλαη ε απφθπζε ηνπ ηειεπηαίνπ ζηεξληθνχ νζηνχ, ε νπνία
δεκηνπξγείηαη απφ ρφλδξηλν ηζηφ.
Σηο ηέζζεξείο επηθάλεηεο : Μία ξαρηαία , κία εμσηεξηθή θαη αξζξηθέο πιάγηεο επηθάλεηεο (
δεμηά θαη αξηζηεξή).

24
 ΠΛΔΤΡΔ΢ : Δίλαη πιαηηά νζηά πνπ θέξνληαη απφ πάλσ πξνο ηα θάησ,
ζπλελψλνληαο ηνπο ζσξαθηθνχο ζπνλδχινπο κε ην ζηέξλν. Γηαθξίλνληαη ζε γλήζηεο θαη
λφζεο πιεπξέο. Οη γλήζηεο πιεπξέο ελψλνληαη άκεζα ζην ζηέξλν κε ην θνηιηαθφ άθξν , νη
νπνίεο είλαη ελλέα ζηνλ αξηζκφ θαη νη ππφινηπεο νλνκάδνληαη λφζεο δηφηη ελψλνληαη ην
θνηιηαθφ άθξν ηνπο ζην θνηιηαθφ άθξν ηεο πξνεγνχκελεο πιεπξάο. Κάζε πιεπξά δηαηξείηαη
ζε δχν κνίξεο, ηελ νζηέηλε κνίξα θαη ηελ ρφλδξηλε κνίξα.

Οζηέηλε κνίξα : Απαξηίδεηαη απφ ην ζπνλδπιηθφ άθξν θαη ην ζψκα ηεο πιεπξάο.
Σο ζπονδςλικό άκπο θέξεη ηελ θεθαιή , ηνλ απρέλα θαη ην θχκα. Ζ θεθαιή εκθαλίδεη δχν
θπξηέο αξζξηθέο επηθάλεηεο, νη νπνίεο αξζξψλνληαη κε ηα πιεπξηθά εκηγιήληα δχν
ζσξαθηθψλ ζπνλδχισλ. Ο απρέλαο είλαη ην πην ιεπηφ ζεκείν ηεο θάζε πιεπξάο θαη ην θχκα
βξίζθεηαη θνληά ζηνλ απρέλα ην νπνίν αξζξψλεηαη ζηελ εγθάξζηα γιήλε ηνπ ίδηνπ
ζσξαθηθνχ ζπνλδχινπ.
Σο ζώμα ηεο πιεπξάο εκθαλίδεη δχν επηθάλεηεο , ( εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή ) θαη δχν ρείιε ,
( δεμηά θαη αξηζηεξά ).
Υφλδξηλε κνίξα : Απνηειεί ην θνηιηαθφ άθξν ηεο θάζε πιεπξάο. ΢ηηο γλήζηεο πιεπξέο είλαη
νζηέηλν πνπ έρεη κηθξφ πιεπξηθφ ρφλδξν ν νπνίνο ζπληάζζεηαη κε ην ζηέξλν. Δλψ ζηηο λφζεο
πιεπξέο ην θνηιηαθφ άθξν απνηειείηαη απφ ρφλδξν θαη ελψλεηαη κε ηελ πξνεγνχκελε πιεπξά
ζην θνηιηαθφ άθξν.

25
Ο ΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΩΝ ΑΚΡΩΝ
Δηζαγσγή

Ο ζθχινο είλαη δαθηπινιαβφλ ηεηξάπνδν δψν. Γελ παηάεη ζε φιε ηελ επηθάλεηα ηνπ
πνδηνχ φηαλ πεξπαηάεη , αιιά παηάεη κφλν ζηελ άθξηα ησλ δαθηχισλ ηνπ. Σν επίκεθεο ησλ
νζηψλ δηαθνξνπνηεί ηηο έλλνηεο ηνπ αγθψλα θαη ηνπ γνλάηνπ. Δπίζεο δηαθέξεη ην ζχζηεκα
ησλ κνριψλ θαη ππάξρνπλ ζαθήο γσλίεο ησλ αξζξψζεσλ.

΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΩΝ ΠΡΟ΢ΘΗΩΝ ΑΚΡΩΝ

Δηζαγσγή

Απαξηίδεηαη ζπλνιηθά απφ ζαξάληα

έλα ζηνλ αξηζκφ νζηά, απφ ηα νπνία ηα
ηξηάληα έμη νζηά βξίζθνληαη ζην ζθειεηφ
ηεο ρεηξφο. Σα νζηά απηά είλαη πιαηηά ,
επηκήθε θαη βξαρέα. Δίλαη ηα εμήο:

Εικόνα 8: Οςτά του πρόςκιου άκρου

ΩΜΟΠΛΑΣΖ : Δίλαη πιαηχ νζηφ , κε ζρήκα αλάπνδνπ ηξηγψλνπ κε δηαγψληα θνξά

απφ πάλσ θαη πίζσ πξνο ηα θάησ θαη εκπξφο. Φέξεη ηελ βάζε , ηελ θνξπθή , δχν επηθάλεηεο
( εζσηεξηθή , εμσηεξηθή ) , ηξία ρείιε ( ην ξαρηαίν , ην πξφζζην θαη ην νπίζζην ) , ηξεηο γσλίεο
( ηελ πξφζζηα , ηελ νπίζζηα θαη ηελ θάησ ) θαη ηελ σκνπιαηηαία άθαλζα , ηνπο ηξεηο βφζξνπο
( ηνλ ππεξαθάλζην , ηνλ ππαθάλζην θαη ηνλ ππνπιάηην ) , ηηο ηξεηο απνθχζεηο ( ηελ
αγθηζηξνεηδή , ηελ ππεξαγθηζηξνεηδή θαη ηελ θνξαθνεηδή ) , ηελ σκνγιήλε , ην ππεξγιήλην
θχκα θαη ηελ γιελσεηδή εληνκή.
Ζ εμσηεξηθή επηθάλεηα θέξεη ηελ σκνπιαηηαία άθαλζα , ε νπνία ηελ ρσξίδεη ζε δχν ίζα
κέξε ηνλ ππεξαθάλζην βφζξν θαη ηνλ ππαθάλζην βφζξν.

26
Ζ σκνπιαηηαία άθαλζα είλαη πςειή , ιεπηή θαη ρσξίο θχξησκα. Φέξεη έλα ρείινο ην νπνίν
ζρεκαηίδεη δχν άθξα , ην έλα βξίζθεηαη ζηελ βάζε ηεο σκνπιάηεο θαη δελ έρεη χςνο ελψ ην
δεχηεξν βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηεο σκνπιάηεο θαη έρεη χςνο θαη ην νλνκάδνπκε αθξψκην.
Σν νπνίν θέξεη δχν απνθχζεηο ηελ αγθηζηξνεηδή θαη ηελ ππεξαγθηζηξνεηδή.
Ζ εζσηεξηθή επηθάλεηα είλαη θνίιε θαη ιεία ε νπνία απνηειεί ηνλ ππνπιαηηαίν βφζξν.
Σα ρείιε ζρεκαηίδνληαη απφ ηηο δχν επηθάλεηεο ηεο σκνπιάηεο. Σν πξφζζην θαη ην ξαρηαίν
είλαη ιεπηά , θπξηά πξνο ηα άλσ θαη θνίιν πξνο ηα θάησ ρσξίο λα δηαρσξίδνληαη. Σν νπίζζην
είλαη παρχ ,ηξαρχ θαη ειάρηζηα θνίιν.
Ζ θνξπθή ηεο σκνπιάηεο ππάξρεη ε θάησ γσλία ε νπνία ελψλεηαη κε ηνλ απρέλα ηεο
σκνπιάηεο. Δκθαλίδεη ηελ σκνγιήλε ε νπνία είλαη ειιεηςνεηδήο θαη είλαη ελσκέλε κε ην
ππεξγιήλην θχκα θαη εζσηεξηθά ηνπ ηελ θνξαθνεηδή απφθπζε ζε κνξθή αθξνινθίαο. Σα
νπνία αξζξψλνληαη κε ηελ θεθαιή ηνπ βξαρηφληνπ νζηνχ.

ΚΛΔΗΓΑ : Έρεη κνξθή νζηέηλνπ ή ρφλδξηλνπ πεηάινπ ην νπνίν ελψλεηαη κε ηελ

θάησ γσλία ηεο σκνπιάηεο θαη ελψλεηαη κε ηελ θιεηδηθή εγγξαθή ηνπ βξαρηνλνθεθαιηθνχ
κπφο.

ΒΡΑΥΗΟΝΗΟ Ο΢ΣΟ : Δίλαη επίκεθεο θαη ιεπηφ , αλάινγα κε ην ζψκα ηνπ. Έρεη
ζρήκα αγγιηθνχ [ S ] θαη θέξεηαη δηαγψληα απφ άλσ θαη κπξνζηά θαη πξνο ηα θάησ θαη πίζσ.
Άλσ αξζξψλεηαη κε ηελ σκνπιάηε θαη θάησ αξζξψλεηαη κε ηελ θεξθίδα θαη ηελ σιέλε. Σν
νζηφ δηαθξίλεηαη ζε δχν κέξε , ηα δχν άθξα ( άλσ θαη θάησ ) θαη ην ζψκα.
Άλσ άθξν νλνκάδεηαη θεθαιή ε νπνία είλαη επξεία , ζθαηξνεηδήο θαη θπξηή πξνο ηα πίζσ.
Φέξεη δχν βξαρηφληα νγθψκαηα ( ην κείδσλ θαη ην έιαζζνλ )ηα νπνία είλαη ελσκέλα θαη
ρακειά, ε νπνία δηαξζξψλεηαη ζηελ θνξπθή ηεο σκνπιάηεο ζηελ σκνβξαρηψληα άξζξσζε.
΢ψκα ραξαθηεξίδεηαη απφ θχξησκα ζρήκαηνο [S] θέξεη εμσηεξηθά ηελ ζπεηξσεηδή αχιαθα ,
πξφζζηα αθξνινθία , ην δειηνεηδέο θχξησκα θαη ηελ παξαθνλδχιηα αθξνινθία. Δζσηεξηθά ,
ην ηξφρπζκα ηνπ κείδνλνο ζηξνγγπινχ κπφο. Μπξνζηά ραξαθηεξίδεηαη σο επξεία επηθάλεηα
ζην άλσ κέξνο θαη ζηελή πξνο ηα θάησ θαη νπίζζηα ραξαθηεξίδεηαη σο ιεία ,ζηελή θαη θπξηή
επηθάλεηα.
Κάησ άθξν νλνκάδεηαη θεθαιή πνπ είλαη ε αξζξηθή επηθάλεηα θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ δχν
άληζα ηκήκαηα , ηελ ηξνρειία ηνπ βξαρηφληνπ νζηνχ ( εζσηεξηθά ) θαη ηνλ θφλδπιν ηνπ
βξαρηφληνπ νζηνχ ( εμσηεξηθά ).

ΚΔΡΚΗΓΑ : Δίλαη ην πξφζζην νζηφ ηνπ αληηβξάρηνπ. Δίλαη επίκεθεο νζηφ.

Γηαθξίλεηαη απφ ηα δχν άθξα θαη ην ζψκα.
Άλσ άθξν ραξαθηεξίδεηαη απφ ηηο αξζξηθέο επηθάλεηεο πνπ αξζξψλνληαη βξαρηφλην νζηφ
θαη ε σιέλε , θεξθηδηθφ φγθσκα θαη ην έμσ φγθσκα.
΢ψκα ραξαθηεξίδεηαη απφ δχν επηθάλεηεο ( πξφζζηα θαη νπίζζηα )θαη δχν ρείιε ( εζσηεξηθφ
θαη εμσηεξηθφ ). Κπξίσο , ε νπίζζηα επηθάλεηα θέξεη κία επηκήθεο αθξνινθία γηα ηελ
ζχλδεζε ηεο σιέλεο, ην κεζφζηεν δηάζηεκα ηνπ αληηβξάρηνπ.
Κάησ άθξν ραξαθηεξίδεηαη απφ κία αξζξηθή επηθάλεηα γηα ηελ άξζξσζε ηεο σιέλεο ,ε
νπνία θέξεη ηελ σιέληα εληνκή θαη κία αξζξηθή επηθάλεηα γηα ηελ άξζξσζε ησλ νζηψλ ηνπ
θαξπνχ.

ΩΛΔΝΖ : Δίλαη ην δεχηεξν επίκεθεο νζηφ ηνπ αληηβξάρηνπ πνπ θέξεηαη ινμά θαη
πίζσ απφ ηελ θεξθίδα. Γηαθξίλεηαη θαη απηφ απφ ηα δχν άθξα θαη ην ζψκα.

27
 Άλσ άθξν ραξαθηεξίδεηαη απφ ην σιέθξαλν, ην πνίν θέξεη ην ξάκθνο ηνπ σιέθξαλνπ ,
ηελ κελνεηδή εληνκή , ηελ θνίιε αξζξηθή επηθάλεηα πνπ αξζξψλεηαη ε επηκήθεο
αθξνινθία ηεο θεξθίδαο θαη ηηο δχν θνξαθνεηδήο απνθχζεηο ( εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή ).
΢ψκα είλαη παρχηεξν θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ ηξηγσληθφ πξίζκα ζην άλσ ηκήκα θαη
ιεπηφηεξν θαη ζηξνγγπιφ ζην θάησ ηκήκα.
Κάησ άθξν θέξεη ηελ ζηπινεηδήο απφθπζε ( αξζξηθή επηθάλεηα ) πνπ αξζξψλεηαη κε ηνλ
θαξπφ επίζεο γίλεηαη ζχλδεζε θαη κε ηελ θεξθίδα , ζηελ βάζε ηεο.

Ο΢ΣΑ ΣΟΤ ΚΑΡΠΟΤ : Απαξηίδεηαη απφ βξαρέα νζηάξηα ηα νπνία ζρεκαηίδνπλ

δχν εγθάξζηνπο ζηίρνπο ( ηνλ άλσ θαη ησλ θάησ ). Σα νζηά απηά ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο
θαη κε ηα νζηά ηνπ αληηβξάρηνπ ( άλσ ) θαη κε ηα νζηά ηνπ κεηαθαξπίνπ ( θάησ ) , ζηηο
αξζξηθέο ηνπο επηθάλεηεο. Με ηνπο ζπλδέζκνπο ζρεκαηίδνληαο έηζη έλα ηζρπξφ νζηέηλν
ηεηξάγσλν κφξθσκα πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ δχν αξζξηθέο επηθάλεηεο ( άλσ θαη θάησ ),
δχν επηθάλεηεο ( πξφζζηα θαη νπίζζηα ) θαη δχν ρείιε ( έζσ θαη έμσ ).
 Άλσ ζηίρνο έρεη ηα εμήο νζηάξηα , απφ κέζα πξνο ηα έμσ , ην ζθαθνεηδέο , ην κελνεηδέο , ην
ππξακνεηδέο θαη ην πηζνεηδέο.
 Κάησ ζηίρνο έρεη ηα εμήο νζηάξηα , απφ κέζα πξνο ηα έμσ , ην ηξαπέδην , ην ηξαπεδνεηδέο ,
ην κείδνλ πνιχγσλν θαη ην αγθηζηξσηφ.

ΜΔΣΑΚΑΡΠΗΟ : Απαξηίδεηαη απφ πέληε ζηνλ αξηζκφ νζηά , είλαη επηκήθε θαη
θπιηλδξηθά. Αλάκεζα ησλ κεηαθαξπίσλ ππάξρνπλ θελά ηα ιεγφκελα κεζνκεηαθάξπηα
δηαζηήκαηα , ηα νπνία ζπκπιεξψλνληαη κε ηνπο κεζφζηενπ κχεο. Σν ηξίην θαη ην ηέηαξην
κεηαθάξπηα έρνπλ κεγαιχηεξν κήθνο απφ ην δεχηεξν θαη ην πέκπην ελψ ην πξψην είλαη
κηθξφηεξν θαη ιεπηφηεξν απφ φια. Αξηζκνχληαη απφ έζσ πξνο ηα έμσ. Γηαθξίλνληαη απφ ην
άλσ άθξν , ην ζψκα θαη ην θάησ άθξν.
Άλσ άθξν θέξεη ηελ αξζξηθή επηθάλεηα πνπ αξζξψλεηαη κε ηελ θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ησλ
νζηψλ ηνπ θάησ ζηίρνπ ηνπ θαξπνχ.
Κάησ άθξν θέξεη επίζεο αξζξηθή επηθάλεηα πνπ αξζξψλεηαη κε ηελ άλσ αξζξηθή επηθάλεηα
ησλ νζηψλ ησλ δαθηχισλ ηεο πξψηεο θάιαγγαο.

Ο΢ΣΑ ΣΩΝ ΓΑΚΣΤΛΩΝ : Σα δάθηπια ηνπ ζθχινπ είλαη πέληε ζηνλ αξηζκφ,
ζπλάξηζκα κε ηα κεηαθάξπηα νζηά θαη αξηζκνχληαη απφ έζσ πξνο ηα κέζα. Ο αξηζκφο ησλ
νζηψλ πνπ απνηεινχλ έλα δάθηπιν είλαη ηξία θαη νλνκάδνληαη θάιαγγεο. Σν πξψην δάθηπιν
θέξεη κφλν δχν θάιαγγεο.
1Ζ Φάιαγγα : Απνηειείηαη απφ ιεπηά ζηξνγγπιά επηκήθε δπλαηά νζηά ηα νπνία είλαη
κεγαιχηεξα ζε κέγεζνο απφ ηα νζηά ησλ επφκελσλ θαιαγγψλ. Παξνπζηάδνπλ δχν αξζξηθέο
επηθάλεηεο ( άλσ θαη θάησ ) ζηα αληίζηνηρα άθξα ( άλσ θαη θάησ ). Ζ άλσ αξζξηθή επηθάλεηα
αξζξψλεηαη κε ηελ θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ θάησ άθξνπ ηνπ νζηνχ ηνπ κεηαθαξπίνπ. Ζ
θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ θάησ άθξνπ ησλ νζηψλ αξζξψλνληαη κε ηελ άλσ αξζξηθή
επηθάλεηα ηνπ άλσ άθξνπ ησλ νζηψλ ηεο δεχηεξεο θάιαγγαο. Πίζσ απφ ην άλσ άθξν
ππάξρνπ δχν ζεζακνεηδέο νζηάξηα.
2Ζ Φάιαγγα : Απνηειείηαη απφ επίκεθεο νζηά κε κηθξφηεξν κήθνο ζε ζρέζε απφ ηα νζηά ηεο
1Ζ΢ θάιαγγαο. Παξνπζηάδνπλ θαη απηά δχν αξζξηθέο επηθάλεηεο ( άλσ θαη θάησ ) νη νπνίεο
βξίζθνληαη ζηα δχν άθξα ( άλσ θαη θάησ ) αληίζηνηρα. Ζ άλσ αξζξηθή επηθάλεηα
παξνπζηάδεη δχν γιελνεηδείο θνηιφηεηεο απφ κπξνζηά πξνο ηα πίζσ , ηηο νπνίεο ρσξίδεη κία
αθξνινθία θαη επίζεο θάησ ζηελ πίζσ αξζξηθή επηθάλεηα ππάξρεη ν γιελνεηδήο ρφλδξνο. Ζ
θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ θάησ άξζξνπ, αξζξψλεηαη κε ηελ 3Ζ θάιαγγα ε νπνία
παξνπζηάδεη δχν πιάγηνπο θνλδχινπο νη νπνίνη ζρεκαηίδνπλ κία αχιαθα.

28
3Ζ Φάιαγγα : Απνηειείηαη απφ βξαρέα νζηά πνπ είλαη νλπρνθφξα , εκθαλίδνληαη κε ζρήκα
γακςφ θψλν. ΢ην άλσ άθξν ( βάζε ) ην νπνίν αξζξψλεηαη κε ην θάησ άθξν ηεο 2 εο
θάιαγγαο. ΢ην θάησ άθξν παξαηεξείηαη ε νλπρνθφξα αχιαθα απφ ηελ νπνία απνιήγεη έλα
νμχ άθξν (λχρη ).

29
΢ΚΔΛΔΣΟ΢ ΣΩΝ ΠΗ΢Ω ΑΚΡΩΝ

Δηζαγσγή

Ο ζθειεηφο ησλ πίζσ άθξσλ απαξηίδεηαη

απφ ηξηάληα έλα ζηνλ αξηζκφ νζηά , απφ ηα νπνία
ηα ηξηάληα ηέζζεξα νζηά βξίζθνληαη ζηνλ ζθειεηφ
ηνπ πνδφο. Έρεη ξφιν ιεηηνπξγηθφ ,δειαδή
ζηεξίδεη θαη πξνσζεί ην ζψκα ηνπ θαη ζπλδέεηαη
ζηεξεά κε ηελ ζπνλδπιηθή ζηήιε. Σα νζηά απηά
είλαη πιαηηά , επηκήθε θαη βξαρέα. Δίλαη ηα εμήο :

ΑΝΩΝΤΜΟ Ο΢ΣΟ : Δίλαη δχν πιαηηά

νζηά , ηα νπνία δεκηνπξγήζεθαλ απφ ηελ
ζπλνζηέσζε ηξηψλ νζηψλ, ην ιαγφλην νζηφ , ην
εβηθφ νζηφ θαη ην ηζρηαθφ νζηφ. Σα νπνία
παξνπζηάδνπλ ηξείο κνίξεο , ηελ ιαγφληα κνίξα ,
ηελ κέζε κνίξα θαη ηελ εβντζρηαθή κνίξα. Σν
νζηφ είλαη ηνπνζεηεκέλν δηαγψληα κε θνξά απφ
άλσ πξνο ηα θάησ θαη θάκπηεηαη ειαθξά πξνο ηα
κέζα.

Εικόνα 9: Οςτά του οπίςκιου άκρου

Λαγόνιο οζηό είλαη πιαηχ νζηφ πνπ παξνπζηάδεη κηα ηεηξάγσλε πηέξπγα κε ζηξνγγπιέο
γσλίεο , ηνλ απρέλα θαη ην ζψκα. Παξνπζηάδεη δχν επηθάλεηεο ( έμσ θαη έζσ ) , ηξία ρείιε (
πξφζζην , θνηιηαθφ , ξαρηαίν ) θαη ηξείο γσλίεο ( έμσ-θνηιηαθή , έζσ-ξαρηαία , νπίζζηα ).
Δζσηεξηθή επηθάλεηα νλνκάδεηαη σηνεηδήο επηθάλεηα θαη θέξεη ην ιαγφλην φγθσκα.
Δμσηεξηθή επηθάλεηα νλνκάδεηαη γινπηηαία επηθάλεηα , είλαη θνίιε θαη θέξεη ηελ γινπηηαία
γξακκή.
Πξφζζην ρείινο απνηειεί ηελ ιαγφληα αθξνινθία.
Ραρηαίν ρείινο ρσξίδεηαη ζε δχν κνίξεο ηελ νπίζζηα ξαρηαία ιαγφληα άθαλζα θαη ηελ
κείδνλα ηζρηαθή εληνκή.
Έμσ- θνηιηαθή γσλία απνηειεί ηελ θνηιηαθή ιαγφληα άθαλζα (ιαγφλην φγθσκα).
Έζσ-ξαρηαία γσλία απνηειεί ηελ ξαρηαία ιαγφληα άθαλζα.
Ηβικό οζηούν παξνπζηάδεη ην ζψκα πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ θάησ κνίξα ηεο θνηχιεο ,
δχν θιάδνπο ( πξφζζην θαη νπίζζην ) , ηξία ρείιε ( έζσ , πξφζζην , νπίζζην ) θαη ηελ έζσ
πξφζζηα γσλία.
Έζσ πξφζζηα γσλία ζην άλσ κέξνο θέξεη ην άλσ εβηθφ φγθσκα θαη θάησ κέξνο ην θάησ
εβηθφ φγθσκα.

Ιζτιακό οζηούν βξίζθεηαη αλάκεζα ζηα δχν πξναλαθεξζέληα νζηά. Γηαθξίλεηαη ηηο δχν
πξφζζηεο πξνεθηάζεηο ( έμσ – ζψκα θαη έζσ – θιάδν ) θαη ην θχξην ηκήκα. Δκθαλίδεη έρεη
δχν επηθάλεηεο ( έζσ-ππειηθή θαη έμσ-ππειηθή ) , ηέζζεξα ρείιε ( πξφζζην , εμσηεξηθφ ,
εζσηεξηθφ θαη ην νπίζζην ) ,δχν πξφζζηεο γσλίεο ( εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή ) θαη δχν
νπίζζηεο γσλίεο ( εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή ).

30
Σν πξφζζην ρείινο αθνξίδεη ζην ζπξνεηέο ηξήκα.
Σν εμσηεξηθφ ρείινο είλαη παρχ θαη αληηπξνζσπεχεη ηελ ειάζζνλα ηζρηαθή εληνκή.
Σν εζσηεξηθφ ρείινο ζπλελψλεηαη κε ην ίδην ρείινο ζην ίδην πιάγην ζηελ εβντζρηαθή
ζχκθπζε.
Σν νπίζζην ρείινο αληηπξνζσπεχεη ην ηζρηαθφ ηφμν.
Ζ νπίζζηα εμσηεξηθή γσλία αληηπξνζσπεχεη ην ηζρηαθφ φγθσκα.

΢ην ζχλνιφ ηνπο ηα δχν δχν αλψλπκα νζηά ( αξηζηεξφ θαη δεμηφ ) ελψλνληαη κεηαμχ ηνπο
ζην άλσ κέξνο έκκεζα κε ην ηεξφ νζηφ θαη θνηιηαθά ελψλνληαη κεηαμχ ηνπο άκεζα κε ηελ
εβντζρηαθή ζχκθπζε, δεκηνπξγψληαο ηελ πχειν ή δηαθνξεηηθά ηελ ιεθάλε ηνπ ζθχινπ.
΢ρεκαηίδνληαο εζσηεξηθά κία θνηιφηεηα (ππειηθή θνηιφηεηα ).

ΜΟΗΡΗΑΗΟ Ο΢ΣΟ : Δίλαη ην κεγαιχηεξν θαη ην πην δπλαηφ επίκεθεο νζηφ ηνπ
ζθειεηνχ ηνπ ζθχινπ. Δίλαη ηνπνζεηεκέλν ιίγν ινμά απφ άλσ πξνο ηα θάησ θαη εκπξφο πξνο
ηα έμσ ,ειαθξφο. Γηαθξίλεηαη απφ ηξεηο πεξηνρέο ην άλσ άθξν , ην ζψκα θαη ην θάησ άθξν.

Άλσ άθξν , θέξεη εζσηεξηθά ηελ θεθαιή θαη θάησ απφ απηή ηνλ ειάζζσλ ηξνραληήξα ,
εμσηεξηθά ηνλ κείδσλ ηξνραληήξα , νπίζζηα ηνλ ηξνραληίξην βφζξν.
Κεθαιή έρεη θνξά πξνο ηα άλσ θαη εζσηεξηθά. ΢ην θέληξν ηεο αξζξηθή επηθάλεηα θέξεη ηνλ
βφζξν ηεο θεθαιήο. Ακέζσο θάησ ππάξρεη ν απρέλαο ν νπνίνο ζπλδέεη ηελ θεθαιή κε ην
ππφινηπν άθξν.
Μείδσλ ηξνραληήξαο βξίζθεηαη δίπια κε θνξά πξνο ηα άλσ θαη εμσηεξηθά θαη πην ςειά απφ
ηελ θεθαιή. Γηαηξείηαη κε ηελ ηξνραληήξηα εληνκή θαη θέξεη ηελ κεζνηξνραληήξηα
αθξνινθία.
Διάζζσλ ηξνραληήξαο θέξεηαη ακέζσο θάησ απφ ηελ θεθαιή ζε ζρήκα θχκαηνο.
Σξνραληήξηνο βφζξνο βξίζθεηαη πίζσ θαη θάησ απφ ηελ θεθαιή θαη ηνλ κείδνλ ηξνραληήξα.

΢ψκα θπιηλδξηθφ θαη επζχγξακκν. Παξνπζηάδεη ηξεηο επηθάλεηεο ( εζσηεξηθή , εμσηεξηθή

θαη νπίζζηα ) ηα φξηά ηνπο είλαη εκθαλείο δηφηη ζρεκαηίδνπλ ηα ηξία ρείιε (πξφζζην , έμσ θαη
έζσ ). Φέξεη ηελ ηξαρεία γξακκή , εληχπσκα ηνπ δηθέθαινπ κεξηαίνπ κπφο , ην γινπηηαίν
ηξάρπζκα.

Κάησ άθξν παξνπζηάδεη ηνπο δχν κεξηαίνπο θφλδπινπο ( ηνλ εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφο )
θαη ηελ κεξηαία ηξνρηιία.

ΔΠΗΓΩΝΑΣΗΓΑ : Δίλαη έλα βξαρχ ηξηγσληθφ νζηφ , ην νπνίν δηαξζξψλεηαη ζηελ

κεξηαία ηξνρηιία. Παξνπζηάδεη ηελ νπίζζηα αξζξηθή επηθάλεηα πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ
βάζε ηεο θαη ηελ πξφζζηα επηθάλεηα πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ θνξπθή ηεο. ΢ηελ
επηγσλαηίδα θαηαιήγνπλ ε θαηάθπζε ηνπ ηεηξαθέθαινπ κπφο.

ΚΝΖΜΖ : Δίλαη επίκεθεο νζηφ κε ινμή θαηεχζπλζε απφ άλσ πξνο ηα θάησ θαη
πίζσ. Γηαθξίλεηαη απφ ηξεηο πεξηνρέο , ην άλσ άθξν , ην ζψκα θαη ην θάησ άθξν.

Άλσ άθξν είλαη νγθψδεο θαη παξνπζηάδεη ηξεηο θνλδχινπο ( πξφζζην , εμσηεξηθφ θαη
εζσηεξηθφ ) θαη αλάκεζα ζηνλ εμσηεξηθφ θαη εζσηεξηθφ θνλδχινπο ππάξρνπλ ηξία βνζξία (
πξφζζην ,νπίζζην θαη θεληξηθφ ).
Πξφζζηνο θφλδπινο αληηπξνζσπεχεη ην θλεκηαίν θχξησκα , ρσξίο αξζξηθή επηθάλεηα ,
ζπλερίδεη ζηελ θλεκηαία αθξνινθία , πξνο ηα θάησ. Υσξίδεηαη απφ ην έμσ θφλδπιν κε ηελ
κπτθή αχιαθα.

31
Δμσηεξηθφο θφλδπινο αληηπξνζσπεχεη ηνλ εμσηεξηθφ θλεκηαίν θφλδπιν , θέξεη κία
επίπεδε αξζξηθή επηθάλεηα ( άλσ πξνο ηα έμσ θαη πίζσ ) θαη ηελ πεξνληαία αξζξηθή
επηθάλεηα. Υσξίδεηαη απφ ηνλ εζσηεξηθφ θφλδπιν κε ηελ ηγλπαθή εληνκή.
Δζσηεξηθφο θφλδπινο αληηπξνζσπεχεη ηνλ εζσηεξηθφ θλεκηαίν θφλδπιν ,ν νπνίνο θέξεη θαη
απηφο κία επίπεδε αξζξηθή επηθάλεηα. Δλδηάκεζα ησλ δχν αξζξηθψλ επηθαλεηψλ ησλ δχν
θνλδχισλ παξνπζηάδεηαη ην κεζνθνλδχιην έπαξκα πνπ θαηαιήγεη ζην εμσηεξηθφ θαη
εζσηεξηθφ κεζνθνλδχιην θχκα κε ηελ αξζξηθή ηνπο επηθάλεηα.

΢ψκα δηαθξίλεηαη ζε δχν κνίξεο ( άλσ θαη θάησ ). ΢ηελ άλσ κνίξα, εκθαλίδεη ηξεηο
επηθάλεηεο ( εμσηεξηθή , εζσηεξηθή θαη νπίζζηα ) νη νπνίεο ρσξίδνληαη κε ηα αληίζηνηρα
ρείιε ηα νπνία εμαθαλίδνληαη ζηελ θάησ κνίξα.
Οπίζζηα επηθάλεηα θέξεηαη ε ηγληαθή γξακκή πνπ είλαη ζπλέρεηα ηεο ηγληαθήο εληνκήο.
Κνληά ζε απηήλ ππάξρεη ην θχξην ηξνθνθφξν ηξήκα ηνπ νζηνχ.
Πξφζζην ρείινο αληηπξνζσπεχεη ηελ θλεκηαία αθξνινθία.
Κάησ άθξν είλαη απνπιαηπζκέλν απφ κπξνο πξνο ηα πίζσ ειαθξά , θαηαιήγνληαο ζε κηα
πιαηηά αξζξηθή επηθάλεηα. Ζ αξζξηθή απηή επηθάλεηα αληηπξνζσπεχεη ηνλ θλεκηαίν θνριία
, θέξεη ηνλ εζσηεξηθφ θπξφ , ηνλ εμσηεξηθφ θπξφ θαη δχν αβαζήο θαη παξάιιειεο αχιαθεο.

ΠΔΡΟΝΖ : Δίλαη ιεπηφ , επίκεθεο κε ίζν κήθνο κε ηελ θλήκε , νζηφ. Φέξεηαη ινμά
θαη εμσηεξηθά ηεο θλήκεο. Γηαθξίλεηαη ζε ηξείο πεξηνρέο , ην άλσ άθξν , ην ζψκα θαη ην
θάησ άθξν.
Άλσ άθξν αληηπξνζσπεχεη ηελ θεθαιή. Δζσηεξηθά ηεο παξνπζηάδεηαη ε αξζξηθή επηθάλεηά
ηεο , ε νπνία ζπληάζζεηαη κε ηνλ εμσηεξηθφ θλεκηαίν θφλδπιν.
΢ψκα ιεπηαίλεη απφ άλσ πξνο ηα θάησ. Απφ ην κέζσ θαη θάησ πξνο ην θάησ άθξν , ε
εζσηεξηθή επηθάλεηα ηεο πεξφλεο εθάπηεηαη κε ηελ εμσηεξηθή επηθάλεηα ηεο θλήκεο. ΢ην
άλσ κηζφ κεηαμχ ηεο θλήκεο θαη ηεο πεξφλεο δεκηνπξγείηαη ην κεζφζηεν δηάζηεκα.
Κάησ άθξν αληηπξνζσπεχεη ηνλ έμσ θπξφ.

Ο΢ΣΑ ΣΟΤ ΣΑΡ΢ΟΤ: Απαξηίδεηαη απφ βξαρέα νζηάξηα , ζρεκαηίδνληαο δχν

εγθάξζηνπο ζηίρνπο ( άλσ θαη θάησ ). Σα νζηά απηά ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο θαη κε ηα
νζηά ηνπ ηαξζνχ ( άλσ ) θαη κε ηα νζηά ηνπ κεηαηαξζίνπ ( θάησ ) , ζηηο αξζξηθέο ηνπο
επηθάλεηεο. Με ηνπο ζπλδέζκνπο ζρεκαηίδνληαο έηζη έλα ηζρπξφ νζηέηλν ηεηξάγσλν
κφξθσκα πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηέζζεξεηο επηθάλεηεο ( πξφζζηα , νπίζζηα ,εμσηεξηθή
θαη ηελ εζσηεξηθή ) θαη δχν άθξα ( άλσ θαη θάησ ).

1Ο΢ – Άλσ ζηίρνο απαξηίδεηαη απφ ηνλ αζηξάγαιν θαη ηελ πηέξλα.
Αζηξάγαινο κνηάδεη κε ηνλ αζηξάγαιν ηνπ αλζξψπνπ. Γηαθξίλεηαη , ην ζψκα ,ηνλ
απρέλα θαη ηελ θεθαιή.
΢ψκα έρεη ηέζζεξεηο επηθάλεηεο ( πξφζζηα –άλσ , νπίζζηα , εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή ). Ζ
πξφζζηα – άλσ επηθάλεηα αληηπξνζσπεχεη ηελ ηξνρηιία ηνπ αζηξάγαινπ. Ζ νπίζζηα θέξεη
ηξεηο αξζξηθέο επηθάλεηεο , νη νπνίεο ζπληάζζνληαη κε ηελ πηέξλα. Οη εζσηεξηθή θαη
εμσηεξηθή έρνπλ απφ κηα αξζξηθή επηθάλεηα πνπ ζπληάζζνληαη κε ηνπο , εζσηεξηθφ θαη
εμσηεξηθφ θπξνχο ,αληίζηνηρα.
Απρέλαο αληηπξνζσπεχεη ην πεξηζθηγκέλν κέξνο πνπ ζπλδέεη ην ζσκά θαη ηελ θεθαιή.
Κεθαιή δηαξζξψλεηαη κε ην ζθαθνεηδέο.

Πηέξλα αληηπξνζσπεχεη ηνλ κνριφ –βξαρίνλα γηα ηελ ελέξγεηα ησλ νπίζζησλ
άθξσλ. Γηαθξίλεηαη ζε ηξία κέξε , ην άλσ άθξν , ην ζψκα θαη ην θάησ άθξν.

32
Άλσ άθξν αληηπξνζσπεχεη ην θχξησκα ηεο πηέξλαο.
΢ψκα θέξεη δχν επηθάλεηεο ( εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή ) θαη δχν ρείιε ( πξφζζην θαη
νπίζζην).
Δζσηεξηθή επηθάλεηα θέξεη κία πξνεμσρή ην ππέξεηζκα ηνπ αζηξαγάινπ.
Πξφζζην ρείινο αληηπξνζσπεχεη ηελ θνξαθνεηδή απφθπζε.
Κάησ άθξν θέξεη θνίισκα κε ηξεηο αξζξηθέο επηθάλεηεο θαη αληηπξνζσπεχεη ην ηαξζηαίν
θφιπν.

2Ο΢ Κάησ ζηίρνο απαξηίδεηαη απφ ην ζθαθνεηδέο , ην θπβνεηδέο , ζθελνεηδή νζηά (

εζσηεξηθφ , κεζαίν θαη ην εμσηεξηθφ ).
΢θαθνεηδέο ζπληάζζεηαη αλάκεζα ζηνλ αζηξάγαιν θαη ηα έμσ θαη έζσ ζθελνεηδή
νζηά κε ηηο δχν αξζξηθέο επηθάλεηεο ( άλσ θαη θάησ ) αληίζηνηρα. Δπίζεο παξνπζηάδεη
ηέζζεξα ρείιε ( εμσηεξηθφ , πξφζζην ,εζσηεξηθφ θαη νπίζζην ) δεκηνπξγψληαο ηέζζεξεηο
επηθάλεηεο , απφ ηηο νπνίεο ε εζσηεξηθή είλαη αξζξηθή επηθάλεηα θαη αξζξψλεηαη κε ηελ
εζσηεξηθή αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ θπβνεηδή νζηνχ.
Κπβνεηδή παξνπζηάδεη ηξεηο αξζξηθέο επηθάλεηεο ( άλσ , θάησ θαη ηελ εζσηεξηθή)
θαη ηξεηο επηθάλεηεο ( πξφζζηα , εμσηεξηθή θαη νπίζζηα ).
Άλσ αξζξηθή επηθάλεηα είλαη θνίιε θαη ζπληάζζεηαη κε ηελ πηέξλα.
Κάησ αξζξηθή επηθάλεηα αξζξψλεηαη κε ηελ άλσ αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ ηέηαξηνπ θαη
πέκπηνπ κεηαηάξζηνπ νζηνχ.
Δζσηεξηθή αξζξηθή επηθάλεηα αξζξψλεηαη κε ηελ αξζξηθή εζσηεξηθή επηθάλεηα ηνπ
ζθαθνεηδνχο νζηνχ , ηνπ εζσηεξηθνχ θαη εμσηεξηθνχ ζθελνεηδή νζηά.
Δμσηεξηθφ ζθελνεηδέο νζηνχλ έρεη ζρήκα ζθήλαο δηφηη βξίζθεηαη αλάκεζα απφ ην
θπβνεηδέο θαη ην κεζαίν ζθελνεηδέο. Έρεη ηελ βάζε ηνπ πξνο ηα εκπξφο θαη ηελ θνξπθή
πξνο ηα πίζσ.
Μεζαίν ζθελνεηδέο νζηνχλ ζπληάζζεηαη κε ην δεχηεξν κεηαηάξζην νζηφ.
Δζσηεξηθφ ζθελνεηδέο νζηνχλ ζπληάζζεηαη πξνο ηα άλσ κε ην ζθαθνεηδέο θαη
θάησ κε ηνλ δεχηεξν θαη ην πξψην κεηαηάξζην νζηφ.

Ο΢ΣΑ ΣΟΤ ΜΔΣΑΣΑΡ΢ΗΟΤ : Απαξηίδεηαη απφ πέληε ζηνλ αξηζκφ νζηά , είλαη
επηκήθε θαη θπιηλδξηθά κε παξάιιειε δηάηαμε. Αλάκεζα ησλ κεηαηαξζίσλ ππάξρνπλ θελά
ηα ιεγφκελα κεζνκεηαηάξζηα δηαζηήκαηα ( κεζφζηεα δηαζηήκαηα) , ηα νπνία
ζπκπιεξψλνληαη κε ηνπο κεζφζηενπ κχεο. Αξηζκνχληαη απφ έζσ πξνο ηα έμσ. Σν ηξίην θαη
ην ηέηαξην κεηαηάξζηα έρνπλ κεγαιχηεξν κήθνο απφ ην δεχηεξν θαη ην πέκπην ελψ ην πξψην
είλαη κηθξφηεξν θαη ιεπηφηεξν απφ φια. Αξηζκνχληαη απφ έζσ πξνο ηα έμσ. Γηαθξίλνληαη
απφ ην άλσ άθξν , ην ζψκα θαη ην θάησ άθξν.
Άλσ άθξν θέξεη ηελ αξζξηθή επηθάλεηα πνπ αξζξψλεηαη κε ηελ θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ησλ
νζηψλ ηνπ θάησ ζηίρνπ ηνπ ηαξζνχ.
Κάησ άθξν θέξεη επίζεο αξζξηθή επηθάλεηα πνπ αξζξψλεηαη κε ηελ άλσ αξζξηθή επηθάλεηα
ησλ νζηψλ ησλ δαθηχισλ ηεο πξψηεο θάιαγγαο.

Ο΢ΣΑ ΣΩΝ ΓΑΚΣΤΛΩΝ : Σα δάθηπια ηνπ ζθχινπ είλαη πέληε ζηνλ αξηζκφ,
ζπλάξηζκα κε ηα κεηαηάξζηα νζηά θαη αξηζκνχληαη απφ έζσ πξνο ηα κέζα. Ο αξηζκφο ησλ
νζηψλ πνπ απνηεινχλ έλα δάθηπιν είλαη ηξία θαη νλνκάδνληαη θάιαγγεο. Σν πξψην δάθηπιν
θέξεη κφλν δχν θάιαγγεο.

33
1Ζ Φάιαγγα : Απνηειείηαη απφ ιεπηά ζηξνγγπιά επηκήθε δπλαηά νζηά ηα νπνία είλαη
κεγαιχηεξα ζε κέγεζνο απφ ηα νζηά ησλ επφκελσλ θαιαγγψλ. Παξνπζηάδνπλ δχν αξζξηθέο
επηθάλεηεο ( άλσ θαη θάησ ) ζηα αληίζηνηρα άθξα ( άλσ θαη θάησ ). Ζ άλσ αξζξηθή επηθάλεηα
αξζξψλεηαη κε ηελ θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ θάησ άθξνπ ηνπ νζηνχ ηνπ κεηαθαξπίνπ. Ζ
θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ θάησ άθξνπ ησλ νζηψλ αξζξψλνληαη κε ηελ άλσ αξζξηθή
επηθάλεηα ηνπ άλσ άθξνπ ησλ νζηψλ ηεο δεχηεξεο θάιαγγαο. Πίζσ απφ ην άλσ άθξν
ππάξρνπ δχν ζεζακνεηδέο νζηάξηα.
2Ζ Φάιαγγα : Απνηειείηαη απφ επίκεθεο νζηά κε κηθξφηεξν κήθνο ζε ζρέζε απφ ηα νζηά ηεο
1Ζ΢ θάιαγγαο. Παξνπζηάδνπλ θαη απηά δχν αξζξηθέο επηθάλεηεο ( άλσ θαη θάησ ) νη νπνίεο
βξίζθνληαη ζηα δχν άθξα ( άλσ θαη θάησ ) αληίζηνηρα. Ζ άλσ αξζξηθή επηθάλεηα
παξνπζηάδεη δχν γιελνεηδείο θνηιφηεηεο απφ κπξνζηά πξνο ηα πίζσ , ηηο νπνίεο ρσξίδεη κία
αθξνινθία θαη επίζεο θάησ ζηελ πίζσ αξζξηθή επηθάλεηα ππάξρεη ν γιελνεηδήο ρφλδξνο. Ζ
θάησ αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ θάησ άξζξνπ, αξζξψλεηαη κε ηελ 3Ζ θάιαγγα ε νπνία
παξνπζηάδεη δχν πιάγηνπο θνλδχινπο νη νπνίνη ζρεκαηίδνπλ κία αχιαθα.
3Ζ Φάιαγγα : Απνηειείηαη απφ βξαρέα νζηά πνπ είλαη νλπρνθφξα , εκθαλίδνληαη κε ζρήκα
γακςφ θψλν. ΢ην άλσ άθξν ( βάζε ) ην νπνίν αξζξψλεηαη κε ην θάησ άθξν ηεο 2 εο
θάιαγγαο. ΢ην θάησ άθξν παξαηεξείηαη ε νλπρνθφξα αχιαθα απφ ηελ νπνία απνιήγεη έλα
νμχ άθξν (λχρη ).

΢εκείσζε : ΢ηνπο αξζεληθνχο ζθχινπο ππάξρεη έλα επηπιένλ νζηφ , ην νπνίν πεξηέρεηαη
κέζα ζην πένο ηνπ.

Β. ΢ΤΝΓΔ΢ΜΟΛΟΓΗΑ ή ΑΡΘΡΩΛΟΓΗΑ

Δηζαγσγή

Δίλαη θιάδνο ηεο Αλαηνκηθήο πνπ εμεηάδεη ηηο αξζξψζεηο, ηφζν γηα ηελ
κνξθνινγία , φζν θαη γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπο.

Σα νζηά ζπλδένληαη θαηάιιεια κεηαμχ ηνπο γηα λα ζρεκαηίζνπλ ηνλ ζθειεηφ ηνπ
ζψκαηνο ηνπ ζθχινπ.

Σα ζεκεία ζηα νπνία εθάπηνληαη ηα νζηά κεηαμχ ηνπο νλνκάδνληαη αξζξηθέο

επηθάλεηεο.

΢χλδεζκνη νλνκάδνληαη ηα φξγαλα πνπ απνηεινχληαη απφ ζπλδεηηθφ ηζηφ. Οη νπνίνη

ζπγθξαηνχλ ηα νζηά γεξά ζηελ ζέζε ηνπο , αιιά ηαπηφρξνλα είλαη ζηεξεά θαη
εχθακπηα.

Ζ ζέζε ζηελ νπνία ηα νζηά δέλνληαη γεξά κεηαμχ ηνπο κε ηνπο ζπλδέζκνπο ,
νλνκάδνληαη αξζξψζεηο. Οη νπνίεο αλάινγα κε ηελ κνξθνινγία θαη ηελ ιεηηνπξγία
ηνπο δηαθξίλνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο : 1. ΢πλαξζξψζεηο , 2. Ακθηαξζξψζεηο , 3.
Γηαξζξψζεηο.

34
 ΢ΤΝΑΡΘΡΩ΢ΔΗ΢ : Παξνπζηάδνληαη ζε νζηά ηα νπνία δελ εκθαλίδνπλ
θακία θηλεηηθή ιεηηνπξγία. ΢ηελ πεξηνρή ηεο ζχλδεζεο , ε ζπλδεηηθή νπζία γεκίδεη
ηειείσο ην δηάθελν πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηα δχν νζηά. Αλάινγα κε ηελ ρεκηθή
ζχζηαζε ηνπ ζπλδεηηθνχ ηζηνχ δηαθξίλνληαη ζε ηξείο νκάδεο :
΢πλδεζκψζεηο : Μεηαμχ ηνλ νζηψλ παξεκβάιιεηαη ππθλφο ζπλδεηηθφο ηζηφο. Δίλαη
νη ξαθέο ηνπ θξαλίνπ θαη ε γφκθσζε ησλ δνληηψλ.
΢ηελ πξψηε πεξίπησζε ππάξρεη ζηα πκελνγελή πιαηηά νζηά ηνπ θξαλίνπ θαηά ηελ
ελδνκήηξηα θαηάζηαζε , ν νπνίνο αληηθαζίζηαηαη θαηά ηελ εμσκήηξηα θαηάζηαζε ζε
νζηίηε ηζηφ ( ζπλνζηέσζε ). Αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ δηακνξθψλνληαη νη ξαθέο
ππάξρνπλ πέληε είδε ( νδνλησηή ξαθή , ιεπηδσηή ξαθή , θπιινεηδή ξαθή ,
αξκνλία θαη ε ζρηλδχιεζε ).
΢ηελ δεχηεξε πεξίπησζε ππάξρεη κεηαμχ ηεο ξίδαο ηνπ δνληηνχ θαη ηνπ ηνηρψκαηνο
ηνπ θαηλίνπ ην ελδνθάηλην.
΢πγρνλδξψζεηο : Μεηαμχ ησλ αξζξηθψλ επηθαλεηψλ ησλ νζηψλ παξεκβάιιεηαη
παινεηδήο ζπλδεηηθφο ηζηφο ν νπνίνο κεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ νζηψλ
νζηενπνηείηαη. Δίλαη νη ζπκθχζεηο ( εβντζρηαθή ζχκθπζε , ζθελντληαθή
ζχκθπζε).
΢πλνζηεψζεηο : Με ηελ πάξνδν ηεο αλάπηπμεο ησλ νζηψλ , κεξηθά νζηά γίλνληαη
ζαλ έλα νζηφ ( ηεξφ νζηφ , αλψλπκν νζηφ ).

ΑΜΦΗΑΡΘΡΩ΢ΔΗ΢ : Παξνπζηάδνληαη ζε νζηά πνπ ηεινχλ πεξηνξηζκέλεο

θηλήζεηο. ΢ηηο αξζξηθέο επηθάλεηεο , ε ζπλδεηηθή νπζία είλαη είηε κε κνξθή
ηλνρφλδξηλνπ δίζθνπ ( κεζνζπνλδχιηνο δίζθνο βξίζθεηαη αλάκεζα ζηα ζψκαηα δχν
ζπνλδχισλ ). Δίηε κε κνξθή ηλνρφλδξηλεο ζηηβάδαο.

ΓΗΑΡΘΡΩ΢ΔΗ΢ : Παξνπζηάδνληαη ζε νζηά πνπ ηεινχλ επξείεο θηλήζεηο.

Υαξαθηεξίδνληαη απφ ηα εμήο κέξε , ηηο αξζξηθέο επηθάλεηεο , ν αξζξηθφο ζχιαθνο ,
ηελ αξζξηθή θνηιφηεηα , ην αξζξηθφ πγξφ , ηα επηθνπξηθά κνξθψκαηα θαη νη
ζχλδεζκνη ησλ δηαξζξψζεσλ.
Οη θηλήζεηο πνπ θάλνπλ νη δηαξζξψζεηο νη εμήο , νιίζζεζε , ζηξνθή , θάκςε ,
πξνζαγσγή θαη πεξηαγσγή. Καη ζε ζπλδπαζκφ ηνπ ζρήκαηνο ησλ δηαξζξψζεσλ
δηαθξίλνληαη , επίπεδεο , ζθαηξνεηδήο , γσληψδεο , θνλδπινεηδήο , ηξνρνεηδήο
θαηεθηππηνεηδήο.
Αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ησλ νζηψλ πνπ παίξλνπλ κέξνο ζηηο θηλήζεηο δηαθξίλνληαη ζε
απιέο θαη ζχλζεηεο.

Αξζξηθέο επηθάλεηεο : Έρνπλ κεγάιε πνηθηινκνξθία , ε νπνία έρεη κεγάιε ζεκαζία

γηα ην είδνο θαη ηελ έθηαζε ηεο θίλεζεο πνπ αζθνχλ ηα νζηά. Γηα απηφ , γηα ηελ
ηέιεηα εθαξκνγή θαη ιεηηνπξγία ησλ επηθαλεηψλ απηψλ ππάξρνπλ ηα αληίζηνηρα
επηθνπξηθά κνξθψκαηα ηα νπνία δηαθξίλνληαη ζε δχν νκάδεο ηνπο επηρείιηνπο
ρφλδξνπο θαη δηάξζξηνπο ρφλδξνπο.

35
 Αξζξηθφο ζχιαθνο : Δίλαη ην θάιπκκα ησλ αξζξηθψλ επηθαλεηψλ. Ο νπνίνο
πξνζθχεηαη θνληά ζηελ πεξηθέξεηα ζησλ αξζξηθψλ επηθαλεηψλ δεκηνπξγψληαο ηελ
θιεηζηή αξζξηθή θνηιφηεηα. Υαξαθηεξίδεηαη απφ δχν ειαζηηθνχο πκέλεο ηνλ ηλψδε
πκέλα ( εμσηεξηθά ) θαη ηνλ αξζξηθφ πκέλα ( εζσηεξηθά ). Ο ηλψδεο πκέλαο
απνηειείηαη ππθλφ ζπλδεηηθφ ηζηφ. Ο αξζξηθφο πκέλαο παξάγεη ην αξζξηθφ πγξφ.

Αξζξηθή θνηιφηεηα : Δίλαη θνηιφηεηα πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ην δηάθελν ησλ

αξζξηθψλ επηθαλεηψλ θαη ηνπ αξζξηθνχ πκέλα. Ζ νπνία πεξηέρεη ην αξζξηθφ πγξφ.

Αξζξηθφ πγξφ : Δίλαη ππνθίηξηλν , ημψδεο πγξφ πνπ ρξεζηκεχεη σο ιηπαληηθφ κέζν
γηα ηελ πξνζηαζία ησλ αξζξηθψλ επηθαλεηψλ θαη ηελ ζξέςε ησλ επηθνπξηθψλ
κνξθσκάησλ.

΢χλδεκνη ησλ δηαξζξψζεσλ : Γηαθξίλνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο , ηνπο έξω-

απθπικούρ , ηνπο έζσ-αξζξηθνχο θαη ηνπο αλεμάξηεηνπο.

ΑΡΘΡΩ΢ΔΗ΢ ΣΟΤ ΢ΚΔΛΔΣΟΤ

1. ΑΡΘΡΧ΢ΔΗ΢ ΣΟΤ ΚΡΑΝΗΟΤ

1.1. Κξνηαθνγλαζηθή δηάξζξσζε
1.2. Αξζξψζεηο ηνπ πνεηδνχο νζηνχ
1.3. Αηιαληντληαθή δηάξζξσζε
1.3.1. Ραρηαίνο επηπσκαηηθφο ζχλδεζκνο
1.3.2. Κνηιηαθφο επηπσκαηηθφο ζχλδεζκνο
1.3.3. Πιάγηνη ζχλδεζκνη

2. ΑΡΘΡΧ΢ΔΗ΢ ΣΖ΢ ΢ΠΟΝΓΤΛΗΚΖ΢ ΢ΣΖΛΖ΢

2.1. Αξζξψζεηο κεηαμχ ησλ ζσκάησλ ησλ ζπνλδχισλ
2.1.1. Μεζνζπνλδχιηνη δίζθνη κεηαμχ ησλ ζσκάησλ ησλ ζπνλδχισλ
2.1.2. Κνηιηαθφο επηκήθεο ζχλδεζκνο
2.1.3. Ραρηαίνο επηκήθεο ζχλδεζκνο

2.2. Αξζξψζεηο κεηαμχ ησλ αξζξηθψλ απνθχζεσλ

2.2.1. Αξζξηθφο ζχιαθνο
2.2.2. Δπίπεδεο δηαξζξψζεηο
2.2.3. Σξνρνεηδήο δηάξζξσζε

2.3. Αξζξψζεηο ησλ ηφμσλ ησλ ζπνλδχισλ , ησλ εγθάξζησλ θαη αθαλζσδψλ
απνθχζεσλ
2.3.1. Μεζνηφμηνη ζχλδεζκνη
2.3.2. Μεζγθάξζηνη ζπλζκνη
2.3.3. Μεζαθάλζηνη ζχλδεζκνη

36
 2.3.4. Δπαθάλζηνο ζχλδεζκνη
2.3.5. Υνξδή ηνπ απρεληθνχ ζπλδέζκνπ
2.3.6. Πέηαιν ηνπ απρεληθνχ ζπλδέζκνπ

2.4. Αηιαλναμσληθή δηάξζξσζε

2.4.1. Πεξηθεξηθνί ζχλδεζκνη
2.4.1.1. Ηλψδεο ζχιαθνο
2.4.1.2. Ραρηαίνο αηιαληναμνληθφο ζχλδεζκνο
2.4.1.3. Κνηιηαθφο αηιαληναμσληθφο ζχλδεζκνο
2.4.2. Δλ ησ βάζεη ζχλδεζκνη
2.4.2.1. Καιππηήξηνο πκέλαο
2.4.2.2. Δγθάξζηνο ζχλδεζκνο ηνπ άηιαληα
2.4.2.3. Κνξπθαίνο ζχλδεζκνο ηνπ νδφληνο
2.4.2.4. Πηεξπγνεηδείο ζχλδεζκνο
2.5. Οζθπντεξή άξζξσζε
2.6. Μεζνζπνλδχιηνο δίζθνο

3. ΑΡΘΡΧ΢ΔΗ΢ ΣΟΤ ΘΧΡΑΚΑ

3.1. ΢πνλδπινπιεπξηθέο δηαξζξψζεηο
3.1.1. Γηάξζξσζε ηεο θεθαιήο ηεο πιεπξάο
3.1.1.1. Αθηηλσηφο ζχλδεζκνο ηεο θεθαιήο ηεο πιεπξάο
3.1.1.2. Μεζάξζξηνο ζχλδεζκνο ηεο θεθαιήο ηεο πιεπξάο
3.1.2. Πιεπξηθή εγθάξζηα δηάξζξσζε
3.1.2.1. Πιεπξηθφ εγθάξζην ζχλδεζκν

3.2. ΢ηεξλνπιεπξηθέ δηαξζξψζεηο

3.2.1. Αξζξηθφο ζχιαθνο
3.2.2. Αθηηλσηνί ζηεξλνπιεπξηθνί ζχλδεζκνη
3.2.3. Ραρηαίν ζχλδεζκν
3.2.4. Κνηιηαθφ ζχλδεζκν
3.2.5. Πιεπξηθφ μπθνεηδή ζχλδεζκν

3.3. Υνλδξνπιεπξηθέο δηαξζξψζεηο

3.4. Μεζνρφλδξηεο δηαξζξψζεηο
3.4.1. Δμσηεξηθφο κεζνπιεχξηνο πκέλαο
3.4.2. Δζσηεξηθφο κεζνπιεχξηνο πκέλαο
3.4.3. Μεζνζηεξλίδηεο αξζξψζεηο
3.4.3.1. ΢ηεξληθφο πκέλαο
3.4.3.2. ΢ηεξληθνχο ζπλδέζκνπο

37
4. ΑΡΘΡΧ΢ΔΗ΢ ΣΧΝ ΠΡΟ΢ΘΗΧΝ ΑΚΡΧΝ
4.1. Γηάξζξσζε ηνπ ψκνπ
4.1.1. Ηλψδεο ζχιαθνο
4.1.2. Γιελνβξαρηφληνπο ζπλδέζκνπο
4.1.3. Δγθάξζην βξαρηφλην ζχλδεζκν

4.2. Γηάξζξσζε ηνπ αγθψλα

4.2.1. Ηλψδεο ζχιαθνο
4.2.2. Δμσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο
4.2.3. Δζσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο
4.2.4. Αξζξηθφο πκέλαο
4.3. Αξζξψζεηο ηνπ αληηβξαρίνπ
4.3.1. Άλσ θεξθηδσιεληθή δηάξζξσζε
4.3.2. Γαθηπινεηδήο ζχλδεζκνο ηεο θεξθίδαο
4.3.3. Κεξθηδσιεληθή ζπλδέζκσζε
4.3.4. Μεζφζηενο πκέλαο ηνπ αληηβξάρηνπ
4.3.5. Μεζφζηεν ζχλδεζκν ηνπ αληβξάρηνπ
4.3.6. Κάησ θεξθηδσιεληθή δηάξζξσζε
4.4. Γηαξζξψζεηο ηνπ θαξπνχ
4.4.1. Αληηβξαρηνθαξπηθή δηάξζξσζε
4.4.1.1. Αξζξηθφο ζχιαθνο
4.4.1.2. Ραρηαίνο ζχλδεζκνο
4.4.1.3. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη
4.4.1.3.1. Δπηπνιήο παιακηαίνη ζχλδεζκνη
4.4.1.3.1.1. Παιακηαίν θεξθηδνθαξπηθφ ζχλδεζκν
4.4.1.3.1.2. Παιακηαίν σιελνθαξπηθφ ζχλδεζκν
4.4.1.3.2. Δλ ησ βάζεη παιακηαίνη ζχλδεζκνη
4.4.1.3.2.1. Δλδναξζξηθφο ζχλδεζκνο ( κεζφζηενο )
4.4.1.3.2.2. Δμσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο ( σιέληνο )
4.4.1.3.2.3. Δζσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο (θεξθηδηθφο )
4.4.2. Γηαξζξψζεηο κεηαμχ ησλ νζηψλ ηνπ άλσ ζηίρνπ ηνπ θαξπνχ
4.4.2.1. Ραρηαίνη ζχλδεζκνη
4.4.2.1.1. Πηζνππξακνεηδήο ζχλδεζκνο θιπ
4.4.2.2. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη
4.4.2.3. Μεζφζηενη ζχλδεζκνη
4.4.3. Γηαξζξψζεηο κεηαμχ ησλ νζηψλ ηνπ θάησ ζηίρνπ ηνπ θαξπνχ
4.4.3.1. Ραρηαίνη ζχλδεζκνη
4.4.3.2. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη
4.4.3.3. Μεζφζηενη ζχλδεζκνη
4.4.4. Μεζνκεηαθάξπηα δηάξζξσζε
4.4.4.1. Ηλψδεο ζχιαθνο

38
 4.4.4.2. Ραρηαίνη κεζνθαξπηθνί ζχλδεζκνη
4.4.4.2.1. Πηζναγθηζηξσηφο ζχλδεζκνο
4.4.4.2.2. ΢θαθνηξαπεδνεηδήο ζχλδεζκνο
4.4.4.2.3. Μελναγθηζηξσηφο ζχλδεζκνο
4.4.4.2.4. Ππξναγθπζηξσηφο ζχλδεζκνο
4.4.4.3. Παιακηαίνη κεζνθαξπηθνί ζχλδεζκνη
4.4.4.4. Αθηηλσηφ ζχλδεζκν ηνπ θαξπνχ
4.4.5. Καξπνκεηαθάξπηεο δηαξζξψζεηο
4.4.5.1. Ηλψδεο πχιαθνο
4.4.5.2. Ραρηαίνη θαξπνκεηαθάξπηνη ζχλδεζκνη
4.4.5.3. Παιακηαίνη θαξπνκεηαθαξπηθνί ζχλδεζκνη
4.4.5.4. Μεζφζηενη θαξπνκεηαθαξπηθνί ζχλδεζκνη

4.5. Μεζνκεηαθάξπηεο δηαξζξψζεηο

4.5.1. Ραρηαίνπο ζχλδεζκνη
4.5.2. Παιακηαίνπο ζχλδεζκνη
4.5.3. Μεζφζηενη ζχλδεζκνη

4.6. Μεηαθαξπηνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο

4.6.1. Ηλψδεο ζχιαθνο
4.6.2. Μεζνζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
4.6.3. Μεζνδαθηπιηθνί κεζνζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
4.6.4. ΢εζακνεηδείο ζχλδεζκνη
4.6.4.1. Πιάγηνη
4.6.4.2. Δπηπνιήο
4.6.4.3. Μεζαίνο
4.6.4.4. Δλ ησ βάζεη

4.7. Μεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο

4.7.1. Άλσ κεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
4.7.1.1. Γιελνεηδήο ρφλδξνο
4.7.1.2. Ηλψδεο ζχιαθνο
4.7.1.3. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη
4.7.1.4. Πιάγηνη ζχλδεζκνη
4.7.2. Κάησ κεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
4.7.2.1. Ηλψδε ζχιαθα
4.7.2.2. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη ( ΢εζακνεηδείο )
4.7.2.2.1. Άπσ ζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
4.7.2.2.2. Πιάγηνη ζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
4.7.2.3. Πιάγηνη ζχλδεζκνη
4.7.2.4. Πξφζζηνη ζχλδεζκνη
4.7.3. Μεζνδαθηπιηθνί ζχλδεζκνη
4.7.3.1. Άλσ κεζνδαθηπιηθφο ζχλδεζκνο

39
 4.7.3.2. Κάησ κεζνδαθηπιηθφο ζχλδεζκνο

5. ΑΡΘΡΧ΢ΔΗ΢ ΣΧΝ ΟΠΗ΢ΘΗΧΝ ΑΚΡΧΝ

5.1. Αξζξψζεηο ηεο ππειηθήο δψλεο
5.1.1. Ζβνίζρηαθή ζχκθπζε
5.1.1.1. Ηλνρφλδξηλν κεζφζηεν πέηαιν
5.1.1.2. Πξφζζηνο εβηθφο ζχλδεζκνο
5.1.1.3. Σνμνεηδήο ηζρηαθφο ζχλδεζκνο
5.1.2. Ηεξνιαγφληα άξζξσζε
5.1.2.1. Ηλψδε ζχιαθα
5.1.2.2. Κνηιηαθφο ηεξνιαγφληνο ζχλδεζκνο
5.1.2.3. Μεζφζηενο ηεξιαγφληνο ζχλδεζκνο
5.1.2.4. Ραρηαίνο ηεξνιαγφληνο ζχλδεζκνο
5.1.2.5. Οζθπνιαγφληνο ζχλδεζκνο
5.1.2.6. Ηζρηντεξφο ζχλδεζκνο

5.2. Γηάξζξσζε ηνπ ηζρίνπ

5.2.1. Ηλψδε ζχιαθα
5.2.2. Κνηπιηαίν δαθηχιην
5.2.3. Αξζξηθφ πκέλα
5.2.4. ΢χλδεζκνο ηεο θεθαιήο ηνπ κεξηαίνπ νζηνχ
5.3. Γηάξζξσζε ηνπ γφλαηνο
5.3.1. Δπηγσλαηηδνκεξηαία δηάξζξσζε
5.3.1.1. Δμσηεξηθή ηλνρφλδξηλε πξνέθηαζε
5.3.1.2. Δζσηεξηθή ηλνρφλδξπλε πξνέθηαζε
5.4. Κλεκνκεξηαία δηάξζξσζε
5.4.1. Δμσηεξηθφο δηάξζξηνο κελίζθνο
5.4.2. Δζσηεξηθφο δηαξζξηνο κελίζθνο
5.4.3. Δγθάξζηνο ζχλδεζκνο ηνπ γνλάηνπ
5.4.4. Ηλψδεο ζχιαθαο
5.4.5. Δμσηεξηθφο θαζεθηηθφο ζχλδεζκνο ηεο επηγνλαηίδαο
5.4.6. Δζσηεξηθφο επηγνλαηηδνκεξηαίνο ζχλδεζκνο
5.4.7. Δμσηεξηθφο επηγνλαηηδνκεξηαίνο ζχλδεζκνο
5.4.8. Δπηγνλαηηδηθφο ζχλδεζκνο
5.4.9. Δμσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο
5.4.10. Δζσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο
5.4.11. Υηαζηνί ζχλδεζκνη ( πξφζζηνο , νπίζζηνο )
5.5. Αξζξψζεηο ηεο θλήκεο
5.5.1. Άλσ θλεκνπεξνληαία άξζξσζε
5.5.2. Μεζφζηενο πκέλαο Σεο θλήκεο
5.5.3. Κάησ θλεκνπενληαία άξζξσζε
5.6. Γηαξζξψζεηο ηνπ ηαξζνχ

40
 5.6.1. Σαξζνθλεκηθή δηάξζξσζε
5.6.1.1. Ηλψδεο ζχιαθαο
5.6.1.2. Δμσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο
5.6.1.3. Δζσηεξηθφο πιάγηνο ζχλδεζκνο
5.6.1.4. Πεικαηηαίνη ζχλδεζκνη
5.6.1.4.1. Πεικαηηαίνο Αζηξαγαινπεξνληθφο ζχλδεζκνο
5.6.1.4.2. Πεικαηηαίνο αζηξαγαινθλεκηθφο ζχλδεζκνο
5.6.2. Γηαξζξψζεηο κεηαμχ ησλ νζηψλ ηνπ άλσ ζηίρνπ ηνπ ηαξζνχ
5.6.2.1. Μεζφζηενο αζηξαγαινπηεξληθφο ζχλδεζκνο
5.6.2.2. Δμσηεξηθφο αζηξαγαινπηεξληθφο ζχλδεζκνο
5.6.2.3. Πεικαηηαίνο αζηξαγαινπηεξληθφο ζχλδεζκνο
5.6.3. Γηαξζξψζεηο κεηαμχ ησλ νζηψλ ηνπ θάησ ζηίρνπ ηνπ ηαξζνχ
5.6.3.1. ΢θαθνεηδήο δηάξζξσζε
5.6.3.1.1. Αηνκηθνί βξαρείζχλδεζκνη ηνπ ηαξζνχ ( ξαρηαίνη ,
πεικαηηαίνη , κεζφζηενη )
5.6.3.2. Μεζνζθελνεηδείο δηαξζξψζεηο
5.6.3.2.1. Αηνκηθνί βξαρείζχλδεζκνη ηνπ ηαξζνχ ( ξαρηαίνη ,
πεικαηηαίνη , κεζφζηενη )
5.6.3.3. ΢θαθνθπβνεηδήο δηάξζξσζε
5.6.3.3.1. Αηνκηθνί βξαρείζχλδεζκνη ηνπ ηαξζνχ ( ξαρηαίνη ,
πεικαηηαίνη , κεζφζηενη )
5.6.3.4. ΢θελνθπβνεηδήο δηάξζξσζε
5.6.3.4.1. Αηνκηθνί βξαρείζχλδεζκνη ηνπ ηαξζνχ ( ξαρηαίνη ,
πεικαηηαίνη , κεζφζηενη )
5.6.4. Μεζνκεηαηάξζηα δηάξζξσζε
5.6.4.1. Ραρηαίνη κεζνηάξζηνη ζχλδεζκνη
5.6.4.1.1. Πηεξλνθπβνεηδήο ζχλδεζκνο
5.6.4.1.2. Αζηξαγαινζθαθνεηδήο ζχλδεζκνο
5.6.4.1.3. Γηζρηδήο ζχλδεζκνο
5.6.4.2. Πεικαηηαίνη κεζνηαξζηθνί
5.6.4.2.1. Μαθξχο
5.6.4.2.2. Πηεξλνζθαθνεηδήο ζχλδεζκνο
5.6.4.3. Μεζφζηεν πηεξλνθπβνεηδήο ζχλδεζκν
5.6.5. Σαξζνκεηαηάξζηεο δηαξζξψζεηο
5.6.5.1. Ραρηαίνη ηαξζνκεηαηάξζηνη ζχλδεζκνη
5.6.5.2. Πεικαηηαίνη ηαξζνκεηαηάξζηνη ζχλδεζκνη
5.6.5.3. Μεζφζηενη ηαξζνκεηαηάξζηνη ζχλδεζκνη
5.6.5.4. Αξζξηθφο πκέλαο
5.7. Μεζνκεηαηάξζηεο δηαξζξψζεηο
5.7.1. Ηλψδεο ζχιαθνο
5.7.2. Μεζνζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
5.7.3. Μεζνδαθηπιηθνί κεζνζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
5.7.4. ΢εζακνεηδείο ζχλδεζκνη
5.7.4.1. Πιάγηνη

41
 5.7.4.2. Δπηπνιήο
5.7.4.3. Μεζαίνο
5.7.5. Δλ ησ βάζεη
5.8. Μεηαηάξζηνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
5.8.1. Άλσ κεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
5.8.1.1. Γιελνεηδήο ρφλδξνο
5.8.1.2. Ηλψδεο ζχιαθνο
5.8.1.3. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη
5.8.1.4. Πιάγηνη ζχλδεζκνη
5.8.2. Κάησ κεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
5.8.2.1. Ηλψδε ζχιαθα
5.8.2.2. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη ( ΢εζακνεηδείο )
5.8.2.2.1. Άπσ ζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
5.8.2.2.2. Πιάγηνη ζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
5.8.2.3. Πιάγηνη ζχλδεζκνη
5.8.2.4. Πξφζζηνη ζχλδεζκνη
5.9. Μεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
5.9.1. Άλσ κεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
5.9.1.1. Γιελνεηδήο ρφλδξνο
5.9.1.2. Ηλψδεο ζχιαθνο
5.9.1.3. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη
5.9.1.4. Πιάγηνη ζχλδεζκνη
5.9.2. Κάησ κεζνθαιαγγηθέο δηαξζξψζεηο
5.9.2.1. Ηλψδε ζχιαθα
5.9.2.2. Παιακηαίνη ζχλδεζκνη ( ΢εζακνεηδείο )
5.9.2.2.1. Άπσ ζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
5.9.2.2.2. Πιάγηνη ζεζακνεηδείο ζχλδεζκνη
5.9.2.3. Πιάγηνη ζχλδεζκνη
5.9.2.4. Πξφζζηνη ζχλδεζκνη

42
Γ. ΜΤΟΛΟΓΗΑ

Δηζαγσγή

Μπνινγία είλαη ν θιάδνο ηεο Αλαηνκηθήο πνπ κειεηά ηελ κνξθνινγία θαη ηελ
πθή ησλ κπτθψλ ηζηψλ θαη ησλ επηθνπξηθψλ κνξίσλ ησλ κπψλ , κηθξνζθνπηθά θαη
καθξνζθνπηθά. Καη ηελ ιεηηνπξγία ησλ κπψλ θαη ησλ επηθνπξηθψλ ηνπο κνξίσλ.

Μπτθφο ηζηφο απνηειείηαη απφ νκάδεο κπτθψλ ηλψλ. Οη κπτθέο ίλεο απνηεινχληαη απφ
κπτθά ηλίδηα. Σα νπνία ζπζηέιινπλ θαη δηαζηέιινπλ ηνλ κπτθφ ηζηφ. Σν κπτθφ ηλίδην
απνηειείηαη απφ ρίιηα κπτθά λεκάηηα ( κπτθά θχηηαξα ) , ηελ αθηίλα θαη ηελ κπνζχλε.
Ο κπτθφο ηζηφο αλάινγα κε ηελ πθή θαη ηελ ιεηηνπξγία ηνπ δηαθξίλεηαη ζε ηξείο
θαηεγνξίεο : 1. Λείνο κπτθφο ηζηφο , 2. Καξδηαθφ κπτθφο ηζηφο , 3. Γξακκσηφο κπτθφο
ηζηφο.

Λείνο κπτθφο ηζηφο : Απνηειείηαη απφ ιείεο κπτθέο ίλεο (αθηηλσηφ θχηηαξν ). Γελ
εκθαλίδνπλ γξάκκσζε δηφηη δελ έρνπλ ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε. ΢ρεκαηίδεη ηνπο
κπτθνχο ρεηηψλεο ησλ ζπιάρλσλ θαη ησλ αγγείσλ. Νεπξφλνληαη απφ ην απηφλνκν
λεπξηθφ ζχζηεκα , ζε απηφ νθείινληαη νη αθνχζηεο ξπζκηθέο θηλήζεηο ηνπο.

Καξδηαθφο κπτθφο ηζηφο : Απνηειείηαη απφ γξακκσηέο κπτθέο ίλεο , νη νπνίεο

ζπκπιέθνληαη κεηαμχ ηνπο δεκηνπξγφληαο ην κπνθάξδην. Νεπξψλνληαη απφ ην
απηφλνκν λεπξηθφ ζχζηεκα γη’ απηφ νη ζπζπάζεηο ηνπ είλαη ξπζκηθέο.

Γξακκηθφο κπτθφο ηζηφο : Απνηειείηαη απφ γξακκσηέο κπτθέο ίλεο. Νεπξψλνληαη

απφ ην εγθεθαινλνηηαίν λεπξηθφ ζχζηεκα , ζε απηφ νθείινπλ ηηο ειεγρφκελεο
θηλήζεηο ηνπο. Οη ίλεο ηνπ γξακκηθνχ ηζηνχ απνηεινχληαη απφ ηέζζεξα κέξε , ην
ζαξθφιεηκα , ηα κπτθά ηλίδηα , ην ζαξθφπιαζκα θαη ηνπο ππξήλεο. Αλάινγα κε ηελ
ζπρλφηεηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη δηαθξίλνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο , ηηο εξπζξέο θαη
ηηο ιεπθέο.

Μχεο είλαη ηα φξγαλα πνπ πξνζθχνληαη ζηα νζηά ηνπ ζθειεηνχ. Υξεζηκεχνπλ ζην λα
ζρεκαηίζνπλ ηηο θνηιφηεηεο , ηα ζπιάρλα θαη ην ζρήκα ηνπ ζψκαηνο ηνπ ζθχινπ.
Έηζη αλάινγα κε ην είδνο ηνπ κπτθνχ ηζηνχ δηαθξίλνληαη ζηηο ηξείο αληίζηνηρεο
θαηεγνξίεο κπψλ : 1. Λείνη κχεο , 2. Γξακκσηνί κχεο .

Λείνη κχεο : Δίλαη νη κχεο ζρεκαηίδνπλ ηνπο πκέλεο ησλ ηνηρσκάησλ ησλ θνίισλ
νξγάλσλ ( ζπιάρλα , δηάθξαγκα θιπ ) θαη ηηο θνηιφηεηεο ηνπ ζψκαηνο. Νεπξφλνληαη
απφ ην απηφλνκν λεπξηθφ ζχζηεκα ηνπ εγθεθάινπ.

43
Γξακκσηνί κχεο : Δίλαη νη θπξηφηεξνη κχεο ηνπ ζψκαηνο ηνπ ζθχινπ. Απνηεινχληαη
απφ νκάδεο γξακκσηψλ κπτθψλ ηζηψλ. Οη νπνίνη εθθχνληαη πάλσ θαη γχξσ ζηα νζηά
,( εζσηεξηθά , εμσηεξηθά ). Γίλνληαο ζρήκα ζηνλ ζθειεηφ (ζψκα ) θαη ηαπηφρξνλα
ζηεξίδνπλ ηνλ ζθειεηφ. Δπίζεο κε ηελ ελέξγεηα ησλ κπψλ ( ζπζηνιή , δηαζηνιή ) ,
ππνθηλνχλ ην ζψκα λα θηλεζεί ( βάδηζκα , ιήςε ηξνθήο θιπ) κε ηελ βνήζεηα θπζηθά ,
ησλ λεχξσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηα εγθεθαινλσηηαίν λεπξηθφ ζχζηεκα θαη ε
ιεηηνπξγία ηνπο θαζνξίδεηαη απφ ηελ βνχιεζε.
Μεξηθνί απφ απηνχο ζρεκαηίδνπλ αηζζεηήξηα φξγαλα ( κχεο ηεο γιψζζα ,
ηνπ πξσθηνχ , ηνπ νθζαικνχ θιπ)

Μνξθνινγία ησλ γξακκσηψλ κπψλ

Δηζαγσγή
Κπξίσο ζα αζρνιεζνχκε θπξίσο κε ηνπο γξακκηθνχο κχεο ηνπ ζψκαηνο ηνπ
ζθχινπ. Ο αξηζκφο θαη βάξνο ησλ νπνίσλ εμαξηάηαη απφ ην είδνο , ηελ θπιή , ην
άηνκν , ηελ ειηθία , ηελ δηαηξνθή , ηελ θαηάζηαζε ηεο πγείαο θαη απφ ηελ άζθεζε.
Καη ππνινγίδνληαη ζε ηεηξαθφζηνη κέρξη θαη πεληαθφζηνη κχεο πεξίπνπ.

Ο γξακκσηφο κπο δηαθξίλεηαη απφ ηξία κέξε : Σελ έθθπζε , ηελ γαζηέξα θαη ηελ
θαηάθπζε.

Έθθπζε νλνκάδεηαη ην άθξν ηνπ κπφο ην νπνίν πξνζθχεηαη ζε αθίλεην ή ζρεηηθά

αθίλεην νζηφ ηνπ ζθειεηνχ.
Γαζηέξα νλνκάδεηαη ην ζψκα ηνπ κπφο ην νπνίν είλαη νγθψδεο θαη πεξηέρνληαη νη
νκάδεο ησλ κπτθψλ ηλψλ.
Καηάθπζε νλνκάδεηαη ην άθξν ηνπ κπφο ην νπνίν πξνζθχεηαη ζε επθίλεην ή ζρεηηθα
επθίλεην νζηφ ηνπ ζθειεηνχ. Καη ελεξγείηαη ε δχλακε ηνπ κπφο.

Οη κχεο πεξηβάιινληαη απφ ηα επηθνπξηθά κφξηα ηα νπνία ηνπο βνεζνχλ λα

ζπγθξαηηνχληαη πάλσ ζηα νζηά , ηνπο βνεζνχλ λα εθηεινχλ ηηο δηάθνξεο θηλήζεηο θαη
ελέξγεηεο ηνπο θαη είλαη ηα εμήο : Σέλνληεο , νη πεξηηνλίεο ,ηα έιπηξα ησλ ηελφλησλ ,
νη νξνγφλνη ζχιαθεο θαη νη κπτθέο ηξνρηιίεο.
Σέλνληεο είλαη ππθλφο ζπλδεηηθφο ηζηφο , κε ππφιεπθε ή ππνθίηξηλε ρξνηά θαη
κε εμαίξεηε αληνρή , νη νπνίνη πξνζθχνληαη ζηα νζηά θαη ζηα άθξα νξηζκέλσλ κπψλ.
Έρνπλ κεγάιε πνηθηινκνξθία γηα απηφ δηαθξίλνληαη ζε , απνλεπξψζεηο , εθθπηηθνί ,
θαηαθπηηθνί , δηάκεζνη , ηελφληηεο εγγξαθέο , πηεξηγνεηδήο , εκηπηεξηγνεηδήο.
Έιπηξα ησλ ηελφλησλ είλαη ηέλνληεο πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηηο αξζξψζεηο
ησλ άθξσλ ηνπ ζψκαηνο. Γηαθξίλνληαη αλάινγα κε ηελ θαηαζθεπή ηνπο ζε
νζηεντλψδή θαη ζε νξνγφλα.

Πεξηηνλίεο είλαη πκέλεο απφ ππθλφ ζπλδεηηθφ ηζηφ , πνπ πεξηβάιινπλ

κεκνλσκέλνπο κχεο ή νκάδεο κπψλ ή βξίζθνληαη αλάκεζα ζηηο κπτθέο ίλεο. Έρνπλ
ππφιεπθε ρξνηά κε εμαίξεηε αλζεθηηθφηεηα θαη ηζρπξνπνηνχλ ηελ ζχζπαζε θαη ηελ
κεηαηφπηζε ησλ κπψλ. Γηαθξίλνληαη ζε ζπλδέζκνπο θαη κεζνκπτθά δηαθξάγκαηα.

44
 Οξνγφλνη ζχιαθεο είλαη ζχιαθεο νη νπνίνη εζσηεξηθά ηνπο δεκηνπξγνχληαη
θνηιφηεηεο κέζα ζηηο νπνίεο ππάξρεη ιίγν νξψδεο πγξφ.
Μπτθέο ηξνρηιίεο ρξεζηκεχνπλ ζηελ ζπγθξάηεζε ησλ ηελφλησλ , νη νπνίνη
κεηαβάιινπλ απφηνκα ηελ θαηεχζπλζή ηνπο. Αλάινγα κε ηελ ζχζηαζή ηνπο
δηαθξίλνληαη ζε νζηέηλεο θαη ζε ηλψδεηο.

Ζ ηαμηλφκεζε ησλ γξακκσηψλ κπψλ γίλεηαη κε ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά :

1. ΢ρήκα θαη κέγεζνο
2. Καηεχζπλζε
3. Θέζε
4. Αξηζκφ ησλ θεθαιψλ πξφζθπζεο
5. Κηλήζεηο

1. Σαμηλφκεζε ησλ κπψλ αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη ην ζρήκα ηνπο:

 Μαθξηνχο κχεο κε αηξαθηνεηδεο , θπιηλδξηθφ , ηαηληνεηδέο ζήκαηα.
 Βξαρείο κχεο κε πνηθίια ζρήκαηα.
 Πιαηηνχο κχεο
 ΢θηθηήξεο κχεο

2. Σαμηλφκεζε αλάινγα κε ηελ θαηεχζπλζε ησλ κπψλ :

 Δπζείο
 Λνμνί
 Πιάγηνη
 Δγθάξζηνη

3. Σαμηλφκεζε αλάινγα κε ηελ ζέζε ηνπο ζην ζψκα :

 Πξφζζηνη
 Οπίζζηνη
 Δζσηεξηθνί
 Δμσηεξηθνί
 Κνηιηαθνί
 Ραρηαίνη

4. Σαμηλφκεζε αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ησλ θεθαιψλ πξφζθπζεο :

 Γηθέθααινη Γηζρηδήο
 Σξηθέθαινη Σξηζρηδήο
 Σεηξαθέθαινη … Σεηξαζρηδήο…

45
5. Σαμηλφκεζε αλάινγα κε ην είδνο ησλ θηλήζεσλ πνπ ηεινχλ :
 Μαζηηήξεο
 Κακπηήξεο
 Δθηίλνληεο
 Πξνζαγσγνί
 Απαγσγνί
 Πξεληζηήο
 Τπηηαζηήο
 ΢θηθηήξεο
 Αλεπξχλσλ
 Αλειθηήξεο
 Καζειθηήξαο
 Σείλσλ
 Πξσηαγσληζηέο
 Αληαγσληζηέο

46
 ΜΤΗΚΟ ΢Τ΢ΣΖΜΑ ΣΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ

1. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΚΔΦΑΛΖ΢

Α. ΓΔΡΜΑΣΗΚΟΗ ΜΤΔ΢
I. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΘΟΛΟΤ ΣΟΤ ΚΡΑΝΗΟΤ
 Μεησπηαίνο
 Ηληαθφο
II. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΠΡΟ΢ΩΠΟΤ
 ΢θηθηήξαο ησλ βιεθάξσλ
 Γαθξπτθφο
 ΢θηθηήξαο ηνπ ζηφκαηνο
 Καζειθηήξαο ηηεο γσλίαο ηνπ ζηφκαηνο
 Βεθαλεηήο
 Καζειθηήξαο ηνπ θάησ ρείινπο

 Γελεηαθφο
 Σνκηθνί
 Επγσκαηηθφο
 Αλειθηήξαο ηνπ πηεξπγίνπ ηεο ξίλαο θαη ηνπ
άλσ ρείινπο
 Αλειθηήξαο ηνπ άλσ ρείινπο
 Κπληθφο
 Καζειθηήξαο ηνπ άλσ ρείινπο
 Ρηληθφο
 Αλεπξίλσλ ηνπο κπθηήξεο

III. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΔΞΩ ΩΣΟ΢

 Πηεξπγηαίνο ρφλδξνο
 Γαθηπιηνεηδήο ρφλδξνο
 Αζπηδνεηδήο ρφλδξνο

 Επγσκαησηηαίνο Εικόνα 10: Μφεσ τθσ κεφαλισ- άνω όψθ

 Μεησαζπηδνεηδήο
 Μεζναζπηδνεηδήο
 Δπηπνιήο αζπηδσηηαίνη
 Δλ ησ βάζεη αζπηδσηηαίνη
 Βξεγκαησηηαιηνο
 Βξεγκαηναζπηδνεηδήο
 Απρελναζπηδνεηδήο
 Απρελσηηαίνη ( Δπηπνιήο , Μέζνο , Δλ ησ βάζεη )
 Παξσηδσηηαίνο
 Βειελσηηαιηνο

47
 Β. ΜΑ΢ΖΣΖΡΗΟΗ ΜΤΔ΢
 Μαζεηήξαο ( Δλ ησ βάζε , Δπηπνιήο )
 Πεξηηνλία ηνπ καζεηήξα
 Παξσηηδηθή πεξηηνλία
 Κξνηαθίηεο
 Κξνηαθηθή πεξηηνλία
 Έζσ πηεξηγνεηδήο
 Έμσ πηεξηγνεηδήο
 Γηγάζηνξαο ηεο θάησ γλάζνπ
Γ. ΤΟΔΗΓΔΗ΢ ΜΤΔ΢
 Γλαζνυεηδήο
 Γελεηνυεηδήο
 Ηληνχεηδήο
 Βεινλνυνεηδήο Εικόνα 11: Μφεσ τθσ κεφαλισ – πλάγια όψθ

 Κεξαηνυνεηδήο
 Δγθάξζηνο πνεηδήο
2. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΣΡΑΥΖΛΟΤ
Α. ΓΔΡΜΑΣΗΚΟ΢ ΚΔΦΑΛΟΣΡΑΥΖΛΗΚΟ΢ ΜΤ΢
 Δπηπνιήο ζθηθηήξαο ηνπ ηξαρήινπ – επηπνιήο κπτθή ζηηβάδα
 Δλ ησ βάζε ζθηθηήξα ηνπ ηξαρήινπ – ελ ησ βάζε κπτθή ζηηβάδα
 Μπψδεο πιάηπζκα ηεο θεθαιήο θαη ηνπ ηξαρήινπ
Β. ΚΟΗΛΗΑΚΟΗ ΜΤΔ΢
 ΢ηεξλνθεθαιηθφο
 Βξαρηνλνθεθαιηθφο
 Κιεηδνθαιηθφο ( θιεηδνκαζηνεηδή κνίξα , θιεηδναπρεληθή κνίξα )
 Κιεηδνβξαρηφληνο
 ΢ηεξλνυνεηδήο
 ΢ηεξλνζπξνεηδήο
 Χκνυεηδήο
 Κνηιηαθφο ζθαιελφο
 Μεζαίνο ζθαιελφο
 Ραρηαίνο ζθαιελφο
 Σξαρειηθή πεξηηνλία ( Δπηπνιήο πέηαιν , Πξνηξαρεηαθφ πέηαιν , Πξνζπνλδπιηθφ
πέηαιν )
Γ. ΡΑΥΗΑΗΟΗ ΜΤΔ΢
 Σξαπεδνεηδήο κε ηηο κνίξεο ( απρεληθή , ξαρηαία )
 Χκνηξαρειηθφο
 Ρνκβνεηδήο κε ηηο κνίξεο ( θεθαιηθή , απρεληθή , ξαρηαία )
 Οδνλησηφο ηξαρειηθφο
 Κεθαιηθφο ζπιεληνεηδήο
 Μείδσλ ζχκπιεθηνο κε ηηο κνίξεο ( ξαρηαία , θνηιηαθή )
 Διάζζσλ ζχκπιεθηνο

48
 Γ. ΔΠΗ΢ΠΟΝΓΤΛΗΚΟΗ ΜΤΔ΢
 Μήθηζηνο ηξαρειηθφο
 Αληψλ ηξαρειηθφο
 Μεζεγθάξζηνη ηξαρειηθνί
 Πνιπζρηδήο ηξαρειηθφο
 Αθαλζψδεο ηξαρειηθφο
 Δπηκήθεο ηξαρειηθφο
 Δπηκήθεο θεθαιηθφο
 Κνηιηαθφο νξζφο θεθαιηθφο
 Οπίζζηνο ινμφο θεθαιηθφο
 Πξφζζηνο ινμφο θεθαιηθφο
 Μείδσλ ξαρηαίνο νξζφο θεθαιηθφο
 Διάζζσλ ξαρηαίνο νξζφο θεθαιηθφο
 Πιάγηνο νξζφο θεθαιηθφο
3. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΘΩΡΑΚΑ
Α. ΓΔΡΜΑΣΗΚΟΗ ΜΤΔ΢
 Χκνβξαρηφληνο
 Ραρηαίνο
 Κνηιηαθφο
Β. ΘΩΡΑΚΗΚΟΗ ΜΤΔ΢
I. ΔΠΗΠΟΛΖ΢
 Καηηψλ
 Δγθάξζηνο
II. ΔΝ ΣΧ ΒΑΘΔΗ
 Αληψλ
 Χκνζσξαθηθφο
 Θσξαθηθή πεξηηνλία
Γ. ΘΩΡΑΚΟ΢ΦΤΗΚΟΤ΢ ΜΤΔ΢
 Σξαπεδνεηδήο
 Πιαηχο ξαρηαίνο
 Δλ ησ βάζεη ξαρηαίνο
 Πξφζζηνο ξαρηαίνο νδνλησηφο
 Οπίζζηνο ξαρηαίνο νδνλησηφο
 Θσξαθνζθπτθή πεξηηνλία
 Δπηκήθεο πιεπξηθφο
 Μήθηζηνο ζσξαθνζθπτθφο
 Αθαλζψδεο ζσξαθηθφο
 Πνιπζρηδήο ζσξαθνζθπτθφο

49
 Γ. ΠΛΔΤΡΗΚΟΗ ΜΤΔ΢
 Κνηιηαθφο νδνλησηφο ζσξαθηθφο
 Δμσηεξηθνί κεζνπιεχξηνη
 Δζσηεξηθνί κεζνπιεχξηνη
 Δλδνζσξαθηθή πεξηηνλία
 Τπεξπιεχξηνη
 Οξζφο ηνπ ζψξαθα
 Δγθάξζηνο ηνπ ζψξαθα
 Γηάθξαγκα
4. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΚΟΗΛΗΑ΢
Α. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΠΛΑΓΗΟΤ ΚΑΗ ΣΟΤ ΚΑΣΩ ΣΟΗΥΩΜΑΣΟ΢ ΣΖ΢ ΚΟΗΛΗΑ΢
 Κνηιηαθφο ρηηψλαο
 Δμσηεξηθφο ινμφο θνηιηαθφο
 Βνπβσληθφο ζχλδεζκνο
 Δζσηεξηθφο ινμφο θνηιηαθφο
 Οξζφο θνηιηαθφο
 Δγθάξζηνο θνηιηαθφο
 Δπηζπαζηήξαο ηεο ηειεπηαίαο πιεπξάο
 Δγθάξζηα πεξηηνλία
 Λεπθή γξακκή
 Πξνεβηθφο ηέλνληαο
 Βνπβνληθφο πφξνο
Β. ΡΑΥΗΑΗΟΗ ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΚΟΗΛΗΑ΢
 Διάζζσλ ςντηεο
 Μείδσλ ςνίηεο
 Λαγφληνο
 Σεηξάγσλνο νζθπτθφο
 Μεζεγθάξζηνη νζθπτθνί
 Λαγφληα πεξηηνλία
5. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΟΤΡΑ΢
Α. ΗΔΡΟΚΟΚΚΤΓΗΚΟΗ ΜΤΔ΢
 Δζσηεξηθφο ξαρηαίνο
 Δμσηεξηθφο ξαρηαίνο
 Δμσηεξηθφο θνηιηαθφο
 Δζσηεξηθφο θνηιηαθφο
Β. ΚΟΚΚΤΓΗΚΟΗ ΜΤΔ΢
 Μεζεγθάξζηνη
 Κνθθπγηθή πεξηηνλία
 Κνθθπγηθφο

50
 6. ΜΤΔ΢ ΣΩΝ ΠΡΟ΢ΘΗΩΝ ΑΚΡΩΝ
Α. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΩΜΟΠΛΑΣΖ΢
I. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΔΞΩΣΔΡΗΚΖ΢ ΔΠΗΦΑΝΔΗΑ΢
 Γειηνεηδήο
 Τπεξαθάλζηνο
 Τπαθάλζηνο
 Διάζζσλ ζηξνγγπιφο
II. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ Δ΢ΩΣΔΡΗΚΖ΢ ΔΠΗΦΑΝΔΗΑ΢
 Τπνπιάηηνο
 Μείδσλ ζηξνγγπιφο
 Κνξαθνβξαρηφληνο
 Σείλσλ ηνλ αξζξηθφ ζχιαθα ηεο σκνβξαρηψληαο δηάξζξσζεο
 Μαζραιηαία πεξηηνλία
Β. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΒΡΑΥΗΩΝΑ
I. ΠΡΟ΢ΘΗΟΗ-ΚΑΜΠΣΖΡΔ΢
 Γηθέθαινο
 Πξφζζηνο
II. ΟΠΗ΢ΘΗΟΗ-ΔΚΣΖΝΟΝΣΔ΢
 Σξηθέθαινο
 Αγθσληαίνο
 Σείλσλ ηεο πεξηηνλίαο ηνπ αληηβξάρηνπ
 Βξαρηφληα πεξηηνλία
Γ. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΑΝΣΗΒΡΑΥΗΟΤ
I. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΠΡΟ΢ΘΗΑ΢ ΔΠΗΦΑΝΔΗΑ΢
 Μαθξχο ππηηάηεο
 Κεξθηδηθφο εθηείλσλ ηνπ θαξπνχ
 Κνηλφο εθηείλσλ ησλ δαθηχισλ
 Δμσηεξηθφο εθηείλσλ ησλ δαθηχισλ
 Βξαρχο ππηηάηεο
 Λνμφο εθηείλσλ ηνπ θαξπνχ
 Δθηείλσλ ηνπ αληίρεηξα θαη ηνπ δείθηε
II. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΟΠΗ΢ΘΗΑ΢ ΔΠΗΦΑΝΔΗΑ΢
 Δμσηεξηθφο σιέληνο
 Δζσηεξηθφο σιέληνο
 Κεξθηδηθφο θακπηήξαο ηνπ θαξπνχ
 ΢ηξνγγπιφο πξεληζηήο
 Δπηπνιήο θακπηήξαο ησλ δαθηχισλ
 Δλ ησ βάζεη θακπηήξαο ησλ δαθηχισλ
 Σεηξαγσληθφο πξεληζηήο
 Πεξηηνλία ηνπ αληηβξάρηνπ

51
52
 Γ. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΥΔΗΡΟ΢
 Δικηλζνεηδείο κχεο 2,3,4.5 δάθηπισλ
 Μεζφζηενη κχεο 2,3,4,5 κεηαθάξπησλ νζηψλ
 Μχεο ηνπ αληίρεηξα
 Μχεο ηνπ δείθηε
 Μχεο ηνπ 5νπ δαθηχινπ
 Πεξηηνλίεο θαη έιπηξα ηνπ κεηαθαξπίνπ
 Πεξηηνλίεο θαη έιπηξα ησλ δαθηχισλ

7. ΜΤΔ΢ ΣΩΝ ΟΠΗ΢ΘΗΩΝ ΑΚΡΩΝ

Α. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΠΤΔΛΟΤ
 Δπηπνιήο γινπηηαίνο
 Μεζαίνο γινπηηαίνο
 Δπηθνπξηθφο γινπηηαίνο
 Δλ ησ βάζεη γινπηηαίνο
 Απηνεηδήο
 Δζσηεξηθφο ζπξνεηδήο
 Γίδπκνη
 Δμσηεξηθφο ζπξνεηδήο
 Σεηξάγσλνο κεξηαίνο
 Σείλσλ ηνπ αξζξηθνχ ζχιαθα ηεο δηαξζξψζεσο ηνπ ηζρίνπ
Β. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΜΖΡΟΤ
I. ΠΡΟ΢ΘΗΟΗ
 Σείλσλ ηεο πιαηηάο πεξηηνλίαο
 Σεηξαθέθαινο
 Οξζφο
 Δμσηεξηθφο πιαηχο
 Δζσηεξηθφο πιαηχο
 Μεζαίνο πιαηχο
 Αξζξηθφο κπο ηνπ γνλάηνπ
II. ΟΠΗ΢ΘΗΟΗ
 Γηθέθαινο
 Ζκηηελνληψδεο
 Ζκηπκελψδεο
 Οπίζζηνο απαγσγφο ηεο θλήκεο
III. Δ΢ΩΣΔΡΗΚΟΗ
 Ραπηηθφο
 Ηζρλφο
 Κηελίηεο
 Πξνζαγσγνί

53
  Μεξηαίν ηξίγσλν
 Πεξηηνλίεο ηνπ κεξνχ ( πιαηηα ,κεξηαία , γινπηηαία θιπ)

Γ. ΜΤΔ΢ ΣΖ΢ ΚΝΖΜΖ΢

I. ΠΡΟ΢ΘΗΟΗ
 Πξφζζηνο θλεκηαίνο
 Κνηλφο εθηείλσλ ησλ δαθηχισλ
 Κακπηήξαο ηνπ πνδφο
 Μεξνκεηαηάξζηα ρνξδή
 Δθηείλσλ ηνπ 1νπδαθηχινπ
 Μαθξχο πεξνληαίνο
 Δμσηεξηθφο εθηείλσλ ησλ δαθηχισλ
 Βξαρχο πεξνληαίνο
II. ΟΠΗ΢ΘΗΟΗ
 Γαζηξνθλήκηνο
 Τπνθλεκίδηνο
 Δπηπνιήο θακπηήξαο ησλ δαθηχισλ
 Ηγλπαθφο
 Οπίζζηνο θλεκηαίνο
 Δμσηεξηθφο θακπηήξαο ησλ δαθηχισλ
 Δζσηεξηθφο θακπηήξαο ησλ δαθηχισλ
 Κλεκηαία πεξηηνλία
Γ. ΜΤΔ΢ ΣΟΤ ΠΟΓΟ΢
 Δικηλζνεηδείο κχεο 2,3,4.5 δάθηπισλ
 Μεζφζηενη κχεο 2,3,4,5 κεηαηάξζησλ νζηψλ
 Μχεο ηνπ αληίρεηξα
 Μχεο ηνπ δείθηε
 Μχεο ηνπ 5νπ δαθηχινπ
 Πεξηηνλίεο θαη έιπηξα ηνπ κεηαηαξζίνπ
 Πεξηηνλίεο θαη έιπηξα ησλ δαθηχισλ

54
 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5
ΦΤΛΖ
ΓΔΡΜΑΝΗΚΟ΢ ΠΟΗΜΔΝΗΚΟ΢
< Deutscher Shaferhund>

1. ΣΑΞΗΝΟΜΖ΢Ζ ΣΖ΢ ΦΤΛΖ΢ ΢ΣΟ ΕΩΗΚΟ ΒΑ΢ΖΛΔΗΟ

Βαζίιεην: ΕΩΑ ( ANIMALIA )

΢πλνκνηαμία: ΢ΠΟΝΓΤΛΩΣΑ
Οκνηαμία: ΘΖΛΑ΢ΣΗΚΑ ( MAMMALIA )
Τθνκνηαμία: ΠΛΑΚΟΤΝΣΟΦΟΡΑ
Σάμε: ΢ΑΡΚΟΦΑΓΑ (CARNIVORA )
Οηθνγέλεηα: ΚΤΝΗΓΔ΢ (CANIDAE )
Γέλνο: ΚΤΝΟΓΗΚΣΖ΢ (CANIS )
Τπνγέλνο: ΚΤΝΟΓΗΚΣΖ΢ ( CANIS )
Δίδνο: ΛΤΚΟ΢ (LUPUS )
Τπνείδνο: ΚΑΣΟΗΚΗΓΗΟ΢ ( FAMILIARIS )
Φπιή: Γεξκαληθφο πνηκεληθφο (DEUTSCHER SHAFERHUND)

΢ΖΜΔΗΩ΢Ζ: Ο Γεξκαληθφο Πνηκεληθφο πξνέξρεηαη απφ ηνλ Canis Familiaris Metris

Optimae θαη ζηελ ζπλέρεηα κε δηαζηαχξσζε κε Πεξζηθφ Μπεξδέ φπνπ δηαζηαπξψζεθε ζηε
ζπλέρεηα κε Canis Lupus.

2. Ζ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΖ΢ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ΢ ΣΖ΢ ΦΤΛΖ΢

Απφ ηελ αξρή ηεο Ηζηνξίαο , ν άλζξσπνο θαη ν ζθχινο έρνπλ κηα ηδηαίηεξε ζρέζε.
΋ηαλ ν άλζξσπνο αλαδεηνχζε άιια δψα γηα λα ηξαθεί , ε νμχηαηε αθνή , ε νμχηαηε
φζθξπζε , ε ηαρχηεηα θαη ε κεγάιε ηθαλφηεηα ηρλειαζίαο ηνπ ζθχινπ , ηνλ θαηέζηεζαλ
ηδαληθφ ζχληξνθν ζηελ αλαδήηεζε θαη ηελ ζχιιεςε ηνπ ζεξάκαηνο ψζηε ε ιέμε θπλήγη
πξνέξρεηαη απφ απηφλ. ΢ε αληάιιαγκα γηα ηελ πξνζθνξά ηνπ απηή , ν ζθχινο εμαζθάιηδε
θαηάιπκα ( δηακνλή ) θαη ηξνθή.
Σφζν ηα ακπληηθά φζν ηα επηζεηηθά ζηνηρεία ηνπ ραξαθηήξα ηνπ ζθχινπ , απέθηεζαλ
φιν θαη κεγαιχηεξε ζεκαζία γηα ηνλ άλζξσπν , θαζψο απηφο εμειηζζφηαλ απφ θπλεγφο ζε
ζηαζεξφ ηξφπν δηαβίσζεο. Ζ θπξηαξρία πάλσ ζηελ γε θαη ζηα δψα απνηέιεζε ηελ αξρή ηεο
θηελνηξνθίαο , φπνπ ν ζθχινο ζα έπαηδε ηνλ ξφιν ηνπ πξνζηάηε.
Αξρίδεη πιένλ ε δηαδηθαζία ηεο εμεηδηθεπκέλεο αλαπαξαγσγήο , αξρηθά ζε δχν
κεγάιεο θαηεπζχλζεηο: α) ηα θπλεγεηηθά θαη β) ηα πνηκεληθά ζθπιηά. Πνιινί ηχπνη
ηζνπαλφζθπισλ αλαιάκβαλαλ λα ειέγρνπλ θαη λα πξνζηαηεχνπλ ηα θνπάδηα , σο βνεζνί θαη
κεξηθέο θνξέο σο αληηθαηαζηάηεο ησλ πνηκέλσλ.

55
 Οη πνηκεληθνί ζθχινη ππήξραλ ζηελ Γεξκαλία επί αηψλεο , κε ηνλ ηχπν θαη ηελ
δηάπιαζή ηνπο λα πνηθίιινπλ αλάινγα κε ην έδαθνο θαη ηηο αλάγθεο κεηαθίλεζή ησλ
θνπαδηψλ. ΋πνπ αξρηθά αλαπηχρζεθαλ θπξίσο δχν ηχπνη: Α) ΢ηα ινθψδε εδάθε ηνπ λφηνπ
αλαπηχρζεθε έλαο ζθιεξνηξάρειν γέλνο ζθπιηψλ εξγαζίαο – κε κεγάιν ζθειεηφ , δπλαηά
πίζσ άθξα , κε έληνλε θιίζε ηνπ κεηψπνπ , φια ζηνηρεία απαξαίηεηα γηα ηελ θίλεζε ζε
απφηνκεο ινθνπιαγηέο φπνπ επέηξεπε λα θπιάλε ηα θνπάδηα. Β) ΢ηηο πεδηάδεο ηεο βφξεηαο
Γεξκαλίαο αλαπηχρζεθε έλαο αζιεηηθφο ηχπνο ζθχινπ , κε κεγάιν δηαζθειηζκφ , ηθαλφο λα
ηξέρεη ρσξίο λα θνπξάδεηαη ζηηο κεγάιεο εθηάζεηο κε ειάρηζηα θπζηθά ή ηερλεηά ζχλνξα
(πεξηθξάμεηο) , φπνπ νλνκάζηεθε « δσληαλφο θξάθηεο» , ηφζν γηα λα ζπγθξαηεί ηα θνπάδηα 9
πνπ ήηαλ ζπλήζσο κεγάια ,φζν λα αληηκεησπίδεη θάζε είδνο εηζβνιείο.
΢ηηο αξρέο ηνπ 19ΟΤ αηψλα , ζηελ Γεξκαλία εληάζεθε ην ελδηαθέξνλ ζηηο εγρψξηεο
θπιέο πνηκεληθψλ. Οη εθηξνθείο ηεο Βηξηεκβέξγεο , πνπ ήηαλ νη ίδηνη θπξίσο θηελνηξφθνη
θαη αγξφηεο , άξρηζαλ λα θνηηνχλ ζηα βφξηα θπξίσο ζηα ζθπιηά ηεο Θνπξηγγίαο , γηα λα
βειηηψζνπλ ηελ ζηάζε ησλ απηηψλ , ην ρξψκα ηνπ ηξηρψκαηνο θαη ηελ εμσζηξεθή
ηδηνζπγθξαζία θαη ην θέθη ηνπ ζηηο πνιχ ζνβαξφηεξεο λφηηεο θπιέο , δειαδή ζηα
ραξαθηεξηζηηθά πνπ πζηεξνχζαλ ηα δηθά ηνπο ζθπιηά. Έηζη δεκηνπξγήζεθε έλαο ηξίηνο ηχπνο
πνηκεληθνχ ζθπιηνχ: Γ) Πνηκεληθφο ηεο Θνπξηγγίαο κε δηάθνξν κήθνο ηξηρψκαηνο , κε ρξψκα
θπξίσο γθξίδν ηνπ ιχθνπ, δελ κπφξεζαλ λα ζηαζεξνπνηήζνπλ ην κήθνο ηξηρψκαηνο.
Οη δξαζηεξηφηεηεο απηέο , έγηλαλ αληηιεπηέο απφ ηνπο θπλφθηινπο θαη ζηηο 16
Γεθεκβξίνπ ην 1891 ηδξχζεθε ε εηαηξία Phylax. Σν ελδηαθέξνλ γξήγνξα εμαθαλίζηεθε θαη
έηζη ε ε εηαηξία δηαιχζεθε.
΢χληνκα ζηηο 22 Απξηιίνπ 1899 , ηελ δηαδέρηεθε ε Έλσζε Γεξκαληθνχ Πνηκεληθνχ
(Der Verein fuer Deutscher Schäferhund -SV) πνπ ζα γηλφηαλ αξγφηεξα ε κεγαιήηεξε θαη
δεκνθηιέζηεξε νξγάλσζε ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν γηα κηα θαη κφλε θπιή. Με πξφεδξν ηνλ
ινραγφ Max von Stefanitz. Απηφο ν κεγάινο θαη δηνξαηηθφο άλζξσπνο ζπλεηδεηνπνίεζε φηη
κε ηελ αλάπηπμε ηεο βηνκεραληθήο θνηλσλίαο , ε αγξνηηθή θνηλσλία ζα έζβελε ζηαδηαθά θαη
ζα έπξεπε λα βξεζνχλ λέεο ρξήζεηο γηα ηνλ πνηκεληθφ ζθχιν. Ήμεξε γηα λα επηβηψζεη ε θπιή
έπξεπε λα θαζηεξσζνχλ πξφηππα γηα λα δεκηνπξγεζεί έλαο εζληθφο πνηκεληθφο. Έλα θξάκα
ησλ θαιχηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο λφηηαο θαη βφξεηαο Γεξκαλίαο. Ζ δηαδηθαζία είρε είδε
αξρίζεη θαη απηφο ζα ηελ νινθιήξσλε. Δπίζεο , ν von Stefanitz είρε ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ
αλζξψπηλε αδπλακία θαη πιενλεμίαο , έηζη έπξεπε λα βξεη έλα ζχζηεκα κε ην νπνίν φρη κφλν
ζα θαζνξηδφηαλ αιιά θαη ζα δηαηεξνχληα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θπιήο ζηηο επφκελεο γεληέο.
Γηα λα εμαζθαιίζεη φηη νη επφκελνη εθηξνθείο δελ ζα έθεπγαλ απφ ην δξφκν πνπ ράξαδε ,
νξγάλσζε έλα πνιχ απζηεξφ πξφγξακκα αλαπαξαγσγήο νκναηκψλ.
Ο πξψηνο εζληθφο Γεξκαληθφο πνηκεληθφο ιεγφηαλ Hektor Linksrhein. Σνλ νπνίν
αγφξαζε ν von Stefanitz απφ ην εθηξνθείν Sparwasser θαη ηνλ κεηνλφκαζε ζε Horand von
Grafrath ζχκθσλα κε ην δηθφ ηνπ ζχζηεκα εθηξνθείνπ. Καη είλαη ν πξψηνο πνπ
θαηαγξάθεθε ζην βηβιίν γελεαινγίαο ( SZ- Zuchtbuch fuer Deutsche Schäferhund) , έηζη
ήηαλ ν ZS1.
Ο δηαζεκφηεξνο γηνο ηνπ Horan απφ ηελ ζθχια εξγαζίαο Mores-Plieningen ήηαλ
Hektor von Schwaben SZ13 ,ν νπνίνο αλαθεξχρζεθε πξσηαζιεηήο Γεξκαλίαο ην 1900 θαη
ην 1901.
Έηζη απφ ηα άκνξθα γέλε ησλ ληφπησλ πνηκεληθψλ ηεο θάζε πεξηνρήο θαη ηελ
δηαζηαχξσζε απηψλ ( βφξησλ θαη λφηησλ ηχπσλ ) ν θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο κεηαβίβαζε ηα
δηθά ηνπ πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ,πξνέθπςε ν λένο ηχπνο εζληθφο Γεξκαληθφο πνηκεληθφο
ζθχινο.

56
 Αθνχ ε Philax απφηπρε σο ιέζρε πξνζηαζία ηεο θπιήο , δηφηη δελ ήηαλ απηφ ην
πξφηππν πνπ ήζειαλ « νη θαηαλαισηέο» αλ είρε ζπλερίζεη ηελ πνξεία ηεο , δηφηη ζα θαηέιεηγε
ζε κία αθφκε θπιή επείδεμεο νκνξθηάο θαη φρη ζαλ κηα θπιή εξγαζίαο.
Με ηελ εμέιημε ηεο βηνκεραληθήο θνηλσλίαο , φπνπ νη αλάγθεο θχιαμεο ησλ
θνπαδηψλ κεηψλνληαλ , κήπσο απηφο ν λένο ηχπνο ζθχινπ-ζαχκα ζα ήηαλ θαηαδηθαζκέλνο λα
πεξλάεη ηελ δσή ηνπ ρσξίο λα εξγάδεηαη θαηαιήγνληαο ζε ζθπιί ζπληξνθηάο θαη απιψο λα
ιακβάλεη κέξνο ζε εθζέζεηο ζθχισλ εξγαζίαο , πνπ ήηαλ ηφζν δεκνθηιείο ζε πνιιέο ρψξεο.
΢ηηο ρψξεο φπνπ ξίδσζε θαιά ε παξνπζία ηνπ Γεξκαληθνχ πνηκεληθνχ , μέζπαζε κηα δηακάρε
σο πξνο ην πφζν ζα έπξεπε λα δηαρσξηζηεί ζε ηχπν εξγαζίαο θαη ζε ηχπν επηδείμεσλ.
Von Stefanitz δελ είρε ηέηνηεο ακθηβνιίεο , φηαλ δεκηνχξγεζε ηελ SV. Ζ αξρή ηεο ζθέςεο
ηνπ , ε εθηξνθή ηνπ Γεξκαληθνχ Πνηκεληθνχ είλαη θπξίσο εθηξνθή ζθπιηνχ εξγαζίαο.
΢ηελ Γεξκαλία , ε αξρή απηή έκεηλε γηα πάληα δσληαλή. Οη ζθχινη πνπ κεηείραλ ζην εηήζην
πξσηάζιεκα έπξεπε λα πεξάζνπλ απφ δνθηκαζίεο εξγαζίαο πξηλ ζεσξεζνχλ θαηάιιεινη γηα
λα δηεθδηθήζνπλ ηίηιν.
Γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηνλ έιεγρν ηεο αγαπεκέλεο ηνπ θπιή , Von Stefanitz
δεκηνχξγεζε κηα νξγάλσζε πάλσ ζηελ νπνία κπνξνχζε λα αζθήζεη απφιπηε εμνπζία. Ζ SV
κπφξεζε λα θαηαθηήζεη ηελ γεληθή απνδνρή , επεηδή ηφζν νη εθηξνθείο θαη θαηαλαισηέο θαη
νη θπλφθηινη απνδέρζεθαλ ην ζχλνινλ ησλ ζηφρσλ θαη αξρψλ ηεο αλάπηπμεο ηεο θπιήο. Δπη
πιένλ , πνιινί ήηαλ εθείλνη πνπ απνδέρζεθαλ λα θαζηεξψζνπλ ηνπο θαλφλεο ηεο SV φπνπ κε
ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ αληί λα ραιαξψλνπλ ηφζν πην απζηεξνί γίλνληαλ.
Ο von Stefanitz δεκηνχξγεζε ηνλ πνηκεληθφ ζθχιν απφ ηελ άπνςε ησλ κειινληηθψλ
ιεηηνπξγηψλ θαη θαζεθφλησλ πνπ πξνέβιεπαη λα επηθξαηνχζαλ , ειπίδνληαο φηη δελ ζα
ππνθαζηζηνχζαλ ηνλ έιεγρν ησλ θνπαδηψλ. Σν πξψην ραξαθηεξηζηηθφ πνπ έπξεπε λα
αμηνπνηεζεί , ήηαλ ην έλζηηρην ηεο θχιαμεο – έλα πξνθαλέο ραξαθηεξηζηηθφ κε ηνλ ηξφπν κε
ηνλ νπνίν νη πνηκεληθνί ζθχινη πξνζηάηεπαλ ηα θνπάδηα απφ θάζε θίλδπλν δειαδή ζεκαίλεη
ηθαλφηεηα , ζέιεζε , ελεξγεηηθή , παζεηηθή. Ζ SV ελζάξξπλε ηα κέιε ηεο λα αλαπηχμνπλ
φιεο ηηο πνιιαπιέο ηδηφηεηεο πνπ είρε ε θπιή έηζη ψζηε ηα ζθπιηά λα είλαη έηνηκα λα
αληαπνθξηζνχλ ζην επξχ θάζκα θαζεθφλησλ πνπ ηα αλέκελαλ ζην κέιινλ λα αληεπεμέιζνπλ
( σο αζηπλνκηθά ζθπιηά , σο ζηξαηησηηθά ζθπιηά θιπ).
Έλαο απφ ηνπο πξψηνπο ξφινπο ηνπ Γεξκαληθνχ πνηκεληθνχ ήηαλ ν αζηπλνκηθφο.
Απφ ην 1901 ε SV πξφηεηλε ηελ ρξήζε απηή ζηηο αξρέο ηεο αζηπλνκίαο. Οη δνθηκέο
απνδνηηθφηεηαο άξρηζαλ ην 1903 , ηα απνηειέζκαηα ήηαλ πνιχ ηθαλνπνηεηηθά θαη ζηελ
ζπλέρεηα πηνζεηήζεθαλ σο πιήξεο ηκήκα ηνπ ζπζηήκαηνο επηβνιήο ηνπ λφκνπ. Έηζη
θπβέξλεζε ηεο Γεξκαλίαο δεκηνχξγεζε ην θέληξν εθηξνθήο αζηπλνκηθψλ ζθπιηψλ ζην
Gruenheide θνληά ζην Βεξνιίλν. ΢ηελ ζπλέρεηα ηα ζθπιηά ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζε ξφινπο
εγθιεκαηνινγηθψλ εξεπλψλ. Ζ εξγαζία απηή απαηηνχζε ηθαλφηεηα ηρλειαζίαο θαη
αλαδήηεζεο έηζη κε εθπαίδεπζε ζε δηάθνξα θέληξα εθπαίδεπζεο δηαπχζησζαλ ηελ πνιχ
αλεπηπγκέλε φζθξεζε έηζη πξνρψξεζαλ λα αλαιακβάλνπλ ππεξεζηαθά θαζήθνληα ηφζν
ζηελ αζηπλνκία θαη ζηελ ζπλέρεηα ζηελ ζηξαηνλνκία. Σν Gruenheide σο Παλεπηζηήκην γηα
ηελ εθπέδεπζε ζθχισλ δηαδφζεθε παγθνζκίσο. Έηζη ην επηζθέπηνληαλ πνιινί εθπξφζσπνη
ησλ αζηπλνκηψλ απφ πνιιέο ρψξεο ην επηζθέπηνληαλ θαη έθεπγαλ κε απφιπηα
εθπαηδεπκέλνπο ζθχινπο κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγεζνχλ βάζεηο γηα ηκήκαηα γηα ηα
αζηπλνκηθά ζθπιηά ζε φιν ηνλ θφζκν γηα ηελ επηβνιή ηνπ λφκνπ.
Με ην μέζπαζκα ηνπ Α Παγθφζκηνπ πνιέκνπ , νη ζηξαηησηηθνί αλέιαβαλ λα
εθκεηαιιεπζνχλ ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ Γεξκαληθνχ πνηκεληθνχ . Ζ νμεία αθνή θαη ε φζθξεζε
ήηαλ αλεθηίκεηεο ζηηο ζθνπηέο γηα ηελ πξνεηδνπνίεζε ζε πεξίπησζε ερζξηθήο επίζεζεο.
Δπίζεο δηαπηζηφζεθε θαη ε αλεθηίκεηε αγάπε , αθνζίσζε ηνπ ζθχινπ πξνοο ηνλ ηδηνθηήηε
ηνπ. Απνηέιεζκα , επηλνήζεθε εηδηθή εθπαίδεπζε κεηαθνξά κελπκάησλ ζε ραξαθψκαηα ,

57
έηζη δεκηνπξγήζεθε ηκήκα ζθχισλ αγγειηνθφξσλ. Δπίζεο νη ηθαλφηεηεο ηρλειαζίαο θαη
φζθξεζεο άξρηζαλ λα πξνζαξκφδνληαη ζηελ αλαδήηεζε ηξαπκαηηψλ θαη λαξθψλ ζην πεδίν
ηεο κάρεο. Ο Γεξκαληθφο Πνηκεληθφο είρε πιένλ θαζηεξσζεί ζηελ παηξίδα ηεο θπιήο ηνπ.
Καζψο ε θπιή θέξδηδε αλαγλψξηζε , ε SV ήηαλ απνθαζηζκέλε λα ηελ δηαηεξήζεη σο
θπιή εξγαζίαο θαη λα κελ αθήζεη λα ππνβαζκηζηνχλ ή λα εμαθαληζηνχλ νη ηθαλφηεηεο γηα ηηο
νπνίεο ν ζθχινο είρε γίλεη ηφζν δηάζεκνο. Οη εθηξνθείο ζθχισλ εξγαζίαο < αγξφηεο ,
πνηκέλεο> δελ θξαηνχζαλ νπζηαζηηθά ζηνηρεία ηεο εθηξνθείο ηνπο αιιά ηνπο έιεηπε θαη ε
γλψζε γηα ηελ λα αλαπηχμνπλ έλα κεγάιν ζθνπφ ζηελ εθηξνθή θαη αληίζεηα αζρνινχληαλ κε
ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηνπο.
Υσξίο θάπνηνλ φπσο ν von Stefanitz είλαη ακθίβνιν θαηά πφζν ε άκνξθε κάδα ησλ
πνηκεληθψλ ζθχισλ ηεο Γεξκαλίαο , ζθχισλ κε δηάθνξεο δηαζηάζεηο δηάπιαζεο , ηξηρψκαηνο
, ραξαθηήξα , ηδηνζπγθξαζίαο , επξφθεηην πνηέ λα δηακνξθσζεί ν Γεξκαληθφο Πνηκεληθφο πνπ
γλσξίδνπκε ζήκεξα. Απηφ πνπ επηδίσθε ηφζν θαζαξά ήηαλ ε αλάγθε γηα έλα πξφηππν γηα
ηελ θπιή πνπ λα είλαη αξθεηά ζαθέο , ιεπηνκεξέο ψζηε λα αθήλεη ειάρηζηεο ακθηβνιίεο
ζηελ εξκελεία ηνπ. Σν πξφηππν πνπ δηακνξθψζεθε λσξίο έκεηλε έλα αλεθηίκεην βηνκεραληθφ
ζρέδην εθηξνθήο ηνπ Γεξκαληθνχ Πνηκεληθνχ κε πνιχ ειάρηζηεο ηξνπνπνηήζεηο κέρξη
ζήκεξα.
Απφ ηελ δεκηνπξγία ηεο Παγθφζκηαο Έλσζεο ΢πιιφγσλ γηα ηνλ Γεξκαληθφ εζληθέο
αξρέο ηνπο λα πηνζεηήζνπλ ην βαζηθφ Γεξκαληθφ Πξφηππν γηα ηελ θπιή , πνπ είλαη πιένλ
γλσζηφ σο Πξφηππν WUSV/FCI (- Γηεπζλήο Κπλνινγηθή Οκνζπνλδίαο). Απηή ε εμέιημε έρεη
νπζηαζηηθά νινθιεξσζεί κε εμαίξεζε ησλ Ζ.Π.Α θαη ηεο Βξεηαλίαο πνπ αλ θαη κέιε ηεο
WUSV δελ έρνπλ αθφκε πξνζαξκνζηεί πιήξεο.
Γηα λα αξρίζεη ε ειεγρφκελε εθηξνθή , ην πξψην ζηάδην είλαη ε δεκηνπξγία ελφο αθξηβνχ
βηνκεραληθνχ ζρεδίνπ , Σν δεχηεξν ζηάδην είλαη , νη εθηξνθείο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ κφλν
δψα αλαπαξαγσγήο επίζεκα εγθξηκέλα.
Ο von Stefanitz , πίζηεπε φηη ην ζχζηεκα αλαθνξάο ζην Βηβιίν Γελεαινγίαο κφλν
αλάινγα κε ηηο λίθεο ζε δηαγσληζκνχο δελ ήηαλ ηθαλνπνηεηηθφ επεηδή ήηαλ αηειέο πνπ
κπνξνχζε λα νδεγήζεη ηνπο εθηξνθείο ζε παξαλνήζεηο.
Ζ SV απνθάζηζε ην βηβιίν γελεαινγίαο έπξεπε λα είλαη έλα αξρείν φισλ ησλ
ππαξρφλησλ Γεξκαληθψλ Πνηκεληθψλ , κε απνδείμεηο ζρεηηθά κε ηελ θαηαγσγή ηνπο. Οη
πιεξνθνξίεο πνπ ζα ππήξραλ ζην Βηβιίν γελεαινγίαο γηα θάζε ζθχιν , ζα απνηεινχζαλ
πνιχηηκν νδεγφ γηα ηνπο εθηξνθείο ζε ζπλεξγαζία κε ην Βηβιίν Δμέηαζεο Ηθαλφηεηαο γηα
Αλαπαξαγσγή ( Δ.Η.Α- Korung).
Σν πξψην βηβιίν Δ.Η.Α ηεο SV δεκηνπξγήζεθε ην 1922. Σν νπνίν ζχκθσλα κε ηηο
επίζεκεο πεγέο ηεο SV: Πξνεηθάδεη κεγάιε πξφνδν γηα ηελ θπιή θαη γεληθά γηα ηελ ζπλέρηζή
ηεο. Σα ζπγθξηηηθά ζηνηρεία ηνπ βηβιίνπ Δ.Η.Α ηεο SV είλαη πξννδεπηηθά δηφηη καο παξέρνπλ
ηελ πιεζηέζηεξε κέρξη ζήκεξα επηζθφπεζε. Πεξηιακβάλεη κεηξήζεηο ηνπ χςνπο ζην
αθξψκην , ην βάζνο ηνπ ζηέξλνπ ηεο πεξηθέξεηαο ηνπ ζψξαθα , ην ζπλνιηθφ κήθνο ζψκαηνο
θαη ην ζσκαηηθφ βάξνο…
Λακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε ζηε ε ζσζηή αλαινγία αλάκεζα ζην χςνο ζην αθξψκην θαη
ην ζπλνιηθφ κήθνο ζψκαηνο , ζσκαηηθή δηάπιαζε λα είλαη παξαιιειφγξακκε γηα ηελ
αληνρή ζην ηξνραζκφ. ΢χκθσλα κε ηηο αθξηβείο κεηξήζεηο ζε 210 ζθπιηά ν κέζνο φξνο
γηα ηνλ αξζεληθφ είλαη : Μήθνο ζψκαηνο= 71εθ. Ύςνο αθξσκίνπ=64,5εθ. Γηαθνξά
κήθνο ζψκαηνο/ χςνπο αθξσκίνπ = 6,5 εθ. Βάζνο ζηέξλνπ=28 εθ. Πεξηθέξεηα
ζψξαθα=75 εθ θαη βάξνο 27,5θηιά.
Καζψο αλαπηπζζφηαλ ε θπιή ζηελ Γεξκαλία , ε θήκε ηεο επεθηάζεθε ζηηο
Ζλσκέλεο Πνιηηείεο Ακεξηθήο θαη ηελ Βξεηαλία θαη απφ εθεί ζε άιιεο ρψξεο. ΢ηελ Ακεξηθή
δελ εηζάρζεθε θαλέλα ζεκαληηθφ ζθπιί πξηλ απφ ηελ ίδξπζε ηνπ Ακεξηθάληθνπ ΢πιιφγνπ

58
Γεξκαληθνχ πνηκεληθνχ ην 1913 θαη ηνλ επψκελν ρξφλν εηζάρζεθε ν Apollo von Hunenstein
φπνπ ην 1919 αλαδεηθλχεηαη σο Δζληθφο πξσηαζιεηήο ΖΠΑ. Ζ πξαγκαηηθή φκσο θαζηέξσζε
ζεκεηψζεθε κεηά ηνλ Α Παγθφζκην πφιεκν. ΢ηξαηηψηεο πνπ επέζηξεθαλ απφ ηα επξσπαίθά
πεδία ησλ καρψλ , αθεγνχληαλ ηα θαηνξζψκαηα ησλ ζθπιηψλ απηψλ. Σν 1919 ηδξχζεθε
ζηελ Βξεηαληθή Έλσζε θαη Λέζρε ηνπ Γεξκαληθνχ πνηκεληθνχ θαη ην 1922 έθζαζαλ ζηελ
Απζηξαιία θαη ην 1929 απαγνξεχηεθε ε εηζαγσγή φπνπ θξάηεζε 43 ρξφληα.
Απφ ηελ ίδξπζε ηεο WUSV θαζηεξψζεθαλ ηα βηβιία Δ.Η.Α ζε πνιιέο ρψξεο εθηφο
ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο SV ( ΖΠΑ, Βξεηαλίαο , Απζηξαιίαο) κε βαζηθφ κέιεκα λα δίλνληαη
αθξηβείο πιεξνθνξίεο ζηνπο εθηξνθείο θαη λα κελ ειέγρεηαη ε αλαπαξαγσγή. Ζζπιινγηθή
απηή πξνζέγγηζε ηεο αλαπαξαγσγήο απνξξίθζεθε απφ ηνπο Ακεξηθαλνχο θαη ζε αγγιφθσλεο
πεξηνρέο. Μεκνλσκέλνη εθηξνθείο πξνζπάζεζαλ θαη πέηπραλ λα ζέζνπλ γεξά ζεκέιηα γηα ηελ
θπιή (παξάδεηγκα ζηηο ΖΠΑ ην θπλνηξνθείν Fortunate Fields Kennel πνπ έθαλε κηα
επηζηεκνληθή κειέηε ηεο θπιήο – δηαζηαπξψλνληαο ηνπο θαιχηεξνπο απνγφλνπο ζθπιηψλ
απφ ηελ Γεξκαλία ζε φηη αθνξά ηελ ηθαλφηεηα ζηελ εξγαζία θαη ηελ δηάπιαζε ηνπ ζψκαηνο
κε απνηέιεζκα λα παξάγεη απνγφλνπο γηα θάζε ηνκέα εξγαζίαο , γηα ηνλ νπνίν ηα ζσκαηηθά
θαη λνεηηθά ηνπο πξνζφληα ηνπο έθαλαλ θαηάιιεινπο ηδηαίηεξα γηα ην θέληξν ζθπιηψλ
νδεγψλ γηα ηπθινχο ( Seeing Eyes) ζην Morristown ηεο Νέαο Τεξζέεο.
΢ηελ Γεξκαλία ηα πξψηα δείγκαηα ηεο θπιήο ( Roland von Starkenburg πξσηαζιεηήο
1906-1907, Tell von der Kriminalpolizei πξσηαζιεηήο 1910 κε θάπσο ηεηξάγσλε ζσκαηηθή
δηάπιαζε , ην 1929 εκθαλίδεηαη ν Utz vom Haus Schuetting ). Ο νπνίνο ζχκθσλα κε ηνλ von
Stefanitz είρε ηελ θαζαξφηεξε ζσκαηηθή δηάπιαζε απνδνηηθνχ θαη ρξεζηηθνχ πνηκεληθνχ
ζθπιηνχ , ηζρπξνχ αιιά ρσξίο ππεξβνιηθφ βάξνο. Ο γηνο ηνπ Voss von Bern έδσζε κεγάιε
επίδξαζε ζηελ Βξεηαλία ελψ ζηηο ΖΠΑ ν πξσηαζιεηήο Pfeffer von Bern πνπ είλαη απφγνλνο
ηεο θφξεο ηνπ Voss ηελ Vicki von Bern.
Ζ ζπλεξγαζία ησλ εθηξνθέσλ ζηελ Γεξκαλία θαη ν ζεβαζκφο ησλ θαλφλσλ ηεο SV ,
ζπλέβαιαλ ζηελ πξνζπάζεηα ηεο επαλφξζσζεο ησλ ειαηησκάησλ θαη ηνληζκνχ ησλ ζεηηθψλ
ζηνηρείσλ ζπγθεθξηκέλσλ γελεαινγηψλ.
Γπζηπρψο ε έιιεηςε θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ θαη ειέγρνπ ζηελ Βξεηαλία θαη ΖΠΑ,
νδήγεζαλ ζε θαηάζηαζε θαηάρξεζε ειεπζεξίαο απφ πιεπξά αζπλείδεησλ θαη
απιεξνθφξεησλ εθηξνθέσλ.
Δλψ ε Γεξκαλία ζπλέρηζε λα παξάγεη άξηζηα ζθπιηά σο ηνλ Β Παγθφζκην πφιεκν
θαη ε εθηξνθή εθηφο ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο SV αθνινχζεζε θαζνδηθή πνξεία ηφζν ζε
πνηφηεηα φζν θαη ζε δεκνηηθφηεηα. Αιιά ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ’70 αληηζηξάθεθε
φπνπ δεκηνπξγήζεθε ε WUSV σο κηα νξγάλσζε αθηεξσκέλε ζηελ βειηίσζε ηεο θπιήο ζε
φιν ηνλ θφζκν κε πξφεδξν ηνλ Dr Chritonlph Rummel.

59
 Εικόνα 12: Χϊρεσ ςϊματοσ – πλάγια όψθ

3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΚΑ ΚΑΗ ΑΝΑΣΟΜΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ ΣΖ΢ ΦΤΛΖ΢

΢ΤΜΦΩΝΑ ΜΔ ΣΟ ΠΡΟΣΤΠΟ ΣΖ΢ ΦΤΛΖ

60
 Εικόνα 13: Γονίωςθ των άκρων – πλάγια όψθ

ΓΔΝΗΚΖ

ΔΜΦΑΝΗ΢Ζ: Ο Γεξκαληθφο Πνηκεληθφο είλαη κεζαίνπ κεγέζνπο ζθπιί , ειαθξψο καθξχο ,

δπλαηφο θαη κε δπλαηνχο κχεο , ηα νζηά είλαη ζηεγλά θαη ηζρπξά , ε ζπλνιηθή θαηαζθεπή
είλαη γεξνδεκέλε , δειαδή , ε πξψηε εληχπσζε πνπ δίλεη έλαο Γεξκαληθφο Πνηκεληθφο είλαη
φηη πξφθεηηαη γηα έλα ζθπιί ιίγν επίκεθεο ζηηο αλαινγίεο , κε δπλαηφ ζψκα γεκάην κχεο. Ζ
αλαινγία ηνπ χςνπο πξνο ην κήθνο θαη ε ζέζε θαη ε ζπκκεηξία ησλ άθξσλ (γσλίεο) είλαη
ζπζρεηηζκέλεο έηζη ψζηε ην ζθπιί λα επηηπγράλεη κεγάιν θαη αλζεθηηθφ βεκαηηζκφ. Ζ
φκνξθε εκθάληζε είλαη επηζπκεηή αιιά δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο , αθνχ πξφθεηηαη γηα ζθπιί
εξγαζίαο.
Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θχινπ πξέπεη λα είλαη ζαθήο , δειαδή , ε αξξελσπφηεηα ηνπ
αξζεληθνχ θαη ε ζειπθφηεηα ηνπ ζειπθνχ πξέπεη λα αλαγλσξίδνληαη ακέζσο ρσξίο
πεξηζψξηα ιάζνπο.

΢ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ: Ο Γεξκαληθφο Πνηκεληθφο πξέπεη λα δίλεη κε ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ κηα

εηθφλα ζηαζεξφηεηαο , γεξνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο , απηνπεπνίζεζεο , απφιπηεο εξεκίαο
(εθηφο ζηελ πεξίπησζε εξεζηζκνχ) , θηιηθήο δηάζεζεο ηαπηφρξνλα φκσο λα είλαη πάληα ζε
επαγξχπλεζε θαη επηζεηηθφο εθπαίδεπζεο. Πξέπεη λα έρεη ζάξξνο , αγσληζηηθφηεηα θαη

61
απνθαζηζηηθφηεηαο γηα λα ελδείθλπηαη σο ζθχινο ζπλνδείαο , θχιαμεο , πξνζηαζίαο ,
δεκφζηαο ππεξεζίαο θαη πνηκεληθφο.
Απνπλέεη αίζζεζε δχλακεο , επθπταο θαη επιπγηζίαο κε αξκνληθέο αλαινγίεο θαη ηίπνηα
ππεξβνιηθφ ή ειιηπέο. Ζ ζπλνιηθή ζηάζε πξέπεη λα θαζηζηά ζαθέο φηη ην ζψκα θαη ην κπαιφ
ηνπ βξίζθνληαη ζε άξηζηε θαηάζηαζε θαη φηη έρεη ηα ζσκαηηθά θαη πλεπκαηηθά πξνζφληα γηα
λα αληαπνθξηζεί ακέζσο ζηελ θνπηαζηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ απαηηείηαη απφ έλα ζθπιί
εξγαζίαο.
Έρνληαο πεξηζζή δσηηθφηεηα , πξέπεη λα είλαη αξθεηά ζπλεξγάζηκνο ψζηε λα πξνζαξκφδεηαη
ζε θάζε πεξίζηαζε θαη λα εθηειεί ην έξγν ηνπ πξφζπκα θαη κε ελζνπζηαζκφ. Πξέπεη λα έρεη
ζάξξνο θαη ηελ απνθαζηζηηθφηεηα λα ππεξεηεί ηνλ εαπηφ ηνπ , ηνλ θχξηφ ηνπ , ηελ νηθνγέλεηα
ζηελ νπνία αλήθεη θαη ηελ ηδηνθηεζία ηνπ αλ ρξεηαζηεί. Πξέπεη λα είλαη πξνζεθηηθφο ,
ππάθνπνο θαη έλα επράξηζην κέινο ηεο νηθνγέλεηαο , ήζπρνο ζηνλ ρψξν ηνπ ,θπξίσο φηαλ
βξίζθεηαη κε παηδηά ,άιια δψα θαη άλεηνο κε ηνπο ελήιηθεο. ΢πλνιηθά πξέπεη λα απνηειεί ηελ
αξκνληθή εηθφλα ηεο εγγελνχο αξηζηνθξαηηθφηεηαο , ηεο εηνηκφηεηαο θαη ηεο απηνπεπνίζεζεο

Εικόνα 14: ΢κελετόσ του Γερμανικοφ ποιμενικοφ – πλάγια όψθ

62
΢ΖΜΑΝΣΗΚΔ΢ ΓΗΑ΢ΣΑ΢ΔΗ΢:

Αξζεληθφο:
Όςνο ζην αθξψκην= 60 εθ – 65 εθ.
Βάξνο = 30 θηιά – 40 θηιά

Θειπθφο:
Όςνο ζην αθξψκην = 55 εθ – 60 εθ
Βάξνο = 22 θηιά- 32 θηιά

Σν κήθνο ζψκαηνο θαη ζηα δχν θίια μεπεξλά ηελ δηάζηαζε ηνπ χςνπο ζην αθξψκην θαηά
10% - 17%.

Εικόνα 15: Μικοσ και φψοσ κορμοφ

ΚΔΦΑΛΗ: Σν θεθάιη είλαη ζθελνεηδέο , έρεη

ζπλνιηθφ κήθνο πεξίπνπ 40% ηνπ χςνπο ζην
αθξψκην ρσξίο λα είλαη ρνλδξνεηδέο ή επίκεθεο. Ζ
γεληθή εηθφλα είλαη ζηεγλή , ελψ έρεη κέηξην θελφ αλάκεζα ζηα απηηά.
Σν κέησπν , φηαλ ην βιέπνπκε απφ επάλσ θαη απφ ην πιάη , έρεη πνιχ κηθξή θακππιφηεηα ,
κε ειάρηζηε ή θαζφινπ θεληξηθή αχιαθα.
Ζ αλαινγία ηνπ κήθνπο θξαλίνπ κε ην κήθνο ηνπ πξφζσπνπ είλαη 50%:50%.
Σν πιάηνο ηνπ θξαλίνπ είλαη ίζν κε ην κήθνο ηνπ
Εικόνα 16: Προςωπικοί άξωνεσ
θξαλίνπ.

63
΢ε θάηνςε ην πάλσ κέξνο ηνπ θεθαιηνχ ζηελεχεη βαζκηαία θαη ηζφξξνπα απφ ηα απηηά σο ην
αθξνξξίλην , θαζψο θαη πξνο ηηο ζθελνεηδέο πιεπξέο ηνπ πξνζψπνπ.
Ρχγρνο ε άλσ γξακκή ηνπ είλαη ίζηα , επζχγξακκν θαη παξάιιειν κε ην θξαλίν.
Υείιε είλαη ηελησκέλα θαη θιείλνπλ θαιά. Έρνπλ ρξψκα ζθνχξν.
Απηηά Μέγεζνο κέηξην ίζν κε ην πιάηνο ηνπ θξαλίνπ. Φέξνληαη φξζηα , θάζεηα θαη
παξάιιεια κεηαμχ ηνπο. ΢ρήκα ηξηγσληθφ θαη θαηαιήγνπλ κπηεξά ζηελ θνξπθή θαη ε
εζσηεξηθή επηθάλεηα ηνπ απηηνχ βιέπεη κπξνζηά. Καηά ηελ θίλεζε ή είλαη ζε ραιαξή ζηάζε
είλαη φξζηα αλ θέξνληαη πίζσ δελ ζεσξείηαη ειάηησκα.
Μάηηα Μέγεζνο κέηξην κε ζρήκα ακπγδάινπ θαη θέξνληαη ζε ζέζε ειαθξψο πιάγηα θαη
ρσξίο λα πξνεμέρνπλ. Υξψκα φζν ην δπλαηφ πην ζθνχξν (θπξίσο θαθέ ή καχξα) θαη λα
απνπλένπλ δπλαηή έθθξαζε.
΢ηφκα Ζ νδνληνζηνηρία πξέπεη λα είλαη πιήξεο , ηζρπξή θαη πγηήο. Γφληηα ζπλνιηθά λα
είλαη 42 ζηνλ αξηζκφ , ζηελ άλσ γλάζνο θέξεη 20 (6 θνπηήξεο , 2 θπλφδνληεο , 8
πξνγφκθηνπο ,4 γνκθίνπο) θαη ζηελ θάησ γλάζν θέξεη 22 ( 6 θνπηήξεο , 2 θπλφδνληεο , 8
πξνγφκθηνπο , 6 γνκθίνπο). Γάγθσκα ςαιηδσηφ δειαδή νη θπλφδνληεο πξέπεη λα θιείλνπλ
ζε ζρήκα ςαιηδηνχ κε ηνπο επάλσ θπλφδνληεο λα ηέκλνπλ ηνπο θάησ θπλφδνληεο.
Τπνγλαζηζκφο , πξνγλαζηζκφο , αλνηθηφ δάγθσκα , αξαηά δφληηα θαη ίζηα παξπθή ζηνπο
θπλφδνληεο ζεσξνχληαη ειαηηψκαηα.
Οζηά ησλ

ζηαγψλσλ πξέπεη λα έρνπλ

δπλαηή αλάπηπμε γηα λα κπνξνχλ ηα δφληηα λα είλαη πνιχ θαιά , βαζεηά θαη δπλαηά
ξηδσκέλα.
Εικόνα 18: Πλάγια όψθ κεφαλισ
Εικόνα 17: Κάτω όψθ κεφαλισ Εικόνα 20: Πρόςοψθ κεφαλισ

ΛΑΗΜΟ΢: Δίλαη δπλαηφο , πνιχ κπψδεο κε ειαζηηθφ δέξκα αιιά ρσξίο λα

είλαη ραιαξφ θαη λα ζρεκαηίδεη πξνγνχιη θαη
πηπρέο. Γνλίσζε σο πξνο ην νξηδφληην ηνπ
ζψκαηνο (θνξκφ) θέξεηαη ζε γσλία 450 ή
ζε νξζή γσλία 90 σο0
πξνο ηελ σκνπιάηε.

64

Εικόνα 21: Αυχενικοί και Θωρακικοί ςπόνδυλοι

ΚΟΡΜΟ΢: ΢πνλδπιηθή ζηήιε ε άλσ γξακκή ηεο ξάρεο μεθηλάεη απφ ηελ βάζε ιαηκνχ ,
πεξλάεη απφ ην έληνλν αθξψκην θαη απφ ηελ ειαθξά θεθιηκέλε πιάηε , νζθχη θαη θζάλεη
κέρξη ηελ ειαθξψο θεθιηκέλε ιεθάλε , ρσξίο δηαθνπή. Δίλαη δπλαηή , γεξή θαη πνιχ κπψδεο.
Οζθχο είλαη θαξδηά , δπλαηά αλεπηπγκέλε , πνιχ κπψδεο θαη ζηαζεξή θαη επιπγηζηε.
Πχεινο ( ηεξφ νζηνχλ) πξέπεη λα είλαη καθξηά , ειαθξψο θεθιηκέλε κε γσλίσζε σο πξνο ην
νξηδφληην ηεο ξάρεο 230 γσλία θαη λα ηειεηψλεη ζηελ βάζε ηεο νπξά; , ρσξίο εκθαλή δηαθνπή.

Εικόνα 22: ΢πονδυλικι ςτιλθ

Θψξαθαο ην πιάηνο είλαη κέηξην. Σν θάησ κέξνο ηνπ φζν ην δπλαηφ καθξχηεξν θαη
πξνηεηακέλν. Σν βάζνο ηνπ είλαη 45% - 48% ηνπ χςνπο ζην αθξψκην. Πιεπξέο είλαη κέηξηα
θπξηέο δειαδή νχηε πνιχ αλνηρηέο ζε ζρήκα βαξειηνχ νχηε πνιχ θιεηζηέο (ειάηησκα). Με
κχεο θαιά αλεπηπγκέλνπο θαη κε ζπλδεηηθφ ηζηφ ηζρπξφ θαη δπλαηφ.

Εικόνα 23: Θϊρακασ – πλάγια όψθ

Εικόνα 24: Άνοιγμα και βάκοσ του κϊρακα – άνω όψθ

65
Λεθάλε είλαη κπψδεο , επξεία , καθξηά θαη είλαη ηνπνζεηεκέλε ζην ηεξφ νζηνχλ ζε ειαθξηά
θιήζε κε γσλία 230 σο πξνο ην νξηδφληην ηεο ξάρεο. Σα θαπνχιηα πξέπεη λα είλαη καθξηά
θαη λα ζρεκαηίδνπλ απαιή θακπχιε θαζψο θαηεβαίλνπλ πξνο ηελ νπξά (θιήζε 230) ρσξίο
δηαθνπή ηεο θνξάο ηεο άλσ γξακκή ηεο ξάρεο. Ο θφθθπγαο θαη ην ηεξφ νζηνχλ απνηεινχλ
ηελ βάζε ησλ θαπνπιηψλ. Σα επίπεδα , ηα θάζεηα ή θνληά θαπνχιηα είλαη αλεπηζχκεηα
(ειάηησκα).

Εικόνα 25: Άξονεσ και γωνίεσ τθσ λεκάνθσ

Εικόνα 26: Πφελοσ – άνω όψθ

Οπξά Μέγεζνο ηεο θζάλεη κέρξη ηελ άξζξσζε ηνπ ηαξζνχ έσο θαη ηελ κέζε ηνπ
κεηαηαξζίνπ θαη ηειεηψλεη ζε ζρήκα ειαθξηνχ ηφμνπ. Ζ θάησ επηθάλεηα θέξεη ειαθξψο
καθξχηεξν ηξίρσκα. Καηά ηελ θίλεζε ή ζε εξεζηζκφ ε νπξά αλεβαίλεη ςειά ρσξίο λα
μεπεξλά ην χςνο ηεο ξάρεο δειαδή είλαη νξηδφληηα. Απαγνξεχεηαη φπνηα ρεηξνπξγηθή
επέκβαζε.

Εικόνα 27:Κλιςθ λεκάνθσ και μθριαίου Εικόνα 28: Οςφυϊκοί-ιεροί-κοκυγικοί

ςπόνδυλοι

66
ΜΠΡΟ΢ΣΑ ΑΚΡΑ: Δίλαη επζχγξακκα απφ φιεο ηηο νπηηθέο γσλίεο θαη απφ κπξνζηά είλαη
απνιχησο παξάιιεια κεηαμχ ηνπο. Μήθνο ησλ πνδηψλ πξέπεη λα είλαη κεγαιχηεξν απφ ην
βάζνο ηνπ ζηέξλνπ θαηά 45% - 55%.
Ωκνπιάηε είλαη καθξηά , δηαηεηαγκέλε ινμά ζε γσλία 450 σο πξνο ην νξηδφληην ηνπ θνξκνχ
θαη ρσξίο λα πξνεμέρεη. Σνπνζεηεκέλε ςειά ζηνπο ζσξαθηθνχο ζπνλδχινπο κε έληνλνπο
κχεο ζρεκαηίδνληαο ηα έληνλα αθξψκηα.
Βξαρηφλην πξέπεη λα είλαη δπλαηφ κε έληνλνπο κχεο θαη ελψλεηαη κε ηελ σκνπιάηε ζε ζρεδφλ
νξζή γσλία 900 ην ηδαληθφ έσο 1100.
΢εκείσζε: Ζ σκνπιάηε θαη ηα βξαρηφλην έρνπλ ίζν κήθνο κεηαμχ ηνπο βξίζθνληαη γεξά
ζπλδεδεκέλα ζηνλ ζψξαθα , κε κπτθή δηάπιαζε κέζεο δχλακεο.
Αγθψλεο δελ πξέπεη λα γπξίδνπλ πξνο ηα έμσ θαη νχηε λα πηέδνπλ πξνο ηα κέζα , ηφζν ζηελ
ζηάζε θαη νχηε θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θίλεζεο.
Αληηβξάρηα απνηεινχληαη απφ σνεηδή νζηά παξά ζηξνγγπιά , ζηεγλά θαη δπλαηά κε πνιχ
δπλαηή θαη θαιή κπτθή δηάπιαζε θαη θέξνληαη θάζεηα πξνο ην έδαθνο. Βιέπνληαο ηα απφ
νπνηαδήπνηε γσλία ε πιεπξά , θαη ηα δχν αληηβξάγρηα , είλαη θάζεηα θαη παξάιιεια κεηαμχ
ηνπο.
Καξπφο θαη κεηαθάξπηα έρνπλ κήθνο ίζν κε ην 1/3 ηνπ αληηβξάρηνπ θαη θέξνληαη ζε ζέζε
ζε γσλία 200-220. Φέξνπλ ζηξνγγπιά θαη δπλαηά νζηά ηα νπνία πεξηβάιινληαη απφ δπλαηνχο
κχεο θαη ζπλδέζκνπο γηα αληέρνπλ ζηελ θνχξαζε. Αλ ε θιήζε ηνπο είλαη κεγαιχηεξε ή
κηθξφηεξε επεξεάδεη ηελ ηθαλφηεηα απφδνζεο θαη ηδηαίηεξα ζηελ αληνρή.
Γάθηπια: Δίλαη ζθηθηά ζπλδεδεκέλα κε θπξηφ θαη θακππισηά ζρήκα θαη θαηαιήγνπλ ζε
δπλαηά θαη θπξηά λχρηα. Φέξνπλ πέικαηα ζθιεξά αιιά φρη ηξαρηά κε ζθνχξν ρξψκα
(γθξίδν).

Εικόνα 29: Ορκι κζςθ των Εικόνα 31: Γωνίωςθ και

Εικόνα 30: Άξωνεσ και όψθ άξωνεσ του μετακαρπίου
πρόςκιων άκρων – πρόςκια
γωνίωςθ τθσ ωμοβραχιόνιασ
κορμοφ.
γωνίασ

67
ΟΠΗ΢ΘΗΑ ΑΚΡΑ: Φέξνληαη ειαθξφο πην πίζσ απφ ην ζψκα. ΋ηαλ ηα βιέπνπκε απφ πίζσ
ηα δχν άθξα , είλαη παξάιιεια κεηαμχ ηνπο θαη θάζεηα πξνο ην έδαθνο.

Μνηξφο είλαη πνιχ κπψδεο κε ηζρπξνχο κχεο , δπλαηφο γηα λα ζπγθξαηά θαιά ηελ ιεθάλε. Σν
κνηξηαίν νζηνχλ φηαλ ην βιέπνπκε απφ ηα πιάγηα, ζρεκαηίδεη γσλία 1200 ζε ζρέζε κε ηελ
ιεθάλε. Δίλαη ζηξνγγπιφ δπλαηφ νζηφ ην νπνίν αξζξψλεηαη πξνο ηα θάησ κε ηελ θλήκε.
Πεξηβάιιεηαη απφ φιεο ηηο πιεπξέο απφ δπλαηνχο θαη ηζρπξνχο κχεο θαη ζπλδέζκνπο γηα λα
δίλνπλ αξθεηή ψζεζε ζηνλ θνξκφ πξνο ηα εκπξφο. ΢ρεκαηίδνληαο ηνπο γνθνχο.

Κλήκε είλαη κπψδεο κε πνιχ ηζρπξνχο κχεο. Αξζξψλεηαη κε ην κνηξηαίν νζηφ ζρεκαηίδνληαο
γσλία 1200 φηαλ ην βιέπνπκε απφ ηα πιάγηα.
Σαξζφο θαη κεηαηάξζηα αξζξψλνληαη θάζεηα σο πξνο ην νξηδφληην ηνπ εδάθνπο πξνο ηα
θάησ ζρεκαηίδνληαο νξζή γσλία 900 θαη πξνο ηα άλσ ζε ζρέζε κε ηελ θλήκε 1200 γσλία.
Μεηαηάξζηα ,φηαλ ηα βιέπνπκε απφ πίζσ , θέξνληαη θάζεηα πξνο ην έδαθνο θαη παξάιιεια
κεηαμχ ηνπο. Απνηεινχληαη απφ ζηξνγγπιά δπλαηά θαη ηζρπξά νζηά ηα νπνία πεξηβάιινληαη
απφ ηζρπξνχο κχεο ζηελ πίζσ πιεπξά θαη δπλαηνχο ζπλδέζκνπο ζε φιεο ηηο πιεπξέο.
Γάθηπια έρνπλ ζρήκα θπξηφ θαη θακππισηφ πνπ θαηαιήγνπλ ζε γακςά δπλαηά λχρηα
ζθνχξνπ ρξψκαηνο. Δίλαη ζθηρηά ζπλδεδεκέλα κεηαμχ ηνπο. Φέξνπλ πέικαηα ζθιεξά αιιά
φρη ηξαρηά κε ζθνχξν ρξψκα (γθξίδν).

Εικόνα 33: Γωνίωςθ οπίςκιου άκρου 1

Εικόνα 32: Ορκι κζςθ των οπίςκιων άκρων και τθσ
λεκάνθσ.

Εικόνα 34: Γωνίωςθ οπίςκιου άκρου 2.

68
 ΚΗΝΖ΢ΗΟΛΟΓΗΑ:
Ο Γεξκαληθφο πνηκεληθφο είλαη έλα ζθπιί ηξνραζκνχ θαη εξγαζίαο. Έηζη ην κήθνο
ηνπ ζψκαηνο θαη νη γσληψζεηο ησλ κειψλ ηνπ πξέπεη λα είλαη ηέηνηεο πνπ λα ηνπ επηηξέπνπλ
ρσξίο λα θαηαβάιιεη ζεκαληηθή κεηαβνιή ηεο θακππιφηεηαο ηεο ξάρεο , λα πξνσζεί ηα πίζσ
κέιε σο θάησ απφ ηνλ θνξκφ ηνπ θαη κε ηα κπξνζηηλά ζθέιε λα θάλεη έθηαζε ηνπ ίδηνπ
κήθνπο. Κάζε ηάζε γηα ππεξβνιηθή γσλίσζε ησλ πίζσ άθξσλ έρεη σο απνηέιεζκα λα
κεηψλεηαη ε αληνρή , ε ηζρχο θαη άξα κείσζε ηεο απφδνζεο ηνπ ζηελ εξγαζία.

Εικόνα 36: Κίνθςθ - 2

Εικόνα 35; Κίνθςθ - 1

Οη ζσζηέο αλαινγίεο θαη γσληψζεηο , επηηξέπνπλ κηα θίλεζε δηαζθειηζκνχ κε κεγάιν εχξνο ,
επίπεδε απφ πάλσ απφ ην έδαθνο , πνπ δίλεη ηελ αίζζεζε ηεο
πξνο ηα εκπξφο ρσξίο λα
θαηαβάιιεηαη

πξνζπάζεηα.

Εικόνα 37: Ορκι κίνθςθ των Εικόνα 38: Ορκι κίνθςθ των
πρόςκιων άκρων - πρόςοψθ οπίςκιων άκρων – πίςω όψθ

69
 Εικόνα 40: Άξωνεσ του βςωτοφ
βθματιςμοφ κατά τθν κίνθςθ -
κάτω όψθ

Εικόνα 39: Άξωνεσ των άκρων κατά

τον ςωςτό βθματιςμό

70
Ζ ζέζε ηνπ θεθαιηνχ πξέπεη λα είλαη ειαθξά ηελησκέλν πξνο ηα εκπξφο θαη ε νπξά ειαθξά
αλαζεθσκέλε , θαηά ηελ δηάξθεηα ελφο ήξεκνπ ηξνραζκνχ κε θαλνληθφ ξπζκφ , δίλνληαο ηελ
αίζζεζε φηη ε άλσ γξακκή ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο , απφ ηελ βάζε ησλ απηηψλ έσο ηελ άθξε
ηεο νπξάο , είλαη ρσξίο δηαθνπή ζρεδφλ αθίλεηε.

Εικόνα 42: Ορκι κζςθ τθσ ωμοβραχιϊνια

Εικόνα 41: ΢ωςτόσ βθματιςμόσ κατά τον τροχαςμό
διάρκρωςθσ και ιςχιακθσ διάρκρωςθσ κατά τον
τροχαςμό.

Εικόνα 43: Ορκι κίνθςθ των άκρων κατά τον

τροχαςμό - πρόςοψθ

71
 ΓΔΡΜΑ: Δίλαη ειαζηηθφ , πξνζθνιιεκέλν ραιαξά ζε νιφθιεξν ην ζψκα αιιά , ρσξίο λα
δεκηνπξγεί πηπρψζεηο.

ΣΡΗΥΩΜΑ:
Πνηφηεηα ηξηρψκαηνο: Σν ζσζηφ ηξίρσκα είλαη ζθιεξφ , ίζην κε κέηξην κήθνο κε
ππφζηξσκα. Δίλαη αδηάβξνρν.
Δμσηεξηθφ ηξίρσκα: ΋ζν ην δπλαηφλ ππθλφηεξν , κε ίζηεο ζθιεξέο ηξίρεο θαιά
πξνζθνιιεκέλεο ζην δέξκα. ΢ην θεθάιη , ζηα απηηά , ζηηο πξφζζηεο πιεπξέο ησλ άθξσλ θαη
αλάκεζα ζηα δάθηπια είλαη θνληφ. ΢ηνλ ιαηκφ είλαη καθξχηεξν θαη ππθλφηεξν. ΢ηνλ θνξκφ
( απφ ηελ βάζε ηνπ ιαηκνχ κέρξη ηελ ιεθάλε θαη ηνπο κνηξνχο ησλ πνδηψλ) είλαη κέηξην ην
κέγεζνο ηνπ ηξηρψκαηνο θαη ππθλφ. ΢ηηο πίζσ πιεπξέο ησλ νπίζζησλ άθξσλ κέρξη ηνπο
ηαξζνχο ην ηξίρσκα είλαη ειαθξψο καθξχηεξν θαη ππθλφηεξν ζρεκαηίδνληαο έληνλα
«παληειφληα».
Δζσηεξηθφ ηξίρσκα: Λεπηφ πάρνο ηεο ζηηβάδαο , πνιχ ππθλφ θαη θαιά ξηδσκέλν ζην δέξκα
κε πνιχ κηθξφ κήθνο ησλ ηξηρψλ. Πξνζηαηεχεη ηνλ ζθχιν απφ ηα έληνλα θξχα θαη ηηο ςειέο
ζεξκνθξαζίεο.
Υξψκα ηξηρψκαηνο: Μνλφρξσκν καχξν , γθξίδν (ηνπ ιχθνπ) έληνλν ή ειαθξχ. Απνρξψζεηο
καχξε ξάρε θαη πάληα καχξε κάζθα θαη ην ηέινο ηεο νπξάο καχξν.

Εικόνα 44 Εικόνα 45
Εικόνα 46

72
Εικόνα 47 Εικόνα 48
Εικόνα 49

Εικόνα 52
Εικόνα 50
Εικόνα 51

73
 Εικόνα 53

Εικόνα 54

Εικόνα A Εικόνα B
Εικόνα G

Εικόνα D Εικόνα E Εικόνα F

74
 ΠΡΑΚΣΗΚΟ ΜΔΡΟ΢
ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ

Απφ ηα πξψηα ρξφληα ηεο δσήο ηνπ ν άλζξσπνο αλαθάιπςε ην θπλήγη , γηα λα
κπνξέζεη λα επηβηψζεη. Κπλεγνχζε δηάθνξα ζειαζηηθά δψα ( ρνξηνθάγα ,
ζαξθνβφξα θ.α ) , πηελά , εξπεηά θ.ιπ. Σα θπλεγνχζε ηφζν γηα ην θξέαο , ην δέξκα ,
ηελ γνχλα , ηα νζηά θαη ηα πηεξά αιιά θαη λα πξνζηαηεχζεη ηελ δσή ηνπ θαη ηα
ππάξρνληά ηνπ.
Κπλήγη
Με ηελ εμέιημε ηεο αλζξσπφηεηαο κέζα ζηνπο αηψλεο ην θπλήγη ζεσξείηαη
κέρξη ζήκεξα σο άζιεκα ή hobby αιιά θαη επάγγεικα. Οη άλζξσπνη αλέπηπμαλ
κεζφδνπο ζπληήξεζεο ηφζν γηα ην δέξκα θαη γηα ηα νζηά γηα λα επηδπθλίνπλ ηα
ζεξάκαηα ηνπο σο ηξφπαηα θαη ελζχκηα.
Δπηζηήκε
΋ηαλ ζπνπδαίνη επηζηήκνλεο ηεο Αλαηνκίαο , ηεο Εσνινγίαο ,ηεο
Αξραηνινγίαο , ηεο Βηνινγίαο , θαη εμεξεπλεηέο ήζειαλ λα κάζνπλ πεξηζζφηεξα
πξάγκαηα γηα ηελ κνξθνινγία ησλ δψσλ ( εμσηεξηθά θαη εζσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά
) θαη ηηο ζπλήζεηεο δηαηξνθήο ηνπο ,αλαθάιπςαλ δηάθνξεο κεζφδνπο ζπληήξεζεο ησλ
πησκάησλ ( νιφθιεξα ή ηκήκαηα ) , ησλ ζθειεηψλ , ηνπ δέξκαηνο , δηάθνξσλ
νξγάλσλ ( γελλεηηθά φξγαλα , νπξνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο θιπ). ΢ε απηήλ ηελ
εξγαζία κε ελδηαθέξεη νη κέζνδνη ζπληήξεζεο ή θαηαζθεπήο ζθειεηψλ ησλ δψσλ.

Μέζνδνη απνκάθξπλζε ηεο κπτθήο κάδαο θαη ζπληήξεζεο ησλ νζηψλ ησλ δψσλ
 Μέζνδνο ηνπ βξαζκνχ.
 Μέζνδνο ηνπ εληαθηαζκνχ.
 Μέζνδνο ηεο ρξήζεο εληφκσλ.
 Μέζνδνο ηεο ρξήζεο ρεκηθψλ νπζηψλ.
 ΢χλζεηε κέζνδνο.

Ζ επηινγή ηεο κεζφδνπ εμαξηάηαη θπξίσο :

 Οξγάλσζε ηνπ εξγαζηεξίνπ.
 Υξφλνο παξαζθεπήο ηνπ ζθειεηνχ.
 ΢θνπφ ηεο παξαζθεπήο ηνπ ζθειεηνχ.
 Βαζκφο αξηηφηεηαο
 Βαζκφο ηειεηφηεηαο.

75
 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1
ΜΔΘΟΓΟΗ ΑΠΟΜΑΚΡΤΝ΢Ζ΢ ΣΖ΢ ΜΤΗΚΤΗΚΖ΢
ΜΑΕΑ΢ ΑΠΟ ΣΟΝ ΢ΚΔΛΔΣΟ ΣΧΝ ΕΧΧΝ

1. Μέζνδνο ηνπ βξαζκνχ

΢ηάδηα:
 Δχξεζε θαη ζαλάησζε ηνπ δψνπ.
 Αθαίκαμε
 Δθδνξά
 Δθζπιαρληζκφο
 Σεκαρηζκφο ηνπ πηψκαηνο ( αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπ δψνπ ή αλάινγα
κε ην κέγεζνο ησλ δνρείσλ πνπ ζα ηνπνζεηεζνχλ γηα βξαζκφ)
 Βξαζκφο ησλ ηεκαρίσλ.
 Αθαίξεζε ηεο κπτθήο κάδαο
 Απνζήθεπζε ησλ νζηψλ ζηελ θαηάςπμε

Τιηθά
 Μαραίξηα
 Νπζηέξηα
 Λαβίδεο
 Μεηαιιηθά δνρεία
 Δζηία πγξαεξίνπ ή ειεθηξηθή εζηία ή εζηία θσηηάο κε μχια
 Νεξφ
 Καηαςχθηε
Πιενλεθηήκαηα
 Γξήγνξε
 Οηθνλνκηθή
 Αξθεηά θαιφο βαζκφο ηειεηφηεηαο
 Τςειφο βαζκφο αξηηφηεηαο
 Γελ δεκηνπξγείηαη θαθνζκία
Μεηνλεθηήκαηα
 Καηαζηξνθή ησλ καιαθψλ νζηψλ θαη ρφλδξηλσλ κεξψλ ησλ νζηψλ.
 Γελ είλαη ηειείσο ιεπθά ηα νζηά.
΢εκείσζε: Ζ κέζνδνο απηή πξέπεη λα απνθεχγεηαη γηα ηα λεαξά δψα , δηφηη ηα
νζηά πνπ δελ έρνπλ νζηενπνηεζεί πιήξσο ραιάλε θαη ε ζπλαξκνιφγεζε ηνπ
ζθειεηνχ ζα είλαη αηειήο. Γηα απηφ θαηά ηνλ βξαζκφ πξέπεη ε ζεξκνθξαζία λα
είλαη ειεγρφκελε ε ζεξκνθξαζία.

76
2. Μέζνδνο καιάθσζεο ησλ ηζηψλ

Ζ κέζνδνο απηή είλαη κηα παξαιιαγή ηεο κεζφδνπ ηνπ βξαζκνχ , δειαδή
ρξεζηκνπνηνχκε ριηαξφ λεξφ θαη ηα ηεκάρηα ηνπ δψνπ κέλνπλ γηα αξθεηέο ψξεο ζε
απηφ κέρξη λα καιαθψζεη ε κπτθή κάδα θαη λα ηελ απνκαθξχλνπκε κε ηελ
βνήζεηα ηεο ιαβίδαο θαη ηνπ λπζηεξηνχ.
Πιενλεθηήκαηα
 Οηθνλνκηθή
 Αξθεηά θαιφο βαζκφο αξηηφηεηαο
 Παξακέλνπλ νη ζχλδεζκνη ησλ νζηψλ

Μεηνλεθηήκαηα
 Υξνλνβφξα
 Γεκηνπξγία δπζνζκίαο
 ΢θνχξν ρξψκα ηα νζηά

3. Μέζνδνο ηνπ εληαθηαζκνχ

΢ηάδηα
 Δχξεζε ηνπ δψνπ
 Θαλάησζε
 Δληαθηαζκφο ηνπ πηψκαηνο
 Υξφλνο απνζχλζεζεο ηνπ πηψκαηνο.
 Δθηαθηαζκφο ησλ νζηψλ
 Απνιχκαλζε ησλ νζηψλ
 Απνζήθεπζε ησλ νζηψλ
 ΢πλαξκνιφγεζε ηνπ ζθειεηνχ
Τιηθά
 Μαραίξηα
 Υψξνο εληαθηαζκνχ
 Δξγαιεία εθηαθηαζκνχ
 Μέζα απνιχκαλζεο
Πιενλεθηήκαηα
 Οηθνλνκηθή
 Γελ απαηηείηαη νξγαλσκέλν εξγαζηήξην
Μεηνλεθηήκαηα
 Υξνλνβφξα
 ΢θνχξνο ρξσκαηηζκφο ησλ νζηψλ
 Απψιεηα νζηψλ
 Κίλδπλνο κφιπλζεο ηνπ παξαζθεπαζηή

77
  Καθνζκία
΢εκείσζε: ΢ηε κέζνδν απηή ιακβάλνληαη απζηεξά κέηξα πγηεηλήο θαη
απνιχκαλζεο ησλ νζηψλ , ηνπ παξαζθεπαζηή ,ηνπ ρψξνπ εληαθηαζκνχ θιπ. Ο
εθηαθηαζκφο πξέπεη λα γίλεηαη πνιχ πξνζερηηθά γηα λα κελ έρνπκε απψιεηα ησλ
νζηψλ.

4. Μέζνδνο ηεο ρξήζεο εληφκσλ

Εικόνα 1: Κάνκαροι -
Demestid

Κάζε δείγκα απεξηφξηζην ζε δηεζλή θξαλίσλ πξνεηνηκάδεηαη πξνζεθηηθά κε ηε ρξήζε ησλ

θαλζάξσλ dermestid *. Σα κνπζεία θαη ηα παλεπηζηήκηα έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη απηήλ ηελ κέζνδν
γηα ζρεδφλ 100 έηε. Σα νζηά έρνπλ θαηαζηήζεη απηήλ ηελ πνηνηηθή πξνεηνηκαζία κνπζείσλ
δηαζέζηκε ζε φια ηα δεκφζηα θαη ηδησηηθά ζπκθέξνληα. Σέινο, θάζε δείγκα αθαηξείηαη ην ιίπνο
θαη ιεπθαίλεηαη ρξεζηκνπνηψληαο κηα ρεκηθή δηαδηθαζία. Απηή ε δηαδηθαζία είλαη έλα νπζηαζηηθφ
βήκα πνπ ζα εμαζθαιίζεη έλα ειθπζηηθφ θαη πγεηνλνκηθφ θνκκάηη ηξνπαίσλ ή επίδεημεο.
Μπνξείηε λα είζηε βέβαηνη φηη ην δείγκα ζαο ζα πξνεηνηκαζηεί επηδέμηα ρσξίο ηε δηαθέλσζε ηνπ
θφθθαινπ, ην ξάγηζκα ησλ δνληηψλ, ηε ραιάξσζε ηνπ θφθθαινπ ή δεκία απφ ην βξάζηκν.

΢ηάδηα
 Δχξεζε ηνπ δψνπ
 Θαλάησζε ηνπ δψνπ
 Δθδνξά
 Δθζπιαρληζκφο
 Σεκαρηζκφ ηνπ δψνπ
 Σνπνζέηεζε ησλ ηεκαρίσλ ζε εηδηθά δνρεία κε ηα θαηάιιεια έληνκα
 Απνζήθεπζε ησλ νζηψλ
Τιηθά
 Μαραίξηα
 Νπζηέξηα
 Καηάιιεια δνρεία
 Μέξνο αλαηξνθήο θαη θχιαμεο ησλ εληφκσλ
Πιενλεθηήκαηα
 Άξηζηνο βαζκφο αξηηφηεηαο ησλ νζηψλ
 Πνιχ πςειφο βαζκφο ηειεηφηεηαο ησλ νζηψλ
 Άξηζηνο βαζκφο ηεο εκθάληζεο ηνπ παξαζθεπάζκαηνο
 Γελ ρξεηάδνληαη πςειά κέηξα πγηεηλήο

78
79
 Μεηνλεθηήκαηα
 Υξνλνβφξα ( φιε ε δηαδηθαζία κπνξεί λα θξαηήζεη 3 κήλεο πεξίπνπ )
 Αθξηβή
΢εκείσζε: Ζ κέζνδνο απηή ρξεηάδεηαη πνιχ θαιά νξγαλσκέλν θαη εμνπιηζκέλν
εξγαζηήξην. Ζ κέζνδνο απηή ρξεζηκνπνηείηαη ζε κνπζεία ηεο ηζηνξίαο ηεο
νζηενινγίαο. Λακβάλεη ρψξα ζε εηδηθά δηακνξθνκέλνπο θαη κεκνλνκέλνπο
ρψξνπο.

5. Μέζνδνο ηεο ρξήζεο ρεκηθψλ νπζηψλ

Τιηθά
 Τπεξνμείδην ηνπ πδξνγφλνπ 10% ( PERYTROL)
 Ακκσλία
 Καπζηηθή πνηάζα
 Καζαξή βελδίλε
Πιενλεθηήκαηα
 Πνιχ θαιφο βαζκφο αξηηφηεηαο
 Πνιχ θάινο ιεπθφο ρξσκαηηζκφο ησλ νζηψλ
 Πνιχ θαιφο βαζκφο εκθάληζεο ηνπ παξαζθεπάζκαηνο
 Γελ δεκηνπξγείηαη θαθνζκία
Μεηνλεθηήκαηα
 Υξνλνβφξα
 Πνιχπινθε
 Απαηηεί πνιχ θαιά νξγαλσκέλν εξγαζηήξην

6. ΢χλζεηε κέζνδνο

Γίλεηαη ζπλδπαζκφ ησλ πην πάλσ κεζφδσλ γηα λα εμαζθαιίζνπκε θπξίσο:

 Μείσζε ηνπ ρξφλνπ παξαζθεπήο
 Καιχηεξα απνηειέζκαηα ζηελ εκθάληζε ηνπ παξαζθεπάζκαηνο
 Με δεκηνπξγία θαθνζκίαο
 Πην αζθαιή γηα ηελ πγεία ηνπ παξαζθεπαζηή θιπ.

Οη θπξηφηεξνη ζπλδπαζκνί είλαη :

 Μέζνδνο ηνπ βξαζκνχ κε ηελ ρξήζε ρεκηθψλ νπζηψλ
 Μέζνδνο ηεο ρξήζεο εληφκσλ κε ηελ ρξήζε ρεκηθψλ νπζηψλ.

80
 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2
ΠΑΡΑ΢ΚΔΤΖ ΢ΚΔΛΔΣΟΤ ΣΟΤ ΢ΚΤΛΟΤ ΜΔ ΣΖΝ
ΜΔΘΟΓΟ ΣΟΤ ΒΡΑ΢ΜΟΤ ΚΑΗ ΣΖΝ ΥΡΖ΢Ζ
ΥΖΜΗΚ΍Ν ΟΤ΢Η΍Ν
ΔΗ΢ΑΓΩΓΖ

Ζ επέιεμα ηελ κέζνδν απηή δηφηη , είλαη νηθνλνκηθή , γξήγνξε , δελ ρξεηάδεηαη
πνιχ θαιφ νξγαλσκέλν εξγαζηήξην , δελ δεκηνπξγείηαη θαθνζκία , δελ έρνπκε
θίλδπλν κφιπλζεο απφ επηθίλδπλνπο παζνγφλνπο νξγαληζκνχο.

΢ηάδηα : Δπηινγή ηνπ είδνπο θαη θπιή , Δχξεζε ηνπ δψνπ , Δθδνξά , Δθζπιαρληζκφο ,
Σεκαρηζκφο , Απνκάθξπλζε ηεο κπτθήο κάδαο - Μέζνδνο ηνπ βξαζκνχ , Λεχθαλζε
ησλ νζηψλ , ΢πλαξκνιφγεζε ησλ νκάδσλ ησλ νζηψλ θαη Σειηθή ζπλαξκνιφγεζε ηνπ
ζθειεηνχ.

΢ΣΑΓΗΟ 1ν- ΔΠΗΛΟΓΖ ΣΟΤ ΔΗΓΟΤ΢ ΚΑΗ ΣΖΝ ΦΤΛΖ ΣΟΤ ΕΩΟΤ.

Δπέιεμα ηνλ ζθχιν Canis lupus familiaris θαη ηελ θπιή Γεξκαληθφο
πνηκεληθφο ή ιπθφζθπιν ( German shepherd dog , Alsadia dog) γηα ηνπο εμήο
ιφγνπο.
1Ο΢: Δίλαη ε αγαπεκέλε κνπ θπιή θαη ζα αζρνιεζψ επαγγεικαηηθά κε ηελ εθηξνθή
ηνπ Γεξκαληθνχ πνηκεληθνχ ( show line ). ΢πλεπψο πξέπεη λα γλσξίδσ πνιχ θαιά ηα
standar αλαηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θπιήο.
2Ο΢: Σν ζρεηηθά κεζαίν ζσκαηηθφ βάξνο ( 25-40 kg) , γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο
δηεμαγσγήο ησλ εξγαζηψλ.
3Ο΢ : Ζ ζπγθξηηηθή κειέηε ησλ ζαξθνβφξσλ δψσλ κε ηα άιια εθηξεθφκελα
παξαγσγηθά είδε ( βννεηδή , ηππνεηδή , ρνίξνη , αίγεο , πξφβαηα γάηεο θιπ ).

΢ΣΑΓΗΟ 2ν – ΔΤΡΔ΢Ζ ΠΣΩΜΑΣΟ΢

Απεπζχλζεθα ζηνλ θχξην Βαζίιεην Φίρα θαζεγεηήο θηελίαηξν θαη ππεχζπλν

ηνπ λεθξνηνκείνπ ηεο θηεληαηξηθήο θιηληθήο ηνπ Αξηζηνηέιεηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο
Θεζζαινλίθεο, ιφγσ ηεο απαγφξεπζεο λα ζαλαηψλνπκε δψα κε παξαγσγηθά ( ζθχιν
, γάηα , άινγα θιπ ) , ζηελ πεξίπησζή καο είλαη ν ζθχινο , απφ ηνλ λφκν.
Ο ζθχινο απηφο ήηαλ βαξηά άξξσζην θαη έρεη ζαλαησζεί κε ηελ κέζνδν ηεο
επζαλαζίαο θαη ην δψν πήγαηλε γηα απνηέθξσζε. Έηζη θξαηήζεθε ζην ςπγείν ηνπ
λεθξνηνκείνπ φπνπ θαη ην παξέιαβα ζε κνξθή ςχμεο. Πεξίκελα πεξίπνπ δχν κήλεο
κέρξη λα βξεζεί ην πηψκα ηνπ ζθχινπ.

81
΢ΣΑΓΗΟ 3ν - ΠΡΟΠΑΡΑ΢ΚΔΤΖ ΣΟΤ ΠΣΩΜΑΣΟ΢

Σν ζηάδην απηφ έιαβε ρψξα ζην Α.ΣΔΗ.Θ ζηελ αίζνπζα εξγαζηεξίνπ ηεο
Αλαηνκηθήο ηνπ ηκήκαηνο ηεο Εσηθήο Παξαγσγήο , εκέξα Σξίηε (19/5/ 2009) θαη
ψξα 11 πκ θαη έιεμε ζηηο 13:30 κκ. ΋ιε ε δηαδηθαζία έγηλε απφ ηνλ θαζεγεηή-
θηελίαηξν θχξην ΢πχξν Υιεηνπλάθε , γηα λα κελ ππάξμεη δεκηά ζην πηψκα θαη ζηα
νζηά.
Τιηθά: Πνδηά , Φσηνγξαθηθή κεραλή , Γάληηα κηαο ρξήζεο , Μαχξεο
ζαθνχιεο ζθνππηδηψλ , Γχν λπζηέξηα κε αξθεηέο ιεπίδεο Νν 24 , Μαραίξηα θνπδίλαο
γηα θφςηκν θξέαηνο κεγάια , Οηλφπλεπκα , Αηζέξα.
Πξνεηνηκαζία : Δηνηκάζακε ηνλ πάγθν φπνπ ζα εξγαζηνχκε θαζψο θαη ηα
απαξαίηεηα εξγαιεία , ηνπνζεηεκέλα ζηα δεμηά καο. Δπάλσ ζηελ επηθάλεηα ηνπ
πάγθνπ ζηξψζακε κεγάιεο λάηινλ ζαθνχιεο ζθνππηδηψλ θαη απφ πάλσ απφ απηέο
θχιια ραξηηνχ Α3, γηα λα κελ ιεξψζνπκε ηνλ πάγθν θαη λα γίλεη πην εχθνιε ε
θαζαξηφηεηα ηνπ εξγαζηεξίνπ. Σέινο ηνπνζεηήζακε ην πηψκα επάλσ ζηνλ πάγθν κε
ηελ θεθαιή ζηα δεμηά θαη ηελ νπξά ζηα αξηζηεξά καο. Αθνινπζνχλ ηα εμήο βήκαηα:

1Ο Βήκα- Μαθξνζθνπηθή εμέηαζε

Ο ζθχινο ήηαλ θαζαξφαηκνο ηεο θπιήο Γεξκαληθφο πνηκεληθφο ( German
Shepherd Dog) , ιφγσ ησλ εκθαλή κνξθνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο θπιήο απηήο.
΢σκαηηθφ βάξνο 25- 30 kg , ειηθία 5 εηψλ ( κέζνδν εμέηαζε ηεο νδνληνζηνηρίαο ) ,
ρξσκαηηζκφο θαθέ κε καχξν καλδχα ζηελ πιάηε (εηθφλα ) , θχιν αξζεληθφ ( κέζνδνο
εμέηαζεο ησλ γελλεηηθψλ νξγάλσλ ).
Έθεξε έιθε αλάκεζα ζηα δάθηπια ησλ πξφζζησλ άθξσλ , ζην πίζσ αξηζηεξφ
άθξν ζην χςνο ηνπ ηαξζνχ θαη ηεο πηέξλαο έθεξε πνιχ αλεπηπγκέλν θνχζθσκα κε
χδεκα θαη ηζρηαθή δπζπιαζία ζην χςνο ηεο θαη’ ηζρίν δηάξζξσζεο.

Εικόνα 2:Σοποκζτθςθ του πτϊματοσ του ςκφλου πριν τθν ζναρξθ των εργαςιϊν

82
2Ο Βήκα- Δθδνξά
΋πσο πξναλέθεξα , ην πηψκα ηνπνζεηήζεθε επάλσ ζηνλ πάγθν κε ηα θεθάιη
ζηα αξηζηεξά θαη ε νπξά ζηα δεμηά θαη αλάζθεια δειαδή λα βιέπνπκε ηελ θνηιηά ηνπ
πηψκαηνο.
Βξέρνπκε ηηο ηξίρεο ηεο θνηιηάο ζε νιφθιεξν ην κήθνο ηεο κέζεο γξακκήο θαη
ηηο παξακεξίδνπκε γηα λα θαλεί ην δέξκα ζε κηα επζεία γξακκή. Παίξλνπκε λπζηέξη
κε ιεπίδα λνχκεξν 24 θαη αξρίδνπκε κε κηα κηθξή ηνκή ηνπ δέξκαηνο ζην χςνο ηεο
μηθνεηδνχο απφθπζεο ηνπ ζηέξλνπ κε ζπλέρεηα πξνο ηα δεμηά κέρξη ηελ γελεηαθή
ζχκθπζε θαη πξνο ηα αξηζηεξά κέρξη ηελ νπξά. Δπίζεο ε ηνκή ζπλερίδεη ζηελ
εζσηεξηθή επηθάλεηα ησλ πξφζζησλ θαη νπίζζησλ άθξσλ , θαηά κήθνο ησλ νζηψλ
κέρξη ηελ αξρή ησλ δαθηχισλ ηνπο. Ζ ηνκή ησλ πξφζζησλ άθξσλ δηαζηαπξψλεηαη κε
ηελ θεληξηθή ηνκή ζην χςνο ηνπ ζηήζνπο θαη ε ηνκή ησλ νπίζζησλ άθξσλ
δηαζηαπξψλεηαη ζην χςνο ηεο ππειηθήο ρψξαο
Αθνχ έγηλαλ νη απαξαίηεηεο ηνκέο , αξρίδεη ε εθδνξά απφ ην ζηήζνο θαη
πξνρσξεί πξνο ηελ θνηιηά , ηα άθξα , ηελ ξάρε ,ην θεθάιη θαη ηελ νπξά. ΋ηαλ
θζάζακε ζην αθαηξέζακε ηα ρείιε ( θάησ θαη άλσ) , ηελ κχηε θαη ηα απηηά. Σέινο
απνζπάζακε ην δέξκα ηειείσο απφ ηνπο δεξκαηηθνχο κχεο θαη ην αθήζακε θάησ απφ
ην πηψκα δηφηη ζηελ ζπλέρεηα ζα θάλνπκε ηνκή γηα ηνλ εθζπιαρληζκφ , γηα λα
απνθεπρζεί ηπρφλ δηαξξνή πγξψλ θαη πεξηερνκέλνπ ησλ ζπιάρλσλ θαη λα είλαη πην
εχθνιε ε απνκάθξπλζή ηνπο ρσξίο λα ιεξψζνπκε ηελ αίζνπζα.
Καηά ηελ εθδνξά βξήθακε ζθνπιήθηα ζηνλ αγθψλα ηνπ αξηζηεξνχ πξφζζηνπ
άθξνπ.

Εικόνα 3
Αρχι τθσ εκδοράσ του πτϊματοσ του ςκφλου.

83
3Ο Βήκα- Δθζπιαρληζκφο
Ο εθζπιαρληζκφο νινθιεξψλεηαη ζε δχν θάζεηο. Ζ πξψηε θάζε γίλεηαη ε
αθαίξεζε ησλ ζπιάρλσλ ηεο θνηιηαθήο θνηιφηεηαο. Ζ δεχηεξε θάζε γίλεηαη ε
αθαίξεζε ησλ ζπιάρλσλ ηεο ζσξαθηθήο θνηιφηεηαο.

1Ζ Φάζε- Αθαίξεζε ησλ ζπιάρλσλ ηεο θνηιηαθήο

θνηιφηεηαο

Εικόνα 4: Αφαίρεςθ των ςπλάχνων

τθσ κοιλιακισ κοιλότθτασ
Μεηά ην ηέινο ηεο εθδνξάο , πξνθιήζεθε βαζηά ηνκή , ζην χςνο ηεο
μηθνεηδνχο απφθπζεο ζε φιν ην κήθνο ηεο κέζεο επζείαο γξακκήο πξνο ηελ
βνπβσληθή ή ππειηθή ρψξα. Απνηέιεζκα , εκθαλίζηεθε ε θνηιηαθή θνηιφηεηα ζηελ
ζπλέρεηα θάλακε ηνκή θαη αλνίμακε ην πεξηηφλαην φπνπ εκθαλίζηεθαλ ηα ζπιάρλα.
Σα νπνία αθαηξέζεθαλ πνιχ εχθνια ρσξίο δηαξξνή πγξψλ θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ
παρχ εληέξνπ ή ηεο θχζηεο ηνπ νπξνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο.

Αξρηθά απνκαθξχλακε ηα φξγαλα ηνπ γελλεηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη

αθνινχζεζαλ ηα φξγαλα ηνπ νπξνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο , ηα φξγαλα ηνπ πεπηηθνχ
ζπζηήκαηνο θπξίσο ην ζηνκάρη καδί κε ην ιεπηφ θαη παρχ έληεξν , ην ήπαξ καδί κε
ηελ ζπιήλα. ΋ηαλ αδηάζακε ηελ θνηιηαθή θνηιφηεηα εκθαλίζηεθε ην δηάθξαγκα.

2Ζ Φάζε- Αθαίξεζε ησλ ζπιάρλσλ ηεο ζσξαθηθήο θνηιφηεηαο.

΢ην δηάθξαγκα έγηλε κία ηνκή πεξηθεξηθά ησλ πιεπξψλ φπνπ θαη ζπλδέεηαη.
Απνθαιχθζεθαλ νη πλεχκνλεο θαη απνκαθξχλζεθαλ καδί κε ηελ θαξδηά ,ηα κεγάια
αγγεία θαη ν νηζνθάγνο.

΋ηαλ απνκαθξχλζεθαλ ηα ζπιάρλα ηεο 2εο θάζεο έιαβε ηέινο ν εθζπιαρληζκφο.

84
Εικόνα 5: Αφαίρεςθ των ςπλάχνων τθσ κωρακικισ κοιλότθτασ

85
4Ο Βήκα- Σεκαρηζκφο

Γηα δηεπθφιπλζε ησλ εξγαζηψλ ηνπ επφκελνπ ζηαδίνπ « θαζαξηζκφ ησλ νζηψλ απφ
ηελ κπτθή κάδα » , ην πηψκα ηεκαρίδεηαη ζηηο θπζηθέο ρψξεο ηνπ ζψκαηνο δειαδή (
θεθάιη , ηξάρεινο , αξηζηεξφ πξφζζην άθξν , δεμηφ πξφζζην άθξν , ζψξαθαο ,
αξηζηεξφ νπίζζην άθξν , δεμηφ νπίζζην άθξν θαη νζθπηθή-ππειηθή- θνθθηγηθή κνίξα).
Σν θάζε ηεκάρην θσηνγξαθίδεηαη μερσξηζηά θαη κεηά ηνπνζεηείηε ζε λάηινλ ζαθνχια
ζθνππηδηψλ , ζηελ νπνία αλαγξάθεηαη ε νλνκαζία ηνπ ηεκαρίνπ θαη ηέινο
απνζεθεχεηαη ζηνλ θαηαςχθηε ηεο αίζνπζαο ηνπ εξγαζηεξίνπ ηεο Αλαηνκηθήο.
Ζ δηαδηθαζία ηνπ ηεκαρηζκνχ έγηλε απφ ηνλ θαζεγεηή-θηελίαηξν θχξην ΢πχξν
Υιεηνπλάθε , γηα λα κελ γίλεη δεκηά ζηα νζηά δηφηη ρξεηάδεηαη ιεπηνχο ρεηξηζκνχο ,
πνιχ πξνζνρή , ζηαζεξφηεηα θαη ππνκνλή , γηα λα κελ ππάξμεη ζπάζηκν ή απψιεηα
θάπνηνπ νζηνχ κε απνηέιεζκα θαηά ηελ ζπλαξκνιφγεζε λα έρνπκε πξφβιεκα.

Κεθαιή: Γίλεηαη θάζεηε ηνκή ζην χςνο ηεο αηιαληντληαθήο δηάξζξσζεο , θφβνληαο
ηνπο κχεο ηνπ ηξαρήινπ ( δεξκαηηθφο κπο ηνπ ηξαρήινπ θαη ηεο θεθαιήο , ξαρηαίνπο ,
θνηιηαθνχο θαη ηνπο επηζπνλδπιηθνχο κχεο ) , ζηελ ζπλέρεηα ηνλ ξαρηαίν θαη θνηιηαθφ
αηιαληντληαθφ πκέλα θαη ηνλ πιάγην ζχλδεζκν θαη ηνλ λσηηαίν κπειφ. Μεηαμχ ηνπ
ηληαθνχ νζηνχ ( ηληαθνί θφλδπινη , ηληαθφ ηξήκα ) θαη ηνπ άηιαληα ( πξφζζηα αξζξηθή
επηθάλεηα ηνπ ζπνλδχινπ ). Δπίζεο θφβνπκε ηελ ηξαρεία θαη ηνλ νηζνθάγν ζην χςνο
ηνπ πνεηδνχο νζηνχλ. Σέινο γίλεηαη ε απνθφιιεζε ηεο θεθαιήο απφ ηνλ ηξάρειν κε
ηελ βνήζεηα ηνπ καραηξηνχ.

Εικόνα 6: Σο κεφάλι μετά τθν εκδορά

86
Αξηζηεξφ πξφζζην άθξν: Γίλεηαη ηνκή ζηνπο απρεληθνχο κχεο θαη ζηνπο ζσξαθηθνχο
κχεο ( εγθάξζηνο , θαηηψλ , βξαρηνλθεθαιηθφο , δεξκαηηθφο ηνπ ηξαρήινπ ) , ζηελ
θιεηδηθή ξαθή ε νπνία ρσξίδεη ηνλ ηξαπεδνεηδή κπ ζηελ απρεληθή θαη ξαρηαία κνίξα
θαη ζηνπο κχεο ηεο σκηθήο δψλεο πνπ ζπλδένπλ ηελ σκνπιάηε κε ηνλ θνξκφ. Σέινο
γίλεηαη ε απνθφιιεζε ηνπ πξφζζηνπ αξηζηεξνχ άθξνπ.

Γεμηφ πξφζζην άθξν: Γίλεηαη ε

ίδηα δηαδηθαζία ηεο αθαίξεζεο ηνπ
αξηζηεξνχ πξφζζηνπ άθξνπ.

Εικόνα 7: Πρόςκιο αριςτερό άκρο

87

Εικόνα 8: Πρόςκιο δεξί άκρο

 Εικόνα 9: Σράχθλοσ
Σξάρεινο: Γίλεηαη ηνκή ζην χςνο ηνπ ηειεπηαίνπ απρεληθνχ ζπνλδχινπ (7Ο
απρεληθφ ζπφλδπιν ), ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο θαη ηνπ πξψηνπ ζσξαθηθνχ ζπνλδχινπ
θαη θνηιηαθά ζην χςνο ηεο βάζεο ηνπ ζηέξλνπ θαη ηεο θιίδαο. Κφβνληαο ηνπο κχεο
ηνπ ηξαρήινπ , ηνπο κχεο ηνπ ζηήζνπο , ηνλ νηζνθάγν θαη ηελ ηξαρεία. Σέινο
αθαηξείηαη ν ηξάρεινο.

Αξηζηεξφ νπίζζην άθξν: Γίλεηαη ηνκή ζην χςνο ηεο ιεπθήο γξακκήο , ζηνπο κχεο
ηνπ θάησ ηνηρψκαηνο ηεο θνηιηάο θαη ηνπο κχεο ηεο ππέινπ θαη ηνπο κχεο ηνπ κεξνχ
κε θνξά δηαγψληα πξνο ηελ δηάξζξσζε ηνπ ηζρίνπ. Σέινο γίλεηαη ε απνθφιιεζε ηνπ
απηνχ άθξνπ.

Παξαηεξήζακε , ζην χςνο ηεο δηάξζξσζεο ηνπ ηζρίνπ , ην δψν έρεη ηζρηαθή
δπζπιαζία.

88
 Εικόνα 10: Αριςτερό οπίςκιο άκρο

Γεμηφ νπίζζην άθξν: Αθνινπζείηαη ε ίδηα

δηαδηθαζία ηεο αθαίξεζεο ηνπ αξηζηεξνχ νπίζζηνπ
άθξνπ.
Εικόνα 11: Δεξί οπίςκιο άκρο

89
Οζθπτθή-ππειηθή-θνθθηγηθή κνίξα: Γίλεηαη θάζεηε ηνκή ηελ ξαρηαία επηθάλεηα ηεο
ζπνλδπιηθήο ζηήιεο ζην χςνο κεηαμχ ηνπ ηειεπηαίνπ ζσξαθηθνχ ζπνλδχινπ θαη ηνπ
πξψηνπ νζθπτθνχ ζπνλδχινπ θαη ηεο ηειεπηαίαο πιεπξάο. Κφβνληαο έηζη ηνπο
ζσξαθνζθπτθνχο κχεο , ηελ ζσξαθνζθπτθή πεξηηνλία , ηνπο κχεο ηνπ πιάγηνπ θαη ηνπ
θάησ ηνηρψκαηνο ηεο θνηιηάο θαη ηνπο κχεο ηνπ ξαρηαίνπ ηνηρψκαηνο ηεο θνηιηάο. ΢ε
απηφ ην ηεκάρην είλαη ελσκέλνη νη νζθπτθνί ζπφλδπινη , ε ιεθάλε , ην ηεξφ νζηνχλ
θαη ε θνθθπγηθνί ζπφλδπινη.

Θψξαθαο : ΋ηαλ δηαρσξίζακε ηνλ ηξάρειν θαη ηελ νζθπτθή-ππειηθή-θνθθηγηθή

κνίξα , έκεηλε αλεμάξηεηνο ν ζψξαθαο.

Εικόνα 12: Οςφυϊκι-πυελικι-κοκκιγικι μοίρα

90
 Εικόνα 13: Θϊρακασ

Μφιηο νινθιεξψζεθε ν ηεκαρηζκφο ηνπ πηψκαηνο ην θάζε ηεκάρην

θσηνγξαθίδεηαη μερσξηζηά θαη κεηά ηνπνζεηείηε ζε λάηινλ ζαθνχια ζθνππηδηψλ ,
ζηελ νπνία αλαγξάθεηαη ε νλνκαζία ηνπ ηεκαρίνπ θαη ηέινο απνζεθεχεηαη ζηνλ
θαηαςχθηε ηεο αίζνπζαο ηνπ εξγαζηεξίνπ ηεο Αλαηνκηθήο.

91
΢ΣΑΓΗΟ 4ν - ΜΔΘΟΓΟ΢ ΣΟΤ ΒΡΑ΢ΜΟΤ

Δίλαη κηα γξήγνξε , νηθνλνκηθή κέζνδνο κε αξθεηά θαιφ απνηέιεζκα ηνπ

ρξψκαηνο θαη αξηηφηεηαο ησλ νζηψλ. Δπίζεο ζηνλ εξγαζηεξηαθφ ρψξν δελ
δεκηνπξγείηαη δπζνζκία κε απνηέιεζκα φιε δηαδηθαζία λα εμειηρζεί νκαιά.
Ζ δηαδηθαζία ηνπ βξαζκνχ έιαβε ρψξα ζηε αίζνπζα ηνπ εξγαζηεξίνπ ηεο
ρνηξνηξνθίαο , ε νπνία κνπ παξαρσξήζεθε απφ ηνλ ππεχζπλν θαζεγεηή ηνπ
καζήκαηνο ηεο ρνηξνηξνθίαο θχξην Γεσξγηάδε.
Υξεηάζηεθα κηα ειεθηξηθή εζηία , έλα κεηαιιηθφ δνρείν κέζνπ κεγέζνπο ,
λπζηέξη κε αξθεηέο ιεπίδεο Νν 24 , γάληηα κηαο ρξήζεο , λάηινλ ζαθνχιηα , ξνιφη γηα
ρξνλνκέηξεζε ηνπ βξαζκνχ θαη φιεο ηεο δηαδηθαζίαο , έλα πάγθν γηα ην ζηέγλσκα
ησλ νζηψλ , ςεθηαθή θσηνγξαθηθή κεραλή ( θσηνγξάθηζε ηεο φιε δηαδηθαζίαο )
θαη βξχζε γηα παξνρή λεξνχ γηα ηνλ βξαζκφ θαη ην πιχζηκν ησλ νζηψλ.

Εικόνα 14
Ηλεκτρικι εςτία και μεταλλικόσ κάδοσ

1ε Ζκέξα – Βξαζκφ ηεο θεθαιήο

Έλαξμε ηεο δηαδηθαζίαο 10:30 πκ. Γέκηζα ην κεηαιιηθφ θνπβά κε άθζνλν
λεξφ ζηελ ζπλέρεηα έβαια ην θεθάιη κέζα ζην λεξφ θαη κεηά ζηε ειεθηξηθή εζηία γηα
βξαζκφ. Ο βξαζκφο δηήξθεζε 24 ψξεο ιφγν ηεο κνξθνινγίαο ηνπ θξαλίνπ ( παρηέο
κπτθέο κάδεο θιπ ).

92
 Εικόνα 15
Πριν από τθν διαδικαςία βραςμοφ

Σελ επφκελε κέξα βγάιακε ην θξαλίν απφ ηνλ θνπβά. Καηά ηνλ βξαζκφ νη
πεξηζζφηεξεο κπτθέ έρνπλ απνθνιιεζεί , έρνπλ κείλεη έλα κέξνο ησλ καζεηήξησλ
κπψλ θαη νη κχεο ηνπ έμσ σηφο θαη νη νθζαικνί νη νπνίνη απνκαθξχλζεθαλ κε πνιχ
κεγάιε επθνιία κε ηελ βνήζεηα ηνπ λπζηεξηνχ. Δπίζεο ε θάησ ζηαγφλα έρεη δηαηξεζεί
ζηα δχν ζην χςνο ηεο κεζνγλάζηαο ζχκθπζεο ( γελεηαθή ζχκθπζε ) , απνηέιεζκα λα
απνθνιιεζεί ε γιψζζα , νη ζηεινγφλνη αδέλεο κε ηνπο πξνζθείκελνπο κχεο. Ο
εγθέθαινο απνκαθξχλζεθε κε ηελ ρξήζε πηεζκέλνπ λεξνχ. Σν θχηνο ηεο ξηλφο
ρξεζηκνπνηήζεθε πηεζκέλν λεξφ γηα λα θαζαξηζηεί.
Σν θξαλίν θαη ηα νζηά ηεο θάησ γλάζνπ πιχζεθαλ πνιχ κε θαζαξφ πηεζκέλν
λεξφ , ηνπνζεηήζεθαλ ζηνλ ήιην γηα λα ζηεγλψζνπλ θαη ηέινο απνζεθεχηεθαλ ζε
λάηινλ ζαθνχιη κε εγγξαθή ηνπ νλφκαηνο ηνπ ηεκαρίνπ εμσηεξηθά « ΚΡΑΝΗΟ» θαη
απνζεθεχηεθε ζε θαηαςχθηε.
Αθνινχζεζε πιχζηκν θαη απνιχκαλζε ηνπ κεηαιιηθνχ θνπβά , ηνπ λπζηεξηνχ
θαη ηνπ πάγθνπ.

Εικόνα 17: Σο κρανίο μετά τθν

Εικόνα 16: Σο κεφάλι μετά τον
απομάκρυνςθ τθσ μυϊκισ μάηασ.
βραςμό.

ηειηθφ απνηέιεζκα κεηά ην βξάζηκν θαη ην πιχζηκν ηνπ θξαλίνπ εηθ. 27,28.

2Ζ Ζκέξα- Βξαζκφο ησλ πξφζζησλ άθξσλ ( Γεμί θαη Αξηζηεξφ ).

Έλαξμε δηαδηθαζίαο 9:00 π.κ. Σέινο δηαδηθαζίαο 12:00 π.κ ηεο ηξίηεο εκέξαο.
Ο βξαζκφο ησλ πξφζζησλ άθξσλ δηήξθεζε 48 ψξεο.

93
 Σα ηεκάρηα ηνπνζεηήζεθαλ ζηνλ κεηαιιηθφ θνπβά κε άθζνλν λεξφ (
ζθεπάδνληαη ηα ηεκάρηα κε λεξφ ) θαη έθιεηζα ηνλ θνπβά κε ην θαπάθη ηνπ. Ζ
ζεξκνθξαζία βξαζκνχ ηνπνζεηήζεθε ζην No3.

Εικόνα 18: Πρόςκιο άκρο πριν από τον βραςμό

Εικόνα 19: Πρόςκιο άκρο μετά τον βραςμό

Σελ επφκελε κέξα ζηηο 9:00 π.κ. έζβεζα ηελ ειεθηξηθή εζηία ( ηέινο
βξαζκνχ ). Άξρηζα κε ην αξηζηεξφ πξφζζην άθξν. Σν έβγαια απφ ηνλ κεηαιιηθφ
θνπβά θαη ην ηνπνζέηεζα επάλσ ζε έλα θχιιν ιακαξίλαο. Με ηελ βνήζεηα ηνπ
λπζηεξηνχ απνκάθξπλα , αξρηθά ηνπο κχεο ηεο σκνπιάηεο , κχεο ηνπ βξαρηφληνπ ,
ηνπο κχεο ηνπ αληηβξαρίνπ , κχεο ηνπ αληηβξαρίνπ καδί κε ηνπο ηέλνληεο , κχεο ηνπ
κεηαθαξπίνπ θαη ηέινο αθαίξεζα ηνπο κχεο ηεο παιάκεο. Απνκάθξπλα κφλν ηελ
σκνπιάηε , ηα ππφινηπα νζηά είλαη ελσκέλα κε ηνπο ζπλδέζκνπο , θπξίσο ηα
κεηαθάξπηα νζηά θαη ησλ δαθηχισλ γηα λα κελ ππάξμεη δπζθνιία ζην ζηάδην ηεο
ζπλαξκνιφγεζεο. Σέινο , πιχζηκν ησλ νζηψλ , ηνπνζέηεζε ζε λάηινλ ζαθνχια θαη
απνζήθεπζε ζηνλ θαηαςχθηε.
Σν δεμηφ πξφζζην άθξν , αθνινπζήζεθε ηελ ίδηα δηαδηθαζία.

3ε Ζκέξα – Βξαζκφο ησλ νπίζζησλ άθξσλ ( Αξηζηεξφ θαη Γεμί )

Έλαξμε δηαδηθαζίαο 9:00 π.κ. Σέινο δηαδηθαζίαο 12:00 κ.κ ηεο ηξίηεο εκέξαο.
Ο βξαζκφο ησλ νπίζζησλ άθξσλ δηήξθεζε 48ψξεο.
Σα πίζσ άθξα ( αξηζηεξφ θαη δεμί ) ηνπνζεηήζεθαλ κέζα ζηνλ κεηαιιηθφ θνπβά κε
άθζνλν λεξφ (λα ζθεπαζηνχλ κε ην λεξφ) θαη θιείζηεθαλ κε ην θαπάθη. Ζ
ζεξκνθξαζία γηα ηνλ βξαζκφ ηνπνζεηήζεθε ζηελ ζέζε No 3. Σελ ηξίηε εκέξα ψξα
9:00 π.κ. ηέινο βξαζκνχ. Άξρηζα κε ην αξηζηεξφ πίζσ άθξν. Ζ απνκάθξπλζε ηεο
κπτθήο κάδαο άξρηζε απφ ηνπο κχεο ηνπ κεξηαίνπ νζηνχ , ηνπο κχεο ηεο θλήκεο , ηνπ
κεηαηαξζίνπ θαη ηέινο ηνπο κχεο ησλ δαθηχισλ. Υξεζηκνπνίεζα ην λπζηέξη γηα ηελ
αθαίξεζε ησλ κπψλ. Σα νζηά ηα άθεζα ελσκέλα γηα λα κελ ππάξμεη πξφβιεκα θαηά
ηελ ζπλαξκνιφγεζε. Ηδηαίηεξε πξνζνρή έδσζα ζηα νζηά ησλ δαθηχισλ θαη θπξίσο
ηεο ηξίηεο θάιαγγαο. Σέινο , έγηλε πιχζηκν ησλ νζηψλ , ηνπνζεηήζεθε ζε λάηινλ
ζαθνχια θαη απνζεθεχηεθε ζηνλ θαηαςχθηε.
Ζ ίδηα δηαδηθαζία ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ην δεμί πίζσ άθξν.

94
Εικόνα 20: Οπίςκιο άκρο μετά τον βραςμό

95
4ε Ζκέξα – Βξαζκφο ηεο νζθπτθή-ππειηθή-θνθθηγηθή κνίξα
Έλαξμε δηαδηθαζίαο 10:00 π.κ. Σέινο δηαδηθαζίαο 12:00κ.κ. ηεο επφκελεο εκέξαο. Ο
βξαζκφο ηεο νζθπτθήο-ππειηθήο-θνθθηγηθήο κνίξαο δηήξθεζε 24ψξεο.

Σν ηεκάρην ηνπνζεηήζεθε κέζα ζηνλ κεηαιιηθφ θνπβά κε άθζνλν λεξφ ( ην

λεξφ ζθέπαδε ην ηεκάρην ) , θαη θιείζηεθε κε ην θαπάθη. Σν έβαια επάλσ ζην
ειεθηξηθφ κάηη γηα ηνλ βξαζκφ. Ζ ζεξκνθξαζία γηα ηνλ βξαζκφ ηνπνζεηήζεθε ζηε
ζέζε Νo3.

Σελ επφκελε εκέξα ζηηο 10:00 π.κ έιαβε ηέινο ν βξαζκφο. Σν ηεκάρην βγήθε
απφ ηνλ θνπβά θαη ηνπνζεηήζεθε επάλσ ζην θχιιν ιακαξίλαο. Σν ηεκάρην απηφ πήξε
ζθνχξν ρξψκα ( καχξν ). Άξρηζα ηελ αθαίξεζε ηεο κπτθήο κάδαο πξψηα απφ ηελ
νζθπτθνχο ζπνλδχινπο θαη θαηέιεμα ζηνπο θνθθπγηθνχο ζπνλδχινπο. ΢ηνπο πξψηνπο
ε αθαίξεζε ησλ κπψλ ήηαλ ιίγν δχζθνιν κεηαμχ ησλ αθαλζσδψλ απνθχζεσλ , ελψ
ζηελ ιεθάλε ήηαλ εχθνιε ζηελ νπξά δφζεθε πξνζνρή ζην λα κελ απνθνπνχλ ηα
νζηάξηα. ΋ια ηα νζηά έκεηλαλ θνιιεκέλα κεηαμχ ηνπο. Έγηλε πιχζηκν ησλ νζηψλ , ηα
νπνία πήξαλ ζθνχξν ρξψκα , ηνπνζεηήζεθαλ ζε λάηινλ ζαθνχια θαη απνζεθεχηεθαλ
ζηνλ θαηαςχθηε.

Εικόνα 21: Πυελικι-κοκκιγικι μοίρα πριν από τον

Εικόνα 22: Πυελικι-κοκκιγθκι μοίρα μετά τθν
βραςμό
απομάκρυνςθ τθσ μυϊκισ μάηασ

96
5ε Ζκέξα- Βξαζκφο ηνπ ηξαρήινπ θαη ηνπ ζψξαθα

Εικόνα 23: Θϊρακασ πριν από τον βραςμό Εικόνα 24: Σράχθλοσ πριν από τονβραςμό

Εικόνα 25: Θϊρακασ και τράχθλοσ μετά τθν

απομάκρυνςθ τθσ μυϊκισ μάηασ

Έλαξμε ηεο δηαδηθαζίαο 10:00 π.κ. Σέινο δηαδηθαζίαο 12:00 κ.κ ηεο ηξίηεο εκέξαο. Ο
βξαζκφ δηήξθεζε 48 ψξεο θαη ζε ρακειή ζεξκνθξαζία ζέζε Nν 2,5 γηα λα κελ
αιινησζεί ε ρφλδξηλε κνίξα ησλ πιεπξψλ.

Ο ζψξαθαο θαη ν ηξάρεινο ηνπνζεηήζεθαλ κέζα ζηνλ κεηαιιηθφ θάδν καδί κε

άθζνλν λεξφ θαη θιείζηεθαλ απφ πάλσ κε ην θαπάθη ηνπ θάδνπ κέρξη ηελ επφκελε
κέξα.

97
 Σελ επνκέλε ην πξσί ( 10:00 π.κ ) έβγαια ηνλ ζψξαθα απφ ηνλ βξαζκφ. Σνλ
έβαια επάλσ ζην θχιιν ιακαξίλαο θαη κε ην λπζηέξη αθαίξεζα ηνπο κχεο πνπ
κπνξνχζα απφ ηνπο ζσξαθηθνχο ζπνλδχινπο θαη απφ ηελ νζηέηλε κνίξα ησλ πιεπξψλ
(εμσηεξηθά θαη εζσηεξηθά ). Μεηά έγηλε ην πιχζηκν ηνπ ζψξαθα θαη ηνπνζεηήζεθε
πάιη ζηνλ κεηαιιηθφ θάδν γηα λα ζπλερίζεη ν βξαζκφο θαη αχμεζα ιίγν ηελ
ζεξκνθξαζία , ζηελ ζέζε No3.
Σελ ηξίηε εκέξα ην πξσί 10:00 π.κ , έιαβε ηέινο ν βξαζκφο ηνπ ζψξαθα ελψ
ν ηξάρεινο ζπλέρηδε ζην βξαζκφ. Ο ζψξαθαο ηνπνζεηήζεθε επάλσ ζην θχιιν
ιακαξίλαο θαη άξρηζα ηελ απνκάθξπλζε ηεο κπτθήο κάδαο πνπ απέκεηλε απφ ηνπο
ζσξαθηθνχο ζπνλδχινπο θαη απφ ηα πιεπξηθά κεζνδηαζηήκαηα. Ήηαλε ιίγν δχζθνιν
γηαηί νη κχεο ήηαλ αθφκα λσπνί θαη δελ αθαηξνχληαλ εχθνια. Σν επηπρέο είλαη φηη δελ
θαηαζηξάθεθε ε ρφλδξηλε κνίξα ησλ πιεπξψλ. Καη εδψ νη πιεπξέο θαη ζσξαθηθνί
ζπφλδπινη έκεηλαλ ελσκέλα κεηαμχ ηνπο. Μεηά ην ηέινο ηεο αθαίξεζε ησλ κπψλ
αθνινχζεζε πιχζηκν ηνπ ζψξαθα , ηνπνζεηήζεθε κέζα ζε λάηινλ ζαθνχια θαη ηέινο
απνζεθεχηεθε κέζα ζηνλ θαηαςχθηε.
΢πλέρηζα κε ηνλ ηξάρειν. Σνλ έβγαια απφ ηνλ κεηαιιηθφ θνπβά θαη ηνλ
ηνπνζέηεζα επάλσ ζην θχιιν ιακαξίλαο. Οη κχεο ηνπ ηξαρήινπ δελ βξάζηεθαλ θαιά
γηα απηφ ππήξρε δπζθνιία ζηελ αθαίξεζε ησλ κπψλ ηνπ ηξαρήινπ θαη θπξίσο κεηαμχ
ησλ αθαλζσδψλ απνθχζεσλ ησλ απρεληθψλ ζπνλδχισλ. ΋ηαλ έιαβε ηέινο ε
αθαίξεζε ησλ κπψλ , έγηλε ην πιχζηκν ησλ απρεληθψλ ζπνλδχισλ κε πηεζκέλν λεξφ
θπξίσο ζην κεζνζπνλδχιην απιφ γηα λα απνκαθξπλζεί ν λσηηαίνο κπειφο.
Σνπνζεηήζεθε ζε λάηινλ ζαθνχια θαη απνζεθεχηεθε κέζα ζηνλ θαηαςχθηε.

Δδψ έιαβε ηέινο ε δηαδηθαζία ηεο αθαίξεζεο ηεο κπτθήο κάδαο κε ηελ
κέζνδν ηνπ βξαζκνχ. Σν απνηέιεζκα είλαη :
 Σα νζηά ηεο θεθαιήο πήξαλ πνιχ ειαθξχ γθξί ρξψκα ιφγν ηεο πςειήο
ζεξκνθξαζίαο ηνπ βξαζκνχ.
 Σα νζηά ησλ άθξσλ ( πξφζζηα θαη νπίζζηα ) έρνπλ ιεπθφ πξνο πνιχ ειαθξχ
θίηξηλν ρξψκα.
 Σα νζηά ηεο νζθπτθήο-ππειηθήο-θνθθηγηθήο κνίξαο πήξαλ βαζχ ζθνχξν
ρξψκα.
 Σα νζηά ηνπ ζψξαθα ( ζ.ζπφλδπινη , πιεπξέο θαη ζηέξλν ) έρνπλ ιεπθφ ρξψκα
κε ιίγε κπτθή κάδα ζηηο απνθχζεηο θαη ζηηο αξζξψζεηο ησλ πιεπξψλ.
 Σα νζηά ηνπ ηξαρήινπ θαη απηά έρνπλ ιεπθφ ρξψκα κε ιίγε κπτθή κάδα ζηηο
απνθχζεηο ησλ απρεληθψλ ζπνλδχισλ.

98
΢ΣΑΓΗΟ 5ν - ΜΔΘΟΓΟ΢ ΣΖ΢ ΠΡΩΣΖ΢ ΛΔΤΚΑΝ΢Ζ΢

΢ην ζηάδην απηφ ρξεζηκνπνηήζακε ππεξνμείδην ηνπ πδξνγφλνπ ( Ζ2Ο2 ) ην

ιεγφκελν Peritrol κε ην νπνίν δεκηνπξγήζακε δηάιπκα κε αξέσζε 10%.

Τιηθά:
1. Μεηαιιηθά δνρεία ( 3 ).
2. Ζ2Ο2 ( 5 ιίηξα ).
3. Νηζηεξηά ( 2) θαη καραίξηα (2)
4. Γάληηα κίαο ρξήζεο.

Βήκαηα:
1. Σνπνζέηεζε θαη παξακνλή ησλ ηεκαρείσλ ζην ρεκηθφ δηάιπκα.
2. Αθαίξεζε ηεο ππφινηπεο κπτθήο κάδαο.
3. Πιχζηκν ησλ νζηψλ.
4. Απνζήθεπζε ησλ νζηψλ.

Ζ δηάξθεηα ηνπ ζηαδίνπ θξάηεζε πεξίπνπ επηά εκέξεο. Σα ηεκάρηα ηνπ ζθειεηνχ
ηνπνζεηήζεθαλ κέζα ζηα κεηαιιηθά δνρεία καδί κε ην ρεκηθφ δηάιπκα. Ζ πνζφηεηα ηνπ
δηαιχκαηνο ζε θάζε δνρείν είλαη ηφζε φζν ρξεηάδεηαη λα ζθεπαζηνχλ ηα ηεκάρεηα. Σα
πεξηζζφηεξα ηεκάρεηα παξέκηλαλ είθνζε ηέζζεξεηο ψξεο ελψ ν ζψξαθαο ηέζζεξεηο εκέξεο.

Σα γάληηα θαη ηα καραίξηα ρξεηάζηεθαλ ζηελ απνκάθξπλζε ηεο κπτθήο κάδαο ησλ
ηεκαρείσλ ηνπ ζθειεηνχ πνπ απέκεηλε απφ ην ζηάδην ηνπ βξαζκνχ. Αθνχ πξψηα ηα βγάιακε
απφ ην ρεκηθφ δηάιπκα.
Κάζε ηεκάρεην ηνπνζεηήζεθε μερσξηζηά ζε λάηινλ ζαθνχια θαη απνζεθέπηεθαλ
ζηνλ θαηαςχθηε.

1ΖΖκέξα :

Κξαλίν: Ζ ιεχθαλζε ηνπ

θξαλίνπ θξάηηζε 6 ψξεο. Απφ ηα πξψηα
ιεπηά πνπ ηνπνζέηεζα ην θξαλίν κέζα ζην
ρεκηθφ δηάιπκκα, άξρεζε λα θέλεηαη ε
δηαθνξά ζην ρξψκα ησλ νζηψλ ( άξρεζε λα
παίξλεη ιεπθφ ρξψκα ). Σν θξαλίν
ηνπνζεηήζεθε ζε κεηαιιηθφ δνρείν
κεκνλσκέλν. Μεηά ην πέξαο ησλ έμη σξψλ
απνκαθξχλζεθε απφ ην δηάιπκα θαη κε
αξθεηφ λεξφ πιχλζεθε θαη ηνπνζεηήζεθε
ζηνλ ήιην κέρξη λα ζηεγλψζεη.

Εικόνα 25: Σο κρανίο μετά τθν λεφκανςθ

99
 Γεμί πξφζζην άθξν: Σν άθξν απηφ ηνπνζεηήζεθε ζην ίδην κεηαιιηθφ δνρείν αθνχ
πξψηα απνκάθξπλα ην θξαλίν. Παξέκεηλε 24 ψξεο ζην ρεκηθφ δηάιπκκα. Σν απνκάθξπλα ηελ
επφκελε εκέξα θαη επίζεο αθαίξεζα απφ ηα νζηά ηα ππνιιχκαηα ηεο κπτθήο κάδαο
πξνζέρσληαο θπξίσο ζηα νζηά ησλ δαθηχισλ θαη άθπζα ηνπο ζπλδέζκνπο ηνπ θαξπνχ γηα λα
κείλνπλ ελσκέλα ηα νζηά ηνπ θαξπνχ γηα λα κελ ραζνχλ. Γηαρψξεζα ηελ σκνπιάηε απφ ην
βξαρηφλην νζηνχλ , ηα νζηά ηνπ αληηβξαρίνπ ( θεξθχδα θαη σιέλε ) ηα άθεζα ελσκέλα αιιά
ηα δηαρψξεζα απφ ηα νζηά ηνπ θαξπνχ ελψ ν ηα νζηά ηνπ θαξπνχ , ηα κεηαθάξπηα θαη νη
θάιαγγεο ησλ 5 δαθηχισλ ηα άθεζα ελσκέλα. Σα νζηά , ε κπτθή κάδα θαη νη ζπλδέζκνη
πήξαλ ιεπθφ ρξψκα εθηφο απφ ηα λχρηα πνπ έκεηλαλ κε ην ζθνχξν ρξψκα .Μεηά ηελ
νινθιήξσζε ηεο απνκάθξπλζεο ηεο κπτθήο κάδαο μεπιήζεθαλ κε αξθεηφ λεξφ θαη
ηνπνζεηήζεθε ζηνλ ήιην γηα λα ζηεγλψζνπλ.

Εικόνα 25: Δεξί πρόςκιο άκρο μετά τθν λεφκανςθ

2ε-Ζκέξα

100
 Αξηζηεξφ πξφζζην άθξν: Σελ επφκελε εκέξα αθνχ απνκάθξπλα ην δεμί πξφζζην
άθξν. Σνπνζέηεζα ην αξηζηεξφ πξφζζην άθξν ζην ίδην κεηαιιηθφ δνρείν κέζα ζην ρεκηθφ
δηάιπκα θαη παξέκεηλε θαη απηφ γηα 24 ψξεο. Σν απνκάθξπλα ηελ επφκελε εκέξα θαη
αθαίξεζα ηα ππνιείκαηα ηεο κπτθήο αθνινπζψληαο ηελ ίδηα δηαδηθαζία κε ην δεμί πξφζζηνπ
άθξνπ. Σα νζηά , ε κπτθή κάδα θαη ζχλδεζκνη πήξα ην ίδην ιεπθφ ρξψκα κε ην δεμί πξφζζην
άθξν εθηφο απφ ηα λχρηα πνπ έκεηλαλ κε ην αξρηθφ ζθνχξν ρξψκα. Μεηά ηελ νινθιήξσζε
ηεο απνκάθξπλζεο ηεο κπτθήο κάδαο μεπιήζεθαλ κε αξθεηφ λεξφ θαη ηνπνζεηήζεθε ζηνλ
ήιην γηα λα ζηεγλψζνπλ.

Εικόνα 26: Αριςτερό πρόςκιο άκρο μετά τθν

λεφκανςθ.

101
3Ζ- Ζκέξα

Απρεληθνί ζπφλδπινη θαη δεμί νπίζζην άθξν: Σνπνζεηήζεθαλ καδί ζην ίδην
κεηαιιηθφ δνρείν κέζα ζην ρεκηθφ δηάιπκα. Παξέκεηλαλ γηα 24 ψξεο.

Γεμί νπίζζην άθξν: Απνκαθξχλνληαο ην απφ ην ρεκηθφ δηάιπκα απνκάθξπλα ηελ

κπτθή κάδα πνπ απέκεηλε πξνζέρσληαο θπξίσο ηα νζηά ησλ δαθηχισλ θαη άθπζα ηνπο
ζπλδέζκνπο ηνπ ηαξζνχ. Γηαρψξηζα ην κεξηαίν νζηνχλ απφ ηα νζηά ηεο θλήκεο ( θλήκε θαη
πεξψλε) ηα νπνία ηα άθεζα ελσκέλα. Σα νζηά ηεο θλήκεο ηα δηαρψξεζα απφ ηα νζηά ηνπ
ηαξζνχ ελψ ηα κεηαηάξζηα νζηά θαη νη θάιαγγεο ησλ δαθηχισλ ηα άθεζα ελσκέλα. Σα νζηά
, ε κπτθή κάδα θαη νη ζχλδεζκνη πεξάλ ιεπθφ ρξψκα εθηφο απφ ηα λχρηα ηα νπνία παξέκεηλαλ
κε ην ζθνχξν αξρηθφ ρξψκα.

Εικόνα 26: Δεξί οπίςκιο άκρο μετά τθν λεφκανςθ

Απρεληθνί ζπφλδπινη: Απνκαθξχλνληάο ηνπο απφ ην ρεκηθφ δηάιπκα άξρεζα ηελ

απνκάθξπλζή ηεο κπτθήο κάδαο πνπ απέκεηλε πξνζέρσληαο λα κελ θαηαζηξέςσ ηνπο
κεζνζπνλδχιηνπο δίζθνπο γηα λα κείλνπλ ελσκέλνη κεηαμχ ηνπο. Ο λσηηαίνο κπειφο πνπ
βξεζθφηαλ ζην ζπνλδπιηθφ απιφ δηαιχζεθε απφ ην ρεκηθφ δηάιπκα. Οη ζπφλδπινη , νη
ζχλδεζκνη , νη κεζνζπνλδχιηνη δίζθνη θαη ε κπτθή κάδα πήξαλ ιεπθφ ρξψκα. Μεηά ηελ
νινθιήξσζε ηεο απνκάθξπλζεο ηεο κπτθήο κάδαο μεπιήζεθαλ κε αξθεηφ λεξφ θαη
ηνπνζεηήζεθε ζηνλ ήιην γηα λα ζηεγλψζνπλ.

Εικόνα 27: Οι αυχενικοί ςπόνδυλοι μετά τθν

λεφκανςθ
102
 Αξηζηεξφ νπίζζην άθξν θαη νζθπνππειηθνθθηγηθή κνίξα: Σνπνζεηήζεθαλ καδί ζε
μερσξηζηφ κεηαιιηθφ δνρείν γηα λα κελ κπιεθηνχλ ηα νπίζζηα άθξα. Καη απηά έκεηλαλ γηα 24
ψξεο ζην ρεκηθφ δηάιπκα.

Αξηζηεξφ νπίζζην άθξν: Σελ επφκελε εκέξα βγάδνληαο ην απφ ην ρεκηθφ δηάιπκα άξρεζα λα
απνκαθξχλσ ηελ κπτθή κάδα πνπ απέκεηλε πξνζέρσληαο θπξίσο ηα νζηά ησλ
δαθηχισλ.Αθνινπζψληαο ηελ ίδηα δηαδηθαζία κε ην δεμί νπίζζην άθξν.

Ζ νζθπνππειηθνθθηγηθή κνίξα: Απνκαθξίλνληαο ην ηεκάρην απηφ απφ ην ρεκηθφ δηάιπκα

αθνινχζεζα ηελ ίδηα δηαδηθαζία κε ηνπ απρεληθνχο ζπνλδχινπο πξνζέρσληαο λα κελ
δηαρσξίζσ ηα νζηάξηα ηεο νπξάο. Σα νζηά ηεο ιεθάλεο έκεηλαλ ελσκέλα ζην ηεξφ νζηνχλ.
΋πσο αλέθεξα θαη ζηα άιια νζηά πήξαλ ιεπθφ ρξψκα. Σέινο μεπιήζεθαλ κε αξθεηφ λεξφ
θαη ηνπνζέηεζα ζηνλ ήιην λα ζηπεγλψζνπλ.

Εικόνα 28: Αριςτερό οπίςκιο άκρο μετά τθν λεφκανςθ

Εικόνα 29: Πυελικι- κοκκιγθκι μοίρα – άνω όψθ Εικόνα 30: Πφελοσ – πίςω επιφάνεια
κάτω επιφάνειασ

103
4Ζ- Ζκέξα

Θψξαθαο: Σνπνζεηήζεθε κεκνλνκέλνο ζε κεηαιιηθφ δνρείν θαη παξέκεηλε ζην

ρεκηθφ δηάιπκα γηα 3 εκέξεο , δηφηη ν βξαζκφο ηνπ έγηλε ζε ρακειφηεξε ζεξκνθξαζία απφ ηα
πξνπγνχκελα ηεκάρηα απνηέιεζκα ε κπτθή κάδα πνπ απέκεηλε λα δπζθνιεχεη ηελ δξάζε ηνπ
ρεκηθνχ. Σν ζεηηθφ δελ έπεζαλ δεκηά ε ρφλδξηλε κνίξα ησλ πιεπξψλ. Σελ έβδνκε εκέξα
βγάδνληαο ην απφ ην ρεκηθφ άξρηζα ηελ δηαδηθαζία ηεο απνκάθξπλζε ηεο κπηθήο κάδαο
πξνζέρσληαο λα κείλνπλ ελσκέλεο νη πιεπξέο ζηνπο ζσξαθηθνχο ζπνλδχινπο θαη ζην ζηέξλν.
Καη επίζεο πξνζέρσληαο λα κελ θαηαζηξέςσ ηνπο κεζνζπνλδχιηνπο δίζθνπο γηα λα κείλνπλ
ελσκέλνη κεηαμχ ηνπο νη ζσξαθηθνί ζπφλδπηινη. ΢πλάληεζα δπζθνιία ζηελ ρφλδξηλε κνίξα
ησλ πιεπξψλ. Σέινο ν ζθειεηφο ηνπ ζψξαθα μεπιχζεθε κε αξθεηφ λεξφ θαη αθεζβεθε ζηνλ
ήιην γηα λα ζηεγιλσζεη.

Σελ έβδνκε απηή εκέξα έιαβε ηέινο ηνπ 5νπ ζηαδίνπ. Δπίζεο παξαηήξεζα ζε φια ηα
νζηά θαηά ην δηάζηεκα πνπάθεζα ηα νζηά ζηνλ ήιην γηα λαζηεγλψζνπλ ν ήιηνο βνήζεζε
ζην λα πάξνπλ αθφκα ιεπθφηεξν ρξψκα ηα νζηά θαη ζχλδεζκνη λα ζθιεξίλνπλ θαη λα
κείλνπλ ελσκέλα ηα νζηά κεηαμχ ηνπο.

Εικόνα 31: κϊρακασ μετά τθν λεφκανςθ – πλάγια Εικόνα 32: Νόκεσ πλευρζσ μετά τθν λεφκανςθ
όψθ

104
΢ΣΑΓΗΟ 6ν - ΑΠΟΛΗΠΩ΢Ζ

Σν ζηάδην απηφ γίλεηαη γηα λα απνκαθξχλνπκε ηα ιππή πνπ έκεηλα ζηα νζηά θαη λα
ζπξηθλφζνπλ ηνπο ζπλδέζκνπο ησλ αξζξψζεσλ. Υξεζηκνπνηήζα ηα εμήο πιηθά:

 Μεγάιν πιαζηηθφ δνρείν γηα λα ρσξέζνπλ φια ηα νζηά ηνπ ζθχινπ.

 Βελδίλε ακφινηβδε ( 20
ιίηξα)

Εικόνα 33: Σοποκζτθςθ του ςκελετοφ ςτθν βενηίνθ

κατά τθν διαδικαςία τθσ απολίπωςθσ

Σν ζηάδην απηφ θξάηεζε ζπλνιίθά δέθα-ηέζζεξεηο εκέξεο.Σελ δέθαηε ηέηαξηε εκέξα ηα

απνκάθξπλα φια ηα νζηά απφ ηελ βελδχλε θαη ηα άθεζα ζηνλ ήιην κέρξη λα ζηεγλψζνπλ.

Απνηέιεζκα ηνπ ζηαδίνπ απηνχ είλαη λα πάξνπλ θηηξηλνπφ ρξψκα ηα νζηά θαη πην ζθνχξν
θίηξηλν ρξψκα νη ζχλδεζκνη θαη νη ρφλδξνη πνπ ππάξρνπλ ζηηο αξζξψζεηο ησλ νζηψλ.

Εικόνα 34: Κρανίο μετά το τζλοσ τθσ απολίπωςθσ Εικόνα 35: Θϊρακασ μετά το τζλοσ τθσ
απολίπωςθσ

105
Εικόνα 37 Εικόνα 36

Εικόνα 38

106
΢ΣΑΓΗΟ 7ν - ΣΔΛΗΚΖ ΛΔΤΚΑΝ΢Ζ

Σν ζηάδην ηεο ηειηθήο ιεχθαλζεο θξάηεζε 48 ψξεο ( δχν κέξεο ). Σν ρεκηθφ πνπ
ρξεζηκνπνίζεθε είλαη ην ππεξνμείδην ηνπ πδξνγφλνπ κε ηελ ίδηα αξαίσζε πνπ ρξεζηκνπνίεζα
ζηελ αξρηθή ιεχθαλζε ( αξαίσζε 10%). ΋ια ηα νζηά ηνπνζεηήζεθαλ ζην ίδην κεηαιιηθφ
δνρείν. Σα νζηά γηα λα μερσξίδνπλ κεηαμχ ηνπο ( θπξίσο ηα άθξα ) ηα έδεζα κε ιεπηφ
κεηαιιηθφ ζχξκα ζην νπνίν έβαια εηηθέηεο κε ην φλνκα θάζε νζηνχ , ψζηε λα κελ
κπεξδεπηνχλ. Σελ 3ε εκέξα ηα απνκάθξπλα απφ ην ρεκηθφ δηάιπκα ηα μέπιπλα κε αχζνλν
λεξφ , ηα άθεζα ζηνλ ήιίν κέρξη λα ζηεγλψζνπλ. ΋ηαλ ζηέγλσζαλ πήξαλ έλα σξαίν ιεπθφ
ρξψκα. Μφλν αξλεηηθφ είλαη φηη έκεηλε ε κνηξσδηά ηεο βελδήλεο. Απνηέιεζκα ηνπ ζηαδίνπ :
Σα νζηά δελ ρξεηάδνληαη θαηαςπθηε γηα λα ζπληεξηζνχλ δηφηη ην ππεξνμχδην ηνπ πδξνγφλνπ
θαη ηεο βελδχλεο είλαη αληηζππηηθά θαη απνζηπξνηεθά ρεκηθά κέζα. Σα νπνίαο εκπνδίδνπλ
ηελ δεκηνπξγία ζήςεο θαη κνιπζκαηηθψλ κηθξνβίσλ. Έηζη έιαβε ηέισο ε δηαδηθαζία ηεο
επεμεξγαζίαο ησλ νζηψλ.

΢ΣΑΓΗΟ 8Ο- ΢ΤΝΑΡΜΟΛΟΓΖ΢Ζ ΣΟΤ ΢ΚΔΛΔΣΟΤ ΣΟΤ ΢ΚΎΛΟΤ

Δηζαγσγή
Ζ δηαδηθαζία ηεο ζπλαξκνιφγεζεο έγηλε ζην εξγαζηήξην ηεο αλαηνκίαο. Κξάηεζε
πεξίπνπ πέληε εκέξεο. Αξρηθά φια ηα νζηά πξέπεη λα είλαη ζηεγλά απφ ηελ πγξαζία γηα λα
κελ πάζνπλ θάπνηα δεκηά θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζπλαξκνιφγεζεο. Ζ ζπλαξκνιφγεζε έρεη
ηέζζεξα ζηάδηα:
1ν ζηάδην- Σνπνζέηεζε φισλ ησλ νζηψλ ζηελ ζσζηή ζεηξά θαη ζε νκάδεο.
2ν ζηάδην- ΢πλαξκνιφγεζε ησλ νκάδσλ-νζηψλ γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ ζθειεηνχ ηνπ ζθχινπ.
3ν ζηάδην- ΢ηήξημε ηνπ ζθειεηνχ.
Γηα ηελ ζχλδεζε ησλ νζηψλ κεηαμχ ηνπο ρξεζηκνπνηήζακε ηα εμήο εξγαιεία θαη
πιηθά:
ΔΡΓΑΛΔΊΑ
 Ζιεθηξηθφ δξάπαλν θαη κηθξφ δξάπαλν
 Ζιεθηξηθφ πηζηνιάθη θφιιαο.
 Πέλζεο δηαθφξνπ κεγέζνπο
 Κφπηε ζχξκαηνο
ΤΛΗΚΑ
 Αξίδεο No 2, 3.
 ΢χξκα κε δηάκεηξν 2mm.
 ΢σιελάξηα θφιιαο.
 Ξχιηλε βάζε δηαζηάζεσλ 150εθΥ60εθ.
 Πιαζηηθά ζηεξίγκαηα
 Βίδεο
 Μεηαιιηθφ άμνλα (αινπκήλην) κε δηάκεηξν 8ρηι.
 2 Μεηαιιηθνχο άμνλεο γηα ηελ ζηήξημε θαη ζηαζεξνπνίεζε ηνπ ζθειεηνχ.
Γηαθνξεηηθνχ χςνπο.

107
1ν ζηάδην- Σνπνζέηεζε φισλ ησλ νζηψλ ζηελ ζσζηή ζεηξά θαη ζε νκάδεο.

Πήξα φια ηα νζηά θαη ηα ηνπνζέηεζα επάλσ ζηνλ πάγθν εξγαζία. Αξρηθά μερψξηζα
ηα νζηά ζε νκάδεο:

 ΢θειεηφο ηνπ θξαλίνπ (άλσ ηκήκα – θάησ ηκήκα).

 ΢θειεηφο ησλ άθξσλ ( δεμηά –αξηζηεξά , πξφζζηα-νπίζζηα).
 ΢θειεηφο ηνπ ζψξαθα
 Απρεληθνί ζπφλδπινη
 Οζθπτθνί ζπφλδπινη
 Κνθθπγηθνί ζπφλδπινη

2ν ζηάδην-΢πλαξκνιφγεζε ησλ νκάδσλ-νζηψλ ηνπ ζθειεηνχ.

Α. ΢πλαξκνιφγεζε ηνπ θξαλίνπ: Αξρηθά θφιιεζα ηα δχν ηκήκαηα ηεο θάησ γλάζνπ ζηελ
κεζνγλάζηα ζχκθπζε θαη ηξππήζεθαλ ζηα γελεηαθφ ηξήκα θαη πέξαζα ιεπηφ ζχξκα γηα λα ηα
ζηαζεξνπνηήζσ θαιχηεξα.
Σα δφληηα βξίζθνληαη ζηηο ζέζεηο ηνπο θαη δελ ρξεηάζηεθε λα θνιιεζνχλ.
Γεχηεξν βήκα είλαη ε έλσζε ηεο θάησ γλάζνπ κε ην άλσ ηκήκα ηνπ θξαλίνπ. Πξψηα ζην άλσ
ηκήκα ηνπ θξαλίνπ έβγαια ηξχπεο ζηηο νπηζζνγιηλνεηδείο απνθχζεηο κε αξίδα No2 θαη κεηά
ηνπνζέηεζα ηελ θάησ γλάζν ζηελ ζσζηή ζέζε ζην θξαλίν θαη έβγαια ηξχπεο ζηηο
αληίζηνηρεο ζέζεηο (θνλδπινεηδείο απνθχζεηο) θαη πέξαζα ιεπηφ ζχξκα γηα λα
ζηαζεξνπνηήζσ ηελ θάησ γλάζν. Έηζη νινθιεξψζεθε ε ζπλαξκνιφγεζε ηνπ θξαλίνπ.

Β. ΢πλαξκνιφγεζε ησλ πξφζζησλ άθξσλ: Πξψηα πήξα ην δεμηφ πξφζζην άθξν θαη άξρηζα
ηελ ζπλαξκνιφγεζε απφ ηελ σκνπιάηε θαη θαηάιεμα ζηηο θάιαγγεο ησλ δαθηχισλ (
σκνπιάηεο-βξαρηψλην-αληηβξαρηψλην- νζηά ηεο ρεηξφο). Σα νζηά ηνπ θαξπνχ , ηα κεηαθάξπηα
νζηά θαη ηα νζηά ησλ δαθηχισλ παξέκεηλαλ ελσκέλα κεηαμχ ηνπο κε ηνπο ζπλδέζκνπο.
Χκνπιάηε έβγαια κία ηξχπα ζηελ κέζε επάλσ απφ ηελ σκνγιήλε θαη ακέζσο κεηά ηελ
αθαλζφδε απφθπζε κε θνξά απφ ηελ εζσηεξηθή θνίιε επηθάλεηα πξνο ηελ έμσ επηθάλεηα ηεο
σκνπιάηεο. ΢ην βξαρηφλην νζηνχλ έβγαια δχν ηξχπεο (έζσ θαη έμσ επηθάλεηα) ζηελ θεθαιή
(άλσ άθξν) κε θνξά απφ άλσ πξνο ηα θάησ, πέξαζα ζχξκα θαη ηέινο ζηαζεξνπνίεζα ηα δχν
απηά νζηά. ΢ηελ ζπλέρεηα πήξα ηα νζηά ηνπ αληηβξάρηνπ (σιέλε-θεξθίδα) θαη ηα ηνπνζέηεζα
ζηελ ζσζηή ζέζε ην άλσ άθξν θαη κε ηελ ρξήζε ηνπ ειεθηξηθνχ δξαπάλνπ έβγαια ηξχπα
απφ ηνλ θφλδπιν πξνο ηελ ηξνρειία δηαπεξλφληαο ηαπηφρξνλα ην νιέθξαλν θνληά ζηνλ
νιεθξάλην βφζξν. Πέξαζα ζχξκα κέζα απφ ηελ ηξχπα θαη ζηαζεξνπνίεζα ηα νζηά. ΢ηελ
ζπλέρεηα ηξχπεζα ζε δχν ζεκεία (αξηζηεξά , δεμηα) νξηδφληηα ην θάησ άθξν ηεο θεξθίδαο κε
θνξά απφ εκπξφο πξνο ηα πίζσ. Μεηά πήξα ην ζθειεηφ ηεο ρεηξφο θαη έβγαια δχν ηξχπεο
νξηδφληηεο κε θνξά απφ εκπξφο πξνο ηα πίζσ. Ζ κία βξίζθεηαη ζην ζθαθνεηδέο νζηνχ ηνπ
θαξπνχ θαη ή άιιε ζην ππξακνεηδέο νζηφ ηνπ θαξπνχ. Πέξαζα δχν ζχξκαηα ζηηο αληίζηνηρεο
ηξχπεο θαη ηα ζηαζεξνπνίεζα. Έηζη νινθιεξψζεθε ε ζπλαξκνιφγεζε ηνπ δεμηνχ πξφζζηνπ
άθξνπ.
Ζ ίδηα δηαδηθαζία αθνινπζήζεθε θαη ζην αξηζηεξφ πξφζζην άθξν.

108
Γ. ΢πλαξκνιφγεζε ησλ νπίζζησλ άθξσλ: Αξρηθά πήξα ηα νζηά ηνπ δεμηνχ νπίζζηνπ άθξνπ
θαη άξρηζα ηελ ζπλαξκνιφγεζε απφ ην κνηξηαίν νζηνχλ θαηαιήγνληαο ζηηο θάιαγγεο ησλ
δαθηχισλ ( κνηξηαίν νζηνχλ- νζηά ηεο θλήκεο- νζηά ηνπ πνδφο). Σα νζηά ηνπ ηαξζνχ , ηα
κεηαηάξζηα θαη ηα νζηά ησλ δαθηχισλ παξέκεηλαλ ελσκέλα κεηαμχ ηνπο κε ηνπο
ζπλδέζκνπο.
Μεξηαίν νζηνχλ ζην θάησ άθξν ηνπ, επάλσ αθξηβψο απφ ηνλ θάζε κεξηαίν θφλδπιν
ηξππήζακε απφ κηα ηξχπα κε θνξά ιίγν ινμή πξνο ηα εκπξφο επίζεο ζηα νζηά ηεο
θλήκεο(θλήκε-πεξφλε) ζην άλσ άθξν ηεο θλήκεο , ζην κεζνθνλδχιην έπαξκα ηξππήζακε
δχν ηξχπεο νη νπνίεο , ε κία έρεη θνξά δηαγψληα πξνο ηα εκπξφο θαη έμσ θαη ε άιιε δηαγψληα
πξνο ηα εκπξφο θαη έζσ. Με δχν ζχξκαηα πνπ ηα θάζε έλα πέξαζε απφ ηηο αληίζηνηρεο ηξχπεο
ησλ θνλδχισλ ζηαζεξνπνηήζακε ηα δχν απηά νζηά. ΢ην θάησ άθξν ηεο θλήκεο ηξππήζακε
ζε δχν ζεκεία , ην έλα ζεκείν βξίζθεηαη ζηνλ έζσ ζθπξφ θαη ην άιιν ζεκείν θεληξηθά θαη
παξάιιειεο κεηαμχ ηνπο κε θνξά απφ εκπξφο πξνο ηα πίζσ. ΢ηελ ζπλέρεηα πήξα ηα νζηά ηνπ
πνδφο θαη κε ην ειεθηξηθφ δξάπαλν ηξππήζακε ζε δχν ζεκεία ζηα νζηά ηνπ ηαξζνχ ζηνλ
άλσ ζηνίρν ζπγθεθξηκέλα , ε κία ηξχπα βξίζθεηαη ζηνλ αζηξάγαιν θαη ε νπνία είλαη
νξηδφληηα κε θνξά απφ εκπξφο πξνο ηα πίζσ. Ζ δεχηεξε βξίζθεηαη ζην ζθαθνεηδέο θαη είλαη
νξηδφληηα κε θνξά απφ εκπξφο πξνο ηα πίζσ. Πήξα δχν θνκκάηηα ζχξκα θαη ην θαζέλα ην
πεξάζακε απφ ηηο αληίζηνηρεο ηξχπεο ηεο θλήκεο θαη ηνπ ηαξζνχ θαη ζηαζεξνπνηήζακε έηζη
ζηελ ζσζηή ζέζε. Έηζη νινθιεξψζεθε ε ζπλαξκνιφγεζε ηνπ δεμηνχ νπίζζηνπ άθξνπ.

΢ηελ ζπλαξκνιφγεζε ηνπ αξηζηεξνχ νπίζζηνπ άθξνπ αθνινπζήζεθε ε ίδηα δηαδηθαζία.

Γ. ΢πλαξκνιφγεζε ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο: Αξρηθά ηνπνζεηήζακε ζε ζεηξά φινπο ηνπο

ζπνλδχινπο δειαδή απρεληθνχο-ζσξαθηθνχο-νζθπτθνχο-ηεξνχο-θνθθπγηθνχο. ΢ηελ ζπλέρεηα
πήξακε θάζε νκάδα μερσξηζηά θαη αξρίζακε λα ηνπο ζπλδένπκε κεηαμχ ηνπο θαη ηέινο
ελψζακε θάζε νκάδα κεηαμχ ηνπο ψζηε λα είλαη ζπλερήο θαη λα θαίλεηαη ε θπζηθή θνξά θαη
θηλεηηθφηεηα ηεο. Καη ζε ηειηθή θάζε πεξάζακε κέζα απφ ηνλ ζπνλδπιηθφ ζσιήλα
κεηαιιηθφ άμνλα δηακέηξνπ 8 ρηιηνζηψλ θαη κήθνπο 1κέηξνπ.

1. Απρεληθνχο ζπνλδχινπο: Με ηελ βνήζεηα ηνπ ειεθηξηθνχ δξάπαλνπ θαη ηελ ρξήζε ηεο
αξίδαο No2 , θαη αξρίδνληαο απφ ηνλ 7ν απρεληθφ ζπφλδπιν θαη ηειεηψλνληαο ζηνλ 1ν
απρεληθφ ζπφλδπιν (άηιαληαο). Σξππήζακε ζηηο αξζξηθέο απνθχζεηο πνπ είλαη ηέζζεξηο ζην
ζχλνιν , δχν ζε θάζε πιάγην πνπ είλαη κηα πξφζζηα θαη κηα νπίζζηα. ΋ηαλ βγάιακε φιεο ηηο
ηξχπεο πεξάζακε κεηαιιηθφ ζχξκα κηθξήο δηακέηξνπ θαη ηνπο ζηαζεξνπνηήζακε κε ηέηνην
ηξφπν ψζηε λα πάξεη ηελ θπζηθή ηνπ θνξά.

2.Θσξαθηθνχο ζπνλδχινπο: Αξρίζακε θαη εδψ απφ ηνλ ηειεπηαίν ζσξαθηθφ ζπφλδπιν πξνο
ηνλ πξψην ζσξαθηθφ ζπφλδπιν. Δδψ ηξππήζακε ηα ζψκα ησλ ζσξαθηθψλ ζπνλδχισλ ,
κπξνζηά θαη πίζσ απφ αξηζηεξά ζηα δεμηά. Σα ζεκεία ζηα νπνία ηξππήζακε είλαη ζε ηέηνηα
ζέζε ψζηε λα θαίλεηαη ε θπζηθή θνξά ηνπο θαη ηνπο ζηαζεξνπνηήζακε κεηαμχ ηνπο κε
κεηαιιηθφ ζχξκα κηθξήο δηακέηξνπ.

3. Οζθπτθνί ζπφλδπινη: Δδψ αξρίζακε απφ ηνλ πξψην νζθπτθφ ζπφλδπιν , θαηαιήγνληαο
ζην ηεξφ νζηνχλ. Πάιη κε ηελ βνήζεηα ηνπ ειεθηξηθνχ δξάπαλνπ θαη κε ηελ ρξήζε αξίδαο
πνιχ κηθξήο δηακέηξνπ ηξππήζακε ζηηο αξζξηθέο απνθχζεηο θαη ηνπο ζπλδέζακε κε
κεηαιιηθφ ζχξκα κεηαμχ ηνπο γηα λα είλαη ζηαζεξνί θαη λα θαίλεηαη θπζηθή θνξά ηνπο.

109
4. Κνθθπγηθνί ζπφλδπινη: ΋ινπο ηνπο ζπφλδπινπο απηνχο ηνπο θφιιεζα κε θφιια , απφ ηνλ
1ν κέρξη θαη ηνλ 130.

Δ. ΢πλαξκνιφγεζε ηνπ ζψξαθα: ΋ιεο νη πιεπξέο έκεηλαλ ελσκέλεο κε ην ζηέξλν . Σν νπνίν

ηα νζηά ηνπ ζηέξλνπ έκεηλαλ θαη απηά ελσκέλα κεηαμχ ηνπο απφ ην ζηάδην ηνπ βξαζκνχ θαη
ηεο ιεχθαλζεο. Δπίζεο νη 10 πξψηεο πιεπξέο δελ δηαρσξίζηεθαλ απφ ηελ ρφλδξηλε κνίξα ελψ
νη ηξείο ηειεπηαίεο πιεπξέο δηαρσξίζηεθαλ θαηά ην ζηάδην ηεο απνκάθξπλζεο ηεο κπτθήο
κάδαο.
Αξρηθά κε ηελ βνήζεηα ηνπ ειεθηξηθνχ δξάπαλνπ θαη αξίδαο πνιχ κηθξήο δηακέηξνπ
, ηξππήζακε ηηο εγθάξζηεο απνθχζεηο ησλ ζσξαθηθψλ ζπνλδχισλ , ζηελ ζπλέρεηα κε ηελ ίδηα
αξίδα ηξππήζακε ην ζπνλδπιηθφ άθξν ηεο θάζε πιεπξάο ζην ζεκείν κεηά απφ ηελ θεθαιή
ηεο πιεπξάο. Γηα λα ηηο ζηαζεξνπνηήζνπκε φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα γεκίζακε κε θφιια ηηο
αξζξηθέο επηθάλεηεο ηεο θεθαιήο ,ζηηο νπνίεο δηαξζξψλνληαη νη πιεπξέο κε ηνπο ζσξαθηθνχο
ζπνλδχινπο. Καη ηέινο πεξάζακε κεηαιιηθφ ζχξκα κηθξήο δηαηνκήο απφ ζηα δχν ζεκεία ζηα
νπνία ηξππήζακε θαη ζηεξεψζακε έηζη ηηο πιεπξέο.

΢η. ΢χλδεζε ηεο ιεθάλεο θαη ησλ νπίζζησλ άθξσλ:

Λεθάλε: Ζ ιεθάλε παξέκεηλε ελσκέλε κε ην ηεξφ νζηνχλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ βξαζκνχ θαη
ηεο ιεχθαλζεο θαη ζηελ ζσζηή θπζηθή ηεο ζέζεο ( ζε γσληά 23ν ζε ζρέζε κε ηελ θνξά ηεο
νζθπτθήο κνίξαο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο). Αιιά γηα ζηγνπξηά , κε ηελ ρξήζε ηνπ ειεθηηθνχ
δξάπαλνπ θαη αξίδαο Νν3 ηξππήζακε ζηελ ιαγφληα κνίξα ηεο ιεθάλε θαη ζπγθεθξηκέλα ζην
θέληξν ηεο σηνεηδήο επηθάλεηαο πνπ ζπληάζζεηαη κε ην ηεξφ νζηνχλ. Αξρηθά ηελ αξηζηεξή
πιεπξά ηεο ιεθάλεο απφ ηελ έμσ επηθάλεηα ηνπ ιαγφληνπ πξνο ην εζσηεξηθφ δηαπεξλψληαο
ηελ σηνεηδή αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ ηεξνχ νζηνχλ θαη θαηαιήγνληαο ζηελ δεμηά σηνείδή
αξζξηθή επηθάλεηα ηνπ ιαγφληνπ νζηνχλ κέρξη ηελ εμσηεξηθή επηθάλεηα. ΢ηελ ζπλέρεηα
πεξάζακε κεηαιιηθφ ζχξκα κηθξήο δηακέηξνπ , κέζα απφ ηελ ηξχπα θαη ην ζηαζεξνπνηήζακε
έηζη ψζηε λα βξίζθεηαη ζηε ζσζηή ζέζε ε ιεθάλε.
΢ηελ ζπλέρεηα , πάιη κε ηελ ρξήζε ηνπ ειεθηξηθνχ δξάπαλνπ θαη ηεο ίδηαο αξίδαο ,
ηξππήζακε ζην θέληξν ηεο θνηχιεο θάζε αλψλπκνπ νζηνχλ ηεο ιεθάλεο.
Οπίζζηα άθξα: Μεηά ηξππήζακε θεληξηθά ζηελ αξζξηθή επηθάλεηαο ηεο θεθαιήο ησλ
κεξηαίσλ νζηψλ, κε θνξά παξάιιειε πξνο ηελ έμσ πιεπξά ηνπ απρέλα ηεο θεθαιήο.
Σέινο πεξάζακε κεηαιιηθφ ζχξκα κηθξήο δηακέηξνπ ζηα αληίζηνηρα ζεκεία φπνπ ηα
ζηεξεψζακε φπνπ νινθιεξψζεθε ε θάζε απηή.

Ε. ΢χλδεζε ησλ πξφζζησλ άθξσλ ζηελ σκηθή δψλε: Αξρηθά κε ηελ βνήζεηα ηνπ
ειεθηξηθνχ δξάπαλνπ θαη κε ηελ ρξήζε ηεο ίδηαο αξίδαο , ηξππήζακε ηελ σκνπιάηε ηνπ θάζε
πξφζζηνπ άθξνπ ζε δχν ζεκεία , ην έλα ζηνλ ππεξαθάλζην βφζξν θαη ην άιιν ζηνλ ππαθάλζην
βφζξν. Σα ζεκεία απηά βξίζθνληαη ζην κέζν ηνπ χςνπο ηεο σκνπιάηεο θαη ζηελ αληίζηνηρε
ζέζε πνπ βξίζθνληαη νη αθαλζψδεο απνθχζεηο ησλ ζσξαθηθψλ ζπνλδχισλ 2 θαη 4 , έηζη
ψζηε λα είλαη ππφ γσλία 450 ζε ζρέζε κε ην νξηδφληην ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο. ΢ηελ
ζπλέρεηα ηξππήζακε ηελ αθαλζψδε απφθπζε ηνπ 2 θαη 4 ζσξαθηθνχ ζπνλδχινπ ζην
αληίζηνηρν χςνο πνπ βξίζθνληαη νη ηξχπεο ζηηο σκνπιάηεο. Σέινο , πεξάζακε έλα κεηαιιηθφ
ζχξκα κέηξηαο δηακέηξνπ απφ ηνλ ππεξαθάλζην βφζξν ηεο αξηζηεξήο σκνπιάηεο
,δηαπεξλφληαο κέζα απφ ηελ ηξχπα ηεο αθαλζψδεο απφθπζεο ηνπ 2νπ ζσξαθηθνχ ζπφλδπινπ
νινθιεξψλνληαο ζηελ ηξχπα ηνπ ππεξαθάλζηνπ βφζξνπ ηεο δεμηάο σκνπιάηεο. Σν δεχηεξν
κεηαιιηθφ ζχξκα ίδηαο δηακέηξνπ κε ην πξνεγνχκελν πεξάζακε απφ ηελ ηξχπα ηνπ
ππαθάλζηνπ βφζξνπ ηεο αξηζηεξήο σκνπιάηεο δηαπεξλφληαο απφ ηελ ηξχπα ηεο αθαλζψδεο

110
απφθπζεο ηνπ 4νπ ζσξαθηθνχ ζπνλδχινπ θαη νινθιεξψλνληαο ζηελ ηξχπα ηνπ ππαθάλζηνπ
βφζξνπ ηεο δεμηάο σκνπιάηεο.
Σέινο , ε θνξπθή ηεο σκνπιάηεο ζπγθεθξηκέλα ην ππεξγιήλην θχκα θαη ε θσξαθνεηδή
απφθπζε ζηεξεφλσληαη κε θφιια ζηελ θεθαιή ηνπ ζηέξλνπ.
Ζ. ΢χλδεζε θαη ζηήξημε ηεο θεθαιήο ζηνπο απρεληθνχο ζπνλδχινπο: Λφγσ ηνπ βάξνπο
ηεο θεθαιήο ηελ αθήζακε ηειεπηαία. Δπίζεο πξέπεη λα αλαθέξσ , αθνχ πεξάζακε ηνλ
κεηαιιηθφ άμνλα δηακέηξνπ 8ρηιηνζηψλ κέζα απφ ην ζπνλδπιηθφ ζσιήλα δψζακε θιήζε 450
πξνο ηα άλσ ζε ζρέζε κε ην νξηδφληην ηεο άλσ γξακκήο ηεο πιάηεο.
΢ηελ ζπλέρεηα , ηξππήζακε ην θξαλίν ζηηο πιάγηεο κνίξεο ηνπ ηληαθνχ νζηνχλ
πεξάζακε κεηαιιηθφ ζχξκα πνιχ κηθξήο δηακέηξνπ θαη απφ ηα εγθάξζηα ηξήκαηα ηνπ
άηιαληα. Δπίζεο βάιακε αξθεηή θφιια ζηηο πξφζζηεο αξζξηθέο επηθάλεηεο ηνπ άηιαληα θαη
ηηο αξζξηθέο επηθάλεηεο ησλ ηληαθψλ θνλδχισλ γηα επηπιένλ ππνζηήξημε.

Δδψ νινθιεξψζεθε ε ζπλαξκνιφγεζε ηνπ ζθειεηνχ.

3Ο ΢ΣΑΓΗΟ- ΢ΣΖΡΗΞΖ ΣΟΤ ΢ΚΔΛΔΣΟΤ

Γηα βάζε ρξεζηκνπνηήζακε μχιν δηαζηάζεσλ 150εθ. Υ 60εθ.θαη πάρνπο 15ρηι. ΢ηελ θάησ
επηθάλεηα βηδψζακε stop ζε πέληε ζεκεία γηα λα δψζεη χςνο ζηελ βάζε γηα λα κελ ππάξρεη
δπζθνιία θαηά ηελ κεηαθίλεζε ηνπ ζθειεηνχ. ΢ηελ άλσ επηθάλεηα ζε δχν ζεκεία θεληξηθά
ζε απφζηαζε κεηαμχ ηνπο ίζε κε ην κήθνο ηεο ξάρεο (απφ ηνλ 1ν ζσξαθηθφ ζπφλδπιν κέρξη
ηνλ 10 ζπφλδπιν ηνπ ηεξνχ νζηνχλ) ηξππήζακε θαη βγάιακε ηξχπεο κε δηάκεηξν 1εθ.

Υξεηαζηήθακε θαη δχν κεηαιιηθνχο ζσιήλεο δηακέηξνπ 1εθ. θαη κε δηαθνξεηηθφ χςνο. Ο
έλαο πνπ ζα βξίζθεηαη κπξνζηά απφ ην ζηέξλν φπνπ ζηεξεψλεηαη ν 6νο απρεληθφο ζπφλδπινο
έρεη κεγαιχηεξν χςνο πεξίπνπ 60εθ. Ο άιινο έρεη κηθξφηεξν χςνο γηα λα δψζεη ηελ ζσζηή
θιήζε 27ν ηεο ξάρεο θαη ζα βξίζθεηαη κπξνζηά απφ ην ηεξφ νζηνπλ ζα έρεη χςνο πεξίπνπ
55εθ.

Ζ ζηήξημε ηνπ ζθειεηνχ επάλσ ζηνπο κεηαιιηθνχο ζσιήλεο θαη ε ζηαζεξνπνίεζή ηνπ έγηλε
κε κέηξηαο δηαηνκήο κεηαιιηθνχ ζχξκαηνο πεξλψληαο απφ ηηο αληίζηνηρεο νπέο πνπ έρνπλ νη
ζσιήλεο θαη δέλσληαο θαιά ηνπο αληίζηνηρνπο ζπφλδπινπο.

111
 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

1. ΢πγθξηηηθή αλαηνκηθή ησλ θαηνηθίδησλ ζειαζηηθψλ δψσλ. ΢ση. Γ. Μεραήι 1984.

Δθδνηηθφο νίθνο ΑΦΟΗ ΚΤΡΗΑΚΗΓΖ Θεζζαινλίθε.
2. Αλαηνκία αγξνηηθψλ δψσλ. Πεξηθιή Ξελνχιε 1989. Δθδνηηθφο νίθνο ΟΛΤΜΠΗΑ
Αζήλα.
3. Φπιέο θαη ζηνηρεία εθηξνθήο ζθχινπ θαη γάηαο. Αγγειηθή Σζεξβέλε – Γνχζε 1992.
Δθδνηηθφο νίθνο ART OF TEXT Θεζζαινλίθε.
4. Γεξκαληθφο πνηκεληθφο. Roy & Clarissa Allan 1996. Δθδνηηθφο νίθνο Η.
ΚΑΡΑΣ΢ΟΓΛΟΤ.
5. Animal an;atomy for artists. Eliot Goldfiger
6. Le grand livre du chien. Michel Villemon 1981. ( πξψηππν)
Σν κεγάιν βηβιίν ηνπ ζθχινπ 1νο,2νο ηφκνο. Μαξγαξίηα Κνπιέληε (κεηάθξαζε).
Δθδνηηθφο νίθνο ΑΘ. ΝΣΔΣ΢ΗΚΑ΢.
7. The viscera of the domestic mammals. 2 edition. Nickel Schumme Seiferle 1979.

ΓΗΑΓΤΚΣΗΟ
 Μέζνδνη θαηαζθεπήο ζθειεηνχ ζθχινπ
1. www.skullsunlimited.com
2. www.theboneman.com
3. www.museumofosteology.org
4. www.skullsite.co.uk
5. www.hawsmerkels.com
6. www.wildlifenews.alaska.gov
7. www.skullcleaning.com
8. www.wholesaleskullcleaning.com
9. www.webugwildlifeskulls.com
10. www.skullcretionsbyjus.blogspot.com
11. www.hidetaning.net/skullscleaning.html
12. www.beetle2bonestaxi.com
13. www.taxidermy.net/suppliers/sskull/php
14. www.bamaheadhunters.com
15. www.beeflecleaned.com
16. www.dermesitedbeetlecolonies.com
17. www.skulptures.net
18. www.alstaxidermystudio.com/wisconsin.taxidermist
19. www.canadiancastomskulls.com
20. www.skulldoctor.biz
21. www.yarchive.net/med/skull_clean.html

112
 22. www.openseasontaxidermy.net
23. www.geosities.com
24. www.skullsite.com
25. www.snarecraft.com
26. www.animalarttaxidermy.com.au

 Πξφηππν Γεξκαληθνχ Πνηκεληθνχ ζχκθσλα κε SV / FCI

1. www.schaeferhunde.de
2. www.schaeferhunde.ru
3. www.fci.be
4. www.germanshepherds.com
5. www.videxgsd.com
6. www.videxgsd.co.uk
7. www.shawlein.com
8. www.akc.org
9. www.workingdogs.com
10. www.germanshepherdbreeders.com
11. www.pedigreedatabase.com
12. www.canadasguidetadogs.com
13. www.ckc.com
14. www.gsdca.org
15. www.leespets.com
16. www.4gsd.net
17. www.workdclassgsd.com
18. www.gsdcqld.org.au
19. www.gsdcv.org.au
20. www.wusv.com
21. www.eurobreeder.com
22. www.australianopen.com
23. www.thekennelclub.org.uk
24. www.workingdogs.com
25. www.hund.ch/rasse/dtschaeferuk.htm
26. www.kennels.co.uk
27. www.ankc.org.au
28. www.kogpe.gr/

 Δηθφλεο
1. www.shawlein.com
2. www.skullsunlimited.com

113