อัตราส่วนและร้อยละ

อัตราส่วน คือ ความสัมพันธ์ที่ใช้แสดงการเปรียบเทียบปริมาณสองปริมาณ ซึ่งอาจมีหน่วยเดียวกันหรือ

หน่วยต่างกันก็ได้ ถ้าหน่วยเดียวกันไม่จําเป็นต้องเขียนหน่วยไว้ แต่ถ้าหน่วยของสองสิ่งต่างกันต่างกัน ต้องเขียน
หน่วยกํากับไว้ เช่น

1
- อัตราส่วนของจํานวนครูต่อจํานวนนักเรียน เป็น 1 : 35 หรือเขียนในรูปเศษส่วน คือ
35
1
- มาตราส่วนในการเขียนแผนผังห้อง เป็น 1 ชม. : 2 เมตร หรือเขียนในรูปเศษส่วน คือ
2

a
อัตราส่วน a ต่อ b เขียนแทนด้วย a : b หรือ b
โดยที่ a และ b ต้องเป็นจํานวนบวกเท่านั้นไม่สามารถสลับที่ระหว่าง a และ b ได้ นั่นคือ a : b ≠ b : a

แบบฝึกหัด

1. จงเขียนอัตราส่วนจากข้อความต่อไปนี้
1) ครู 2 คนดูแลนักเรียน 55 คน

2) นักเรียนใช้คอมพิวเตอร์เครื่องละ 3 คน

3) กรรไกร 3 เล่มสําหรับรักเรียน 10 คน

4) ราคาทองบาทละ 19,600 บาท

5) รถยนต์แล่นได้ระยะทาง 180 กิโลเมตรในเวลา 3 ชั่วโมง

6) อัตราการเต้นของหัวใจมนุษย์เป็น 72 ครั้งต่อนาที

7) ระยะในแผนที่ 1 เชนติเมตร เท่าระยะทางจริง 50 กิโลเมตร

8) ระยะในแผนผัง 1 เซนติเมตร แทนความยาวจริง 0.2 มิลลิเมตร

2. มีการพบซากดึกดําบรรพ์ของนกที่สูญพันธุ์ไปแล้วตามที่ต่างๆ ประมาณ 1,000 ชนิด ปัจจุบันโลกเรามี

นกเหลืออยู่ประมาณ 9,000 ชนิด จงหาอัตราส่วนของจํานวนนกดึกดําบรรพ์ที่พบชากและสูญพันธุ์ต่อ
จํานวนชนิดของนกที่เหลืออยู่

3. ช่างปูกระเบื้องใช้กระเบื้องสีขาวและเขียวปูพื้นห้องดังภาพ จงเขียนอัตราส่วนต่อไปนี้

1) อัตราส่วนของจํานวนกระเบื้องสีเขียวต่อจํานวนกระเบื้องสีขาว

2) อัตราส่วนของจํานวนกระเบื้องเขียวต่อจํานวนกระเบื้องทั้งหมด

4. พ่อค้าใส่ลูกอมรสบ๊วยและรสมะนาวคละปนกันในขวดโหลเดียวกัน ด้วยอัตราส่วนของจํานวนลูกอมรส
บ๊วยต่อจํานวนลูกอมรสมะนาวเป็น 4 ต่อ 3 ถ้าเต๋าหยิบลูกอมในขวดโหลมา 6 เม็ด โดยไม่มีการเลือกเต๋า
น่าจะได้ลูกอมอะไรมากกว่า จงอธิบาย
 อัตราส่วนที่เท่ากัน คือ การทําอัตราส่วนให้เท่ากับอัตราส่วนที่กําหนดให้ เราให้หลักการคูณและหลักการ
หารมาช่วย เช่น ร้านสหกรณ์ของโรงเรียนแห่งหนึ่ง ขายดินสอราคาแท่งละ 5 บาท ซึ่งสามารถเขียนแสดง
ความสัมพันธ์ระหว่างจํานวนดินสอเป็นแท่งและราคาเป็นบาท ดังตารางต่อไปนี้

จํานวนดินสอ (แท่ง) 1 2 3 4 5
ราคา (บาท) 5 10 15 20 25

จากตาราง สามารถเขียนอัตราส่วนได้หลายอัตราส่วน ดังนี้

การหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กําหนดให้ สามารถทําได้โดย
หลักการคูณ คูณแต่ละจํานวนในอัตราส่วน ด้วยจํานวนนับจํานวนเดียวกัน ที่ไม่เท่ากับ 0
หลักการหาร หารแต่ละจํานวนในอัตราส่วน ด้วยจํานวนนับจํานวนเดียวกัน ที่ไม่เท่ากับ 0

a a×c a a÷c
a:b= = และ a : b = =
b b×c b b÷c
 แบบฝึกหัด

1. จงหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กําหนดให้อีกข้อละ 3 อัตราส่วน โดยใช้หลักการคูณ

1) 2 : 7

2) 5 : 12

3) 9 : 7

2. จงหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กําหนดให้อีกข้อละ 3 อัตราส่วน โดยใช้หลักการหาร

1) 64 : 32

2) 54 :90

3) 72 :24

3. จงตรวจสอบว่าอัตราส่วนในแต่ละข้อต่อไปนี้เท่ากันหรือไม่
1) 3.5 : 1.5 และ 5 : 2

2) 8 : 9 และ 96 : 108
4. จงเขียนอัตราสวนที่เท่ากับอัตราส่วนในข้อความต่อไปนี้ มาข้อละ 3 อัตราส่วน
1) ระยะทาง 700 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทาง 8 ชั่วโมง

2) ค่าโดยสารรถประจําทางปรับอากาศพิเศษตลอดสายคนละ 20 บาท

3) อัตราแลกเปลี่ยนเงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกากับเงินบาทไทย เป็น 1 ดอลลาร์ต่อ 30.10 บาท

5. ร้านค้าขายไข่ไก่ราคาแผงละ 85 บาท ถ้าตะวันต้องการซื้อไข่ไก่จํานวน 6 ฟอง จากร้านแห่งนี้ตะวันต้อง

จ่ายเงินทั้งหมดกี่บาท (ไข่ไก่ 1 แผง มี 30 ฟอง)

6. ร้านค้าขายปากกาลูกลื่นราดาโหลละ 96 บาท ถ้าตันกล้าจ่ายเงินซื้อปากกาที่ร้านแห่งนี้ 24 บาท จงหาว่า

ต้นกล้าซื้อปากกาลูกลื่นกี่ด้าม
 อัตราส่วนของจํานวนหลายๆจํานวน
สามารถเขียนของจํานวนทั้งสามจากสองอัตราส่วนเหล่านั้น ด้วยการทําปริมาณของสิ่งที่เป็นตัวร่วมในสอง
อัตราส่วนให้เป็นปริมาณที่เท่ากัน โดยใช้หลักการหาอัตราส่วนที่เท่ากัน
เช่น จงพิจารณาอัตราส่วนต่อไปนี้
จํานวนส้มต่อจํานวนมะม่วง เท่ากับ 7 : 10
จํานวนมะม่วงต่อจํานวนมังคุด เท่ากับ 15 : 17
ตัวร่วม คือ

ดังนั้น อัตราส่วน จํานวนส้ม ต่อ จํานวนมะม่วง ต่อจํานวนมังคุด คือ

ตัวอย่าง
1. ริสาทําขนมตาลเพื่อนําไปขาย ซึ่งมีส่วนผสมหลักในการทําขนมตาล ดังนี้
เนื้อลูกตาล 170 กรัม
นํ้ากะทิ 520 กรัม
แป้งข้าวจ้าว 235 กรัม
นํ้าตาลทราย 275 กรัม
จงเขียนอัตราส่วนของส่วนผสมในการทําขนมตาล ต่อไปนี้
1) เนื้อลูกตาลต่อนํ้ากะทิต่อแป้งข้าวจ้าวต่อนํ้าตาลทราย
2) เนื้อลูกตาลผสมแป้งข้าวจ้าวต่อนํ้ากะทิผสมนํ้าตาลทราย
3) เนื้อลูกตาลต่อเนื้อลูกตาลผสมนํ้ากะทิผสมแป้งข้าวจ้าวผสมนํ้าตาลทราย

2. คุณย่าจะทําขนมเม็ดขนุนไว้ให้หลาน ๆ ทาน จึงไต้เตรียมส่วนผสมหลักเพื่อทําขนม ดังนี้

ถั่วเขียวเลาะเปลือก 450 กรัม นํ้าตาลทราย 200 กรัม นํ้ากะทิ 400 กรัม และไข่เป็ด 5 ฟอง (ใช้เฉพาะไข่แดง)
จงเขียนอัตราส่วนของส่วนผสมในการทําขนมเม็ดขนุน ต่อไปนี้
1) ถั่วเขียวเลาะเปลือกเป็นกรัมต่อนํ้าตาลทรายเป็นกรัมต่อนํ้ากะทิเป็นกรัมต่อไข่เป็ดเป็นฟอง
2) ถั่วเขียวเลาะเปลือกผสมนํ้าตาลทรายผสมนํ้ากะทิเป็นกรัมต่อไข่เป็ดเป็นฟอง
 แบบฝึกหัด

1. ร้านค้าขายไข่ไก่ ไข่เป็ด และไข่นกกระทา โดยที่อัตราส่วนของจํานวนไข่เป็ดต่อจํานวนไข่ไก่เป็น 3 : 5

อัตราส่วนของจํานวนไช่นกกระทาต่อจํานวนไข่ไก่เป็น 2 : 3 จงเขียนอัตราส่วนของจํานวนไข่เป็ดต่อ
จํานวนไข่ไก่ต่อจํานวนไข่นกกระทาของร้านค้าแห่งนี้

2. ร้านขายปากกาแห่งหนึ่งขายปากกาสีแดง สีดํา และสีนํ้าเงิน โดยที่อัตราส่วนของจํานวนปากกาสีแตงต่อ

จํานวนปากกาสีดําเป็น 8 : 3 อัตราส่วนของจํานวนปากกาสีดําต่อจํานวนปากกาสีนํ้าเงินเป็น 4 : 5 จงหา
อัตราส่วนของจํานวนปากกาสีแดงต่อจํานวนปากกาสีดําต่อจํานวนปากกาสีนํ้าเงินของร้านขายปากกาแห่งนี้

3. กําหนดให้ ATM เป็นรูปสามเหลี่ยมด้านไม่เท่า ที่มีอัตราส่วนของความยาวด้าน ดังนี้

AT : TM = 3 : 4 และ TM : AM = 10 : 8 จงเขียนอัตราส่วนของความยาวด้านต่อไปนี้
4. กําหนดให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมต้านไม่เท่า ที่มีอัตราส่วนของตวามยาวต้าน ตังนี้
AB : BC = 2 : 2.5, AB : DC = 1 : 2 และ DA : AB = 3 : 4 จงหาอัตราส่วนของ AB : BC :
DC : DA

5. จงหาอัตราส่วน a : b : c จากอัตราส่วนทีก่ ําหนดให้ในแต่ละข้อต่อไปนี้

1) a : b= 11 : 8 และ b : c = 6 : 5

2) a : b = 1.5 : 9 และ b : c = 7 : 4.3

6. ถ้าจํานวนเงินรายได้เพื่อใช้ในการแข่งขันกีฬาสีที่นักเรียนสีต่าง ๆ หาได้ เป็นดังนี้

จํานวนเงินรายได้ของสีฟ้าต่อจํานวนเงินรายได้ของสีเขียวเป็น 7:8
จํานวนเงินรายได้ของสีเขียวต่อจํานวนเงินรายได้ของสีเหลืองเป็น 7 : 8
จํานวนเงินรายได้ของสีชมพูต่อจํานวนเงินรายได้ของสีเหลืองเป็น 3 : 4
จงเขียนอัตราส่วนเปรียบเทียบจํานวนเงินรายได้ของสีฟ้าต่อจํานวนเงินรายได้ของสีชมพู
7. สวนสัตว์แห่งหนึ่งมีอัตราส่วนของจํานวนนกต่อจํานวนยีราฟเป็น 11 : 2 อัตราส่วนของจํานวนลิงต่อ
จํานวนยีราฟเป็น 31 : 3 และอัตราส่วนของจํานวนยีราฟต่อจํานวนเสือเป็น 4 : 11 จงเขียนอัตราส่วน
เปรียบเทียบจํานวนนกต่อจํานวนสัตว์ทั้งสี่ชนิดรวมกัน

3 1 1
8. กําหนดอัตราส่วน a : b = 4
: 2 และ b : c = 2
: 3
จงหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วน a : b, b :
c และ a : b : c

1 1
9. กําหนดอัตราส่วน p : q = 0.75 : 0.90 และ q : r = : จงหาอัตราส่วนของ p : q : r
3 5

1 2 3 5
10. กําหนดอัตราส่วน a : b = 1 4 : 3
และ a : c = 1 7 : 6
จงหาอัตราส่วนของ a : b : c
11. มะขามป้อมเป็นสมุนไพรแก้โรคลักปิดลักเปิด ขับเสมหะ ทําให้ซุ่มคอ เป็นยาช่วยย่อยและขับปัสสาวะ ผล
แห้งกินแก้ไข้ได้ เนื้อมะขามป้อม 100 กรัม มีปริมาณสารอาหารโดยประมาณดังนี้
ไขมัน 0.1 กรัม คาร์โบไฮเดรต 4 1.1 กรัม โปรตีน 0.5 กรัม แคลเซียม 0.05 กรัม เหล็ก 0.0012 กรัม
วิตามินซี 0.6 กรัม และสารอื่นๆ 57.6488 กรัม
ถ้าต้องการวิตามินซี 0.12 กรัม จะต้องใช้เนื้อมะขามป้อมหนักเท่าไร ทั้งจะได้คาร์โบไฮเดรตและโปรตีน
อย่างละกี่กรัม

12. จงหาค่าตัวแปรในสัดส่วนต่อไปนี้

5 45 1 5
1) = 2) =
b 49 a 16

3 1 6 30
3) = 4) =
9 m 7 m

n 1.6 7 21
5) = 6) =
5.2 1.3 x 33

12 27 a 4
7) = 8) =
y 8 2.5 15
 4.8 6 4.5 n
9) = 10) =
b 8 4b 28

2 n 1.6
6 15 12) =
11) = 5.2 1.3
5 x

13. ลุงคําวางแผนเพื่อปลูกตันเข็มกับตันแก้วเป็นแนวรั้ว โดยปลูกสลับกันเป็นอัตราส่วน 5 : 2 เมื่อลุงคํา

ปลูกเสร็จปรากฏว่ามีตันเข็มจํานวน 95 ต้น จงหาว่าลุงคําปลูกต้นแก้วทั้งหมดจํานวนกี่ต้น

14. บริษัทแห่งหนึ่งมีเครื่องจักรเครื่องหนึ่งผลิตอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ได้ 190 ชิ้น ในเวลา 2 ชั่วโมง อยาก

ทราบว่า ถ้าบริษัทแห่งนี้ต้องการผลิตอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ 2,500 ชิ้น โดยใช้เครื่องจักรนี้จะต้องใช้เวลากี่
ชั่วโมง
15. โรงเรียนแห่งหนึ่งเสียค่านํ้าประปาต่อค่าไฟฟ้าในเดือนมกราคม 2560 เป็นอัตราส่วน 2 : 7 ถ้าในเตือน
มกราคมนี้โรงเรียนเสียค่าไฟฟ้าเป็นเงิน 350,000 บาท จงหาว่าโรงเรียนแห่งนี้เสียค่านํ้าประปาเป็นเงินกี่บาท

16. กล่องใบหนึ่งมีอัตราส่วนของความสูงต่อความยาวต่อความกว้างเป็น 1:3:2 ถ้ากล่องใบนี้กว้าง 10

เซนติเมตร กล่องใบนี้มีความจุกี่ลูกบาศก์เซนติเมตร

17. แผนผังของสถานที่ท่องเที่ยวแห่งหนึ่งกําหนดมาตราส่วน 1 ซม. : 20 ม. ถ้าระยะทางที่วัดได้ในแผนผัง

จากอาคาร A ไปอาคาร B เท่ากับ 9 เซนติเมตร จงหาระยะทางจริงที่มีหน่วยเป็นกิโลเมตร
18. พ่อวางแผนปลูกตันลําไยและต้นลิ้นจีในสวน โดยให้จํานวนตันลําไยต่อจํานวนต้นลิ้นจื่เป็น 6:9 เมื่อพ่อ
ปลูกเสร็จปรากฏว่ามีต้นลิ้นจี่จํานวน 72 ตัน จงหาว่าพ่อปลูกต้นลําไยจํานวนกี่ต้น

19. รูปสามเหลี่ยมรูปหนึ่งมีอัตราส่วนของต้านทั้งสามเป็น 5 : 12 : 13 ถ้าเส้นรอบรูปของรูปสามเหลี่ยมรูปนี้

ยาวเท่ากับ 90 เซนติเมตร จงหาความยาวของด้านที่สั้นที่สดุ

20. อัตราส่วนอายุของชิตต่ออายุของโชดเป็น 3 : 4 อัตราส่วนอายุของโชตต่ออายุของชัยเป็น 4 : 5 อยาก

ทราบว่าชิตอายุเท่าไรเมื่อชัยอายุ 35 ปี
21. กําหนดให้รูปสามมเหลี่ยม FBI มีอัตราส่วนของความยาวด้าน FB : BI : IF เป็น 7: 5 : 3 จงหาว่า
ด้าน BI ยาวกี่เซนติเมตร ถ้ารูปสามเหลี่ยมนี้มีความยาวรอบรูป 60 เซนติเมตร

22. กําหนดให้รูปสามเหลี่ยม ABC มีอัตราส่วนของความยาวด้าน AB : BC : CA เป็น 2 : 7 : 6 ถ้า

รูปสามเหลี่ยมนี้มีความยาวรอบรูป 75 เซนติเมตร ความยาวแต่ละด้านเท่ากับเท่าไร

23. มีนาสร้างแปลงปลูกดอกไม้เป็นรูปสามเหลี่ยม โดยให้ดวามยาวของด้านทั้งสามเป็นอัตราส่วนดังนี้ ด้านที่

หนึ่งต่อด้านที่สองเท่ากับ 4 : 5 และด้านที่สองต่อด้านที่สามเท่ากับ 9 : 12 ถ้าความยาวรอบแปลงปลูก
ดอกไม้เท่ากับ 60 เซนติเมตร จงหาว่าแต่ละด้านของแปลงปลูกตอกไม้มีความยาวเท่ากับกี่เซนติเมตร
24. นํ้าเสาวรสมีส่วนผสมของเนื้อเสาวรส นํ้าเชื่อม และนํ้าเปล่าต้มสุก โดยมีอัตราส่วนของนํ้าหนักดังนี้
อัตราส่วนของเนื้อเสาวรสต่อนํ้าเชื่อมเป็น 3 : 7
อัตราส่วนของนํ้าเชื่อมต่อนํ้าเปล่าต้มสุกเป็น 2 : 5
อยากทราบว่าถ้าใช้นํ้าเชื่อม 42 ถ้วยตวง จะได้นํ้าเสาวรสทั้งหมดกี่ถ้วยตวง

25. นํ้าแตงโมมีส่วนผสม ของเนื้อแดงโม นํ้าเชื่อม และนํ้าเปล่าต้มสุก โดยมีอัตราส่วนข ของนํ้าหนัก ดังนี้

อัตราส่วนของเนื้อแตงโมต่อนํ้าเชื่อมเป็น 6 :3
อัตราส่วนของนํ้าเชื่อมต่อนํ้าเปล่าต้มสุกเป็น 4 : 13
อยากทราบว่าถ้าใช้เนื้อแตงโม 550 กรัม และนํ้าเชื่อม 450 กรัม จะได้นํ้าแตงโมกี่กรัม