Videolu

Anlatım
matematikchi.net
a Örnekler :
1 - Oran : → Bu bir orandır.
b
x 3
1. = ve 6x − 2y = 24 ise x kaçtır?
Aşağıdaki durumları inceleyelim. y 5

a 2
* = ise
b 3
a sayısı 2 ile orantılı, b sayısı 3 ile orantılıdır.

a = 2k b = 3k

a 2 4a + b
2. = ise oranı kaça eşittir?
b 3 3a − b
m 6
* = ise
n 8
m sayısı 6 ile orantılı, n sayısı 8 ile orantılıdır.

m = 6k n = 8k

VEYA (Tavsiye edilen)

m 6 3 2
= = (Sadeleştirme) 3. İki kardeşin yaşları oranı dür. Bu iki kardeşin
n 8 4 3
m sayısı 3 ile orantılı, n sayısı 4 ile orantılıdır. yaşları toplamı 20 dir. Buna göre 4 yıl sonra yaş-

m = 3k n = 4k ları oranı kaç olur?

* 3x = 4y ise

3x = 4 y

e 12
x 4 4. =
= f 10
y 3
4e − 2f − 5 = 65 ise e kaçtır?
Bu durumda x = 4k y = 3k olur.

VEYA (Tavsiye edilen)

3x = 4 y

x = 4k y = 3k olur.

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

11 3 1
1) 9 2) 3) 4 ) 30
3 4
matematikchi.net matematikchi.net
5. 100 üzerinden yapılan bir sınavda iki kişinin ma- a 3 b 4
9. = , = , a + b + c = 150 ise b kaçtır?
35 b 2 c 5
tematikten aldıkları notların oranı dir. Notu
25
iyi olan öğrenci 2 puan daha alsaydı tam puan

almış olacaktı. Buna göre notu düşük olan öğ-

rencinin notu kaçtır?

x 4 x 3
10. = , = 2x + y − z = 10 ise z kaçtır?
y 3 z 5

6. 4m = 7n

m+n−1
=2 ise n − m farkı kaça eşittir?
5

11. 4a = 5b , 6c = 7b , a − c = 3 ise b kaçtır?

7. 2a = 3b
a.b + 1 = 55

Buna göre a − b farkı kaça eşittir? ( a,b )

12. 500 gramlık bir karışımda A, B, C maddeleri

C 2
5C = 3B ve =
A 3
oranlarında bulunmaktadır. Buna göre bu ka-
25a + b
8. =5 rışımda kaç gram A maddesi vardır?
3b − 2a
4a + b = 130 ise a.b çarpımı kaça eşittir?

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

200
5) 70 6) -3 7) 3 8) 1000 9) 40 10) 11) 36 12) 180 2
13
matematikchi.net matematikchi.net

a c e Orantı Özelliği :
2 - Orantı : = = → Bu bir orantıdır.
b d f a c e
= = =k şeklindeki bir orantıda
b d f
a c e
= = =k
b d f x .a + y .c + z.e
=k
x .b + y . d + z . f
orantı sabiti
Örnekler :
Örnekler :
a c e
m n k 4. = = =5 ise aşağıdakilerden hangileri
1. = = =4 ise b d f
x y z
doğrudur?
m.n.k
işlemi kaça eşittir? a+ c + e 2a − 3c + 5e
x.y.z I) =5 II) =5
b+d+ f 2b − 3d + 5f

4a − e a2 + c − e3
III) =5 IV) =5
4b − f b2 + d − f 3
a.c.e
IV) =5
b.d.f
a c e 2
2. = = = ise
b d f 3
a.d2 e s d f 3
− işlemi kaça eşittir? 5. = = = ise
b.c 2
f z x c 2
s+d+ f
kaça eşittir?
z+x+c

a c e 4
3. = = = ise
b d f 3 x y z
6. = = = 3a − 1
a + b 2c − d e k m n
+ − işlemi kaça eşittir?
b d e−f 2x + 7y + 9z
= a + 11 ise a kaça eşittir?
2k + 7m + 9n

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

5 3 3
1) 64 2) 3) 0 4) I,II,III 5) 6) 6
6 2
matematikchi.net matematikchi.net
x z k x y z
7. = = =7 ise 11. = = =3
y t l a b c

x − 2z + 4k 3z + k 2x + 3y − 5z = 30
+ toplamı kaçtır?
y − 2t + 4l 3t + l 2a + 3b = 15

c kaça eşittir?

a c a b c
8. = =k 12. = = =2
b d t r p
3a + 5c
= k ise x kaçtır? 2a − b − 3c = 8
3b + ( 2x + 1) d
2r + 6p = 4

t kaça eşittir?

a c
9. = =k
b d a + 2b b + 2c c + 2a
13. = = =k ise k kaçtır?
2a − 3c c a b
= k ise d'nin m türünden eşiti nedir?
2b + m

a b c x + 2y + 3z y + 2z + 3x z + 2x + 3y
10. = = =k 14. = = ise
n r t 2x 2y 2z

4a − 5b + 2c 5y
= k ise t kaça eşittir? kaça eşittir?
4n − 5r + 6 2z + 3x

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

m 4
7) 14 8) 2 9) - 10) 3 11) 1 12) 3 13) 3 14) 1
3
matematikchi.net matematikchi.net
3 - Doğru Orantı : İki çokluktan biri artıyor- 3. a − 1, 2b + 4, 4c − 2 sayıları sırası ile 4, -2, 3 ile

ken (veya azalıyorken), diğeride ondan etki- doğru orantılıdır.

lenerek aynı şekilde artıyorsa (veya azalıyorsa) 2a+b − c = 12 ise

bu iki çokluk doğru orantılıdır denir. a kaçtır?

Mesela

a, b, c sırası ile x, y, z ile doğru orantılı ise

a b c
= = = k şeklinde orantı kurulur.
x y z
4. Bir baba 6, 8, 10 yaşlarındaki 3 kardeşe 360 li-
a : b : c = x : y : z şeklinde de gösterilir.
rayı yaşları ile orantılı olacak şekilde paylaştırır-
Not:
sa ortanca kardeş kaç lira alır?
a ve x orantılıdır = a ve x doğru orantılıdır

(İki cümle de aynı anlamdadır)

Örnekler :

1. a, b, c sırası ile 3, 5, 8 ile doğru orantılıdır.

5. Bir gruptaki kızların sayısı 2,4 ile erkeklerin sa-
7a − 2b + c = 38 ise b kaçtır?
yısı ise 3,2 ile orantılıdır. Bu grup en az kaç kişi

olabilir?

2. x : y : z = 3 : 4 : 5

x2 + y 2 + z2 = 200 ise x, y, z doğal sayılarının 6. a ve b sırası ile 2 ve 3 ile orantılıdır,

toplamı kaçtır? b ve c sırası ile 4 ve 5 ile orantılıdır.

Buna göre a, b, c sırası ile hangi sayılarla

orantılıdır?

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

1) 10 2) 24 3) 9 4) 120 5) 7 6) 8, 12, 15 5
matematikchi.net matematikchi.net
4 - Ters Orantı : İki çokluktan biri artıyorken 4. 2a + 1 , 3b − 2 sayıları sırası ile 2 ve 5 ile ters

diğeri ondan etkilenerek tam tersi şekilde aza- orantılıdırlar. Buna göre a = 7 iken b kaç olur?

lıyorsa (veya biri azalıyorken diğeri artıyorsa)

bu iki çokluk ters orantılıdır denir.

Mesela

a, b, c sırası ile x, y, z ile ters orantılı ise
a. x = b. y = c . z = k şeklinde orantı kurulur.
Örnekler :
1. 3a = 2b = 6c
5. a, b, c sayıları sırası ile x, y, z sayıları ile ters
orantılıdırlar ve orantı sabiti 3 tür.
1 1 1
+ + = 6 ise a+b+c toplamı kaça eşittir?
x y z

4a+2b+c=60 ise c kaçtır?

6. Boyu 105 cm olan bir çubuk 8, 10, 15 sayıları ile

ters orantılı uzunlukta 3 parçaya ayrılırsa kısa
parça kaç cm olur?
2. a, b, c sırası ile 2, 4, 6 ile ters orantılıdır.

a + 2b − 3c = 24 ise c kaçtır?

7. Bir öğretmen sınav notları 2, 4 ve 5 olan üç

öğrenciye çözmeleri için 190 soruyu, aldıkları

3. x, y, z, t sırası ile 1, 2, 3, 4 ile ters orantılıdır. notlarla ters orantılı olacak şekilde paylaştı-

x−t rırsa notu 5 olan öğrenci kaç soru çözer?

Buna göre oranı kaça eşittir?
y+z

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

9 8 6
1) 4 2) 8 3) 4) 5) 18 6) 24 7) 40
10 3
matematikchi.net matematikchi.net
5 - Doğru Orantı / Ters Orantı Karışık Sorular : 5. 2a − 1 sayısı b+3 ile ters, c − 2 ile doğru orantılıdır.
Buna göre
Örnekler :
a = 3 , b = −1 iken c = 4 oluyorsa,
1. a ve b sayıları 2 ve 3 ile doğru, c sayısı 4 ile ters
a = 1 , b = 2 iken c kaç olur ?
orantılıdır.
a + c − b = 6 ise a kaçtır?

6. a, b, c sayıları sırası ile 2, 3, 5 ile doğru orantılı

2. Bir sokaktaki A, B, C, D evlerinde sırası ile 2, 4, 6, 8
ise bu a, b, c sayılar sırası ile hangi sayılarla ters
kişi yaşamaktadır. Bu mahallenin muhtarı 5900 li-
orantılıdır?
rayı bu dört eve, A ve B evlerine kişi sayısı ile ters,

C ve D evlerine kişi sayısı ile doğru orantılı olacak

şekilde paylaştırırsa A evi kaç lira alır?

7. 4, 6, 8 sayıları ile ters orantılı olan a, b, c sayıları

sırası ile hangi sayılarla doğru orantılıdır?

3. 2a − 1 sayısı 3 ile ters, 3b + 6 sayısı 4 ile doğru

orantılıdır. Buna göre a = 2 için b kaç olur?

8. a sayısı b ile doğru, b sayısı c ile ters, c sayısı

d ile ters, d sayısı e ile doğru orantılıdır. Buna

4. x sayısı;
göre aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
y ile doğru, z ile ters orantılıdır.
I) a ve c ters orantılıdır.
x = 6 , y = 2 iken z = 4 oluyorsa,
II) b ve e ters orantılıdır.
x = 8 , z = 6 iken y kaç olur ?
III) a ve d doğru orantılıdır.

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

1) -16 2) 200 3) 10 4) 4 5) 3 6) 15, 10, 6 7) 6, 4, 3 8) I,III 7
matematikchi.net matematikchi.net
9. Aynı güçteki 6 işçinin 4 günde yaptığı bir işin 13.
3 katını 8 işçi kaç günde yapar?

Bir iş makinesinin ön tekeleğinin yarıçapı 60 cm

iken arka tekerleğinin yarı çapı 75 cm dir. Bu du-
rumda arka tekerlek 20 defa döndüğünde ön te-
kerlek kaç defa döner?
10. Bir kovanda 1200 arı 30 günde 12 kg bal üret-
mektedir. Bu kovandaki arı sayısı 1500 e çıkar-
sa 20 günde kaç kilo bal üretirler?

14. Yandaki traktörün arka teker-

leğinin çevresinin ön tekerle-
5
11. Aynı güçteki 10 işçinin günde 8 saat çalışarak ğinin çevresine oranı tür.
3
3 günde yaptığı bir işi vardır. Kaç işçi daha ge- Bu traktör 30 metre ilerlediğinde küçük tekerlek
lirse bu işin iki katını günde 6 saat çalışarak büyük tekerlekten 6 defa fazla dönüyorsa küçük
5 günde yapar? tekerleğin çecresi kaç cm dir?

12. Bir fabrikaya gelen siparişin 40 günde üretilme- 15.

si gerekmektedir. Bu fabrikaya başka siparişler
de gelince fabrika sahibi makine sayısını 2 katı-
na çıkarıp makinelerin çalışma hızını %20 arttı-
rıyor. Buna göre bu fabrika ilk gelen siparişin
3 katını kaç günde tamamlar?
Yukarıdaki şekilde birbirini çeviren 3 dişli vardır.
A dişlisinde 40, B dişlisinde 32, C dişlisinde 24 diş
vardır. Bu üç dişli toplam 94 defa döndüğünde
A dişlisi kaç defa dönmüş olur?

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

9) 9 10) 10 11) 6 12) 50 13) 25 14) 200 15) 24 8
matematikchi.net matematikchi.net

6 - Aritmetik Ortalama : Bir sayı grubundaki 3. Bir anaokulundaki 5 örencinin boylarının ortala-
ması 90 cm dir. Boyları 105 cm ve 110 cm olan iki
tüm sayıların toplamının sayı adedine bölü-
öğrenci daha bu 5 öğrenciye katılırsa boylarının
müne o sayıların aritmetik ortalaması denir.
ortalaması kaç cm olur?
x 1 , x 2 , x3 , .... xn için

x 1 + x 2 + x3 + ... + xn
Aritmetik ortalama=
n
Mesela

Bir grup öğrencinin sınav notları 2, 3, 6, 9 ise

Grubun sınav not ortalaması :

2+3+6+9 4. 9 tane sayının aritmetik ortalaması 12 dir. Bu sa-

4 tane sayı =5 olur.
4
yılardan aritmetik ortalaması 16 olan 3 tanesini
Örnekler :
çıkarırsak kalan sayıların aritmetik ortalaması kaç
1. Bir gruptaki kişilerin yaşları 8, 10, 10, 12, 16, 28 ise
olur?
bu grubun yaş ortalaması kaçtır?

5. Yaş ortalaması 27 olan bir gruba yaşları 36 ve

2. Kerem'in ilk 3 matematik sınav notu 55, 70, 80 dir.
45 olan iki kişi katılınca tüm grubun yaş orta-
Buna göre Kerem 4. sınavından kaç alırsa matema-
laması 30 oluyor. Buna göre iki kişinin katılımı
tik not ortalaması 75 olur?
ile bu grup kaç kişi olmuştur?

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

1) 14 2) 95 3) 95 4) 10 5) 9 9
matematikchi.net matematikchi.net

6. Bir sınıftaki 10 kızın not ortalaması 75, 15 erke- 9. Yaş ortalaması 18 olan bir grubun 2 yıl sonraki

ğin not ortalaması ise 60 dır. Buna göre sınıfın yaş ortalaması kaç olur?

not ortalaması kaçtır?

7. Bir sınıftaki 8 kızın kilo ortalaması 55, erkelerin 10. Kilo ortalaması 62 olan bir grup bayan rejim ya-

kilo ortalaması ise 75 dir. Sınıfın kilo ortalaması pıyorlar ve hepsi birer kilo veriyor. Grubun kilo

67 ise busınıfta kaç erkek vardır? ortalaması bu durumda kaç olur?

8. Bir gruptaki kızların yaş ortalaması 24, erkeklerin 11. a tane sayının toplamı b dir. Bu sayıların her
yaş ortalaması 34 tür. Tüm grubun yaş ortalaması birine 3 eklenirse tüm bu sayıların ortalaması
28 ise bu gruptaki kızların sayısının erkeklerin sayı- kaç olur?
sına oranı kaçtır?

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

3 b + 3a
6) 66 7) 12 8) 9) 20 10) 61 11) 10
2 a
matematikchi.net matematikchi.net

7 - Geometrik Ortalama : 4. 47 , 86 , 210 sayılarının geometrik ortalaması 16x −1

x 1 , x 2 , x3 ,... xn sayıları için ise x kaçtır?

Geometrik Ortalama = n x 1 . x 2 . x 3 ......x n

Mesela 1, 2, 4 sayıları için

3 tane sayı

3
Geometrik Ortalama = 3 1.2. 4 = 3 8 = 23 = 2

Örnekler : 5. a ve b sayılarının geometrik ortalaması 3 2

1. Aşağıdaki hangi şıklardaki sayıların geometrik a, b, c sayılarının geometrik ortalaması 6 ise

ortalaması doğru verilmiştir? c kaçtır?

I) 4 ve 9 → Geo. Ort. = 6
II) 1, 3, 9 → Geo. Ort. = 3
1
III) , 10, 15,25 → Geo. Ort. = 10
6
IV) 7, 7, 7, 7, 7 → Geo. Ort. = 7

6. m ve n sayılarının aritmetik ortalaması 4, geo-

metrik ortalaması 3 ise bu iki sayının kareleri
toplamı kaçtır?

1 3
2. , , 5, x sayılarının geometrik ortalaması
3 10
2 ise x kaçtır?

7. İki eşit pozitif sayının aritmetik ortalamalarının

geometrik ortalamalarına oranı kaçtır?

3. 13 − 3 ve 13 + 3 sayılarının geometrik orta-

laması kaçtır?

Daha fazla test ve konu anlatımı için matematikchi.net

9 11
1) I,II,IV 2) 32 3) 2 4) 5) 12 6) 46 7) 1
2