OPŠTA HEMIJA-ROKOVI

Materija- sve što ima masu i energiju te zauzima određeni prostor

Hemijski simbol- simbol kojim označavamo hemijski element

Hemijska supstanca- vrsta materije sa konačnim sadržajem i tačno određenim skupom osobina

Hemijski element- supstanca koja sadrži atome jedne vrste

Hemijski spoj- složene supstance koje sadrže dva ili više različitih elemenata, koji su spojeni
hemijskim vezama u tačno određenim odnosima

Hemijska smjesa- skup dva ili više supstanci koji su mehanički izmješani u proizvoljnom odnosu

Homogene supstance- jednake po svom obliku,strukturi i sastavu u svakom svom dijelu

Heterogene supstance- sastoje se od međusobno odvojenih sitnih dijelova homogene supstance,

mogu se razlikovati golim okom

Postupci razdvajanja smjesa:

1. Filtriranje(odvajanje čvrstog dijela supstance od tečnog)

2. Dekantiranje(odlijevanje u lijevku)
3. Centrifugiranje(ubrzana sedimentacija netopivog dijela supstance u toku centrifugalne sile)
4. Dijaliza(odvajanje usitnjenih dijelova supstance njihovim prolaskom kroz poluprousnu
membranu)
5. Flotacija( odvajanje hidrofolnih sup. Od hidrofilnih supstanci pomoću zraka i pogodnih
organskih materija)
6. Magnetno razdvajanje(ukoliko u smjesi imaju sup.sa magnetnim svojstvima)
7. Kristalizacija(razdvajanje supstanci njihovim prolaskom kroz kristalno stanje)
8. Kondezacija(prelazak iz gasovitog u tečno stanje)
9. Destilacija(prelazak iz tečnog u gasovito stanje)
10. Sublimacija(direktni prelazak iz čvrstog u gasovito stanje)

Svojstva čvrstih tvari: gustoća, tvrdoća i vrelište, kristalni oblik, topljivost

*Zakoni iz Aldinine skripte*

Paramagnetičan- atomi koji nemaju kompezovan naboj i imaju dipolan momenat (ako je neparan
broj elektrona u zadnjoj ljusci)

Dijamagnetičan- nemaju dipolan momenat imaju kompezovan naboj (ako je paran broj u zadnjoj
ljusci)

Feromagnetičan-trajno se magnetišu (feromagnetični su sam Fe i Ni)

Degenerisana orbirtala- nalaze se u istom energestkom nivou, imaju istu energiju

Dijamagnetičnost- dijamagnetična tvar je tvar čija je magnetna susceptivilnost manja od nule.
Svojstvo dijamagnetičnih tvari da ih magnetno polje odbija umjesto da ih privlači, čime se bitno
razlikuje od feromagnetičnih i paramagnetičnih tvari.

Hemijske veze- nastaju primanjem ili otpustanjem elektrona, u cilju postizanja stabilne elektronske
konfiguracije

TIPOVI HEMIJSKOG VEZIVANJA:

1. Međuatomsko : jonska, kovalentna(polarna,nepolarna,koordinativna), metalna veza

2. Međumolekulsko: Wandervalsove sile,vodikova veza i londonove sile

Jonska veza- veza između metala i nemetala, metali otpuštaju, nemetali primaju elektrone

Energija kristalne rešetke- energija potrebna za razdvajanje jednog mola jonskog spoja na jone

Kovalentna veza- nastaje kada se atomi nemetala povezu i stvaraju zajednicke elektrosnke parove
(nadopuniti skriptom gradjenje,polarba i nepolarna kovalentna veza)

Pravilo okteta- elektornska konfiguracija od osam elektrona

Teorija valentnih veza- uzima u obzir samo elektrone koje vezuju dva atoma

Molekulska valna funkcija- na određenom razmaku gdje je energija najniža, formira se molekula i
oba elektorna se opisuju valnom funkcijom

Energija izmjene- predstavljaju izmjenu elektrona oko nukleusa

POLARNOST VEZE I DIPOLNI MOMENAT- svaki molekul kod kojeg su centar pozitivnog i
negativnog naelektrisanja razdvojeni imaju dipolni momenat(vektor od pozitivnog do negativnog)

Dipolan momenat se karakteriše kao proizvod naelektrisanja i rastojanja centara kod dipola

Koordinativna kovalentna veza-poseban oblik kovalnetne veze, od koje jedan atom daje oba
elektrona za zajednički elektronski par

Teorija molekulskih orbitala- približavanjem dva atoma dolazi do preklapanja atomskih orbitala sa
nesparenim elektronima, dolazi do formiranja molekulskih orbitala. Sabiranjem talasnih funkcija
atomskih orbitala nastaju vezne molekulske orbitale,a oduzimanjem antivezne molekulske orbitale.

POREĐENJE ATOMSKIH I MOLEKULSKIH ORBITALA:

*AO opisuje raspored elektorna oko pojedinog jezgra ili jona(hibridne orbitale)

*MO opisuje rasodjelu oko dva ili više jezgara atoma koji su povezani

PE-PI veze

Pe proizilaze is preklapanja atomskih orbitala duž ose koja povezuje dva jezgra atoma. Najveća
gustina elektorna je između jezgara,uzduž ose koja ih spaja

Pi proizilaze iz bočnog preklapanja „p-p“ orbitala sa čvorom uzduž ose koja ih spaja . elektorni se
nalaze iznad i ispod ose spajanja
Hibridne orbitale- nastaju hibridizacijom , miješanjem atomskih ili molekulskih orbitala, mogu se
hibridizovati samo atomske orbitale istih sadržaja energija. Ove orbitale su jednake i degenerisane
tj.imaju istu energiju

Broj hibridnih orbitala-broj atomskih orbitala koje ulaze u proces hibridizacija

Borov model atoma:

Prema borovoj teoriji elektroni se kreću po određenim energetskim nivoima i prelazi iz jenog u drugi
nivo- praćen apsorpcijom ili emisijom energije.

Limiti Borovog atoma modela:

Odlično radi samo prilikom objašnjavanja spektra atomskog vodika,a za sve ostale atome postoje
značajne greške

Opisuje elektron samo kao česticu, ne kao talas

Borov model atoma se zasniva na tri postulata:

1. Elekron se kreće po dozvoljenoj kružnoj putanji-orbiti

 Osnovno/normalno stanje –najmanja energija,najstabilniji
 Stacionarno stanje- elektron se okreće oko jezgre po dopuštenim kružnim putanjama
 Pobuđeno/ekscitirano stanje-najveća energija
2. 2.Elektron koji se nalazi u dozvoljenom energetskom stanju, neće otpuštati energiju i neće
pasti na jezgro
3. Eletron apsorbuje ili emituje energiju samo kad prelazi iz jednog stanja u drugo. Ova energija
se apsorbuje ili emituje u vidu elektromagnetnog zračenja,tj.fotona. E=h*V

Kvantni brojevi:

1. Glavni kvantni broj „n“

-određuje glavni energetski nivo svakog elektrona
-uvijek je cijeli pozitivan broj, n=1,2,3,4,5,6,7
2. Sporedni kvantni broj „l“
-označava podnivoeenergetskog nivoa
-definiše da li je orbitala sferna,izdužena ili složenijeg oblika
-vrijednost: 0,1,2,3,
3. Magnetni kvantni broj „ml“
–pokazuje utjecaj magnetnog polja na orijentaciju orbitala
-predstavlja prostornu usmjerenost orbitale pod utjecajem vanjskog magnetnog polja
-vrijednost: -1,0,1
4. Spinski kvantni broj
-rotacija elektrona oko spostvene ose
-u pravcu kazaljke na satu i obratno
-vrijednost: ms=-1/2, ½
Orbirtalni diagram- opis energetskih stanja elektrona pomoću kvantnih brojeva i shematski prikaz
pomoću elektronske konfiguracije

Teorija raspoređivanja elektrona po orbitalama:

 Minimum energije- prvo s eobrazuje orbitale niže, pa orbitale više energije

 Paulijev princip zabran/isključenja- u jednom atomu ne mogu postojati dv aelektrona koja bi
imala četiri ista kvantna broja
 Hundovo pravilo- prvo popuniti nesparene elektrone,pa onda suprotne spinove

ZAKON STALNIH ZAPREMINSKIH OSNOSA- III stehiometrijski zakon- GAY-LISSAC

Zapremina gasovitih supstanci koje međusobno reaguju ili nastaju u hemijskoj reakciji, ali da su
mjereni pri istim uslovima –odnose se kao mali cijeli brojevi

AVOGADROV ZAKON:

U jednakim zapreminama raličitih supstanci u gasovitom stanju, pod istim uslovima ,nalazi se isti broj
čestica

I ZAKLJUČAK: ako gasovi iste zapremine, sadrže isti broj molekula, to se mase gasova iste
zapremine odnose kao molekule gasova

II ZAKLJUČAK: Ako različiti gasovi iste zapremine, sadrže isti broj molekula, onda obrnuto, isti broj
molekula bilo kojeg gasa u identičnim uslovima, zauzima istu zapreminu

V=22,4L P=101 325Pa T=273,15K

KVANTNO MEHANICKI MODEL ATOMA:

 OBUHVTA TRI PRINCIPA:

-Borov postulat o stacionarnim stanjima atoma
-De Broljeva hipoteza o dualističkoj prirodi
-Hajzenbergov princip neodređenosti(ne može se istovremeno utvrditi mjesto nalaženja
elektrona i njihova energija)

Zakon periodičnosti-Menedljev

Prije:“Fizičke i hemijske osobine elemenata su periodična funkcija relativnih atomskih masa.“

Sada:“ Fizičke i hemijske osobine elemenata su periodična funkcija rednih brojeva.“

Izobari-atomi elemenata koji imaju isti maseni broj, a različit atomski broj

Izotoni- atomi koji imaju isti broj neutrona,a različit atomski broj

Izotopi- imaju isti broj protona,a različit broj neutrona

Nuklid- vrsta atoma određenog sastava jezgre

Oksidacioni broj- naboj koji bi taj element imao kada bi se elektroni koji grade vezi pripisali
elektronegativnijem atomu.

Valencija –sposobnost nekog elementa da se spaja sa određenim brojem atoma nekog drugog
elementa.

Energija jonizacije- energija potrebna da se elektroni otrgnu/uklone od atoma u gasovitom stanju.

Unutar gruppe se smanjuje odozgo prema dolje,a unutar periode raste s lijeva na desno.

Afinitet prema elektronu- energija se oslobađa ili apsorbuje kada neutralni atom u gasovitom stanju
primi elektron.

Elektronegativnost-sposobnost atoma nekog elementa da oduzme elektrone atomu drugog elementa s

kojim se hemijski veže

Radioaktivnost

*Aldinina skripta*

(Izotopi elementa, radioaktivnost,radioaktivni raspad, radioizotopi,karakteristke radioaktivne reakcije,

vrste zračenja, unificirana atomska j.m.)

(vrste raspada: alfa, beta,gama)