T.C.

OSMANİYE KORKUT ATA ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

(Öğrenci Adı ve Soyadı, Times New Roman,
16)

Mehmet Ali SALDAMLI

SABİT AÇILI SİSTEMLER İLE IŞINIM

TAKİP SİSTEMLİ GÜNEŞ
SANTRALLERİNİN PERFORMANS
DEĞERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ

ANABİLİM DALI

OSMANİYE – 2021
 T.C.
OSMANİYE KORKUT ATA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK LİSANS TEZİ

SABİT AÇILI SİSTEMLER İLE IŞINIM TAKİP SİSTEMLİ

GÜNEŞ SANTRALLERİNİN PERFORMANS
DEĞERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Mehmet Ali SALDAMLI

ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ

ANABİLİM DALI

OSMANİYE
ŞUBAT-2021
 TEZ BİLDİRİMİ

Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde
edilerek sunulduğunu, bu çalışma sonucunda elde edilmeyen her türlü bilgi ve ifade
için ilgili kaynağa eksiksiz atıf yapıldığını ve bu tezin Osmaniye Korkut Ata
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü tez yazım kurallarına uygun olarak
hazırlandığını bildiririm.

Mehmet Ali SALDAMLI

 ÖZET

GÜNEŞ SANTRALLERİNDE SABİT AÇILI SİSTEMLER İLE IŞINIM TAKİPLİ

SİSTEMLERİN PERFORMANS DEĞERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI VE
İNCELENMESİ

Mehmet Ali SALDAMLI

Yüksek Lisans, Enerji Sistemleri Mühendisliği Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Yusuf Alper KAPLAN

Ocak 2021, 38 sayfa

Ülkemizde ve hatta dünyada en fazla yaygın olarak kullanılan güneşten enerji üreten
santral çeşitleri sabit açılı ve güneşi takip etmeyen sistemlerden oluşmaktadır. Bu
santraller kurulurken belirli simülasyonlardan faydalanılarak belli bir açı bulunmakta
ya da kurulduğu çatı üzerine mevcut açıya paralel bir şekilde kurulmaktadır. Bu
çalışmada gerek güneş takipli sistemin performansı, gerekse simülasyon değerleriyle
sabit bir şekilde dizayn edilmiş gerçek saha koşullarında çalışan eşdeğer santrallerin
performans ve verimlilik değerlerinin karşılaştırılması sayesinde; fiyat performans
oranları net olarak belirlenebilecek ve yapılacak santral tipleri için karar verme daha
da kolaylaşacaktır.
Güneş takip sistemleri ışınım sensörleri aracılığıyla güneşten alabileceği en verimli
pozisyona göre hareket ederken, açık çevrimle çalışan ve meteoroloji verilerine
dayanan çok yıllık güneş verileri kullanılarak basit bilgisayar, PLC gibi elemanlar ile
ayrıca dizayn edilir. Bu çalışmadaki 1-eksen, 2-eksen ve sabit açılı olmak üzere
dizayn edilen üç farklı santral tipi PLC yazılımı ile açık çevrim olarak kontrol
edilmiş ve santraller arası üretim farklılıkları 1 yıl boyunca değerlendirilmiştir.
Yapmış olduğumuz bu araştırmaya göre, 2-eksen takipli sistemlerin 1-eksenli bir
sisteme göre verimlilik oranı yıllık ortalama %23 daha yukarı seviyede olmasıyla
birlikte, sabit açılı sisteme kıyasla yıllık yaklaşık %32 daha fazla enerji ürettiği
sonucuna varılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Simülasyon, Işınım sensörü, Açık çevrim, PLC, 2-Eksen

i
 ABSTRACT

COMPARISION AND ANALYSIS OF PERFORMANCE VALUES OF FIXED

ANGLED SYSTEMS AND RADIATION TRACKING SYSTEMS IN SOLAR
POWER PLANTS

Mehmet Ali SALDAMLI

M.Sc., Department of Energy Systems Engineering
Supervisor: Assist. Prof. Dr. Yusuf Alper KAPLAN

January 2021, 38 pages

The most widely used solar power plants in our country and even in the world consist
of fixed-angle and non-tracking systems. While establishing these plants, there is a
certain angle by using certain simulations or they are installed parallel to the existing
angle on the roof where they are installed. In this study, we will compare the
performance and efficiency values of the equivalent power plants operating in real
field conditions that are designed in a fixed manner with the performance of the solar
tracking system and simulation values; price performance ratios will be determined
clearly and decision will be easier for installing the types of power plants.
While solar tracking systems move according to the most efficient position they can
get from the sun through radiation sensors, they are designed separately with simple
computers and PLCs using multi-year solar data that work with open loop and based
on meteorology data. In this study, three different power plant types designed as 1-
axis, 2-axis and fixed angle were controlled as open loop with PLC software and
production differences between power plants were evaluated for 1 year.
According to this research we have done, it has been concluded that 2-axis tracking
systems produce approximately 32% more energy annually compared to the fixed
angle system, with an annual efficiency rate of 23% higher than a 1-axis system.

Keywords: Simulation, Irradiation sensor, Open loop, PLC, 2-Axis

ii
Bu çalışmayı Ülkeme, Milletime, Emta Kablo çalışanlarına, özellikle de saygıdeğer
müdürümüz Ümit Galip UNCU’ ya ve ayrıca desteğini hiçbir zaman esirgemeyen
çok kıymetli Eşim Melek, evlatlarım Deniz Zümra ve Nehir Hüma’ya ithaf
ediyorum.

iii
 TEŞEKKÜR

Yüksek Lisans eğitimimde ve tez çalışmalarım süresince değerli bilgi ve

tecrübeleriyle katkılarını esirgemeyen danışman hocam Sayın Doç. Dr. Yusuf Alper
KAPLAN’ a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Çalışmalarımın tamamlanması için, maddi manevi desteklerini esirgemeyen fabrika

müdürüm Sayın Ümit Galip UNCU’ ya, mekanik ve elektrik aksamların imalat ve
montajında emeği geçen iş arkadaşlarım Muharrem TAMER ve Veysel
İNALPULAT’ a çok teşekkür ederim.

Tez çalışmalarımda desteklerini esirgemeyen canım kardeşlerim Emine

SALDAMLI, Armağan SALDAMLI, Ümmühan SALDAMLI ve değerli arkadaşım
Gülizar Gizem ÜNALDI’ ya çok teşekkür ederim.

Ayrıca çalışmalarımda ve yüksek lisans programım esnasındaki manevi desteklerini

hiçbir zaman esirgemeyen sevgili eşim Melek SALDAMLI’ ya çok teşekkürler.

iv
 İÇİNDEKİLER

TEZ ONAYI
TEZ BİLDİRİMİ
ÖZET............................................................................................................................. i
ABSTRACT ................................................................................................................. ii
İTHAF SAYFASI ....................................................................................................... iii
TEŞEKKÜR ................................................................................................................ iv
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ v
ŞEKİLLER DİZİNİ..................................................................................................... vi
SİMGELER VE KISALTMALAR ............................................................................ vii
1. GİRİŞ .................................................................................................................... 1
2. LİTERATÜR ÇALIŞMASI.................................................................................. 7
3. GÜNEŞ ENERJİSİ ............................................................................................. 10
3.1 Güneş Pilleri - Fotovoltaik Sistemler ...................................................................................... 11

3.2 Güneş Enerjisinden Elektrik Üretmenin Avantajları ve Dezavantajları .................................. 12

4. MALZEME VE YÖNTEM ................................................................................ 15

4.1 Sabit Açılı Santral ................................................................................................................... 15

4.2 1-Eksen Takipli Santral ........................................................................................................... 17

4.3 2-Eksen Takipli Santral ........................................................................................................... 19

5. BULGULAR VE TARTIŞMA ........................................................................... 21

6. SONUÇLAR VE ÖNERİLER ............................................................................ 24
KAYNAKÇA ............................................................................................................. 26
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................... 29
EKLER ....................................................................................................................... 30
EK-1: 1 YILLIK GES-1, GES-2 VE GES-3 ÜRETİM VERİLERİ .......................... 30
EK-2: İNVERTER VE PANELLERİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ........................... 34
EK-3: SEMS PORTAL ÜRETİM TAKİP PROGRAMI .......................................... 35
EK-4: DENEY SAHASINDAN TANITICI RESİMLER ......................................... 36

v
 ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1. Türkiye 'de Kurulu Gücün kaynaklara Göre Gelişimi ................................... 2

Şekil 2. Türkiye 'de Kaynak Bazında Enerji Üretimleri ............................................. 3
Şekil 3. Türkiye'de Kurulu Kaynak Bazında Lisanssız Santraller ............................. 3
Şekil 4. Türkiye'nin Ortalama Yıllık Güneşlenme Süresi.......................................... 4
Şekil 5. Türkiye'de Ortalama Günlük Güneşlenme Süresinin Aylık
Değişimi ....................................................................................................... 4
Şekil 6. Türkiye'de Kurulu Güneş Enerji Santrallerinin Yıllara Göre
Değişimi ....................................................................................................... 5
Şekil 7. Güneşli Günde Üretilen Enerji Grafiği ....................................................... 13
Şekil 8. Bulutlu Günde Üretilen Enerji Grafiği ....................................................... 14
Şekil 9. GES-1 Santrali Genel Görünüşü ................................................................. 16
Şekil 10. GES-1 Santrali 1 Yıllık Üretim Verileri ..................................................... 17
Şekil 11. GES-2 Santrali Genel Görünüşü ................................................................. 18
Şekil 12. GES-2 Santrali 1 Yıllık Üretim Verileri ..................................................... 18
Şekil 13. GES-3 Santrali Genel Görünüşü ................................................................. 20
Şekil 14. GES-3 Santrali 1 Yıllık Üretim Verileri ..................................................... 20
Şekil 15. Santrallerin Genel Görünüşü ...................................................................... 21
Şekil 16. Santrallerin Karşılaştırmalı Üretim Değerleri ............................................ 22

vi
 SİMGELER ve KISALTMALAR

DC Doğru akım (Direct current) (-)

f Şebeke frekansı (Hz)
GES Güneş Enerjisi Santrali (-)
I Akım ( Amper )
P Güç (W)
PV Fotovoltaik (-)
TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (-)
TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (-)
2 -3
W Güç (kg.m .s )
YEKDEM Yenilenebilir Enerji Destekleme Mekanizması (-)

vii
1. GİRİŞ

Enerji, hem ülkemiz ekonomisi hem de diğer Dünya devletleri için önemli bir
unsurdur. Tüm devletler ve uluslararası diğer kuruluşlar enerji kaynaklarını (petrol,
doğalgaz, kömür vb.) elde etmek için birbirleriyle adeta yarış içerisindedirler. Enerji,
sanayileşmenin ve günlük hayatın vazgeçilmez bir parçasıdır. Bundan dolayı, enerji
ihtiyacı ulusal ve uluslararası gündemde oldukça önemlidir. Fosil enerji
kaynaklarının limitli oluşu, dışa bağımlılık ve fosil enerji kaynaklarının çevresel
etkileri sebebiyle; günümüzde ülkeler için daha güvenli, yeterli düzeyde, daha ucuz
ve daha temiz enerji üretmek, sosyal hayatın ve ekonominin temel problemleri
arasındadır. Sanayisi, ekonomisi ve nüfusu hızla büyüyen ülkemizde,
büyümeye paralel olarak enerji ihtiyacı da sürekli artmaktadır. Bu nedenle, üretilen
enerjinin yüksek verimle kullanılması, mevcut enerji kaynaklarının yanı sıra
alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarına ait potansiyelin değerlendirilmesi
büyük önem taşımaktadır [1].

Enerji, tüm ülkeler için toplumların ve ulusların şeklini etkileyen en önemli kaynak
ve stratejik araçtır. Enerjinin mevcudiyeti ve maliyeti, yaşam kalitemizi, ulusal
ekonomilerin yapısını, uluslararası ilişkileri ve çevremizin istikrarını önemli ölçüde
etkiler [2].

Fosil kaynakların Dünya’da belirli bir ömrü olduğu bir gerçek vardır. Bunların yanı
sıra, fosil kaynakların kullanımından dolayı çevreye salınan karbon emisyonlarının
yüksek olması ve doğaya vermiş olduğu zararları da göz önünde bulunduracak
olursak, bu kaynaklardan sağlanan enerjiye alternatif olarak, yenilenebilir enerji
kaynaklarının kullanımının yaygınlaşması büyük önem arz etmektedir. Türkiye, fosil
yakıt kaynakları açısından fakir bir ülke olarak değerlendirilebilir; bu durum
Türkiye'nin kalkınmasının önünde ekonomik ve siyasi engeller oluşturmaktadır. Bu
doğrultuda, Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasına yönelmesi
konusunda daha alacak çok yolu olduğu söylenebilir. Son yıllarda Türkiye
yenilenebilir enerji alanında gerçekleştirdiği politikalarla gelişim gösteren ülkeler
arasındadır. Enerji elde etmenin faydalı bir yolu olmasına rağmen, yenilenebilir
enerji üretiminde engeller bulunmaktadır. Yenilenebilir enerjilerin geliştirilmesi için
bu engellerin kaldırılması ve bunların üstesinden gelmek için uygun uygulamalar

1
benimsenmesi gerekmektedir. Bu sorunların yanı sıra, Türkiye büyük bir
yenilenebilir enerji potansiyeline sahiptir ancak uygulama politikası ve gerekli
araçlardan yoksundur, bu nedenle kaynaklar kullanılamamaktadır [3].

Türkiye; Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının buluşma noktasında yer alır ve Avrupa
ile Asya arasında bir köprü vazifesi görür. Büyüklüğü 779.452 km2'dir. 2020 yılında
Türkiye'nin nüfusu 83 milyon civarındadır. Ülkenin sosyal ve ekonomik
kalkınmasının bir sonucu olarak, ülkenin enerji talebi sürekli artmaktadır [4].
Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ nin verilerine göre; Türkiye’de toplam kurulu gücün
kaynaklara göre yıllar içerisindeki gelişimi aşağıdaki Şekil-1 de verilmiştir. [5]

Şekil 1. Türkiye’de Toplam Kurulu Gücün Kaynaklara Göre Gelişimi

Eylül 2019 sonu itibarı ile Türkiye’ de kaynak bazında kurulu güç Şekil-2 'de
gösterilmektedir [6]. Türkiye’de kurulu yenilenebilir lisanssız santrallerin kaynaklara
göre dağılımı ise Şekil-3 'de gösterilmektedir [7].

2
 Kaynak Bazında Enerji
Üretimleri, Haziran 2019
Hidroelektrik
1,10%
1,50% Doğalgaz ve
6,00% LNG
0,50%
Kömür
8,00%

Rüzgar
31,50%
Güneş
22,40%
Jeotermal
29,00%
Bio Kütle

Fuel Oil +
Nafta+ Dizel

Şekil 2. Kaynak Bazında Enerji Üretimleri

Lisanssız Santrallerin
Kaynaklara Göre Dağılımı
PV Güneş Santrali

1,49% 0,98%
Doğalgaz
0,17% İstasyonu
2,88%
0,01% Biokütle Enerji

Rüzgar Enerjisi
94,70%

Hidrolik Enerji

Yoğunlaştrılmış
Güneş Enerjisi

Şekil 3. Kaynak Bazında Lisanssız Santraller

Yenilenebilir enerji Türkiye'de olduğu gibi dünyada da güncel bir konudur.

Yenilenebilir enerji kaynakları; doğaya saldığı karbon salınım oranları ile çevre

3
dostu olması ve doğal kaynaklı olduğu için dışa bağımlılığı azaltması açısından
önemli kaynaklardır. Yenilenebilir enerji kaynakları temelde güneş enerjisidir;
hidrolik, rüzgâr, jeotermal, biokütle ve dalga enerjileri olarak da çeşitlendirilebilir.
Bu listedeki enerji türlerinden en önemlisi güneş enerjisi olmakla birlikte diğer enerji
türleri üzerinde dolaylı veya doğrudan etkisi olduğu söylenebilir [8]. Türkiye'nin
ortalama günlük güneşlenme süresinin yıllık güneş ışınımı ve aylık değişimi sırasıyla
Şekil-4 ve Şekil-5 de verilmiştir.

Şekil 4. Türkiye’nin Ortalama Yıllık Güneşlenme Süresi [9]

12,00 10,8111,3110,70
9,10 9,23
10,00
8,00 7,46
6,27 6,87
5,22
hour

6,00 5,15
4,11 3,75
4,00
2,00
0,00
Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec

Şekil 5. Ortalama günlük güneşlenme süresinin aylık değişimi [10]

Yukarıdaki Şekil-4 ve Şekil-5 incelendiğinde Türkiye'nin güneş enerjisi

potansiyelinin önemi daha net anlaşılmaktadır.

Yukarıda verilen şekil-2 deki verilere göre Güneş Enerjisi Santrallerinin ülke
genelindeki payı %6,2 civarındadır. 02.10.2013 tarih 28783 sayılı resmi gazetede
yayımlanan “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği”
kapsamında yapılan tesislerle bu oran bu seviyelere ulaşmıştır [11]. Benzer şekilde;

4
12.05.2019 tarih ve 30772 sayılı resmi gazetede yayımlanan yönetmelik [12]
kapsamında, çatı ve cephe uygulamaları için Güneş Enerjisi Santralleri kurulması
kapsamında uygulanacak yeni tesisler ile bu oran çok daha artacaktır ve güneşin payı
elektrik üretiminde daha fazla önem kazanacaktır. Aşağıda, Şekil-6 da gösterilen
grafik [13] Türkiye’nin yıllara göre Güneş Enerjisi ile kurulu santrallerin gelişimini
ifade etmektedir.

6000 5100
5000
Kurulu Güç (MW)

4000 3422
3000
2000
844
1000 248,8
1,5 2 2,5 3 3,7 4,7 5,7 6,7 11,7 17,7 57,7
0

2011
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010

2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Yıllar

Şekil 6. Türkiye’de Kurulu Güneş Enerji Santrallerinin Yıllara Göre Değişimi

Yukarıdaki şekil-1 de gösterilen grafik enerjinin ne kadar önemli olduğunu ifade

etmekle birlikte, Şekil-6 da gösterilen güneş enerjisi santrallerinin enerji tüketimleri
içerisindeki payının yıllar içerisinde ne kadar arttığının bir göstergesi olarak
karşımıza çıkmaktadır.

Düzensiz saha yerleşimleri ve kurulumları, mevcut çatı düzenleri ve deneyimsiz

uygulamalar sonucunda zaten verimsiz olan güneş panellerinin verimi daha da azalır
ve yatırımların geri dönüş süresi artar. Bu ve benzeri durumların olumsuz etkilerini
ortadan kaldırmak veya verimsiz panellerden elde edilebilecek maksimum değeri
elde etmek için santral tesisatlarının tasarlanmadan önce optimum koşullarda
kurulması önemlidir. Ülkemizde inşa edilen santraller, bilgisayar ortamında
hazırlanan geçmiş radyasyon değerlerine göre hazırlanan matematiksel modelleme
kriterleri çerçevesinde özel şirketler tarafından uygulanan simülasyon sonucu sabit
açılı santraller ile en uygun şekilde tasarlanmaktadır.

5
Çalışmamızın amacı, gerçek saha koşullarında ve %100'e yakın gerçek değerler ile
verimlilik analizi ve üretim hesaplaması yaparak kurulabilecek santrallerin gerek
hangi şekilde kurulabileceği kanaatine varılmasına yardımcı olmak, gerekse fizibilite
çalışmalarında yatırımcılara yön verebilmek olacaktır.

6
2. LİTERATÜR ÇALIŞMASI

Bu proje kapsamında çalışılan konu ile alakalı yapılan literatür taraması sonucunda
oldukça fazla sayıda çalışmaya ulaştım. Bu çalışmalardan bazılarını kronolojik
olarak aşağıdaki şekilde özetleyecek olursak;
Armakan, yaptığı bu çalışmada, 2 eksenli, bilgisayar program kontrollü açık çevrim
çalışan bir prototip tasarlamış ve incelemiştir. Bu sayede sabit bir sistemle 2 eksenli
bir sistemin arasında %40 daha fazla enerji kazancı sağladığı sonucuna ulaşmıştır
[14]. Bilgin, yaptığı tez çalışmasında güneş ışınlarının panel yüzeyine sürekli dik
gelmesini sağlamak için güneş takip sistemleri kullanmıştır. Bu sistemlerin kullanımı
neticesinde; panellerden elde edilen elektrik enerjisi miktarının %37’lere kadar
arttığını deneysel olarak tespit etmiştir [15]. Okan Bingöl vd, bu çalışmalarında
mikro denetleyici tabanlı bir güneş takip sistemi geliştirmişlerdir. Bu sistem
bulunduğu coğrafyadan bağımsız bir şekilde çalışarak güneşin konumunu takip
etmekte ve güneş ışınlarının panel yüzeyine dik gelmesini sağlamıştır. Aynı zamanda
bilgisayar tabanlı bir yazılım ile sistemin gözetlemesi de yapılmıştır [16]. J. Rizk ve
Y. Chaiko, çalışmasında bir step motor ve ışık sensörü kullanarak basit bir güneş
takip sisteminin potansiyel faydalarını göstermiştir. Bu yöntem ile güneş panelini
güneş ışınlarına her zaman dik pozisyonda tutarak panel verimliliklerini artırmıştır
[17]. Mehmet Demirtaş yaptığı çalışmada ise PLC kontrollü bir güneş takip
sistemine ait prototipin tasarım ve uygulamasını gerçekleştirmiştir. Bu uygulamada
açık döngü kontrol sistemi kullanmıştır. Takip işlemi iki eksenli olarak tasarlanan bir
mekanizma ile gerçekleştirilmiştir. Ağustos ayı içerisinde bir haftalık süreyle
kaydedilen ölçüm verileri kullanılmış, sabit ve güneş takibi yapan sistemlerin enerji
üretimi ve verimi karşılaştırılmıştır. Uygulama sonuçları, hareketli güneş takip
sisteminin sabit sisteme göre enerji üretimi bakımından yaklaşık %34,5 daha verimli
çalıştığını göstermiştir [18]. Sungur, çalışmasında sabit konumda ve hareketli güneşi
izleme sistemlerinin enerji kazancını analiz etmiştir. Tek eksene göre hareketli bir
sistemin % 42,6 enerji kazancı olduğunu hesaplamıştır ve panel sayıları arttırılarak
seri üretime geçildiğinde maliyetin düşüreceğini vurgulamıştır. Kontrolü PLC ile
sağlamıştır [19]. Md. Tanvir Arafat Khan vd, bu çalışmada, otomatik bir güneş
izleyicisinin mikro denetleyici tabanlı tasarım metodolojisini anlatmıştır. Mevcut
çalışmada güneş takip cihazına sensör olarak ışığa bağlı dirençler kullanılmıştır.

7
Tasarlanan takip sistemi, sistemi kontrol etmenin üç yolunu sağlayacak şekilde
hassas kontrol mekanizmasıyla oluşturulmuştur [20]. Minor M. Arturo ve García P.
Alejandro, bu çalışmasında ticari bir web kamerası kullanarak güneşi izleyen bir
sistem önermiştir. Farklı hava koşullarında, güneşin doğruluğunu ve etkinliğini
değerlendirmek için deneysel bir elektro mekanizma tasarlamış ve geliştirmişlerdir.
Böylelikle aralıklı bulut örtüsünün ve sıcaklık değişikliklerinin sistem performansı
üzerindeki etkisi analiz edilerek 0,1 derece hassasiyet ile sıcaklık değişimlerine karşı
yüksek başarı göstermiştir [21]. Gagari Deb ve Arijit Bardhan Roy, PV güneş
panellerine yönelik bir takip sisteminin tasarımıyla ilgili çalışmışlardır. Burada
önerilen tek eksenli güneş takip cihazı ile PV panelini gerçek güneş konumuna
yönlendirerek güneş enerjisinin elektriğe dönüşünün optimizasyonunu
sağlamışlardır. Cihazın deneysel bir modeli yapılarak, iki adet verimli ışık
sensörlerinden alınan sinyallere göre PV paneli hareket ettiren bir Step motor
yardımıyla sistem kurulmuştur [22]. Tung-Sheng Zhan vd., bu çalışmalarında PLC
kontrollü bir izleme sistemi ile panel üzerindeki güneş yoğunluğunu takip eden bir
sistem tasarlamışlardır. Bu sistem ile güneş panellerinin yönelim açıları ve
yükseklikleri kontrol edilmiştir, böylece panellerin günün her anında güneş ışınlarını
dik alması sağlanmıştır. Güneş takip sistemi ile sabit açılı sistemlerin ölçülen
değerleri karşılaştırıldığında, aralarında yaklaşık %8 ile %25 e arasında verim
farklılıkları gözlemlenmiştir [23]. Nicoleta Arghira vd., çalışmalarında, üç konumlu
bir kontrol stratejisi için tasarlanan bir algoritma ile güneş izleme yöntemini
sunmaktadır. Uygun sensörlerden gelen ışınım verileri kullanılarak platformu
konumlandıran motorlara hareket komutu veren bir sistemdir. Grafiksel programlama
ortamı LabVIEV kullanılarak sanal bir araç geliştirilerek; hızlı dağıtım, çok yönlü ve
ölçeklenebilir bir program geliştirilmiştir [24]. Gökhan Oral’ın yaptığı çalışmasında
iki eksen takipli bir PV sistemi için uygulanabilir bir takip sistemi geliştirmiştir.
Hareket için servo motor ve kontrolcü olarak ise aurduino kullanarak sistemi
denemiştir [25]. Masoumeh Abdollahpour vd. bu çalışmalarında, bir çubuk
gölgesinin görüntü işlenmesine dayalı olarak çalışan çift eksenli bir izleyici
tasarlamışlardır. Tasarlanan sistem, gölge yapan bir nesne, bir web kamerası,
elektronik devreler, bilgisayar kontrolleri ve step motorlardan oluşan bir yapıya
sahiptir. Gölgenin görüntüsünü yakalamak için web kamerası kullanılmıştır. Çalışma

8
sonuçlarına göre, izleme sistemi, güneşi yaklaşık ± 2° hassasiyetle takip etmiş ve
paneli ışınlara doğru dik olarak tuttuğu gözlenmiştir [26].

9
3. GÜNEŞ ENERJİSİ

Güneş enerjisi, güneşin çekirdeğinde yer alan füzyon süreci ile (hidrojen gazının
helyuma dönüşmesi) açığa çıkan ışıma enerjisidir. Dünya atmosferinin dışında güneş
enerjisinin şiddeti, yaklaşık olarak 1370 W/m² değerindedir, ancak yeryüzüne ulaşan
miktarı atmosferden dolayı 0-1100 W/m2 değerleri arasında değişim göstermektedir.
Bu enerjinin dünyaya gelen küçük bir bölümü dahi, insanlığın mevcut enerji
tüketiminden kat ve kat fazladır. Güneş enerjisinden yararlanma konusundaki
çalışmalar özellikle 1970' lerden sonra hız kazanmış, güneş enerjisi sistemleri
teknolojik olarak ilerleme ve maliyet bakımından düşme göstermiş ve çevresel olarak
temiz bir enerji kaynağı olarak kendini kabul ettirmiştir. Özellikle temiz bir enerji
kaynağı olması ve kurulumdan sonra düşük maliyetle çalışması nedeniyle güneş
enerjisinin önemini arttırmaktadır. Güneş enerjisi, daha çok gelişmiş ülkelerde, katı
yakıtların ortaya çıkardığı çevresel sorunları hafifletmek amacıyla alternatif bir
çözüm olarak kullanılmaktadır.

Sanayi, konutlar veya bireysel amaçlı kullanımlar için gerek duyulan enerji
ihtiyacını, bitkilerde olduğu gibi doğrudan güneşten sağlamak mümkün değildir. Bu
sebeple güneş enerjisi çeşitli şekillerde dönüştürülerek kullanılabilir. Güneş
ışınlarından yararlanmak için pek çok teknoloji geliştirilmiştir. Güneş enerjisi
teknolojileri yöntem, malzeme ve teknolojik düzey açısından çok çeşitlilik
göstermekle birlikte bir kısmı güneş enerjisini ışık ya da ısı enerjisi şeklinde direk
olarak kullanırken, diğer teknolojiler güneş enerjisinden elektrik elde etmek şeklinde
kullanılmaktadır. Güneş enerjisinin kullanım alanları arasında, doğrudan veya dolaylı
elektrik üretimi, sıcak su elde edilmesi, alan ısıtma ve soğutma, sanayi kuruluşları
için proses ısı enerjisi ve sera ısıtması sayılabilir. Günümüzde güneş enerjisinden
çok farklı biçimlerde ve alanlarda yararlanılmasıyla birlikte elektrik enerjisi
üretiminde genelde iki farklı teknoloji kullanılmaktadır [27].

Türkiye coğrafi konumunun vermiş olduğu avantajla, güneş enerjisi potansiyeli

bakımından oldukça verimlidir. Türkiye’nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına
(GEPA) göre, yıllık toplam güneşlenme süresinin 2.741,07 saat, ortalama günlük
güneşlenme süresi 7,5 saat, ortalama yıllık toplam ışınım şiddeti 1.527 kWh/m²-yıl

10
ve ortalama günlük toplam ışınım şiddeti 4,2 kWh/m² olarak verilmiştir [27]. Bu
değerler aslında Türkiye’nin ne kadar güneş potansiyeli olduğu hakkında bize ışık
tutmaktadır. Dolayısı ile yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılacak yatırımların hem
kısa zamanda geri kazanılması hem de ülkemiz ekonomisine olan katkısı açısından
bakıldığında büyük önem arz ettiği görülmektedir. Türkiye’den daha kuzeyde yer
alan Almanya ile kıyasladığımızda; Almanya’da yıllık ortalama güneşlenme süresi
1600 saat ve 1MW santralden ortalama yıllık 994.000 kWh enerji üretilebilmektedir.
Bu değer ülkemizde ortalama 1.540.000 kWh değerlerine ulaşmaktadır. Buna
rağmen Almanya 46 bin MW değerlerinde santrali olmasına karşın ülkemizde bu
değer 5 bin MW’ ın biraz üzerindedir [28]. Dolayısıyla, Almanya’dan kat be kat daha
fazla güneş enerjisi potansiyeline sahip olan ülkemizin bu tip yatırımlara daha fazla
önem vermesi gerektiği aşikârdır.

3.1. Güneş Pilleri – Fotovoltaik Sistemler

Güneş pilleri, güneşten gelen ışık enerjisini direkt olarak elektrik enerjisine çeviren
yarı iletken malzemeden imal edilmiş aygıtlardır. Elektronik sanayisinde kullanılan
silisyum, güneş pilinin de en fazla kullanılan hammaddesidir. Teknolojik olarak
mono kristal, polikristal ve amorf yapılı üretilen güneş pilleri ticari olarak
kullanılmaktadır. Bu yapılardaki güneş pillerinin verimlilikleri sırasıyla; modüler
bazda, %15-17; % 12-14; % 5-8 olarak değerlendirilebilir. Laboratuvarlarda ulaşılan
en yüksek pil verimleri; 1 cm2' lik pil alanı için: Kristal-si güneş pili: % 25;
polikristal-si güneş pili: %20; amorf-si güneş pili: %13 olarak ölçülmüştür. Bu tek
eklemli güneş pillerinden başka laboratuvar ortamında geliştirilmiş olan çok eklemli
(TANDEM) güneş pilleri ile % 33 verimlere ulaşılmıştır. Teorik olarak ulaşılacağı
tahmin edilen verim ise % 40’dır.

Son yıllarda ticarileşmiş olan geleneksel Si (silisyum) güneş pillerinin yerini

alabilecek, verimleri eşdeğer fakat üretim teknolojileri daha ucuz ve daha kolay olan
güneş pilleri üzerinde de çalışmalar yoğunlaştırılmıştır. Bunlar; foto-elektrokimyasal
çok kristalli Titanyum Dioksit piller, polimer yapılı Plastik piller ve güneş
spektrumunun çeşitli dalga boylarına uyum sağlayacak şekilde üretilebilen enerji
band aralığına sahip Kuantum güneş pilleri gibi yeni teknolojiler oluşturulmaktadır
[29].

11
3.2. Güneş Enerjisinden Elektrik Üretmenin Avantajları ve Dezavantajları

Güneş enerjisinden elektrik üretmenin birçok avantajı ve dezavantajı vardır.

Yenilenebilir enerji kaynakları arasında son zamanlarda en çok tercih edilenlerden
biriside güneş enerjisi ile elektrik üretme yöntemidir. Güneş enerjisinden elektrik
üretmek için bir kaç yöntem kullanılır. Bunlar; parabolik yöntem, güneş kulesi, su
ısıtma sistemi ve doğal ısı ile kurutma yöntemleridir. Ancak bu yöntemlerin
sonucunda temiz olan bu enerji kaynağının faydalarının yanı sıra zararları da ortaya
çıkabilmektedir. Fakat güneş enerjisinden elektrik üretmenin avantajlarının
dezavantajlarından daha fazla olduğu söylenebilir. [30]

 Güneş enerjisinin bütün faydaları arasında öne çıkan temel nokta, güneş
enerjisinin yenilenebilir bir enerji kaynağı olması ve dünyanın herhangi bir
yerinde, her gün kullanılıyor olmasıdır. Diğer enerji kaynaklarından farklı
olarak güneş enerjisi her zaman ulaşılabilirdir. Güneş enerjisi, güneşe sahip
olduğumuz sürece erişilebilir olacaktır. Bilim insanlarına göre güneş
ışığından en az 5 milyar yıl daha yararlanabileceğiz.

 Enerji ihtiyaçlarınızın bir kısmını güneş panelleri aracılığı ile

karşılanacağından, elektrik faturalarında da bir düşüş meydana gelecektir.
Üstelik sadece elektrik faturasında tasarruf etmekle kalınmayacak, şebekeye
geri verilen fazla enerji için YEKDEM dâhilinde ödeme alınacaktır.

 Güneş enerjisi çeşitli amaçlar için kullanılabilir. Isı veya elektrik üretebilir,
elektrik ağının olmadığı yerlerde elektrik üretmede kullanılabilir, temiz suya
erişimi olmayan bölgelerde suyu arıtmak ve uzayda uyduların enerji
ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılabilir.

 Güneş enerjisi ile kurulu enerji santralleri genellikle çok fazla bakıma ihtiyaç
duymazlar. Güneş panellerini sadece temiz tutmak bile yeterli olabilir. Bu
yüzden kirlendikçe temizlenmesi gerekmektedir. Hareketli parça
olmadığından aşınma ve yıpranma az olmaktadır. Belli periyotlarda kablo

12
 bağlantılarının kontrol edilmesi, invertörlerin temizlenmesi yeterli
olabilmektedir [31].

Güneş Santrali kurmanın dezavantajlarını ise aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

 Güneş paneli üretim endüstrisindeki teknoloji sürekli ilerlemekte ve gün

geçtikçe gelişme kat etmektedir. Kuantum fiziği ve nano teknolojideki
yenilikler, güneş panellerinin etkinliğini artırabilir ve güneş enerjisi
sistemlerinin verimliliğini iki, üç katına çıkarabilir.

 Bir güneş elektrik santrali kurulumunun ilk yatırım maliyeti yüksek olabilir.
Ayrıca güneş enerjisi teknolojileri sürekli olarak geliştiğinden yatırım
yapıldıktan kısa bir süre sonra fiyatlar düşebilir. Ancak gelişen teknolojilerde
bu ihtimal sürekli olacaktır.

 Güneş enerjisi bulutlu ve yağmurlu havalarda hala üretim yapabilir fakat

güneş enerjisi sisteminin verimi oldukça azalacaktır. Güneş panelleri, güneş
enerjisini etkin bir şekilde elektriğe çevirmek için güneş ışığına direkt olarak
ihtiyaç duyar. Bu nedenle, bulutlu ve yağmurlu günlerin enerji verimlilikleri
üzerinde bir olumsuz etkisi olacaktır. Ayrıca gece boyunca enerji üretimi de
olmayacaktır. Aşağıdaki Şekil-7 ve Şekil -8 da sırasıyla güneşli ve bulutlu bir
havada EMTA Kablo GES-2 santralinde üretilen farklı iki güne ait üretim
grafikleri görünmektedir.

Şekil 7. Güneşli Günde Üretilen Enerji Grafiği

13
 Şekil 8. Bulutlu Günde Üretilen Enerji Grafiği

 Güneş enerjisinden üretilen elektrik ya üretildiği anda kullanılmalı, ya sisteme

basılmalı ya da büyük bataryalarla depolanmalıdır. Şebekeden bağımsız olan
güneş enerjisi sistemlerinde kullanılan bataryalar, enerjinin gece kullanılması
için gün boyunca şarj edilebilir ancak oldukça maliyetlidir. Çoğu sistemler
yalnızca gündüz güneş enerjisinden faydalanırken gece ise şebekeden
ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

 Güneş enerjisinden üretilen elektriğin miktarı panel sayısı ile orantılı

olmaktadır. Dolayısı ile ne kadar çok enerji üretmek istersek o kadar çok
fazla panel kullanmamız gerekmektedir. Fakat burada ortaya çıkan bir diğer
sorun ise panellerin çok fazla yer kaplamasıdır. 250 Wp gücünde olan bir
panel ortalama 1,6 m2 alan işgal etmektedir. Dolayısıyla üretilebilecek enerji
miktarı için alan kısıtlaması da söz konusu olmaktadır.

 Güneş enerjisi ile kurulan sistemlerde çevresel kirlilik diğer enerji

kaynaklarına göre çok daha az olmasına rağmen az da olsa kirlilik oluşturur.
Güneş panellerinin nakliyesi ve montajı sera gazı emüsyonları ile
ilişkilendirilmiştir. Fotovoltaik sistemlerin imalatı sırasında çevreyi dolaylı
yoldan etkileyebilecek bazı toksinler ve tehlikeli maddeler kullanılmaktadır
[31].

14
4. MALZEME VE YÖNTEM

Bu çalışmada Osmaniye’nin Kadirli İlçesinde aynı güç ve lokasyonda üç farklı tipte

dizayn edilmiş güneş santralleri ile karşılaştırmalı verimlilik analizi yapılmıştır. Üç
farklı santral tipinden; 1. santral tipi sabit açıyla monte edildi, 2. Santral tipi, Kuzey–
Güney konumunu takip edecek şekilde dizayn edildi, 3. Santral tipi ise, Hem Doğu-
Batı pozisyonu, hem de Kuzey-Güney konumunu takip edecek şekilde tasarlandı.
Her bir santral, aynı sıcaklık, aynı kirlilik ve aynı çevre koşullarından etkilendikleri
için sadece üretim değerleri karşılaştırıldı. Her bir santralde; 2 KW Goodwe marka
inverter ve 3 adet seri bağlantılı Yingli Marka 255 Wp güneş paneli kullanılmıştır.
Aynı zamanda kablo kesitleri ve uzunlukları da eşit tutulmuştur. Enerji verilerinin
tutulması SEMS Portal tarafından sağlanan veriler alınarak oluşturulmuştur. Olası
veri kaybını engellemek için ise KAEL marka enerji analizörleri kullanılarak ikinci
bir veri takibi yapılmıştır. Burada kurulan sistemde, inverterlar ON-GRID olup,
direkt olarak şebekeye bağlanmıştır. Dolayısıyla, şebeke verileri (Gerilim, Frekans)
inverter işlemcileri tarafından okunmakta ve üretime geçme aşamasında şebeke ile
aynı frekans ve gerilim seviyelerinde üretime başlamaktadır. Olası bir enerji
kesintisinde ya da bakım için enerjinin kesilmesi durumlarında, inverterler şebekeden
geri besleme alamayacağı için, üretim yapmayacak ve şebekeye geri besleme söz
konusu olmayacaktır.

4.1. Sabit Açılı Santral

Ülkemizde ve Dünya’da kurulmuş olan santraller yoğun olarak sabit açılı

sistemlerden oluşmaktadır. Sabit açı ile kurulu tesisler, yılın sadece birkaç gününde
güneşi dik alabilmekte ve üretim değerleri sadece güneş ışınlarının dik geldiği
zamanlarda pik yapabilmektedir. Dolayısı ile panellerden alınabilecek maksimum
güç seviyesine neredeyse hiçbir zaman ulaşılamamaktadır.

Bu projede yapılan sabit tip santral, bulunduğumuz bölgedeki santral tipleri

incelenerek, onlarla aynı bakı açısına sahip olacak şekilde kurulmuştur. Burada
kurulu olan santraller Güney yönünde, güneşe yönelimi 250 lik açıyla kurulu olduğu

15
tespit edildi. Bizim deney santrallerimiz ise benzer şekilde güney yönünde güneşe
250 açıyla kurulan tesislerle eşdeğer olarak kuruldu (GES-1).

Güneş panellerinin bağlı olduğu tabla üzerinde bulunan ayarlanabilir civata

mekanizması ile tesis sabit bir açıya getirildi ve yıl boyunca aynı kalacak şekilde
sabitlendi. Bu grupta, çalışma süresi boyunca sadece güneye bakan 250 sabit bakılı
bir tesisin üretim verileri elde edilmiştir.

Aşağıdaki Şekil-9 ve Şekil-10 da GES-1 santraline ait görüntü ve 1 yıllık üretim

verileri görülmektedir.

Şekil 9. GES-1 Santrali Genel Görünüşü

16
 106,2 kWh
GES-1 Üretim Değerleri
120 kWh 106,4 kWh
88,5 kWh
99,2 kWh 101,57 kWh
100 kWh 79,85 kWh
79,6 kWh 72,7 kWh 90,53 kWh
80 kWh 69,6 kWh 90,6 kWh
56,8 kWh
60 kWh
40 kWh
20 kWh
0 kWh

Eylül 19

Ekim 19

Kasım 19

Aralık 19

Ocak 20

Şubat 20

Mart 20

Nisan 20

Mayıs 20

Haziran 20

Temmuz 20

Ağustos 20
Şekil 10. GES-1 Santrali 1 Yıllık Üretim Verileri

Yukarıdaki Şekil-10 da verilen grafikteki verilere bakıldığında, 765Wp gücünde

paneller ile kurulu bir tesisin, Kadirli ilçesinde 1 yıl boyunca üretebileceği değerlerin
tamamını göstermektedir. 765 Wp gücünde kurulu bu tesiste yıllık toplam 1041,55
Kwh enerji üretilmiştir. Bu güçteki bir değeri 1.200.000 Wp gücünde kurulu 1 MWe
gücündeki gerçek bir santral ile kıyaslayacak olursak; 1 MWe gücündeki bir santral
ile yaklaşık olarak 1.633.803 kWh enerji üretilebilmektedir.

4.2. 1-Eksen Takipli Santral

Güneşin yıllık hareketine göre kuzey-güney doğrultusunda güneşi takip eden bir
elektrik santrali kurulmuştur (GES-2). Doğu-Batı konumu, ayarlanabilir sürgü
mekanizması ile masaya sabitlenmiştir. Kuzey-Güney konumu, 24V DC ile
çalıştırılan doğrusal bir motorla yıllık güneş konumunu otomatik olarak takip edecek
şekilde tasarlanmıştır. Bu tesis öğle saatlerinde yılın her günü 900‘lik açıyla güneş
ışığı almaktadır. Bu nedenle sabit tesislere göre daha verimli bir santral inşa
edilmiştir. Çalışma süresi boyunca sabit santral arasındaki üretim farklılıkları ile
alınan üretim verileri değerlendirilmiştir.

Aşağıdaki Şekil-11 ve Şekil-12 de 1-Eksen Takipli Sistem (GES-2), ve 1 Yıllık GES-

2 Üretim Değerleri gösterilmektedir.

17
 Şekil 11. GES-2 Santrali Genel Görünüşü

GES-2 Üretim Değerleri

112,41 kWh
120 kWh 107,8 kWh 114 kWh
109,28 kWh
100 kWh 90,7 kWh 101 kWh
107 kWh
77,8 kWh
84,44 kWh 79,7 kWh
80 kWh
71 kWh
60 kWh 60,9 kWh

40 kWh

20 kWh

0 kWh
Eylül 19

Kasım 19

Ocak 20

Mart 20

Mayıs 20

Temmuz 20

Şekil 12. GES-2 Santrali 1 Yıllık Üretim Verileri

Yukarıda gösterilen Şekil-12 deki verilere göre, 1 yıl içerisinde yalnızca öğle
saatlerinde güneşi dik alabilen 765 Wp gücünde bir tesis kurulduğunda 1 yılda
toplam 1116,03 kWh enerji üretilebildiği sonucuna varılmaktadır. Bu değeri ise,
1.200.000 Wp gücünde kurulu geçek bir 1-Eksen takipli santrale göre

18
kıyasladığımızda; 1MW’ e kurulu gücündeki 1-Eksen takipli bir santralden,
1.750.635 kWh enerji üretebiliyor olacağız.

4.3. 2-Eksen Takipli Santral

Güneşin günlük ve aylık hareketlerine göre kendini konumlandıran bir santral

kuruldu (GES-3). Hem Doğu-Batı konumunu hem de Kuzey-Güney konumunu takip
eden 24V DC lineer motorlarla güneşin takibi yapılan bir masa dizayn edilmiştir.
Günlük eylem; Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma
Enstitüsü ASTRONOMİ LABRATUVARI' nın gün doğumu-gün batımı verileri [13]
kullanılarak S7-1200 PLC ile yazılan bir yazılım ile güneşin günlük hareketi izlendi.
Solar izleme yazılımı % 100 kendi algoritmalarımızla yazılmış olup güneşi en
verimli şekilde takip etmek amacıyla oluşturulmuştur. Hava bulutunun neden olduğu
sensör arızaları, ışık yayılması gibi durumlar ortadan kaldırılarak çok kararlı bir
algoritma oluşturulmuştur. Mevsimsel hareket ise güneşin kuzey-güney
doğrultusundaki yıllık hareketiyle orantılı olarak hesaplanmış ve güneşi takip etmek
için PLC tarafından kontrol edilmiştir. Bu sayede günün herhangi bir saatinde güneş
ışığının her zaman 90 derecelik açı ile panellere dik gelmesi ve güneşten maksimum
verim alınması sağlanmıştır. Yıllık hareket için yazılan program, GES-2 santralinin
kontrolü için de kullanılmıştır. Üretim döneminde alınan veriler diğer santral
tiplerinin üretim verileri ile karşılaştırılarak aralarındaki üretim farklılıkları
değerlendirilmiştir.

Sabah güneşin doğuş saati ile akşam batış saatlerinde bulunduğumuz konumda
çevresel etkilerden dolayı güneş ışınlarını tam olarak alamamaktadır. Dolayısı ile,
sabah güneş doğduktan 1 saat sonra takip hareketi başlamakta ve güneş batmadan 1
saat önce güneş takip hareketi durmaktadır. Dolayısı ile gün içerisinde 180 derecelik
açıyla değil, 120 derecelik açı bandında güneş takibi sağlanabilmiştir.

Aşağıdaki Şekil-13. ve Şekil-14 de, 2-Eksenli takip sistemi (GES-3) ve 1 yıllık GES-
3 üretim değerleri gösterilmiştir.

19
 Şekil 13. GES-3 Santrali Genel Görünüşü

GES-3 Üretim Değerleri

160 kWh 138,84 kWh
134,1 kWh 147,9 kWh
140 kWh 145,67 kWh
120 kWh 109 kWh 83,6 kWh 121,4 kWh
98,93 kWh 142,6 kWh
100 kWh 88,7 kWh 93,1 kWh
80 kWh
69,4 kWh
60 kWh
40 kWh
20 kWh
0 kWh

Şekil 14. GES-3 Santrali 1 Yıllık Üretim Verileri

Yukarıda gösterilen Şekil-14 deki verilere göre, 2-Eksen de güneşi takip edebilen
765 Wp gücünde bir tesis kurulduğunda 1 yılda toplam 1373,31 kWh enerji
üretilebildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu değeri ise 1.200.000 Wp gücünde kurulu
gerçek bir santrale göre kıyasladığımızda; 1MWe kurulu gücündeki bir santralden,
2.154.211 kWh enerji üretebiliyor olacağız.

20
5. BULGULAR VE TARTIŞMA

Üretim değerlerine ait veriler GoodWe İnverterlere ait SEMS PORTAL sayfasından
çevrimiçi izlenerek yapılabilmekte ya da geçmişe yönelik üretim raporlaması
alınabilmektedir. Aynı zamanda veri kaybını engellemek için KAEL enerji
analizörleri kullanılarak ikinci bir izleme de ayrıca yapılmaktadır. Yukarıdaki üretim
değerleri, her iki izleme modülünden alınan verilerin sonucunda oluşmuş
grafiklerdir. Aşağıdaki Şekil-15 ve Şekil-16 da üç santrale ait genel görüntüler ve
toplamda 1 yıl boyunca alınan verilere ait karşılaştırmalı üretim değerleri
verilmektedir.

Şekil 15. Santrallerin Genel Görünüşü

21
 GES üretim Değerleri Karşılaştırması
1373,31 kWh
1500 kWh
1041,55 kWh 1116,03 kWh
1000 kWh

500 kWh

0 kWh
GES-1
GES-2
GES-3

Şekil 16. Santrallerin Karşılaştırmalı Üretim Değerleri

Yukarıdaki Şekil-16 da gösterilen verilere bakıldığında, aynı zaman dilimlerinde üç

farklı sistemin üretmiş olduğu enerji miktarları arasında farklılıklar görünmektedir.
Verileri analiz ettiğimizde aşağıdaki sonuçlara ulaşılmaktadır.

Şekil-16 da verilen 1 yılın sonunda toplanan üretim değerlerine göre;

 GES-1 tesisinin toplam enerji üretimi: 1041,55 kWh

 GES-2 tesisinin toplam enerji üretimi: 1116,03 kWh
 GES-3 tesisinin toplam enerji üretimi: 1373,31 kWh

GES-3 ve GES-1 santrallerinin üretim değerlerinin karşılaştırması;

((1373,31 kWh – 1041,55 kWh) / 1041,55 kWh))*100 = %31.85

GES-2 ve GES-1 santrallerinin üretim değerlerinin karşılaştırması;

((1116,03 kWh – 1041,55 kWh) / 1041,55 kWh))*100 = %7,15

22
İki eksen takipli bir sistem ile sabit bir sistem arasındaki üretim farkı %31,85
seviyelerindeyken, Tek eksen takipli bir sistem ile sabit bir sistemin arasındaki
üretim farkı %7,15 seviyelerinde bulunmuştur.
Bu değerlere gerçek saha koşullarında baktığımızda aşağıdaki sonuçları görebiliriz.

 1 MWe gücündeki sabit bir santralin 1 yılda üretebileceği enerji miktarı:

1.633.803 kWh
 1 MWe gücündeki 1-Eksen takipli santralin 1 yılda üretebileceği enerji miktarı:
1.750.635 kWh
 1 MWe gücündeki 2-Eksen takipli santralin 1 yılda üretebileceği enerji miktarı:
2.154.211 kWh

Dolayısıyla yukarıdaki verilere dayanarak, gerçek bir saha da 2-Eksen takipli bir
sistemden, sabit açı ile kurulu bir sisteme kıyasla; 520.408 kWh daha fazla enerji
üretilebilmesine karşı, 1-Eksen takipli bir sistemden, sabit bir sisteme kıyasla;
116.832 kWh daha fazla enerji üretilebileceği sonucuna varılabilmektedir.

23
6. SONUÇLAR VE ÖNERİLER

Enerji, insanlığın vazgeçilmez bir parçası olup, hayatımızın her anında insanlık için
vazgeçilmez bir unsurdur. Fosil yakıtlardan elde edilen enerji, gelecek kuşaklar için
sınırlı miktarda olmasından dolayı, doğanın gücünü kullanarak elde edilen enerji ile
sonsuz bir güce sahip olunabilecektir. Bu doğrultuda, tüm enerji kaynaklarının
temelini oluşturan güneş enerjisi ise, tüm kaynaklar içerisinde en önemli enerji
kaynağı olarak göz önüne çıkmaktadır. Güneş enerjisi, sonsuz bir enerji olup bu
enerjiden faydalanmak insanlık için sonsuz bir güç demektir. Bu bağlamda, güneş
enerjisinden insanlığın kullanabileceği enerji formlarına enerji dönüşümü
yapabilmek süreklilik için çok büyük önem arz etmektedir. Burada önemli bir diğer
husus ise, enerjinin ne kadar verimli üretilebildiği durumudur. Bir fizibilite çalışması,
yatırım sahiplerinin gelecek öngörülerini görmesi açısından önemli bir çalışmadır.
Dolayısı ile bir yatırımın ne kadar sürede geri dönmesi o alana yapılacak olan
yatırımları daha çok teşvik edecektir. Bu yaptığımız karşılaştırmalı verimlilik analizi
ise, yatırım konusunda bir örnek teşkil edecek ve yatırım kararları için kılavuzluk
edecek bir çalışmadır.

Bu çalışmada gölge, kirlilik, sıcaklık ve diğer koşullar eşit kabul edilerek aynı iklim
ve ortam koşullarında bulunan 3 farklı santral tipi Osmaniye’nin Kadirli ilçesi için
değerlendirilmiştir. Üretim verileri her bir santral için ayrı ayrı toplanmıştır. Veri
toplama işlemleri Sems Portal ve Kael Enerji analizörleri yardımıyla toplanmıştır.
Elde edilen verilere göre, 1 yıllık periyotta 2-eksenli bir santralin sabit bir santrale
göre %31,85 daha verimli olduğu ve 1-eksenli bir santralin sabit bir santrale
göre %7,15 daha fazla enerji ürettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Yukarıda hesaplanan sonuçlar neticesinde kurulacak bir santralin ortalama 25 yıl

çalışacağını düşünecek olursak, 2- eksen takipli bir sistemin 25 yıl boyunca sabit bir
santrale göre %30 un üzerinde verim alınacağı göz önünde bulundurulabilmeli ve
yatırım karaları bu doğrultuda verilebilmelidir.

4 MW güneş santral işletmecisi ve kullanıcısı olarak, 1 MW bir santralin yatırım

maliyetleri 2020 yılı için ortalama 700.000 USD seviyelerinde olduğu söylenebilir.

24
Bu tutar sabit bir arazi kurulumu santralin kurulum maliyetine denk gelmektedir.
Ortalama arazide kurulu bir santral yıllık 1.600.000 kWh enerji üretebilmektedir.
Yatırım maliyetine %30 ilave bir tutarla 910.000 USD' lik bir yatırımla 2-eksen
takipli bir santral kurulumu gerçekleşebilir ve yıllık ortalama 2.154.211 kWh enerji
üretim değerine çıkılabilir. Dolayısıyla 25 yıl boyunca her yıl %31’lere varan enerji
fazlalığıyla hem bütçeye hem de ulusal düzeyde ekonomimize büyük katkılar
sağlamak kuşkusuz gerçekleşecektir. Bu aşamada bakıldığında, güneş takipli bir tesis
kurulması ile yatırımlar, bugünkü enerji birim fiyatları göz önünde
bulundurulduğunda, yıllık 160.000 TL seviyelerinde ekstra getiri sağlamış olacaktır.

25
 KAYNAKÇA

[1] Enerji Sistemleri”, Erişim Adresi:

http://enerjisistemleri.blogspot.com/2010/12/resim-galerisi.html, Ziyaret Tarihi:
4.12.2020
[2] KAPLAN, Y.A., Overview of wind energy in the world and assessment of
current wind energy policies in Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews,
43: 562-568, 2015.
[3] DEMIRDIZEN, H.,G. Market development of renewable energy in Turkey,
Master's Thesis, 2013.
[4] BENLI, H,. Potential application of solar water heaters for hot water production
in Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 54: 99-109, 2016.
[5] Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü, APK Dairesi Başkanlığı, Türkiye
Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu (2012-2021)
[6] Teiaş Elektrik istatistikleri çalışma grubu 07.07.2019, p.1
[7] Elektrik Piyasası 2018 Yılı Piyasa Gelişim Raporu, p.4
[8] KARAGÖL, E.T., KAVAZ, İ., Dünyada ve Türkiye’de yenilenebilir
enerji. Analiz. Seta, 197: 18-28, 2017.
[9] “Enerji Atlası”, Erişim Adresi: https://www.enerjiatlasi.com/gunes-enerjisi-
haritasi/turkiye, Ziyaret Tarihi: 02.01.2021
[10] TOPKAYA, S.O., A discussion on recent developments in Turkey's emerging
solar power market. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16.6: 3754-3765,
2012.
[11] 2 Ekim 2013 Çarşamba, 30772 Sayılı Resmi Gazete, Elektrik piyasasinda
lisanssiz elektrik üretimine ilişkin yönetmelik.
[12] 12 Mayıs 2019 Pazar, 28783 Sayılı Resmi Gazete, Elektrik piyasasinda lisanssiz
elektrik üretimine ilişkin yönetmelik.
[13] Renewable 2019 Global Status Report, REN21, 2019
[14] ARMAKAN, E., Analysis of two-axis sun tracking system, 2003. Master's
Thesis. Izmir Institute of Technology.
[15] BILGIN, Z., Güneş Takip Sistemi Tasarımı ve Gerçekleştirilmesi. Gazi
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, PhD Thesis. Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006.

26
[16] BINGOL, O., ALTINTAS, A., ONER, Y., Microcontroller based solar-tracking
system and its implementation. Journal of Engineering Sciences, 12.2: 243-248,
2006.
[17] RIZK, J. C. A. Y.; CHAIKO, Y. Solar tracking system: more efficient use of
solar panels. World Academy of Science, Engineering and Technology, 41: 313-315,
2008.
[18] DEMİRTAŞ, M., PLC KONTROLLÜ GÜNEŞ TAKİP SİSTEMİ TASARIM
VE UYGULAMASI. Technological Applied Sciences, 4.3: 315-329.
[19] SUNGUR, C., Multi-axes sun-tracking system with PLC control for
photovoltaic panels in Turkey. Renewable energy, 34.4: 1119-1125, 2009.
[20] KHAN, M. T. A., et al. Design and construction of an automatic solar tracking
system. In: International Conference on Electrical & Computer Engineering, IEEE,
2010. p. 326-329, 2010.
[21] ARTURO, M. M., ALEJANDRO, G. P. High-precision solar tracking system.
In: Proceedings of the World Congress on Engineering, p. 2-4, 2010.
[22] DEB, G., ROY, A. B., Use of solar tracking system for extracting solar
energy. International Journal of Computer and Electrical Engineering, 4.1: 42, 2012.
[23] ZHAN, T. S., et al. Design and implementation of the dual-axis solar tracking
system. In: 2013 IEEE 37th Annual Computer Software and Applications
Conference. IEEE, p. 276-277, 2013.
[24] STAMATESCU, I., et al. Design and implementation of a solar-tracking
algorithm. Procedia Engineering, 69: 500-507, 2014.
[25] ORAL, G., İki eksenli güneş izleme panelinin kontrolü, PhD Thesis.
İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, 2015.
[26] ABDOLLAHPOUR, M., et al. Development of a machine vision dual-axis solar
tracking system. solar energy, 169: 136-143, 2018.
[27] “Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı” Erişim Adresi:
https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-gunes, Erişim Tarihi: 06.12.2020.
[28] ”Gözlem Gazetesi” Erişim Adresi:
https://gozlemgazetesi.com/HaberDetay/21/1116504/turkiyenin-en-az-gunes-alan-
bolgesi-bile-almanyayi-gecebilecek-potansiyele-sahip.html, Erişim Tarihi:
07.01.20201.

27
[29] ”Nükte Nükleer Teknoloji Bilgi Platformu” Erişim Adresi:
http://www.nukte.org/menu/194/gunes-enerjisi.html, Erişim Tarihi 07.01.2021.
[30] ”Enerji Beş Temiz Enerji Portalı” Erişim Adresi:
https://www.enerjibes.com/gunes-enerjisinin-avantajlari-dezavantajlari-nelerdir/,
Erişim Tarihi: 07.01.2021.
[31] ”Alfa Enerji Danışmanlık” Erişim Adresi: https://www.afaenerji.com/artilari-ve-
eksileri-ile-gunes-
enerjisi/#:~:text=G%C3%BCne%C5%9F%20enerjisinin%20t%C3%BCm%20faydal
ar%C4%B1%20aras%C4%B1nda,enerjisi%20her%20zaman%20ula%C5%9F%C4%
B1labilir%20konumdad%C4%B1r. , Erişim Tarihi: 07.01.2021

28
 ÖZGEÇMİŞ

1. Adı Soyadı : Mehmet Ali SALDAMLI

2. Doğum Tarihi : 01.03.1985
3. Ünvanı : Mühendis
4. Öğrenim Durumu : Yüksek Lisans
Derece Bölüm/Program Üniversite Bitirme Yılı
Lisans Elektrik Elektronik Çukurova Üniversitesi 2008
Mühendisliği
Enerji Sistemleri
Yüksek Lisans Korkut Ata Üniversitesi 2021
Mühendisliği

5. İş Tecrübesi:
Görev Unvanı Görev Yeri Yıl
Bakım Onarım Emta Kablo San. ve Tic. A.Ş., KADİRLİ 2012-devam
Mühendisi ediyor

Elektrik Proje Visan Vinç San., Bilecik 2010-2012

Mühendisi
Elektrik Şantiye Dinç Elektrik San. ve Tic. Ltd. Şti., Manavgat 2008-2009
Şefi

6. Yayınlar:
SALDAMLI M.A., KAPLAN, Y.A., Güneş Santrallerinde Sabit Açılı Sistemler İle
Işınım Takipli Sistemlerin Performans Değerlerinin Karşılaştırılması ve İncelenmesi,
5. Uluslararası Mühendislik Mimarlık ve Tasarım Kongresi, Kongre Kitabı Sayfa:
633-638, 2019
KAPLAN Y.A., SALDAMLI M.A., Comparison And Analysis Of Performance
Values Of Fixed Angled Systems And Radiation Tracking Systems In Solar Power
Plants, 8th EUROPEAN CONFERENCE ON RENEWABLE ENERGY SYSTEMS
ISTANBUL/TURKEY, 09-11 June 2020.

29
EKLER
EK-1, 1 Yıllık GES-1, GES-2 ve GES-3 üretim verileri

30
31
32
33
EK-2, İnverter ve Panellerin Teknik Özellikleri

34
EK-3, SEMS Portal Üretim Takip Programı

35
EK-4, Deney Sahasından Tanıtıcı Resimler

İnverter Dizilimi

Toplama ve Kontrol Panosu

36
 Sabit Açılı Panel Montajı

1- Eksen Takipli Panel Montajı

37
2- Eksen Takipli Panel Montajı

Üç Santralin Genel Yerleşimi

38