- genetika - znanost o nasljeđivanju koja proučava strukturu, prijenos i funkcije nasljedne tvari u stanici

- moderna genetika se počinje razvijati krajem 19.st. zahvaljujući Mendelovim istraživanjima na grašku
- geni - jedinice nasljeđivanja, sekvence molekule DNA koje prenose informacije za stvaranje proteina
- aleli - različite varijacije gena, svojstva koja se nasljeđuju
- dominantni alel se označava velikim slovom, a recesivni alel se označava malim slovom
A - dominantan alel
a - recesivan alel
- homozigot - ima dva ista alela: AA ili aa
- heterozigot - ima dva različita alela: Aa
- monohibridi - heterozigoti za jedno svojstvo: Aa
- dihibridi - heterozigoti za dva svojstva: AaBb
- genotip - svi geni nekog organizma
- fenotip - sve vidljive karakteristike nekog organizma, rezultat genotipa i okoliša
- dominantn svojstvo je vidljivo u fenotipu
- iz genotipa možemo saznati o odnosima između alela, a iz fenotipa ne možemo

Monohibridno križanje
- križanje u kojem se prati nasljeđivanje jednog svojstva
- Mendel je započinjao križanja čistim linijama - isto svojstvo se ponavlja u svim generacijama (homozigoti)
- npr. svi potomci koji nastaju iz čiste linije graška ljubičastog cvijeta imaju ljubičasti cvijet: AA
- npr. svi potomci koji nastaju iz čiste linije graška bijelog cvijeta imaju bijeli cvijet: aa
- P - roditeljska/parijentalna generacija - generacija s kojom započinje križanje
- generacije potomaka:
- iz parijentalne generacije nastaje F1 - prva filijalna generacija
- iz prve filijalne generacije nastaje F2 - druga filijalna generacija
- itd.

Mendelovi zakoni - matematička pravila nasljeđivanjag

1. Zakon uniformnosti - križanjem čistih linija nastaju isti potomci (fenotipski omjer 1)
P: AA x aa
F1: Aa, Aa, Aa, Aa

2. Zakon segregacije
- križanjem prve filijalne generacije nastaju potomci u fenotipskom omjeru 3:1
- par alela se razdvaja pri stvaranju gameta
P: Aa x Aa
F2: AA, Aa, Aa, aa
Test križanje
- križanje dominantnog fenotipa (AA ili aa) sa jedinkom recesivnog fenotipa (aa) zbog utvrđivanja genotipa
- ako su svi potomci dominantnog fenotipa, prema zakonu uniformnosti zaključujemo da se radi o
homozigotu za dominantno svojstvo
P: AA x aa
F1: Aa, Aa, Aa, Aa
- ako nastanu pomci dominantnog i recesivnog fenotipa u fenotipskom omjeru 1:1 zaključujemo da se radi
o heterozigotu za dominantno svojstvo
P: Aa x aa
F1: Aa, Aa, aa, aa

Odnosi među alelima

- potpuna dominacija - dominantni alel je vidljiv u fenotipu, a recesivni alel nije vidljiv
- nepotpuna dominacija - interakcija alela daje intermedijarni fenotip (intermedijarno kiržanje)
- npr. cvijet zijevalice: križanjem crvenog (c1c1) i bijelog cvijeta (c2c2) nastaje rozi cvijet (c1c2)
- rozi cvijet je intermedijarni fenotip - fenotip koji je po obilježjima negdje između dva različita
homozigota (crvenog i bijelog cvijeta)
- križanjem dvaju rozih cvijetova dobiva se fenotipski omjer 1 : 2 : 1 (crveni: rozi : bijeli)

- kodominantni aleli - jednako dominantni aleli, oba alela dolaze do izražaja u fenotipu
- npr. aleli koji kontroliraju krvnu grupu AB
Krvna grupa Antigeni
A A, A0
B B, B0
AB AB
0 00

Dihibridno križanje
- križanje u kojem se istovremeno prati nasljeđivanje dvaju neovisnih obilježja
- 3. Mendelov zakon: Zakon neovisne segregacije
- tijekom nastanka gameta aleli za različita svojstva se razdvajaju neovisno jedan o drugome
- do nezavisne segregacije dolazi samo ako se geni nalaze na različitim kromosomima
- ti kromosomi se neovisno razdvajaju (anafaza) i raspoređuju u ekvatorijalnu ravninu (metafaza)
- pri križanju heterozigota za oba svojstva AaBb x AaBb nastaju potomci u fenotipskom omjeru 9 : 3 : 3 : 1
- 9 - dominantni fenotip za oba svojstva
- 3 - dominantni fenotip za jedno stvojstvo i recesivni fenotip za drugo svojstvo
- 3 - dominantni fenotip za jedno svojstvo i recesivni fenotip za drugo svojstvo
- 1 - recesivni fenotip za oba svojstva