You are on page 1of 22

16.10.

2020

DENEY TASARIMI TABANLI ALTI SIGMA UYGULAMASI:


DÜŞÜK BOYA KALINLIĞI PROBLEMI

Doç. Dr. Meryem ULUSKAN

Sunuş Planı

Altı sigma Motorolada çıkıyor.


■ Kalite
■ Altı Sigma
■ Deney Tasarımı
■ Deney Tasarımı Tabanlı Altı Sigma Uygulaması
■ Sonuç ve Öneriler

Doç. Dr. Meryem Uluskan 2

1
16.10.2020

KALİTE

■ Kalite, bir üründen beklenen ihtiyaçları karşılayabilme yeteneğidir.

■ Kalite, bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine
dayanan özelliklerin toplamıdır.

■ Kalite, bir mal ya da hizmetin belirli bir gereksinimi karşılayabilme yeteneklerini ortaya
koyan karakteristiklerinin tümüdür.

■ Kalite, belirli bir malın ya da hizmetin tüketicinin isteklerine uygunluk derecesidir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 3

ALTI SİGMA

Doç. Dr. Meryem Uluskan 4

2
16.10.2020

Altı Sigma Tanımı

■ Altı Sigma, müşteri beklentilerinin karşılanmasında mükemmele yakın bir


performans hedefidir.

■ İstatistiksel tanım olarak Altı Sigma, sürecin milyonda 3.4 hatalı ürün üretmesi
demektir.
■ Altı Sigma Metodolojisi ise,
– değişkenlerin kontrol edilebileceğini öngören
– müşteri odaklı bir felsefe olup
– sıfır hatayı hedefleyen kalite yönetim sistemi olarak kullanılmaktadır.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 5

Altı Sigma İlkeleri

■ Müşteri Odaklılık
■ Veriye ve Gerçeklere Dayalı Yönetim
■ Sürece Odaklanma, Yönetim ve İyileştirme
■ Proaktif Yönetim
■ Sınırsız İşbirliği
■ Mükemmelliğe Yöneliş, Başarısızlığa Karşı Hoşgörü

Doç. Dr. Meryem Uluskan 6

3
16.10.2020

Altı Sigma Aşamaları

Altı Sigma aşamaları;

■ Tanımlama

■ Ölçme

■ Analiz

■ İyileştirme

■ Kontrol

mevcut süreçlerdeki iyileştirmelerde izlenen adımlardır.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 7

Deney Tasarımı
■ Deney tasarımı bir sürecin performansını Deney tasarımı uygulamaları yedi adımdan
iyileştirmek amacıyla; oluşmaktadır.
– süreci etkileyen faktörler üzerinde 1. Problemin Belirlenmesi
değişiklikler yaparak,
2. Faktör ve Seviyelerinin Belirlenmesi
– sürecin çıktısı üzerindeki etkisi ve
değişkenliklerin gözlemlenmesi ve 3. Çıktı Değişkeninin Seçilmesi
yorumlanmasıdır.
4. Deney Tasarımının Seçimi

5. Deneylerin Yapılması

6. Verilerin Analizi

7. Sonuç

Doç. Dr. Meryem Uluskan 8

4
16.10.2020

BEYAZ EŞYA SEKTÖRÜ’NDE


ALTI SİGMA UYGULAMASI

Doç. Dr. Meryem Uluskan 9

İşletmenin Tanıtımı
■ 1988 yılında kurulmuş

■ Beyaz Eşya sektörü

■ 65.000 m²’lik kapalı üretim alanı

■ Eskişehir, Manisa ve Çerkezköy’de bulunan 5 üretim fabrikasında,


soğutma sistemi elemanları
ısı pompası elemanları
defrost ısıtıcıları
soğutma sektörü ile otomotiv sektöründe kullanılmakta olan
hassas alüminyum borular
üretmektedir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 10

5
16.10.2020

Problemin Tanımı ve Amacı


■ Boyahane süreci

■ 3 aylık (2017 Ağustos, Eylül, Ekim) toplam hata : 25 094

– 25 094 hatadan 11 686’si düşük boya kalınlığı probleminde olup toplam


hatalardan %46,6’si düşük boya kalınlığındadır.

■ Boya kalınlığında, 30-70 ϻm tolerans sınırları içerisinde çalışılmaktadır.

■ Kriterin 30 ϻm’den düşük olmaması ve alt sınır civarlarında olmasını sağlamak için Altı
Sigma çalışması uygulanmıştır.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 11

Pareto Diyagramı
■ 3 aylık üretim sürecinde düşük boya kalınlığı hata oranı %46,6 çıkmıştır.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 12

6
16.10.2020

Problem Tanımı ve Amacı


■ Problem Tanımı: Elektrostatik toz boyama süreci 30-70 ϻm tolerans seviyelerini
karşılayamamakta ve toplam hataların %46,62’sini düşük boya kalınlığı hatası
oluşturmaktadır.

■ Projenin Amacı: Toplam hataların %46,62’sini oluşturan düşük boya kalınlığı


probleminin oranının %20’ye düşürülmesidir.

■ Kısaca Amaç; yapılan çalışma ile %46,6 olan hata oranının %20 oranına
düşürülmesidir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 13

Elektrostatik Toz Boyama Süreci


■ Bu işlemde boya “sıvı” değil “toz”
taneciklerdir.
■ Metallerin ve toz boya materyalinin bir
manyetik ortam içerisinde farklı
elektrikle yüklenmeleri,
■ Bunun sonucunda toz materyalin
mıknatıs etkisiyle metal yüzeyi
kaplaması esasına dayanan bir boyama
yöntemidir.
■ Toz boya kaplanan metal yüzey 180-200
derece yüksek ısı ile fırınlanarak boyanın
kürlenmesi sağlanmaktadır
■ Böylece metalin bir parçası haline gelen
boyalı bir yüzey elde edilmektedir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 14

7
16.10.2020

Boyahane Süreci İş Akışı

Doç. Dr. Meryem Uluskan 15

Doç. Dr. Meryem Uluskan 16

8
16.10.2020

Boya Öncesi Yüzey Temizliği


■ Boyanacak metal yüzeyin fiziksel ve kimyasal olarak hazırlanması için yapılan bazı
ön işlemler boyadan gerekli verimi alabilmek için zorunludur.

■ Yağ alma işlemi yüzey işlem prosesinin ilk ve en önemli safhasıdır.


■ Metal üzerinde hava ile reaksiyonu kesmesi için kullanılan mineral yağlar bulunur.
■ Bu yağların görevi havadaki oksijenle teması kesip metalin paslanmasını
engellemektir.
■ Aynı yağlar, fosfatlama ve kromatlama işleminin yapılmasını imkansız hale getirir.
■ Bu yüzden malzeme yağ, kir ve pastan arındırılmış bir hale getirilmelidir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 17

Boyahane Süreci İş Akışı


■ Kromatlama ön işlemi boyanın yüzeye daha iyi yapışması için gereklidir.
– Kromatlama yağdan ve kirden arındırılmış yüzeyin üzerine 1-10 µ kalınlığında
metal tuzu ile (kromat) kaplanmasıdır.
■ Toz boya, özel boya tabancaları ile atılır.
■ Tabancadan geçerken elektrostatik yüklenen toz boya partikülleri kabin içinde
boyanacak malzemeye yapışır ve kaplama işlemi gerçekleşmiş olur.
■ Toz boyanın malzeme yüzeyine tam olarak yapışabilmesi için malzemenin de çok iyi bir
şekilde topraklanması gerekir.
■ Malzeme toz boya ile kaplandıktan sonra pişirme fırınına girer.
– 200ºC olan fırın sıcaklığı toz boyanın erimesini ve malzeme üzerine yapışmasını
sağlar.
■ Sonuçta dayanıklı, ekonomik ve parlak bir yüzey kaplaması elde edilir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 18

9
16.10.2020

Boyahane Süreci İş Akışı


■ Yağ alma (metal üzerindeki yağ ve kiri alır)
■ Durulama 1, 2 (musluk suyuyla)
■ Kromatlama (metal üzerine boyanın tutunacağı yüzey kaplanır)
■ Durulama 3 (musluk suyuyla)
■ Kromat durulaması (fosfat kristallerinin arasındaki boşlukları
doldurur)
■ Kurutma (100-110 ºC fırınlarda)
■ Boyama
■ Pişirme (200 ºC fırında)

Doç. Dr. Meryem Uluskan 19

SIPOC Analizi

Doç. Dr. Meryem Uluskan 20

10
16.10.2020

Sebep-Sonuç Diyagramı

Doç. Dr. Meryem Uluskan 21

Ölçüm Sistemi Analizi

■ 2 operatör tarafından 3 tekrarlı 20’şer ölçüm alınmıştır.

■ Boya kalınlığındaki toplam değişkenliğin %31,43’ü ölçüm hatasından


kaynaklanmaktadır. Minitab’te yapılan analiz sonucunda bu değer >%30 olduğu için
ölçüm sistemi yetersizdir.

■ Operatörlerin eğitim almasına karar verilmiştir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 22

11
16.10.2020

Ölçüm Sistemi
Analizi 100
Components of Variation
MSA Results Prior to Training
% Contribution
Measurements by Parts
60
% Study Var

Percent
50 40

Study Var %Study Var


Source StdDev (SD) (6 × SD) (%SV) 0 20
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Gage R&R Repeat Reprod Part-to-Part
Total Gage R&R 3,06235 18,3741 31,43 Parts
Repeatability 2,61609 15,6965 26,85
A
R Chart by Operator
B Measurements by Operator Ortalama
Reproducibility 1,59187 9,5512 16,34 10 UCL=10,57

Sample Range
60
Operator 0,00000 0,0000 0,00
_
Operator*Parts 1,59187 9,5512 16,34 5
R=4,11
Part-To-Part
Total Variation
9,25005
9,74379
55,5003
58,4627
94,93
100,00
0 LCL=0
40
Ortanca
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 0
2 2

Parts 20
A B
Number of Distinct Categories = 4 Xbar Chart by Operator
Operator

A B
60 Parts * Operator Interaction
60

Sample Mean
Operator
A
__ B
UCL=42,70
40

Average
X=38,50
LCL=34,30 40

20
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 1920 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 1920
20
Parts 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Parts

Doç. Dr. Meryem Uluskan 23

Ölçüm Sistemi Analizi-Eğitim sonrası

■ Eğitim sonrasında; ölçüm sırasında hep aynı noktadan ölçüm alınması için mastar
kullanılmıştır.

■ Ölçüm talimatlarına uygun şekilde ölçümler alınmıştır.

■ Eğitim sonrası, boya kalınlığındaki toplam değişkenliğin %9,05’i ölçüm hatasından


kaynaklanmaktadır. Bu değer <%10 olduğu için ölçüm sistemi yeterlidir.

■ Böylece operatörlere verilen ölçüm eğitiminin yararlı olduğu görülmüştür.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 24

12
16.10.2020

Ölçüm Sistemi Analizi-


Eğitim sonrası Gage R&R (ANOVA) Report for Measurements
Components of Variation Measurements by Parts
100 % Contribution
% Study Var
50

Percent
50 45

Study Var %Study Var 40

Source StdDev (SD) (6 × SD) (%SV) 0


Gage R&R Repeat Reprod Part-to-Part 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Total Gage R&R 0,31497 1,8898 9,05 Parts
Repeatability 0,31497 1,8898 9,05 R Chart by Operator
A B Measurements by Operator
Reproducibility 0,00000 0,0000 0,00 UCL=1,355

Sample Range
Operator 0,00000 0,0000 0,00 1,0 50
Part-To-Part 3,46715 20,8029 99,59 _
0,5 R=0,526
Total Variation 3,48143 20,8886 100,00 45

0,0 LCL=0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 0 40
2 2
Number of Distinct Categories = 15
Parts
A B
Operator
Xbar Chart by Operator
A B
Parts * Operator Interaction
50

Sample Mean
Operator
A
50 B

Average
45 __
UCL=43,90
X=43,36
LCL=42,82 45
40

40
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 1920 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 1920

Parts 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Parts

Doç. Dr. Meryem Uluskan 25

Verilerin Toplanması

■ Veriler, rassal seçilen levhaların ölçümleri yapılarak elde edilmiştir.

■ Bir vardiya boyunca 10 dakikada bir, örnek büyüklüğü 5, tekrar sayısı 50 olacak
şekilde 2 vardiya için 500 veri toplanmıştır.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 26

13
16.10.2020

Kontrol Grafikleri
Grafikte kontrol dışı noktaların var olduğu görülmekte olup süreç kontrol dışındadır.
İyileştirme Öncesi Xbar-R Grafiği
50 1
UCL=48,98
Sample Mean

45
_
_
X=42,50
40

LCL=36,01
35 1

1
1 11 21 31 41 51 61 71 81 91
Sample

30
1
1 1 1 1
1 1
UCL=23,76
Sample Range

20

_
10 R=11,24

0 LCL=0
1 11 21 31 41 51 61 71 81 91
Sample

Doç. Dr. Meryem Uluskan 27

Süreç Yeterlilik Analizi


■ Cp değeri 1,25 olup 1-1,33 sınırları içinde fakat Cpk değeri 0,78 olarak 1’den küçük
çıktığı için sürecin yetersiz olduğu söylenebilir.

■ Sürecin kısa dönem sigma değeri 3,8 olarak bulunmuştur.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 28

14
16.10.2020

Vardiyalar için z-testi

Boxplot of BOYA KALINLIĞI


55

■ P değeri 0,622>0,05 olduğu için


50

vardiyalar arasında farkın anlamlı

BO YA KALINLIĞI
45

olmadığı görülmüştür. 40

35

30

25

1 2
VARDİYA

Doç. Dr. Meryem Uluskan 29

Deney Tasarımı

Ele alınan sürecin iyileştirilmesi için boyahane sürecindeki boya kalınlığına etki eden
faktörler araştırılmış ve 2 tekrarlı, 2 düzeyli 4 faktör belirlenmiştir. Bu faktörler;

• teflon

• hortum

• askı tel boyu

• askı lama (kanca) boyu

Doç. Dr. Meryem Uluskan 30

15
16.10.2020

TEFLON

SAĞLAM

AŞINMIŞ

HORTUM
SAĞLAM

AŞINMIŞ

Doç. Dr. Meryem Uluskan 31

Askı Lama Boyu ve Tel Boyu

Askı
Lama
Boyu

Askı
Tel
Boyu

Askı Lama Boyu düzeyleri; 40 mm ve 30 mm


Askı Tel Boyu düzeyleri; 100 mm ve 40 mm

Doç. Dr. Meryem Uluskan 32

16
16.10.2020

Deney Tasarımı için Normallik ve


Bağımsızlık Testi
Normal Probability Plot Versus Order
(response is Powder coating thickness) (response is Powder coating thickness)
99

2
95

90

Standardized Residual
80
1

70
Percent

60
50
0
40
30
20
-1
10

-2
1
-2 -1 0 1 2 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32
Residual Observation Order

Doç. Dr. Meryem Uluskan 33

Deney Tasarımı Analizi Sonuçları

ana faktörlerden; teflon, askı tel boyu, askı lama boyu


İkili etkileşimlerden; teflon*askı tel boyu, teflon*askı lama boyu,
askı tel boyu*askı lama boyu faktörlerinin etkili olduğu görülmüştür.
Doç. Dr. Meryem Uluskan 34

17
16.10.2020

Son ANOVA Tablosu

Doç. Dr. Meryem Uluskan 35

Deney Tasarımı Analizi Sonuçları


Interaction Plot for Powder coating thickness
Fitted Means
Teflon compo * Hanger wire Hanger
wire
40
35 100
Optimum düzeyler:
Mean of Powder coating thickness

30
- askı lama boyu: 40 mm
25
- askı tel boyu: 40 mm
Teflon compo * Hanger hook Hanger wire * Hanger hook Hanger
hook
- Teflon parça: yeni
30
35 40

30

25
worn undamaged 40 100
Teflon compo Hanger wire

Doç. Dr. Meryem Uluskan 36

18
16.10.2020

Yapılan İyileştirmeler

Deney tasarımı sonuçlarına göre yapılan iyileştirmeler:

Mevcut durumda Teflon, 2 haftada bir değişmektedir.

Bulunan sonuçlara göre Teflon’un haftada bir değiştirilmesine, kontrollerin


sıklaştırılmasına ve vardiya başlarında kontrollerin yapılmasına karar
verilmiştir.

Diğer etkili faktörlerden olan askı tel boyu ve askı lama boyu için askılarda revizyon
yapılarak;

askı lama ve tel boyu 40 mm olmuştur.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 37

İyileştirme Sonrası Sürecin İzlenmesi


İyileşirme Sonrası Xbar-R Grafiği
45,0
UCL=44,00
42,5
Sample Mean

40,0
__
X=39,59
İyileştirme sonrasında;
37,5
sürecin kontrol altında olduğu
35,0 LCL=35,18
1 11 21 31 41 51
Sample
61 71 81 91
görülmektedir.
16 UCL=16,16

12
Sample Range

_
8 R=7,64

0 LCL=0
1 11 21 31 41 51 61 71 81 91
Sample

Doç. Dr. Meryem Uluskan 38

19
16.10.2020

İyileştirme Sonrası Sürecin İzlenmesi


İyileştirme Sonrası Süreç Yeterlilik Analizi
Cp değeri 2,12 çıkmış olup 1,33’ten büyük
LSL USL
Process Data Overall olduğu,
LSL 30 Within
Target *
USL 70 Overall Capability
Pp 2,12
Sample Mean 39,5919
Sample N 500 PPL 1,02
PPU 3,22
Cpk değerinin 1,02 olup 1-1,33 sınırları
StDev(Overall) 3,14664
StDev(Within) 3,14822 Ppk 1,02
Cpm *
Potential (Within) Capability
olduğu için sürecin yeterli olduğu
Cp 2,12
CPL 1,02
CPU 3,22 söylenebilir.
Cpk 1,02

Sürecin iyileştirme sonrası kısa dönem


sigma değerinin 3,8’den 4,5’e çıktığı
33,0 38,5 44,0 49,5 55,0 60,5 66,0
görülmektedir.
Performance
Observed Expected Overall Expected Within
PPM < LSL 0,00 1150,68 1156,54
PPM > USL 0,00 0,00 0,00
PPM Total 0,00 1150,68 1156,54

Doç. Dr. Meryem Uluskan 39

İyileştirme Sonrası Sürecin İzlenmesi

BOYAHANE HATALARI PARETO ANALİZİ ŞUBAT 2018 Üzerinde çalışılan düşük boya
7000
100
6000 kalınlığı probleminin hata oranı
80
5000
iyileştirme sonrası;
Percent
ŞUBAT

4000 60

3000
40 %46,6’dan %17’ye düşürülmüştür.
2000
20
1000

0 0
HATA TÜRLERİ U E K E A Ü Sİ E
he
r
ZL M ŞÜ EK LM NT KE RB
TO RT Ü L I
LE DA Ot
Ü ID Rİ AÇ KÜ
SK G
AL
Ö AT
PÜ LIĞ D M
N AS O
LI KT R
KA O /K
YA
N LU
BO SU
ŞUBAT 1954 1393 1150 995 318 310 275 165 207
Percent 28,9 20,6 17,0 14,7 4,7 4,6 4,1 2,4 3,1
Cum % 28,9 49,5 66,5 81,2 85,9 90,4 94,5 96,9 100,0

Doç. Dr. Meryem Uluskan 40

20
16.10.2020

Maliyet Analizi
İYİLEŞTİRME İYİLEŞTİRME
KAZANILAN KULLANIM
ÖNCESİ AYLIK SONRASI BİRİM TL MALİYET
ADET MİKTAR
ORT. HATA AYLIK HATA
SAYISI SAYISI
TOZ BOYA 3895 1150 2745 0,04 KG 16,84 1848,48
KİMYASAL 1 2745 0,05 KG 7,46 1023,27
KİMYASAL 2 2745 0,05 KG 6,73 924,24
KİMYASAL 3 2745 0,05 KG 4,09 561,15
İŞÇİLİK 2745 1 İŞÇİ 0,63 1715,63
ENERJİ 2745 1 BR/LEVHA 0,54 1468,58
KURTARILAN
HURDA MALİYETİ 2745 0,15 ADET 6,03 2482,03

AYLIK KAZANÇ 10023,37

YILLIK KAZANÇ 120280,41

Bu veriler ile yıllık kazanç 120 280,41 TL olarak hesaplanmıştır.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 41

Sonuç ve Öneriler
■ İyileştirme aşamasında, süreçte kullanılan teflonların haftada bir değiştirilmesine ve
kontrollerin arttırılarak her vardiya başında yapılmasına, askıların standartlaştırılarak tel
boyu ve lama boylarının 40 mm olması kararı verilmiştir.

■ Bu iyileştirmeler uygulandığında kontrol grafiği ile sürecin kontrol altında olduğu, süreç
yeterlilik analizi ile sürecin yeterli düzeye çıktığı, kısa dönem sigma düzeyinde 3,8’den 4,5’e
bir artış gerçekleştiği ve düşük boya kalınlığı hata oranının %46
46,,6’dan %17
17’ye
’ye düştüğü
görülmüştür.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 42

21
16.10.2020

Sonuç ve Öneriler

■ Altı Sigma çalışması ile iyileştirilen sürecin işletmeye yansıttığı yıllık kazancının
120 280,41 TL olduğu belirtilerek iyileştirmenin olumlu sonuçlandığı görülmüştür.

■ Elde edilen para değeri süreç iyileştirme adına farklı yerlerde yatırım yapılabilmesine
imkan verebilmektedir.

■ Bu kazancın boyahane sürecinde kullanılan boya kalınlığı ölçme cihazının


yenilenmesi için kullanılması önerilmiştir.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 43

Kaynak: Uluskan, M. (2019, October). Design of


Kaynak:
Experiments Based Six Sigma DMAIC
Application: Electrostatic Powder Coating
Process. In 2019 3rd International
Symposium on Multidisciplinary Studies and
Innovative Technologies (ISMSIT) (pp. 1-11).
IEEE.

Doç. Dr. Meryem Uluskan 44

22

You might also like