Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • La Esperantisto (1891)

    Uploaded by

    larmaro
    36 views88 pages

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    36 views88 pages

    La Esperantisto (1891)

    Uploaded by

    larmaro

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 88
    te ‘La Esperantisto. Zeitschrift fiir die Freunde der Esperantosprache. Eldonata unu fojon en la Gazeto por la amikoj de la lingvo Esperanto. monato de L. Zamenhof. Kosto por "a jaro (kune kun poita transsendo) 2 markoj 80 pfenigoj. (Por Rasujo — 1 rublo, por diuj cetera} landoj — 3 frankoj.) Anstataii mono oni povas per 20% pli multe of la kosto nominala to (de Gin Iando), sed en tia okazo 0 Auoncoj po 1 marko por Yas de la pago. devas. sendi BaF Go tuanta Ia gazeton La Esperantistos (kiel ekzemple leteroj, artikoloj, pago por In abonado k. ,) devas esti sendata al L. Zamenhof, (Adreso: Dr. I, Samenhof & Varsovie, Russi), Oni povas aboni ankaii en la librejo do Meerdegen-Barbeek en Nurnbergo, No. 1. Nurnbergo, Januaro 1891, Jaro Il. Al la nova jaro. AL Ghaj nig} amikoj en diversaj tandej kaj urboj ni sendas per Gi nan Koran gratulon je la veninta nova Jaro, Ni esporn, ke tin @ jaro alportos al nia afero srandan forton kaj proksimigos gin per pasoj erandega) Al In ideala celo, Sent ckmemoros, en kin malfarara tempo naskizis nia afero kaj kun kiaj grandegaj mal. facllajoj él devis batali en slaj unuaj Kelkaj jaro} de kaistado; se nl vidas, ke malgrait to la afero éion kurage eltenis kaj staritis fine sur fortaj pledaj, sur rojo. pro- mesanta nun regulan progresadon, ni” povas diri, ke ni havas Ta rajton Kurage kaj kun Ia plej bona) espero} rigardt en Ia estontecon. Prt nin programo en muna jaro ni ne bezonas paroli,éar la legantoj gin jam seas. Ni diros nur, ke ni trados Konstante Jai Ia vojo, kiun ni una fojon elektis, aj nenia forto igos nin farigi malfdela al Ia afero, el Kin ni faris In celon de nla vivo. La graveco dela afero estas nia fera sildo, kaj Iaborado, Konstanteco kaj pactenco, pacienco, konstanteco inj Iaborado, konstanteco, Iaborado kaj paclenco estas In fortej, per ‘inj mi Yenkt, se eé granda parto de la nun dlsiutata semo 5 Perdata. AI diversaj personoj, al kiuj nia celo Reatingebla, ni povas dirt, Ke ‘nenio en la mondo estas neatingebla. por kolekto da personoj, kinj, Konseiante Ia tutam gravecon de sia afero, decidls malgrai éiuj cir- Konstancoj neniam ripozi, gis Ill yenos al In celo, Ta amfkoju de nin afero nt invitas al eble plej fra abonado de nia organo kaj ni petas fin zorgi Pri élam novaj abonantoj. Ni revokas en Ia memoro de nla) amikoj, ke de In stato de nia organo dependas In stato de nin afero, Plenumante Ia peton de kelkaj abonantoj, ni decidis akeeptadi ankaii abonon por "jaro (de Snnaaro gis Julio kaj de Julio gis Januaro); sed kin povas, tin faros pli bone, se Ii abonos per unu fojo por tata jaro, Ta alhelpoj, Kiuj en In lasta tempo kaizis nere- gulecon en In elirado de la numeroj, nun estas j forisitaj. Se fu el In abonantaj ricevos Ia guzeto neakurate, ni petas lin skribi al nl pri tie él, por ke al pova rebonisi tian éi neakuratecon. Nin gazeto elirados Kaj gin grandeco muna siumero estos duobla, t. e. élu mumero enharos 8 patoje Pri la alfabeto. La alfabeto de nia lingvo konsistas el 28 literoj, kinj servas por esprimi I sonoja la plej multe komunaja al fyj ple} gravaj Hinge). ‘en formo difinita kaj severe limita pensailo kaj provado elektitaj el. In ddiversaj sono} trovataj on Ia diversaj homaj lingy ° ingvon éiujn sonojn, kiuj ek cestus absolute ne eble, kaj se fi ot estus obi tute neoportune. kaj a nuancoj de um tiel_multaj, tict malfacile difineblaj ait difere neni, ae li e@ konus perfekte éiujn lingvojn de la tuta mondo, noniam povos diri e€ proksimume, kiom da sonoj okzistas en Ja homaj lingroj. Se Ia nombro de Ia sono) | ellerni itin éinja kaj diforencigi en la uzado estus proskai tuts eble e@ por la plej granda instruitulo, kiu volu tlermado de la alfabeto mem tre multe da tempo kaj havus la | ploj detikatan orelon kaj In plej_flekseblajn parolado. EI la eentima nombro da sonoj éiu ekrirtanta lingvo clektis por si mur certan difinitan kolekton kaj Giyja aliajn forjetis. Tiel ni dovis fari ankali kun nia lingvo: ni eloktis certan nombron da sonoj, kiuj formis la alfabeton do nin lingo, kaj éiuj cetera} sonoj ne trovis uzado w dubos, ke nia lingyo est scienca Iudilo interes cble por ersonoj en la tuta mondo, sed tute ne uzebla por la Granda publiko kaj havanta nenian praktikan taiigon. tan nombron da sonoj ali literoj kaj nenia nova vo dovas esti kreata el sonoj, kinj sin ne trovas en a kadro de gia alfabeto, Obei tiun i principan afero tiel simpla kaj facila, | ke ni ne bezonas tute pri gi paroli. Sed infojo ni estas on | tin situacio, ke ni devas uzi fremdajn sonojn, kiuj ne havas Tiuj 4 28 sono} ne ckzistas ic Ii estas post randega ni La nombro de la sono} estas tuto ae sama sono en malogalaj lin ‘estus dfinebla, feet alta ganojn do en nia Tingyo. ‘lie Gi tuto no povis cath farita, ae ni no haves por si literon en nia alfabeto (tiu @i situacio dependas kon prencblo ne do Ia spociala konstruo de nia lingeo hhavas lokon ankait kun éiu alin lingvo); fi estas tiam, Kiam ni devas uzi ian nacian nomon (porsonan, geografian k. c.) ai kiam ni volas esprimi per literoj la precizan sonadon de | fremda vorto. Kion ni tiam dovas fari? Por Ia unua tempo, fis tiu @ demando estos tuto difita kaj firme decidita per | ta uzado, ni konsilas agi on la sekvanta maniero: I. Se ni voles sprimi ian nacian nomon, kin havas en si fremdajn literojn kaj kiu estas grava por ni nur per sia od i ei ads ti eo ee ee ee LA ESPERANTISTO o sj no por Ia maniero de sia sovedo, ni uss fin | ofe ripeatal, presontan dissonance — ene: ) al wane tn nomon en tin sama formo, en kiu gi | haus Larakteron pure Eaperanten, ‘xtas unata en sa propra lingvo, kj ni Iman al” ln logan Nigjn Koosilojn ni donas ne kiel regulo}, sod nar kiel clparoli ls nomon Kiel i vols (ckzemple ,Furth* [urbe en | rimedo por pacigi a lgikon kun la tdci, ken kiw rompi Davargjo, ,Githo*); 6) ini uras gin lair le ortgrato kaj aubite per nu fojo eatua iom dangere. Sed por fonetiko Esperanta, tc. ni esprimas la nomon per la sonoj | skribado lat $ divers manierojeatas malfaciln ai Liu dubass aj itera} weataj en nia tingvo (ekzemplo ,Vjezma* [urbo | kiun manioron us por tv ad alia nomo, — ti. tam fare le en Ruma], ,Paskint); ) ait ni donas alla somo karakteron | plj bone, we li uzos la manieron tian, ar tin ti maniee de pre Esperantan, t. ekster a ortografio kaj fonctiko Bs- | uxado estas tiam bonn kaj regula kaj, hcl ai jam dri, poste Peranta ni dona al fi ankati le gramatikajn formoja de ain | kun la tempo fi kredeUe farigor la sola. maniero de’ wade lingvo (ckzemple yNurubergo*, ,Rejnot). Ciuj 8 dlvtaj ma. | por &aj nomof ira estas wnat} ankatl en iy ekistanta lingvoj- La unuan |" 11, Sod ifoo ni ext nla situaci, he i devas oxi amanicron ni usas dinar tiam, Kiam la fremia nomo en it ne Ia signfon de in nome a fremia vorto, aed flan preteen nacia Tingvo estas shsibatn per alfabeto egula al nia propra sonadon, kaj titm ni dovas figure presenti sone, kia) on (ct ekzemple Ginj popole} szantajalfabeton latinan skritas: nin alfabeto ne havas por ai lteraja. ‘Kon tam fri? ‘Tio sAlanchester*, ,Byron*, Kvankam tiyj 6 nomoj estas clpari- | 6 ne estas apeciala demando do. aia Tingro, ft eat. egaln Inte tate ali, ol postlas tn reguloj de legado den dita} | denmndo por tnj ekzstantaj lingvoj kaj en tenia el it 8 racio); la dua maniero estas wzata, kiam In nacio doninta la | estas ankorai olvita gis nun. Nenia lngeo fiw mun haves omon kaj la nacio utanta fin havas alfabetojn malegalajn la eblon prezenti precize ian vorton, «kis ait trovas som aj Ia figura litera initado de la nomo eatas jam ne ebla ud founda} por tu di Hngvo. Ne parlante jam pri a sone) de ne hezona (cknemple Ia rosej skribas [per siajliteroj] .Sck- nacieto} malgrandaj kaj malproksimaj, cela noneju de le ne Shakeypearo*, In germane} skribas ,Newa*, _nacij ple} gravaj kaj pj najlmraj menia el nia lingvo) por vankam la ruioj mem skribas Kaj elparolas sian’riveron | vas prevent; fie checmple, la slave} povas pretiae prea preskad Xjova*); Ia tria maniero eatasuzata por taj nomoj. | preskad neniun vorton el la Kngva) romaneegermag) ka inj extae gravaj ait ofte riptataj kaj okupis jam aiitan | iy) 1 lat) ava} cd I slava} Jokon en la vortao de nia propea Tingvo sul) formo ellabo- | popolaj inter vi Kaj la romana-germana) inter ai ne havas le vita per longa usado (ekzemplo Varsovie ad ,Warschaiis chion preci esprimi skribe la vortejn un) de ln alia. Ita ,Warseawa*, sLissabon* ait sLisbonnc* nnatatad Sed en ln lingvo Experanto ti grasa, kvankeom vin). Kian ol Mt dirt] 3 manier oni devas uzi en la tur, manko ekristi ne devas. La colo de nia lingvo eaten lingro aEsperanto™ kaj on kis] oknzj iin zi — wine povan servi hel Tigito inter la popoloj kaj tal i dovar’ hen la ankoral divi decide, éar tw & demando estas tro malfcile | eblon eaprimila-sonajn We éiyj lingvo). Ni jam dirs, ke rolvebla kaj tre multe diputebla kaj til Tatas nun ankorat enpreni Faja estas {re maloportune, solvon al a forto de la tempo kaj wzn sankeiado, kil — kontrale, on la allabeto ellernta de tiyj capcrantiata, lia} ehxistantaj lingo, kaj al la volo de In weantoj devas sin trovi sono nur tute klata, diinitaj, por én, bone amem. Post elke tempo, iam la literaturo de nia Hagvo | ellerncblaj kaj elyarleblaj; sed ekster Ia alfabeto pare T 1iigos, In divi demand eatonaolvita per si sem en a ack- | peranta ni devas havi ankoraproviranalfabeton por frema} ante maniero: wit fom post iom per la wzo ellborifos Espe- | wonaj; tin 6 provien alfubeto por la amuse. de Experantito} ranta vortaro geografa, historia k, e kiel ni gin vidas en estas tute me beaona kaj nenit. devas fin lrni; fy ebsites Siu alia Tingvo, aii estos proponita kaj akeeptite in bona difi- nur por la flologo] kaj servas al il hiel hondiw rimedo. por vita komuna regulo por la uzado de inj nono}. La plej | expeimi.klare ke} wnuforme, le preskai neniun yorton bua no trovataj atendebla kaj ankait Ia plej bona kaj celinda estas la histh lingvo. Sendube tia proviza alfabeto, perfokta kaj plea, raniero, kaj kredeble poste fj nomoj estos uzataj fonctike lat post iom catos Keita de personoj pli kumpotentaj ob ni 14 sonar kaj ortografio. kaj kun karaktero pure Esperanta, | kaj por cbligi tian f kreadon ni petay ninja amikoja andi tc el ln 8 manieroj, pri kiuj ui parolis supre, kun la tempo | al ni siajn Konsiloja kaj opiniojn tusunto tian fi demandon, rendube enfortikigos nur un sola por guj nomoj — ta ma- | Sed far scndube ix la fina kaj trun kreigo do tia perfokta nieto tia, Tamen pro diversaj kalizj ni devas por la provins alfabeto pasos fempo lasi ankoral! al iu esperantinto liberan elekton inter nun devas havi ian unuforman manicron de exprimudo por ‘yj 8 diritaj manieroj. Ni permesas al ni nur dont kelkajn ta diversaj fremdaj sonoj, tial gin tin tempo onsilojn por ta elektado de tiw ait alia maniero: Propran sistemon por la ple} gravaj.fremdaj proponojy ki skorai Tonga tempo kaj ni dume jam 8) Iai la maniero unua ni -konsilas uzadi la nomajn | reeves familigin de Guj personoj (exceptinte tin, kiuj mem expos | tj m antigas sian nomon) kaj tinjn nomojn geografijn, hiuj, In nia; sed por cviti Konfuzon kaj malegalan Komprenadon cetante ne gravaj kaj ne ofte renkontate, me povas experi de 1a samaj son ni potas niajn I \aldad katimigi la publikon al sia formo pure srait Gin} presotaj teria} propono} nia sistemo restos nedan- ics ortografio nacia estas tie! malegala je la ortografio Es- ita kaj netuiebla is in alia sistemo ofciale okupow Deranta, ko akeeptinte formon Esperantan ii riskas farigi | lokon. or la okulo wna mult tute nerekoneblaj por Ia legantojs pli bone estue krei por la fremdaj sono} novaja literojn ai V) Ini ta maniero dua ni konsilas wzadi éiuja nomojn, | 40m certajn signetojn al Ia litera} jam ebzitantaj; aed < ij on sia Tingvo estas akribataj per alfabeto ne latina kaj | ttj € liter} estas waataj tre malote, til ne tial ne riskas, ke en ortograo Esperanta ii farigow merc | PrCpari por ili apartain tipajn kaj til iin urado en okazo onebla ait steangaj de bezono estus praktike ncobla. ‘Tial ni signas la fremiajn sonoja per literoj en krampoj. Ni parolon tie & nur pri la | trem nono} ple} grave} 1) La germanaj sono} & 6, O (la franc ‘eu, u) estas «sprimataj per afc), o(e), w(e); Seni ta ran dea de lah skrbas ornare lai ues | 2) 1a molaj Konsonantoj (ekeomple en la lingvoj slava) tegrao germamy traaea et, fae Bin po tle} peta. stas coprimataj per () post la konsonanto; wori, ke male ntojn siatom estas ion neopen u presisto volon ©) Init 1a maniero tria ni Konsilas wzadi giujn nomojn eografiajn, inj, estanto gravaj kaj ofte renkontataj, povas esti rigardataj.preskau kiel vortoj en nia vortarw kaj, estante al, & eu, ‘x malmolaj Konsonantoj — per (8) post la Konsnn 4) le naan m (Franca, pola) — per n(g); 3) Ia angle th en think* — per th); 6) In angla th en sfather* — por ah); 7) I meen sono inter a kaj Per la montrita} malmulta signoj, kiujn ellerni kaj me- tori estas afero tre facila, ni povas cesprimi tute Klare kaj precize preskall Giajn songjn de &ij edpopaj linge}, malgrat ke tiuj lingvaj mem por ilia esprimado wane. tre_geandan nombron da diversaj sigmoj kaj multon da tre malfacila areguloj de Iegado*. Se ni ckzemple voles previze esprimi Ja germanan tradukon de yurso*, gleono*, ,doléa*, la risa de ,glacior, ,mortot, sents, ln anglan de ypemsit, ,patrot, bones, la fenean de ymin‘, la polan de ycignot, -klato® k.e. ~ ni skribos: sba(ee®, gl(eet, crue) vive", “Moy Gade “sade al acai noe bhen(ghxG)* (ont elparolas anki ale — Vanben(giaja), | son{gijen(j)* Kk. &. Anka per la akcento kaj per maligala longeco dea vokaloj multaj lingvoj diferencas do nia Tingvo. ion & prion por ls signe}, kinjoninare estas wnat po tin 6 | kzemple; 8, Tk. La vojevodo. De A. Miekiewien En vespero xomern vojevado kolera AL Ia hejma Kastolo rapidas, ‘Al Ia lito edzina kun teruro venting Li alvenas, — neniun Ii vidas. Fa doloro brulanta kaj per mano tremanta Sian grizan lipharon Ii prenis De 1a Tito foriris, la manikojn retirie Kaj ektondris — kozako alvenis. Kinl, best’ abomena, mia pordo ganiena estas nokte sen hundo, sen gardo? Prenu tuj mian sakon kaj pafilon kozakan | Koj sitente min sekvu, bastardo!* Kun pafi” en la mano al gardena altano | Hii ambait wen bru’ aliteligas, Sur Ia Lenka herbajo ia lumas banka: En tolajo virino vidigas, Un manon levinte, la okulojn kovrinte, Per In dua forpusi nu viron petantan surgenue starantan, Kiu mun en Ia brakoj sin tenis, Kaj en flame fervoro li parol Gu jam tio por éiam perdi 8 la premo} de 1" mano per la mon’ de I titano inj estas jam foradetitaj? | sllo, koro, por vi ticl bruladis, — Malproksime nun plori mi devas; Li ne amis, ne ploris, nur per mon’ ekso Kaj li Gion por éiam icevas, | Sur la brusto angela Tie kapo malbla En dotloto de nun ripozados, | De la roza budeto, de la ruga vangeto Li Giclan feliton sutadon, Sur éevalo fdela en votero krucla ‘Mi rapidas al mia angelo — Pade Vor sopire foriri kaj al vi nur do Bonan nokton en lia kastelo ... « Si silentas senmove; li komencas denove ‘Sian plendon kun petoj kaj ploro, Gis Ia beakojn lasinte, la konscion perinte, Si dofalis al Ti al te koro. En I’ arbajo silente, allskultante atente, Staras ambail gurdanto} kovritaj, Wi ataras genue, cn Ia manoj senbruc La pafiloj cktre is dargita, sFatro AV Wi ligas Rrulan sentis mi larmon kaj skuantan malvarmon, Kiam tui mi volis la éanon.+ is kozako, ,ia strangy atako ite Ia manon: = sPevtot mi vin jam xkuos, ni vin plot ins Jen aaketo kun polvo: xen vorto Vi preparos, vi pafos, kaj se gin vi ne trafos, Mi edzigos vin mem kun la. morto Supren, dekstren, senskue! Mi De T amanto diskrov la koro.* La sorvanto ektiris, kaj la kuglo enivis Bn Ia frunton a fos, — un L, Lorelej’*). Ne si Malgaj’ EI tempo jam ent Legento al mire Jam malvarmotifas 1 a0 La Rejno mallaite bs Per oro do V1 La supro de 1 belan knab En ora ormamo brilante Sur supro de 1" mon La harojn mistore kombante La oran kombilon 61 moras Kaj kantas tra I” pura aero, Kj forto mirinda sin trovas Fn tin & kant’ de I" verpero mi, kind subita Ta koro sidas, pinto ektromi de 1 kanto, Kaj blinds por tia dangoro Nigardas ial la kantanto. Ha, baldatsipisto la bela Perdigis sub I" akvoturnado, — Gin Lorole;’faris, keuela, Ver sia mirinda. kantado. L. Zt BK So inter kolegoj jam en la komenco En ia afero malestas konsento, Senfrukta res kke kankro kun cigno, e7oko 9) Lorde’ estas In nome de Stow alan mayer non loko de ta rivero Rejno, La legendo divas, he tie ida bela nif, Kia pe sn | ant alogne In Spite ka} peregae njungitia Kaj tre ailigente de T loko trig. i Sed malgrll ia grandogn fervoro NNenion alporti iin labor. Eksireme fale fi extue por tra, Se ili laborus nar en harmonio; Sed al la Glo le cigno sin tires, Ta kankro obstine returne forza, 1? exoko al akvo In fargon ku ‘Nun ium pravig kaj kiua kulpigi, Mi cere kaj fue ne porus Klaigi) — Sed la veturilo& paton ne fai, Ankoraii gi staras nun, kie gi staris, | M. Goldberg. Embaraso. (El germane) Mi volus al vi diti ion, Sed kion, mem ne acias mi, Kaj se vi min demandus tion Mi nur respondus I tuta kor’ mi amas. vin, Nur sole vin, nur vin! Se anti kanton mi ekprovas Arantan al vi al Ia ke Mi sole unw vorton trovas Bn la anim’ je Gia hor’ ‘EL tuta kor’ mi amas vin, Nur sole vin, mur vin! Mi skribus al vi leteron Matkovrus mian kor' en i; Tro malfacile! Nur vorteton Mi skribas kaj ne Nur sole vin, nur vin - | Kjafita, on Aiguito 1890. Plena vortaro nacia interasvia gis nun estes eldonita nur por Hs} por ali maciojckxintas mur fundamentaj vor: taroj, Kvankam plena vortaro estas gale necesa por dij. La vortoj, kiuj estas trovataj en Ia yMalgeanda Vortaro*, ne estas sufifaj; estas sentata bezono de novaj vortoj, sed anstas {aligiilin per tiyj vortoj, ij sin trovaw en tiv & vortare, cstas tre malfacle kaj por multajneeble. Por traduki pocziajn Yerkojn plena vortaro estas necesa senkondige, tar on! dova ‘radu ijn erho Kiel ble pli probime al a originale. Fstax berone, ke en plena vortaro eat trovataj la vortoj kunmetitaj (Con i fatis D-ro Esperanto on taro rusa-internacia*) — bezone, éar multaj ne pov roadi tiajn vortojn kaj en Gia okazo tio & postulas da labor, Dero Esperanto verkis la yPlenan vortaron rusacinter- nacian*. La_pervonoj, kiuj konas la lingvon rusan, devas ‘kun helpo de tin ¢iplena vortaro pretigi plenan vortaron franca: internacian. La lingvo franca estas konata de tia bone edus ita homo, kaj tial, Kiam estos preta vortaro por Franc, | | rogale multe ‘ldoni gin por aliaj’nacioj extos jam tute ne mualfacie, Oni besonas plenaja vortaroj inernacianaciaj, por ke 4a legudo de 1’ verkoj en Esperanto eatu obla por th), Se ston eldonita} vortroj nacin internaciaj, pretigivortaroja re. | turnitajn estos jam tre facile. (Mi jam finis plonan vortaron infernaciarusan; fi Kostos 1 rublon kaj la tata ensporo eatoe oferita al nia afero), 1 Pale 4 LA RSPERANTISTO Jaro tt ‘Por darfou transport de loko al 1a lingvo Beperanto ext elleraata ben letreany a fil, por ke la lernantoj cia, &u ili bone Romprenas la reguoje, 5 estas tre be- i a tradukon de la. yok- Dua Libro*: per ili la lernantaj Komprenos la tutan Konstruon de la lingvo Esperanto, Anka i fradukon estus bone eldoni antai tio en a lingvo franca, J. Pudkoy, Fingre kalendaro, Orie wea de 2. Oroba, it neurite Rigarda tiun 6 iguron, kiu prezontas la montran de la maldekstra mano, 3B @ tur ‘ku la Toko} de eke} kaj In fneto de la ngeo eaten ignite} per sep lteroj A, By C, D, By ¥, W., Tie 8 nop Punkto}prosentas Ia sep tagojn do aemajne. Chu devas nee i ty 6 punktojn en penso per ty tu sama ono, iel i vidas sur la Bur. Antal ol ni iroe pli malproksime, ni devas bone parkere ln sekvantan fran siteman, a ei nian fngranhalendaron Alta Dia dono, Grand bon’, espero! Grvidu tion firme Al desta fino Tin Gi Fano entas kunmetia of dekdu yor, Kew enuaj Utero} montras al ni, de kw punkto sur la nguetie monary Komencas kalkultsajn tagoj den estas la sstemo neonate La 1*monato (Januaro) komencey de la punkto A (Alta) s2h 4. Febru) yy Dian eas Glan see 2D tdone) 2th Aprilay oo ) + BES (ajo) ae + & | Gone) bong Eloxpero) ete Gun) sone dG igvidy 60 5 yg 88 8 a : + Septembre) 2 2) Girmey sto okwwy DD ay rE (Novembro) 2) Dp (dexinwy See Decent) te ei Se Vi volun sii, kial le sistema "monata “devas eat di finite tie kaj ne ne ale, kalkula sur Ia punktoj de Ie fingeo aj Vi vidos, ke se la mouato Januar, havanta 81 tagem, Komencifas de la punkto A (,Alt*), fi finifas sur Ia punts Cj la dua monato, Pebruaro, havanta 28 tagojn (en jaro a) Komencigas de ta punkto 1 (Sar Ia $i de sJandare ests ©) kaj fnigus sur C; la tria monato, Marto, komencas Keatkali sain tagojn de In punkto D, k.'e. (Pri auperjare, 4. jaro 306-tagu ni parclos poste.) Rimarko. Co kalkulado tirkal la fingro oni poras facile vid, ke la datoj 8a, 150, 224 kaj 290 de Civ monato ‘iam falas wr tiun saman puakton, de kia la monato komeneias, Ekremplo 1a. De kin punkto komencigan Ap = Solvo: Aprilo, i kvara monato, komencifaa de la punkto, iu esta signata per Taunus litero’ de In kyara vorto de ly frazo (G). Ekzemplo 24, Sar kiu punkto sin trovas Ia 5a do Novembrot — Solvo: Al Novembro, ln dekunua monaia espondas In dekunun vorto de In frazo (,Derira*) kaj tel la ppunkto D ests 1 unua, E la dua, F la tri G ta krara kaj ‘A catas Ia kvina tago de Novembro. Ekzemplo Sa. Sor kiu punkto sin trovas la 28a de Junio? — Solve: Al Junio, la ses monalo, respondas la tesa vorto de la frazo (,Eapero*) kaj tiel la punkto F estas Ja 414, 8a, 1a kaj 220 kaj F estan ln 250 tago de la mo- ato Junio, ‘Nun ni vidos, kiun nomon de tego semajna Ae Ia fngro devas bai: Ekzemplo 4a. Ni claeréu ln ponkton do la hodiaia tago, mupozante, ke hodiail extas jade la 8a de Majo de tin 4 jaro (1890), “Rimarko. Kiw lornas tiun i kalendaron, ne devas sin teni je nia suposita tago, nombro kaj monato, far i ston pli klare kaj pli kemprencble, x0 Ii prenon por ckzemplo la daton kaj la nomon de tn tago, en kin i lern, aj solvos sian ekzemplon Konforme je la sckvanta salvo). — Solvo: Al Majo, Ia kina monato, respondas la keina vorto dle Is frazo (Ben's), kaj tie! ln punkto IS estan la 1a kaj i, Ke tin & tago estan i facile Konkan, ke la punkto It cata jal, — vendrod D — sabato, BE — dimanto, F — lundo, @ — mando kaj A— merkredo, ‘inj &i nomoj de tage} restas por In punkto} tata jaro 1890. Rimarke. Por ne dargi la memoron, estas suite nur remori In punkton de dimanéo, kaj el la antairanta solvo Vidas, ke por ti Gi jaro (1890) la punkto E estas la dimanco jaro la nome} de In tagoj transiras sur J antatirantajn punktoj, kaj gi farigos pro jenn kadzo: se 1a simple jaro havus sur precize i dle In punkto A (en nin jaro — fis nur la ppunkto G (wardo), kaj la estonta jaro Komencigan ree de A aj In tage) por In punkto} rstus‘tnj sama} nen sango; sed Dedairind Ia jaro ckater 52 plenaj semajnoj havas ankorai ‘unu superfluan tagon, sekve gi ne povae fini sur Ia punkto (ardo), sed fin fino entos A (anerkredo) kaj Ia extonta jaro devas’ Komencigi de la sckvanta tago (Judo), eed de Ia sokvanta punkto B, ar la sistem monata post Jae por Ia monnto Januaro la punkton A (Alta), Por onsentigi tiyjn 6 du postulajn (ke In estonta jaro. ko renegade la punkto A kaj de jabdo), oni devas diti, ke kun Ie Komenco de nova jaro la oro de In nomoj de tagoj por la punktoj de la fingro fesigas kaj Komencifas nova ordo, tio estas: In punkto A akceptas la nomon de la tago, kiun Ja punkto Tie tiu tempo havis. Sckve, vidante Ko en fia 4 jaro 1890 B ents Jado, ni cine, ke kun ta komonco do 1 eatonta jaro A estos jaido kaj la pankto dimanta anstatad E en la estonta jaro evios D. Nun estas nkait facile Komproni, ke por ln 298 tago de ebruaro en superjaro devan yeni tia sama dango de In somo} de tagoj por In punktoj de Ia fingro. “Nin sistemo ki Tendara estas verkta por jaro simpla, en kin la monato Feb- a punkto rrunro havas nur 28 tagojn kaj til, komencigante sur la punkto | D, tiv ¢1 monato fniges sur C kaj la sekvanta monato Marto Komencigas de la punkto D. Sed tar en superaro Februaro hhavas ankoradl unu tagon, sekve gi ne povas fnigi sur C, ‘ed devas fnigi sur D kaj la sekvanta monato devas komen: i de ln wekvanta tago, sed. ne de In sekvanta puukto F, {ar I sstemo monata postulas por la monato Marto la punkton D. Sekre ni vidas, ke por konsentigi tajn &i 2 postuljn (Ke la monato Marto Komencitu de la punkto D kaj de la sekranta tago), ni dovas di, ke en la Komenco de Marto la antaia ordo de la noma} de tagoj por le punkto) aur la fingro fesifas kaj en la Komenco de Mario en superjaro ta purkto D aakceplas Ia nomon de la tego, ion la punkto E gin tia tempo avis. Sokve, transirante de jaro. simpla en ‘sckvantan superjron, ni havas 2 dangojn de la. nomoj de LA ESPERANTISTO | tage} por Im punktoj: wm kaj Ia duan fojon por la lastaj 10 monatoj. Tiel en tiu & Jaro 1890 In dimando estas sur la punkto E, en I estonta {jaro 1891 ii ectos sur D kaj on ln superjaro 1892 la dimanéo estos sur C por la unuaj du monato} kaj sur 1 por la last) ek; tio eatas: Ia momo} de tagoj sin govas posten en retur- nite’ ordo de I" alfabeto. Rimarko. Fl tin & klarigo estas facile kompreni, ke se oni yolas serti inn tagon en pasinta tempo, oni devas éovi Ja nomoja de tagoj por Aiu jaro en rekta alfabeta ondo: tio ‘estas, we en tu Gi jaro 1890 Ta punkto dimanéa cstas F, sekve en Ia pasinta jaro 1889 i estis. F kaj en 1888 (euperjaro) 4a punkto dimanéa estis G por la laataj dek monatoj kaj A. por Ia unuaj du monatoj Kk. e. inj gis mun dons | aj reguloj_montras al ni, kiel trovi | a tagon, oni acne la momtron on. monato (a daton); | nun ‘Kil oni trovor le daton, ac oni scine ln tagunt Ek- | zemple: hodiaii estas vendredo en Oktobro, — kian daton ni donoe al tin 6 vendrdo, scianto ke tin tago rpetigan eat |e" ivin foe en te mons? | "Tat act: wo i en Te dro de lng tompo ne signi We ion, tin anal provita Malendae ne aioe ato por in demandote tags, Cra Lalendae tsi e pores, Kre vendred en Obtobeo lets sed noir mem nw de alata) tag] i havin ehcp Ia naten de kth am al I etn fac oer ta dato ur la Sage Ea poste trovi In ple) proksiman vendredon, En tin okazo ni dirs: Oktobro, la deka monato, komencigas sur la punkto, iu ovtas signata per la unua litero de Ia deka vorto de nia frazo (,AN‘), t. 6: A estas In 14 kaj 8a, Th — la 9a do Oktobro; kaj Gar E en tiv 4 jaro 1890 estas dimanto, tial Bad Ia 9a de Oktobro estor jatdo kaj Ia sckvanta vendredo estas la 100 ‘okazas iafoje, ke oni volas difisi la tagon por ia dato en malproksima jaro, por kiw difini la punkton de di mango estas ne facile kaj e€ lncige. En tia okuzo (konsi- Aerante, ke iu simpla jaro havas unw wuperfuan tagon super Ja nombro de semajnoj kaj Ia superjaro havas iin du) ni devas 1a nombron de éiujtinj & supertiaa) tagoj, kiyj sin trovas en Ja intertempo inter la kuranta jaro kaj la seréata, dividi je sep, t- ¢ tiuja & tagoja turni en x scmajuojn, kaj la resto Al ni montros, je kiom punktoj ni devas iovi la punkton di- manéan (lai ordo alfabota). Se la divido farigis sen resto, tiam a pankto dimanéa en Ia sertate jaro estas ti el on ln kuranta jaro Pri la negacio. En inj projektoj de lingvo tutmonda faritaj giv hodiaa ‘oni povas vidi nun du Karakteraja ecoju, kiuj estas komuna} al Giuj sen excepto, Kiel ia aksiomo akeeptita sen disputo. Sed Kiel ckzomple en la unuaj hipoteso} astronomiaj oni ian dciradis de 1’ aksiomo, ke la toro estas fksa kaj tiuj alia} ‘mondkorpoj sin turnus éirkall gi, kio tamen estas erura, kiel ni_mun seins, tiel same en It lingeaj demandoj ni vidas tielajn aksiomoja, Kvankall oni ilin tute ne devus akcep ndispate, Kiel oni fin ordinare farns. Unu el tiaj aksiomo) estas In uzado de I’ unuobla negaciono. Sed gi estus multe pli komoda kaj pli nature havi duoblan nogacionon. Por tio parolas du gravaj kalizoj. Se mi prenos unue la multecon 4a Tingvoj, kiuj havas la duoblan nogucionon kaj tj is hhavas unuoblan ni trovos, ke Gia) slavaj kaj romana} lingvo} hhavas duoblan negacionon kaj mur la germanaj unuoblan. Lingvoj de inj aliaj radikoj ne povas esti kalkulataj, éar la plej grandn parto de la civilzita) popoloj apartenas al ung el In dirita tri grupo}. — Tiel same ni donon la preferecon al 1a Giopora Megudevo Kreis la belan, Hekwan ton | Pewton. Gr tirkatprenadis In belogun virinon kaj ramps ‘pud sia} piedsj. Duontagon la isin eats hontentay pons | ekenuis aj i |e eau 2 procine atus els, alia) ponte re atta, ie Me negacionen ol uoutjet | La aajingaie heutatelege key ta thie ti Kredeble mi no estas jam tiel bela! 1a tiopora Megadeva por hontentigo al la virino hreis 4n sinion. “Tat sinio init tian movon dea vicina, kaj Ie ‘ixino sce hora ests Kontents, sed porte hun lari} okie fun | — Mi eaten tiel bela, tel belege! Pet oni kantas, ke i estis pli Se nun ni lportoe tenton al tio, “ke Ia. mona) literatury lingvej romans} estas nenio alia ol malmulte éangita dialekto de T popoto el tinj tempo}, Kiam la edukitaj paroladia laine, iam fi Sajnos interesn riga tia} Tingvoj, kinj ne ha estas la lingvoj germanaj kaj In lingo angla.(miksajo =| ‘ickaiiprenas, rampas apud miaj pied kaj min imitos, Free a ngremanal) Kaj ion do ni trovas the. Ni tie | Oni min admitne be} oe cenvins, tiel ke mi e8 komencas dow ke la needukita germano ai anglano uot la duoblan | timi., Ki le cin Afendos, se oni ekvolos fari al mi et envio negrcionon ich habe niemals nicht geschen*. J have wt | maltonon? none. J neven see'd none. El tio ni vides, ke ln duobla Megudeva Kreis Ia fortan, potencan teonon. La Ieono negaciono estas postulo kaj bezono de I ardis ln virinon, La virino tri horojn catia kontenta, sed WB ble estonteco, ear Gang) han la tempo aim | Ft tet hori es ta cant a ile Wel koi poras experi ke pat | Mans eet? Oni in karen, ma neniant ion” Hie da ae Serna tgve} estos nur duoble | Oni min anna, mi = enenival ay povas ja ami tiun-t linge fea gtatones, Man mone | grandganytcruan toon, por hie a Paras aj I Nivantaj lingvoj i estas necesa, ergo gi estas bona | timon! Kaj en tia éi sama minuto antait la vitino, lad In rj nar ptm laine provrio diva suatutata won sat | yly de Melee, apc gna, tue Tundoto, ‘urpia* tal yRetournons ile natures, minds besto — elrie la virino ka he 22: Nov. 1890, PW. eton, Veesss Kiel mi fin amar! uw ta vir bi je nenio povis pe Tio ti ~ a | tin cekkolerigia, Por ellasi ta koleron, si ekbatia la hur uleton,, ° | le hundeto ekbojis kaj firkutia, i ehbatin ln teense it La deveno de la virino, Ieono ehuruaregis aj foie srpatin por nda ae (inde egende | 16 sexpenton, — In serpento chaibilis kaj fortampis, La simi ate aue tans Megndevo rst a Velgun Mindjon, | frkur haji toning am keris 1 detags aur tron, por in admis De lage ehtevis | Jo'n ii arma, Nonodara veto.” La fra) palmo} Alia ant [Fy i Aegadeva sin auproja, kaj ehorie au Tin rigardo la prs, | wanajon ne ing A Getta afomaj ig Megudeva dei unu el lt funore, kaj ti tokens te gas Kolorat Mi slat te crenata in ot a tecaran mares, Ia vento chienelis | Ifo opens Macedon) het nae fojo mi vin potas: Krew ~ Lahr akvon kaj eokevrs Ia belogan lion por blnka | ant sae ar ie porus ella ta Keleron, kia ne bavue la kuragon forkuti de mi, kia mi eaten, Kelom feli€a! — ekki la virino, rompante la Karosas laiidas, kiam ai estan en bona atime. Minuto — kaj el tin 4 bukedo de éalimo ekilor {a virino — delikata, bonodora kiel la ilo, facila kiel la | ply saree evigita pacience elportadi éiujn batojut vento Ganga hiel la maro, kun beleco, brilanta biel la éaiime Megadeva ckpensigia kaj — krvis al si... la edzont (trad: AL Gr, ‘mara, kaj rapide pasanta, kiel tiu & tatimo, Ja virino antati Gio ckrigardis en la kristlajn skvojn aj ekki | — Kiel mi estas belegat i Novajoj. Ponte Gi chrigaria trkaton kaj dir — Kiel la mondo estan bela! Fi la gusto

    You might also like