‫به نام خدا‬

‫گزارش کاراموزی‬
‫تهیه کننده ‪:‬‬

‫سهیل پالیزی‬

‫استاد راهنما ‪:‬‬

‫دکتر سعید عباسی‬

‫پاییز ‪94‬‬
2
 ‫فهرست‬

‫مقدمه‪4 ...................................................................................................‬‬
‫‪5 ................................................................................................... Spacer‬‬
‫نحوه خم کردن میلگردها ‪6 ....................................................................‬‬
‫برش میلگردها ‪8 .....................................................................................‬‬
‫قالب بندی ‪9 .............................................................................................‬‬
‫آماده سازی سقف ‪13 .............................................................................‬‬
‫اجرای پله ‪16 ............................................................................................‬‬
‫بتن ریزی ‪19 .............................................................................................‬‬
‫حمل بتن ‪20 ..............................................................................................‬‬
‫نگه داری از بتن ‪20 ..................................................................................‬‬
‫نمونه گیری و آزمایشگاه ‪22 ..................................................................‬‬
‫شمشه گیری‪23 .......................................................................................‬‬
‫کاشی کاری دیوار ‪24 .............................................................................‬‬
‫ایراداتی از دید کاراموز ‪27 ......................................................................‬‬

‫‪3‬‬
 ‫مقدمه‬

‫همان طور که اکثر رشته های مهندسی واحدی به نام کار آموزی دارند رشته عمران‬
‫نیز از این قاعده مستثنی نیست و دانشجویان این رشته موظف به گذراندن دو واحد‬
‫کاراموزی به صورت عملی برای کسب تجربه و آشنایی با انواع پروژه های عمرانی می‬
‫باشد‪.‬‬

‫گزارش پیش رو شرحی است مختصر بر آنچه از محیط خارج از دانشگاه یاد گرفتم‪.‬‬

‫در تدوین این گزارش به منظور کیفیت هرچه بهتر آن از تصاویری کمکی استفاده‬
‫شده است‪.‬‬

‫تصاویر عمدتا مربوط به ساختمان هایی واقع در زعفرانیه و همچنین نیک سازان در‬
‫شهر زنجان می باشند‪.‬‬

‫تالش فراوانی در جهت گزارش هر چه بهتر انجام شده ولی به هر حال این گزارش‬
‫هم خالی از خطا و اشتباه نیست‪.‬‬

‫در پایان از تمام افرادی که در این راه کمک کردند کمال تشکر را دارم‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪:Spacer‬‬
‫در هنگام ساخت فونداسیون و بعد از خاموت گذاری از ابزار هایی به نام ‪spacer‬‬
‫استفاده می شود که در زیر میلگردهای زیرین پی قرار می گیرد ‪.‬‬

‫وظیفه ی ‪: spacer‬‬

‫جهت ایجاد فاصله بین میلگرد و بتن مگر زیر آن تا اینکه پوشش مناسب در زیر پی‬
‫تامین گردد ‪ ،‬و در هنگام بتن ریزی میلگرد ها به زمین برخورد نکنند ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫نحوه خم کردن میلگردها‪:‬‬
‫خاموت ها یا تنگ ها در ستون به شکل چند ضلعی معموال مربع یا مستطیل می‬
‫باشند‪ .‬خاموت زن وسیله ای است که برای ایجاد خم های ‪ 90‬درجه و‪ 135‬درجه‬
‫مورد استفاده قرار می گیرد ‪.‬این وسیله شامل یک شیار اندازه گذاری شده می باشد‬
‫که میلگرد در این قسمت قرار گرفته و سر میلگرد به قالب این دستگاه مماس شده‬
‫وبا فشردن پدال های ‪ 90‬درجه و ‪ 135‬درجه قالب چرخیده و خم مورد نظر را‬
‫ایجاد می نماید‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫با توجه به سنگینی نسبی کار میلگرد خم کنی و فشارهای نسبی زیادی که در‬
‫هنگام خم کردن میلگرد بر کارگران وارد می شود بهتر است برای کاهش این فشارها‬
‫از میز میلگرد خم کنی استفاده شود‪.‬‬

‫ارتفاع این میز معموال ‪ 80‬سانتیمترو عرض ان یک متر است وطول ان با توجه به‬
‫طول میلگردها و امکانات کارگاه میتواند بین ‪3‬تا‪9‬متر درنظر گرفته شود‪ .‬بر روی این‬
‫میز صفحه خم کن میلگرد قرار دارد‪.‬‬

‫این صفحه عبارت است از صفحه فوالدی مربع یا مستطیلی که برروی آن تعدادی‬
‫خار فوالدی تعبیه شده است واین خارها از حرکت میلگرد در بعضی از جهات جلوگیری‬
‫میکند‪.‬‬

‫صفحه خم کن میلگرد را از طریق پیچ هایی بر روی میز ثابت کرده و با استفاده از‬
‫اچار ‪ F‬میلگردها را را به شکلهای مورد نظر خم میکنند‪.‬‬

‫برای ایجاد قالبها و خمهای استاندارد قطر خار که میلگرد به دور ان میچرخد وخم‬
‫مورد نظر را بوجود میاورد باید متناسب با قطر میلگرد مورد خم باشد‪.‬‬

‫با توجه به اینکه وظیفه اصلی میلگردها در بتن تحمل نیروهای کششی است باید‬
‫میلگردهای مصرفی در بتن صاف باشد ‪.‬‬

‫با وارد شدن نیرو به میلگرد مقطع ان باید در مقابل نیروی وارده مقاومت کند‪.‬‬

‫در میلگردهای ناصاف قبل از اینکه مقطع میلگرد مقاومتی بروز دهد به دلیل طول‬
‫اضافی ناشی ازناصافی میلگرد فاصله بین دونقطه ای که بر انها نیروهای عمل وعکس‬
‫العمل وارد میشوند می تواند زیاد شود که این امر در قطعات بتنی جایز نیست‬
‫بنابراین میلگردهای مصرفی در بتن باید حتما صاف وعاری از خمیدگی باشند‪.‬‬

‫درکارگاههای ساختمانی میلگردهای خم شده را از طریق کشیدن بوسیله‬

‫دستگاههای کشش برقی صاف میکنند امادر کارگاههای کوچک که فاقد این دستگاهها‬
‫هستند برای صاف کردن میلگردها از پتک یا استفاده میشود‪.‬‬
‫‪7‬‬
 ‫در این صورت باید وزن پتک انتخابی با توجه به قطر میلگرد سنگین نباشد‪.‬‬

‫چنانچه ضربات پتک سنگین باشد امکان ایجاد تنش در میلگرد وجود دارد یا ممکن‬
‫است در بعضی از قسمتهای میلگرد لهیدگی ایجاد شود وسطح مقطع از مقدار محاسبه‬
‫شده کمتر گردد‪.‬‬

‫برش میلگردها‪:‬‬
‫برش میلگردها به دو روش سرد وگرم انجام میشود که برش سرد از مزایای‬
‫بیشتری برخوردار است‪.‬‬

‫اما معموال برش گرم ممنوع است واستفاده از آن تنها با اجازه دستگاه نظارتی‬
‫امکان پذیر میباشد‪ .‬ساده ترین وسیله برای برش سرد قیچی دستی ساده است‪.‬‬

‫این قیچیها در اندازه متفاوت وبا قدرت برش مختلف ساخته میشود‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫نوع دیگری از قیچیهای دستی برروی پایه قرار دارند ‪.‬‬

‫این قیچیها دارای ظرفیت برش باالتری میباشند و می توان با انها میلگردهای‬
‫قطور را نیز برید‪ .‬البته ماشینهای برقی برش میلگرد که به گیوتین معروف هستند‬
‫نیز وجود دارند که باعث سرعت بخشیدن در برش بدون نیازبه نیروی کارگر میشود‪.‬‬

‫قالب بندی ‪:‬‬

‫‪ ‬قالب یک سازه موقت است و مانند ظرفی میتواند بتن تازه وخمیری راتا زمان گیرش وکسب‬
‫مقاومت کافی بصورت کامال متراکم در برگیرد وبه ان فرم دهد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪ ‬قالب باید به اندازه کافی محکم باشد تا بتواند در برابر فشارهای وارده از بتن خمیری در زمان‬
‫بتن ریزی و فشار ناشی از وسایل بتن ریزی و کارگران مقاومت کند و بیش از حد مجاز تغییر‬
‫شکل ندهند‪.‬‬

‫‪ ‬برای جلوگیری از خروج شیره بتن در زمان بتن ریزی مصالح مورد استفاده باید قالب بندی‬
‫به گونه ای انتخاب شوند که قالب درزپیدا نکند‪.‬‬

‫‪ ‬قالب بندی باید طوری طراحی واجرا شود که پس از گرفتن بتن باز کردن قالبها به راحتی‬
‫امکان پذیر باشد‪.‬‬

‫‪ ‬از طرفی باید آنچنان محکم باشد که بتواند وزن بتن و آرماتورها و کارگران بتن ریزی و‬
‫وسایل بتن ریزی از قبیل چرخ دستی و ویبراتور را به خوبی تحمل کند‪.‬‬

‫‪ ‬در زیر قالب های سقف از یکسری جک های چوبی یا فلزی استفاده می شود که طراحی آنها‬
‫باید به گونه ای باشد که بتواند وزن بتن به همراه کارگران و درصدی از بار زنده را مطابق‬
‫آیین نامه تحمل کند‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫قالب فلزی‬

‫در ادامه تصویری از قالب بندی مشاهده می شود ‪:‬‬

‫همانطور که در تصویر مشاهده می شود مراحل انجام قالب بندی به شرح زیر است ‪:‬‬

‫‪ ‬ابتدا جک ها را میزنیم که در تصویر فوق فلزی است‪.‬‬

‫‪ ‬قطعه چوبی به شکل لوله ی داربست از روی جک ها رد می شوند‪.‬‬
‫‪ ‬این قطعات توسط سیم به جک ها متصل می شوند‪.‬‬
‫‪ ‬سپس یکسری تخته های چندالیی از روی آنها رد می شود و کف تنظیم می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪11‬‬
 ‫‪ ‬بعد از آن آرماتورها گذاشته می شود‪.‬‬
‫‪ ‬و در آخر قالبها را جاگذاری میکنند تا فضا برای بتن ریزی مهیا شود‪.‬‬

‫ازنمایی بهتر این مراحل مشاهده می شود ‪:‬‬

‫‪12‬‬
 ‫آماده سازی سقف ‪:‬‬

‫‪13‬‬
14
15
 ‫اجرای پله ‪:‬‬
‫یکی از مراحل جالب و نسبتا دشوار چه در طراحی چه در اجرا ‪ ،‬راه پله ساختمان‬
‫می باشد‪.‬که انتخاب محل پا گرد‪ ،‬دو راهه یا سه راهه بودن راه پله تغییرات اساسی‬
‫در اجرا ایجاد می کند‪ .‬اما یکی از نکات جالب در اجرای راه پله محل تقاطع پاگرد و‬
‫راه پله است که بعد از برداشتن قالب ها دچار ریختگی می شود که این مسئله در‬
‫مراحل بعدی قابل جبران است‪.‬‬

‫‪16‬‬
17
18
 ‫بتن ریزی ‪:‬‬
‫‪ ‬بعد از آماده سازی سقف نوبت به بتن ریزی میشود‪.‬‬
‫‪ ‬مطابق آیین نامه تهیه ی بتن به صورت دستی مجاز نمی باشد‪.‬‬

‫برای ساخت بتن حتی المقدور باید از ماشینهای بتن ساز(بتونیر) استفاده کرد‪ .‬این‬
‫ماشینها دارای دیگ گرداننده ای هستند که به آهستگی حول محوری نسبت به‬
‫افق می گردد و بوسیله تیغه ای که در داخل آن تعبیه شده است محتویات خود را‬
‫مخلوط می کنند‪.‬‬

‫‪ ‬قبل از بتن ریزی باید کلیه آرماتورها با نقشه کنترل شود مخصوصا دقت‬
‫شود که آرماتورها به همدیگر با سیم آرماتور بندی بسته شده باشند و اگر‬
‫جایی فراموش شده است مجددا بسته شود‪.‬‬
‫‪ ‬باید توجه شود که محل بتن ریزی عاری از خاك و مواد زاید باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در مورد ستونها باید ضربه های یکنواختی به بدنه قالب کوبید تا در اثر ارتعاش بوجود‬
‫امده بتن در قالب بخوبی جابجا شود‪.‬‬
‫‪ ‬مهمترین موضوع ویبره کردن می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬حتما یک ویبراتور اضافه باید وجود داشته باشد تا در صورت خرابی ویبراتور‬
‫اصلی جایگزین شود‪.‬‬
‫‪ ‬نقاط اتصال تیر به ستون از نقاط حساس است که حتما به ویبره شدن آن‬
‫توجه ویژه ای شود‪.‬‬
‫‪ ‬ویبره تا زمانی ادامه می یابد که شیره ی بتن باال بیاید‪.‬‬
‫‪ ‬توجه شود که ویبره ی بیش از حد هم باعث آب انداختن و به هم خوردن‬
‫طرح اختالط اولیه می شود‪.‬‬
‫‪ ‬تا انجا که ممکن است بهتر است که بتن ریزی بدون وقفه انجام گیرد تا موقع‬
‫سخت شدن یکپارچه باشد‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫حمل بتن‪:‬‬
‫اگر کارگاه بتن سازی از محل بتن ریزی فاصله داشته باشد برای حمل بتن از‬
‫ماشینهای مخصوص حمل بتن استفاده میشود‪ .‬این ماشینها را دمپر میگویند‪ .‬حتی‬
‫المقدور باید از ریختن بتن داخل دیگ به روی زمین و بارگیری مجدد و حمل آن‬
‫بوسیله فرغون خودداری کرد‪.‬‬

‫باید توجه داشت که با هر وسیله که بتن را حمل میکنیم اعم از پمپاژ یا دمپر یا‬
‫باکت های حمل بتن اجزای بتن از همدیگر تفکیک نشود‪.‬‬

‫بتن باید به حدی روان باشد که دانه های آن به خوبی روی یکدیگر غلطیده و‬
‫کامال آرماتورها را احاطه نموده و گوشه های قالب خود را کامال پر نموده وکلیه ی‬
‫هوای موجود در قالب از آن خارج شود و باید حداقل آب ممکنه را برای انجام‬
‫کارهای فوق مصرف نمود زیرا آب بیش از اندازه تبخیر شده و جای آن را هوا پر‬
‫خواهد کرد‪.‬‬

‫نگه داری از بتن ‪:‬‬

‫‪ ‬سیمان موجود در بتن ریخته شده در مجاورت رطوبت باید سخت شده و‬
‫دانه های سنگی موجود در مخلوط را به همدیگر چسبانده و مقاومت بتن را‬
‫به حداکثر برساند بدین منظور باید از خشک شدن سریع بتن جلوگیری‬
‫نموده و آنرا از تابش شدید آفتاب و وزش بادهای تند محفوظ نگه داشته و‬
‫سطح آن را حداقل تا هفت روز مرطوب نموده و برای این کار بهتر است که‬
‫روی بتن تازه ریخته شده را با گونی یا کاغذ پوشانده و این پوشش را‬
‫مرطوب نگه داریم‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫‪ ‬با توجه به گرمی هوا بعد از ‪4‬تا‪ 5‬ساعت از گذاشت بتن ریزی باید شروع به‬
‫آب دادن بتن کرد زیرا در غیر اینصورت سطح آن ترك مویی خواهد خورد‬
‫که ایجاد این ترکها باعث نفوذ هوا به داخل بتن شده وآرماتور بکار رفته در‬
‫بتن در معرض خوردگی قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬بتن تازه ریخته شده نباید در معرض بارانهای تند قرار گیرد زیرا باران‬
‫دوغاب سیمان و مصالح ریز دانه را شسته و سنگ های درشت را نمایان‬
‫میکند‪.‬‬
‫‪ ‬به عمل آوردن یا مراقبت از بتن مراقبتی است که سازنده بتن باید در طول‬
‫‪7‬ال ‪10‬روز اول از بتن به عمل آورد ‪ .‬هر چه در شروع مراقبت تاخیر شود‬
‫سبب کاهش بیشتر در مقاومت ‪28‬روزه می شود ‪.‬‬
‫‪ ‬در مراقبت از بتن دو مسئله زیر مورد توجه قرار گیرد ‪:‬‬

‫‪ -1‬رطوبت کافی ومناسب‬

‫‪ -2‬دمای خوب وکافی‬

‫‪ ‬کنترل دما در هوای معمولی چندان ضرورتی ندارد ولی در هوای بسیار گرم‬
‫ویا در هوای سردتر از ‪4‬درجه سانتیگراد باید تدابیر ویژه ای اتخاذ شود ‪.‬‬
‫‪ ‬مراقبت از بتن را می توان به طرق مختلف انجام داد که استفاده ازهر یک‬
‫ازاین روشها با توجه به نوع سازه بتنی وامکانات وشرایط کار متفاوت می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬یکی از این روشها ایجاد برکه اب است بدین صورت که در طول دوره مراقبت‬
‫همواره یک الیه اب به ضخامت ‪5‬الی ‪ 10‬سانتیمتر روی بتن باقی بماند ‪.‬‬
‫‪ ‬استفاده از این روش فقط برای سطوح تخت و افقی مناسب است‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫نمونه گیری و آزمایشگاه ‪:‬‬
‫در هر مرحله از بتن ریزی ‪ ،‬صحت و مقاومت الزمه ی بتن باید توسط آزمایشگاه‬
‫معتبر بررسی شود ‪ .‬به همین منظور از یکی از ماشین های بتن به طور تصادفی‬
‫مقداری بتن در فرغون ریخته می شود و در ظرف های مخصوص آزمایشگاه ریخته‬
‫می شود و بعد از ‪ 24‬الی ‪ 48‬ساعت به آزمایشگاه منتقل می شود‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫شمشه گیری‪:‬‬

‫بوسیله شمشه گیری تمام سطح دیوار را در یک سطح قرارمیدهند‪.‬‬

‫این کار بدین صورت انجام می گیرد که ابتدا با چشم بلندترین نقطه دیوار را معین‬
‫می کنند وسپس با مالت گچ وخاك نقطه صافی را در ان محل ایجاد می کنند وبعد‬
‫این نقطه را با شاغول به پایین دیوار منتقل می کنند و سطح کوچکی نیزهم بار ان‬
‫با گچ در پایین دیوار ایجاد می کنند انگاه در گوشه دیگر دیوار نقطه ای را انتخاب‬
‫کرده و باز با گچ یا مالت ماسه سیمان نقطه صافی رادر ان ایجاد می کنند حال سه‬
‫نقطه داریم که طبق اصول هندسی می توان بر ان سطحی را عبور داد پس از ایجاد‬
‫نقاط مورد نیاز در دیوار شمشه صافی را انتخاب کرده وبه دو نقطه همسطح ودر‬
‫امتداد یک شاغول متکی می نمایند و با مالت پشت انرا پر می نمایند بدین وسیله‬
‫روی دیوار خطی به پهنای چند سانتی متر و به طول دیوار ایجاد می نمایندواین‬
‫عمل را هر یک متر به یک متر تکرارمی کنند و آنگاه بین این خطوط را با مالت‬
‫ماسه سیمان پر می کنند‪.‬‬

‫به این کار در اصطالح شمشه گیری می گویند‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫تذکر ‪ :‬قبل از اجرای عملیات شمشه گیری می بایست حتما لوله کشی برق انجام‬
‫شده باشد زیرا در این صورت به مقدار قابل توجه از کند کاری برای عبور لوله برق‬
‫ودر نتیجه هزینه ان کاسته خواهد شد‪.‬‬

‫کاشی کاری دیوار ‪:‬‬

‫مراحل کاشی کاری به شرح زیر است ‪:‬‬

‫‪ ‬رج اول در کاشی کاری دیوار بسیار مهم است‪ .‬به همین منظور ابتدا یک‬
‫مالت ماسه درست می کنند‪.‬‬

‫‪ ‬یک الیه دورتادور دیواری که قرار است کاشی زده شود از مالت ماسه سیمان‬
‫به ضخامت تقریبا برابر کفی که قرار است در آینده اجرا شود می ریزند وآن را‬
‫تراز و صاف میکنند‪.‬‬

‫‪ ‬سپس رج اول باید چیده شود‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫‪ ‬پشت کاشی ها یک الیه دوغاب ماسه سیمان با نسبت به ازای هر بشکه یک‬
‫کیسه سیمان ریخته می شود‪.‬‬

‫‪ ‬اندکی باید صبر کرد تا دوغاب خود را بگیرد و سپس رج دوم را شروع کرد‪.‬‬

‫‪ ‬برای رج دوم به بعد ابتدا یک گل رس که ماده ای چسبنده است درست می‬

‫کنند‪ .‬و با چسباندن آن بین کاشی باال و دیوار به صورت موقت عمل تراز‬
‫کردن و شاغول کردن را انجام می دهند‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪ ‬سپس پشت کاشی ها دوغاب مورد نظر را میریزند‪.‬‬
‫‪ ‬همین مراحل را تا رسیدن به تراز سقف انجام می دهند‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫ایراداتی از دید کاراموز ‪:‬‬
‫هرچند تمام فعالیت های پروژه ها تحت نظارت کافی انجام می شود لذا همواره‬
‫ایراداتی نیز موجود می باشند‪.‬‬

‫در پایان گزارش به چند نمونه از دیدگاه های کاراموز اشاره می شود ‪:‬‬

‫‪27‬‬
‫هر چند تالش های فراوانی در این سال ها انجام شده ولی در اکثر پروژه های‬ ‫‪.I‬‬
‫در حال انجام از روش های سنتی استفاده می شود‪ .‬و این موضوع از نظر‬
‫اینجانب هزینه های پروژه را باال می برد و باعث عدم رسیدن به کیفیت‬
‫مناسب اجرا می شود‪ .‬ضمن اینکه زمان انجام کارها به مراتب بیشتر می شود‪.‬‬

‫در دانشگاه یاد گرفتیم که برای بتن ریزی به هیچ عنوان از بتن دستی‬ ‫‪.II‬‬
‫استقاده نکنیم‪ .‬حتی از میکسرهای دستی هم که در کشورهای دیگر از آنها‬
‫برای تهیه ی مالت استفاده می شود نیز نباید در تهیه ی بتن استفاده شود‪.‬‬
‫ولی در یک قسمت که بتن کم آمده بود به راحتی از بتن دستی بدون توجه‬
‫به معیارهایی چون طرح اختالط استفاده شد‪.‬‬

‫در کاشی کاری بعد از ریختن دوغاب پشت کاشی ها شاگرد کاشی کار پشت‬ ‫‪.III‬‬
‫کاشی ها شروع به ریختن سیمان خشک می کرد‪.‬با پرس و جو از آنها متوجه‬
‫شدم که دلیل آنها این است که آب دوغاب جذب شود تا چسبندگی بین‬
‫کاشی و دوغاب سریعتر انجام شود!!! از نظر اینجانب این کار خطای محض‬
‫است چراکه مالت خشک تر از قبل می شود و بعد از نصب شاهد ریزش آنها‬
‫خواهیم بود‪ .‬ضمن اینکه با مصرف بیش از حد سیمان هزینه زیاد می شود‪.‬‬
‫پیشنهاد اینجانب این است که جبهه ی کار زیاد شود و به مالت فرصت‬
‫بدهیم که چسبندگی آن با کاشی و دیوار انجام شود‪.‬‬

‫پایان‬
‫‪28‬‬