‫ﻣﺪرس ‪ :‬دﮐﺘﺮ اﻣﯿﺮ دوﺳﺘﮕﺎﻧﯽ‬

‫ﺟﺰوه ﻋﻤﻠﯿﺎت واﺣﺪ ‪1‬‬

‫ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎه زﻧﺠﺎن‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪1‬‬

 ‫ارزﺷﯿﺎﺑﯽ‬

‫‪ -۱‬ﻣﯿﺎن ﺗﺮم‬
‫‪ -۲‬ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺮم‬
‫‪ -۳‬ﮐﻮﺋﯿﺰ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﻼﺳﯽ‬
‫‪ -۴‬ﻫﻮم ورك‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪ ‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﺗﻌﺎدﻟﯽ ‪:‬‬

‫‪xy , Txy -۱‬‬
‫‪xy , Pxy -۲‬‬
‫‪xy , Hxy -۳‬‬

‫‪ ‬ﻧﻘﺎط ﺟﻮش و ﺷﺒﻨﻢ‬

‫‪ ‬ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ﯾﺎ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ‬
‫‪ ‬ﺗﻘﻄﯿﺮ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ‬
‫‪ -2‬روش ﭘﺎﻧﭽﻮن ﺳﺎوارﯾﺖ‬ ‫‪ ‬ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻣﺪاوم ‪ -1 :‬روش ﻣﮏ ﮐﯿﺐ‬
‫‪ ‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺎﯾﻊ – ﻣﺎﯾﻊ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎت واﺣﺪ ﻣﮏ ﮐﯿﺐ ‪ ،‬ﮐﺎﻟﺴﻮن و رﯾﭽﺎردﺳﻮن ﺟﻠﺪ ‪6‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪2‬‬

 ‫راﺑﻄﻪ آﻧﺘﻮان ‪:‬‬
‫‪B‬‬
‫‪Ln P = A −‬‬
‫‪T+C‬‬
‫• ‪ : P‬ﻓﺸﺎر‬
‫• ‪ : T‬دﻣﺎي ﺟﻮش‬
‫• ‪ : A , B , C‬ﺿﺮاﺋﺐ آﻧﺘﻮان‬

‫واﺣﺪ ﻓﺸـﺎر و دﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮادي ﮐﻪ ﻫﻢ ﮔﺮوه ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺿﺮاﺋﺐ ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬آﻧﻬﺎ در ﯾﮏ ﺑﺎزه ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪Tmin‬‬ ‫‪Tmax‬‬ ‫‪Pmin‬‬ ‫‪Pmax‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﻮل‬ ‫‪18/5857‬‬ ‫‪3626/55‬‬ ‫‪-34/29‬‬ ‫‪-16°c‬‬ ‫‪91°c‬‬ ‫‪0/013‬‬ ‫‪2/61‬‬

‫اﺗﺎﻧﻮل‬ ‫‪18/9119‬‬ ‫‪3803/98‬‬ ‫‪-41/68‬‬ ‫‪-3° c‬‬ ‫‪96°c‬‬ ‫‪0/0126‬‬ ‫‪1/939‬‬

‫اﺻــﻮﻻ ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬ﺑﺮ ﺣﺴــﺐ ] ‪ T [ °K‬و ] ‪ P [ mmHg‬داده ﻣﯽ ﺷــﻮﻧﺪ و دﻣﺎي آن ﻣﺎده ﺑﯿﻦ ‪ Tmin‬و ‪Tmax‬‬
‫درﺟﻪ ﺳﻠﺴﯿﻮس ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻓﺸﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ atm‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﻣﺘﺎﻧﻮل و اﺗﺎﻧﻮل در ﻓﺸﺎر ‪ 1/2 atm‬را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ؟‬ ‫‪ ‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬

‫‪ ‬ﻫﻮم ورك ‪ :‬ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ ‪ ،‬ﺑﻨﺰن ‪ ،‬ﻫﮕﺰان ‪ ،‬ﭘﻨﺘﺎن و ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮﺗﺎن را در ﻓﺸﺎر ‪ 1 atm‬و ‪ 1/2 atm‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آورﯾﺪ؟‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪3‬‬

 ‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑇𝑇‬

‫ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ از ﻣــﺎده ‪ A‬و ‪ B‬ﺗﻬﯿــﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ) ﻣﺨﻠﻮط ﺷـــﻤــﺎره ‪ ، ( 1‬ﮐــﻪ در آن ؛ درﺻــــﺪ‬

‫ﻣﺎﯾﻊ درﻓﺎز ‪ xA1 = A‬و درﺻـﺪ ﻣﺎﯾﻊ درﻓﺎز ‪ xB1 = B‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮط را ﺣﺮارت ﻣﯽ دﻫﯿﻢ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺑﺮﺳﺪ و دﻣﺎب آن ﻧﻘﻄﻪ را ‪ Tb1‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬

‫‪yA1 + yB1 = 1‬‬

‫‪x A 1 + x B1 = 1‬‬
‫‪Pt = const‬‬
‫‪ = Tb1‬دﻣﺎي ﺟﻮش ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻤﺎره ‪ ) 1‬ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ دﻣﺎي ﺟﻮش (‬

‫ﻣﺎده ‪ : B‬ﻣﺎده ﻏﯿﺮ ﻓﺮار‬ ‫ﻣﺎده ‪ : A‬ﻣﺎده ﻓﺮار‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﺮارﯾﺖ ﻣﺎده ‪ A‬ﻧﺴﺒﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎده ‪ B‬ﺳﻨﺠﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﻮﺷﯿﺪن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺨﺎري ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ‪ A‬و ‪ B‬وارد ﻓﺎز ﺑﺨﺎر ﻣﯽ‬
‫ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬درﺻــﺪ ‪ A‬در ﻓﺎز ﺑﺨﺎر ‪ yA1‬و درﺻــﺪ ‪ B‬در ﻓﺎز ﺑﺨﺎر ‪ yB1‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻓﺸــﺎري ﮐﻪ در آن اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ‪ Pt‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﯾﮏ ﻣﺨﻠﻮط دﯾﮕﺮ ﺑﺎ درﺻـﺪ ﻣﺎده ﻓﺮار ) ‪ ( A‬ﺑﯿﺸـﺘﺮ درﺳـﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و آن را ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬

‫‪yA2 + yB2 = 1‬‬

‫‪x A 2 + x B2 = 1‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﺎده ﻓﺮار ﺣﺎﻟﺖ ‪ 2‬از ﺣﺎﻟﺖ ‪ 1‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺨﻠﻮط ‪ 2‬راﺣﺖ ﺗﺮ از‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ‪ 1‬ﺑﻪ ﺟﻮش ﻣﯽ رﺳﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ دﻣﺎي ﺟﻮش ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻤﺎره ‪ 2‬از ‪ 1‬ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪4‬‬

‫اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ را ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺰء ﻓﺮار اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﯿﻢ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ي ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎ از ﺟﺰء ﻓﺮار‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺎده ﻓﺮار ‪ xAn‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ و ‪ xBA‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻـــﻔﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷـــﺪ ؛ ﭘﺲ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺣﺪ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ در ﺣﺎﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎ ‪ A‬ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮاي ‪ A‬؛ ‪ xA1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ و ‪ xB1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬
‫‪ ⤍ xA = 1 , xB = 0‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫‪ ⤍ xA = 0 , xB = 1‬ﺣﺪاﻗﻞ‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ‪ B‬ﺧﺎﻟﺺ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﻢ ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺨﻠﻮط را ﻣﯽ ﺟﻮﺷـﺎﻧﯿﻢ ‪ ،‬دﻣﺎي ﺟﻮش ﺑﻪ دﺳـﺖ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬
‫آﻣﺪه ‪ ،‬دﻣﺎي ﺟﻮش ‪ B‬ﺧﺎﻟﺺ اﺳـــﺖ ) ‪ ( xbB‬و در ﺑﯿﺸـــﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ‪ A‬ﺧﺎﻟﺺ‬
‫داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﻢ ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺨﻠﻮط را ﻣﯽ ﺟﻮﺷـﺎﻧﯿﻢ ‪ ،‬دﻣﺎي ﺟﻮش ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻣﺪه ‪ ،‬دﻣﺎي ﺟﻮش ‪ A‬ﺧﺎﻟﺺ‬
‫اﺳﺖ ) ‪.( xbA‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪5‬‬

 ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل آزﻣﺎﯾﺶ ‪ xbA , xbB ،‬را از راﺑﻄﻪ آﻧﺘﻮان ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ؛‬

‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ دﻣﺎي ﺟﻮش = ‪TbA‬‬ ‫‪xA = 0 ,‬‬ ‫‪xB = 1‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ دﻣﺎي ﺟﻮش = 𝐵𝐵‪Tb‬‬ ‫‪xA = 1 ,‬‬ ‫‪xB = 0‬‬

‫‪Pt‬‬ ‫‪Pt‬‬ ‫‪Pt‬‬

‫‪yA1 , yB1‬‬ ‫‪y A 2 , y B2‬‬ ‫‪yAn , yBn‬‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪x A 1 , x B1‬‬ ‫‪x A 2 , x B2‬‬ ‫‪x A n , x Bn‬‬

‫‪ A‬ﻣﺎده ﻓﺮار‬ ‫‪xA2 >xA1‬‬ ‫‪Tb2 <Tb1‬‬

‫‪ B‬ﻣﺎده ﻏﯿﺮ ﻓﺮار‬

‫‪xA = 0 < xA2 < xA3 < …………………………………………………….< xAn = 1‬‬

‫‪ B‬ﺧﺎﻟﺺ‬ ‫‪ A‬ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪TbB > TB2 >TB3 > ……………………………………………………………...> TbA‬‬

‫از روي اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﯽ‬

‫ﻣﻨﺤﻨﯽ 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑇𝑇 را رﺳﻢ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬

‫ﻟﺰوﻣﺎ ﻫﺮ ﻣﺎده اي ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وارد ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮد‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬

‫‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺨﺎﻧﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺟﻮش در ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪6‬‬

‫رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ xy‬از روي ‪: Txy‬‬

‫اﺛﺮ ﻓﺸﺎر روي ﻣﻨﺤﻨﯽ 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑇𝑇 ‪:‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪7‬‬

 ‫ﻧﺤﻮه رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ Txy‬و ‪: xy‬‬

‫‪ -۱‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﺠﺮﺑﯽ‬

‫‪ -۲‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﯿﻦ راﺋﻮﻟﺖ و داﻟﺘﻮن‬
‫‪ -۳‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﺋﺐ ﻓﺮارﯾﺖ ‪α‬‬

‫‪ – 1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﺠﺮﺑﯽ‬

‫ﺳـﯿﺴـﺘﻢ اﺳـﺘﻮن – آب در ﻓﺸـﺎر ﯾﮏ اﺗﻤﺴـﻔﺮ ﻣﻮﺟﻮد اﺳـﺖ ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ‪ xy‬و ‪ Txy‬را ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ رﺳﻢ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ؟‬

‫‪X‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫)‪T (°c‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪0/253‬‬ ‫‪91/7‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪0/425‬‬ ‫‪86/6‬‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪0/624‬‬ ‫‪75/7‬‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪0/755‬‬ ‫‪66/6‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/798‬‬ ‫‪63/4‬‬
‫‪0/2‬‬ ‫‪0/815‬‬ ‫‪62/2‬‬
‫‪0/3‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫‪61‬‬
‫‪0/4‬‬ ‫‪0/839‬‬ ‫‪60/4‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪0/849‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪0/6‬‬ ‫‪0/859‬‬ ‫‪59/5‬‬
‫‪0/7‬‬ ‫‪0/874‬‬ ‫‪58/9‬‬
‫‪0/8‬‬ ‫‪0/898‬‬ ‫‪58/2‬‬
‫‪0/9‬‬ ‫‪0/935‬‬ ‫‪57/5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪56/5‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪8‬‬

 ‫‪ -2‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﯿﻦ راﺋﻮﻟﺖ و داﻟﺘﻮن‬

‫‪PA = PA∗ . xA‬‬

‫�‬ ‫→‬ ‫) ‪Pt = PA . PB = PA∗ . xA + PB∗ (1 − xA‬‬
‫‪PB = PB∗ . xB‬‬

‫∗𝐵𝐵𝑃𝑃 ‪𝑃𝑃𝑡𝑡 −‬‬ ‫∗𝐴𝐴𝑃𝑃 𝐴𝐴𝑃𝑃‬

‫∗ = 𝐴𝐴𝑥𝑥‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝐴𝐴𝑦𝑦‬ ‫𝑥𝑥 ‪= .‬‬
‫∗𝐵𝐵𝑃𝑃 ‪𝑃𝑃𝐴𝐴 −‬‬ ‫𝐴𝐴 𝑡𝑡𝑃𝑃 𝑡𝑡𝑃𝑃‬

‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ xy‬و ‪: Txy‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪9‬‬

‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳـﺖ رﺳـﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ‪ xy‬و ‪ Txy‬ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن اﺳـﺘﻮن و آب در ﻓﺸـﺎر ‪1‬‬ ‫‪ ‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮ؛‬
‫‪2940.46‬‬
‫‪ : lnP = 16.6513 −‬اﺳﺘﻮن ) ‪( A‬‬
‫‪T−35.93‬‬
‫‪3816.44‬‬
‫‪ : lnP = 18.3036 −‬آب ) ‪( B‬‬
‫‪T−46.13‬‬

‫‪2940.46‬‬
‫‪ln 760 = 16.6513 −‬‬ ‫‪→ TbA = 329.4°K‬‬
‫‪T − 35.93‬‬
‫‪3816.44‬‬
‫‪ln 760 = 18.3036 −‬‬ ‫‪→ TbA = 373.2°K‬‬
‫‪T − 46.13‬‬

‫) ‪T ( °K‬‬ ‫]‪PA∗ [ mmHg‬‬ ‫]‪PB∗ [ mmHg‬‬ ‫‪xA‬‬ ‫‪yA‬‬

‫‪329/4‬‬ ‫‪760‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪340‬‬ ‫‪1076‬‬ ‫‪203/7‬‬ ‫‪0/638‬‬ ‫‪0/903‬‬
‫‪350‬‬ ‫‪1464/54‬‬ ‫‪312/37‬‬ ‫‪0/388‬‬ ‫‪0/903‬‬
‫‪360‬‬ ‫‪1954/3‬‬ ‫‪466‬‬ ‫‪0/198‬‬ ‫‪0/509‬‬
‫‪373/2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪760‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪10‬‬

 : ( α ) ‫ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﺋﺐ ﻓﺮارﯾﺖ‬- 3
yA PA /Pt
yB PB /Pt PA∗
αAB =x = =
A PA /PA∗ PB∗
xB PB /PB∗
yA
1 − yA αAB . xA
αAB = x → yA =
A 1 + (αAB − 1)xA
1 − xA

x A = 0 → yA = 0
x A = 1 → yA = 1

۱ ‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد‬ 11

 ‫ﻫﻤﻪ در 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 = 𝑇𝑇‬

‫𝐴𝐴𝑥𝑥 ‪𝑃𝑃𝐴𝐴 = 𝑃𝑃𝐴𝐴∗ .‬‬

‫) 𝐴𝐴𝑥𝑥 ‪𝑃𝑃𝐵𝐵 = 𝑃𝑃𝐵𝐵∗ . (1 −‬‬
‫𝐴𝐴𝑥𝑥) ∗𝐵𝐵𝑃𝑃 ‪𝑃𝑃𝑡𝑡 = 𝑃𝑃𝐴𝐴 + 𝑃𝑃𝐵𝐵 = 𝑃𝑃𝐴𝐴∗ + (𝑃𝑃𝐴𝐴∗ +‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪12‬‬

‫𝐴𝐴𝑥𝑥 ‪ ,‬واﻗﻌﯽ𝑡𝑡𝑃𝑃 ↔ 𝑏𝑏𝑇𝑇 ﻣﺨﻠﻮط‬

‫∗𝐴𝐴𝑃𝑃 → آﻧﺘﻮان →‬ ‫∗𝐵𝐵𝑃𝑃 ‪ 𝑃𝑃𝑡𝑡 = (𝑃𝑃𝐴𝐴∗ − 𝑃𝑃𝐵𝐵∗ )𝑥𝑥𝐴𝐴 +‬اﯾﺪه آل →‬

‫∗𝐵𝐵𝑃𝑃 →‬
‫ﻏﯿﺮ اﯾﺪه آل و اﻧﺤﺮاف ﻣﺜﺒﺖ → واﻗﻌﯽ 𝑡𝑡𝑃𝑃 < 𝑡𝑡𝑃𝑃 اﯾﺪه آل‬

‫داراي آزﺋﻮﺗﺮوپ 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑃𝑃 → ∗𝐵𝐵𝑃𝑃 > ∗𝐴𝐴𝑃𝑃 > 𝑡𝑡𝑃𝑃 واﻗﻌﯽ‬

‫ﻏﯿﺮ اﯾﺪه آل و اﻧﺤﺮاف ﻣﻨﻔﯽ → واﻗﻌﯽ 𝑡𝑡𝑃𝑃 > 𝑡𝑡𝑃𝑃 اﯾﺪه آل‬

‫داراي آزﺋﻮﺗﺮوپ 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑃𝑃 → ∗𝐴𝐴𝑃𝑃 < ∗𝐵𝐵𝑃𝑃 < 𝑡𝑡𝑃𝑃 واﻗﻌﯽ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪13‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ‪ % 80‬اﺗﯿﻞ اﺳــﺘﺎت و ﺑﻘﯿﻪ اﺗﺎﻧﻮل در ‪ 73‬درﺟﻪ ﺳــﻠﺴــﯿﻮس و ﻓﺸــﺎر اﺗﻤﺴــﻔﺮي ﻣﯽ‬ ‫‪ ‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﺟﻮﺷــﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﻣﺨﻠﻮط اﯾﺪه آل اﺳــﺖ ؟ اﻧﺤﺮاف ﻣﺜﺒﺖ دارد ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ؟ داراي آزﺋﻮﺗﺮوپ اﺳــﺖ ؟ از ﭼﻪ‬
‫ﻧﻮﻋﯽ ؟‬
‫‪2790.5‬‬
‫‪ ln PA = 16.1516 −‬اﺳﺘﺎت‬
‫‪T−57.15‬‬
‫‪3803‬‬
‫‪ ln PB = 18.9119 −‬اﺗﺎﻧﻮل‬
‫‪T−41.63‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪14‬‬

 ‫ﻧﻘﺎط ﺟﻮش و ﺷﺒﻨﻢ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش راﺋﻮﻟﺖ – داﻟﺘﻮن‬

‫‪ -۲‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﺋﺐ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ) ‪( K‬‬
‫‪ -۳‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﺋﺐ ﻓﺮارﯾﺖ ) ‪( α‬‬

‫روش اول ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ؛‬

‫اﻟﻒ ( دﻣﺎي ﺟﻮش‬
‫ﺛﺎﺑﺖ 𝑡𝑡𝑃𝑃 = 𝑃𝑃‬

‫𝑛𝑛𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐴𝐴 , 𝑥𝑥𝐵𝐵 , … ,‬‬ ‫‪,‬‬ ‫دﻣﺎي ﺟﻮش ﻣﺨﻠﻮط 𝑛𝑛 ﺟﺰﺋﯽ 𝑏𝑏𝑏𝑏𝑇𝑇‬

‫𝑛𝑛‬ ‫𝑛𝑛‬ ‫𝑛𝑛‬ ‫)‪(I‬‬

‫𝑗𝑗𝑥𝑥 ‪𝑃𝑃𝑗𝑗 𝑃𝑃𝑗𝑗∗ .‬‬ ‫𝑗𝑗𝑥𝑥 ‪𝑃𝑃𝑗𝑗∗ .‬‬
‫= = 𝑗𝑗𝑦𝑦‬ ‫‪,‬‬ ‫� → ‪� 𝑦𝑦𝑗𝑗 = 1‬‬ ‫𝑡𝑡𝑃𝑃 = 𝑗𝑗𝑥𝑥 ‪= 1 → � 𝑃𝑃𝑗𝑗∗ .‬‬
‫𝑡𝑡𝑃𝑃‬ ‫𝑡𝑡𝑃𝑃‬ ‫𝑡𝑡𝑃𝑃‬
‫‪𝑗𝑗=1‬‬ ‫‪𝑗𝑗=1‬‬ ‫‪𝑗𝑗=1‬‬

‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﺣﺪس دﻣﺎي ﺟﻮش‬

‫‪ -۲‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ∗‪ Pj‬ﻫﺎ در دﻣﺎي ﺣﺪس زده ﺷﺪه‬
‫‪ -۳‬ﭼﮏ ﮐﺮدن راﺑﻄﻪ ) ‪ ← ( I‬درﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪ -۴‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ 𝑗𝑗𝑦𝑦 ﻫﺎ ‪:‬‬
‫𝑗𝑗𝑃𝑃‬
‫= 𝑗𝑗𝑦𝑦‬
‫𝑗𝑗𝑥𝑥 ‪∑ 𝑃𝑃𝑗𝑗∗ .‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪15‬‬

 ‫ب ( دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ‬

‫𝑛𝑛𝑦𝑦 ‪𝑦𝑦𝐴𝐴 , 𝑦𝑦𝐵𝐵 , … ,‬‬ ‫‪,‬‬ ‫دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ ﻣﺨﻠﻮط 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑇𝑇‬

‫) ‪( II‬‬
‫𝑡𝑡𝑃𝑃 ‪𝑃𝑃𝑗𝑗 𝑦𝑦𝑗𝑗 .‬‬ ‫𝑡𝑡𝑃𝑃 ‪𝑦𝑦𝑗𝑗 .‬‬ ‫𝑗𝑗𝑦𝑦‬ ‫‪1‬‬
‫∗ = ∗ = 𝑗𝑗𝑥𝑥‬ ‫‪,‬‬ ‫= ∗ � → ‪� 𝑥𝑥𝑗𝑗 = 1 → � ∗ = 1‬‬
‫𝑗𝑗𝑃𝑃‬ ‫𝑗𝑗𝑃𝑃‬ ‫𝑗𝑗𝑃𝑃‬ ‫𝑗𝑗𝑃𝑃‬ ‫𝑡𝑡𝑃𝑃‬

‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺒﻨﻢ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﺣﺪس دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ‬

‫𝑗𝑗𝑦𝑦 ‪𝑇𝑇𝑑𝑑𝑑𝑑 = � 𝑇𝑇𝑏𝑏𝑏𝑏 .‬‬

‫‪ -۲‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ∗‪ Pj‬ﻫﺎ در دﻣﺎي ﺣﺪس زده ﺷﺪه‬

‫‪ -۳‬ﭼﮏ ﮐﺮدن راﺑﻄﻪ ) ‪ ← ( II‬درﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪ -۴‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ 𝑗𝑗𝑥𝑥 ﻫﺎ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪16‬‬

 ‫در ﺑﺎﻻي ﯾﮏ ﺳـــﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ ‪ ،‬ﺑﺨﺎرات ﺑﻨﺰن ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ و زاﯾﻠﻦ ﺑﺎ درﺻـــﺪ ﻫﺎي ﻣﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬ ‫‪ ‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫‪ % 42 ، % 52/1‬و ‪ % 5/9‬و در ﻗﺴـﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳـﺘﻮن ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ درﺻـﺪ ﻫﺎي ﻧﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪0/5‬‬
‫‪ % 74/4 ، %‬و ‪ % 25/1‬از ﺑﻨﺰن ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ و زاﯾﻠﻦ ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬دﻣﺎي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳـﺘﻮن را در‬
‫ﻓﺸﺎر ﮐﻞ ‪ 1 atm‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ ؟ راﺑﻄﻪ آﻧﺘﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫)ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﯿﻞ ﻣﺘﺮ ﺟﯿﻮه و دﻣﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬
‫‪1296.93‬‬
‫‪ : log 𝑃𝑃 = 7.06437 −‬ﺑﻨﺰن‬
‫‪𝑇𝑇+229.916‬‬
‫‪1457.29‬‬
‫‪ : log 𝑃𝑃 = 7.1362 −‬ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ‬
‫‪𝑇𝑇+231.827‬‬
‫‪1553.95‬‬
‫‪ : log 𝑃𝑃 = 7.15471 −‬زاﯾﻠﻦ‬
‫‪𝑇𝑇+225.23‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن دﻣﺎي ﺟﻮش‪:‬‬

‫ﺑﻨﺰن ℃‪⎧ 𝑇𝑇𝑏𝑏𝑏𝑏 = 80.1‬‬

‫⎪ آﻧﺘﻮان‬
‫ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ ℃‪𝑃𝑃𝑡𝑡 = 760𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 �⎯� 𝑇𝑇𝑏𝑏𝑇𝑇 = 110.6‬‬
‫⎨‬
‫زاﯾﻠﻦ ℃‪⎪ 𝑇𝑇𝑏𝑏𝑋𝑋 = 139.1‬‬
‫⎩‬
‫℃‪ ∶ 𝑇𝑇𝑏𝑏𝑏𝑏 = � 𝑇𝑇𝑏𝑏𝑖𝑖 × 𝑥𝑥𝑖𝑖 = (0.005 × 80.1) + (0.744 × 110.6) + (0.251 × 139.1) = 117.6‬ﺣﺪس اوﻟﯿﻪ‬

‫آﻧﺘﻮان‬
‫𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚‪117.6℃ �⎯� 𝑃𝑃𝐵𝐵∗ = 2147.83𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 , 𝑃𝑃𝑇𝑇∗ = 924𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 , 𝑃𝑃𝑥𝑥∗ = 418.8‬‬

‫℃‪ : 116‬ﺣﺪس دوم‬

‫آﻧﺘﻮان‬
‫𝑔𝑔𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚‪�⎯� 𝑃𝑃𝐵𝐵∗ = 2065.85𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 , 𝑃𝑃𝑇𝑇∗ = 884.1‬‬
‫→ 𝐻𝐻𝐻𝐻𝑚𝑚𝑚𝑚‪𝑃𝑃𝑥𝑥∗ = 398.01‬‬ ‫𝑔𝑔𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚‪∑ 𝑃𝑃𝑖𝑖∗ . 𝑥𝑥𝑖𝑖 = 747.7𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑔𝑔 ≈ 760‬‬
‫در ﺣﺪود ﯾﮏ درﺻﺪ ﺧﻄﺎ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪17‬‬

 ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﺋﺐ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ) ‪: ( K‬‬ ‫روش دوم ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( دﻣﺎي ﺟﻮش‬

‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬ ‫∗𝑖𝑖𝑃𝑃‬
‫)‪𝐾𝐾𝑖𝑖 = → 𝑦𝑦𝑖𝑖 = 𝐾𝐾𝑖𝑖 𝑥𝑥𝑖𝑖 → � 𝑦𝑦𝑖𝑖 = � 𝐾𝐾𝑖𝑖 𝑥𝑥𝑖𝑖 = 1 (I‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑖𝑖𝐾𝐾‬
‫𝑖𝑖𝑥𝑥‬ ‫𝑡𝑡𝑃𝑃‬

‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﺗﻌﯿﯿﻦ دﻣﺎي ﺟﻮش ‪:‬‬

‫𝑥𝑥𝑥𝑥 ‪𝑇𝑇𝑏𝑏𝑏𝑏 = ∑ 𝑇𝑇𝑏𝑏𝑏𝑏 .‬‬ ‫‪ -۱‬ﺣﺪس دﻣﺎي ﺟﻮش‬

‫‪ -۲‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ∗𝑖𝑖𝑃𝑃 ﻫﺎ در دﻣﺎي ﺣﺪس زده ﺷﺪه و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ 𝑖𝑖𝑘𝑘 ﻫﺎ‬
‫‪ -۳‬ﭼﮏ ﮐﺮدن راﺑﻄﻪ ) ‪ ← ( I‬درﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪ -۴‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ 𝑖𝑖𝑦𝑦 ﻫﺎ ‪𝑦𝑦𝑖𝑖 = 𝑘𝑘𝑖𝑖 𝑥𝑥𝑖𝑖 ،‬‬

‫ب ( دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ ‪:‬‬

‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬ ‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬
‫= 𝑖𝑖𝑥𝑥 ‪𝑃𝑃𝑡𝑡 , 𝑇𝑇𝑑𝑑𝑑𝑑 ,‬‬ ‫‪, � 𝑥𝑥𝑖𝑖 = 1 → � = 1‬‬ ‫)‪(II‬‬
‫𝑖𝑖𝐾𝐾‬ ‫𝑖𝑖𝐾𝐾‬

‫‪ -۱‬ﺣﺪس دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ‬

‫‪ -۲‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ 𝑖𝑖𝑘𝑘 ﻫﺎ در دﻣﺎي ﺣﺪس زده ﺷﺪه‬
‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬
‫∑ ← درﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬‬ ‫‪ -۳‬ﭼﮏ ﮐﺮدن راﺑﻄﻪ ‪= 1‬‬
‫𝑖𝑖𝑘𝑘‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬
‫= 𝑖𝑖𝑥𝑥‬ ‫‪ -۴‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ 𝑖𝑖𝑥𝑥 ﻫﺎ ‪،‬‬
‫𝑖𝑖𝑘𝑘‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪18‬‬

 ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﺋﺐ ﻓﺮارﯾﺖ ) ‪ ← ( α‬ﺑﺪﺳﺖ آوردن دﻣﺎي ﺟﻮش ﯾﮑﯽ از اﺟﺰا را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫روش ﺳﻮم ‪:‬‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ) ‪ ( j‬در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫𝑖𝑖𝐾𝐾‬ ‫‪1‬‬
‫� → ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ 𝑗𝑗𝐾𝐾 → ‪𝑦𝑦𝑖𝑖 = 𝐾𝐾𝑖𝑖 𝑥𝑥𝑖𝑖 → � 𝑦𝑦𝑖𝑖 = � 𝐾𝐾𝑖𝑖 𝑥𝑥𝑖𝑖 = 1‬‬ ‫= 𝑖𝑖𝑥𝑥‬
‫𝑗𝑗𝐾𝐾‬ ‫𝑗𝑗𝐾𝐾‬
‫∗𝑖𝑖𝑃𝑃‬
‫𝑖𝑖𝐾𝐾‬ ‫𝑃𝑃�‬ ‫∗𝑖𝑖𝑃𝑃‬ ‫‪1‬‬
‫𝑡𝑡‬
‫∗ = = 𝑖𝑖𝑖𝑖𝛼𝛼‬ ‫∗ =‬ ‫→‬ ‫= 𝑖𝑖𝑥𝑥 ‪� 𝛼𝛼𝑖𝑖𝑖𝑖 .‬‬ ‫)‪(I‬‬
‫𝑗𝑗𝑃𝑃 𝑗𝑗𝐾𝐾‬ ‫𝑗𝑗𝑃𝑃‬ ‫𝑗𝑗𝐾𝐾‬
‫�‬
‫𝑡𝑡𝑃𝑃‬

‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﺗﻌﯿﯿﻦ دﻣﺎي ﺟﻮش ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﺣﺪس دﻣﺎي ﺟﻮش‬

‫‪ -۲‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ∗𝑖𝑖𝑃𝑃 ﻫﺎ در دﻣﺎي ﺣﺪس زده ﺷﺪه و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ 𝑖𝑖𝑖𝑖𝛼𝛼 ﻫﺎ‬
‫‪ -۳‬ﭼﮏ ﮐﺮدن راﺑﻄﻪ ) ‪ ← ( I‬درﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪ -۴‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ 𝑖𝑖𝑦𝑦 ﻫﺎ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪19‬‬

 ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮاﺋﺐ ﻓﺮارﯾﺖ ) ‪: ( α‬‬
‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬ ‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬
‫= 𝑖𝑖𝑥𝑥 → 𝑖𝑖𝑥𝑥 𝑖𝑖𝐾𝐾 = 𝑖𝑖𝑦𝑦‬ ‫‪→ � 𝑥𝑥𝑖𝑖 = � = 1‬‬
‫𝑖𝑖𝐾𝐾‬ ‫𝑖𝑖𝐾𝐾‬
‫𝑗𝑗𝐾𝐾‬ ‫𝑖𝑖𝑦𝑦‬
‫𝑖𝑖𝑦𝑦 � → ﺿﺮب در 𝑗𝑗𝐾𝐾 →‬ ‫𝑗𝑗𝐾𝐾 =‬ ‫→‬ ‫�‬ ‫𝑗𝑗𝐾𝐾 =‬ ‫) ‪( II‬‬
‫𝑖𝑖𝐾𝐾‬ ‫𝑖𝑖𝑖𝑖𝛼𝛼‬

‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﺗﻌﯿﯿﻦ دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﺣﺪس دﻣﺎي ﺷﺒﻨﻢ‬

‫𝑖𝑖𝑘𝑘‬
‫= 𝑖𝑖𝑖𝑖𝛼𝛼 ﻫﺎ‬ ‫‪ -۲‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ∗𝑖𝑖𝑃𝑃 ﻫﺎ در دﻣﺎي 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑇𝑇و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫𝑗𝑗𝑘𝑘‬
‫‪ -۳‬ﭼﮏ ﮐﺮدن راﺑﻄﻪ ) ‪ ← ( I‬درﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪4‬‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ← ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪1‬‬
‫‪ -۴‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ 𝑖𝑖𝑥𝑥 ﻫﺎ‬

‫ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ﯾﺎ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ‬

‫𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 +‬‬ ‫𝑓𝑓𝑍𝑍 ‪𝑦𝑦𝐷𝐷 −‬‬ ‫𝑓𝑓𝑍𝑍 𝑊𝑊‬ ‫𝑊𝑊‬ ‫𝑊𝑊𝑥𝑥‬
‫�‬ ‫→‬ ‫‪=−‬‬ ‫‪� →−‬‬ ‫𝑦𝑦 �→‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 = 𝐷𝐷𝑦𝑦𝐷𝐷 +‬‬ ‫𝑓𝑓𝑍𝑍 ‪𝑥𝑥𝑤𝑤 −‬‬ ‫𝑓𝑓𝑍𝑍 𝐷𝐷‬ ‫𝐷𝐷‬ ‫𝐷𝐷‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪20‬‬

 ‫ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ‪:‬‬

‫روش ﺗﺮﺳﯿﻤﯽ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪: xy‬‬

‫𝑊𝑊‬ ‫𝑓𝑓𝑧𝑧‬
‫‪ -۲‬از 𝑧𝑧� ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ‪ −‬رﺳﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ‬
‫𝐷𝐷‬ ‫𝑓𝑓‬
‫𝑊𝑊𝑥𝑥‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ را در 𝑦𝑦 � ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫𝐷𝐷‬

‫روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ‪:‬‬

‫𝛼𝛼𝛼𝛼‬
‫= 𝑦𝑦⎧‬ ‫𝑥𝑥)‪1 + (𝛼𝛼 − 1‬‬ ‫𝑊𝑊𝑥𝑥 = 𝑥𝑥‬
‫𝑓𝑓𝑍𝑍 ‪𝑦𝑦 −‬‬ ‫𝑊𝑊‬ ‫→‬ ‫ﺗﻼﻗﯽ‬ ‫ﻣﺤﻞ‬ ‫∶‬ ‫|‬‫𝐷𝐷𝑦𝑦 = 𝑦𝑦‬
‫𝐷𝐷 ⎨‬ ‫‪=−‬‬
‫𝑓𝑓𝑍𝑍 ‪⎩ 𝑥𝑥𝑤𝑤 −‬‬ ‫𝐷𝐷‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪21‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮط اﺗـﺎﻧﻮل و آب ﺣـﺎوي ‪ %70‬وزﻧﯽ اﺗـﺎﻧﻮل ﺑـﻪ ﺻـــﻮرت ﻣـﺪاوم ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻌـﺎدﻟﯽ ﻣﯽ ﺷـــﻮد ﺑـﻪ‬ ‫‪ ‬ﻣﺜـﺎل ‪:‬‬
‫ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ‪ %80‬ﻣﻮﻟﯽ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﻏﻠﻈﺖ اﺟﺰاء در ﺑﺨﺎرات و ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ؛‬

‫وزﻧﯽ‪𝑍𝑍𝐹𝐹 = 0.7‬‬
‫�‪0.7‬‬
‫= 𝐹𝐹𝑍𝑍‬ ‫‪46 = 0.477‬‬
‫‪0.7 0.3‬‬
‫‪+‬‬
‫‪46 18‬‬
‫𝑤𝑤‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪− =−‬‬ ‫‪=−‬‬
‫𝐷𝐷‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0.477‬‬
‫| ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ‪ −‬رﺳﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﻨﺤﻨﯽ را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬ ‫از ﻧﻘﻄﻪ‬
‫‪4‬‬ ‫‪0.477‬‬

‫‪𝑥𝑥𝑤𝑤 =0.223‬‬
‫‪𝑦𝑦𝐷𝐷 =0.54‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪22‬‬

 ‫ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻌﺎدﻟﯽ روي ﻣﻨﺤﻨﯽ 𝑥𝑥𝑥𝑥𝐻𝐻 ‪:‬‬
‫𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 +‬‬
‫⎧‬ ‫𝐷𝐷𝑦𝑦 ‪𝑍𝑍𝑓𝑓 −‬‬ ‫𝑊𝑊‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥𝑊𝑊 ‪⎪𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 = 𝐷𝐷𝑦𝑦𝐷𝐷 +‬‬ ‫→‬ ‫‪=−‬‬ ‫)‪(I‬‬
‫𝑊𝑊𝑥𝑥 ‪𝑍𝑍𝑓𝑓 −‬‬ ‫𝐷𝐷‬
‫⎨‬ ‫𝑄𝑄‬
‫𝑊𝑊𝑊𝑊 ‪⎪ 𝐹𝐹. 𝐻𝐻 + 𝑄𝑄 = 𝐷𝐷𝐻𝐻 +‬‬ ‫→‬ ‫𝐹𝐹‬ ‫𝐻𝐻�‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑤𝑤𝐻𝐻𝑊𝑊 ‪� = 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬‬
‫⎩‬ ‫𝐹𝐹‬ ‫𝐷𝐷‬ ‫𝑤𝑤‬ ‫𝑓𝑓‬
‫𝐹𝐹‬
‫𝑄𝑄‬
‫𝐷𝐷𝐻𝐻 ‪�𝐻𝐻𝑓𝑓 + �𝐹𝐹 � −‬‬ ‫𝑊𝑊‬
‫→‬ ‫‪=−‬‬ ‫) ‪( II‬‬
‫�𝑄𝑄‬ ‫𝐷𝐷‬
‫𝑤𝑤𝐻𝐻 ‪�𝐻𝐻𝐹𝐹 + 𝐹𝐹 � −‬‬

‫𝐷𝐷𝑦𝑦‪𝑍𝑍𝐹𝐹 −‬‬ ‫𝐷𝐷𝐻𝐻‪�𝐻𝐻𝐹𝐹 +𝑄𝑄�𝐹𝐹 �−‬‬ ‫𝐷𝐷𝑦𝑦‪𝑍𝑍𝐹𝐹 −‬‬ ‫𝑊𝑊𝑥𝑥‪𝑍𝑍𝐹𝐹 −‬‬

‫→ ) ‪( I ) , ( II‬‬ ‫=‬ ‫→‬ ‫=‬
‫𝑊𝑊𝑥𝑥‪𝑍𝑍𝐹𝐹 −‬‬ ‫𝑤𝑤𝐻𝐻‪�𝐻𝐻𝐹𝐹 +𝑄𝑄�𝐹𝐹 �−‬‬ ‫𝐷𝐷𝐻𝐻‪�𝐻𝐻𝐹𝐹 +𝑄𝑄�𝐹𝐹 �−‬‬ ‫𝑤𝑤𝐻𝐻‪�𝐻𝐻𝐹𝐹 +𝑄𝑄�𝐹𝐹 �−‬‬

‫𝑊𝑊𝑥𝑥‬ ‫𝐷𝐷𝑦𝑦‬ ‫𝐹𝐹𝑍𝑍‬

‫𝑥𝑥𝑥𝑥𝐻𝐻 روي ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ ﻗﺮار‬ ‫| ́𝐹𝐹 و 𝐻𝐻|𝐷𝐷 و 𝐻𝐻|𝑊𝑊 در ﻣﻨﺤﻨﯽ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ 𝑄𝑄‬
‫𝑊𝑊‬ ‫𝐷𝐷‬ ‫‪𝐻𝐻𝐹𝐹 +‬‬
‫𝐻𝐻‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪23‬‬

 ‫ﺗﻘﻄﯿﺮ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﺻـــﻮرت ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﻪ دﻓﻌـﺎت زﯾﺎد ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﯽ ﺷـــﻮد و در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻧﺎﭼﯿﺰي‬
‫ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺻـﻮرت ﮔﯿﺮد ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﻘﻄﯿﺮ دﯾﻔﺮاﻧﺴـﯿﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ‪ .‬در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ‪ ،‬ﺑﺨﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷـﺪه ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه در ﺣﺎل ﺗﻌﺎدل اﺳــﺖ ‪ .‬ﺑﺨﺎر اﯾﺠﺎد ﺷــﺪه از ﯾﮏ ﻣﺒﺮد ﻋﺒﻮر ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﻄﯿﺮ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ ‪:‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮل ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ‪L :‬‬

‫ﺟﺰء ﻣﻮﻟﯽ ﺟﺰء ﻓﺮارﺗﺮ ‪x :‬‬

‫𝐷𝐷 → 𝑦𝑦 ‪𝑑𝑑𝑑𝑑 ,‬‬

‫𝐹𝐹‬ ‫→‬ ‫�‬
‫𝑊𝑊 → 𝑑𝑑𝑑𝑑 ‪𝐿𝐿 − 𝑑𝑑𝑑𝑑 , 𝑥𝑥 −‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪24‬‬

‫𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 ‪𝐿𝐿. 𝑥𝑥 = (𝐿𝐿 − 𝑑𝑑𝑑𝑑)(𝑥𝑥 − 𝑑𝑑𝑑𝑑) +‬‬
‫→ 𝑑𝑑𝑑𝑑 ‪𝐿𝐿𝐿𝐿 = 𝐿𝐿𝐿𝐿 − 𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿 − 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 + 𝑑𝑑𝑑𝑑. 𝑑𝑑𝑑𝑑 + 𝑦𝑦.‬‬
‫→ 𝑑𝑑𝑑𝑑)𝑥𝑥 ‪𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿 = 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦 − 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 = (𝑦𝑦 −‬‬
‫𝑤𝑤= ‪𝐿𝐿2‬‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥= ‪𝑥𝑥2‬‬ ‫𝐹𝐹𝑥𝑥‬
‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬ ‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬ ‫𝐹𝐹‬ ‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬
‫�‬ ‫�=‬ ‫→‬ ‫� = 𝑙𝑙𝑙𝑙‬
‫𝐹𝐹= ‪𝐿𝐿1‬‬ ‫𝐿𝐿‬ ‫𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥1 =𝑥𝑥𝐹𝐹 𝑦𝑦 −‬‬ ‫𝑊𝑊‬ ‫𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝑤𝑤 𝑦𝑦 −‬‬

‫• ‪ : F‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮل ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ‬

‫• 𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪ :‬ﺟﺰ ﻣﻮﻟﯽ ﻣﺎده ﻓﺮار در ﺧﻮراك اوﻟﯿﻪ‬
‫• ‪ : W‬ﻣﻮل ﻫﺎي ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫• 𝑊𝑊𝑥𝑥 ‪ :‬ﺟﺰء ﻣﻮﻟﯽ ﻓﺮارﺗﺮ در ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه‬

‫روش ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻘﻄﯿﺮ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( روش ﺗﺮﺳﯿﻤﯽ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﯽ‬

‫‪1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬
‫𝑥𝑥 ‪𝑦𝑦 −‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪25‬‬

‫‪ 500‬ﮔﺮم ﻣﺨﻠﻮط اﺗـﺎﻧﻮل و آب ﺣـﺎوي ‪ %70‬وزﻧﯽ اﺗـﺎﻧﻮل در ﻓﺸـــﺎر ﯾـﮏ اﺗﻤﺴـــﻔﺮ ﺗﻘﻄﯿﺮ‬ ‫ﻣﺜـﺎل ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﺪف دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎوي ‪ %5‬ﻣﻮﻟﯽ اﺗﺎﻧﻮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫ب( ﻣﻘﺪار و ﺟﺰء ﻣﻮﻟﯽ اﺗﺎﻧﻮل در ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻘﻄﺮ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﯽ‬ ‫‪0.7‬‬
‫ﻣﻮﻟﯽ𝐹𝐹𝑥𝑥 → ‪ 𝑥𝑥𝐹𝐹 = 0.7‬وزﻧﯽ‬ ‫=‬ ‫‪46‬‬ ‫‪= 0.477‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.7 0.3‬‬
‫‪+‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪46 18‬‬
‫𝑥𝑥 ‪𝑦𝑦 −‬‬ ‫𝑔𝑔‪𝐹𝐹 = 500‬‬
‫‪0.019‬‬ ‫‪0.17‬‬ ‫‪6.63‬‬ ‫‪𝑀𝑀𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 = 0.477 × 46 + 0.523 × 18 = 31.36‬‬
‫‪0.0721‬‬ ‫‪0.389‬‬ ‫‪3.16‬‬
‫اﻟف(‬
‫…‬ ‫…‬ ‫…‬ ‫‪500‬‬
‫= 𝐹𝐹 ﻣوﻟﯽ →‬ ‫‪= 15.95‬‬
‫‪0.5079‬‬ ‫‪0.656‬‬ ‫‪6.752‬‬ ‫‪31.36‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺗﻔﺎده از داده ھﺎی ﺗﺟرﺑﯽ ﻧﻣودار 𝑥𝑥‪ 𝑦𝑦−‬را رﺳم ﮐرده و ﺑﯾن 𝑊𝑊𝑥𝑥 و 𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾر زﯾر ﻣﻧﺣﻧﯽ ﯾﻌﻧﯽ‬
‫𝐹𝐹‬
‫‪ ln‬را ﻣﺣﺎﺳﺑﮫ ﻣﯽ ﮐﻧﯾم‪.‬‬
‫𝑊𝑊‬
‫𝐹𝐹‬
‫‪ln = 1.609‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝐹𝐹 = 15.95‬‬
‫𝑤𝑤‬
‫‪→ 𝑤𝑤 = 3.19‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 ‪𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 + 𝑊𝑊 → 𝐷𝐷 = 12.76‬‬
‫ب(‬
‫)‪𝐹𝐹. 𝑥𝑥𝐹𝐹 = 𝐷𝐷. 𝑦𝑦𝐷𝐷 + 𝑊𝑊. 𝑥𝑥𝑤𝑤 → 15.95 × 0.477 = (12.76 × 𝑦𝑦𝐷𝐷 ) + (3.19 × 0.05‬‬
‫‪→ 𝑦𝑦𝐷𝐷 = 0.584‬‬ ‫درﺻد ﻣوﻟﯽ ھﭘﺗﺎن در ﻣﺣﺻول ﻣﻘطر‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪26‬‬

 ‫ب ( روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮﯾﺐ ﻓﺮارﯾﺖ ) ‪: ( α‬‬
‫𝛼𝛼𝛼𝛼‬
‫= 𝑦𝑦‬
‫𝑥𝑥)‪1 + (𝛼𝛼 − 1‬‬
‫𝐹𝐹𝑥𝑥‬
‫𝐹𝐹‬ ‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬ ‫‪1‬‬ ‫) 𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐹𝐹 (1 −‬‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪1 −‬‬
‫� = 𝑙𝑙𝑙𝑙‬ ‫=‬ ‫𝑙𝑙𝑙𝑙‬ ‫‪+ ln‬‬ ‫→‬
‫𝑊𝑊‬ ‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬ ‫𝛼𝛼‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫𝑥𝑥‬‫𝑊𝑊‬ ‫(‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑥𝑥‬‫𝐹𝐹‬ ‫)‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑥𝑥‬‫𝐹𝐹‬
‫𝑊𝑊𝑥𝑥‬ ‫𝑥𝑥 ‪−‬‬
‫𝑥𝑥)‪1 + (𝛼𝛼 − 1‬‬
‫) 𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹 (1 −‬‬ ‫‪1‬‬ ‫) 𝑊𝑊𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐹𝐹 (1 −‬‬
‫‪ln‬‬ ‫=‬ ‫‪ln‬‬ ‫→‬
‫) 𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪𝑊𝑊 (1 − 𝑥𝑥𝑤𝑤 ) 𝛼𝛼 − 1 𝑥𝑥𝑤𝑤 (1 −‬‬

‫𝛼𝛼‬
‫) 𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹 (1 −‬‬ ‫𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹.‬‬ ‫𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹.‬‬ ‫) 𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹 (1 −‬‬
‫‪𝛼𝛼 ln‬‬ ‫‪= ln‬‬ ‫→‬ ‫�‬ ‫�=�‬ ‫�‬
‫) 𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑊𝑊 (1 −‬‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑊𝑊.‬‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑊𝑊.‬‬ ‫) 𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑊𝑊 (1 −‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻬﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﺮار در ﺧﻮراك‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻬﺎي ﻓﺮار در ﺧﻮراك‬

‫‪𝛼𝛼 ln‬‬ ‫‪= ln‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻬﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﺮار در ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﻬﺎي ﻓﺮار در ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ) ‪: ( k‬‬

‫𝐹𝐹𝑥𝑥‬ ‫𝐹𝐹𝑥𝑥‬
‫𝐹𝐹‬ ‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬ ‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬
‫𝑘𝑘𝑘𝑘 = 𝑦𝑦‬ ‫→‬ ‫� = ‪ln‬‬ ‫�=‬ ‫=‬
‫𝑊𝑊‬ ‫𝑊𝑊𝑥𝑥‬ ‫𝑘𝑘𝑘𝑘‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑥𝑥‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥‬ ‫(‬ ‫𝑘𝑘‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‬ ‫𝑥𝑥‬
‫‪1‬‬ ‫𝐹𝐹𝑥𝑥‬
‫𝑑𝑑𝑑𝑑‬ ‫‪1‬‬ ‫𝐹𝐹𝑥𝑥‬ ‫𝐹𝐹𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹 𝑘𝑘−1‬‬
‫�‬ ‫=‬ ‫‪ln‬‬ ‫� �→‬ ‫=‬
‫𝑥𝑥 𝑊𝑊𝑥𝑥 ‪𝑘𝑘 − 1‬‬ ‫𝑊𝑊𝑥𝑥 ‪𝑘𝑘 − 1‬‬ ‫𝑊𝑊‬ ‫𝑊𝑊𝑥𝑥‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪27‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ از ﻫﭙﺘﺎن و اﮐﺘﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﮐﻪ داراي ‪ 45‬درﺻـﺪ ﻣﻮﻟﯽ ﻫﭙﺘﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ ،‬در ﻓﺸـﺎر ﯾﮏ‬ ‫‪ ‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮ ‪ ،‬ﺗﻘﻄﯿﺮ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﭼﻪ ﻣﯿﺰان از ﺧﻮراك ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺷـــﻮد ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﻫﭙﺘﺎن در ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ‪ 12‬درﺻـــﺪ ﻣﻮﻟﯽ‬
‫ﺷﻮد؟‬
‫ب ( درﺻﺪ ﻣﻮﻟﯽ ﻫﭙﺘﺎن در ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻘﻄﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻘﻄﯿﺮ ﭼﻘﺪر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪28‬‬

 ‫ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻣﺪاوم‬
‫در ﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻮازي و ﻏﯿﺮ ﻫﻤﺴﻮ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮن ← ﺑﺨﺶ ﺟﺬب‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺘﻮن ← ﺑﺨﺶ دﻓﻊ‬

‫ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﯽ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ) 𝑐𝑐𝛼𝛼 ( ‪:‬‬

‫𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 +‬‬

‫𝑤𝑤𝑥𝑥𝑊𝑊 ‪�𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 = 𝐷𝐷𝑥𝑥𝐷𝐷 +‬‬
‫𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺1 = 𝐿𝐿0 +‬‬

‫‪𝐿𝐿0‬‬
‫= 𝑅𝑅 = ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ‬ ‫𝐷𝐷)‪→ 𝐿𝐿0 = 𝑅𝑅𝑅𝑅 → 𝐺𝐺1 = 𝑅𝑅𝑅𝑅 + 𝐷𝐷 = (𝑅𝑅 + 1‬‬
‫𝐷𝐷‬

‫→ 𝑐𝑐𝑄𝑄 ‪ : 𝐺𝐺1 𝐻𝐻𝐺𝐺1 = 𝐿𝐿0 𝐻𝐻𝐿𝐿0 + 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬ﻣﻮازﻧﻪ آﻧﺘﺎﻟﭙﯽ‬

‫𝑐𝑐𝑄𝑄 ‪( 𝑅𝑅 + 1 )𝐷𝐷𝐻𝐻𝐺𝐺1 = 𝑅𝑅𝐷𝐷 𝐻𝐻𝐿𝐿0 + 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝐷𝐷𝐻𝐻 = ‪𝐻𝐻𝐿𝐿0‬‬

‫→ 𝑐𝑐𝑄𝑄 ‪→ (𝑅𝑅 + 1)𝐷𝐷𝐻𝐻𝐺𝐺1 = 𝑅𝑅𝐷𝐷 𝐻𝐻𝐷𝐷 + 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬‬
‫𝐷𝐷𝜆𝜆𝐷𝐷)‪𝑄𝑄𝑐𝑐 = (𝑅𝑅 + 1)𝐷𝐷�𝐻𝐻𝐺𝐺1 − 𝐻𝐻𝐷𝐷 � = (𝑅𝑅 + 1‬‬
‫ﮔﺮﻣﺎي ﻧﻬﺎن ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻣﻮﻟﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﻻ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪29‬‬

 ‫ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﯽ رﯾﺒﻮﯾﻠﺮ ) 𝑟𝑟𝑄𝑄 ( ‪:‬‬

‫𝑐𝑐𝑄𝑄 ‪𝐹𝐹. 𝐻𝐻𝐹𝐹 + 𝑄𝑄𝑟𝑟 = 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 + 𝑊𝑊𝐻𝐻𝑤𝑤 +‬‬

‫𝐹𝐹𝐻𝐻 ‪→ 𝑄𝑄𝑟𝑟 = 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 + 𝑊𝑊𝐻𝐻𝑤𝑤 + 𝑄𝑄𝑐𝑐 − 𝐹𝐹.‬‬

‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬روش ﻣﮏ ﮐﯿﺐ ﺗﯿﻠﯽ ‪ :‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﻮﻟﯽ‬
‫‪ -۲‬روش ﭘﺎﻧﭽﻮن ﺳﺎوارﯾﺖ ‪ :‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻮازﻧﻪ آﻧﺘﺎﻟﭙﯽ‬

‫روش ﻣﮏ ﮐﯿﺐ ‪:‬‬

‫ﻓﺮض ‪ :‬دﺑﯽ ﻣﻮﻟﯽ ﻓﺎز ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ درون ﺳﺘﻮن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝐿𝐿 = ⋯ = ‪𝐿𝐿0 = 𝐿𝐿1 = 𝐿𝐿2‬‬

‫𝐺𝐺 = ⋯ = ‪𝐺𝐺1 = 𝐺𝐺2 = 𝐺𝐺3‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪30‬‬

 ‫ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ‬

‫𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺 = 𝐿𝐿 +‬‬

‫𝐷𝐷𝑥𝑥𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺. 𝑦𝑦𝑛𝑛+1 = 𝐿𝐿. 𝑥𝑥𝑛𝑛 +‬‬
‫𝐿𝐿‬ ‫𝐷𝐷‬
‫= ‪→ 𝑦𝑦𝑛𝑛+1‬‬ ‫𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝑛𝑛 +‬‬
‫𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬

‫𝑅𝑅‬ ‫𝑥𝑥𝑥𝑥‬
‫𝑅𝑅𝑅𝑅 = 𝐿𝐿‬ ‫‪,‬‬ ‫𝐷𝐷)‪𝐺𝐺 = (𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫= ‪→ 𝑦𝑦𝑛𝑛+1‬‬ ‫‪𝑥𝑥𝑛𝑛 +‬‬
‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ‪:‬‬

‫𝑅𝑅‬ ‫𝑥𝑥𝑥𝑥‬
‫= 𝑦𝑦‬ ‫‪𝑥𝑥 +‬‬
‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬
‫= 𝑦𝑦 → ‪𝑥𝑥 = 0‬‬
‫�‬ ‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬
‫→ 𝐷𝐷𝑥𝑥 = 𝑥𝑥‬ ‫𝐷𝐷𝑥𝑥 = 𝑦𝑦‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪31‬‬

 ‫ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ‬

‫𝑊𝑊 ‪𝐿𝐿� = 𝐺𝐺̅ +‬‬

‫��‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝐿𝐿. 𝑥𝑥𝑚𝑚 = 𝐺𝐺̅ . 𝑦𝑦𝑚𝑚+1 + 𝑊𝑊.‬‬

‫�𝐿𝐿‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑊𝑊.‬‬

‫‪𝑦𝑦𝑚𝑚+1‬‬ ‫‪= 𝑥𝑥𝑚𝑚 −‬‬ ‫ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫̅𝐺𝐺‬ ‫̅𝐺𝐺‬

‫�𝐿𝐿‬ ‫)𝑤𝑤 ‪𝑊𝑊. 𝑥𝑥𝑤𝑤 𝑥𝑥𝑥𝑥 ( 𝐿𝐿� −‬‬

‫𝑤𝑤𝑥𝑥 = 𝑥𝑥‬ ‫→‬ ‫‪𝑦𝑦𝑚𝑚+1 = 𝑥𝑥𝑤𝑤 −‬‬ ‫=‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥 =‬
‫̅𝐺𝐺‬ ‫̅𝐺𝐺‬ ‫̅𝐺𝐺‬
‫�𝐿𝐿‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥‬
‫ﺑﺮاي رﺳﻢ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻘﻄﻪ 𝑥𝑥| ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ̅ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ رﺳﻢ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪.‬‬
‫𝐺𝐺‬ ‫𝑤𝑤‬

‫�𝐿𝐿‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑊𝑊.‬‬

‫= 𝑦𝑦‬ ‫‪𝑥𝑥 −‬‬
‫̅𝐺𝐺‬ ‫̅𝐺𝐺‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ‬

‫‪ -۲‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﻻ‬
‫‪ -۳‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬
‫‪ -۴‬از 𝑥𝑥| ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻠﯿﮑﺎﻧﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ‬
‫𝐷𝐷‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥‬
‫ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ 𝑥𝑥| ﺑﺮﺳﯿﻢ‪.‬‬
‫𝑤𝑤‬
‫‪ -۵‬ﺗﻌﺪاد ﭘﻠﻪ ﻫﺎي رﺳﻢ ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪32‬‬

 ‫ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺧﻮراك ) ﺧﻂ ‪: ( q‬‬

‫𝐺𝐺 = ⋯ = ‪𝐺𝐺𝑓𝑓 = 𝐺𝐺𝑓𝑓−1‬‬

‫̅ �‬ ‫̅‬
‫‪𝐺𝐺𝑓𝑓+1 = 𝐺𝐺𝑓𝑓+2‬‬ ‫̅𝐺𝐺 = ⋯ =‬

‫𝐿𝐿 = ⋯ = ‪𝐿𝐿𝑓𝑓−1 = 𝐿𝐿𝑓𝑓−2‬‬

‫� ��‬
‫�𝐿𝐿 = … =‪𝐿𝐿𝑓𝑓= 𝐿𝐿𝑓𝑓+1‬‬

‫ﻣﻮازﻧﻪ ﮐﻠﯽ ‪:‬‬

‫𝐺𝐺 ‪𝐹𝐹 + 𝐺𝐺̅ + 𝐿𝐿 = 𝐿𝐿� +‬‬

‫)𝐺𝐺 ‪𝐿𝐿� − 𝐿𝐿 = 𝐹𝐹 + (𝐺𝐺̅ −‬‬
‫� →‬
‫𝐹𝐹 ‪𝐺𝐺̅ − 𝐺𝐺 = (𝐿𝐿� − 𝐿𝐿) −‬‬

‫𝑓𝑓‪ : 𝐹𝐹. 𝐻𝐻𝐹𝐹 + 𝐺𝐺̅ . 𝐻𝐻𝐺𝐺̅ ,𝑓𝑓+1 + 𝐿𝐿. 𝐻𝐻𝐿𝐿 ,𝑓𝑓−1 = 𝐺𝐺. 𝐻𝐻𝐺𝐺 ,𝑓𝑓 + 𝐿𝐿�. 𝐻𝐻𝐿𝐿� ,‬ﻣﻮازﻧﻪ آﻧﺘﺎﻟﭙﯽ‬

‫ﭼﻮن دﻣﺎ و ﻏﻠﻈﺖ در دوﻃﺮف ﺳﯿﻨﯽ ﺧﻮراك ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ آﻧﺘﺎﻟﭙﯽ دو ﻃﺮف ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫𝐿𝐿𝐻𝐻 = ‪𝐻𝐻𝐿𝐿� ,𝑓𝑓 = 𝐻𝐻𝐿𝐿 ,𝑓𝑓−1‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝐺𝐺𝐻𝐻 = 𝑓𝑓‪𝐻𝐻𝐺𝐺̅ ,𝑓𝑓+1 = 𝐻𝐻𝐺𝐺 ,‬‬

‫𝐿𝐿𝐻𝐻)𝐿𝐿 ‪→ 𝐹𝐹. 𝐻𝐻𝐹𝐹 + (𝐺𝐺̅ − 𝐺𝐺 )𝐻𝐻𝐺𝐺 = (𝐿𝐿� −‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪33‬‬

 ‫𝐿𝐿𝐻𝐻)𝐿𝐿 ‪𝐹𝐹. 𝐻𝐻𝐹𝐹 + (𝐺𝐺̅ − 𝐺𝐺 )𝐻𝐻𝐺𝐺 = (𝐿𝐿� −‬‬
‫�‬ ‫𝐿𝐿𝐻𝐻)𝐿𝐿 ‪→ 𝐹𝐹. 𝐻𝐻𝐹𝐹 + [(𝐿𝐿� − 𝐿𝐿) − 𝐹𝐹] 𝐻𝐻𝐺𝐺 = (𝐿𝐿� −‬‬
‫𝐹𝐹 ‪𝐺𝐺̅ − 𝐺𝐺 = ( 𝐿𝐿� − 𝐿𝐿 ) −‬‬
‫𝐿𝐿 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 − 𝐻𝐻𝐹𝐹 𝐿𝐿� −‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫𝑞𝑞 =‬ ‫→‬ ‫𝑞𝑞 ‪� − 𝐿𝐿 = 𝐹𝐹.‬‬
‫𝐿𝐿‬
‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬ ‫𝐹𝐹‬
‫ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﯾﮏ ﻣﻮل ﺧﻮراك ﺑﻪ ﻣﺎﯾﻊ اﺷﺒﺎع‬ ‫𝐹𝐹𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬
‫= 𝑞𝑞 =‬
‫ﮔﺮﻣﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﯾﮏ ﻣﻮل ﺧﻮراك ﻣﺎﯾﻊ ﺟﻮش ﺑﻪ ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع‬ ‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬

‫)‪𝐺𝐺̅ − 𝐺𝐺 = (𝐿𝐿� − 𝐿𝐿) − 𝐹𝐹 = 𝐹𝐹. 𝑞𝑞 − 𝐹𝐹 = 𝐹𝐹(𝑞𝑞 − 1‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺧﻂ ﺧﻮراك ‪:‬‬

‫𝑓𝑓𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 + 𝐿𝐿. 𝑥𝑥𝑓𝑓+1 + 𝐺𝐺̅ . 𝑦𝑦𝑓𝑓+1 = 𝐺𝐺. 𝑦𝑦𝑓𝑓 + 𝐿𝐿�.‬‬
‫𝑥𝑥 = 𝑓𝑓𝑍𝑍 = ‪𝑥𝑥𝑓𝑓−1‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑦𝑦 = ‪𝑦𝑦𝑓𝑓 = 𝑦𝑦𝑓𝑓+1‬‬
‫→ 𝑥𝑥)𝐿𝐿 ‪→ 𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 + (𝐺𝐺� − 𝐺𝐺)𝑦𝑦 = (𝐿𝐿� −‬‬ ‫𝑥𝑥 ‪𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 + (𝑞𝑞 − 1)𝐹𝐹. 𝑦𝑦 = 𝑞𝑞𝑞𝑞.‬‬
‫𝑞𝑞‬ ‫𝐹𝐹𝑍𝑍‬
‫= 𝑦𝑦 →‬ ‫‪𝑥𝑥 −‬‬
‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬ ‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪34‬‬

 ‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪: q‬‬

‫𝐹𝐹𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬ ‫𝑞𝑞‬

‫ﺧﻮراك‬ ‫𝐹𝐹𝐻𝐻‬ ‫= 𝑞𝑞‬
‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬ ‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬

‫‪1‬‬ ‫ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺮد‬ ‫𝐿𝐿𝐻𝐻 < 𝐹𝐹𝐻𝐻‬ ‫‪q>1‬‬ ‫∞‪1 < , , < +‬‬

‫‪2‬‬ ‫ﻣﺎﯾﻊ ﺟﻮش‬ ‫𝐿𝐿𝐻𝐻 = 𝐹𝐹𝐻𝐻‬ ‫‪1‬‬ ‫) ﻋﻤﻮدي ( ∞‪+‬‬

‫‪3‬‬ ‫ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎﯾﻊ و ﺑﺨﺎر‬ ‫𝐺𝐺𝐻𝐻 < 𝐹𝐹𝐻𝐻 < 𝐿𝐿𝐻𝐻‬ ‫‪0<q<1‬‬ ‫‪−∞ < , , < 0‬‬

‫‪4‬‬ ‫ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع‬ ‫𝐺𝐺𝐻𝐻 = 𝐹𝐹𝐻𝐻‬ ‫‪0‬‬ ‫) اﻓﻘﯽ ( ‪0‬‬

‫𝑞𝑞‬
‫‪5‬‬ ‫ﺑﺨﺎر داغ‬ ‫𝐺𝐺𝐻𝐻 > 𝐹𝐹𝐻𝐻‬ ‫‪q<1‬‬ ‫‪<1‬‬
‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬

‫اﮔﺮ ﺧﻮراك ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎﯾﻊ و ﺑﺨﺎر ﺑﺎﺷـﺪ ‪ q ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳـﺖ ﺑﺎ درﺻـﺪ ﻣﺎﯾﻊ ﻣﺜﻼ اﮔﺮ ‪ %30‬ﺧﻮارك ﻣﺎﯾﻊ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪. q = 0.3 ،‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪35‬‬

 ‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ q‬ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺮد ‪:‬‬
‫) 𝐹𝐹𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 − 𝐻𝐻𝐹𝐹 𝐻𝐻𝐺𝐺 − 𝐻𝐻𝐹𝐹 + 𝐻𝐻𝐿𝐿 − 𝐻𝐻𝐿𝐿 (𝐻𝐻𝐺𝐺 − 𝐻𝐻𝐿𝐿 ) + (𝐻𝐻𝐿𝐿 −‬‬ ‫𝐹𝐹𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐿𝐿 −‬‬
‫= 𝑞𝑞‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪=1+‬‬
‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬ ‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬ ‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬ ‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬
‫) 𝐹𝐹𝑇𝑇 ‪𝐶𝐶𝐿𝐿 . 𝑀𝑀𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 (𝑇𝑇𝐿𝐿 −‬‬
‫‪→ 𝑞𝑞 = 1 +‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑇𝑇𝐿𝐿 > 𝑇𝑇𝐹𝐹 → 𝑞𝑞 > 1‬‬
‫𝐹𝐹𝜆𝜆‬
‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ q‬ﺑﺨﺎر داغ‪:‬‬

‫) 𝐹𝐹𝑇𝑇 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 − 𝐻𝐻𝐹𝐹 𝐶𝐶𝐺𝐺 . 𝑀𝑀𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎 (𝑇𝑇𝐺𝐺 −‬‬

‫= 𝑞𝑞‬ ‫=‬ ‫‪, 𝑇𝑇𝐹𝐹 > 𝑇𝑇𝐺𝐺 → 𝑞𝑞 < 0‬‬
‫𝐿𝐿𝐻𝐻 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 −‬‬ ‫𝐹𝐹𝜆𝜆‬

‫ﻣﺨﻠﻮط دو ﺟﺰﺋﯽ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ %70‬وزﻧﯽ ﺟﺰء ﻓﺮار ﺑﻪ ﻣﺤﺼـﻮل ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ %98‬و ﻣﺤﺼـﻮل ﭘﺎﯾﯿﻦ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ %3‬ﻣﻮﻟﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺧﻮراك ﻣﺎﯾﻊ ﺟﻮش اﺳﺖ ‪ .‬اﮔﺮ ‪ α = 2‬و ‪ R = 1.9‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ‬

‫ب ( دﺑﯽ ﻣﻮﻟﯽ ﻣﺎﯾﻊ و ﺑﺨﺎر در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺘﻮن ) ‪� ، G ، L� ، L‬‬
‫‪(G‬‬
‫𝑥𝑥‪2‬‬ ‫𝑥𝑥𝑥𝑥‬ ‫‪0.98‬‬
‫→ ‪𝛼𝛼 = 2‬‬ ‫= 𝑦𝑦‬ ‫‪,‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.338‬‬
‫𝑥𝑥 ‪1 +‬‬ ‫‪𝑅𝑅 + 1 1.9 + 1‬‬
‫‪𝑥𝑥 = 0 → 𝑦𝑦 = 0‬‬
‫⎧‬ ‫‪2‬‬
‫‪⎪ 𝑥𝑥 = 1 → 𝑦𝑦 = = 1‬‬
‫⎪‬ ‫‪2‬‬
‫⎪‬ ‫‪1‬‬
‫= 𝑦𝑦 → ‪𝑥𝑥 = 0.5‬‬ ‫‪= 0.6‬‬
‫‪1 + 0.5‬‬
‫⎨‬ ‫‪0.5‬‬
‫= 𝑦𝑦 → ‪⎪ 𝑥𝑥 = 0.25‬‬ ‫‪= 0.4‬‬
‫⎪‬ ‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪0.25‬‬
‫⎪‬ ‫‪0.75 ∗ 2‬‬
‫⎩‬ ‫𝑥𝑥‬ ‫=‬ ‫‪0.75‬‬ ‫→‬ ‫𝑦𝑦‬ ‫=‬ ‫‪= 0.86‬‬
‫‪1 + 0.75‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪36‬‬

 ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 10 :‬ﺗﺎ‬
‫𝐿𝐿‬
‫= ‪𝑅𝑅 = 1.9‬‬
‫𝐷𝐷‬
‫𝑅𝑅‬ ‫‪1.9‬‬ ‫‪0.98‬‬
‫= 𝑦𝑦 ) ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﻻ‬ ‫=‬ ‫‪𝑥𝑥 +‬‬
‫‪𝑅𝑅+1‬‬ ‫‪2.9‬‬ ‫‪2.9‬‬
‫‪→ 𝑦𝑦 = 0.65𝑥𝑥 + 0.34‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪37‬‬

 ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﻗﯿﺖ رﯾﺒﻮﯾﻠﺮ ‪:‬‬

‫̅𝐺𝐺 ‪𝐿𝐿� = 𝑊𝑊 +‬‬

‫‪𝐿𝐿�. 𝑥𝑥𝑁𝑁𝑃𝑃 = 𝑊𝑊. 𝑥𝑥𝑤𝑤 + 𝐺𝐺̅ . 𝑦𝑦𝑁𝑁𝑃𝑃+1 → (𝑤𝑤 + 𝐺𝐺̅ )𝑥𝑥𝑁𝑁𝑃𝑃 = 𝑊𝑊. 𝑥𝑥𝑤𝑤 + 𝐺𝐺̅ . 𝑦𝑦𝑁𝑁𝑃𝑃+1‬‬

‫‪𝑥𝑥𝑁𝑁𝑃𝑃 − 𝑦𝑦𝑁𝑁𝑃𝑃+1‬‬ ‫𝑊𝑊‬ ‫𝑁𝑁𝑥𝑥‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥‬

‫→‬ ‫‪=−‬‬ ‫→‬ ‫𝑦𝑦| → 𝑃𝑃 𝑥𝑥|‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝑁𝑁𝑃𝑃 −‬‬ ‫̅𝐺𝐺‬ ‫𝑃𝑃𝑁𝑁‬ ‫‪𝑁𝑁𝑃𝑃+1‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﯾﺒﻮﯾﻠﺮ اﺳــﺖ و ﺧﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬

‫رﯾﺒﻮﯾﻠﺮ از داﺧـﻞ ﻣﺜﻠـﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ رﯾﺒﻮﯾﻠﺮ‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﺳــﯿﻨﯽ ﻣﺤﺴــﻮب‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪38‬‬

 ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪( 𝑥𝑥0 = 𝑥𝑥𝐷𝐷 ) .‬‬

‫𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺 = 𝐿𝐿0 +‬‬

‫𝐷𝐷𝑥𝑥𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺𝑦𝑦1 = 𝐿𝐿0 𝑥𝑥0 +‬‬
‫‪𝐺𝐺𝑦𝑦1 = 𝐿𝐿0 𝑥𝑥0 + 𝐷𝐷𝑥𝑥0‬‬
‫)𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺𝑦𝑦1 = 𝑥𝑥0 (𝐿𝐿0 +‬‬
‫ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ‪𝑦𝑦1 = 𝑥𝑥0‬‬

‫ب ( ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺟﺰﺋﯽ‬

‫𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺 = 𝐿𝐿0 +‬‬

‫𝐷𝐷𝑦𝑦𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺1 𝑦𝑦1 = 𝐿𝐿0 𝑥𝑥0 +‬‬
‫𝐷𝐷𝑦𝑦𝐷𝐷 ‪(𝐿𝐿0 + 𝐷𝐷)𝑦𝑦1 = 𝐿𝐿0 𝑥𝑥0 +‬‬
‫𝐷𝐷𝑦𝑦 ‪𝑦𝑦1 −‬‬ ‫‪𝐿𝐿0‬‬
‫𝑅𝑅‪= − = −‬‬
‫‪𝑦𝑦1 − 𝑥𝑥0‬‬ ‫𝐷𝐷‬
‫‪𝑦𝑦1‬‬ ‫‪𝑥𝑥0‬‬
‫𝑦𝑦| → 𝑦𝑦|‬
‫‪1‬‬ ‫𝐷𝐷‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪39‬‬

‫ﻫﻮم ورك ‪ :‬ﻣﺨﻠﻮط دو ﺟﺰﺋﯽ ﺣـﺎوي ﺑﻨﺰن و ﺗﻮﻟﻮﺋﻦ ﺑـﻪ ﺻـــﻮرت ‪ %30‬ﻣﻮﻟﯽ ﺑﻨﺰن وارد ﺳـــﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ‬ ‫‪‬‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﻻي ﺳﺘﻮن ‪ %95‬ﻣﻮﻟﯽ ﺑﻨﺰن و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺘﻮن ‪ %5‬ﻣﻮﻟﯽ ﺑﻨﺰن دارد‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ‪ 5‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ ﻫﺎ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( اﮔﺮ ﺧﻮراك ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب ( اﮔﺮ ﺧﻮراك در دﻣﺎي ‪ 283‬درﺟﻪ ﮐﻠﻮﯾﻦ وارد ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ) 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑅𝑅 (‬

‫روش ﺗﺮﺳﯿﻤﯽ‬
‫‪ -۱‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﺧﻮراك‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬
‫‪ -۲‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻻ از 𝑥𝑥| ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﯽ‬
‫𝐷𝐷‬
‫ﺧﻂ ﺧﻮراك و ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬
‫‪ -۳‬ﻋﺮض از ﻣﺒﺪا ﺧﻂ رﺳــﻢ ﺷــﺪه‬
‫‪𝑅𝑅𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 +1‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫∞𝑁𝑁 = 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑅𝑅‬

‫روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ‪:‬‬

‫راﺑﻄﻪ ‪under wood‬‬

‫𝑥𝑥𝑥𝑥 ‪⎧𝑦𝑦 = 𝑅𝑅 𝑥𝑥 +‬‬ ‫)‪⎧𝑥𝑥 = 𝑥𝑥𝐷𝐷 (𝑞𝑞 − 1) + 𝑍𝑍𝐹𝐹 (𝑅𝑅 + 1‬‬

‫⎪ ﺧﻂ ﺑﺎﻻ‬ ‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫⎪‬ ‫𝑞𝑞 ‪𝑅𝑅 +‬‬
‫→‬
‫𝐹𝐹𝑍𝑍 ‪ ⎨ 𝑦𝑦 = 𝑞𝑞 𝑥𝑥 −‬ﺧﻂ ﺧﻮراك‬ ‫𝐷𝐷𝑥𝑥𝑞𝑞 ‪⎨ 𝑦𝑦 = 𝑅𝑅𝑍𝑍𝐹𝐹 +‬‬
‫⎪‬ ‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬ ‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬ ‫⎪‬ ‫𝑞𝑞 ‪𝑅𝑅 +‬‬
‫⎩‬ ‫⎩‬

‫𝛼𝛼𝛼𝛼‬
‫= 𝑦𝑦‬ ‫ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﯽ ﺑﺎﯾﺪ روي ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫𝑥𝑥)‪1+(𝛼𝛼−1‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪40‬‬

 ‫)‪𝑥𝑥𝑥𝑥 (𝑞𝑞 − 1) + 𝑍𝑍𝐹𝐹 (𝑅𝑅 + 1‬‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥𝑞𝑞 ‪𝑅𝑅𝑍𝑍𝐹𝐹 +‬‬ ‫𝛼𝛼‬ ‫�‬ ‫�‬
‫𝑞𝑞 ‪𝑅𝑅 +‬‬
‫=‬ ‫→‬
‫𝑞𝑞 ‪𝑅𝑅 +‬‬ ‫)‪𝑥𝑥𝑥𝑥 (𝑞𝑞 − 1) + 𝑍𝑍𝐹𝐹 (𝑅𝑅 + 1‬‬
‫� )‪1 + (𝛼𝛼 − 1‬‬ ‫�‬
‫𝑞𝑞 ‪𝑅𝑅 +‬‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥𝑞𝑞 ‪𝑅𝑅𝑍𝑍𝐹𝐹 +‬‬ ‫])‪𝛼𝛼 [𝑥𝑥𝑥𝑥(𝑞𝑞 − 1) + 𝑍𝑍𝐹𝐹 (𝑅𝑅 + 1‬‬
‫→‬ ‫=‬
‫) 𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪𝑅𝑅(1 − 𝑍𝑍𝐹𝐹 ) + 𝑞𝑞(1 − 𝑥𝑥𝐷𝐷 ) (𝑅𝑅 + 1)(1 − 𝑍𝑍𝐹𝐹 ) + (𝑞𝑞 − 1)(1 −‬‬

‫از راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ درﺟﻪ دوم ﺑﺮ ﺣﺴـﺐ ‪ R‬ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ 𝑅𝑅𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 .‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ درﺟﻪ دوم‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬اﮔﺮ ﺧﻮراك ﻣﺎﯾﻊ ﺟﻮش ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫) 𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪1 𝑥𝑥𝐷𝐷 𝛼𝛼(1 −‬‬

‫𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑅𝑅‬ ‫=‬ ‫‪[ −‬‬ ‫]‬
‫𝑓𝑓𝑧𝑧 ‪𝛼𝛼 − 1‬‬ ‫𝑓𝑓𝑧𝑧 ‪1 −‬‬
‫‪ -۲‬اﮔﺮ ﺧﻮراك ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪1 𝛼𝛼𝛼𝛼𝐷𝐷 1 −‬‬

‫= 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑅𝑅‬ ‫�‬ ‫‪−‬‬ ‫‪�−1‬‬
‫𝑓𝑓𝑧𝑧 ‪𝛼𝛼 − 1‬‬ ‫𝑓𝑓𝑧𝑧 ‪1 −‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ ‪:‬‬

‫روش ﺗﺮﺳﯿﻤﯽ ‪:‬‬

‫∞𝑅𝑅 = 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑁𝑁‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪41‬‬

 ‫روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﮐﺎﻣﻞ ‪:‬‬

‫) 𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐷𝐷 (1 −‬‬
‫[‪log‬‬
‫) 𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝑤𝑤 (1 −‬‬
‫= 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑁𝑁‬ ‫‪−1‬‬
‫𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝛼𝛼 ‪log‬‬
‫‪ -۲‬ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺟﺰﺋﯽ ‪:‬‬
‫) 𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐷𝐷 (1 −‬‬
‫[‪log‬‬
‫) 𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝑤𝑤 (1 −‬‬
‫= 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑁𝑁‬ ‫‪−1−1‬‬
‫𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝑎𝛼𝛼 ‪log‬‬

‫ﻣﺤﻠﻮﻟﯽ ﺣﺎوي آب و ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺷـﺎﻣﻞ ‪ %30‬ﻣﻮﻟﯽ ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﺻـﻮرت ‪ %40‬ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺷـﺪت ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚‬
‫‪ 100‬وارد ﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻣﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬ﻣﺤﺼـﻮل ﻣﻘﻄﺮ داراي ﺧﻠﻮص ‪ 95‬درﺻـﺪ ﻣﻮﻟﯽ و ﻣﺤﺼـﻮل ﺑﺎﻗﯽ‬
‫𝑟𝑟‪ℎ‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ‪ 5‬درﺻـﺪ ﻣﻮﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬ﺿـﺮﯾﺐ ﻓﺮارﯾﺖ اﯾﻦ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ‪ 2/5‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﮔﺸـﺘﯽ ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺑﺎﺷـﺪ؛‬
‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ ( ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ‬

‫ب ( ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ‬

‫ج ( ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ ﻫﺎ‬

‫د ( ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻣﺤﻞ ﺳﯿﻨﯽ ﺧﻮراك‬

‫اﻟﻒ(‬

‫𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 + 𝑊𝑊 → 100 = 𝐷𝐷 +‬‬

‫‪𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 = 𝐷𝐷. 𝑥𝑥𝐷𝐷 + 𝑊𝑊𝑥𝑥𝑤𝑤 → 100 × 0.3 = 𝐷𝐷 × 0.95 + 𝑊𝑊 × 0.05‬‬
‫𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚‬ ‫𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚‬
‫‪→ 𝐷𝐷 = 27.78‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑊𝑊 = 72.22‬‬
‫𝑟𝑟‪ℎ‬‬ ‫𝑟𝑟‪ℎ‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪42‬‬

 ‫ب(‬
‫𝑞𝑞‬ ‫𝐹𝐹𝑍𝑍‬
‫‪𝑞𝑞 = 0.6‬‬ ‫→‬ ‫= 𝑦𝑦‬ ‫‪𝑥𝑥 −‬‬ ‫→‬
‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬ ‫‪𝑞𝑞 − 1‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪0.3‬‬
‫= 𝑦𝑦‬ ‫‪𝑥𝑥 −‬‬ ‫‪→ 𝑦𝑦 = −1.5𝑥𝑥 + 0.75‬‬
‫‪−0.4‬‬ ‫‪−0.4‬‬

‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬
‫‪= 0.254 → 𝑅𝑅𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 = 2.74‬‬
‫‪𝑅𝑅𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 + 1‬‬
‫)‪𝑅𝑅𝑚𝑚 × 0.3 + (0.6 × 0.95‬‬
‫=‬
‫)‪𝑅𝑅𝑚𝑚 (1 − 0.3) + 0.6(1 − 0.95‬‬
‫]) 𝑚𝑚𝑅𝑅 ‪2.5[0.95 × (0.6 − 1) + 0.3(1 +‬‬
‫‪(1 + 𝑅𝑅𝑚𝑚 )(1 − 0.3) + (0.6 − 1)0.05‬‬

‫]‪0.3𝑅𝑅𝑚𝑚 + 0.57 2.5[−0.38 + 0.3 + 0.3𝑅𝑅𝑚𝑚 ] 0.3𝑅𝑅𝑚𝑚 + 0.57 2.5[0.3𝑅𝑅𝑚𝑚 − 0.08‬‬

‫=‬ ‫→‬ ‫=‬
‫‪0.7𝑅𝑅𝑚𝑚 + 0.03‬‬ ‫‪0.7 + 0.7𝑅𝑅𝑚𝑚 − 0.02‬‬ ‫‪0.7𝑅𝑅𝑚𝑚 + 0.03‬‬ ‫𝑚𝑚𝑅𝑅‪0.68 + 0.7‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑚𝑚𝑅𝑅‪0.315‬‬ ‫‪− 0.7205𝑅𝑅𝑚𝑚 − 0.3936 = 0 → 𝑅𝑅𝑚𝑚 = 2.74 , 𝑅𝑅2 = −0.45‬‬
‫ج(‬

‫‪ = 6.2 ≈ 7‬ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ → ‪ = 7.2‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ‬

‫‪0.95‬‬ ‫‪1 − 0.05‬‬
‫� ‪log‬‬ ‫×‬ ‫�‬
‫= ‪𝑁𝑁𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 + 1‬‬ ‫‪1 − 0.95‬‬ ‫‪0.05‬‬
‫‪log 2.5‬‬
‫‪𝑁𝑁𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 + 1 = 6.4‬‬ ‫‪→ 𝑁𝑁𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚 = 5.4 ≈ 6‬‬
‫د(‬
‫𝑅𝑅‬ ‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬ ‫‪6.85‬‬ ‫‪0.95‬‬
‫= 𝑦𝑦‬ ‫‪𝑥𝑥 +‬‬ ‫= 𝑦𝑦 →‬ ‫‪𝑥𝑥 +‬‬ ‫ﺧﻂ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻻ ‪→ 𝑦𝑦 = 0.872𝑥𝑥 + 0.121‬‬
‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫‪7.85‬‬ ‫‪7.85‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪43‬‬

 ‫ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ دو ﺧﻮراك ورودي‬

‫𝐷𝐷)‪𝐿𝐿 = 𝑅𝑅𝑅𝑅 , 𝐺𝐺 = (𝑅𝑅 + 1‬‬

‫‪𝐿𝐿́ − 𝐿𝐿 = 𝑞𝑞1 𝐹𝐹1‬‬
‫�‬ ‫́𝐺𝐺 ‪→ 𝐿𝐿́,‬‬
‫́‬
‫‪𝐺𝐺 − 𝐺𝐺 = (𝑞𝑞1 − 1)𝐹𝐹1‬‬
‫‪𝐿𝐿� − 𝐿𝐿́ = 𝑞𝑞2 𝐹𝐹2‬‬
‫�‬ ‫̅𝐺𝐺 ‪→ 𝐿𝐿� ,‬‬
‫̅‬ ‫́‬
‫‪𝐺𝐺 − 𝐺𝐺 = (𝑞𝑞2 − 1)𝐹𝐹2‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ دو ﺧﻮراك ‪:‬‬

‫‪ -۱‬رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ‬

‫𝐿𝐿‬
‫ﺑﺎ ﺷﯿﺐ‬ ‫‪ -۲‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻻ از‬
‫𝐺𝐺‬
‫‪ -۳‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﺧﻮراك ‪𝐹𝐹1‬‬
‫́𝐿𝐿‬
‫‪ -۴‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﻋﻤﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ 2‬از ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﯽ ﺧﻂ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﺧﻂ ﺧﻮراك ‪ 𝐹𝐹1‬ﺑﺎ ﺷﯿﺐ‬
‫́𝐺𝐺‬
‫‪ -۵‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﺧﻮراك ‪ 𝐹𝐹2‬و ﻗﻄﻊ دادن ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﻤﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪2‬‬
‫‪ -۶‬رﺳﻢ ﺧﻂ ﻋﻤﻞ ﭘﺎﯾﯿﻦ از ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 5‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪44‬‬

‫ﻣﺜـﺎل ‪ :‬دو ﺧﻮراك ﺣـﺎوي ﻣﺨﻠﻮط آب و اﺗـﺎﻧﻮل ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻣﺴـــﺎوي ﺑـﻪ ﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮي وارد ﻣﯽ ﺷـــﻮﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮراك اول ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﻣﺎﯾﻊ ﺟﻮش و داراي ‪ %70‬ﻣﻮﻟﯽ اﺗﺎﻧﻮل و ﺧﻮراك دوم ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﻣﺎﯾﻊ و ﺑﺨﺎر‬
‫) ‪ 50%‬ﻣﺎﯾﻊ ( داراي ‪ 40‬درﺻـﺪ ﻣﻮﻟﯽ اﺗﺎﻧﻮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪار اﺗﺎﻧﻮل در ﻣﺤﺼـﻮل ﺑﺎﻻي ﺑﺮج‬
‫‪ 90‬درﺻــﺪ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮج ‪ 10‬درﺻــﺪ ﻣﻮﻟﯽ ﺑﺎﺷــﺪ ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺳــﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و ﻣﺤﻞ ﺳــﯿﻨﯽ ﻫﺎي‬
‫ﺧﻮراك را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ را ‪ 2‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹1 +𝐹𝐹2 = 𝐷𝐷 + 𝑊𝑊 → 100 + 100 = 𝐷𝐷 +‬‬

‫𝑥𝑥 ‪� 𝐹𝐹 . 𝑥𝑥 + 𝐹𝐹 𝑥𝑥 = 𝐷𝐷𝑥𝑥 + 𝑤𝑤.‬‬
‫‪1 𝐹𝐹1‬‬ ‫‪2 𝐹𝐹2‬‬ ‫𝐷𝐷‬ ‫𝑤𝑤‬

‫𝑤𝑤‪(100 × 0.7) + (100 × 0.4) = 0.9𝐷𝐷 + 0.1‬‬

‫‪→ 𝐷𝐷 = 112.5 , 𝑊𝑊 = 87.5‬‬
‫‪𝐿𝐿0‬‬
‫‪𝑅𝑅 = 0.5‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑅𝑅‬ ‫𝑅𝑅𝑅𝑅 = ‪→ 𝐿𝐿 = 𝐿𝐿0‬‬
‫𝐷𝐷‬
‫‪→ 𝐿𝐿 = 2 × 112.5 = 225‬‬
‫‪𝐺𝐺 = (𝑅𝑅 + 1)𝐷𝐷 = 3 × 112.5 = 337.5‬‬
‫‪𝐿𝐿́ = 𝐿𝐿 + 𝐹𝐹1 𝑞𝑞1 = 225 + (100 × 1) = 325‬‬ ‫‪, 𝐺𝐺́ − 𝐺𝐺 = (𝑞𝑞1 − 1)𝐹𝐹1‬‬
‫́𝐿𝐿‬ ‫‪325‬‬
‫‪𝑞𝑞1 = 1‬‬ ‫‪𝐺𝐺́ = 𝐺𝐺 = 337.5‬‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫‪= 0.96 ≈ 1‬‬
‫‪𝐺𝐺́ 337.5‬‬

‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬ ‫‪0.9‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.3‬‬
‫‪𝑅𝑅 + 1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ = 8‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ‬ ‫‪ = 7‬ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ‬

‫‪ 3‬از ﺑﺎﻻ = ﺳﯿﻨﯽ ﺧﻮراك ‪𝐹𝐹1‬‬

‫‪ 5‬از ﺑﺎﻻ = ﺳﯿﻨﯽ ﺧﻮراك ‪𝐹𝐹2‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪45‬‬

 ‫ﺳﺘﻮن ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ ‪:‬‬
‫́𝐿𝐿‬
‫ﺷﯿﺐ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﻮراك و ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ ́ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫𝐺𝐺‬

‫‪ -۱‬ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﺎﯾﻊ اﺷﺒﺎع ‪:‬‬

‫𝑆𝑆 ‪𝐿𝐿́ = 𝐿𝐿 −‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝐺𝐺 = ́𝐺𝐺‬

‫↓‬
‫́𝐿𝐿‬ ‫𝑆𝑆 ‪𝐿𝐿 −‬‬
‫=‬
‫́𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬
‫‪ -۲‬ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع ‪:‬‬

‫́𝐿𝐿‬ ‫𝐿𝐿‬
‫𝐿𝐿 = ́𝐿𝐿‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑆𝑆 ‪𝐺𝐺́ = 𝐺𝐺 +‬‬ ‫→‬ ‫=‬
‫𝑆𝑆 ‪𝐺𝐺́ 𝐺𝐺 +‬‬

‫‪ -۳‬ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ دو ﻓﺎزي ‪:‬‬

‫) ‪ x‬درﺻﺪ ﻣﺎﯾﻊ (‬

‫́𝐿𝐿‬ ‫𝑥𝑥𝑥𝑥 ‪𝐿𝐿 −‬‬

‫𝑥𝑥𝑥𝑥 ‪𝐿𝐿́ = 𝐿𝐿 −‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑆𝑆)𝑥𝑥 ‪𝐺𝐺́ = 𝐺𝐺 + (1 −‬‬ ‫→‬ ‫=‬
‫𝑆𝑆)𝑥𝑥 ‪𝐺𝐺́ 𝐺𝐺 + (1 −‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪46‬‬

‫ﻣﺨﻠﻮط آب و اﻟﮑﻞ ﺣﺎوي ‪ %16‬ﻣﻮﻟﯽ اﻟﮑﻞ در ﯾﮏ ﺳـﺘﻮن ﺳـﯿﻨﯽ دار ﺗﻘﻄﯿﺮ ﻣﯽ ﺷـﻮد ﺑﻪ ﻧﺤﻮي‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﮐﻪ ﻣﺤﺼـﻮل ﺑﺎﻻﯾﯽ ‪ %77‬ﻣﻮﻟﯽ و ﻣﺤﺼـﻮل ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ‪ %2‬ﻣﻮﻟﯽ اﻟﮑﻞ دارد‪ .‬ﻣﺤﺼـﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ داراي ‪%50‬‬
‫ﻣﻮﻟﯽ اﻟﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷــﻮد‪ .‬ﮐﻞ اﻟﮑﻞ ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ ﻣﺤﺼــﻮل ‪ %25‬ﮐﻞ اﻟﮑﻞ ورودي ﺑﻪ ﺳــﺘﻮن را‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ ‪ .‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ ‪ ،‬ﺳﯿﻨﯽ ﺧﻮراك و ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺧﻮراك‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﯾﻊ اﺷﺒﺎع و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ‪ 2‬و ‪ 𝛼𝛼 = 2/5‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫𝑆𝑆 ‪𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 + 𝑊𝑊 +‬‬ ‫𝑆𝑆 ‪𝐹𝐹 = 100 = 𝐷𝐷 + 𝑊𝑊 +‬‬
‫�‬ ‫→‬ ‫�‬
‫𝑠𝑠𝑥𝑥𝑆𝑆 ‪𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 = 𝐷𝐷𝑥𝑥𝐷𝐷 + 𝑊𝑊𝑥𝑥𝑤𝑤 +‬‬ ‫𝑠𝑠‪(100 × 0.16) = 0.77𝐷𝐷 + 0.02𝑤𝑤 + 0.5‬‬
‫𝐹𝐹𝑍𝑍𝐹𝐹‪𝑆𝑆𝑥𝑥𝑠𝑠 = 0.25‬‬ ‫→‬ ‫‪𝑆𝑆 × 0.5 = 0.25 × 100 × 0.16‬‬ ‫→‬ ‫‪𝑆𝑆 = 8‬‬
‫→‬ ‫‪𝐷𝐷 = 13.55 ,‬‬ ‫‪𝑤𝑤 = 78.45‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝐿𝐿 = 𝑅𝑅𝑅𝑅 = 2 × 13.55 = 27.1‬‬
‫→‬ ‫‪𝐺𝐺 = (𝑅𝑅 + 1)𝐷𝐷 = 3 × 13.55 = 40.65‬‬
‫́𝐿𝐿‬ ‫‪𝐿𝐿 − 𝑆𝑆 27.1 − 8‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.47‬‬
‫́𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬ ‫‪40.65‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪47‬‬

 ‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﻮراك ‪:‬‬

‫𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 +‬‬ ‫𝐹𝐹𝑍𝑍 ‪𝑥𝑥𝑤𝑤 −‬‬ ‫𝐷𝐷‬

‫�‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫)‪(I‬‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥𝑊𝑊 ‪𝐹𝐹. 𝑍𝑍𝐹𝐹 = 𝐷𝐷𝑥𝑥𝐷𝐷 +‬‬ ‫𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪𝑍𝑍𝐹𝐹 −‬‬ ‫𝑊𝑊‬
‫→ 𝑐𝑐𝑄𝑄 ‪𝑄𝑄𝑟𝑟 + 𝐹𝐹𝐻𝐻𝐹𝐹 = 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 + 𝑊𝑊𝐻𝐻𝑤𝑤 +‬‬
‫→ 𝑟𝑟𝑄𝑄 ‪𝐹𝐹𝐻𝐻𝐹𝐹 = 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 + 𝑊𝑊𝐻𝐻𝑤𝑤 + 𝑄𝑄𝑐𝑐 −‬‬
‫𝑐𝑐𝑄𝑄‬ ‫𝑟𝑟𝑄𝑄‬
‫‪𝐹𝐹𝐻𝐻𝐹𝐹 = 𝐷𝐷 �𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬‬ ‫� ‪� + 𝑊𝑊 �𝐻𝐻𝑤𝑤 −‬‬
‫𝐷𝐷‬ ‫𝑊𝑊‬
‫𝐹𝐹𝐻𝐻 ‪𝑄𝑄́𝑟𝑟 −‬‬ ‫𝐷𝐷‬
‫→‬ ‫=‬ ‫)‪(II‬‬
‫𝑊𝑊 𝑐𝑐́𝑄𝑄 ‪𝐻𝐻𝐹𝐹 −‬‬

‫𝐹𝐹𝐻𝐻 ‪𝑥𝑥𝑊𝑊 − 𝑍𝑍𝐹𝐹 𝑄𝑄́𝑟𝑟 −‬‬

‫→ )‪→ (I), (II‬‬ ‫=‬
‫𝑐𝑐́𝑄𝑄 ‪𝑍𝑍𝐹𝐹 − 𝑥𝑥𝐷𝐷 𝐻𝐻𝐹𝐹 −‬‬

‫𝑊𝑊𝑥𝑥‬ ‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬ ‫𝑍𝑍‬

‫ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ 𝐹𝐹 |𝐹𝐹 و ́ |𝐷𝐷∆ و ́ |𝑊𝑊∆ روي ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫𝑟𝑟𝑄𝑄‬ ‫𝑐𝑐𝑄𝑄‬ ‫𝐹𝐹𝐻𝐻‬

‫‪ -۱‬ﺑﺨﺎر داغ‬
‫‪ -۲‬ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع‬
‫‪ -۳‬دو ﻓﺎزي‬
‫‪ -۴‬ﻣﺎﯾﻊ ﺟﻮش‬
‫‪ -۵‬ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺮد‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪48‬‬

 ‫روش ﭘﺎﻧﭽﻮن ﺳﺎوارﯾﺖ ‪:‬‬

‫ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﺑﺎﻻ‬

‫𝐺𝐺‬ ‫𝐷𝐷 ‪= 𝐿𝐿𝑛𝑛 +‬‬
‫‪� 𝑛𝑛+1‬‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺𝑛𝑛+1 . 𝑦𝑦𝑛𝑛+1 = 𝐿𝐿𝑛𝑛 . 𝑥𝑥𝑛𝑛 +‬‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪𝑦𝑦𝑛𝑛+1 −‬‬ ‫𝐿𝐿𝐿𝐿‬
‫→‬ ‫=‬ ‫)‪(I‬‬
‫𝑛𝑛𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐷𝐷 −‬‬ ‫‪𝐺𝐺𝑛𝑛+1‬‬

‫= 𝑐𝑐𝑄𝑄 ‪𝐺𝐺𝑛𝑛+1 . 𝐻𝐻𝐺𝐺,𝑛𝑛+1 = 𝐿𝐿𝑛𝑛 . 𝐻𝐻𝐿𝐿,𝑛𝑛 + 𝐷𝐷. 𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬‬

‫𝑐𝑐𝑄𝑄‬
‫‪= 𝐿𝐿𝑛𝑛 . 𝐻𝐻𝐿𝐿,𝑛𝑛 + 𝐷𝐷 �𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬‬ ‫𝑐𝑐́𝑄𝑄𝐷𝐷 ‪� = 𝐿𝐿𝑛𝑛 . 𝐻𝐻𝐿𝐿,𝑛𝑛 +‬‬
‫𝐷𝐷‬
‫𝑐𝑐́𝑄𝑄 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺,𝑛𝑛+1 −‬‬ ‫𝑛𝑛𝐿𝐿‬
‫→‬ ‫=‬ ‫)‪(II‬‬
‫𝑛𝑛‪𝑄𝑄́𝑐𝑐 − 𝐻𝐻𝐿𝐿,‬‬ ‫‪𝐺𝐺𝑛𝑛+1‬‬

‫𝑐𝑐́𝑄𝑄 ‪𝑦𝑦𝑛𝑛+1 − 𝑥𝑥𝐷𝐷 𝐻𝐻𝐺𝐺,𝑛𝑛+1 −‬‬

‫→ ) 𝐼𝐼𝐼𝐼( ‪→ (𝐼𝐼),‬‬ ‫=‬ ‫→‬
‫𝑛𝑛𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐷𝐷 −‬‬ ‫𝑛𝑛‪𝑄𝑄́𝑐𝑐 − 𝐻𝐻𝐿𝐿,‬‬
‫𝐷𝐷𝑥𝑥 ‪𝑦𝑦𝑛𝑛+1 −‬‬ ‫𝑛𝑛𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝐷𝐷 −‬‬
‫=‬
‫𝑛𝑛‪𝐻𝐻𝐺𝐺,𝑛𝑛+1 − 𝑄𝑄́𝑐𝑐 𝑄𝑄́𝑐𝑐 − 𝐻𝐻𝐿𝐿,‬‬

‫𝐷𝐷𝑥𝑥‬ ‫𝑛𝑛𝑥𝑥‬ ‫‪𝑦𝑦𝑛𝑛+1‬‬

‫𝐻𝐻| ‪ 𝐺𝐺𝑛𝑛+1‬و 𝐻𝐻| 𝑛𝑛𝐿𝐿 و ́ |𝐷𝐷∆ روي ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫𝑐𝑐𝑄𝑄‬ ‫𝑛𝑛‪𝐿𝐿,‬‬ ‫‪𝐺𝐺,𝑛𝑛+1‬‬

‫) 𝐷𝐷∆ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪(.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪49‬‬

 ‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ 𝐷𝐷∆ ‪:‬‬

‫𝐷𝐷 ‪𝐺𝐺1 = 𝐿𝐿0 +‬‬

‫𝑐𝑐𝑄𝑄 ‪𝐺𝐺1 𝐻𝐻𝐺𝐺1 = 𝐿𝐿0 𝐻𝐻𝐿𝐿0 + 𝐷𝐷𝐻𝐻𝐷𝐷 +‬‬
‫𝑐𝑐𝑄𝑄‬
‫� 𝐷𝐷 ‪= 𝐿𝐿0 𝐻𝐻𝐿𝐿0 +‬‬ ‫� 𝐷𝐷𝐻𝐻 ‪+‬‬
‫𝐷𝐷‬

‫‪𝐷𝐷𝑄𝑄́𝐶𝐶 = 𝐺𝐺1 𝐻𝐻𝐺𝐺1 − 𝐿𝐿0 𝐻𝐻𝐿𝐿0‬‬

‫‪𝐷𝐷𝑄𝑄́𝐶𝐶 = (𝐿𝐿0 + 𝐷𝐷 )𝐻𝐻𝐺𝐺1 − 𝑅𝑅𝐻𝐻𝐿𝐿0‬‬
‫‪→ 𝑄𝑄́𝐶𝐶 = (𝑅𝑅 + 1)𝐻𝐻𝐺𝐺1 − 𝑅𝑅𝐻𝐻𝐿𝐿0‬‬
‫) ‪𝑄𝑄́𝐶𝐶 = 𝐻𝐻𝐺𝐺1 + 𝑅𝑅(𝐻𝐻𝐺𝐺1 − 𝐻𝐻𝐿𝐿0‬‬

‫𝑎𝑎‬
‫= 𝑅𝑅‬
‫𝑏𝑏‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪50‬‬

 ‫ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﭘﺎﯾﯿﻦ ) 𝑊𝑊∆ ( ‪:‬‬

‫𝑤𝑤 ‪𝐿𝐿�𝑚𝑚 = 𝐺𝐺̅𝑚𝑚+1 +‬‬

‫�‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥𝑊𝑊 ‪𝐿𝐿�𝑚𝑚 . 𝑥𝑥𝑚𝑚 = 𝐺𝐺̅𝑚𝑚+1 . 𝑦𝑦𝑚𝑚+1 +‬‬

‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑦𝑦𝑚𝑚+1 −‬‬ ‫𝑚𝑚�𝐿𝐿‬

‫=‬ ‫)‪(I‬‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝑚𝑚 −‬‬ ‫‪𝐺𝐺̅𝑚𝑚+1‬‬

‫‪𝐿𝐿�𝑚𝑚 . 𝐻𝐻𝐿𝐿�,𝑚𝑚 + 𝑄𝑄𝑟𝑟 = 𝑊𝑊𝐻𝐻𝑤𝑤 + 𝐺𝐺̅𝑚𝑚+1 . 𝐻𝐻𝐺𝐺̅ ,𝑚𝑚+1‬‬

‫𝑟𝑟𝑄𝑄‬
‫‪𝐿𝐿�𝑚𝑚 . 𝐻𝐻𝐿𝐿�,𝑚𝑚 − 𝐺𝐺̅𝑚𝑚+1 . 𝐻𝐻𝐺𝐺̅ ,𝑚𝑚+1 = 𝑤𝑤 �𝐻𝐻𝑤𝑤 −‬‬ ‫�‬
‫𝑤𝑤‬
‫𝑟𝑟́𝑄𝑄 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺̅ ,𝑚𝑚+1 −‬‬ ‫𝑚𝑚�𝐿𝐿‬
‫→‬ ‫=‬ ‫)‪(II‬‬
‫𝑟𝑟́𝑄𝑄 ‪𝐻𝐻𝐿𝐿�,𝑚𝑚 −‬‬ ‫‪𝐺𝐺̅𝑚𝑚+1‬‬

‫𝑟𝑟́𝑄𝑄 ‪𝐻𝐻𝐺𝐺̅ ,𝑚𝑚+1 − 𝑄𝑄́𝑟𝑟 𝐻𝐻𝐿𝐿�,𝑚𝑚 −‬‬

‫→ ) 𝐼𝐼𝐼𝐼( ‪→ (𝐼𝐼),‬‬ ‫=‬
‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑦𝑦𝑚𝑚+1 −‬‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥 ‪𝑥𝑥𝑚𝑚 −‬‬

‫‪𝑦𝑦𝑚𝑚+1‬‬ ‫𝑤𝑤𝑥𝑥‬ ‫𝑚𝑚𝑥𝑥‬

‫̅ 𝐻𝐻| ‪ 𝐺𝐺̅𝑚𝑚+1‬روي ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ � 𝐻𝐻| 𝑚𝑚�𝐿𝐿 و ́ |𝑊𝑊∆ و‬
‫‪𝐺𝐺 ,𝑚𝑚+1‬‬ ‫𝑟𝑟𝑄𝑄‬ ‫𝑚𝑚‪𝐿𝐿,‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪51‬‬

 ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻋﻤﻞ ﭘﺎﯾﯿﻦ ‪:‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ‪:‬‬

‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ را رﺳﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻌﺪ ﻣﺜﻞ روش ﻣﮏ ﮐﯿﺐ از ‪ xD‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻠﮑﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫‪ xw‬رﻓﺘﻪ و ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪52‬‬

 ‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ‪: R min‬‬

‫‪ -۱‬ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﺤﻞ ‪F‬‬

‫‪ -۲‬رﺳﻢ ﺧﻂ ‪ Tie‬ﻋﺒﻮري از ‪ F‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫داده ﻫﺎي ﺗﻌﺎدﻟﯽ‬
‫‪ -۳‬رﺳﻢ ﺧﻂ ‪ x = xD‬و ﻗﻄﻊ دادن آن ﺑﺎ‬
‫اﻣﺘﺪاد ﺧﻂ ‪ Tie‬ﻋﺒﻮري از ‪F‬‬
‫‪ -۴‬ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻼﻗﯽ ‪ ∆Dmin‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫𝑎𝑎‬
‫= 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑅𝑅‬
‫𝑏𝑏‬

‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ‪: Nmin‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺧﻄﻮط ‪ Tie‬رﺳﻢ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪53‬‬

‫ﺧﻮراﮐﯽ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺑﺨﺎر اﺷـﺒﺎع وارد ﯾﮏ ﺑﺮج ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺳـﯿﻨﯽ دار ﻣﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺷـﺪت‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮراك ‪ 100‬ﮐﯿﻠﻮﻣﻮل ﺑﺮ ﺳــﺎﻋﺖ و ﮐﺴــﺮ ﻣﻮﻟﯽ ‪ A‬در ﺧﻮراك ورودي ‪ 50‬درﺻــﺪ ﻣﻮﻟﯽ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻓﺮارﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ 3‬و ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ( ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ‬

‫ب ( ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ ﻫﺎ‬

‫ج ( ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﯽ ﮐﻨﺪاﻧﺴﻮر و رﯾﺒﻮﯾﻠﺮ اﮔﺮ 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑅𝑅‪𝑅𝑅 = 1.5‬‬

‫د ( ﺗﻌﺪاد ﺳﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﺣﺎﻟﺖ 𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑅𝑅‪ 𝑅𝑅 = 1.5‬و ﻣﺤﻞ ﺳﯿﻨﯽ ﺧﻮراك‬
‫�𝑘𝑘𝑘𝑘‬
‫� ‪𝐻𝐻𝐺𝐺 = −2000𝑦𝑦 + 15000‬‬ ‫�𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘‬
‫�𝑘𝑘𝑘𝑘‬
‫� ‪𝐻𝐻𝐿𝐿 = −700𝑥𝑥 + 6000‬‬ ‫�𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪54‬‬

 ‫اﺳﺘﺨﺮاج ) ‪( Extraction‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ‪:‬‬

‫) ﮐﺎﻣﻼ ﻗﺎﺑﻞ اﻣﺘﺰاج (‬ ‫‪ -۱‬ﺟﺎﻣﺪ – ﻣﺎﯾﻊ‬

‫) ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻣﺘﺰاج (‬ ‫‪ -۲‬ﻣﺎﯾﻊ – ﻣﺎﯾﻊ‬
‫)ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻣﺘﺰاج (‬ ‫‪ -۳‬ﮔﺎز – ﻣﺎﯾﻊ‬

‫واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺘﺨﺮاج‬

‫ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد اﺳﺘﺨﺮاج ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻧﻘﺎط ﺟﻮش ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻫﻢ‬

‫‪ -۲‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ دﻣﺎ‬
‫‪ -۳‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺧﻼء‬
‫‪ -۴‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﻠﺰات ﺑﺎ ارزش از ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي رﻗﯿﻖ‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ در اﻧﺘﺨﺎب ﺣﻼل‪:‬‬

‫‪ -۱‬اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺬﯾﺮي ﯾﺎ ‪selectivity‬‬

‫‪ -۲‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ‪ ،‬ﺳﻤﯿﺖ ‪ ،‬اﺷﺘﻌﺎل ﭘﺬﯾﺮي ﮐﻢ‬
‫‪ -۳‬ﻗﯿﻤﺖ‬
‫‪ -۴‬وﯾﺴﮑﻮزﯾﺘﻪ‬
‫‪ -۵‬اﺧﺘﻼف داﻧﺴﯿﺘﻪ ﺣﻼل و ﺧﻮراك‬
‫‪ -۶‬ﻓﺸﺎر ﺑﺨﺎر و ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺠﻤﺎد ﮐﻤﺘﺮ‬
‫‪ -۷‬ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻧﮕﻪ داري و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪55‬‬

 ‫واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬ﺗﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‬

‫‪ -۲‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‬
‫‪ -۳‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻮازي و ﻏﯿﺮ ﻫﻤﺴﻮ‬
‫𝑥𝑥‬ ‫𝑦𝑦‬
‫= 𝑋𝑋‬ ‫= 𝑌𝑌 ‪,‬‬
‫𝑥𝑥 ‪1 −‬‬ ‫𝑦𝑦 ‪1 −‬‬
‫)𝑥𝑥 ‪𝑅𝑅𝑠𝑠 = 𝑅𝑅(1 −‬‬ ‫‪,‬‬ ‫)𝑦𝑦 ‪𝐸𝐸𝑠𝑠 = 𝐸𝐸(1 −‬‬
‫‪𝑅𝑅1 + 𝐸𝐸1 = 𝑅𝑅2 + 𝐸𝐸2‬‬
‫‪𝑅𝑅1 𝑥𝑥1 + 𝐸𝐸1 𝑦𝑦1 = 𝑅𝑅2 𝑥𝑥2 + 𝐸𝐸2 𝑦𝑦2‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪56‬‬

‫ﺧﻮراﮐﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 100‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺷـﺎﻣﺐ ‪ 1‬درﺻـﺪ وزﻧﯽ ﻧﯿﮑﻮﺗﯿﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آب ﺑﺮاي اﺳـﺘﺨﺮاج‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﻧﯿﮑﻮﺗﯿﻦ ﺑـﺎ ‪ 150‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺣﻼل ﻧﻔـﺖ ﺳـــﻔﯿـﺪ در ﯾـﮏ واﺣـﺪ ﺗـﮏ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي ﻣﺘﻘـﺎﻃﻊ وارد ﻣﯽ ﺷـــﻮد‪.‬‬
‫درﺻﺪ ﺟﺪاﺳﺎزي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ ‪ .‬ﺣﻼل ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ‪.( Y=X ) .‬‬
‫→ ‪𝑥𝑥1 = 0.01‬‬ ‫‪𝑋𝑋1 = 0.0101 , 𝑅𝑅𝑠𝑠 = 𝑅𝑅1 (1 − 𝑥𝑥1 ) = 100(1 − 0.01) = 99‬‬
‫‪𝑦𝑦1 = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪𝑌𝑌1 = 0‬‬ ‫‪, 𝐸𝐸𝑠𝑠 = 𝐸𝐸1 (1 − 𝑦𝑦1 ) = 150(1 − 0) = 150‬‬

‫𝑠𝑠𝑅𝑅‬ ‫‪99‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪=−‬‬
‫𝑠𝑠𝐸𝐸‬ ‫‪150‬‬

‫‪0.0101 − 0.00425‬‬
‫= درﺻﺪ اﺳﺘﺨﺮاج → ‪𝑋𝑋2 = 0.00425‬‬ ‫‪= 57.9%‬‬
‫‪0.0101‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪57‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪58‬‬

 ‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺎﯾﻊ – ﻣﺎﯾﻊ‬

‫دو ﻓﺎز ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻣﺘﺰاج‬

‫در ﻧﻘﻄﻪ ‪ ، Plate point‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎده ﺣﻞ ﺷﺪه در دو ﻓﺎز ‪ R‬و ‪ E‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﯽ‪:‬‬

‫ﻧﻘﺎط واﻗﻊ در رﺋﻮس ﻣﺜﻠﺚ ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﺎن ﺟﺰء ﻫﺴﺘﻨﺪ و دو ﺟﺰء دﯾﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻧﻘﺎط واﻗﻊ در روي اﺿﻼع ﻣﺜﻠﺚ ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﺟﺰء ‪ B ، A‬و ‪ C‬را دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ارﺗﻔﺎع ﻫﺎي رﺳﻢ ﺷﺪ از ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ داﺧﻞ ﻣﺜﻠﺚ ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع اﺻﻠﯽ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮع‬
‫درﺻﺪ اﺟﺰاء ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ داﺧﻞ ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺴﺎوي ‪ 100‬درﺻﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪59‬‬

 ‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ ﺣﻼﻟﯿﺖ دو ﻓﺎز ﺣﻼل و ﺧﻮراك در ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه و ﻣﻨﻄﻘﻪ دو ﻓﺎزي ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪𝑇𝑇3 > 𝑇𝑇2 > 𝑇𝑇1‬‬

‫واﺣﺪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺘﺨﺮاج‪:‬‬

‫ﺗﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺸﺎﺑﻪ دو ﻣﺜﻠﺚ‪:‬‬

‫������ 𝑀𝑀𝑍𝑍 ‪𝑦𝑦𝑐𝑐 −‬‬

‫‪𝑀𝑀𝐸𝐸2‬‬
‫=‬ ‫)‪(1‬‬
‫������ 𝐶𝐶𝑥𝑥 ‪𝑍𝑍𝑀𝑀 −‬‬
‫‪𝑀𝑀𝑅𝑅2‬‬
‫‪𝑀𝑀 = 𝑅𝑅2 + 𝐸𝐸2‬‬
‫�‬ ‫𝑐𝑐𝑦𝑦 ‪→ (𝑅𝑅2 + 𝐸𝐸2 )𝑍𝑍𝑀𝑀 = 𝑅𝑅2 𝑥𝑥𝐶𝐶 + 𝐸𝐸2‬‬
‫𝑐𝑐𝑦𝑦 ‪𝑀𝑀. 𝑍𝑍𝑀𝑀 = 𝑅𝑅2 𝑥𝑥𝐶𝐶 + 𝐸𝐸2‬‬
‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪𝑦𝑦𝑐𝑐 − 𝑍𝑍𝑀𝑀 𝑅𝑅2‬‬
‫=‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪𝑍𝑍𝑀𝑀 − 𝑥𝑥𝐶𝐶 𝐸𝐸2‬‬
‫������‬
‫‪𝑀𝑀𝐸𝐸2 𝑅𝑅2‬‬
‫→ ) ‪→ ( 1 ), ( 2‬‬ ‫=‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫������ ‪������2 = 𝑅𝑅2 .‬‬
‫𝐸𝐸𝑀𝑀 ‪𝐸𝐸2 .‬‬ ‫‪𝑀𝑀𝑅𝑅2‬‬
‫������‬
‫‪𝑀𝑀𝑅𝑅2 𝐸𝐸2‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ‪:‬‬

‫‪ -۱‬رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﯽ‬

‫‪ -۲‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ‪ F‬و ‪ ) 𝐸𝐸01‬ﺣﻼل ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ( ﮐﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪𝐹𝐹1‬‬ ‫��������‬
‫‪𝑀𝑀𝐸𝐸01‬‬
‫=‬ ‫������‬
‫‪ -۳‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ‪𝑀𝑀1‬‬
‫‪𝐸𝐸0‬‬ ‫𝑀𝑀‬ ‫𝐹𝐹 ‪1‬‬
‫‪ -۴‬رﺳﻢ ﺧﻂ ‪ Tie‬ﻋﺒﻮري از ‪ 𝑀𝑀1‬و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ‪ 𝐸𝐸1‬و ‪𝑅𝑅1‬‬
‫‪𝑅𝑅1‬‬ ‫���������‬
‫𝑀𝑀‬ ‫‪2 𝐸𝐸02‬‬
‫=‬ ‫�������‬
‫‪ -۵‬وﺻﻞ ﮐﺮدن ‪ B‬ﺑﻪ ‪ 𝑅𝑅1‬و ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﺤﻞ ﻧﻘﻄﻪ ‪ 𝑀𝑀2‬از راﺑﻄﻪ‬
‫‪𝐸𝐸02‬‬ ‫𝑀𝑀‬ ‫‪2 𝐹𝐹1‬‬
‫‪ -۶‬رﺳﻢ ﺧﻂ ‪ Tie‬ﻋﺒﻮري از ‪ 𝑀𝑀2‬و ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﺤﻞ ‪ 𝐸𝐸2‬و ‪𝑅𝑅2‬‬
‫‪ -۷‬اداﻣﻪ دادن ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ 𝑛𝑛𝑥𝑥 ) ﻣﻘﺪار ﺣﻞ ﺷﺪه در ‪ ( R‬ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺧﻮراﮐﯽ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 50‬درﺻﺪ ﭘﯿﺮﯾﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 2000‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم و آب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺣﻼل‬
‫ﮐﻠﺮوﺑﻨﺰن ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﭘﯿﺮﯾﺪﯾﻦ در ﺗﻤﺎس ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺣﻼل ورودي ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮراك ورودي ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﺣﻞ ﻻزم ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ‪ 𝑋𝑋𝑁𝑁𝑃𝑃 = 0.02‬و ﮐﻞ‬
‫ﺣﻼل ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺜﻠﺜﯽ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟزوه ﻋﻣﻠﯾﺎت واﺣد ‪۱‬‬ ‫‪61‬‬