‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﻴﺶداﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬ ‫ﻛﺎﻧﻮن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آﻣﻮزش‬ ‫‪62‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺮد ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﺑﺮد ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ‪ :‬از آنﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد اﻓﻖ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪V 2 sin 2α 2V0 y V0x‬‬
‫‪R= 0‬‬ ‫=‬ ‫)راﺑﻄﻪي ‪(1‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺮد ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ ازراﺑﻄﻪي روﺑﻪرو اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻛﻞ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ از راﺑﻄﻪي ﻛﻞ ‪ R = x = ( V0 cos α) t‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪي ﺑﺮد‪ :‬ﺑﺮد ﻳﻚ ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪي )‪ (1‬ﻣﻘﺪار ‪ sin 2α = 1‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫‪V02‬‬
‫= ‪sin 2α = 1 → α = 45 o ⇒ R max‬‬ ‫‪ α = 45 o‬ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪g‬‬

‫راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﺑﺮد و ارﺗﻔﺎع اوج ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ارﺗﻔﺎع اوج ﺑﻪ ﺑﺮد ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ‪ :‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ راﺑﻄﻪي ‪ H‬و ‪ R‬را ﻧﻮﺷﺘﻪ و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫⎧‬ ‫‪V 2 sin 2 α‬‬

‫‪⎪H = 0‬‬
‫⎪‬ ‫‪2g‬‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬ ‫‪H sin 2 α‬‬ ‫‪sin 2 α‬‬ ‫‪1‬‬
‫⎨‬ ‫⎯‬ ‫⎯‬ ‫⎯‬ ‫⎯‬ ‫⎯‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= tan α‬‬
‫‪⎪ R = V0 sin 2α‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪2‬‬‫‪α‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪α‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪α‬‬ ‫‪4‬‬
‫⎪‬ ‫‪g‬‬
‫⎩‬
‫ﺗﺬﻛﺮ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه دو ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ اوﻟﻴﻪي ﻳﻜﺴﺎن ﻃﻮري ﭘﺮﺗﺎب ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ زواﻳﺎي ﭘﺮﺗﺎب آن دو ﻣﺘﻤﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮد ﻫﺮ دو ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪H′‬‬ ‫‪t′‬‬
‫‪α + α′ = π = 90o ⇒ R = R ′ , s = tan 2 α′ , s = tan α′‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪Hs‬‬ ‫‪ts‬‬
‫ﻳﻚ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻛﻮﺗﺎه از رواﺑﻂ ﭘﺮﺗﺎب ﺗﺤﺖ زاوﻳﻪي ‪ α‬از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‪:‬‬
‫)‪ (C‬ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮﺗﺎﺑﻲ )ﻛﻠﻲ(‬ ‫)‪ (B‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺮﻛﺖ اﻓﻖ )آﻳﻨﻪي اﻓﻘﻲ(‬ ‫)‪ (A‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻗﺎﺋﻢ )آﻳﻨﻪي ﻗﺎﺋﻢ(‬
‫‪ -1‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ زﻣﺎن ﻣﻄﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺮﻛﺖ اﻓﻘﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫‪ -1‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮ روي ﻣﺤﻮر ﻗﺎﺋﻢ )آﻳﻨﻪي ﻗﺎﺋﻢ(‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺷﺘﺎبدار ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺛﺎﺑﺖ ‪ g‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫=‪V‬‬ ‫‪Vx2‬‬ ‫‪+ Vy2‬‬ ‫) ‪= (V0 cos α ) + (−gt + V0 sin α‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -2‬ﺛﺎﺑﺖ ‪Vx = V0 cos α‬‬ ‫⎧‬ ‫‪1 2‬‬
‫‪ -2‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻜﺎن ﻣﻄﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪⎪ y = − 2 gt + (V0 sin α) t‬‬
‫‪x = (V0 cos α) t -3‬‬ ‫⎪‬
‫‪V 2 − V02 = −2gy‬‬ ‫‪ -4‬ﺑﺮد ﺣﺮﻛﺖ‪:‬‬ ‫‪⎨ Vy = −gt + V0 sin α‬‬
‫‪⎪ 2‬‬
‫‪⎪ Vy − V0 sin α = −2gy‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از زﻣﺎن(‪:‬‬ ‫‪ -3‬ﻣﻌﺎدﻟﻪي ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ )راﺑﻄﻪي ‪ x‬و ‪y‬‬ ‫‪2V0x V0y‬‬
‫‪V02 sin 2α‬‬ ‫⎩‬
‫=‪R‬‬ ‫=‬
‫‪− gx 2‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪+ x tan α‬‬ ‫‪ -2‬رواﺑﻂ در ﻧﻘﻄﻪي اوج‬
‫‪2V02 cos 2 α‬‬ ‫⎧‬
‫‪2V02 sin α cos α‬‬ ‫=‪⎪ t‬‬
‫‪V0 y‬‬
‫‪= 0‬‬
‫‪V sin α‬‬
‫=‬ ‫‪ g‬اوج ⎪‬ ‫‪g‬‬
‫‪g‬‬ ‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪V02 y V02 sin 2 α‬‬
‫‪V02‬‬ ‫= ‪⎨H‬‬ ‫=‬
‫= ‪ , R max‬ﻛﻞ ‪= Vo x t‬‬ ‫⎪‬ ‫‪2g‬‬ ‫‪2g‬‬
‫‪= Vmin‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪⎪ V = V x = V0 cos α‬‬
‫اوج ⎪‬
‫⎪‬
‫⎩‬

‫ﭘﺮﺗﺎب ﺗﺤﺖ زاوﻳﻪي ‪ α‬از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬

‫)ﺷﺎﻣﻞ ‪ 6‬زﻳﺮ ﻣﻮﺿﻮع ‪ 15 +‬ﺗﺴﺖ اﻟﮕﻮ(‬

‫)‪(53‬‬ ‫زﻣﺎن رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اوج و زﻣﺎن رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ‬ ‫زﻳﺮﻣﻮﺿﻮع )‪(1‬‬

‫‪ -356‬ﮔﻠﻮﻟﻪاي ﺑﺎ زاوﻳﻪي ‪ 30‬درﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﻓﻖ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از ‪ 2/5‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪي اوج ﻣﻲرﺳﺪ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ اوﻟﻴﻪي ﮔﻠﻮﻟﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺘـﺮ ﺑـﺮ ﺛﺎﻧﻴـﻪ اﺳـﺖ؟‬
‫)ﺳﺮاﺳﺮي رﻳﺎﺿﻲ‪(76-‬‬ ‫) ‪(g = 10m / s 2‬‬
‫‪100 (4‬‬ ‫‪50 (3‬‬ ‫‪10 (2‬‬ ‫‪5 (1‬‬