‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪16 ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪16‬‬

‫(‪z(t)  x(t)y(t)  cos( t)  2sin‬‬ ‫(‪t)  sin(t)  cos( t)sin( t)  2sin‬‬ ‫)‪t)sin(t‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3 ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫)‪z(t)  1 sin( 5 t)  1 sin(  t)  cos (13 t)  cos (19 t‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪T1  2  6‬‬ ‫‪T2  2  6‬‬ ‫‪T3  2  6‬‬ ‫‪T4  2  6‬‬
‫‪5 3 5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪13  3 13‬‬ ‫‪19 3 19‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫گویا با شد‪،‬‬ ‫گویا نبا شد‪ ،‬سیگنالها متناوب نمیبا شند؛ ولی اگر ک سر‬ ‫نكته ‪ :2‬در سیگنالهای ‪ sin  n ، cos  n‬و ‪ ، e j n‬اگر ک سر‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫را تا حد امکان ساده میکنیم؛ سپس صورت کسر برابر دوره‬ ‫سیگنالهای مذکور متناوب هستند و برای محاسبه دوره تناوب آنها‪ ،‬ابتدا کسر‬
‫‪‬‬
‫تناوب اصلی سیگنال خواهد بود‪ ،‬زیرا دوره تناوب باید عددی صحیح باشد‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫کسر ‪ 2‬‬ ‫ر‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬گ یا ‪‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪cos  n , sin  n , e j n‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2‬یرگ یا ‪‬‬ ‫نامتناو‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪3 n‬‬
‫(آزاد ‪)87‬‬ ‫( ‪ x[n]  cos‬برابر است با‪:‬‬ ‫ا لی دنباله )‪ 2‬‬ ‫تست‪ :‬دوره تناو‬
‫‪7‬‬
‫‪14 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪7 )1‬‬
‫حل‪:‬‬

‫مثال‪ :‬دوره تناو سیگنال ‪ x(t)  sin t  cos t‬را بهدست آورید‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪T‬‬
‫متناوب خواهد بود ( ‪ ‬ثابتی حقیقی)‪.‬‬ ‫نكته ‪ :3‬اگر )‪ x(t‬با دوره تناوب اصلی ‪ T‬متناوب باشد‪ ،‬آنگاه )‪ x( t‬با دوره تناوب اصلی‬
‫‪‬‬

‫با ‪T‬‬ ‫)‪ x(t‬متناو‬ ‫با ‪T‬‬ ‫)‪ x( t‬متناو‬

‫‪‬‬

‫نكته ‪ :4‬اگر ]‪ x[n‬با دوره تناوب اصلللی ‪ N‬متناوب باشللد‪ ،‬آنگاه ]‪ x (m) [n‬با دوره تناوب اصلللی ‪ mN‬متناوب خواهد بود (‪ m‬عددی طبیعی)‪.‬‬
‫منظور از ]‪ ، x (m) [n‬سیگنال گسترده شده با ضریب ‪ m‬میباشد‪.‬‬

‫با ‪N‬‬ ‫]‪ x[n‬متناو‬ ‫با ‪mN‬‬ ‫]‪ x (m) [n‬متناو‬

‫‪N‬‬
‫را تا حد‬ ‫نكته ‪ :5‬اگر ]‪ x[n‬با دوره تناوب ا صلی ‪ N‬متناوب با شد‪ ،‬آنگاه ]‪ x[mn‬متناوب ا ست و برای محا سبه دوره تناوب ا صلی آن‪ ،‬ابتدا ک سر‬
‫‪m‬‬
‫امکان ساده کرده‪ ،‬سپس صورت کسر برابر دوره تناوب اصلی ]‪ x[mn‬خواهد بود‪.‬‬

‫با ‪N‬‬ ‫]‪ x[n‬متناو‬ ‫کسر ‪N‬‬ ‫ر‬ ‫]‪ x[mn‬متناو با‬
‫‪m‬‬

‫(آزاد ‪)02‬‬ ‫تست‪ :‬با ت جه به دنبالههای ]‪ x1[n‬و ]‪ ، x2[n‬دوره تناو ]‪ x[n]  x1[2n]  x2[n‬برابر کدام است‬
‫‪x1[n]  , , ,1, , ,1, , ,1, ‬‬ ‫‪x2[n]  1, , , , ,1, , , , ,1, ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪15 )4‬‬ ‫‪5 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫حل‪:‬‬

‫‪a‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪j n2‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫یک کسر گویا و تا حد امکان سادهشده است)‪ .‬اگر ‪ a‬و ‪ b‬هر دو‬ ‫نكته ‪ :201‬سیگنالهای ) ‪ cos( n 2‬و ) ‪ sin( n 2‬و ‪ e b‬متناوبند (‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫فرد باشند‪ ،‬دوره تناوب این سیگنالها برابر ‪ 2b‬و در غیر این صورت برابر ‪ b‬خواهد بود‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪ a , b‬هر دو فرد ‪‬‬ ‫‪N  2b‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪j n2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪cos( n2 ) , sin( n2 ) , e b‬‬ ‫‪‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫ر ‪‬‬ ‫در یر ای‬ ‫‪Nb‬‬
‫‪‬‬
‫استثناء‪:‬‬

‫‪0‬‬
 
)09 ‫(آزاد‬ ‫ دوره تناو آن چقدر است‬، x[n]  cos ( n 2 ) ‫ر متناو ب دن سیگنال‬ ‫ در‬:‫تست‬
8
.‫) متناو نیست‬4 N  16 )3 N  4 )2 N  8 )1
:‫حل‬

:‫معرفی سه سیگنال مهم‬

 |t |
t t 1 , |t |  T t t 1  , |t |  2 T
rect         , tri         2 T
2T 2T  , o.w 2T 2T 
 , o.w

   
 sinc(t)dt  1  sinc(t) dt    sinc t dt   sinc(t)
2
, , 2
dt  1


.‫ متناوب است‬T ‫ با دوره تناوب‬x(t)   z(t  mT) ‫ به فرم کلی‬x(t) ‫ هر سیگنال‬:6 ‫نكته‬
m 


x(t)   z(t  mT) T ‫با‬ ‫ متناو‬x(t)
m 

19
 :‫توصیف‬

x(t)   z(t  mT)    z(t  2 T)  z(t  T)  z(t)  z(t  T)  z(t  2T)  
m  m  2 m  1 m m 1 m 2

:‫اثبات‬

x(t)   z(t  mT)    z(t  2 T)  z(t  T)  z(t)  z(t  T)  z(t  2 T)  
m 

x(t  T)   z(t  T  mT)    z(t  3 T)  z(t  2 T)  z(t  T)  z(t)  z(t  T)  
m 

:‫مثال‬

 
t  3m
x(t)   z(t  mT)     x(t)
2
      t 2 6     t 2 3     2t     t 2 3     t 2 6   
m m

:‫حالت زمانگسسته‬


 6t n
)80 ‫(آزاد‬ ‫کدام است‬  e ‫ دوره تناو ا لی سیگنال پی سته‬:‫تست‬
n 
1
.‫) متناو نیست‬4 1 )3 )2 6 )1
6
:‫حل‬


‫ برابر کدام گزینه است‬x(t)   e (t 2 n) ‫ دوره تناو سیگنال‬:‫مثال‬
2

n

.‫) متناو نیست‬4 3 )3 2 )2 1 )1

11
 ‫حل‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪x(t) ‬‬ ‫نكته ‪ :202‬اگر سیگنال زمانگسسته )‪ f (m‬با دوره تناوب ‪ M‬متناوب باشد‪ ،‬آنگاه سیگنال )‪ x(t‬به فرم کلی )‪ f (m) z(t  mT‬‬
‫‪m ‬‬
‫با دوره تناوب ‪ M  T‬متناوب خواهد بود‪.‬‬

‫‪‬‬
‫‪x(t) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪f (m) z(t  mT‬‬ ‫با ‪M  T‬‬ ‫)‪ x(t‬متناو‬
‫‪m ‬‬

‫‪‬‬
‫‪ x(t) ‬را بررسی نمایید‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫ب دن سیگنال )‪(1) m (t  2m‬‬ ‫مثال‪ :‬متناو‬
‫‪m ‬‬
‫حل‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x(t) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪f (m) z(t  mT) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪( 1) m (t  2m)    (t  4)  (t  2)  (t)  (t  2)  (t  4)  ‬‬
‫‪m ‬‬ ‫‪m ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪t‬‬
‫‪ x2 (t) ‬و )‪ x 3 (t)  x1(t)  x2 (t‬باشد‪ ،‬آنگاه‪( :‬سراسری ‪)02‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x1(t) ‬و )‪cos t 2  (t  k‬‬ ‫‪‬‬ ‫تست‪ :‬اگر )‪cos  (t  k‬‬
‫‪3‬‬
‫‪k ‬‬ ‫‪k ‬‬
‫‪ x1(t) )2‬متناو و )‪ x2 (t‬و )‪ x 3 (t‬نامتناو میباشند‪.‬‬ ‫‪ x1(t) )1‬و )‪ x2 (t‬متناو و )‪ x 3 (t‬نامتناو است‪.‬‬
‫‪ )4‬هیچکدام متناو نیستند‪.‬‬ ‫‪ )3‬هر سه سیگنال متناو هستند‪.‬‬
‫‪12‬‬
 :‫حل‬
 
t k
x1(t)   3 cos  (t  k)   cos 3  (t  k)
k  k 

 
x 2 (t)   cos t 2   (t  k)   cos k 2  (t  k)
k  k 


‫ در یک دوره تناوب‬x(t)   z(t  mT) ‫محاسبه سیگنال‬
m 


‫ در یک دوره تناو با کدام رابطه قابل بیان است‬x(t)   e (t 2k) u(t  2k) ‫ سیگنال‬:‫مثال‬
k 
 
x(t)   e (t 2k) ,  t  2 )2 x(t)   e  (t 2k) ,  t  2 )1
k k 

e2  t
.‫) خروجی نامحدود میگردد‬4 x(t)  ,  t  2 )3
e2  1
:‫حل‬
 
x(t)   e (t 2m) u(t  2m)   z(t  mT) , z (t)  e  t u(t) , T  2
m  m 

x(t)   e(t 2m) u(t  2m)    e(t 4) u(t  4)  e (t 2) u(t  2)  e  t u(t)  e (t 2) u(t  2)  e (t 4) u(t  4)  
m m2 m1 m m1 m2

 t 2  x(t)    e(t 4)  e(t 2)  e t   e(t 2m)

m2 m1 m m
13
 (e2 )   (e2 ) 1
 e2  e2   t
 x(t)  e  t  (e2 ) m  e  t 
1  e2
 e t    e
1  e2  e2  1 
, t 2
m 

‫سیگنالهای زوج و فرد‬

x(t)  x(t) x(t)  x( t)

x(t)    x e (t)  x o (t)
2 2
x e (t) x o (t)

x(t)  x(  t) x(t)  x( t)

x e (t)  ev  x(t)   , x o (t)  od  x(t)  
2 2
*

 x  f ( t)   x  f (t) 
‫ زو‬x  f (t)  
 ?
 x  f (t)   x  f (t) 

 x  f ( t)    x  f (t) 

‫ فرد‬x  f (t)   ?
 x  f (t)    x  f (t) 

:‫مثال‬

.‫ قسمت زو و قسمت فرد ای سیگنال را رسم نمایید‬.‫ در شکل زیر نشان داده شده است‬x(t) ‫ سیگنال‬:‫مثال‬

14
 ‫نكته ‪ :7‬اگر )‪ x(t‬یا ]‪ x[n‬فرد باشد‪ ،‬داریم‪:‬‬

‫‪a‬‬
‫)‪ x(t‬فرد‬ ‫‪x( )  x o ( ) ‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪a x(t) dt ‬‬
‫‪m‬‬
‫]‪ x[n‬فرد‬ ‫‪x[ ]  x o [ ] ‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x[n] ‬‬
‫‪n  m‬‬

‫نكته ‪ :8‬اگر )‪ x(t‬یا ]‪ x[n‬زوج باشد‪ ،‬داریم‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫)‪ x(t‬زو‬ ‫) ( ‪x( )  x e‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪a x(t) dt  2‬‬ ‫‪x(t) dt‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫]‪ x[n‬زو‬ ‫] [ ‪x[ ]  x e‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪‬‬ ‫] [‪x[n]  2  x[n]  x‬‬
‫‪n  m‬‬ ‫‪n‬‬

‫نكته ‪ :9‬ضرب دو سیگنال زوج و همچنین ضرب دو سیگنال فرد‪ ،‬سیگنالی زوج میبا شد و ضرب یک سیگنال زوج در یک سیگنال فرد‪ ،‬فرد‬
‫خواهد بود‪.‬‬

‫زو ‪ ‬زو ‪ ‬زو‬ ‫‪،‬‬ ‫زو ‪ ‬فرد ‪ ‬فرد‬ ‫‪،‬‬ ‫فرد ‪ ‬فرد ‪ ‬زو‬

‫‪15‬‬
‫نكته ‪ :10‬اگر سیگنال دلخواه )‪ x(t‬برای ‪ t ‬برابر صفر باشد‪ ،‬آنگاه میتوان )‪ x(t‬را از روی )‪ x e (t‬یا )‪ x o (t‬با استفاده از روابط زیر بهدست‬
‫آورد‪:‬‬
‫‪2 x e (t) , t ‬‬ ‫‪2 x o (t) , t ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x(t)  , t ‬‬ ‫‪x(t)   x e ( ) , t ‬‬ ‫‪,‬‬ ‫? ‪x(t)  ‬‬ ‫‪, t‬‬
‫‪‬‬ ‫‪, t‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪, t‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫اثبات‪:‬‬
‫)‪x(t)  x(  t‬‬
‫‪x e (t) ‬‬
‫‪2‬‬

‫)‪x(t)  x(  t‬‬
‫‪x o (t) ‬‬
‫‪2‬‬

‫ت ست‪ x e [n] :‬ق سمت زو تابع ]‪ x[n‬در شکل زیر ن شان داده شده ا ست‪ .‬اگر برای ‪ n ‬دا شته با شیم ‪ x[n] ، x[n] ‬کدام یک از‬
‫(سراسری ‪)77‬‬ ‫شکلهای زیر است‬

‫‪)4‬‬ ‫‪)3‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫‪)1‬‬

‫‪16‬‬
 ‫سیگنالهای مختلط‬

x(t)  a(t)  jb(t) , a(t)  Re  x(t)  , b(t)  Im  x(t) 

x*(t)  a(t)  jb(t)

x(t)  x* (t) x(t)  x* (t)

Re  x(t)  , Im  x(t) 
2 2j

x(t)  r(t)e j(t) , r(t)  x(t) , (t)  x(t)

x* (t)  r(t)e j(t)

2
x(t)  x(t)  x* (t)

 b(t) 
x(t)  r(t)  a 2 (t)  b2 (t) , x(t)  (t)  Arc tan  
 a(t) 

:‫سیگنال حقیقی‬

:‫سیگنال موهومی‬

t 1 t
‫شکل‬ ‫سیگنالها و همچنی‬ ‫ شکل ای‬.‫ مفرو ضند‬z(t)     ‫ و‬y(t)      j  (t) ‫ و‬x(t)  t2e j3t ‫ سیگنالهای‬:‫مثال‬
2 2
.‫مزدو آنها را رسم نمایید‬
:‫حل‬

17