‫ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯿﺎنﺗﺮم رﯾﺎﺿﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ‪ - ١‬ﺗﺮم اول ‪٩٢-٩٣‬‬

‫∑‬ ‫∞‬
‫‪١‬‬
‫ﮐﻪ در آن ‪ e‬ﻋﺪد ﻧﭙﺮ اﺳﺖ ﯾﮏ ﺳﺮی ﻫﻤﮕﺮا اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار آن را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال ‪ .١‬اﻟﻒ( ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﺳﺮی‬
‫‪n=١‬‬
‫‪en‬‬
‫∑‬‫∞‬
‫‪١‬‬
‫را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ب( ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﯾﺎ واﮔﺮاﯾﯽ ﺳﺮی‬
‫‪n=١‬‬
‫‪cosh n‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪∑ ١‬‬ ‫∞‬

‫ﯾﮏ ﺳﺮی ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺑﺎ ﻗﺪر ﻧﺴﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺟﺰﺋﯽ اﯾﻦ ﺳﺮی‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‬ ‫‪n‬‬
‫ﺣﻞ‪ .‬اﻟﻒ( ﺳﺮی‬
‫‪e‬‬ ‫‪n=١‬‬
‫‪e‬‬
‫) ‪١/e(١ − (١/e)n‬‬
‫= ‪sn‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪١ − ١/e‬‬
‫‪١/e‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫اﺳﺖ‪ ١٠) .‬ﻧﻤﺮه(‬ ‫=‬ ‫ﭼﻮن دارﯾﻢ ‪ ، < ١‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻓﻮق و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﺮی ﻫﻤﮕﺮا اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار ﺣﺪ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪١ − ١/e‬‬ ‫‪e−١‬‬ ‫‪e‬‬
‫ب( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن ﺟﻤﻼت ﺳﺮی‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان از آزﻣﻮن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬دارﯾﻢ‬
‫‪١‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬
‫<‪٠‬‬ ‫‪= n‬‬ ‫≤‬ ‫‪.‬‬
‫‪cosh n‬‬ ‫‪e + e−n‬‬ ‫‪en‬‬
‫∑‬‫∞‬
‫‪١‬‬ ‫∑‬‫∞‬
‫‪٢‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﻫﻤﮕﺮا اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﮕﺮاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻃﺒﻖ آزﻣﻮن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‪ ،‬ﺳﺮی‬ ‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺴﻤﺖ اﻟﻒ‪ ،‬ﺳﺮی‬
‫‪n=١‬‬
‫‪cosh n‬‬ ‫‪n=١‬‬
‫‪en‬‬
‫)‪ ١٠‬ﻧﻤﺮه(‬

‫‪١‬‬
 ‫∑‬
‫∞‬
‫ﯾﮏ ﺳﺮی ﻫﻤﮕﺮای ﻣﻄﻠﻖ و } ‪ {bn‬دﻧﺒﺎﻟﻪای ﻫﻤﮕﺮا ﺑﻪ ﻋﺪد ‪ ℓ ̸= ٠‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮای ﻫﺮ ‪،n ∈ N‬‬ ‫ﺳﺌﻮال ‪ .٢‬اﻟﻒ( ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪an‬‬
‫‪n=١‬‬
‫‪.bn ̸= ٠‬‬
‫|‪|ℓ‬‬ ‫|‪٣|ℓ‬‬
‫‪.‬‬ ‫< | ‪< |bn‬‬ ‫اﻟﻒ( ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺪد ‪ N ∈ N‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺮای ﻫﺮ ‪،n ≥ N‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬
‫∑‬‫∞‬
‫‪an‬‬
‫ﻫﻤﮕﺮای ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب( ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﺳﺮی‬
‫‪b‬‬
‫‪n=١ n‬‬

‫|‪|ℓ‬‬
‫= ‪ ϵ‬ﻋﺪد ‪ N ∈ N‬وﺟﻮد دارد‬ ‫ﺣﻞ‪ .‬اﻟﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮض ‪ ℓ = limn bn‬و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﺪ ﯾﮏ دﻧﺒﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ‪> ٠‬‬
‫‪٢‬‬
‫ﮐﻪ‬
‫‪∀n ∈ N,‬‬ ‫‪n ≥ N ⇒ |bn − ℓ| < ϵ‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ |‪ ،||bn | − |ℓ|| ≤ |bn − ℓ‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‬

‫|‪|ℓ‬‬
‫‪∀n ≥ N,‬‬ ‫= ‪||bn | − |ℓ|| ≤ |bn − ℓ| < ϵ‬‬
‫‪٢‬‬
‫و از آﻧﺠﺎ‬
‫|‪|ℓ‬‬ ‫|‪|ℓ‬‬
‫‪−‬‬ ‫< |‪< |bn | − |ℓ‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬
‫ﮐﻪ از آن ﻧﺎﻣﺴﺎوی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ۵) .‬ﻧﻤﺮه(‬
‫∑‬ ‫∑‬‫∞‬
‫∞ و‬‫‪n=١‬‬ ‫‪|a‬‬‫‪n‬‬ ‫|‬ ‫ﺳﺮی‬ ‫دو‬ ‫ﺑﺮای‬ ‫ﺣﺪی‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫از‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﮕﺮا‬ ‫ب( )راه اول( ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮض‪ ،‬ﺳﺮی | ‪|an‬‬
‫‪n=١‬‬
‫∑‬‫∞‬
‫‪an‬‬
‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‬ ‫| |‬
‫‪n=١‬‬
‫‪bn‬‬
‫| ‪| abnn‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪lim‬‬ ‫‪= lim‬‬ ‫=‬
‫∞→‪n‬‬ ‫| ‪|an‬‬ ‫| ‪n→∞ |bn‬‬ ‫|‪|ℓ‬‬
‫∑‬
‫∞‬
‫‪an‬‬ ‫∑‬‫∞‬
‫‪an‬‬
‫ﻫﻤﮕﺮای ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻫﻤﮕﺮا و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﺮی‬ ‫ﮐﻪ ﻋﺪدی ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ آزﻣﻮن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺣﺪی‪ ،‬ﺳﺮی | |‬
‫‪b‬‬
‫‪n=١ n‬‬ ‫‪n=١‬‬
‫‪bn‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫|‪|ℓ‬‬
‫‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬ ‫<‬ ‫و ﯾﺎ‬ ‫)راه دوم( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺴﻤﺖ )اﻟﻒ(‪ ،‬ﻋﺪد ‪ N ∈ N‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺮای ﻫﺮ ‪< |bn | ،n ≥ N‬‬
‫| ‪|bn‬‬ ‫|‪|ℓ‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪an‬‬ ‫‪٢‬‬
‫‪∀n ≥ N,‬‬ ‫|‬ ‫| ‪| < |an‬‬
‫‪bn‬‬ ‫|‪|ℓ‬‬

‫∑‬‫∞‬
‫‪an‬‬ ‫∑‬‫∞‬
‫‪٢‬‬ ‫∑‬‫∞‬
‫ﻧﯿﺰ ﻫﻤﮕﺮاﺳﺖ‪.‬‬ ‫و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‪ ،‬ﺳﺮی | |‬ ‫و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﺮی | ‪|an‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺳﺮی | ‪|an‬‬
‫‪n=١‬‬
‫‪bn‬‬ ‫‪n=١‬‬
‫|‪|ℓ‬‬ ‫‪n=١‬‬
‫∑‬‫∞‬
‫‪an‬‬
‫ﻫﻤﮕﺮای ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‪ ١٠) .‬ﻧﻤﺮه(‬ ‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﺮی‬
‫‪b‬‬
‫‪n=١ n‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺳﺌﻮال ‪ .٣‬اﻟﻒ( ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ‪ f‬ﺑﺎ ﺿﺎﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺑﺮ ‪ R‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ x‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪e −١−x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x ̸= ٠‬‬
‫= )‪f (x‬‬ ‫‪x٢‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x=٠‬‬
‫‪٢‬‬
‫ب( ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ ‪ c > ٠‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ‪.ec = ١ + c + c٢‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬اﻟﻒ( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﯾﯽ و ﻫﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪای‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ g١‬ﺑﺎ ﺿﺎﺑﻄﻪ )‪ g١ (x) = ex − (x + ١‬ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ ‪R‬‬
‫)‪ex − (x + ١‬‬
‫در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ ﻣﺨﺮج ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ‪ f‬ﺑﺮ }‪R − {٠‬‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺎ ﺿﺎﺑﻄﻪ‬
‫‪x٢‬‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ٧) .‬ﻧﻤﺮه(‬
‫اﮐﻨﻮن ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ در ‪ x = ٠‬را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ‪ x ̸= ٠‬ﺑﺎ ﺷﺮط ‪ |x| < ١‬دارﯾﻢ‬
‫∞∑‬
‫‪ex − ١ − x ١‬‬ ‫‪xn‬‬
‫‪−١−x‬‬ ‫‪١‬‬
‫|‬ ‫| = | ‪−‬‬ ‫!‪n=٠ n‬‬
‫| ‪−‬‬
‫‪x٢‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪x٢‬‬ ‫‪٢‬‬
‫∑‬
‫∞‬
‫‪xn−٢‬‬ ‫‪١‬‬
‫| =‬ ‫| ‪−‬‬
‫‪n=٢‬‬
‫!‪n‬‬ ‫‪٢‬‬
‫∑‬
‫∞‬
‫‪xn−٢‬‬
‫| =‬ ‫|‬
‫‪n=٣‬‬
‫!‪n‬‬
‫∑‬
‫∞‬
‫‪xn−٣‬‬
‫| |‪= |x‬‬ ‫|‬
‫‪n=٣‬‬
‫!‪n‬‬
‫∑‬
‫∞‬
‫‪|x|n−٣‬‬ ‫∑‬‫∞‬
‫‪١‬‬ ‫‪۵‬‬
‫|‪≤ |x‬‬ ‫|‪< |x‬‬ ‫) ‪= |x|(e −‬‬
‫‪n=٣‬‬
‫!‪n‬‬ ‫‪n=٣‬‬
‫!‪n‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫= )‪ ،limx→٠ f (x‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ f‬در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪٨) .‬‬ ‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ limx→٠ |f (x) − | = ٠‬و از آﻧﺠﺎ )‪= f (٠‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٢‬‬
‫ﻧﻤﺮه(‬

‫ب( )راه اول( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﺑﻊ ‪ f‬در ﻗﺴﻤﺖ )اﻟﻒ(‪،‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪e٣ − ۴‬‬
‫= )‪f (٠) = < ١ < f (٣‬‬
‫‪٢‬‬ ‫‪٩‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ‪ f‬ﺑﺮ ﺑﺎزه ]‪ [٠, ٣‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻀﯿﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﯿﺎﻧﯽ‪ ) c ∈ (٠, ٣) ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ (c > ٠‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬
‫‪ec − ١ − c‬‬
‫و ﯾﺎ ‪.ec = ١ + c + c٢‬‬ ‫‪ f (c) = ١‬و از آﻧﺠﺎ ‪= ١‬‬
‫‪c٢‬‬
‫)راه دوم( ﺗﺎﺑﻊ ‪ g‬ﺑﺎ ﺿﺎﺑﻄﻪ ‪ g(x) = ex − ١ − x − x٢‬ﺑﺮ ‪ R‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دارﯾﻢ‬
‫و ‪g(١) = e − ٣ < ٠‬‬ ‫‪g(٣) = e٣ − ١٣ > ٠‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ‪ g‬ﺑﺮ ]‪ [١, ٣‬و اﯾﻨﮑﻪ ‪ ،g(١)g(٣) < ٠‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﻀﯿﻪ ﺑﻮﻟﺘﺴﺎﻧﻮ‪ c ∈ (١, ٣) ،‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬
‫‪ ١٠) .g(c) = ec − ١ − c − c٢ = ٠‬ﻧﻤﺮه(‬

‫‪٣‬‬