‫تمرینات منتخب فصل ‪3‬‬

‫ذره آزادي را در نظر بگيريد كه در يك بعد حركت مي كند و تابع موج آن در زمان صفر بصورت زير‬
‫داده شده است‪ .‬محتمل ترين مقدار تكانه اين ذره را بدست اوريد‪ 𝛼 .‬يك عدد حقيقي است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫𝛼‬ ‫‪4‬‬ ‫‪𝛼 2‬‬
‫𝑥 ‪𝑖𝑘0 𝑥 − 2‬‬
‫= ‪𝜓 𝑥, 0‬‬ ‫𝑒‬ ‫𝑒‬
‫𝜋‬
 ‫داريم‪:‬‬
‫𝜕‬
‫‪𝑝 = −𝑖ℏ‬‬
‫𝑥𝜕‬

‫∞‬
‫𝜕‬
‫𝑥 ∗ 𝜓 𝑥𝑑 ‪< 𝑝 > = න‬‬ ‫‪−𝑖ℏ‬‬ ‫)𝑥(𝜓‬
‫∞‪−‬‬ ‫𝑥𝜕‬

‫‪𝜕 𝑖𝑘0𝑥−𝛼𝑥 2‬‬ ‫𝛼‬

‫‪𝑖𝑘0 𝑥− 2 𝑥 2‬‬
‫𝑒‬ ‫‪2‬‬ ‫𝑒)𝑥𝛼 ‪= (𝑖𝑘0 −‬‬
‫𝑥𝜕‬
‫ازاينرو‪ ،‬برای مقدار چشم داشتی خواهيم داشت‪:‬‬

‫∞‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫∞‬ ‫∞‬

‫𝛼‬ ‫‪4‬‬ ‫𝛼‬
‫‪−𝑖𝑘0 𝑥− 2 𝑥 2‬‬ ‫𝛼‬ ‫‪4‬‬ ‫𝛼‬
‫‪𝑖𝑘0 𝑥− 2 𝑥 2‬‬ ‫𝛼‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−𝛼𝑥 2‬‬ ‫‪2‬‬
‫𝑥𝑑 ‪< 𝑝 > = −𝑖ℏ න‬‬ ‫𝑒‬ ‫𝑥𝛼 ‪𝑖𝑘0 −‬‬ ‫𝑒‬ ‫‪= −𝑖ℏ‬‬ ‫𝑒 ‪{න 𝑖𝑘0‬‬ ‫‪+න‬‬ ‫𝑥𝛼‪−𝛼𝑥 𝑒 −‬‬
‫∞‪−‬‬ ‫𝜋‬ ‫𝜋‬ ‫𝜋‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬
‫∗𝜓‬ ‫𝑥‬ ‫𝑥 𝜓‬
 ‫داريم‪:‬‬
‫∞‬
‫‪2‬‬ ‫𝜋‬
‫= 𝑥𝛼‪න 𝑑𝑥𝑒 −‬‬
‫∞‪−‬‬ ‫𝛼‬

‫∞‬
‫‪2‬‬
‫‪න 𝑑𝑥𝑥𝑒 −𝛼𝑥 = 0‬‬
‫∞‪−‬‬

‫پس مقدار چشم داشتی تکانه می شود‪:‬‬

‫𝛼‬ ‫𝜋‬
‫‪< 𝑝 > = −𝑖ℏ‬‬ ‫𝑘𝑖‬ ‫‪= ℏ𝑘0‬‬
‫𝛼 ‪𝜋 0‬‬
 ‫براي اينكه تابع موج زير بهنجار باشد‪ ،‬ضريب ‪ A‬و ‪ B‬چقدر بايد باشند‪.‬‬

‫𝐴‬ ‫𝑎≤𝑥≤‪0‬‬
‫{= 𝑥 𝜓‬
‫𝑥𝐵‬ ‫𝑎‪𝑎 ≤ 𝑥 ≤ 2‬‬

‫می دانيم تابع موج بايد حتما پيوسته باشد‪ .‬ازاينرو‪ ،‬پيوستگی آن را در مرز مشترک يعنی ‪ x=a‬بررسی می کنيم‪.‬‬

‫𝐴‬
‫‪𝜓𝑥→𝑎− = 𝜓𝑥→𝑎+‬‬ ‫= 𝐵 → 𝑎𝐵 = 𝐴 →‬
‫𝑎‬
‫شرط بهنجارش‪:‬‬
‫∞‬ ‫‪0‬‬ ‫𝑎‬ ‫𝑎‪2‬‬ ‫∞‬ ‫𝑎‪2 𝑥 3 2‬‬ ‫‪2 8𝑎 3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫𝑎‪2‬‬
‫𝑥𝑑 ‪2‬‬
‫𝐵‬ ‫𝐴‬ ‫𝑎‬ ‫𝐴‪10‬‬
‫‪1=න‬‬ ‫𝑥 𝜓‬ ‫‪= න 0𝑑𝑥 + න 𝐴2 𝑑𝑥 + න‬‬ ‫‪𝐵2 𝑥 2 𝑑𝑥 + න 0𝑑𝑥 = 𝐴2 𝑎 +‬‬ ‫‪ቚ = 𝐴2 𝑎 + 2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬
‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫‪0‬‬ ‫𝑎‬ ‫𝑎‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫𝑎‬ ‫𝑎‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫= 𝐴‬ ‫=𝐴→‬ ‫= 𝐵‪,‬‬
‫𝑎‪10‬‬ ‫𝑎‪10‬‬ ‫𝑎‪𝑎 10‬‬
 ‫تابع موج زير را در نظر بگيريد‪:‬‬

‫‪𝛼 1/4 −𝛼𝑥 2‬‬

‫‪Ψ 𝑥 =( ) 𝑒 2‬‬
‫𝜋‬
‫مقادير >‪ <x‬و >‪ <x^2‬را حساب کنيد‪.‬‬

‫مقادير >‪ <p^2‬و ‪ <p>^2‬را بدست اوريد‪.‬‬

 ‫محاسبه مقدار چشم داشتی عملگر مکان‪:‬‬
‫∞‬
‫∗‬
‫∞ 𝛼‬ ‫‪−‬‬
‫‪𝛼𝑥 2‬‬
‫‪−‬‬
‫‪𝛼𝑥 2‬‬
‫‪<𝑥 >=න‬‬ ‫= 𝑥 𝜓𝑥 𝑥 𝜓𝑥𝑑‬ ‫‪න 𝑑𝑥𝑒 2 𝑥𝑒 2 = 0‬‬
‫∞‪−‬‬ ‫∞‪𝜋 −‬‬

‫محاسبه مقدار چشم داتشی عملگر مربع مسافت‪:‬‬

‫∞‬
‫∞ 𝛼‬ ‫‪−‬‬
‫‪𝛼𝑥 2‬‬
‫‪−‬‬
‫‪𝛼𝑥 2‬‬ ‫∞ 𝛼‬ ‫‪2‬‬ ‫𝛼‬ ‫𝛼𝑑‬ ‫∞‬
‫‪2‬‬
‫= 𝑥 𝜓 ‪< 𝑥 2 > = න 𝑑𝑥𝜓 ∗ 𝑥 𝑥 2‬‬ ‫= ‪න 𝑑𝑥𝑒 2 𝑥 2 𝑒 2‬‬ ‫= ‪න 𝑑𝑥𝑒 −𝛼𝑥 𝑥 2‬‬ ‫𝑥𝛼‪(− ) න 𝑒 −‬‬
‫∞‪−‬‬ ‫∞‪𝜋 −‬‬ ‫∞‪𝜋 −‬‬ ‫𝜋‬ ‫∞‪𝑑𝑥 −‬‬
‫𝜋‬
‫𝛼‬

‫𝛼‬ ‫𝑑‬ ‫𝜋‬ ‫𝛼‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫= > ‪< 𝑥2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫𝜋‬ ‫‪3‬‬ ‫=‬
‫𝜋‬ ‫𝛼‪d‬‬ ‫𝛼‬ ‫𝜋‬ ‫𝛼‪2‬‬
‫‪2𝛼 2‬‬
 ‫محاسبه مقدار چشم داتشی عملگر تکانه‪:‬‬

‫∞‬
‫𝜕‬ ‫∞ 𝛼‬ ‫𝛼‬
‫‪−2𝑥2‬‬
‫𝛼‬
‫‪− 2 𝑥2‬‬
‫𝑥 ∗ 𝜓 𝑥𝑑 ‪< 𝑝 > = −𝑖ℏ න‬‬ ‫= 𝑥 𝜓‬ ‫𝑒𝑥𝑑 ‪න‬‬ ‫𝑒 𝑥𝛼‬ ‫‪=0‬‬
‫∞‪−‬‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫∞‪𝜋 −‬‬

‫محاسبه چشم داشتی مربع عملگر تکانه‪:‬‬

‫∞‬
‫‪𝜕2‬‬ ‫∞ 𝛼‬ ‫𝛼‬
‫‪− 2 𝑥2‬‬
‫𝛼‬
‫‪−2𝑥2‬‬
‫<‬ ‫‪𝑝2‬‬ ‫=>‬ ‫∗ 𝜓 𝑥𝑑 ‪−ℏ න‬‬
‫‪2‬‬ ‫𝑥‬ ‫‪𝜓 𝑥 = −ℏ‬‬‫‪2‬‬ ‫𝑒𝑥𝑑 ‪න‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫𝑒) 𝑥 𝛼 ‪(−𝛼 +‬‬
‫∞‪−‬‬ ‫‪𝜕𝑥 2‬‬ ‫∞‪𝜋 −‬‬

‫داريم‪:‬‬

‫∞‬
‫‪2‬‬ ‫𝜋‬
‫‪න‬‬ ‫𝑥𝛼‪𝑑𝑥𝑒 −‬‬ ‫=‬
‫∞‪−‬‬ ‫𝛼‬
‫∞‬
‫‪−𝛼𝑥 2‬‬
‫∞ 𝜕‬ ‫‪2‬‬ ‫𝜋 ‪𝜕 𝜋 1‬‬
‫𝑒 ‪න 𝑑𝑥𝑥 2‬‬ ‫‪=−‬‬ ‫𝑒𝑥𝑑 ‪න‬‬ ‫𝑥𝛼‪−‬‬
‫‪=−‬‬ ‫=‬
‫∞‪−‬‬ ‫∞‪𝜕𝛼 −‬‬ ‫‪𝜕𝛼 𝛼 2 𝛼 3‬‬
 𝛼 𝜋 𝛼2 𝜋 𝛼 𝛼ℏ2
< 𝑝2 >= −ℏ2 −𝛼 + 2
= −ℏ −𝛼 + =
𝜋 𝛼 2 𝛼3 2 2
‫اگر 𝑏𝑎𝑃 را احتمال يافتن ذره در بازه 𝑏 ≤ 𝑥 ≤ 𝑎 در نظر بگيريم‪ .‬نشان دهيد که‬

‫𝑏𝑎𝑃𝑑‬
‫)𝑡 ‪= 𝐽 𝑎, 𝑡 − 𝐽(𝑏,‬‬
‫𝑡𝑑‬

‫واحد چگالی جريان چيست؟‬

 ‫از رابطه پيوستگی داريم‪:‬‬

‫از طرفين رابطه در بازه ‪ a<=x<=b‬انتگرال می گيريم‪:‬‬

‫𝑏 𝜕‬ ‫𝑏‬
‫𝜕‬ ‫𝜕‬ ‫𝜕‬
‫‪න 𝑃 𝑥, 𝑡 𝑑𝑥 + න‬‬ ‫)𝑡 ‪𝑗 𝑥, 𝑡 = 0 → 𝑃𝑎𝑏 𝑥, 𝑡 + 𝑗 𝑏, 𝑡 − 𝑗 𝑎, 𝑡 = 0 → 𝑃𝑎𝑏 𝑥, 𝑡 = 𝑗 𝑎, 𝑡 − 𝑗(𝑏,‬‬
‫𝑎 𝑡𝜕‬ ‫𝑎‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑡𝜕‬ ‫𝑡𝜕‬

‫در واقع اين رابطه می گويد احتمال يافتن در يک بازه اختالف جريان شار ورودی منهای شار خروجی است‪.‬‬
 ‫رابطه چگالی جريان برای مساله سه بعدی بصورت زير است‪:‬‬

‫‪ℏ‬‬
‫))𝑥(𝜓𝛻)𝑥( ∗ 𝜓(𝑚𝐼 = 𝑗‬
‫𝑚‬

‫‪ℏ‬‬ ‫∗‬
‫𝑖‬ ‫‪ℏ‬‬ ‫‪2‬‬
‫𝑖‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫𝜓 𝑚𝐼 = 𝑗‬ ‫𝜓 𝑚𝐼 = 𝜓 𝐷𝛻‬ ‫= 𝐷𝛻‬ ‫= 𝐷𝛻𝑖 𝑚𝐼 𝜓‬ ‫))𝐷(𝑒𝑅(𝛻 ‪𝜓 2‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪ℏ‬‬ ‫𝑚‬ ‫‪ℏ‬‬ ‫𝑚‬ ‫𝑚‬