Algebra 7kl Arefieva Bel 2022

. . ÇÔË’¼¹· . £.
¦ÇÊÉÁ·
ÊÎÔ¸ÄÒ »·Æ·ÃÅ½ÄÁ »ÂÖ 7 ÁÂ·È·

ÜÈÉ·ÄÅÜ ·ºÊÂÓÄ·À ÈÖÇÔ»ÄÖÀ ·»ÊÁ·ÍÒ
¾ ¸¼Â·ÇÊÈÁ·À ÃÅ¹·À Ä·¹ÊÎ·ÄÄÖ
¶ÅÉÎÍ¶Ã¶
¢ÃÇÈÓÆÇÈ¸¶Â ¶ºÉÀ¶ÌÑ
¦ÓÇÅÉ·ÁÀ »Á¶ÆÉÇÒ
2-¼ ¹Ò»·ÄÄ¼, ¹ÒÆÇ·ÜÂ¼Ä·¼ »·ÆÅÜÄ¼Ä·¼
£ÄÈÁ «¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·» 2022
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

ª¡ 512(075.3=161.3)
¡ 22.14Ö721
80
¦¼Ç·ÁÂ·» ¾ ÇÊÈÁ·À ÃÅ¹Ò £. ¢. Á¹¶Ã¶¸¶¿
§ÔÍÔÄ¾¼ÄÉ
Á·Ë¼»Ç· ¹ÒÏÔÀÏ·À ·Âº¼¸ÇÒ ·¸·ÇÅÄÒ ÄË·ÇÃ·ÍÒ Ã¼Ì·ÄÁ·-Ã·ÉÔÃ·ÉÒÎÄ·º·
Ë·ÁÊÂÓÉÔÉ· ¼Â·ÇÊÈÁ·º· »¾ÖÇ½·ÜÄ·º· ÜÄ¹¼ÇÈÉÔÉ· (»ÅÁÉ·Ç Ë¾Á·-Ã·ÉÔÃ·-
ÉÒÎÄÒÌ Ä·¹ÊÁ ÆÇ·Ë¼È·Ç . . »ÃÕÎ- ÆÑ¸»Ì)
ISBN 978-985-03-3771-9 © ÇÔË’¼¹· . ., ¦ÇÊÉÁ· . £., 2017

© ÇÔË’¼¹· . ., ¦ÇÊÉÁ· . £., 2022,
È· ¾ÃÖÄ¼ÄÄÖÃ
© Âº·Ä·¹· ¤. £., Æ¼Ç·ÁÂ·» Ä· ¸¼Â·-
ÇÊÈÁÊÕ ÃÅ¹Ê, 2022
© Ë·ÇÃÂ¼ÄÄ¼. ª¦ «¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·»,
2022

¬´ÁÂÙÁÏÓ ÅÓÀ¾¿´ÅÁ¾!
¦· ºÔÉ·À ÁÄ¾¼ ¹Ò Æ·ÎÄÖÍ¼ ¹Ò¹ÊÎ·ÍÓ Ç·¾»¾¼Â Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ,

ÖÁ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ·Âº¼¸Ç·. ÔÉ· Ä·¹ÊÁ· ¹Ò¹ÊÎ·¼ ·Æ¼Ç·ÍÒ ¾ Ç·¾-
Ä·ÈÉ·ÀÄÒÃ Ã·ÉÔÃ·ÉÒÎÄÒÃ ·¸’¼ÁÉ·Ã.
¡Äº· ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ Î·ÉÒÇÅÌ Ç·¾»¾¼Â·Ü, ÁÅ½ÄÒ ¾ ÖÁÌ Æ·-
»¾ÖÂÖ¼ÍÍ· Ä· Æ·Ç·ºÇ·ËÒ, »¾¼ ¹Ò ÈÊÈÉÇÔÄ¼Í¼ Ä·ÈÉÊÆÄÒÖ ÜÃÅÜ-
ÄÒÖ ·¸·¾Ä·ÎÔÄÄ:
— ¾·»·ÄÄ Ä· Æ·ÜÉ·ÇÔÄÄ¼ »ÂÖ Æ·»ÇÒÌÉÅÜÁ »·
¹Ò¹ÊÎÔÄÄÖ ÄÅ¹·º· Ã·ÉÔÇÒÖÂÊ;
— ÄÅ¹Ò ÉÔ·ÇÔÉÒÎÄÒ Ã·ÉÔÇÒÖÂ Ã¼É·»Ò ÖºÅ
ÆÇÒÃÖÄ¼ÄÄÖ;
— ·Âº·ÇÒÉÃÒ;
— ¹·½ÄÒÖ ÆÇ·¹ÂÒ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ;
— ·ÈÄÅÜÄÒÖ ÆÇÒÁÂ·»Ò ¾ Ç·ÏÔÄÄÖÃ Æ·»Ç·¸Ö¾-
ÄÒÃ ·ÆÈ·ÄÄ¼Ã Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄ·ÈÍ »¾¼ÖÄÄÖÜ;
— ¹ÊÈÄÒÖ ÆÒÉ·ÄÄ ¾·»·ÄÄ;
— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ Ç·¸ÅÉÒ Ü ÁÂ·È¼;
— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ »·Ã·ÏÄÖÀ Ç·¸ÅÉÒ;
— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ Æ·ÜÉ·ÇÔÄÄÖ;
* — ¾·»·ÄÄ Æ·¹ÒÏ·Ä·À ÈÁÂ·»·Ä·ÈÍ.
¡Å½ÄÒ Ç·¾»¾¼Â ¹ÊÎÔ¸Ä·º· »·Æ·ÃÅ½ÄÁ· ¾·Á·ÄÎ¹·¼ÍÍ· Ç·¾-

»¾¼Â·Ã «¦Ç·ÁÉÒÎÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ·», «ÒÄÁÅ¹·Ö È·Ã··ÍÔÄÁ·»,
«·ÀÃ·ÂÓÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ·». ª Ì ¹Ò ·»ÏÊÁ·¼Í¼ ¾·»·ÎÒ Ä· ÆÇÒ-
ÃÖÄ¼ÄÄ¼ Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ Ü Ç·¾Ä·ÈÉ·ÀÄÒÌ º·ÂÄ·Ì ½ÒÍÍÖ, Æ¼Ç·ÂÁ
Æ·ÉÇ·¸·¹·ÄÄÖÜ »· ¾·È¹·¼ÄÄÖ ÉÔ·ÇÔÉÒÎÄ·º· Ã·ÉÔÇÒÖÂÊ ÆÇ·Á-
ÉÒÎÄÒÖ ¾·»·ÄÄ »ÂÖ È·Ã·ÆÇ·¹¼ÇÁ, · É·ÁÈ·Ã· ¾·»·ÎÒ »ÂÖ ÉÒÌ,
ÌÉÅ ¾·Ì·ÆÂÖ¼ÍÍ· Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ·À.
·»·ÉÁÅ¹ÒÖ Ã·ÉÔÇÒÖÂÒ »· »·Æ·ÃÅ½ÄÁ· (ÉÇÔÄ·½ÅÇÒ,
ÉÔÈÉÒ, ÉÇÔÄÇÅ¹·ÎÄÒÖ Á·ÄÉÇÅÂÓÄÒÖ Ç·¸ÅÉÒ, ºÈÉ·ÇÒÎÄÒÖ
¾¹¼ÈÉÁ ¾·»·ÎÒ ÆÇ·ÁÉÒÎÄ·º· ¾Ã¼ÈÉÊ) ÃÅ½Ä· ·»ÏÊÁ·ÍÓ Ä·
È·ÀÍ¼ https://eior.by (·»¾ÄÒ ÄË·ÇÃ·ÍÒÀÄ·-·»ÊÁ·ÍÒÀÄÒ ÇÔ-
ÈÊÇÈ), ¹Ò¸Ç·ÜÏÒ Ü Ã¼ÄÕ «Âº¼¸Ç·, 7 ÁÂ·È».
·»·¼Ã ÆÅÈÆ¼Ì·Ü!

½ÄÁÄÂÈ 1
®¯°¬¢ª¹ ¤ ª¯°¨¹ª¸©
³º¨¸© ¬§¤´¸§©
§ 1. ¥ÆÇÃ¹ÁÐ » Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À

Ó¹ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊ
1.1. Ä·À»¾Í¼ ÆÂÅÏÎÊ Á¹·»Ç·É·, »·Ü½ÒÄÖ ÈÉ·-
Ç·ÄÒ ÖÁÅº· ÇÅÜÄ·: ·) 5 ÈÃ; ¸) 0,1 ÈÃ.
1.2. Ä·À»¾Í¼ ·¸’Ã ÁÊ¸·, »·Ü½ÒÄÖ Á·ÄÉ· ÖÁÅº·
ÇÅÜÄ·: ·) 2 »Ã; ¸) 0,1 Ã.
1.3. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü ¶3 ¶2, ¹¼»·-
ÕÎÒ, ÏÉÅ: ·) ¶ — ÆÇ·¹ÂÓÄÒ »ÇÅ¸; ¸) ¶ — ·»-
ÃÅÜÄÒ ÂÁ; ¹) ¶ = 0.
ÂÖ ·¸·¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾»·¸ÒÉÁÊ Ä¼Á·ÂÓÁÌ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÌ
ÃÄÅ½ÄÁ·Ü ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÕÍÓ Æ·ÄÖÍÍ¼ ÈÉÊÆ¼Ä.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¥ÆÇÃ¹ÁÁÒ ¿¾Ç a » Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ

Ã´¾´»ËÏ¾´À n, ¸ÅÂÓÏÒÃ ¾· 1, Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¾»·¸Ò-
É·Á n ÃÄÅ½ÄÁ·Ü, ÁÅ½ÄÒ ¾ ÖÁÌ ÇÅÜÄÒ a:
n Ä´»ÂÙ
· = ·
·
·
…
·.
n
´¿ n = 1, ÆÂ a1 = a. ¶n — ÈÉÊÆ¼ÄÓ,
¤·ÆÇÒÁÂ·», 24 = 2
2
2
2. ¶ — ·ÈÄÅ¹·
¢Á ¶ Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ ´ÅÁÂ¶´½ ÈÉÊÆ¼Ä,
ÅÆÇÃ¹Á, ÂÁ n — Ã´¾´»ËÏ¾´À n — Æ·Á·¾ÎÒÁ
ÅÆÇÃ¹Á. ÈÉÊÆ¼Ä
¡·¸ »Á´½ÅÊ »Á´ËÑÁÁ¹ ÅÆÇÃ¹-
Á (Á·¸ Ç»¶¹ÅÊ ¿¾ Ç ÅÆÇÃ¹ÁÐ), ÉÇÔ¸· ¾Ä·ÀÈÍ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÌ ÃÄÅ½ÄÁ·Ü.
¤·ÆÇÒÁÂ·», 43 = 4
4
4 = 64 (4 — ·ÈÄÅ¹· ÈÉÊÆ¼-
Ä, 3 — Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä, 64 — ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä);

¨ÉÊÆ¼ÄÓ ¾ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ ÍÔÂÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã 5
56 = 5
5
5
5
5
5 = 15 625 (5 — ·ÈÄÅ¹· ÈÉÊÆ¼Ä,
6 — Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä, 15 625 — ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä).
ÔÉ·ÁÈ·Ã· ÖÁ ÄÏÒÖ »¾¼ÖÄÄ (ÈÁÂ·»·ÄÄ¼, ÃÄÅ-
½·ÄÄ¼, ·»ÄÃ·ÄÄ¼, »¾ÖÂ¼ÄÄ¼), »¾¼ÖÄÄ¼ Ü¾¹Ö»¾¼ÄÄÖ Ü
ÈÉÊÆ¼ÄÓ Ã·¼ È¹·¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ.
¤Á½¾ØÏ½Ç ÎÏÐÌÂÊÂÆ
Ä ½ÁÊËÈÙÇ½¿ØÉ ½ÎÊË¿½É
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾»·¸ÒÉ·Á »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·-
¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã:
24
26 = (2
2
2
2)
(2
2
2
2
2
2) =
= 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 = 210.
£Å½Ä· ¾·Ü¹·½ÒÍÓ, ÏÉÅ 24
26 = 24 + 6 = 210. ¦Ç·¹Ö-
»¾Ã ºÔÉÒÖ Ç·¾¹·½·ÄÄ Ü ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
n разоў m разоў n + m разоў
= = =
па азначэнні па ўласцівасці па азначэнні
ступені множання ступені
ÉÇÒÃ·Â Ã¹ÄÌÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:
ÃÄÏ ÀÁÂº´ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸-

ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À ´ÅÁÂ¶´
»´ÅÆ´¹ÊÊ´ Ä´Á¹½Ì´½, ´ Ã´¾´»- an
a m = an + m
ËÏ¾ ÅÆÇÃ¹Á¹½ Å¾¿´¸´ÒÊÊ´.
¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:
ÅÆÇÃ¹ÁÐ ¿¾Ç ÀÂºÁ´ »´ÃÅ´ÊÐ

Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ »¸´µÏÆ¾Ç ÅÆÇÃ¹Á¹½ an + m = an
a m
» ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À.
¤·ÆÇÒÁÂ·», 211 = 24
27.

6 ¤´»¸»¹¿ 1
¡ÄÂÈÙ ÎÏÐÌÂÊÂÆ Ä ½ÁÊËÈÙÇ½¿ØÉ ½ÎÊË¿½É

§·¾ºÂ¼»¾Ã »¾¼ÂÓ »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ
·ÈÄÅ¹·Ã, Ä¼ ÇÅÜÄÒÃ ÄÊÂÕ:
28 26 = (2
2
2
2
2
2
2
2) (2
2
2
2
2
2) =
2
2
2
2
2
2
2
2
= = 2
2 = 22.
2
2
2
2
2
2
£·¼Ã: 28 26 = 28 − 6 = 22. ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·É-
ÇÒÃ·¼Ã: n разоў
n разоў m разоў
= = =
па азначэнні па азначэнні
ступені скароцім дроб m разоў ступені
ÉÇÒÃ·Â ¸ÄÇ·ÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ÃÄÏ ¸»Ó¿¹ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´-
À ´ÅÁÂ¶´ »´ÅÆ´¹ÊÊ´ Ä´Á¹½Ì´½, ´ ´¸ Ã´¾´»ËÏ¾´
ÅÆÇÃ¹Á ¸»Ó¿À´·´ ´¸ÁÀ´¹ÊÊ´ Ã´¾´»ËÏ¾ ÅÆÇÃ¹Á
¸»¹¿ÐÁ¾´.
¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:
ÅÆÇÃ¹ÁÐ ¿¾Ç ÀÂºÁ´ »´ÃÅ´ÊÐ
an a m = an m ,
Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ ¸»¹¿ ÅÆÇÃ¹Á¹½ »
´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À. an m = an a m ,
a z 0; n * m
¤·ÆÇÒÁÂ·», 26 = 210 24.
®ÏÐÌÂÊÙ ÎÏÐÌÂÊ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¹ÒÇ·¾ (32)4. ¶ºÅ ÃÅ½Ä· ÆÇ·ÎÒÉ·ÍÓ
É·Á: «Î·Í¹ÇÉ·Ö ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÂÁÊ ÉÇÒ Ü Á¹·»Ç·Í¼» ·¸Å
«Î·Í¹ÇÉ·Ö ÈÉÊÆ¼ÄÓ »ÇÊºÅÀ ÈÉÊÆ¼Ä ÂÁÊ ÉÇÒ». ¡Å-
Ç·ÉÁ· º·¹ÅÇ·ÍÓ: «ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÈÉÊÆ¼Ä».
ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾·ÆÈ¹·ÕÍÓ: (¶n)m — º·-
¹ÅÇ·ÍÓ: «ÅÆÇÃ¹ÁÐ ¾ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã m ÅÆÇÃ¹Á ÂÁÊ a ¾
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã n».

¦· ·¾Ä·ÎÔÄÄ ÈÉÊÆ¼Ä ·ÉÇÒÃ·¼Ã: (32)4 = 32

32
32
32 = 32 + 2 + 2 + 2 = 38. ©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã, (32)4 = 38.
ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ Ã·¼Ã:
m разоў m разоў
= = =
па азначэнні ступені
ÉÇÒÃ·Â ÆÄÑÊÒÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ÃÄÏ Ù»¶Ó¸»¹ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á Ù ÅÆÇÃ¹ÁÐ
´ÅÁÂ¶´ ÅÆÇÃ¹Á »´ÅÆ´¹ÊÊ´ Ä´Á¹½- (¶n)m = anm
Ì´½, ´ Ã´¾´»ËÏ¾ Ã´ÀÁ´º´ÒÊÊ´.
¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:
ÅÆÇÃ¹ÁÐ ¿¾Ç ÀÂºÁ´ »´ÃÅ´ÊÐ Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ ÅÆÇÃ¹Á,
´ÅÁÂ¶´ Ó¾Â½ — Æ´¾Å´À´ ÅÆÇÃ¹ÁÐ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», 46 = (42)3. anm = (¶n)m

®ÏÐÌÂÊÙ ÁÄÂÈ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¹ÒÇ·¾ (2 3)4. ÈÄÅ¹· ºÔÉ·À ÈÉÊÆ¼-
Ä ÇÅÜÄ· 2 3, É·ÃÊ Æ· ·¾Ä·ÎÔÄÄ ÈÉÊÆ¼Ä ·ÉÇÒ-
Ã·¼Ã: (2 3)4 = (2 3)
(2 3)
(2 3)
(2 3) = 2
2
2
2 =
2
2
2
2 3 3 3 3
= = 24 34.
3
3
3
3
¦Ç·¹Ö»¾Ã ºÔÉÒÖ Ç·¾¹·½·ÄÄ Ü ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
n разоў n разоў

ступені множання n разоў ступені
ÉÇÒÃ·Â Ë´Ê¶ÄÆÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ÅÆÇÃ¹ÁÐ ¸»¹¿ ÄÂÙÁ´ ¸»¹¿
( a b )n = a n b n ,
ÅÆÇÃ¹Á¹½ ¸»Ó¿À´·´ ¸»¹¿Ð-
Á¾´ » ÆÏÀ º´ Ã´¾´»ËÏ¾´À. b≠0

8 ¤´»¸»¹¿ 1
¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:

ÃÄÏ ¸»Ó¿¹ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ Ã´¾´»ËÏ-
¾´À ÀÂºÁ´ Ã´¸»Ó¿ÊÐ ´ÅÁÂ¶Ï ÅÆÇÃ¹Á¹½ ´ÆÄÏ-
À´ÁÏ ¶ÏÁ¾ Ç»¶¹ÅÊ Ù ÆÇÒ º ÅÆÇÃ¹ÁÐ.
¤·ÆÇÒÁÂ·»,
an bn = (a b)n, b ≠ 0
124 34 = (12 3)4 = 44 = 256.
®ÏÐÌÂÊÙ ÄÁ½¾ØÏÇÐ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¹ÒÇ·¾ (2
3)4. ÈÄÅ¹· ºÔÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä
ÇÅÜÄ· 2
3, É·ÃÊ Æ· ·¾Ä·ÎÔÄÄ ÈÉÊÆ¼Ä ·ÉÇÒÃ·¼Ã:
(2
3) 4 = (2
3)
(2
3)
(2
3)
(2
3) = (2
2
2
2)
(3
3
3
3) = 24
34.
ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ Ã·¼Ã:
n разоў n разоў n разоў
= = =
ступені множання ступені
ÉÇÒÃ·Â ÃÓÆÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ÅÆÇÃ¹ÁÐ »¸´µÏÆ¾Ç ÄÂÙÁ´ »¸´-
µÏÆ¾Ç ÅÆÇÃ¹Á¹½ ÀÁÂºÁ¾´Ù » (¶
b)n = an
bn
ÆÏÀ º´ Ã´¾´»ËÏ¾´À.
¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:
ÃÄÏ ÀÁÂº´ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ Ã´¾´»-

ËÏ¾´À ÀÂºÁ´ Ã´ÀÁÂºÏÊÐ ´ÅÁÂ¶Ï ÅÆÇÃ¹Á¹½ ´Æ-
ÄÏÀ´ÁÏ ¶ÏÁ¾ Ç»¶¹ÅÊ Ù ÆÇÒ º ÅÆÇÃ¹ÁÐ.
¤·ÆÇÒÁÂ·»,
4 4
an
bn = (¶
b)n
24
1
2 = 2
12 = 1 4
= 1.

»Á´ËÑÁÁ¹ ÅÆÇÃ¹Á ¿¾Ç

» Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À
1. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- a) 3

3
3
3 = 34; 3 — ·ÈÄÅ¹·
Æ¼Ä ¾»·¸ÒÉ·Á Ä·¾·¹Í¼ ·È- ÈÉÊÆ¼Ä, 4 — Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊ-
ÄÅ¹Ê Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä: Æ¼Ä;
·) 3
3
3
3; ¸) (−3)
(−3)
(−3) = (−3)3; −3 —
¸) (−3)
(−3)
(−3); ·ÈÄÅ¹· ÈÉÊÆ¼Ä, 3 — Æ·Á·¾-
ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä;
¹) 12
12 ; 2
º) 0
0
0
0
0.
¹) 12
12 = 12 ; 12 —
·ÈÄÅ¹· ÈÉÊÆ¼Ä, 2 — Æ·Á·¾-
ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä;
º) 0
0
0
0
0 = 05; 0 — ·È-
ÄÅ¹· ÈÉÊÆ¼Ä, 5 — Æ·Á·¾ÎÒÁ
ÈÉÊÆ¼Ä.
2. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊ- ·) 0,34 = 0,3

0,3
0,3
0,3 =
Æ¼Ä: = 0,0081;
·) 0,34; ¸) (−5)5 = (−5)
(−5)
(−5)
¸) (−5)5; (−5)
(−5) = −3125;
3
¹) 32 . ¹)
2
3
= 32
32
32 = 278 .
3
¸´µÏÆ´¾ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À
3. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 52

54 = 52 + 4 = 56;
Æ¼Ä ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊÆ¼Ä¼À: 3
5
3
6
3
5+6
3
11
·) 52
54; ¸)
3
5

3 6

;
¸)
7

7
=
7
=
7 ;
7 7 ¹) m10
m15 = m10 + 15 = m25;
¹) m10
m15; º) a8
a. º) ¶8
a = a8 + 1 = a9.
4. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·- ·) 47 = 42 + 5 = 42

45;
¸ÒÉÁÊ ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó ÈÉÊÆ¼- ¸) k12 = k9 + 3 = k9
k3;
Ä¼À ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
¹) n3 = n2 + 1 = n2
n1 = n2
n.
·) 47; ¸) k12; ¹) n3.

10 ¤´»¸»¹¿ 1
»¹¿Ð ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À
5. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 520 514 = 520 − 14 = 56;

Æ¼Ä »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À: 2
9
2
5
2
9–5
2
4
·) 520 514; ¸)
2
9

2
5

;
¸)
7

7
=
7
=
7 ;
7 7 ¹) m18 m15 = m18 − 15 = m3;
¹) m18 m15; º) a12 a. º) a12 a = a12 − 1 = a11.
6. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·) 47 = 410 − 3 = 410 43;

»¾¼Â ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó »¾¹ÕÌ ¸) k12 = k13 − 1 = k13 k1 = k13 k;
ÈÉÊÆ¼Ä¼À ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
¹) n3 = n20 − 17 = n20 n17.
·) 47; ¸) k12; ¹) n3.
¥ÆÇÃ¹ÁÐ ÅÆÇÃ¹Á
7. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) (52)3 = 52

3 = 56;
Æ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À: ¸) (m4)6 = m4
6 = m24;
·) 5 ¹ÒÇ·¾ (52)3; ¹) (a6)n = a6
n = a6n.
¸) m ¹ÒÇ·¾ (m4)6;
¹) a ¹ÒÇ·¾ (a6)n.
8. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 93 = (32)3;

Æ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 32 ¹ÒÇ·¾: ¸) 97 = (32)7;
·) 93; ¸) 97; ¹) 81. ¹) 81 = (32)2.
¥ÆÇÃ¹ÁÐ ¸»¹¿
9. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ 2
4
24
n
= 73
3 n
»¾¼Â ÈÉÊÆ¼Ä¼À ÈÉÊÆ¼ÄÓ: ·) 5

=
54
; ¸)
7 n
;
4 n 7 7
·) 52 ; ¸) 73 ; ¹) kc . ¹)
c
k
c7
= 7.
k
10. ·ÆÏÒÍ¼ »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼- ·) 104 54 = (10 5)4 = 24 = 16;

Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä
¾Ä·À»¾Í¼ Ö¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼: ¸) 215 75 = (21 7)5 = 35 = 243;
10
·) 104 54; ¸) 215 75 ; 2010 20
20 10
¹)
1010
=
10 10
= 2 = 1024.
¹) .
1010

¥ÆÇÃ¹ÁÐ »¸´µÏÆ¾Ç
11. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·) (3

5)3 = 33
53;
¾»·¸ÒÉÁÊ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ÈÉÊÆ¼ÄÓ: ¸) (3
a)8 = 38
a8;
·) (3
5)3; ¸) (3
a)8; ¹) (c
d)n. ¹) (c
d)n = cn
dn.
12. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊ- ·) 0,58

28 = (0,5
2)8 = 18 = 1;
Æ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¸) 253
0,43 = (25
0,4)3 =
¾Ä·À»¾Í¼ Ö¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼:
= 103 = 1000;
·) 0,58
28; ¸) 253
0,43;
2 7 2 7
7
¹) 3
2 7
.
7
¹) 3

3
= 3
3 7
=2 =
3 = 128.
ªÈÉ·Ä·¹Í¼ ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ¹ÒÇ·¾·Ã:

1) am
an; 2) (ab)n; 3) (am)n; 4) an
bn; 5) an bn; 6) an am —
Ì ÃÅÜÄÒÃ Ì·Ç·ÁÉ·ÇÒÈÉÒÁ·Ã: ·) ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾»·¸ÒÉÁÊ;
¸) ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã; ¹) ¾»·-
¸ÒÉ·Á ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã; º) ÈÉÊ-
Æ¼ÄÓ ÈÉÊÆ¼Ä; ») »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã;
¼) »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã.
1.4. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾, Ä·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·Á·¾-

ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 64; ¸) (2,4)10; ¹) a15; º) (2b)3.
1.5. ¶ÁÃ »¾¼ÖÄÄ¼Ã ÃÅ½Ä· ¾·ÃÖÄÍÓ ¾»·¸ÒÉ·Á ·»-
ÄÅÂÓÁ·¹ÒÌ ÃÄÅ½ÄÁ·Ü? ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ºÔÉÊ ¾·Ã¼ÄÊ:
·) 5
5
5; ¸) 2
2
2
2
2 ;
3 3 3 3 3
¹) 0,1
0,1
0,1
0,1.
1.6. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä; Ä·-
¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) d
d
d
d
d; ¸) (2x)
(2x)
(2x)
(2x);
¹) (a + b)
(a + b); º) b
b
b .
4 4 4
12 ¤´»¸»¹¿ 1
1.7. ¶ÁÖ ÃÄÅ½ÄÁ ¸Ê»ÊÍÓ Ê ¾»·¸ÒÉÁÊ, Á·Â

¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÍÓ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä? ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ-
»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) 34; ¸) a7; ¹) (−x)5;
º) (8b)3; ») (m − n)2; ¼) (Ç + d)3.
1.8. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ¹ÒºÂÖ» ÈÉÊÆ¼-
Ä. ¤·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 8m; ¸) (−2y)4; ¹) 3
x9;
º) (a + b)4; ») x3 − y3; ¼) (17a)8.
1.9. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 3 Ê ÆÖÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä; ¸) ÈÃ·Ö ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÂÁÊ 0,5; ¹) a
Ü ÈÉÊÆ¼Ä m; º) ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁ·Ü c d Ê ¹ÅÈÓÃ·À ÈÉÊÆ¼-
Ä; ») 8 Ê Æ¼ÇÏ·À ÈÉÊÆ¼Ä; ¼) ÁÊ¸ ÈÊÃÒ ÂÁ·Ü x y.
1.10. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ÂÁÊ 10 ÂÁ:
·) 1000; ¸) 100 000; ¹) 10 000 000.
1.11. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·È-
ÄÅ¹·À a:
·) a
a; ¸) a
a
a
a
a; ¹) a
a
a2.
·) 8; ¸) 32; ¹) 64; º) 256.
¤·¾·¹Í¼ Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä.
1.13. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 43; ¸) (−3)4; ¹) (−2)5;
3 2 4
º) 3 ;
5 ») 2 1 ;
3 ¼) 1 ;
2
3 2
½) (0,5) ; ¾) (−0,02) ; ) (−0,1)5.
1.14. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¹ÒÂÎÒ-
Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 42; ¸) −42; ¹) (−4)2;
º) 53; ») −53; ¼) (−5)3.

1.15. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:

·) −78 78; ¸) (−3)10 310; ¹) 94 −96;
º) (−1)12 1; ») (−2)3 8; ¼) (−0,6)5 0.
ÃÅ½Ä· ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ Æ·Ç·ÜÄ·ÄÄ¼, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ
¹ÒÂÎÔÄÄÖÜ?
1.16. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
3
·) 7
32; ¸) 3
1 1 ;
3 ¹) −8 − 104;
3 2 3
º) 2
3 + 1 19 ; ») 3
1 1 ; ¼) 600 (−0,1)3.
3
1.17. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 100a3 ÆÇÒ:
·) a = 2; ¸) a = −0,5; ¹) a = 10; º) a = −1.
1.18. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê b4 − 8 ÆÇÒ:
·) b = −1; ¸) b = 2; ¹) b = −0,1; º) b = 1 .
2
1.19. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê m3 − m2 ÆÇÒ:
·) m = 5; ¸) m = 1 ; ¹) m = −10; º) m = −1.
3
1.20. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾·ÆÏÒ-
Í¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊÆ¼Ä¼À:
·) 72
75; ¸) 105
10; ¹) a4
a6;
2 10 7
º) (3b)
(3b) ; ») 8
8 ;
n
¼) cm
c.
1.21. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾»·¸ÒÉ·Á:
·) x2x4x5; ¸) m6m9m; ¹) 93
97
92
9.
1.22. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó
ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) 210; ¸) a5; ¹) (2x)8.
¡ÅÂÓÁÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã ºÔÉ· ÃÅ½Ä· ¾Ç·¸ÍÓ?
1.23. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ a10 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉ-
ÁÊ »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã, ·»Ä· ¾
ÖÁÌ ÇÅÜÄ·: ·) a4; ¸) a5; ¹) a9.
1.24. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) 64
62 68; ¸) 75
73
710 718.

14 ¤´»¸»¹¿ 1

ÄÅ¹·À 2:
·) 22
24; ¸) 4
29; ¹) 27
8; º) 24
16
2.
1.26. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ b7 »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã Ü
¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÉÇÅÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ
·ÈÄÅ¹·Ã.
1.27. ¶ÁÊÕ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ ÃÅ½Ä· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÍÓ, Á·¸
¾·ÆÈ·ÍÓ »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä? ÒÁ·-
ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ºÔÉÊ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ:
·) 910 94; ¸) 0,35 0,33; ¹) 57 5;
º) a12 a8; ») x14 x13; ¼) c18 c.
1.28. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼Â ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó
ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) 38; ¸) b4; ¹) (3a)7; º) m1.
1.29. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ b12 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼Â »¾¹ÕÌ
ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã, ·»Ä· ¾ ÖÁÌ
ÇÅÜÄ·: ·) b5; ¸) b15; ¹) b11.
1.30. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
9
·) 28 25; ¸) 1 2 (0,5)7 ;
¹) 4,719 4,718; º) 1028 1023;
14 12
») (−0,1)10 (−0,1)8; ¼) 5 2
3 5 32 ;
½) (−0,25)8 (−0,25)5; ¾) (−0,3)13 (−0,3)10.
1.31. ÒÂÎÒÍ¼:
8
0,25 34
35 215
·) 96 ; ¸) ; ¹) ; º) .
9 0,22 38 2
23
10
1.32. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ¾·ÆÏÒÍ¼ ÖºÅ Ü ¹ÒºÂÖ-

»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 7: ·) (74)3; ¸) (72)10; ¹) (75)4.
1.33. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À a
¹ÒÇ·¾: ·) (a2)5; ¸) (a7)8; ¹) (a5)3; º) (a3)5.

1.34. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:

·) 34
32 (34)2; ¸) 43
45 (43)5.
1.35. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 24
¹ÒÇ·¾: ·) 220; ¸) 248; ¹) 28; º) 169; ») 256.
¶Á·Ö ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ ÈÉÊÆ¼Ä ¸ÒÂ· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·Ä·?
1.36. ·ÆÏÒÍ¼ a24 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À:
·) a2; ¸) a3; ¹) a6; º) a12.
1.37. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ÈÉÊÆ¼Ä¼À, ¾·ÆÈ·ÜÏÒ
Ì Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã:
·) 96 272; ¸) 810 415; ¹) 0,013 0,0012.
1.38. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ¼À
ÈÉÊÆ¼Ä:
·) ((−12)2)3; ¸) ((−17)3)4; ¹) (−(−a)4)5.
¹ÒÇ·¾:
·) (a3)6
a9; ¸) a8
(a2)4; ¹) (a7)2
(a2)3;
º) (a3a4)5; ») (a4)2 a3; ¼) a19 (a9)2;
½) (a5)3 (a7)2; ¾) (a13 a8)6; ) (a17)2
(a8 a7)4.
1.40. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
b4 ( b3 )7 14 9 ( b10 b4 )2
b7
·) ; ¸) b 2b3 ; ¹) .
b12 (b ) ( b6 )3
1.41. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
16 11 314
(34 )2
·) 410 ; ¸) 25 7 ; ¹) ;
8 125 320
7 5 642
325
º) 9125 5 ; ») 227 2 ; ¼) 163
88 .
5
25 9
81
1.42*. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ÂÁ 9910 1020.
1.43. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ¾·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ Ê
¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼Â ÈÉÊÆ¼Ä¼À:
6 7
·) 3 ;
7 ¸) 1 1 ;
3 ¹) (5 2)8; º) (a b)5.

16 ¤´»¸»¹¿ 1
1.44. ¶ÁÊÕ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ ÉÇÔ¸· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÍÓ »ÂÖ

¾·ÆÈÊ »¾¼Â ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä? ·ÆÏÒÍ¼
»¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä:
6 4 3
(3 b )6
·) 26 ; ¸) 3 4 ; ¹) a3 ; º) .
7 10 4 ( 2 a )6
1.45. ·ÆÏÒÍ¼ »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼-
Ä ¹ÒÂÎÒÍ¼:
3
5,264
·) 306 36; ¸) 753 ; ¹) 155 7,55; º) .
25 52,64
1.46. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
4 65
75 (22)3
75
·) 100 ; ¸) ; ¹) .
4 4
2
5 215 145
1.47. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ
ÈÉÊÆ¼Ä¼À: ·) (2
7)4; ¸) (ab)5; ¹) (−0,1
x)3; º) (2ab)4.
1.48. ÒÂÎÒÍ¼ Ç·ÍÒÖÄ·ÂÓÄÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã:
·) (5
10)3; ¸) (9
100)2; ¹) (3
0,01)4.
1.49. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼
ÈÉÊÆ¼Ä: ·) 58
38; ¸) a4b4; ¹) (−0,3)7
57; º) 39a9b9.
ÈÉÊÆ¼Ä ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
7
·) 25
55; ¸) 0,259
49; ¹) 1
3
37 ;
4
º) 74
1 14 ; ») 0,86
0,1256; ¼) (−12)3
0,253.
1.51. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

4
·) 1 2
27 ; ¸) (0,1)5
103;
¹) (−0,125)5
87; º) (2,5)15
(0,4)14.
1.52. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
28
36
·) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 4;
66
77
25
¸) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 7.
145

1.53. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ-

¹·À, ÇÅÜÄ·À Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄ·ÃÊ ÂÁÊ:
·) 3m
9; ¸) 3m 3; ¹) (7n)2
7; º) (3n)3 32n.
1.54. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
1510 85
34 1002
10003
·) ; ¸) ; ¹) .
254
39 483 46
1254
1.55. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Æ·Ç·»·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ ¹ÒÂÎÒÍ¼:
6 3
3 2
·) 2
3

; ¸) 252
(−4)2
(0,01)3;
4
9 7 7
¹) 2 2
32 ; º) ( 0,75)9 3 4
25.
3 3
49
106
1.56. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê .
253
142
1.57*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê Ä¼ ¾·-
Â¼½ÒÍÓ ·» n:
32 n + 6
3n + 1 (5n 1 )2
53 n + 7
·) 12n + 2 12n + 1; ¸) ; ¹) .
33 n 2 55 n + 3
1.58*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 915 − 328
ÁÇ·ÉÄ· 24.
1.59*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
n+1 n+2
2 +2
n
+2 ÁÇ·ÉÄ· 14 ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ
¾Ä·ÎÔÄÄ n.
1.60. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä, ¾·ÆÏÒ-

Í¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾»·¸ÒÉ·Á:
·) 7
7
7
7; ¸) 1
1
1 ;
2 2 2
¹) b
b
b
b
b; º) (2a − b)
(2a − b)
(2a − b).
¤·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä.
1.61. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä, ¾·ÆÏÒ-
Í¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) 52; ¸) m5; ¹) (−3y)4; º) (a − b)3.

18 ¤´»¸»¹¿ 1
1.62. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) 13 Ê ÉÇÔÍÖÀ ÈÉÊÆ¼Ä; ¸) ¹ÅÈÓÃ·Ö ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÂÁÊ 0,3;
¹) 2a Ü ÈÉÊÆ¼Ä n; º) Á¹·»Ç·É ÈÊÃÒ ÂÁ·Ü a c;
») x Ê Æ¼ÇÏ·À ÈÉÊÆ¼Ä.
·) 9; ¸) 27; ¹) 81; º) 243.
¤·¾·¹Í¼ Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä.
1.64. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 25; ¸) (−10)4; ¹) (−3)3;
3 2 4
º) 2 ;
3 ») 3 1 ;
3 ¼) 1 ;
3
½) (0,6)3; ¾) (−0,11)2; ) (−0,1)7.
1.65. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ¹·-
ÕÎÒ ¹ÒÂÎÔÄÄÖÜ:
·) 52 −52; ¸) 52 (−5)2;
¹) −52 (−5)2; º) 23 −23;
») (−2)3 23; ¼) −23 (−2)3.
1.66. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Æ·Ç·»·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ ¾Ä·À»¾Í¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 5
24; ¸) 567 (−10)3;
3 2
¹) −0,16 + 9; º) − 1 − 21 .
2 4
1.67. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 10a2 − a3 ÆÇÒ:
·) a = 2; ¸) a = − 1 ;
2
¹) a = −0,1; º) a = −1.
1.68. ¶ÁÊÕ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ ÉÇÔ¸· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÍÓ »ÂÖ
¾·ÆÈÊ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä? ·-
ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 34
38; ¸) 96
9; ¹) b5
b6;
º) (2a)3
(2a)4; ») c3c4c8; ¼) a2a9a.

1.69. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ b12 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉ-

ÖÁÌ ÇÅÜÄ·:
·) b5; ¸) b10; ¹) b11.
ÄÅ¹·À 10:
·) 103
104; ¸) 100
107;
¹) 1012
1000; º) 105
100
10.
1.71. ·ÆÏÒÍ¼ »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÉÊÆ¼ÄÓ a8 Ê
¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÉÇÅÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ
·ÈÄÅ¹·Ã.
1.72. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä, ¾·-
ÆÏÒÍ¼ »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 712 7 4; ¸) 1,68 1,65; ¹) 76 7;
14 11 10 9
º) a a ; ») b b ; ¼) x7 x.
1.73. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼Â ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó ÈÉÊ-
Æ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) 710; ¸) a5.
1.74. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
10
·) 39 36; ¸) 14 ( 0,25 )8 ;
¹) (−2,35)15 (−2,35)14; º) 0,213 0,211;
11 9 5
») 2 1
7 2 71 ; ¼) (0,5)9 1 . 2
1.75. ÒÂÎÒÍ¼:
7
0,115 78
79 317
·) 54 ; ¸) ; ¹) ; º) .
5 0,113 715 3
35
11

¹ÒÇ·¾:
·) (32)5; ¸) (34)10; ¹) (310)4; º) (33)3.

20 ¤´»¸»¹¿ 1

¹ÒÇ·¾:
·) 510; ¸) 522; ¹) 259; º) 625.
1.78. ·ÆÏÒÍ¼ b12 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À:
·) b2; ¸) b3; ¹) b4; º) b6.
1.79. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ¼À
ÈÉÊÆ¼Ä:
·) ((−7)4)5; ¸) (−(−11)7)2; ¹) ((−3)5)7;
º) (−(−b)5)4; ») (−(−b)8)3; ¼) (−(−b)3)5.
¹ÒÇ·¾:
·) (a4)8
a10; ¸) a6
(a5)3; ¹) (a8)3
(a5)4;
º) (a2a5)3; ») (a6)2 a4; ¼) a15 (a2)7;
½) (a7)3 (a5)2; ¾) (a19 a16)7; ) (a9 a8)4
(a6)3.
1.81. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
c5 ( c4 )2 15 7
( c9
c )5
c4
·) ; ¸) c 4c3 ; ¹) .
c12 (c ) ( c8 c6 )25
1.82. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
22 522
(52 )3 47 323
82
·) 310 ; ¸) ; ¹) ; º) .
9 527 16
64 165
1.83. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼Â ÈÉÊÆ¼Ä¼À:
5 3
·) 2 ;
9 ¸) m ;
n ¹) (3 4)12;
4
º) 2 2 ; ») (0,6)3; ¼) (Ç d)8.
3
1.84. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä:
8 5 7
·) 38 ; ¸) 7 5 ; ¹) b7 .
4 10 5
1.85. ·ÆÏÒÍ¼ »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼Ä¼À Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼-
Ä ¹ÒÂÎÒÍ¼:
4
37,22
·) 345 175; ¸) 26 4 ; ¹) 423 143; º) .
2,6 3722

1.86. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

305 36
86 163
183
·) ; ¸) ; ¹) .
25
155 126 243
33
1.87. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÈÉÊ-
Æ¼Ä¼À:
·) (8
9)5; ¸) (ab)6; ¹) (5
7)n;
º) (−3a)9; ») (3xy)5; ¼) (−abc)3.
ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 74
24; ¸) m7n7; ¹) (−0,2)5
75; º) 76a6b6.
ÈÉÊÆ¼Ä ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 43
253; ¸) 0,27
57;
5
¹) (−0,125)5
85; º) 185
1 . 9
1.90. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
5
·) 1 3
34 ; ¸) (−0,01)3
1004; ¹) (0,25)6
47.
212
78
1.91. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä
148
¾ ·ÈÄÅ¹·À 4.
1.92*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê Ä¼ ¾·-
Â¼½ÒÍÓ ·» n:
74 n + 8
7n + 3 (35 n 1 )3
33 n + 7
·) ; ¸) ;
75 n 2 318 n 4
2n + 5 n+8
¹) 273 n + 2 ; º) n 15
+1
.
9 3
5n + 2
1.93*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 817 − 245
ÁÇ·ÉÄ· 18.
1.94*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ
¾Ä·ÎÔÄÄ n ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 3n + 3n + 1 + 3n + 2 ÁÇ·É-
Ä· 13.

22 ¤´»¸»¹¿ 1
1.95. ¶ÁÊÕ Î·ÈÉÁÊ º·»¾ÄÒ ÈÁÂ·»·ÕÍÓ 12 ÃÄ?

1.96. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 2 3 + x = 5.
8
1.97. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 7,863 + 72,4; ¸) 37,3 − 4,507;
¹) 0,027
73,6; º) 69 1,2.
1.98. ¡Â·ºÇ·Ã ÇÒÈÊ Á·ÏÉÊ¼ Ü Ã·º·¾Ä¼ 2 Ç. £·-
º·¾Ä ¾ 9.00 »· 10.00 ÊÈÃ Æ·ÁÊÆÄÁ·Ã ÆÇ·Æ·ÄÊ¼ ¾Ä½-
ÁÊ Ä· ÆÔÜÄÊÕ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÆÇ·ÍÔÄÉ·Ü ·» Í·ÄÒ Æ·ÁÊÆÁ.
ª 9.45 Æ·ÁÊÆÄÁ ¾·ÆÂ·ÍÜ ¾· ÁÂ·ºÇ·Ã ÇÒÈÊ 1 Ç. 88 Á.
¡ÅÂÓÁ ÆÇ·ÍÔÄÉ·Ü ÈÁÂ·»·¼ Ç·ÄÏÄÖÖ ¾Ä½Á·?
1.99. ·ÆÏÒÍ¼ »ÇÅ¸ 4 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼ÈÖÉÁÅ¹·º·
25
»ÇÅ¸Ê. ÃÅ½Ä· »ÇÅ¸ 7 ¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á·-
15
Ä¼ÎÄ·º· »¾¼ÈÖÉÁÅ¹·º· »ÇÅ¸Ê?
1.100. ¨ÖÇÅ» ÊÈÌ Î·ÉÒÇÅÌ¾Ä·ÎÄÒÌ ÂÁ·Ü, Ê ¾·ÆÈ¼
ÖÁÌ ÊÈ¼ ÂÎ¸Ò ÇÅ¾ÄÒÖ, ¹Ò¸Ç·Â Ä·À¸ÅÂÓÏÒ Ä·À-
Ã¼ÄÏÒ. ®·ÃÊ ÇÅÜÄ· ÈÊÃ· ºÔÉÒÌ ÂÁ·Ü?
§ 2. ¥ÆÇÃ¹ÁÐ » ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À

Ó¹ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊ
1.101. Ò¸¼ÇÒÍ¼ Æ·ÇÊ ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÌ ÂÁ·Ü:
·) 4 1 ; ¸) 0,5 5; ¹) −7 7.
4
1.102. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ, ·»¹·ÇÅÉÄÒ ÂÁÊ:
·) 6; ¸) 1 ; ¹) 0,2; º) 2 5 .
7 6
1.103. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê a − b ÆÇÒ:
·) a = 6; b = 13; ¸) a = −5; b = 12;
¹) a = −4; b = −10; º) a = 8; b = −5.

»¾Ä ¾ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ü ÈÊÎ·ÈÄ·À Ä·¹ÊÁ ¾¹Ö¾·ÄÒ ¾

Ç·¾¹ÍÍÃ Ä·Ä·ÉÔÌÄ·ÂÅºÀ. ÔÉÒÖ ÉÔÌÄ·ÂÅº »·¾-
¹·ÂÖÕÍÓ ÈÉ¹·Ç·ÍÓ ÈÉÇÊÁÉÊÇÒ ¾ Ä·Ä·Î·ÈÍÍ·Ã. ¦·-
Ã¼ÇÒ Ä·Ä·Î·ÈÍÍ ¾ÃÖÄÖÕÍÍ· ·» 109 »· 106 Ã. ¯ÉÅ
·¾Ä·Î·ÕÍÓ ºÔÉÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò? ÒÈ¹¼ÉÂÃ, ÖÁ ¹Ò¾Ä·Î·-
¼ÍÍ· ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾ ·»ÃÅÜÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã.
ÄÊ½ÔÚÊÊÂ ÎÏÐÌÂÊ ÈÇÐ

Ä ÊÐÈÜ¿ØÉ Ì½Ç½ÄÔØÇ½É
»Á´ËÑÁÁ¹ ¢Õ¸Ò ÂÁ ¶, Ä¼ ÇÅÜ- a0 = 1,

ÄÒ ÄÊÂÕ, Ê ÄÊÂÖ¹ÅÀ ÈÉÊÆ¼Ä ÇÅÜÄÒ
·»¾ÄÍÒ. a$0
§·¾ºÂ¼»¾Ã »¾¼ÂÓ »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·-

¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã (Ä¼ ÇÅÜÄÒÃ ÄÊÂÕ) ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ
m
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã, Ä·ÆÇÒÁÂ·» am . ¦·¹Å»Â¼ ÆÇ·¹Â· »¾Ö-
m
a
Â¼ÄÄÖ »¹ÊÌ ÇÅÜÄÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü am = 1. ©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã,
m a
1 = am = a m m = a 0 .
a
ÄÊ½ÔÚÊÊÂ ÎÏÐÌÂÊ ÈÇÐ
Ä ÓÚÈØÉ ½ÁÉËÊØÉ Ì½Ç½ÄÔØÇ½É
»Á´ËÑÁÁ¹ ¨ÆÇÃ¹ÁÁÒ ¿¾Ç » ÊÑ-

¿ÏÀ ´¸ÀÂÙÁÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À Ä·¾Ò- a − n = 1n ,
¹·¼ÍÍ· ÂÁ, ·»¹·ÇÅÉÄÒ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÉÅÀ a
½· ·ÈÄÅ¹·À ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÃ Æ·Á·¾ÎÒ- a≠0
Á·Ã.
§·¾ºÂ¼»¾Ã »¾¼ÂÓ 1n , »¾¼ a ≠ 0 n — Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒ

a
ÂÁ. ·ÆÏ·Ã ÂÁ 1 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä: 1 = a0, É·»Ò
0
·ÉÇÒÃ·¼Ã: 1n = an = a0 n = a n .
a a

24 ¤´»¸»¹¿ 1
´µ ¶Ï¿ËÏÊÐ »Á´ËÑÁÁ¹ ÅÆÇÃ¹Á » ÊÑ¿ÏÀ ´¸-

ÀÂÙÁÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À, ÆÄÑµ´:
¤·¾¹·ÍÓ ·ÈÄÅ¹Ê ÈÉÊÆ¼Ä. ÒÂÎÒÍ¼ 5−3.
·ÆÈ·ÍÓ ·»¹·ÇÅÉÄÒ ÂÁ —
5 — ·ÈÄÅ¹· ÈÉÊÆ¼Ä.
ÄÅ¹ÊÕ ·ÈÄÅ¹Ê.
1
¤·¾¹·ÍÓ Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä. — ÄÅ¹·Ö ·ÈÄÅ¹·.
5
¤·¾¹·ÍÓ ÂÁ, ÖÃÊ ÆÇÅ- −3 — Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä.
ÍÂ¼ºÂÒ, ¾·ÆÈ·ÍÓ ÖºÅ Ü Æ·- 3 — Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä ¾
Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÄÅ¹·À ÄÅ¹·À ·ÈÄÅ¹·À.
·ÈÄÅ¹·À. 3
1 1 1
Ä·ÀÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä
¾ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÃ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ
3
5 =
5 = 3 =
5 125
.
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
()
4 3 3 3
2
3−4 = 1 = 14 = 1 ; = 5
2 = 53 = 125 = 15 5 .
3 3 81 5 2 8 8
¥ÆÇÃ¹ÁÐ ¸´¸´ÆÁ´·´ ¿¾Ç » ¿ÒµÏÀ ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»-
ËÏ¾´À ÅÊÐ ¸´¸´ÆÁÏ ¿¾.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
4 4
35 = 243; 35 = 1 ; 31 = 811 ; 31 = 81.
243
¥ÆÇÃ¹ÁÐ ´¸ÀÂÙÁ´·´ ¿¾Ç » ÊÂÆÁÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À
ÅÊÐ ¸´¸´ÆÁÏ ¿¾, ´ » ÁÓÊÂÆÁÏÀ — ´¸ÀÂÙÁÏ.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
4 4
1
3 = 1; 1
3 = 81; (−3)5 = −243; ( −3) −5 = − 1 .
81 243
°È½ÎÓ¿½ÎÓ ÎÏÐÌÂÊ Ä ÓÚÈØÉ Ì½Ç½ÄÔØÇ½É

ÂÖ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã ÈÆÇ·¹Ö»Â¹ÒÖ
ÜÈ¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã.
·Á·½·Ã ·»ÄÊ ¾ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ¼À ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ Æ·-
Á·¾ÎÒÁ·Ã (Ä·ÆÇÒÁÂ·», Æ¼ÇÏÊÕ). ¤ÖÌ·À a ≠ 0, p q —

Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ ÂÁ, É·»Ò −p

ÂÖ a ≠ 0,
−q — ÍÔÂÒÖ ·»ÃÅÜÄÒÖ
ÍÔÂÒÌ m n
ÂÁ. ¦·Á·½·Ã, ÏÉÅ a−pa−q =
1. am
an = am + n,
= a−p − q.
2. am an = am − n,
¦· ·¾Ä·ÎÔÄÄ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·»-
3. (am)n = amn.
ÃÅÜÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã: a−p =
ÂÖ a ≠ 0; b ≠ 0,
= 1p , a q = 1q . ¦·¹Å»Â¼ ÆÇ·¹- ÍÔÂ·º· n
a a
Â· ÃÄÅ½·ÄÄÖ »ÇÅ¸·Ü a−pa−q = 4. (a b)n = an bn,
= 1p
1q = 1
. 5. (a
b)n = anbn.
a a a aqp
¦· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ´¿ a ≠ 0,

Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã 1
−n = a
n
ÆÂ
1
= p1+ q . ¦· ·¾Ä·ÎÔÄÄ a
a p aq a
1
ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ ·»ÃÅÜÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã p+ q =
a
= a– ( p + q ) = a– p – q . ©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã, a−pa−q = a−p − q.
¥ÆÇÃ¹ÁÐ ¿¾Ç » ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À

1. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 8 = 23; 4 = 22; 2 = 21; 1 = 20;
Æ¼Ä: 1 1 1 2 1 3
a) ¾ ·ÈÄÅ¹·À 2 ÂÁ: =2 ; =2 ; =2 ;
2 4 8
1 1 1 1
3
8; 4; 2; 1; ; ; ;
2 4 8 ¸) 27 = 3 =
3
3
;9=3 =
2
0
1 1
2
1
1
1
¸) ¾ ·ÈÄÅ¹·À
3
ÂÁ: =
3
; 3=
3
;1=
3
;
1 1 1 1 1
1
1 1
2
27; 9; 3; 1; ; ;
3 9 27
.
3
=
3
;
9
=
3
;
1 1 3
27
=
3
.
Ï¿ËÑÁÁ¹ »Á´ËÑÁÁÓ ÅÆÇÃ¹Á

» ÊÑ¿ÏÀ ´¸ÀÂÙÁÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À
1
2. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊ-
Æ¼Ä 0,3−1. 0, 3
1
= 103 =
10
3
1
=3 .
3

26 ¤´»¸»¹¿ 1
3. ÒÂÎÒÍ¼: 2 1 1
·) ( 3 ) = = ;
·) (−3)−2; ( 3 )2 9
5
2 5 5
¸)
3
. ¸) = 243
2
3 32
=7
=
19
32
.
3
2
2 3
4. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·-
1
2 ( 3 )
3
+6
2
12 = 31 +
¾Ê ( 3) + 6
3 2

2
.
+
1

2
2
=
1
+
22
=
62 27 62
= 1 + 1= 1 + 3 = 2.
27 9 27 27 27
§¿´ÅÊ¶´ÅÊ ÅÆÇÃ¹Á » ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À
5. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ- ·) 520 5−4

57 = 520 − (−4) + 7 =
»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä: = 531;
·) 520 5−4
57; ¸) (m18)−2
m20 m−20 =
¸) (m18)−2
m20 m−20. = m−36 + 20 − (−20) = m4.
6. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹Ò- 1 4

·) −4 = 3 = 81;
Ç·¾Ê: 3 4
1
1
·) −4 ;
7
¸) 4
2 21
( 2 ) =
3 2 7 4 21
1
−4 = (2 )
2 ( (2) ) =
7
¸) 4

2
( −2) .
21
14
= −2
2 2
4 21
= −2
−3
= −
1
.
8
ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ Æ·Á·¾-
ÎÒÁ·Ã, Ç·ÈÉÂÊÃ·ÎÍ¼ Î·ÃÊ: ·) 3−3 ≠ −33; ¸) (−3) −3 ≠ 27;
1 3
¹) z 1.
3 27
1.104. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾, Ä·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·-

Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 7−5; ¸) (5,8) −9; ¹) 13−1; º) (8a) −4.
1.105. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾ ÍÔÂÒÃ ·»ÃÅÜÄÒÃ Æ·-
Á·¾ÎÒÁ·Ã Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ »ÇÅ¸Ê:
·) 3−4; ¸) 2−10; ¹) 8 −1; º) a−7; ») (9n) −5.

1.106. ·ÆÏÒÍ¼ »ÇÅ¸ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ

·»ÃÅÜÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã:
·) 13 ; ¸) 111 ; ¹) 1 ; º) 12 ; ») 1
.
13 7 15 b (7 a )6
1.107. ª ÖÁÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÉÇÔ¸· Ü¾¹¼ÈÍ ÂÁ 5, Á·¸
·ÉÇÒÃ·ÍÓ ÂÁ: 625; 125; 25; 5; 1; 1 ; 1 ; 1
; 1 ?
5 25 125 625
ÂÁ: 10 000; 1000; 100; 10; 1; 0,1; 0,01; 0,001.
1.109. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä Æ·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼
¹ÒÄÁ ¾ 1:
2 2
·) 2−3; ¸) 3 ; 4 ¹) 6−1; º) 1 ; 6
1
») 3
5 ; ¼) 0,1−2; ½) 2,5−1; ¾) 0,2−3.
1.110. §·¾ÃÖÈÍÍ¼ ÂÁ 7; 7 −1; 7 −4; 7 0 Ê Æ·Ç·»ÁÊ
Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄÖ. ÃÅ½Ä· »·ÍÓ ·»Á·¾, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ
¹ÒÂÎÔÄÄÖÜ? 4
1.111. §·¾ÃÖÈÍÍ¼ ÂÁ 0,8 −2; 2−5; 1; 1 Ê Æ·Ç·»-
3
ÁÊ ÈÆ·»·ÄÄÖ.
1.112. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Æ·Ç·»·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ ¹ÒÂÎÒÍ¼
·) 9
18 −1; ¸) −6
2−3; ¹) 3−2 − 9−1;
3
º) 5−1 + 10−2; ») 4 + 1
2 ; ¼) 190 − 0,1−3.
1.113. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾ ÄÊÂÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä:
·) 5−7; ¸) 2,3−8; ¹) (−2) −4; º) (−7) −1;
») (−1) −9; ¼) (−1) −12; ½) (−11)0; ¾) −130.
1.114. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã Æ·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) −3−4 (−3) −4; ¸) −5−3 (−5) −3;
¹) −(−1) −3 (−1) −2; º) −50 (−5)0.

28 ¤´»¸»¹¿ 1
1.115. ÒÂÎÒÍ¼:
·) −10−3; ¸) −0,25−2; ¹) (−3) −4;
1 2
º) (−0,3) −3; ») 6 2
; ¼) 2 1
.
7 7
·) (−10) −3
(0,2) −2; ¸) −34 + 3−2;
1
¹) −2−3 − 102; º) 4
7 + 4 2 ;
») (−5) −2 + (−2) −4; ¼) (−0,5) −4 − (−1) −7;
½) 10−3 − (−0,1) −3; ¾) −5−2 + 53 − (−7)0.
1.117. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã ¾·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾
·ÈÄÅ¹·À y: ·) y−12
y−5; ¸) y−2 y3; ¹) (y2) −6.
1.118. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾Ä·À-
»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼:
·) 37
3−5; ¸) 2−8
25; ¹) 49
7 −3;
º) 3 3−3; ») 16 2−3; ¼) 10−6 10−4 10−8;
1 2
1
½) (5−3) −1; ¾) ;
7
) ((0,01) −2) −1;
Á) (3−2) −2
3−4; Â) 25−4 5−7; Ã) 6−1
(6−4)3 36−7.
1.119. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ ÈÉÊÆ¼Ä »ÂÖ
ÈÆÇ·ÏÎÔÄÄÖ ¹ÒÂÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ Ö¼:
3
6,55
·) 243 ; ¸) ; ¹) 2−5
5−5;
8 135
8
º) 38
1
3 ; ») 0,125−10
8 −10; ¼) 0,2−6
0,5−6.
1.120. Ä·À»¾Í¼, Ê ÁÅÂÓÁ Ç·¾ÅÜ ·»¾Ä ¾ ÂÁ·Ü 10−4
102 ¸ÅÂÓÏÒ ¾· »ÇÊº.
1.121. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) (32 )3
27 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 3;
( 83 )2
64
¸) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 0,5.
88

1.122. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ a−12 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉ-

ÖÁÌ ÇÅÜÄ·: ·) a−5; ¸) a−11; ¹) a14.
1.123. ·ÆÏÒÍ¼ ÖÁÃ-Ä¼¸Ê»¾Ó »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã
ÈÉÊÆ¼ÄÓ b−6 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼Â »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓ-
Á·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã.
1.124. ·ÆÏÒÍ¼ c−18 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À:
·) c−2; ¸) c3; ¹) c−1; º) c18.
1.125. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
a5
a 8
·) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À a ¾Ä·À-
a 2
»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = 6;
b9
¸) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À b ¾Ä·À-
b
b5
2
»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ b = 1 .

2
1.126. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 43
(−4) −5; ¸) (−3) −8 3−6;
2 4
2
¹) (−0,1−1)2; º) ( 2,25) 5

3
;
») (−32) −2 (0,5−3) −3; ¼) (−27
3−4)2;
6−4
6−9 (53 ) −3
½) ; ¾) .
− 6−12 ( − 5) −2
5−5
1.127. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 11
14 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ-
n n
Æ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À Å ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ n = −2.
7,5
107
1.128. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 4
3 .
5
10 200
( x 3
x 6 )4
1.129. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ
x 33
x = −0,5.
1.130. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
32
53 65 81
64
215
·) ; ¸) ; ¹) .
153 27
44
2
145

30 ¤´»¸»¹¿ 1
( a 3 ) 2
( a3 ) 3
1.131. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼
( a 1 )2
( a2 )4
ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À a.
1.132. ÒÂÎÒÍ¼:
2 1
·) 3
4 1 72 ; ¸) (3−1 − 2−2
8) −1;
1 2 2
¹) 2 1 2 ; º) 1
3 33 92 + 0,30 ;
4 9
23 23 42
22 22
42
») ; ¼) .
43 100 24
1.133. ÒÂÎÒÍ¼:
22
54
106 5,3
104
5
102
·) ; ¸) .
23
53
104 103
4
( 3 ) 17 ( 3 ) 16
1.134*. ÒÂÎÒÍ¼: .
99
45
1.135*. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
3 n + 3
35 n 2 15 n
·) ; ¸) .
36 n 1 3 n + 1
5 n 1
1.136*. Ä·À»¾Í¼ »¾¼ÂÓ ÂÁ·Ü ¶ b, Á·Â
6
a = 3
(5 ) 2 2

12 b = 37
55
11 .
7 7
1.137. ·ÆÏÒÍ¼ »ÇÅ¸ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ

·»ÃÅÜÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã:
1
·) ; ¸) 1 ; ¹) 14 ; º) 1
; ») 1 .
247 9 a (3 b )5 c
¤·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·Á·¾ÎÒÁ ÈÉÊÆ¼Ä.
1.138. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾ ÍÔÂÒÃ ·»ÃÅÜÄÒÃ Æ·-
Á·¾ÎÒÁ·Ã Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ »ÇÅ¸Ê:
·) 5−3; ¸) 10−2; ¹) 7 −1;
º) c−9; ») (4a) −6; ¼) (ab) −1.


ÂÁ: 64; 16; 4; 1; 1 ; 1 ; 1 .
4 16 64
1.140. ÒÂÎÒÍ¼:
3 3
·) 3−2; ¸) 3
5 ; ¹) 10−1; º) 1 4 ;
1
») 2
7 ; ¼) 0,01−2; ½) 4,5−1; ¾) 0,3−2.
1.141. §·¾ÃÖÈÍÍ¼ ÂÁ 5; 5−1; 5−3; 50 Ê Æ·Ç·»ÁÊ
ÈÆ·»·ÄÄÖ.
1.142. ÒÂÎÒÍ¼:
·) 3−4
72; ¸) −2
5−3; ¹) 4−1 + 2−2;
4
º) 4−1 − 20−1; ») 3 + 1 3 ; ¼) 0,1−4 + 149.
1.143. ÒÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼Ä, ¾Ä·ÎÔÄÄ ÖÁÌ »·»·ÉÄÒÖ:
·) 3−6; ¸) 3,4−7; ¹) (−3) −2; º) (−9) −1;
») (−1) −8; ¼) (−1) −5; ½) −60; ¾) (−7)0.
1.144. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) (−7) −6 −7 −6; ¸) (−2) −5 −2−5;
¹) −(−1) −4 (−1) −7; º) (−17)0 −170.
1.145. ÒÂÎÒÍ¼:
·) −3−4; ¸) −0,5−3; ¹) (−2) −2;
1 2
») 2 3
¼) 1 2
7 9
º) (−0,2) −3; ; .
·) −25
4−3; ¸) (−10) −5
54;
1
¹) 3
8 + 3 2 ; º) (−6) −2 + (−3) −3;
») (−0,25) −1 − (−1) −8; ¼) 100−2 + (−0,01) −2.
1.147. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã: ·) x−4
x−6; ¸) y3 y−9; ¹) (x−2) −4.

32 ¤´»¸»¹¿ 1
1.148. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

6
·) 5−7
55; ¸) (2, 4) 6
2 2 ;
5 ¹) 4
2−4;
º) 10−5 10−3; ») 5 5−3; ¼) 37 39 3−1;
1 4
1
½) (5−3) −1; ¾) ;
3
) (0,1−3) −1;
Á) (7−2) −3 77; Â) 100−8 10−15; Ã) 5−4 (5−2)3.
1.149. ÒÂÎÒÍ¼:
2
1,34
·) 722 ; ¸) ;
18 3,94
¹) 5−3
2−3; º) 0,25−8
4−8;
5 5 6
») 1 1
7 4
13 ; ¼) 1,5−6
1 1 3 .
1.150. Ä·À»¾Í¼, Ê ÁÅÂÓÁ Ç·¾ÅÜ ·»¾Ä ¾ ÂÁ·Ü 10−3
102 Ã¼ÄÏÒ ¾· »ÇÊº.
1.151. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) (2−3)3
32 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 2;
( 43 ) 1
16
¸) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 0,25.
46
1.152. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ a−20 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) ¾»·¸ÒÉÁÊ »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·-
Ã, ·»Ä· ¾ ÖÁÌ ÇÅÜÄ· a−15;
¸) »¾¼Â »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã,
·»Ä· ¾ ÖÁÌ ÇÅÜÄ· a−10;
¹) ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À a5.
1.153. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
c 7
c2
·) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À c ¾Ä·À-
c 9
»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ c = 4;
a 6
¸) Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À a ¾Ä·À»¾-
a 2
a 3
Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = 2 .
3

1.154. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) (−2) −12 4−6; ¸) (16
2−3)2;
5 4
¹) 3 1
6 19 ;
6 º) (−10−3) −2 0,1−3;
8 3 5 4 2
») 1 7
0,75 ; ¼) 1253 1
5 ;
9
7 −7
( − 49−4 ) ( − 6) −4
½) ; . ¾)
7 −13 2−3
3−4
1.155. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 12
14 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ-
b b
Æ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À b ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ b = −2.
m 38
1.156. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ
m ( m 6 )4
12
m = 1.
3
1.157. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
64
21 162
274 64
253
147
·) ; ¸) ; ¹) .
124 612 356
( x 7 )2
( x 3 ) 4
1.158. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼
( x6 )1
( x 2 ) 3
ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À x.
1.159. ÒÂÎÒÍ¼:
2 1
·) 2
3 + 4
7 ; ¸) (2−1 − 3−1
6) −1;
2 22
52 25
¹) 1 + 63 362 0, 60 ; º) .
6 102
¹ÒÇ·¾ 163
160
1
(27 ) 8 .
64
1.161. ÒÂÎÒÍ¼:
22
34
65 7,1
103
3
107
·) ; ¸) .
24
33
64 106
1.162. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
10
14
643 0,24
252 + 0,1251.

34 ¤´»¸»¹¿ 1
1.163*. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:

210 n 2 7 n + 2
3 n 2
·) 6 n 4
; ¸) .
2
24 n + 1 21 n
1.164*. Ä·À»¾Í¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁ·Ü ¶ b, Á·Â
a = 28
(52 ) 2
12 b = 2−7
5−5
7 −1.
7
1.165. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ºÇ·Ã·Ì 9 % ÁÂ·ºÇ·Ã·.

1.166. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 2 + 1 3 ; ¸) 3 2 ;
5 8 4 7
¹) 3
2 ; º) 5 4 .
7 11 8 9
1.167. Ä·À»¾Í¼ »¾ÖÂÃ·¼, Á·Â »¾¼ÂÓÄÁ ÇÅÜÄÒ 14,
ÄÖÆÅÜÄ·Ö »¾¼ÂÓ 13, · ·ÈÉ·Î· 11.
1.168. »Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã Ä· Á·Ç-
Í¼ ÇÅÜÄ· 2,4 ÈÃ. ¾ÃÅ½· ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ »·¸Ç·ÍÍ·
¾ ºÅÇ·»· Ü ºÅÇ·» ¾· 1,5 º, Á·Â Ã·ÏÉ·¸ Á·ÇÉÒ
1 1 000 000, · ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· 14 ÁÃ º ?
1.169. ª Á·ÏÒ ºÇÒ¸ÄÁ· 90 ºÇÒ¸ÅÜ. ¦·Â·¹ÄÊ
ºÔÉÒÌ ºÇÒ¸ÅÜ ÈÁÂ·»·ÕÍÓ ¸·Ç·¹Á Æ·»·ÈÄ·¹Á. ¨Ö-
ÇÅ» Ì ¸·Ç·¹ÁÅÜ — ÉÅÂÓÁ ·»Ä· ÉÇÔÍÓ. £·Ì·¹ÁÅÜ
Ê Æ·ÜÉ·Ç· Ç·¾· Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Æ·»·ÈÄ·¹Á·Ü, ·ÈÉ·ÉÄÖ
ºÇÒ¸Ò — Æ·»¸ÖÇÅ¾·¹Á. ·) ¡ÅÂÓÁ Æ·»¸ÖÇÅ¾·¹Á·Ü
¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ· Ü Á·ÏÒ? ¸) ¶ÁÌ ºÇÒ¸ÅÜ ºÇÒ¸ÄÁ È·¸Ç·Ü
¸ÅÂÓÏ ¾· ÜÈ?
§ 3. ¥Æ´Á¸´ÄÆÁÏ ¶Ï·¿Ó¸ ¿¾Ç

1.170. ÒÂÎÒÍ¼:
·) 258,63 0,01;
¸) 548
0,001.

1.171. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) 0,25
100 + 0,25 100;
¸) 5,287 100 + 5,287
100.
1.172. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) (0,001) −2
10−4; ¸) 10−25
(0,01) −10.
¦ÇÒ ¹Ò¹ÊÎÔÄÄ ÇÅ¾ÄÒÌ ¹¼ÂÎÒÄÓ Î·ÈÉ· Ü¾ÄÁ·¼
Ä¼·¸ÌÅ»Ä·ÈÍÓ ·Í·ÄÍÓ Ì ¾Ä·ÎÔÄÄ, Ê¸·ÎÒÍÓ, Ä·-
ÁÅÂÓÁ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹¼ÂÎÒÄ ¹ÖÂÁ·¼ ·¸Å Ã·ÂÅ¼. ÔÉ·
¾ÇÊÎÄ· Ç·¸ÍÓ ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ¾·ÆÈÊ ÂÁÊ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉ-
ÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
¤·ÆÇÒÁÂ·», Æ·Ç·ÜÄ·¼Ã Ã·ÈÊ ÖÃÂ —
6 000 000 000 000 000 000 000 000 Áº Ã·ÈÊ £·ÇÈ· —
640 000 000 000 000 000 000 000 Áº. ÔÉ· ÃÅ½Ä· ¾Ç·-
¸ÍÓ, ¾·ÆÈ·ÜÏÒ ÁÅ½ÄÒ ¾ ÂÁ·Ü Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉ-
ÁÊ: 6 000 000 000 000 000 000 000 000 Áº = 6 1024 Áº;
640 000 000 000 000 000 000 000 Áº = 6,4
1023 Áº. »·-
¹ÅÎÄ·, ÏÉÅ Ã·È· ÖÃÂ ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· Ã·ÈÊ £·ÇÈ·.
·ÆÈÒ ¹ÒºÂÖ»Ê 6
1024 6,4
1023 Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ
ÅÆ´Á¸´ÄÆÁÏÀ ¶Ï·¿Ó¸´À ¿¾Ç.
»Á´ËÑÁÁ¹ ·ÆÈ·ÍÓ ÂÁ b Ê b = a

10n,
ÅÆ´Á¸´ÄÆÁÏÀ ¶Ï·¿Ó¸»¹ ·¾Ä·- »¾¼ ÂÁ a ¸ÅÂÓ-
Î·¼ ¾·ÆÈ·ÍÓ ÖºÅ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÏÒ ·¸Å ÇÅÜ-
¾»·¸ÒÉÁÊ ÂÁÊ a, ÖÁ ¸ÅÂÓÏÒ ÄÒ 1, ·Â¼ Ã¼Ä-
·¸Å ÇÅÜÄÒ 1, ·Â¼ Ã¼ÄÏÒ ¾· 10, ÏÒ ¾· 10,
ÈÉÊÆ¼Ä ÂÁÊ 10 ¾ ÍÔÂÒÃ Æ·- · n — ÍÔÂÒ ÂÁ.
Á·¾ÎÒÁ·Ã. ÔÉÒ Æ·Á·¾ÎÒÁ n — Ã´Ä´¸´¾
Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· Ã´Ä´¸¾´À ¿¾Ç. ¿¾Ç
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÂÁ 5
1018 1,2547
10−21 ¾·ÆÈ·ÄÒ
Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼. ¦·Ç·»·Á ÂÁÊ 5
1018 ÇÅÜ-
ÄÒ 18, · Æ·Ç·»·Á ÂÁÊ 1,2547
10−21 ÇÅÜÄÒ −21.

36 ¤´»¸»¹¿ 1
´µ »´ÃÅ´ÊÐ ¿¾ Ç ÅÆ´Á¸´ÄÆÁÏÀ ¶Ï·¿Ó¸»¹, ÄÂ-

µÓÊÐ Á´ÅÆÇÃÁ´¹:
• Á·Â ¿¾ µÂ¿ÐÌÏ »´
10, ÉÅ ÖºÅ »¾¼ÂÖÍÓ Ä· 10n 350 000 =
(Æ¼Ç·ÄÅÈÖÍÓ ÁÅÈÁÊ ÜÂ¼¹·) = (350 000 105)
105 =
É·Á, Á·¸ Ê ÍÔÂ·À Î·ÈÉÍÒ = 3,5
105;
¸ÒÂ· ÉÅÂÓÁ ·»Ä· ÂÎ¸· 183,023 =
(Ä¼ ÄÊÂÓ), ¾·ÆÈ¹·ÕÍÓ = (183,023 102)
102 =
¾»·¸ÒÉ·Á ·ÉÇÒÃ·Ä·º· Â- = 1,83023
102
ÁÊ 10n;
• Á·Â ¿¾ À¹ÁÌÏ »´ 0,000000052 =
´¸»Á¾Ç, ÉÅ ÖºÅ Æ·ÃÄ·½·- = (0,000000052
ÕÍÓ Ä· 10n (Æ¼Ç·ÄÅÈÖÍÓ 108)
10–8 =
ÁÅÈÁÊ ÜÆÇ·¹·) É·Á, Á·¸ Ê = 5,2
10−8;
ÍÔÂ·À Î·ÈÉÍÒ ¸ÒÂ· ÉÅÂÓÁ
·»Ä· ÂÎ¸· (Ä¼ ÄÊÂÓ), ¾·- 0,58702 = (0,58702
ÆÈ¹·ÕÍÓ ¾»·¸ÒÉ·Á ·ÉÇÒ- 101)
10−1 =
Ã·Ä·º· ÂÁÊ 10–n. = 5,8702
10−1
´ÃÅ ¿¾Ç Ù ÅÆ´Á¸´ÄÆÁÏÀ ¶Ï·¿Ó¸»¹
1. ¶Á ¾ ÂÁ·Ü: ·ÆÏ·Ã ÁÅ½ÄÒ ¾ ÂÁ·Ü Ê

·) 40,5; ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
¸) 405; ·) 40,5 = 4,05
101;
¹) 0,0405; ¸) 405 = 4,05
102;
º) 4,05 — Ã·¼ ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒ ¹) 0,0405 = 4,05
10−2;
¹ÒºÂÖ» 4,05
10−2? º) 4,05 = 4,05
100.
¢Á ¹) Ã·¼ ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒ
¹ÒºÂÖ» 4,05
10−2.
£´Ä´¸´¾ ¿¾Ç
2. ¶Á È· ¾»·¸ÒÉÁ·Ü: ·ÆÏ·Ã Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ
·) 0,35
10−3; ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¹Ò¾Ä·ÎÒÃ Æ·Ç·-
¸) 0,7
10−2
103; »·Á ÂÁÊ:
¹) 0,33
10−3; ·) 0,35
10−3 = 3,5
10−1
10−3 =
º) 0,2
10−2 — ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· = 3,5
10−4, Æ·Ç·»·Á −4;
Ä·ÀÃ¼ÄÏÒÃ? ¸) 0,7
10−2
103 = 7
10−1
10−2
103 = 7
100, Æ·Ç·»·Á 0;

¹) 0,33
10−3 = 3,3
10−1
10−3 =
= 3,3
10−4, Æ·Ç·»·Á −4;
º) 0,2
10−2 = 2
10−1
10−2 =
= 2
10−3, Æ·Ç·»·Á −3.
¦·Ç·ÜÄ·¼Ã »¹· ÂÁ Ä·ÀÃ¼Ä-
Ï·º· Æ·Ç·»ÁÊ −4.
3,3
10−4 + 3,5
10−4.
¤·ÀÃ¼ÄÏÒ ÂÁ ¹).
1. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÆÇÒ ¾·ÆÈ¼ ÂÁÊ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ-

»¾¼: ·) Á·Â ºÔÉÒ ÂÁ ÍÔÂÒ, ÉÅ ÉÇÔ¸· Æ¼Ç·Ä¼ÈÍ ÁÅÈÁÊ ÜÂ¼-
¹·; ¸) Á·Â ºÔÉÒ ÂÁ »ÇÅ¸·¹Ò, ÉÅ ÉÇÔ¸· Æ¼Ç·Ä¼ÈÍ ÁÅÈÁÊ
ÜÆÇ·¹·?
2. ÆÇ·¹ÂÓÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼: ·) ÎÒÃ ¸ÅÂÓÏÒ Æ·Ç·»·Á
ÂÁÊ, ÉÒÃ ¸ÅÂÓÏÒ È·Ã ÂÁ; ¸) Á·Â Æ·Ç·»·Á ÂÁÊ ·»-
ÃÅÜÄÒ, ÉÅ È·Ã ÂÁ ·»ÃÅÜÄÒ; ¹) Á·Â ¾Ä·ÀÈÍ ¾»·¸ÒÉ·Á
»¹ÊÌ ÂÁ·Ü, ¾·ÆÈ·ÄÒÌ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼, ÉÅ ·»-
Á·¾ ¸Ê»¾¼ ÂÁ·Ã, ¾·ÆÈ·ÄÒÃ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼;
º) Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÅ½Ä· ¾·ÆÈ·ÍÓ ÂÕ¸Ò ÂÁ?
1.173. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÂÁ, ¾·ÆÈ·ÄÒÖ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ

¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) 57
104; ¸) 0,023
10−6; ¹) 4,5
1013;
−4 5
º) 1,067
10 ; ») 30
10 ; ¼) 0,7
104.
1.174. ¤·¾·¹Í¼ Æ·Ç·»·Á ÂÁÊ, ¾·ÆÈ·Ä·º· Ü ÈÉ·Ä-
»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) 3,2
106; ¸) 7,384
10−2; ¹) 1,012
10−1.
1.175. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) 480 000 000; ¸) 0,00000214; ¹) 3504,8.
1.176. ÊÎÅÄÒÖ ÃÖÇÁÊÕÍÓ, ÏÉÅ Ü¾ÇÅÈÉ Ä·Ï·º·
¨ÊÈ¹¼ÉÊ ÈÁÂ·»·¼ Á·ÂÖ 14 000 000 000 º·»ÅÜ. ·ÆÏÒ-
Í¼ ºÔÉÒ ÂÁ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.177. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ 1 Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
125

38 ¤´»¸»¹¿ 1
1.178. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÂÁ 1,9

10−3; 5800
106;
0,00217
10−7 ¾·ÆÈ·ÄÒ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼?
¡·Â Ä¼, ÉÅ ¾·ÆÏÒÍ¼ Ì Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.179. ¦¼Ç·¹Ö»¾Í¼ 5 872 600 ÁÃ Ê Ã¼ÉÇÒ ¹ÒÄÁ
¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.180. ¦¼Ç·¹Ö»¾Í¼ 578 º Ê ÉÅÄÒ ¹ÒÄÁ ¾·ÆÏÒ-
Í¼ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.181. ª É·¸ÂÍÒ ÆÇÒ¹¼»¾¼ÄÒ »·ÄÒÖ ·¸ ·¸’Ã¼
¹·»Ò Ü Ä·À¸ÊÀÄ¼ÀÏÒÌ ·¾Ç·Ì ¼Â·ÇÊÈ.
Å¾¼Ç· £Ö»¾¼Â ¤·Ç·Î ¨¹Ç ¨ÖÂÖ¹·
¸’Ã
¹·»Ò, Ã3 1,02
108 7,1
108 1,043
108 9,48
107
·) ª ÖÁÃ ¾ Ì Ä·À¸ÅÂÓÏ·Ö ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ¹·»Ò?

¸) ª ÖÁÌ ·¾Ç·Ì ·¸’Ã ¹·»Ò Ä¼ Æ¼Ç·¹ÒÏ·¼
102 500 000 Ã3?
1.182. ¶Á Æ·Ç·ÜÄ·ÍÓ ÂÁ, ¾·ÆÈ·ÄÒÖ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉ-
ÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼?
¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ÂÁ: ·) 9,5687
1014 1,06
1015;
¸) 2,1
10−4 3,235
10−3; ¹) 5,23
108 5,061
108.
1.183. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ 0,56
10−6; 2300
10−10;
0,053
10−5 Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ Ç·¾ÃÖÈÍÍ¼ Ì
Ê Æ·Ç·»ÁÊ Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄÖ.
1.184. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ ¾·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÄÁ Ê
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) (4,2
10−3)
(3
10−1); ¸) (7,2
107) (9
1010).
1.185. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ a = 63
10−4, b = 0,21
10−2 Ê
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) a + b; ¸) a − b; ¹) a
b; º) a b.
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ (1,2
1062)
(4
1038) (5
1045).
1.187. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ a = 32,4
1011; b = 0,9
10−7. Ò-
¸¼ÇÒÍ¼ ÄÖÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ:

·) b2 = 8,1
10−15; ¸) a b = 3,6
1019;
¹) a
b = 2,916
105; º) b1 = 1
107.
9
1.188*. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾Ò a + b; a − b; a
b; a b,
Á·Â a = 6
10n + 1; b = 3
10n, »¾¼ n — ÍÔÂÒ ÂÁ.
1.189*. ¦·Ç·»·Á ÂÁÊ a ÇÅÜÄÒ 9, · Æ·Ç·»·Á ÂÁÊ b
ÇÅÜÄÒ 11. ¶ÁÃ ÃÅ½· ¸ÒÍÓ Æ·Ç·»·Á ¾»·¸ÒÉÁÊ ab?
1.190. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¾·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ, ÆÇ·»ÈÉ·ÜÂ¼ÄÒ

Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) 0,3
10−4; ¸) 27
105; ¹) 6,87
1010.
1.191. ÈÍÓ ÈÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ÂÁ·Ü ÂÁ, Æ·Ç·»·Á
ÖÁÅº· ÇÅÜÄÒ 4? ¡·Â ÈÍÓ, ÉÅ Ä·¾·¹Í¼ ÖºÅ:
·) 4
106; ¸) 5,607
104; ¹) 2,5
10−4.
1.192. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) 892 140 000; ¸) 0,004507; ¹) 32 145,25.
1.193. »¾ÄÁ· »·Ü½ÒÄ Ü ·ÈÉÇ·ÄÅÃ — 1 Æ·Ç-
È¼Á — ÆÇÒ¸Â½·Ä· ÇÅÜÄÒ 30 857 000 000 000 ÁÃ. ·-
ÆÏÒÍ¼ ºÔÉÒ ÂÁ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.194. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÂÁ 2,86
104; 300
10−7;
0,00458
10−4 ¾·ÆÈ·ÄÒ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼?
¡·Â Ä¼, ÉÅ ¾·ÆÏÒÍ¼ Ì Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.195. ¦¼Ç·¹Ö»¾Í¼ 435 Í Ê ºÇ·ÃÒ ¹ÒÄÁ ¾·ÆÏÒ-
Í¼ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.196. ¦¼Ç·¹Ö»¾Í¼ 34 567 ÈÃ Ê ÁÂ·Ã¼ÉÇÒ ¹ÒÄÁ
¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.197. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ 0,032
10−6; 5478
10−10;
0,79
10−9 Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ Ç·¾ÃÖÈÍÍ¼ Ì Ê
Æ·Ç·»ÁÊ ÈÆ·»·ÄÄÖ.
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼:
·) (3,6
10−5)
(4
102); ¸) (6,4
1012) (8
1014).

40 ¤´»¸»¹¿ 1
1.199*. ÒÂÎÒÍ¼: a + b; b − a; a
b; a b, Á·Â
a = 6,4
10−4; b = 3,2
10−3, ¹ÒÄÁ ¹ÒÂÎÔÄÄÖÜ ¾·-
ÆÏÒÍ¼ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
1.200. ¢¼É·Ã ÁÂ·ºÇ·Ã ÁÂÊ¸ÄÍ Á·ÏÉÊ¼ 2 Ç. ·È-

Æ·»ÒÄÖ ÁÊÆÂ· 1 Áº 400 º ÁÂÊ¸ÄÍ. ¶ÁÊÕ ÇÔÏÉÊ ÖÄ·
·ÉÇÒÃ·¼, ¾·ÆÂ·ÍÜÏÒ 5 Ç.?
1.201. Ä·À»¾Í¼ ÂÁ, Á·Â 25 % ÖºÅ ÇÅÜÄÒ 213.
1.202. Ä·À»¾Í¼ ÂÁ, Ä· ÖÁ ÉÇÔ¸· Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ
ÈÊÃÊ ÂÁ·Ü 4,2 3,8, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ.
£Ä´¾ÆÏËÁ´Ó À´ÆÑÀ´ÆÏ¾´
1.203. ÒÆÊÈÁÄÁÊ ÜÄ¹¼ÇÈÉÔÉ· ÆÇ·Æ·Ä·¹·Â Ç·-
¸ÅÉÊ »¾¹¼ ¹ÒÉ¹ÅÇÎÒÖ ËÇÃÒ: . ª É·¸ÂÍÒ ·»ÂÕ-
ÈÉÇ·¹·ÄÒ »·ÌÅ» ºÔÉÒÌ ËÇÃ Æ· Á¹·ÇÉ·Â·Ì.
·»·¹Ò »·ÌÅ»
«ÇÃ·
I Á¹·ÇÉ·Â II Á¹·ÇÉ·Â III Á¹·ÇÉ·Â IV Á¹·ÇÉ·Â
4,1
104 Ç. 12
103 Ç. 0,86
105 Ç. 19
103 Ç.
0,69
105 Ç. 5,1
104 Ç. 25
103 Ç. 0,19
105 Ç.
¤· ÆÇ·Æ·ÄÅ¹Ê ÖÁÅÀ ¾ ËÇÃ ¹·ÇÉ· Æ·º·»¾ÍÍ· ¹Ò-

ÆÊÈÁÄÁÊ, Á·Â ·ÈÉ·ÉÄÖ Æ·Á·¾ÎÒÁ Ì Ç·¸ÅÉÒ Ü Æ·»Ç·-
ÌÊÄÁÊ ºÅ»· ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ?
1.204. ¦·ÈÂÖ ·¸·¹Ö¾ÁÅ¹·À Ê¸ÅÇÁ ÏÁÅÂÓÄÒ ¸·-
È¼ÀÄ, »·Ü½ÒÄÖ ÖÁÅº· ÇÅÜÄ· 2,5
103 ÈÃ, ÏÒÇÒ-
ÄÖ — 1,6
103 ÈÃ, · ºÂÒ¸ÄÖ — 2
102 ÈÃ, Ä¼·¸ÌÅ»Ä·
Ä·ÆÅÜÄÍÓ ¹·»ÅÀ Ä· 80 %. ¸Ê»¾¼ º·ÉÅ¹Ò ¸·È¼ÀÄ »·
ÜÇÅÁ· Ë¾ÁÊÂÓÉÊÇÒ Ü 10 º 15 ÃÄ, Á·Â ÖºÅ Æ·Î·Â Ä·-
Æ·ÜÄÖÍÓ ¹·»ÅÀ Ê 5 º 00 ÃÄ ÆÇ·¾ ÉÇÊ¸Ê, ÆÇ·ÆÊÈÁÄ·Ö
3
¾»ÅÂÓÄ·ÈÍÓ ÖÁÅÀ 130 Ãº ?

1.205. ÂÖ ¹ÒÃÖÇÔÄÄÖ ·»Â¼ºÂ·ÈÍ¼À Æ·Ã½

·¸’¼ÁÉ·Ã Ü ¨ÅÄ¼ÎÄ·À ÈÈÉÔÃ¼ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÕÍÍ·
Ä·ÈÉÊÆÄÒÖ ·»¾ÄÁ:
• ·ÈÉÇ·Ä·ÃÎÄ·Ö ·»¾ÄÁ· — ºÔÉ· ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ ·»
ÖÃÂ »· ¨ÅÄÍ·, ÇÅÜÄ·Ö 1,5
108 ÁÃ;
• È¹¼ÉÂ·¹Ò ºÅ» — ºÔÉ· ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ, ÖÁÊÕ ÆÇ·Ã¼ÄÓ
È¹ÖÉÂ· ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ Ê ¹·ÁÊÊÃ¼ ¾· ·»¾Ä ºÅ», ÇÅÜÄ·Ö 9,5
1012 ÁÃ.
ÒÂÎÒÍ¼, ÁÅÂÓÁ: ·) ·ÈÉÇ·Ä·ÃÎÄÒÌ ·»¾Ä·Á Ê ·»-
ÄÒÃ È¹¼ÉÂ·¹ÒÃ ºÅ»¾¼; ¸) ÈÊÉ·Á ÈÆ·ÉÇÔ¸ÍÍ· ÂÖÉ·ÂÓ-
Ä·ÃÊ ·Æ·Ç·ÉÊ, ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÖÁÅº· 20 000 ÁÃ º
, Á·¸ Æ·ÉÇ·-
ÆÍÓ Ä· £·ÇÈ, Á·Â ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ ·» ÖÃÂ »· £·ÇÈ·
Æ·»Î·È ÈÊÆÇ·ÍÓÈÉ·ÖÄÄÖ (Ã·ÁÈÃ·ÂÓÄ·º· ¾¸Â½ÔÄÄÖ
ÆÂ·Ä¼É) ÇÅÜÄ· 0,37 ·ÈÉÇ·Ä·ÃÎÄ·À ·»¾ÄÁ.
1.206. «¤·Ä·-» — ÆÇÒÈÉ·ÜÁ· »ÂÖ ·¸·¾Ä·ÎÔÄÄÖ ·»-
ÄÅÀ ÃÂÓÖÇ»Ä·À »ÅÂ Î·ºÅ-Ä¼¸Ê»¾Ó. ¤·ÆÇÒÁÂ·», ·»¾Ä
Ä·Ä·Ã¼ÉÇ — ÃÂÓÖÇ»Ä·Ö »ÅÂÖ Ã¼ÉÇ·
(1 ÄÃ = 10−9 Ã). ¶º·»· ¹ÏÄ Ã¼ÄÏ·Ö
¾· ¾ÖÃÄÒ Ï·Ç ÆÇÒÁÂ·»Ä· Ü ÈÉÅÂÓÁ
Ç·¾ÅÜ, Ê ÁÅÂÓÁ Ä·Ä·Ã¼ÉÇ Ã¼ÄÏÒ
¾· Ã¼ÉÇ. ¨ÖÇÔ»ÄÖÖ ¹Ï·ÄÓÁ· Ã·¼
»ÒÖÃ¼ÉÇ 1,3 ÈÃ (ÇÒÈ. 1). Ò¾Ä·ÎÒ-
Í¼ ÆÇÒ¸Â¾Ä· »ÒÖÃ¼ÉÇ ¾ÖÃÄÅº· Ï·Ç·
Ü ÁÂ·Ã¼ÉÇ·Ì. ¦ÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ »·¹¼»·Î-
Ä·À ÂÉ·Ç·ÉÊÇÒ ·¸Å ÄÉÔÇÄÔÉÊ ¹Ò-
È¹¼ÉÂÍ¼, Ä·ÁÅÂÓÁ ·ÉÇÒÃ·ÄÒ ¹ÒÄÁ
·»ÇÅ¾Ä¹·¼ÍÍ· ·» ÈÖÇÔ»ÄÖº· »ÒÖ- §ÒÈ. 1
Ã¼ÉÇ· ÖÃÂ.
ÒÖÃ¼ÉÇ Ã·Â¼ÁÊÂÒ ¹·»Ò ÆÇÒ¸Â¾Ä· ÇÅÜÄÒ 0,3 ÄÃ.
ª ÁÅÂÓÁ Ç·¾ÅÜ »ÒÖÃ¼ÉÇ Ã·Â¼ÁÊÂÒ ¹·»Ò Ã¼ÄÏÒ ¾·
»ÒÖÃ¼ÉÇ ÖÃÂ?

42 ¤´»¸»¹¿ 1
ÏÁ¾Â¶´Ó Å´À´´ÊÑÁ¾´
¦·ÈÂÖ ¹Ò¹ÊÎÔÄÄÖ ºÔÉ·º· Ç·¾»¾¼Â· Ö Æ·¹Ä¼Ä:
• ¹¼»·ÍÓ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ Æ·-
Á·¾ÎÒÁ·Ã, ÄÊÂÖ¹ÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã, ·»ÃÅÜÄÒÃ Æ·Á·¾-
ÎÒÁ·Ã;
• ÊÃ¼ÍÓ ¾·ÆÈ¹·ÍÓ ÂÁ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼
¹Ò¾Ä·Î·ÍÓ Æ·Ç·»·Á ÂÁÊ;
• ÊÃ¼ÍÓ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÍÓ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔ-
ÂÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã »ÂÖ ¾·ÆÈÊ ÂÁÊ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä;
• ¹¼»·ÍÓ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã;
• ÊÃ¼ÍÓ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÍÓ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä »ÂÖ
¹ÒÂÎÔÄÄÖ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÇ·¾·Ü, ÈÆÇ·ÏÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·-
¾·Ü, Æ·Ç·ÜÄ·ÄÄÖ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÇ·¾·Ü.
¼ ÌÍ½¿ÜÍ½Û Î¿½Â ¿ÂÁØ
1. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾, ÖÁ ÃÅ½Ä· ÆÇ·ÎÒÉ·ÍÓ ÖÁ
«È¼Ã Ê Î·Í¹ÇÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä»:
·) 7
4; ¸) 7 ; ¹) 47; º) 7 4.
4
2. ¡·Â a3 * a4, ÉÅ ÂÁ a ÃÅ½· ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄÒ:
·) 7; ¸) 1 ; ¹) −7; º) 1 .
7 7
3. ¯ÉÅ ·¾Ä·Î·¼ ¾·ÆÈ·ÍÓ ÂÁ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ-
»¾¼? Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¾·ÆÈ ÂÁÊ 0,0000089 Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ
¹ÒºÂÖ»¾¼: ·) 0,89
10−5; ¸) 8,9
10−6; ¹) 8,9
10−7.
4. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä, ¾Ä·À»¾Í¼
¹ÒÇ·¾, ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÖÁÅº· Ä¼ ÇÅÜÄ· 1:
5 5 47
64
·) 5 1
3 16
3 ; ¸) (24)2
23 210; ¹) .
165
5. §·¾ÃÖÈÍÍ¼ Ü Æ·Ç·»ÁÊ Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄÖ ÂÁ:
(−2,5) −1; (−2,5) −2; (−2,5)1; (0,25) −1; (0,25) −2.
6. ¶ÁÖ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ Ã·¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾ ÍÔÂÒÃ Æ·Á·¾-
ÎÒÁ·Ã? Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Æ·Ç·»·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ ÈÆÇ·ÈÍÍ¼
( a5 )2
( a 13 ) 1
¹ÒÇ·¾ .
a7

7. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ

Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã, ¹ÒÂÎÒÍ¼:
10
31
273 + 0,24
252 + 0,1252.
244
63
122
8. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê .
483
34
18
9. ¶Á ¾Ä·ÀÈÍ Æ·Ç·»·Á ÂÁÊ? ¦·Ç·»·Á ÂÁÊ a
ÇÅÜÄÒ 12, · Æ·Ç·»·Á ÂÁÊ b ÇÅÜÄÒ 14. ¶ÁÃ ÃÅ½·
b
¸ÒÍÓ Æ·Ç·»·Á »¾¼Â a ?
10. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÊÃÊ 2
16n + 2n
8n + 24n Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼
ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 2.
´½À´¿ÐÁ´Ó À´ÆÑÀ´ÆÏ¾´
¡½ÎÈÂÁÐÂÉ, ½¾½ÀÐÈÙÊÜÂÉ, ÍË¾É ¿ØÊÇ
´Å¿¹¸Ë´¹ »´¸´ÁÁ¹ 1. ·) Ä·À»¾Í¼ ÄË·ÇÃ·ÍÒÕ ·¸
È·ÃÒÌ Ã·ÂÒÌ È·ÃÒÌ ¹ÖÂÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¹¼ÂÎÒÄÓ.
¨ÁÂ·»¾Í¼ É·¸ÂÍÒ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ºÔÉÒÌ ¹¼ÂÎÒÄÓ, ¾·Æ-
È·ÜÏÒ Ì Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼. ¸) ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ
·ÉÇÒÃ·ÄÊÕ ÄË·ÇÃ·ÍÒÕ, È·ÈÉ·ÜÍ¼ ÁÇ·È¹ÅÇ».
´Å¿¹¸Ë´¹ »´¸´ÁÁ¹ 2. ·) Ä·À»¾Í¼ ÄË·ÇÃ·ÍÒÕ
·¸ ¾·ÆÈ¼ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ÂÁ·Ü Ê ÇÅ¾ÄÒÌ ÈÈÉÔÃ·Ì ÂÎÔÄ-
ÄÖ. ¸) ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ »ÂÖ ÈÖ¸ÇÅÜ ¾·»·ÄÄ ·¸ ¾·ÆÈ¼
ÈÉÊÆ¼Ä¼À ÂÁ·Ü Ê ÇÅ¾ÄÒÌ ÈÈÉÔÃ·Ì ÂÎÔÄÄÖ.
ØÒÏÐÂÉÎÜ Á½ ½ÈÉÌÜÁ
1. ÃÖÄÜÏÒ Ã¼ÈÍ·¾Ä·-
ÌÅ»½·ÄÄ¼ ·»ÄÅÀ ¾·Æ·ÂÁ
(ÇÒÈ. 2), ·ÉÇÒÃ·ÀÍ¼ ÆÇ·-
¹ÂÓÄÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ.
§ÒÈ. 2
2. ·ÆÏÒÍ¼ ÂÁ 100
ÂÎ¸·Ã ·» 1 »· 9, ÏÉÅ »ÊÍÓ Æ· Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄ ¾ÂÊ-
Î·ÄÒ ¾Ä·Á·Ã »¾¼ÖÄÄÖÜ. ¾ÃÅ½·Í¼ ¹Ò ¾Ç·¸ÍÓ
ºÔÉ· »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã?

½ÄÁÄÂÈ 2
¸¤¸ ² ¬¢~¯ºªª
§ 4. ¾´¶ÏÓ ¶ÏÄ´»Ï ¶ÏÄ´»Ï

Å´ »À¹ÁÁÏÀ
2.1. Ä·À»¾Í¼: ·) ÈÊÃÊ ÂÁ·Ü 12 3 1 ; ¸) ÇÅ¾-
6
Ä·ÈÍÓ ÂÁ·Ü 4 1 6,9; ¹) ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁ·Ü −14,5
5
8 ; º) »¾¼ÂÓ ÂÁ·Ü 9 3 3.
29 17
¨Ç½¿ØÜ ¿ØÍ½ÄØ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÒ. 1) ¯ÁÅÂÓÄÁ Ü ÄÅ¹ÒÃ Æ·ÇÁÊ
4 »Ä È·»½·Â Æ· 75 »ÇÔÜ ÏÉÅ»¾¼ÄÓ, · 3 »Ä — Æ·
80 »ÇÔÜ. ¡ÅÂÓÁ ÜÈÖºÅ »ÇÔÜ Æ·È·»¾Â ÏÁÅÂÓÄÁ ¾·
ºÔÉÒÖ »Ä? §·ÏÔÄÄ¼ ºÔÉ·À ¾·»·ÎÒ ÆÇÒ¹Å»¾ÍÓ »·
¹ÒÇ·¾Ê 75
4 + 80
3.
2) ÜÉÅ¸ÊÈ ÏÅÜ 3 º È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 56 ÁÃº , · ÆÅÉÒÃ,
Á·¸ ÆÇÒ¸ÒÍÓ Æ· Ç·ÈÁÂ·»¾¼, 4 º, ÏÉÅ ¾·ÈÉ·ÂÈÖ, ÇÊ-
Ì·ÜÈÖ, Æ·¹ÖÂÎÒÜÏÒ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Ä· 6 ÁÃ º . ¶Á·Ö ÆÇ·-
ÍÖºÂ·ÈÍÓ ·ÜÉÅ¸ÊÈÄ·º· Ã·ÇÏÇÊÉÊ? ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ºÔÉ·À
¾·»·ÎÒ ÃÅ½Ä· ÈÁÂ·ÈÍ ¹ÒÇ·¾ 56
3 + (56 + 6)
4.
¦ÇÒ Ç·ÏÔÄÄ ÇÅ¾ÄÒÌ ¾·»·Î ·ÉÇÒÃÂ¹·ÕÍÓ
¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ ¾ÃÖÏÎ·ÕÍÓ ÂÁ, ¾Ä·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ, »Ê½-
Á. ©·ÁÖ ¹ÒÇ·¾Ò Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ ¿¾´¶ÏÀ.
¾´¶Ï ¶ÏÄ´» — ºÔÉ· ¾´¶ÏÓ

¶ÏÄ´»Ï »ÀÓÌË´ÒÊÐ:
¾·ÆÈ, ÖÁ ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾
¿¾;
ÂÁ·Ü, ¾Ä·Á·Ü »¾¼ÖÄÄÖÜ »Á´¾ ¸»¹ÓÁÁÓÙ;
»Ê½·Á. ¸Çº¾
¡·Â Ü ÂÁ·¹ÒÃ ¹ÒÇ·¾¼ ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ »¾¼ÖÄÄ, ÉÅ
·ÉÇÒÃ·¼ÍÍ· ÂÁ, ÖÁ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· »Á´ËÑÁÁ¹À ¿¾´¶´·´

ÒÇ·¾Ò Ì Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ 45
¶ÏÄ´»Ç. ¤·ÆÇÒÁÂ·»: 75
4 + 80
3 = 540; 540 — ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ ÂÁ·¹·º· ¹ÒÇ·¾Ê 75
4 + 80
3. ¢Á 416 — ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ ÂÁ·¹·º· ¹ÒÇ·¾Ê 56
3 + (56 + 6)
4, Æ·ÁÅÂÓÁ
56
3 + (56 + 6)
4 = 416.
»Á´ËÑÁÁ¹ Á´ËÑÁÁ¹ ¿¾´¶´·´ ¶ÏÄ´»Ç — ºÔÉ·
ÂÁ, ·ÉÇÒÃ·ÄÒ Ü ¹ÒÄÁÊ ¹ÒÁ·Ä·ÄÄÖ Æ·¾Ä·Î·ÄÒÌ
Ê ¹ÒÇ·¾¼ »¾¼ÖÄÄÖÜ.
ØÍ½ÄØ Î½ ÄÉÂÊÊØÉ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. »¾Ä ÁÂ·ºÇ·Ã ºÇÊÏ Á·Ï-
ÉÊ¼ 5 Ç., · ·»¾Ä ÁÂ·ºÇ·Ã Ö¸ÂÒÁ·Ü — y Ç. ®·ÃÊ
ÇÅÜÄÒ ÁÅÏÉ »¹ÊÌ ÁÂ·ºÇ·Ã·Ü ºÇÊÏ ÉÇÅÌ ÁÂ·ºÇ·-
Ã·Ü Ö¸ÂÒÁ·Ü Ç·¾·Ã? ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ¾·»·ÎÒ ÈÁÂ·»¾Ã
¹ÒÇ·¾ 2
5 + 3
y. ÔÉÒ ¹ÒÇ·¾ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¶ÏÄ´»´À
Å´ »À¹ÁÁ´½.
ÏÄ´» Å´ »À¹ÁÁÏÀ — ºÔÉ· ¾·ÆÈ, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼
ÂÁ, ¾Ä·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ, »Ê½Á, ¾Ã¼ÄÄÒÖ, ·¸·¾Ä·-
Î·ÄÒÖ ÂÉ·Ç·Ã.
¡·Â Ü ¹ÒÇ·¾ È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ ÏÄ´»Ï Å´ »À¹ÁÁÏ-

¾·Ã¼ÈÉ ¾Ã¼ÄÄÒÌ Æ·»ÈÉ·¹ÍÓ À »ÀÓÌË´ÒÊÐ:
Ì ¾Ä·ÎÔÄÄ — ÂÁ, ÉÅ ·ÉÇÒ- ¿¾;
Ã·¼ÍÍ· ÂÁ·¹Ò ¹ÒÇ·¾. ¶ºÅ »Á´¾ ¸»¹ÓÁÁÓÙ;
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· »Á´ËÑÁ- ¸Çº¾;
Á¹À ¶ÏÄ´»Ç Å´ »À¹ÁÁÏÀ ÆÇÒ »À¹ÁÁÏÓ, ´µ´»Á´-
»·»¾¼ÄÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼Ä- Ë´ÁÏÓ ¿Æ´Ä´À
ÄÒÌ.
¥ÆÑÀÁ¶º 1. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
1050 − m 7 ÆÇÒ m = 105.
¦¶ÎÓÃÃ». ¡·Â m = 105, ÉÅ 1050 − m 7 = 1050 −
− 105 7 = 1050 − 15 = 1035. ¢Á 1035 — ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »·-
»¾¼Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ m = 105.

46 ¤´»¸»¹¿ 2
¾ÎÜÀ ¿ØÄÊ½ÔÚÊÊÜ ¿ØÍ½ÄÐ

Î½ ÄÉÂÊÊØÉ
¡·Â Ü ¹ÒÇ·¾ È· ¾Ã¼ÄÄ·À 105 − 20 (x − 3) ¾·Ã¼ÈÉ x

Æ·»ÈÉ·¹ÍÓ ÖÁ-Ä¼¸Ê»¾Ó ÂÁ (Ä·ÆÇÒÁÂ·», 2), ÉÅ ·ÉÇÒ-
Ã·¼ÍÍ· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ºÔÉ·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ x = 2, ÖÄÅ ÇÅÜÄ·
125. ¹ÅÈÓ Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÁ· ÂÁÊ 3 ÆÇÒ¹Ö»¾¼ »· ¹ÒÇ·¾Ê
105 − 20 0, ÖÁ Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ. ·¹ÅÇ·ÍÓ, ÏÉÅ ÂÁ 3 Ä¼
Ü¹·ÌÅ»¾ÍÓ Ê ´µÅÓ· ¶Ï»Á´ËÑÁÁÓ »·»¾¼Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê È·
¾Ã¼ÄÄ·À.
»Á´ËÑÁÁ¹ µÅÓ·´À ¶Ï»Á´ËÑÁÁÓ ¶ÏÄ´»Ç Å´

»À¹ÁÁÏÀ Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ ÊÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÆÇÒ
ÖÁÌ ¹ÒÇ·¾ Ã·¼ ÈÔÄÈ.
´µ »Á´½ÅÊ ´µÅÓ· ¶Ï»Á´ËÑÁÁÓ ¶ÏÄ´»Ç Å´ »À¹Á-

ÁÏÀ, ÆÄÑµ´:
1) ¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ Æ·Ç·»·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ Ê ¹ÒÇ·¾¼ È· ¾Ã¼Ä-
ÄÒÃ;
2) ¾·ÆÈ·ÍÓ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ:
• Á·Â Ü ¹ÒÇ·¾¼ ÄÖÃ· »¾¼ÖÄÄÖ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ Ä· ¹ÒÇ·¾Ò
È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ÉÅ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ — ÊÈ¼ ÂÁ;
• Á·Â Ü ¹ÒÇ·¾¼ ÈÍÓ »¾¼ÖÄÄ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ Ä· ¹ÒÇ·¾Ò
È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ÉÅ ÉÇÔ¸· ¹ÒÁÂÕÎÒÍÓ ÉÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ
¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÆÇÒ ÖÁÌ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ.
¥ÆÑÀÁ¶º 2. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê
(4 + x)
3x3 + 2.
¦¶ÎÓÃÃ». Ä·ÎÔÄÄ¼ ºÔÉ·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ
ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À x, Æ·ÁÅÂÓÁ ÜÈ¼ »¾¼-
ÖÄÄ Ü ºÔÉÒÃ ¹ÒÇ·¾¼: ÈÁÂ·»·ÄÄ¼, ÃÄÅ½·ÄÄ¼, Ê¾-
¹Ö»¾¼ÄÄ¼ Ü ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã —

¹ÒÁÅÄ¹·ÕÍÍ· »ÂÖ ÂÕ¸Åº· ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À. ¸ÈÖº

¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ºÔÉ·º· ¹ÒÇ·¾Ê — ÊÈ¼ ÂÁ.
¥ÆÑÀÁ¶º 3. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê
(4 + x) (2 − x).
¦¶ÎÓÃÃ». ¡·¸ ¹ÒÇ·¾ Ã¼Ü ÈÔÄÈ ÆÇÒ Ä¼Á·ÉÅÇÒÃ
¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À, º. ¾Ä. Á·¸ ÃÅ½Ä· ¸ÒÂÅ ¾Ä·ÀÈÍ
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê, ÃÅ½Ä· Æ·»ÈÉ·¹ÍÓ ¾·Ã¼ÈÉ x ÂÕ¸Ò
ÂÁ, ·ÁÇ·ÃÖ ÂÁÊ 2, Æ·ÁÅÂÓÁ Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÁ· ÂÁÊ 2
ÆÇÒ¹Å»¾ÍÓ »· ¹ÒÇ·¾Ê 6 0, ÖÁ Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ. ¦ÇÒ
ÜÈÌ ·ÈÉ·ÉÄÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À ¹ÒÇ·¾ Ã·¼ ÈÔÄÈ.
Ä·ÎÒÍÓ, ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê (4 + x) (2 − x) —
ºÔÉ· ÜÈ¼ ÂÁ, ·ÁÇ·ÃÖ 2.
¾´¶ÏÓ ¶ÏÄ´»Ï
1. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹Ò- a) (1,27 + 3,74)

2,43 −
Ç·¾Ê: − 1,53 (3,72 − 1,92) =
·) (1,27 + 3,74)
2,43 − = 5,01
2,43 − 1,53 1,8 =
− 1,53 (3,72 − 1,92); = 12,1743 − 0,85 = 11,3243;
5 1 1 2
¸)
6
−4 5−1
3
2 3
. ¸) 5 4 1 5 1 1
2 =

6 3 2 3
5 1
= 4 (5 1) =
6 3
5 1 5 1 1
= − 4 4 = −1 =− .
6 3 6 12 4
ÏÄ´»Ï Å´ »À¹ÁÁÏÀ
2. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹Ò- ·) 2a2 − a b2 − 3 = 2

16 −
Ç·¾Ê 2a2 − a b2 − 3 ÆÇÒ:
− 4 (−2)2 − 3 = 32 − 4 4 − 3 =
·) a = 4, b = −2;
= 32 − 1 − 3 = 28;
¸) a = −3, b = 1.
¸) 2a2 − a b2 − 3 =
= 2
9 − (−3) 1 − 3 = 18.

48 ¤´»¸»¹¿ 2
µÅÓ· ¶Ï»Á´ËÑÁÁÓ ¶ÏÄ´»Ç Å´ »À¹ÁÁÏÀ

3. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄ- ·) ¦·ÁÅÂÓÁ Ü ¹ÒÇ·¾¼
ÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê: b2 − b (b − 3) ¹ÒÁÅÄ¹·¼ÍÍ· »¾¼-
·) b2 − b (b − 3); ÖÄÄ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ Ä· (b − 3), ÉÅ
¸) b2 − b
(b − 3). ·¸ÈÖº·Ã ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ »·»¾¼Ä·-
º· ¹ÒÇ·¾Ê ¸Ê»ÊÍÓ ÊÈ¼ ÂÁ,
·ÁÇ·ÃÖ ÂÁÊ 3, Æ·ÁÅÂÓÁ
(b − 3) Ä¼ ÃÅ½· ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄÒÃ
ÄÊÂÕ.
¸) ¦·ÁÅÂÓÁ Ü ¹ÒÇ·¾¼
b2 − b
(b − 3) ÄÖÃ· »¾¼ÖÄ-
ÄÖ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ Ä· ¹ÒÇ·¾Ò
È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ÉÅ ·¸ÈÖº ÖºÅ
¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ — ÊÈ¼ ÂÁ.
1. ÃÅ½· ÂÁ·¹Ò ¹ÒÇ·¾ ¾ÃÖÏÎ·ÍÓ: ·) ÉÅÂÓÁ ÂÁ ¾Ä·Á
»¾¼ÖÄÄÖÜ; ¸) ÉÅÂÓÁ ÂÁ »Ê½Á; ¹) ÉÅÂÓÁ »Ê½Á ¾Ä·Á
»¾¼ÖÄÄÖÜ; º) ÉÅÂÓÁ ÂÁ?
2. ÃÅ½· ¹ÒÇ·¾ È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ ¾ÃÖÏÎ·ÍÓ: ·) ÉÅÂÓÁ ÂÁ
¾Ã¼ÄÄÒÖ; ¸) ÉÅÂÓÁ ¾Ã¼ÄÄÒÖ »Ê½Á; ¹) ÉÅÂÓÁ ¾Ã¼ÄÄÒÖ
¾Ä·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ; º) ÉÅÂÓÁ ¾Ã¼ÄÄÒÖ?
3. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÃÒÂÁÊ Ü ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ: «¡·Â ¹ÒÇ·¾
È· ¾Ã¼ÄÄ·À ¾ÃÖÏÎ·¼ »¾¼ÖÄÄ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ, ÉÅ ÖºÅ ·¸ÈÖº
¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ — Ä¼ ÜÈ¼ ÂÁ».
2.2. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) 4 5 1 + 2 2 ;
3 3 ¸) 8 1 + 6 1
3;
12 4
3

4 2 1 ; º) 3 2 1 2
5 4 ( 2,5).
7
¹)
3 2 3 7 9
2.3. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) −12,3 + 8,5 − 1,9; ¸) −0,636 0,6 + 0,6
0,1.
2.4. ¤¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ ¹ÒÂÎÔÄÄÖÜ, Æ·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·-
ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) 127 1 127
1 ; ¸) 5,67
(−1) 5,67 (−1);
3 3
¹) −54
3 (−5)4
3; º) 0,3 0,2 0,3
0,2.


·) 0, 6
5 + 2 2 3 5 9, 6;

6 15 9
2

¸) 1 2 + 1 1
3 3
113 .
2.6. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» ÂÁ·¹·º· ¹ÒÇ·¾Ê, ÏÉÅ
¾ÃÖÏÎ·¼ Î·ÉÒÇÒ ÇÅ¾ÄÒÖ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄÒÖ »¾¼ÖÄÄ,
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÖÁÅº· ÇÅÜÄ· 10.
2.7. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ¹ÒÇ·¾ »ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ¾·»·ÎÒ:
·) ¯ÒÇÒÄÖ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄ·º· ÜÎ·ÈÉÁ· ¾ÖÃÂ 10 Ã, ·
»·Ü½ÒÄÖ — x Ã. Ä·À»¾Í¼ »·Ü½ÒÄÕ ÆÂÅÉ·, ÖÁÃ
·º·ÇÅ»½·ÄÒ ÜÎ·ÈÉ·Á.
¸) ÊÎ·ÄÓ ¹ÒÀÏ·Ü ¾ »ÅÃÊ Ü ÏÁÅÂÊ ÇÊÌ·ÜÈÖ È·
ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 50 Ã . ª »·ÇÅ¾¼ Ä ÈÆÒÄÜÈÖ 2 ÃÄ
ÃÄ
Æ·Î·Á·Ü ÈÖ¸Ç·, ¾ ÖÁÃ ÖÄÒ Ç·¾·Ã ÆÇ·»ÅÜ½ÒÂ ÏÂÖÌ
¾ ÉÅÀ ½· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ. ªÈÖ »·ÇÅº· ¾·ÄÖÂ· t ÃÄ. ¶Á »·-
ÂÁ· ·» ÏÁÅÂÒ ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ· »ÅÃ ¹ÊÎÄÖ?
¹) ¢Á 18 Ã¼ÄÏÒ ¾· ÏÊÁ·ÄÒ ÂÁ Ä· a »¾ÖÈÖÉÁ·Ü.
®·ÃÊ ÇÅÜÄÒ ÏÊÁ·ÄÒ ÂÁ?
2.8. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ¾·»·ÎÊ, »ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ÖÁÅÀ ÉÇÔ-
¸· ÈÁÂ·ÈÍ ¹ÒÇ·¾:
·) 3
10 + 4
a; ¸) 8
x − 12.
2.9. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) a
b; ¸) 2
(x − y); ¹) (a + b) 5; º) (n − m)2.
2.10. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¹ÒÇ·¾Ê È· ¾Ã¼Ä-
ÄÒÃ: ·) Æ·ÜÈÊÃ· ÂÁ·Ü 8 a; ¸) ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁÊ 12
ÇÅ¾Ä·ÈÍ ÂÁ·Ü a b; ¹) ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·É·Ü ÂÁ·Ü a b.
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÉÇÒ ÄÏÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ
ÆÇ·ÎÒÉ·ÀÍ¼ Ì.

50 ¤´»¸»¹¿ 2
2.11. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÊÃÊ, ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ, ¾»·¸ÒÉ·Á »¾¼ÂÓ

¹ÒÇ·¾·Ü È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ (c + b) (a − d).
2.12. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 7a + 1 ÆÇÒ a = 4; a = 0; a = −3;
¸) 15 − 2b ÆÇÒ b = 6; b = 0,5; b = 7,5.
ÃÅºÊÍÓ ÈÖÇÅ» ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ »·»¾¼ÄÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü
·Á·¾·ÍÍ· ÇÅÜÄÒÖ?
2.13. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê x − y, Á·Â:
·) x = 0, y = −1,8; ¸) x = −8, y = 1 .
3
ÃÅ½· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »·»¾¼Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄÒÃ
ÄÊÂÕ?
2.14. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 0,25m − n2, Á·Â:
·) m = 8, n = −5; ¸) m = 10, n = 1 .
2
¦ÇÒ ÖÁÌ Ä¼ ÇÅÜÄÒÌ Æ·Ã½ È·¸ÅÀ m n ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
»·»¾¼Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ?
2.15. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 3x − 7(x + 2)
(3x − 7)x + 2 ÆÇÒ x = −1.
2.16. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 0,4x; −x2 0,9 x
ÆÇÒ x = −0,3 Ç·¾ÃÖÈÍÍ¼ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ Ü Æ·-
Ç·»ÁÊ ÈÆ·»·ÄÄÖ.
2.17. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ÂÁ·¹ÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼
¹ÒÇ·¾, ÖÁ Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ:
2
·) 1 0,5 ;
2 ¸) (−7) 0,75 3 ;
¹) (−3)0 + 3.
4
2.18. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) x2 − 2x + 6; ¸) (x − 8) 3; ¹) 12 (x − 4).
2.19. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, Í ÈÄÊ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼ÄÄ·À, ÆÇÒ
ÖÁÃ ¹ÒÇ·¾ Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ:
·) 2x (x − 6); ¸) 3 − 8 x; ¹) (x − 7) (2x + 8).
¡·Â ÈÄÊ¼, ÉÅ ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ.

2.20. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» ¹ÒÇ·¾Ê È· ¾Ã¼ÄÄ·À,

·¸ÈÖº·Ã ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ÖÁÅº· ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·: ·) ÊÈ¼ ÂÁ;
¸) ÊÈ¼ ÂÁ, ·ÁÇ·ÃÖ −5.
2.21. Ä·À»¾Í¼ Æ· ÉÇÒ Æ·ÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾Ã¼ÄÄÒÌ,
ÆÇÒ ÖÁÌ Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ ¹ÒÇ·¾:
·) 8 (a − b); ¸) (12a + b) (a + 3b).
2.22*. ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê (b − a) 2,
Á·Â a − b = −5? ¡·Â ÃÅ½Ä·, ÉÅ ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ.
2.23*. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) (x − 4) (x + 2) − 7 x;
¸) 2x2 − x (2x − 1) + 1 (4 − x).
2.24*. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·» ¹ÒÇ·¾Ê ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ, ·¸ÈÖº·Ã ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ÖÁÅº· ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·
ÜÈ¼ ÂÁ, ·ÁÇ·ÃÖ ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾Ã¼ÄÄÒÌ.

·) 6
7 4 8 5 ;
¸) 3
1 1 ( 4);

9 18 4 15
2
¹) 3
2 2 1 ;
º) 2 5 3,8
1 1 3 3 .

16 3 3 6 9 4
2.26. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) −16,2 + 9,5 − 3,4; ¸) −7,14 0,7 + 120
0,01.
2.27. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» ÂÁ·¹·º· ¹ÒÇ·¾Ê, ÏÉÅ
¾ÃÖÏÎ·¼ Î·ÉÒÇÒ ÇÅ¾ÄÒÖ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄÒÖ »¾¼ÖÄÄ,
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÖÁÅº· ÇÅÜÄ· 1.
2.28. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ¹ÒÇ·¾ »ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ¾·»·ÎÒ:
·) ¾¹¼ ÈÉ·Ç·ÄÒ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· ÇÅÜÄÒ 5 ÈÃ 8 ÈÃ, ·
ÉÇÔÍÖÖ ÈÉ·Ç·Ä· — x ÈÃ. Ä·À»¾Í¼ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ ÉÇÅÌ¹Ê-
ºÅÂÓÄÁ·.

52 ¤´»¸»¹¿ 2
¸) »¹ÊÌ º·Ç·»ÅÜ ·»Ä·Î·ÈÅ¹· Ä·ÈÊÈÉÇ·Î ·»¾Ä ·»Ä·-

ÃÊ ¹Ò¼Ì·Â »¹· ·ÜÉ·Ã·¸Â. ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼ÇÏ·º· ·ÜÉ·-
Ã·¸ÂÖ — 80 ÁÃ º
, · »ÇÊºÅº· — 90 ÁÃ
º . ¦Ç·ÍÖºÂ·ÈÍÓ
»·ÇÅº Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã s ÁÃ. ¦Ç·¾ ÖÁ Î·È ·ÜÉ·Ã·¸Â
ÈÊÈÉÇÔÄÊÍÍ·?
2.29. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ¾·»·ÎÊ, »ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ÖÁÅÀ ÉÇÔ-
¸· ÈÁÂ·ÈÍ ¹ÒÇ·¾ 5
b − 2
7.
2.30. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¹ÒÇ·¾Ê È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ:
·) Æ·ÉÇÅ¼Ä·Ö ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÂÁ·Ü 7 a;
¸) »¾¼ÂÓ ·» »¾ÖÂ¼ÄÄÖ ÈÊÃÒ ÂÁ·Ü a b Ä· ÂÁ 15;
¹) Á¹·»Ç·É ÈÊÃÒ ÂÁ·Ü a b.
2.31. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 8x − 3 ÆÇÒ
x = 2; x = 0; x = −1.
2.32. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 2a + b ÆÇÒ:
·) a = 0,1, b = 1 ; ¸) a = −1,5, b = −3.
7
¦·»¸ÖÇÒÍ¼ »¾¹¼ Æ·ÇÒ Ä¼ ÇÅÜÄÒÌ Æ·Ã½ È·¸ÅÀ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »·»¾¼Ä·º·
¹ÒÇ·¾Ê ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ.
2.33. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê m3 − 0,3n ÆÇÒ:
·) m = −2, n = 2,5; ¸) m = 10, n = −10.
2.34. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 2a(a − 1)
2a − (a − 1) ÆÇÒ a = −4.
2.35. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 0,7a; −a2 0,8 a
ÆÇÒ a = −0,4 Ç·¾ÃÖÈÍÍ¼ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ Ü Æ·-
Ç·»ÁÊ Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄÖ.
2.36. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 8x − x3 + 2; ¸) (5 + x) 9; ¹) (x − 4) (x + 7).
2.37. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À
¹ÒÇ·¾ Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ:
·) (2x + 5) (x − 3); ¸) 6 x + 12; ¹) (x + 1) (2x + 5).

2.38. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» ¹ÒÇ·¾Ê È· ¾Ã¼ÄÄ·À,

·¸ÈÖº·Ã ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ÖÁÅº· ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·: ·) ÊÈ¼ ÂÁ,
·ÁÇ·ÃÖ 7,4; ¸) ÊÈ¼ ÂÁ, ·ÁÇ·ÃÖ −8.
2.39*. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ x − y = 2. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
¹ÒÇ·¾Ê (y − x)3.
2.40. ¢Á 204 ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÊÃÒ ÉÇÅÌ

ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ m, n k É·Á, Á·¸ m n k = 3 5 4.
2.41. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ (x − 0,3)
3,8 = 0,38.
2.42. ¦·ÈÂÊº·Ã »¹ÊÌ ÈÅÉ·¹ÒÌ ·Æ¼Ç·É·Ç·Ü Á·ÇÒÈÉ·-
Â·ÈÖ ·»ÄÅÂÓÁ·¹·Ö ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ·¸·Ä¼ÄÉ·Ü. ¦Ç·¾ ºÅ»
ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ·¸·Ä¼ÄÉ·Ü Æ¼ÇÏ·º· ·Æ¼Ç·É·Ç· Æ·¹ÖÂÎÒÂ·-
ÈÖ Ä· 100 %, · »ÇÊºÅº· — Ê 2 Ç·¾Ò. ª ÖÁÅº· ÈÅÉ·¹·º·
·Æ¼Ç·É·Ç· ·¸·Ä¼ÄÉ·Ü ÈÉ·Â· ¸ÅÂÓÏ?
§ 5. ¦Â¹ÅÁ´ÅÊÐ
2.43. ÒÂÎÒÍ¼ Ä·À¸ÅÂÓÏ ¾ÇÊÎÄÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã:
·) 0,25
2,56
4; ¸) 3,567
0,3 − 0,567
0,3.
2.44. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 2(a − 3)
2a − 6 ÆÇÒ: ·) a = 5; ¸) a = −1; ¹) a = 0.
¯ËÂÎÊ½ ÍËÊØÜ ¿ØÍ½ÄØ

ÄÅÀ»¾¼Ã ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 7x + 2x 9x ÆÇÒ:
·) x = −1; ¸) x = 0; ¹) x = 1 .
3
ÉÇÒÃ·¼Ã: ·) 7x + 2x = 7
(−1) + 2
(−1) = −7 − 2 = −9
9x = 9
(−1) = −9;
¸) 7x + 2x = 7
0 + 2
0 = 0 9x = 9
0 = 0;
¹) 7x + 2x = 7
1 + 2
1 = 7 + 2 = 9 = 3
3 3 3 3 3
9x = 9
1 = 3.
3

54 ¤´»¸»¹¿ 2
·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ ÆÇÒ ÇÅ¾ÄÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼Ä-

Ä·À ¾Ä·ÎÔÄÄ ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü ÇÅÜÄÒÖ. ÔÉÒÖ ¹ÒÇ·-
¾Ò ¸Ê»ÊÍÓ ÆÇÒÃ·ÍÓ ÇÅÜÄÒÖ
¾Ä·ÎÔÄÄ ÆÇÒ ÄÏÒÌ ¾Ä·- ¦Â¹ÅÁ´ ÄÂÙÁÏÓ
ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, Æ·ÁÅÂÓÁ ¶ÏÄ´»Ï
7x + 2x = (7 + 2)x = 9x Æ· Ç·¾-
a+4 4 + a;
Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄÒÃ ¾·ÁÅÄ¼ ÃÄÅ-
½·ÄÄÖ ·»ÄÅÈÄ· ÈÁÂ·»·ÄÄÖ. a
7 7
a;
3
©·ÁÖ ¹ÒÇ·¾Ò Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ ÆÂ¹- a a
a
a
ÅÁ´ ÄÂÙÁÏÀ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ¹ÒÇ·¾Ò:
a + (b + 8) (a + b) + 8; 5(bc) (5b)c; 3(b + c) 3b + 3c, —
Æ·ÁÅÂÓÁ ÖÄÒ ¹ÒÇ·½·ÕÍÓ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ »¾¼ÖÄÄÖÜ
ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÈÁÂ·»·ÄÄÖ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¹· ¹ÒÇ·¾Ò Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· ÆÂ¹Å-
Á´ ÄÂÙÁÏÀ, Á·Â ÖÄÒ ÆÇÒÃ·ÕÍÓ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ
¾Ä·ÎÔÄÄ ÆÇÒ ÜÈÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄÒÌ ¾ Ì ·ºÊÂÓ-
Ä·º· ·¸ÈÖºÊ ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ.
·Ç¿ÐÁÏÀ ´µÅÓ·´À ¶Ï»Á´ËÑÁÁÓ ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù
Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ ÊÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÆÇÒ ÖÁÌ Ã·¼
ÈÔÄÈ Æ¼ÇÏÒ, »ÇÊº ¹ÒÇ·¾.
¯ËÂÎÊ½ÎÓÙ
¦·Ã½ ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ ¹ÒÇ·¾·Ã ¾¹ÒÎ·ÀÄ· ÈÉ·-
¹ÖÍÓ ¾Ä·Á ÇÅÜÄ·ÈÍ, º. ¾Ä. a(b8) = (ab)8; a + (b + 8) =
= (a + b) + 8; a(b + 8) = ab + 8a. ©·ÁÖ ÇÅÜÄ·ÈÍ Ä·-
¾Ò¹·ÕÍÓ ÆÂ¹ÅÁ´ÅÊÓÀ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¦Â¹ÅÁ´ÅÊ
¦Â¹ÅÁ´ÅÊÒ Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ a + 3 # 3 + a;
ÇÅÜÄ·ÈÍÓ »¹ÊÌ ÉÅ¼ÈÄ· b
5 # 5
b;
4
ÇÅÜÄÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü. m =m
m
m
m

¤·ÆÇÒÁÂ·», ÇÅÜÄ·ÈÍÓ 12
3
x = 36x ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
5
ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ. §ÅÜÄ·ÈÍÓ a3 = a2 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ
a
»ÂÖ ÜÈÌ ÂÁ·Ü, ·ÁÇ·ÃÖ ÄÊÂÖ.
¯ËÂÎÊØÜ ÌÂÍ½Ï¿½ÍÚÊÊ ¿ØÍ½Ä½

ª ÆÇÒÁÂ·»¾¼ 12
3
x = 36x ÃÒ ·»¾Ä ¹ÒÇ·¾ ¾·-
ÃÖÄÂ »ÇÊºÃ, ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ ÖÃÊ, º. ¾Ä. ¶Ï¾´Á´¿
ÆÂ¹ÅÁÏÓ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¦Â¹ÅÁÏÓ
¦Â¹ÅÁÏÀ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ
¹ÒÇ·¾Ê Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¾·Ã¼- 3x + 2x # 5x
(¾·ÁÅÄ ÃÄÅ½·ÄÄÖ)
Ä· ·»Ä·ºÅ ¹ÒÇ·¾Ê »ÇÊºÃ,
ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ ÖÃÊ. x8 x10 # x−2
(ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ ÈÉÊÆ¼Ä)
¤·ÆÇÒÁÂ·», a(b − c + d) = ab − ac + ad — ÉÅ¼ÈÄÒÖ

Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ¹ÒÁ·Ä·ÄÒ Ä· Æ·»ÈÉ·¹¼ Ç·¾Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓ-
Ä·º· ¾·ÁÅÄÊ ÃÄÅ½·ÄÄÖ;
3
x2
x4 = 3x6 — ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ¹ÒÁ·Ä·ÄÒ
Ä· Æ·»ÈÉ·¹¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ Æ·-
Á·¾ÎÒÁ·Ã.
¦Â¹ÅÁ´ ÄÂÙÁÏÓ ¶ÏÄ´»Ï
1. ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜ- ·) ÒÇ·¾Ò a − b b − a Ä¼
ÄÒÃ ¹ÒÇ·¾Ò: ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ,
·) a − b b − a; Æ·ÁÅÂÓÁ b − a = − (a − b), º. ¾Ä.
¸) a
b b
a? ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÌ ÄÖÇÅÜÄÒÌ ¾Ä·-
ÎÔÄÄÖÌ a b »·»¾¼ÄÒÖ ¹Ò-
Ç·¾Ò ÆÇÒÃ·ÕÍÓ ÆÇÅÍÂ¼º-
ÂÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.
¸) ÒÇ·¾Ò a
b b
a ¾’ÖÜ-
ÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ Ä·
Æ·»ÈÉ·¹¼ Æ¼Ç·ÃÖÏÎ·ÂÓÄ·º·
¾·ÁÅÄÊ ÃÄÅ½·ÄÄÖ.

56 ¤´»¸»¹¿ 2
¦Â¹ÅÁ´ÅÊÐ
2. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÇÅÜÄ·ÈÍÓ ·) §ÅÜÄ·ÈÍÓ an

a−n = a0 ¾’ÖÜ-
ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ: ÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ ¾ºÅ»Ä· ¾
·) an
a−n = a0; ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍÕ ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÈÉÊ-
n Æ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ-

¸) an bn = a ;
b ¹·Ã.
a n
¹) a + a = 2a2? ¸) §ÅÜÄ·ÈÍÓ
a n bn =
b
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ Æ·
ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä »¾¼Â.
¹) §ÅÜÄ·ÈÍÓ a + a = 2a2 Ä¼
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ, Æ·-
ÁÅÂÓÁ a + a = 2a.
¦Â¹ÅÁÏÓ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ ¶ÏÄ´»´Ù
3. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ¼Ç·ÜÉ¹·- ·) ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ¼ 4x − 3x = x

ÇÔÄÄ¼ ÉÅ¼ÈÄÒÃ: ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄÒÃ Ä· Æ·»-
·) 4x − 3x = x; ÈÉ·¹¼ Ç·¾Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄ·º· ¾·-
¸) a5
a−5 = a0; ÁÅÄÊ ÃÄÅ½·ÄÄÖ.
¹) −(x + z)2 = (x − z)2? ¸) ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ¼ a5
a−5 = a0
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄÒÃ Ä· Æ·»-
ÈÉ·¹¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÃÄÅ½·ÄÄÖ
ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·È-
ÄÅ¹·Ã.
¹) ¦¼Ç·Á·Ä·ÍÍ·, ÏÉÅ Æ¼Ç·-
ÜÉ¹·ÇÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê −(x + z)2 =
= (x − z)2 Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ-
¼ÈÄÒÃ, ÃÅ½Ä·, Æ·»ÈÉ·¹ÜÏÒ
Ü Â¼¹ÊÕ ÆÇ·¹ÊÕ Î·ÈÉÁ ÇÅÜ-
Ä·ÈÍ ÖÁÖ-Ä¼¸Ê»¾Ó ¾Ä·ÎÔÄÄ
¾Ã¼ÄÄÒÌ. ¤·ÆÇÒÁÂ·», ÆÇÒ
x = z = 1 ·ÉÇÒÃ·¼Ã ÄÖÆÇ·¹-
ÂÓÄÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ −4 = 0.
4. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÉÅ¼ÈÄ·¼ Æ¼Ç·- ·) 4x(−3,5) = 4(−3,5)x = −14x;

ÜÉ¹·ÇÔÄÄ¼, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¸) 4,5x − 3,5x + 9x =
¾·ÁÅÄÒ ÃÄÅ½·ÄÄÖ: = (4,5 − 3,5 + 9)x = 10x.
·) 4x(−3,5);
¸) 4,5x − 3,5x + 9x.

1. ¡·Â Æ·Ã½ »¹ÊÃ· ¹ÒÇ·¾·Ã ÈÉ·ÍÓ ¾Ä·Á « = », ÉÅ Í

¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· É·Á·Ö ÇÅÜÄ·ÈÍÓ ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ?
2. ¡·Â Ü ¹ÒÄÁÊ ÉÅ¼ÈÄÒÌ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÜ ·»Ä·ºÅ ¹ÒÇ·¾Ê
·ÉÇÒÃ·Â »ÇÊº ¹ÒÇ·¾, ÉÅ ÖÁÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü?
3. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ x x = y y?
2.45. ¤· Æ·»ÈÉ·¹¼ ÖÁÌ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ¼À »¾¼ÖÄÄÖÜ

ÃÅ½Ä· ÈÍ¹ÖÇ»½·ÍÓ, ÏÉÅ ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò:
·) 2 + 3x 3x + 2;
¸) 7(a − b) 7a − 7b;
¹) n
3m 3nm?
2.46. ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ ¹ÒÇ·¾Ò:
·) a(−b) (−a)b; ¸) b + b + b + b + b b5;
¹) (−a)2 −a2; º) (−a)3 −a3?
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·»Ò ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü.
2.47. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ, ¹ÒÁ·-
ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾·ÁÅÄÒ ÃÄÅ½·ÄÄÖ:
·) 1,2y(−3); ¸) 8x − 7,3x; ¹) −3,5b − 9,5b + b.
2.48. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 15c + 15d Ê ÉÅ¼ÈÄ·
ÇÅÜÄÒ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ Ç·¾Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄÒ ¾·ÁÅÄ ÃÄÅ-
½·ÄÄÖ, ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ:
·) c = 0,34, d = 0,66; ¸) c = 2 1 , d = 3 6 .
7 7
2.49. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ −5a(−20b) Ê ÉÅ¼ÈÄ·
ÇÅÜÄÒ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾·ÁÅÄÒ ÃÄÅ½·ÄÄÖ, ¾Ä·À»¾-
Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ:
·) a = 0,2, b = −2,7; ¸) a = 3 , b = 2 .
4 7
2.50. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾Ò, ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÖ ¹ÒÇ·¾Ê
−5(x − 2):
·) −5x − 10; ¸) −5x + 10; ¹) 10 − 5x.

58 ¤´»¸»¹¿ 2
2.51. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ a7 a11

a2 Ê ÉÅ¼ÈÄ·
ÇÅÜÄÒ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã, ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·-
¾Ê ÆÇÒ: ·) a = 3; ¸) a = −0,25.
2.52. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ »¹· ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò ¾
»¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ.
2.53. ¶Á »·Á·¾·ÍÓ, ÏÉÅ ¹ÒÇ·¾Ò Ä¼ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·
ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ? ·Á·½ÒÍ¼ ·»ÄÒÃ È· ÈÆÅÈ·¸·Ü, ÏÉÅ
¹ÒÇ·¾Ò Ä¼ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÃ:
·) 5a 5 + a; ¸) a−2 −2a;
¹) (a − 1)2 a2 − 1; º) (a + 2)2 a2 + 4.
2.54. ¶ÁÖ ¾ ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÖÃ:
·) 0
a = a − a; ¸) (a + b)2 = (b + a)2;
¹) a5
a10 = (a3)5; º) a3 − a2 = a?
2.55. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ »·»¾¼ÄÒÖ ÇÅÜÄ·ÈÍ Ä¼
¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÖÃ:
·) (a − b)3 = (b − a)3; ¸) b2 + 2 = (b + 2)2;
¹) (x + 3)2 + x = x + 3(2 + x).
2.56. ¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·»¾Í¼ ¹ÒÇ·¾ »ÂÖ Ç·-
ÏÔÄÄÖ ¾·»·ÎÒ. ¯ÁÅÂÓÄÁ ÁÊÆÜ 10 ÈÏÒÉÁ·Ü Ê ÁÂ¼É-
ÁÊ Æ· a Á. 10 ÈÏÒÉÁ·Ü Ê ÂÄ¼ÀÁÊ Æ· b Á. Ä·À»¾Í¼
ÁÅÏÉ Æ·ÁÊÆÁ.
¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜ-
ÄÒÃ?
2.57. ¹· ÍÖºÄÁ ¹Ò¼Ì·Â ·»Ä·Î·ÈÅ¹· Ä·ÈÊÈÉÇ·Î
·»¾Ä ·»Ä·ÃÊ ¾ »¹ÊÌ º·Ç·»ÅÜ ÈÊÈÉÇÔÂÈÖ ÆÇ·¾ 4,5 º.
¨ÁÅÇ·ÈÍÓ ·»Ä·ºÅ ÍÖºÄÁ· — x ÁÃ º , · »ÇÊºÅº· —
ÁÃ
y º . ¨ÁÂ·»¾Í¼ »¹· ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò, ÆÇÒ »·-
Æ·ÃÅ¾¼ ÖÁÌ ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ ÆÇ·ÍÖºÂ·ÈÍÓ »·ÇÅº Æ·-
Ã½ º·Ç·»·Ã.

2.58. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾·ÁÅÄÒ ÃÄÅ½·ÄÄÖ, Æ¼-

Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾Ò Ü ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÖ:
·) 4a
5; ¸) 8b + 2,5b; ¹) 1,2a − 0,5a + 6a.
2.59. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 2,1x − 2,1y Ê ÉÅ¼ÈÄ·
ÇÅÜÄÒ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ Ç·¾Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄÒ ¾·ÁÅÄ ÃÄÅ-
½·ÄÄÖ, ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê
ÆÇÒ x = 1,564, y = −0,436.
2.60. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 0,1a
(−100b) Ê ÉÅ¼ÈÄ·
ÇÅÜÄÒ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾·ÁÅÄÒ ÃÄÅ½·ÄÄÖ, ¾Ä·À»¾Í¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ a = 1 , b = 2 2 .
12 17
2.61. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾Ò, ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒÖ ¹ÒÇ·¾Ê
−3(a + 5):
·) −3a − 15; ¸) −3a + 15; ¹) −15 − 3a.
2.62. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ (a7)3 a18 Ê ÉÅ¼ÈÄ·
ÇÅÜÄÒ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ
Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã, ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·-
¾Ê ÆÇÒ: ·) a = −2; ¸) a = 0,1.
2.63. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¹ÒÇ·¾Ò Ä¼ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÉÅ¼È-
Ä· ÇÅÜÄÒÃ:
·) a − 7 −7a; ¸) a4 4a.
2.64. ¶Á ÃÅ½Ä· Æ¼Ç·Á·Ä·ÍÍ· Ü ÉÒÃ, ÏÉÅ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ
Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ? ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ
a2 − 9 = (a − 3)2 Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ.
2.65. ¨ÖÇÔ»ÄÖ¼ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄ·¼ »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ· 20.

»¾Ä ¾ ºÔÉÒÌ ÂÁ·Ü 13,29. Ä·À»¾Í¼ »ÇÊº ÂÁ.
2.66. Ä·À»¾Í¼ ¤ (255, 238).

60 ¤´»¸»¹¿ 2
2.67. ÒÂ Ä·¸ÒÉÒ Î·ÉÒÇÒ ÁÄº ·ºÊÂÓÄÒÃ ÁÅ-

ÏÉ·Ã 84 Ç., ÆÇÒ ºÔÉÒÃ ÁÅÏÉ Æ¼ÇÏ·À ÁÄº ÈÁÂ·Ü
20 %, ÁÅÏÉ »ÇÊºÅÀ — 30 %, · ÁÅÏÉ ÉÇÔÍÖÀ — 25 %
ÈÊÃÒ Æ·ÉÇ·Î·ÄÒÌ ºÇÅÏ·À. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ¾· Î·Í-
¹ÇÉÊÕ ÁÄºÊ ¾·ÆÂ·ÍÂ Ä¼ ¸ÅÂÓÏ ¾· 19 Ç.?
§ 6. ¸Á´Ë¿¹Á
2.68. ÒÂÎÒÍ¼: 2 1
( 15).
3
2.69. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ b12
b3
b.
ÄÊ½ÔÚÊÊÂ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÒ. 1) Ä·À»¾Í¼
ÆÂÅÏÎÊ ÁÇÊº· ¾ »ÒÖÃ¼ÉÇ·Ã d. ¦ÂÅ-
ÏÎÊ ÁÇÊº· ¹ÒÂÎ¹·ÕÍÓ Æ· ËÅÇÃÊÂ¼
S = πr2, »¾¼ r — Ç·»ÒÊÈ ÁÇÊº· (ÇÒÈ. 3).
¦·ÁÅÂÓÁ Ç·»ÒÊÈ ÇÅÜÄÒ Æ·Â·¹Ä¼
2
»ÒÖÃ¼ÉÇ·, ÉÅ πr2 = π 1 d = 1 πd2.
2 4
§ÒÈ. 3
2) ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ »ÂÖ ¹ÒÂÎÔÄ-
ÄÖ ·¸’ÃÊ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄ·º· Æ·Ç·-
Â¼Â¼ÆÆ¼»·, Á·Â ÖºÅ ·ÈÄÅ¹· — Á¹·-
»Ç·É È· ÈÉ·Ç·ÄÅÀ a, · ¹ÒÏÒÄÖ ÇÅÜÄ·
4 ÈÃ (ÇÒÈ. 4). ¸’Ã ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓ-
Ä·º· Æ·Ç·Â¼Â¼ÆÆ¼»· ÇÅÜÄÒ ¾»·¸ÒÉ-
ÁÊ ÆÂÅÏÎÒ ·ÈÄÅ¹Ò i ¹ÒÏÒÄ, º. ¾Ä.
a2
4, ·¸Å 4a2.
§ÒÈ. 4 ¦ÇÒ Ç·ÏÔÄÄ ÃÄÅºÌ ¾·»·Î ·É-
ÇÒÃÂ¹·ÕÍÍ· ¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ ¾ÃÖÏÎ·ÕÍÓ ÉÅÂÓÁ ¾»·-
¸ÒÉ·Á ¾Ã¼ÄÄÒÌ, Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ
ÂÁ·Ü. ©·ÁÖ ¹ÒÇ·¾Ò Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· ´¸Á´Ë¿¹Á´À.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¸Á´Ë¿¹Á´À Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¾»·¸ÒÉ·Á
ÂÁ·Ü, ¾Ã¼ÄÄÒÌ, Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ.

¥ÆÑÀÁ¶º. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã ¹ÒÇ·¾:

·) −2,9x3; ¸) 0,7 x2 + y;
¹) 4x
2xy; º) 12a2x4 − 3c3y7?
¦¶ÎÓÃÃ». ÒÇ·¾Ò Ü
ÆÊÄÁÉ·Ì ·), ¹) — ·»Ä·ÎÂ¼- ¸Á´Ë¿¹ÁÏ:
ÄÒ, Æ·ÁÅÂÓÁ ¾ÃÖÏÎ·ÕÍÓ 2a2b3c; 2 x6 y; −3,5a2;
ÉÅÂÓÁ ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁ·Ü, 7
¾Ã¼ÄÄÒÌ Ì Ä·ÉÊÇ·ÂÓ- 18; m; k4
ÄÒÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À. ÒÇ·¾Ò
Ü ÆÊÄÁÉ·Ì ¸), º) Ä¼ ¾’ÖÜ- ¾, »À¹ÁÁÏÓ,
ÂÖÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã, Æ·- Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÓ ÅÆÇÃ¹Á
ÁÅÂÓÁ ¾ÃÖÏÎ·ÕÍÓ Ä¼ »À¹ÁÁÏÉ
ÉÅÂÓÁ »¾¼ÖÄÄ¼ ÃÄÅ½·Ä- »’ÓÙ¿ÓÒÊÊ´
ÄÖ, ·Â¼ ÈÁÂ·»·ÄÄ¼, »¾Ö- ´¸Á´Ë¿¹Á´À
Â¼ÄÄ¼ Ä· ¹ÒÇ·¾ È· ¾Ã¼Ä-
Ä·À.
®Ï½ÊÁ½ÍÏÊØ ¿ØÀÈÜÁ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½. §½ÚÑÓØÂÊÏ
¨ÆÇÅÈÍÃ ·»Ä·ÎÂ¼Ä 4x
2xy, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ Æ¼Ç·ÃÖÏ-
Î·ÂÓÄÒ ÈÆ·ÂÊÎ·ÂÓÄÒ ¾·ÁÅÄÒ ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ
ÈÉÊÆ¼Ä¼À: 4x
2xy = 8x2y. ÔÉ·ÁÈ·Ã· ÃÅ½Ä· ÈÆÇ·ÈÍÍÓ
·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ −5a3x43c3 = −15a3c3x4 −2a2y2(−5a3y5) = 10a5y7.
¦·ÈÂÖ ÈÆÇ·ÏÎÔÄÄÖ Ü ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ì ÂÁ·¹Ò ÃÄÅ½ÄÁ
¾·ÆÈ·ÄÒ Ä· Æ¼ÇÏÒÃ Ã¼ÈÍÒ, · ·ÈÉ·ÉÄÖ ÃÄÅ½ÄÁ —
ºÔÉ· Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ ÈÉÊÆ¼Ä ÇÅ¾ÄÒÌ ¾Ã¼ÄÄÒÌ. ©·Á ¾·-
ÆÈ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÅÆ´Á¸´ÄÆÁÏÀ ¶Ï·¿Ó¸´À
´¸Á´Ë¿¹Á´.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¥Æ´Á¸´ÄÆÁÏÀ ¶Ï·¿Ó¸´À ´¸Á´Ë¿¹-
Á´ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¾·ÆÈ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·-
¸ÒÉÁÊ ÂÁ·¹·º· ÃÄÅ½ÄÁ·, ¾·ÆÈ·Ä·º· Ä· Æ¼ÇÏÒÃ
Ã¼ÈÍÒ, Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ ¾ ÇÅ¾ÄÒÃ
·ÈÄÅ¹·Ã. ¢Á·¹Ò ÃÄÅ½ÄÁ, ¾·ÆÈ·ÄÒ Ä· Æ¼ÇÏÒÃ
Ã¼ÈÍÒ, Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¾´ÑÈÊÏ¹ÁÆ´À ´¸Á´Ë¿¹Á´.

62 ¤´»¸»¹¿ 2
¸Á´Ë¿¹ÁÏ ¸Á´Ë¿¹ÁÏ
» ¾´ÑÈÊÏ¹ÁÆ´À 1 » ¾´ÑÈÊÏ¹ÁÆ´À −1
a # 1
a, mn4 # 1
mn4 −x2 # −1
x2, −k8p # −1
k8p
¤·ÆÇÒÁÂ·», Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· −15a3c3x4 ÇÅÜ-

ÄÒ −15, · Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· 2 x3 y ÇÅÜÄÒ 2 .
7 7
®ÏÐÌÂÊÙ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½
§·¾ºÂ¼»¾Ã ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ −3a3 5abc. ¦¼ÇÏÒ ·»Ä·-
ÎÂ¼Ä ¾ÃÖÏÎ·¼ ÉÇÔÍÕÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾Ã¼ÄÄ·À a, º·¹ÅÇ·ÍÓ,
ÏÉÅ È·Ã ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ã·¼ ÉÇÔÍÕÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ. ÇÊº
·»Ä·ÎÂ¼Ä ¾ÃÖÏÎ·¼ ÉÇÒ ÇÅ¾ÄÒÖ ¾Ã¼ÄÄÒÖ Ü Æ¼ÇÏ·À
ÈÉÊÆ¼Ä; ·»Ä·ÎÂ¼Ä 5abc É·ÁÈ·Ã· Ã·¼ ÉÇÔÍÕÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¥ÆÇÃ¹ÁÁÒ ´¸Á´Ë¿¹Á´ » ¾´ÑÈÊÏ¹Á-

Æ´À, ´¸ÄÂ»ÁÏÀ ´¸ ÁÇ¿Ó, Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÈÊÃ· Æ·Á·¾-
ÎÒÁ·Ü ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÏÉÅ Ü¹·ÌÅ»¾ÖÍÓ Ê ÖºÅ.
¡·Â ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ä¼ ¾ÃÖÏ-

5a2b3c — ·»Ä·ÎÂ¼Ä Î·¼ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÉÅ ÖºÅ ÈÉÊÆ¼ÄÓ
ÏÅÈÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä; ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ. ¤·ÆÇÒÁÂ·», ·»-
5a2 — ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ä·ÎÂ¼Ä 10a5y7 Ã·¼ »¹·Ä·ÍÍ·-
»ÇÊºÅÀ ÈÉÊÆ¼Ä; ÉÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ (5 + 7); ·»Ä·ÎÂ¼Ä
5a — ·»Ä·ÎÂ¼Ä 5xk8 Ã·¼ »¾Ö¹ÖÉÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ
Æ¼ÇÏ·À ÈÉÊÆ¼Ä; (1 + 8); ·»Ä·ÎÂ¼Ä c Ã·¼ Æ¼Ç-
5 — ·»Ä·ÎÂ¼Ä ÄÊ- ÏÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ; ·»Ä·ÎÂ¼Ä 1024
ÂÖ¹ÅÀ ÈÉÊÆ¼Ä Ã·¼ ÄÊÂÖ¹ÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´
1. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼- ·) −2,8x3 — ·»Ä·ÎÂ¼Ä, Æ·ÁÅ-
Ä·Ã ¹ÒÇ·¾: ÂÓÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁÊ
·) −2,8x3; (−2,8) Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄ·À ÈÉÊÆ¼Ä
¸) −4x + 2y; ¾Ã¼ÄÄ·À x;

¹) 2y
5,1a; ¸) ¹ÒÇ·¾ −4x + 2y Ä¼ ¾’ÖÜ-
m2 ÂÖ¼ÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã, Æ·ÁÅÂÓÁ
º) ; ¾ÃÖÏÎ·¼ ÈÊÃÊ ¹ÒÇ·¾·Ü −4x
3
») 5k p? 2y;
¹) 2y
5,1a — ·»Ä·ÎÂ¼Ä, Æ·ÁÅ-
ÂÓÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ ¾»·¸ÒÉ·Á Â-
Á·Ü 2 5,1 ¾Ã¼ÄÄÒÌ y a;
m2
º) — ·»Ä·ÎÂ¼Ä, Æ·ÁÅ-
3
ÂÓÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁÊ
1 Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄ·À ÈÉÊÆ¼Ä
3
¾Ã¼ÄÄ·À m;
») ¹ÒÇ·¾ 5k p Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã, Æ·ÁÅÂÓÁ ¾ÃÖÏ-
Î·¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ Ä· ¾Ã¼ÄÄÊÕ p.
¥Æ´Á¸´ÄÆÁÏ ¶Ï·¿Ó¸ ´¸Á´Ë¿¹Á´. ´ÑÈÊÏ¹ÁÆ
2. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ·) 4x
2xy = 4
2
x2y = 8x2y,
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê Ä·- Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÇÅÜÄÒ 8;
¾·¹Í¼ ÖºÅ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ: ¸) −7xy2x2 = −7x3y2, Á·ÔË-
·) 4x
2xy; ÍÒ¼ÄÉ ÇÅÜÄÒ −7;
¸) −7xy2x2; ¹) −a2y2(−a3y5) = (−1)(−1)a5y7 =
= 1
a5y7 = a5y7, Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ
¹) −a2y2(−a3y5);
ÇÅÜÄÒ 1;
º) 12a2x4(−3x3y7). º) 12a2x4(−3x3y7) = −36a2x7y7,
Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÇÅÜÄÒ −36.
¥ÆÇÃ¹ÁÐ ´¸Á´Ë¿¹Á´
3. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ·) x
2y2 = 2xy2, ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·»Ä·-
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê Ä·- ÎÂ¼Ä· ÇÅÜÄ· ÉÇÅÃ (·»Ä·ÎÂ¼Ä
¾·¹Í¼ ÖºÅ ÈÉÊÆ¼ÄÓ: ÉÇÔÍÖÀ ÈÉÊÆ¼Ä);
·) x
2y2; ¸) −4xx5 = −4x6, ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·»Ä·-
¸) −4xx5; ÎÂ¼Ä· ÇÅÜÄ· Ï·ÈÍ (·»Ä·ÎÂ¼Ä
ÏÅÈÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä);
¹) x
52.
¹) x
52 = 25x, ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·»Ä·-
ÎÂ¼Ä· ÇÅÜÄ· ·»Ä·ÃÊ (·»Ä·-
ÎÂ¼Ä Æ¼ÇÏ·À ÈÉÊÆ¼Ä).

64 ¤´»¸»¹¿ 2
1. ÃÅ½· ·»Ä·ÎÂ¼Ä ¾ÃÖÏÎ·ÍÓ: ·) ÉÅÂÓÁ ¾»·¸ÒÉ·Á ¾Ã¼Ä-

ÄÒÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ; ¸) ÉÅÂÓÁ ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁ·Ü ¾Ã¼Ä-
ÄÒÌ; ¹) ÉÅÂÓÁ ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ; º) ÉÅÂÓÁ ÂÁ?
2. ÃÅ½· Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄÒÃ: ·) 1; ¸) −1;
¹) È·ÃÅÃÊ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÊ?
3. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÃÒÂÁÊ Ü ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ: «¨É·Ä»·ÇÉÄÒÃ
¹ÒºÂÖ»·Ã ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¾·ÆÈ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ü ¹ÒºÂÖ-
»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÂÁ·¹·º· ÃÄÅ½ÄÁ·, ¾·ÆÈ·Ä·º· Ä· Æ¼ÇÏÒÃ
Ã¼ÈÍÒ, ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ».
2.70. ¨ÖÇÅ» ¹ÒÇ·¾·Ü ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ:

·) 4,5a7; ¸) x3 + y; ¹) −12; º) 5a4b − 1.
2.71. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾, ÖÁ Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼-
Ä·Ã:
xy
·) aaab8; ¸) ; ¹) k2; º) a b2.
5
2.72. ¶Á ¾ »·»¾¼ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü Ã·¼ ÈÉ·Ä»·ÇÉ-
ÄÒ ¹ÒºÂÖ»:
·) 1,4a
5bc; ¸) 7aabc; ¹) 7a2bc?
¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·»Ò ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê.
2.73. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ-
»Ê Ä·¾·¹Í¼ ÖºÅ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ:
·) 3a7a2; ¸) 0,25x2y
4y;
¹) −2a3(−a2)ab; º) 0,1m6n
65m7n2;
») 5 x5
1,4 xy2 ; ¼) − a3b2c(− ab).
7
2.74. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·:
·) 10x9y2; ¸) ab2c3; ¹) 27;
º) −8y6; ») 7 m5 n; ¼) x.
9
2.75. ÈÍÓ ÈÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü É·ÁÖ,
ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÖÁÌ ÇÅÜÄ· 5:
·) 5a4; ¸) 2a2b3; ¹) −4a5b;
º) 7abcdn; ») 1 x2 y3 ; ¼) m5n5?
3
2.76. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 3xy 1 x2 yz Ê ¹ÒºÂÖ-

4
»¾¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê. ¤·¾·¹Í¼
Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·.
2.77. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÉÇÒ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê, Ê ÁÅ½Ä·º· ¾ ÖÁÌ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÇÅÜÄÒ 5, ·
ÈÉÊÆ¼ÄÓ 8.
2.78. ¶ÁÖ »¾¼ÖÄÄ Ä¼·¸ÌÅ»Ä· ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ, Á·¸ ÆÇÒ-
¹¼ÈÍ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê? ¦ÇÒ¹Ö»¾-
Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 2a6(−0,5a2); ¸) −xy
2y2x4;
¹) 12a 5 ba2 ;
º) 3 xy2 0,7 x5 y .

6 7
¤·¾·¹Í¼ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÁÅ½Ä·º· ¾ ·ÉÇÒ-
Ã·ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü.
2.79. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä-
»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) ¾»·¸ÒÉ·Á a Á¹·»Ç·É· b; ¸) ¾»·¸ÒÉ·Á ÁÊ¸· a
Æ·ÉÇÅ¼Ä·º· b; ¹) ¾»·¸ÒÉ·Á Á¹·»Ç·É· a ÁÊ¸· b;
º) Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·¸ÒÉ·Á Á¹·»Ç·É· a Á¹·»Ç·É· b.
2.80. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· 1 x4 ÆÇÒ
2
x = −10. ÃÅ½· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ºÔÉ·º· ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ¸ÒÍÓ
ÇÅÜÄÒÃ 0; −8; 8?
2.81. ·ÆÏÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ-
»¾¼ ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼:
·) xa 1 a ÆÇÒ a = −1, x = 24;
2
1
¸) a4b20,75ba3 ÆÇÒ a = −2, b = 0,5.
3
2.82*. ·ÆÏÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä 45x7y12 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·-
¸ÒÉÁÊ ÉÇÅÌ ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê, ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÁÅ½Ä·º· ¾ ÖÁÌ ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· 2.

66 ¤´»¸»¹¿ 2
2.83. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾, ÖÁ Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼-

Ä·Ã:
·) 2a2 − bc; ¸) 1; ¹) 8x2y; º) a4.
2.84. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ-
»Ê Ä·¾·¹Í¼ ÖºÅ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ:
·) 8xx9; ¸) 0,5ab
2c;
¹) −3b4(−b2)b; º) 0,2m8n(−5m2n4).
2.85. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ, ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÖÁÌ ÇÅÜÄ· 7:
·) 7a5; ¸) 22b7; ¹) −6c3d4; º) n7k7.
2.86. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹Ò-
ºÂÖ»Ê:
·) −4b
0,25b2; ¸) −5a2b (−b7a3);
2

¹) 27x4y2 9 y ; º) −m8n7 (− mn).
¤·¾·¹Í¼ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¹ÒÄÁÊ.
2.87. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê: ·) ¾»·¸ÒÉ·Á n ÁÊ¸· m;
¸) ¾»·¸ÒÉ·Á Á¹·»Ç·É· n Æ·»¹Å¼Ä·º· m; ¹) Æ·ÉÇÅ¼ÄÒ
¾»·¸ÒÉ·Á ÁÊ¸· n Á¹·»Ç·É· m.
2.88. ·ÆÏÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä 1 xy3
1,4 x2 Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉ-
7
ÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ x = −2,
y = 0,5.
2.89*. ·ÆÏÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä a4b9Ç Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·-
¸ÒÉÁÊ »¹ÊÌ ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·-
º· ¹ÒºÂÖ»Ê, Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ ÖÁÌ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ü¾·¼ÃÄ·
·»¹·ÇÅÉÄÒÃ ÂÁ·Ã.
2.90. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 9,54 1,8

17,141 − 11,841.

2.91. »Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã ÇÅÜÄ·

120 ÁÃ. ¡·Â ÍÖºÄÁ ¾ ºÅÇ·»· Ü ºÅÇ·» ¸Ê»¾¼ ÈÍ È·
ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 60 ÁÃ º , ÉÅ Ä ÆÇÒ¸Ê»¾¼ Ü ºÅÇ·» »·ÁÂ·»Ä·
Æ· Ç·ÈÁÂ·»¾¼. ·) ¤· ÁÅÂÓÁ ÃÄÊÉ ÈÆÅ¾ÄÍÍ· ÍÖºÄÁ,
Á·Â Ä ¸Ê»¾¼ ÈÍ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 48 ÁÃº ? ¸) ÖÁÅÀ ÈÁÅ-
Ç·ÈÍÕ Æ·¹Ä¼Ä ÇÊÌ·ÍÍ· ÍÖºÄÁ, Á·¸ ÆÇÒ¸ÒÍÓ Ê ºÅ-
Ç·» Ä· 20 ÃÄ Ç·Ä¼À ¾· ¾·ÆÂ·Ä·¹·ÄÒ Î·È?
§ 7. »¹ÓÁÁ » ´¸Á´Ë¿¹Á´À
2.92. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ:
·) 0,5
0,3; ¸) 12 (−0,4);
¹) −1,2 − 0,12; º) −3,8 + 8,9.
2.93. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) m7
m4; ¸) k12 k11.
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. ÂÖ ·Ë·ÇÃÂ¼ÄÄÖ È·»Å¹·À »·-
ÇÅ½Á Æ·ÉÇÔ¸Ä· 3k ÏÉÊÁ Á¹·»Ç·ÉÄ·À ÆÂÉÁ È·
ÈÉ·Ç·ÄÅÀ b (ÇÒÈ. 5). ¶Á·Ö
ÆÂÅÏÎ· »·ÇÅ½Á? ÂÖ Ç·-
ÏÔÄÄÖ ºÔÉ·À ¾·»·ÎÒ ÉÇÔ¸·
·»Ä·ÎÂ¼Ä 3k Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ
Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä b2.
ÔÉ·ÁÈ·Ã· ÖÁ ÂÁ, ·»Ä·-
ÎÂ¼ÄÒ ÃÅ½Ä· Æ·ÃÄ·½·ÍÓ,
§ÒÈ. 5 »¾ÖÂÍÓ, Ê¾¹Å»¾ÍÓ Ê ÈÉÊÆ¼ÄÓ.
©ÊËÃ½ÊÊÂ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½
´µ Ã´ÀÁÂºÏÊÐ ´¸Á´Ë¿¹ÁÏ, ÆÄÑµ´ »Á´½ÅÊ »¸´-
µÏÆ´¾:
1) Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ü ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü;
2) ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã;
3) ·ÈÉ·ÉÄÌ ¾Ã¼ÄÄÒÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ.

68 ¤´»¸»¹¿ 2
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) 2x2y
(0,3x3y2) =
= (2
0,3)
(x2
x3)
(y
y2) =
= 0,6
x5
y3 = 0,6x5y3;
¸) −0,25a4b6
(4a3bc) =
= (−0,25
4)
(a4
a3)
(b6
b)
c = −1
a7
b7
c = −a7b7c.
ÁÂº´ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´Ù »’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ÆÂ¹ÅÁÏÀ Ã¹-
Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À. ÏÁ¾´À ·ÑÆ´·´ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁÓ
»’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ´¸Á´Ë¿¹Á.
¡ÄÜÈÂÊÊÂ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½
´µ Ã´¸»Ó¿ÊÐ ´¸»Á ´¸Á´Ë¿¹Á Á´ ¸ÄÇ·, ÆÄÑµ´:
1) Æ·»¾ÖÂÍÓ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ¾·ÆÈ·ÍÓ
»¾¼ÂÓ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ã ¹ÒÄÁÊ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ;
2) Æ·»¾ÖÂÍÓ ÈÉÊÆ¼Ä
¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã
¾·ÆÈ·ÍÓ Ì ÃÄÅ½ÄÁ·Ã Ü
¹ÒÄÁ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) 15x4y3 (−3xy2) =
= (15 (−3))
(x4 x)
(y3 y2) = −5
x3
y = −5x3y;
¸) −1,2a8b3c (0,2a5b3) =
= (−1,2 0,2)
(a8 a5)
(b3 b3)
c = −6a3c.
ÒÄÁ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÃÅ½·:

·) ¾’ÖÜÂÖÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã, Ä·ÆÇÒÁÂ·»,
(2a3b4) (a2b) = 2ab3;
¸) Ä¼ ¾’ÖÜÂÖÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã, Ä·ÆÇÒÁÂ·»,
(2a3b4) (a8b5) = 2a−5b−1.

°Ä¿ÜÁÄÂÊÊÂ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½ ÎÏÐÌÂÊÙ

¦ÇÒ Ü¾¹Ö»¾¼ÄÄ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ü Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÊÕ ÈÉÊ-
Æ¼ÄÓ Á·ÇÒÈÉ·ÕÍÍ· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÕ ÈÉÊÆ¼Ä ¾»·¸ÒÉÁÊ
ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÕ ÈÉÊÆ¼Ä ÈÉÊÆ¼Ä.
´µ Ç»¶¹ÅÊ ´¸Á´Ë¿¹Á Ç ÅÆÇÃ¹ÁÐ, ÆÄÑµ´:
1) Ê¾¹¼ÈÍ Ü ºÔÉÊ ÈÉÊ-
Æ¼ÄÓ ÁÅ½ÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ
·»Ä·ÎÂ¼Ä·;
2) ¹ÒÄÁ Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) (0,1a6b3)2 = (0,1)2
(a6)2
(b3)2 = 0,01
a12
b6 = 0,01a12b6;
¸) (−x4y2z)3 = (−1)3
(x4)3
(y2)3
z3 = −1
x12
y6
z3 = −x12y6z3.
§»¶Ó¸»¹ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´ Ù Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÇÒ ÅÆÇÃ¹ÁÐ
»’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ÆÂ¹ÅÁÏÀ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À. ÏÁ¾´À
·ÑÆ´·´ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁÓ »’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ´¸Á´Ë¿¹Á.
¬½ÁË¾ÊØÜ ½ÁÊ½ÔÈÂÊØ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ 3x3y 5x3y. ª Ì ¾·ÆÈ¼
¾Ã¼ÄÄÒÖ Ì ÈÉÊÆ¼Ä ·»ÄÒ ÉÒÖ ½. ©·ÁÖ ·»Ä·ÎÂ¼-
ÄÒ Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· Ã´¸ÂµÁÏÀ. ¡·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ Æ·»Å¸-
ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÃÅºÊÍÓ ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄÒÃ, · ÃÅºÊÍÓ
·»ÇÅ¾Ä¹·ÍÍ· ·»¾Ä ·» ·»Ä·ºÅ.
»Á´ËÑÁÁ¹ £´¸ÂµÁÏÀ Ä·- £´¸ÂµÁÏÓ
¾Ò¹·ÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ, ÖÁÖ ´¸Á´Ë¿¹ÁÏ
4 3
Ã·ÕÍÓ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÊÕ Î·ÈÉ- 5a b −4a4b3,
ÁÊ, ÏÉÅ ¾ÃÖÏÎ·¼ ÈÉÊÆ¼Ä −m4n2k m4n2k,
¾Ã¼ÄÄÒÖ. 15x2y x2y
¤·ÆÇÒÁÂ·», Æ·»Å¸ÄÒÃ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ
−8x2y4z 6x2y4z, Æ·ÁÅÂÓÁ Ü Ì ¾·ÆÈ¼ ¾Ã¼ÄÄÒÖ Ì
ÈÉÊÆ¼Ä ·»ÄÒ ÉÒÖ ½.

70 ¤´»¸»¹¿ 2
®ÇÈ½Á½ÊÊÂ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½
¨ÁÂ·»·ÍÓ ·»ÄÃ·ÍÓ ÃÅ½Ä·
ÉÅÂÓÁ Æ·»Å¸ÄÒÖ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ.
¦ÇÒ ÈÁÂ·»·ÄÄ Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·¼ÍÍ· Ç·¾-
Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄÒ ¾·ÁÅÄ ÃÄÅ½·ÄÄÖ:
ÈÁÂ·»·ÕÍÍ· Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ ·»Ä·-
ÎÂ¼Ä·Ü, · ÈÉÊÆ¼Ä ¾Ã¼ÄÄÒÌ ¾Ã¼ÄÄÒÖ Ä¼ ¾ÃÖÄÖÕÍÍ·.
¤·ÆÇÒÁÂ·»: ·) −5x4y + 8x4y = (−5 + 8)x4y = 3x4y;
¸) 10b 2 c 3 − 7b 2 c 3 − 4b 2 c 3 = (10 − 7 − 4)b 2 c 3 = (−1)b 2 c 3 =
= −b2c3;
¹) 5xy − 2xy − 3xy = (5 − 2 − 3)xy = 0
xy = 0.
¥¾¿´¸´ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´Ù »’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ÆÂ¹ÅÁÏÀ Ã¹-
Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À. ÏÁ¾´À ·ÑÆ´·´ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁÓ
»’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ´¸Á´Ë¿¹Á.
ÁÂº´ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´Ù
1. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÄÅÀ»¾¼Ã ¾»·¸ÒÉ·Á:
·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü 1) Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ü ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
−2a2y2c
(−5a3y5d). −2
(−5) = 10;
2) ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ·È-
ÄÅ¹·Ã: a2
a3 = a5 y2
y5 = y7;
3) ·ÈÉ·ÉÄÌ ¾Ã¼ÄÄÒÌ ÈÉÊÆ¼-
Ä¼À ¾Ã¼ÄÄÒÌ: c
d = cd. ©·ÁÃ
ÎÒÄ·Ã,
−2a2y2c
(−5a3y5d) = 10a5cdy7.
»Ó¿¹ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´Ù
2. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ 1) ÒÁ·Ä·¼Ã »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ Á·ÔË-
·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÍÒ¼ÄÉ·Ü ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ¾·ÆÏ·Ã
100a5y7 (4a2y6). »¾¼ÂÓ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ã ¹ÒÄÁÊ
»¾ÖÂ¼ÄÄÖ: 100 4 = 25.
2) ¦·»¾¼ÂÃ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·»ÄÅÂÓ-
Á·¹ÒÃ ·ÈÄÅ¹·Ã a5 a2 = a3,
7 6
y y = y, ¾·ÆÏ·Ã Ì ÃÄÅ½ÄÁ·-
Ã Ü ¹ÒÄÁ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ:
100a5y7 (4a2y6) = 25a3y.

§»¶Ó¸»¹ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´ Ù ÅÆÇÃ¹ÁÐ

3. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Ü¾¹Ö»¾¼Ä- 1) ª¾¹Ö»¾Ã Ê ÉÇÔÍÕÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ
Ä¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ü ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÁÅ½ÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ:
(5x3y2)3. 53 = 125; (x3)3 = x9; (y2)3 = y6.
2) ÒÄÁ Æ·ÃÄÅ½ÒÃ:
(5x3y2)3 = 125x9y6.
£´¸ÂµÁÏÓ ´¸Á´Ë¿¹ÁÏ
4. ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Æ·»Å¸- ·) »Ä·ÎÂ¼ÄÒ 6x5y4 −16x5y4 ·»-
ÄÒÃ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ: ÇÅ¾Ä¹·ÕÍÍ· ÉÅÂÓÁ Á·ÔËÍÒ¼Ä-
·) 6x5y4 −16x5y4; É·Ã, ÖÄÒ Æ·»Å¸ÄÒÖ; ¸) ·»Ä·ÎÂ¼-
¸) 0,4xy2 −1,6x2y; ÄÒ 0,4xy2 −1,6x2y ·»ÇÅ¾Ä¹·ÕÍ-
Í· ÈÉÊÆ¼ÄÖÃ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÖÄÒ Ä¼
¹) 1,4x2y2 −1,6a2b2? ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Æ·»Å¸ÄÒÃ; ¹) ·»Ä·-
ÎÂ¼ÄÒ 1,4x2y2 −1,6a2b2 ·»ÇÅ¾-
Ä¹·ÕÍÍ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ÖÄÒ Ä¼ ¾’ÖÜ-
ÂÖÕÍÍ· Æ·»Å¸ÄÒÃ.
¥¾¿´¸´ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´Ù
5. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ ¨ÁÂ·»¾Ã Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ ·»Ä·ÎÂ¼-
Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü Ä·Ü (1,4 − 1,6 = −0,2), · ÈÉÊÆ¼Ä
1,4m2n3 − 1,6m2n3. ¾Ã¼ÄÄÒÌ Æ·ÁÄ¼Ã ¸¼¾ ¾ÃÖÄ¼Ä-
ÄÖÜ:
1,4m2n3 − 1,6m2n3 = −0,2m2n3.
1. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ¾»·¸ÒÉÁÊ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü

ÇÅÜÄÒ ¾»·¸ÒÉÁÊ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ü ÃÄÅ½ÄÁ·Ü?
2. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÈÊÃÒ Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼-
Ä·Ü ÇÅÜÄÒ ÈÊÃ¼ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ü ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ?
3. ÃÅ½· Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÈÊÃÒ Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ¸ÒÍÓ
ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ?
2.94. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:

·) a4b
a2; ¸) 3xy4
x6;
¹) 5ac8
2a6cd; º) −6a2b4cd2
1 abc.
2

72 ¤´»¸»¹¿ 2
2.95. Ä·À»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä, ÇÅÜÄÒ ¾»·¸ÒÉÁÊ ·»-

Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) −4b4
7ab; ¸) 25xy(−4xy2);
¹) (−c6)
a6c; º) (−8m4n5)(−0,25m4n2).
2.96. Ä·À»¾Í¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 2 a4 b3 0,75a4bc2; ¸) 3 x5 y2 z 1,4xy2z6;
3 7
2 7 3 4
¹) −a b a c ; º) 0,2m4n 5mnk.
Ä·À»¾Í¼ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¾»·¸ÒÉÁÊ.
·) mn4
(−m7n2)
(−m4n); ¸) (−5a2b)
2c
(−0,1abc);
¹) 2 1 x2
( 18 xy)
1 y3 .

3 2
2.98. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ¾Ä·À»¾-
Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 5 x2
3x2 y ÆÇÒ x = −3, y = 1 ;
18 6
¸) (−x y)
(−y )
(−xy) ÆÇÒ x = −2, y = 1 .
2 2
3
2.99. ©ÇÒÃ· ÇÅ¾ÄÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã ¾·ÆÏÒÍ¼ ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä 0,24a8b4c Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ »¹ÊÌ ·»Ä·ÎÂ¼-
Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê, ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÁÅ½Ä·º· ¾ ÖÁÌ
¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· 3.
2.100. ÃÅ½Ä· ¾·ÆÈ·ÍÓ ·»Ä·ÎÂ¼Ä −15x5y7z9 Ê
¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÉÇÅÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê ¾ ·»ÃÅÜÄÒÃ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ã?
2.101. ¶ÁÖ »¾¼ÖÄÄ ÉÇÔ¸· ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ, Á·¸ Æ·»¾Ö-
ÂÍÓ ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä? ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Ä¼·¸ÌÅ»ÄÒÖ
»¾¼ÖÄÄ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ Ü ·»Ä·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 15x8y6 (3x2y3); ¸) 36a4b3c5 (−9a2bc4);
¹) −21m9n5k (−7m4k); º) 4a3b2c (−8ab).
¤·¾·¹Í¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÄÁÊ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ.

2.102. Ä·À»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä, ÇÅÜÄÒ »¾¼Â ·»Ä·ÎÂ¼-

Ä·Ü:
·) −0,4a4x3y2 −0,5a3xy2;
¸) m3n5k2 −m2nk.
2.103. ·ÃÖÄÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã É·Á, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·-
Ä·Ö ÇÅÜÄ·ÈÍÓ ÈÉ·Â· ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÕ:
·) 4a3b
A = 12a5b3; ¸) 4x7y2
A = −32x8y3z.
2.104. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 16a5b3c2 (−0,4a3bc); ¸) −x8y12z4 8 x5 y9 .

9
2.105. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü
−2a7x5y3 1 a5 x4 y3
¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·-
3
Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ a = 1 , x = 10, y = 5 .
2 7
2.106. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ü¾¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ê
ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) (2b)4; ¸) (4a3)2; ¹) (−2x2y)3; º) (−a2bc)4.
2.107. ª¾¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä: ·) 1 xy2 Ê Á¹·»Ç·É;

2
¸) −0,1a5b2 Ê ÁÊ¸; ¹) 1 m4n8 k Ê Î·Í¹ÇÉÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ;
3
4 3
º) −a b c Ê »¾Ö¹ÖÉÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ.
2.108. ÃÅ½Ä· ¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É·
·»Ä·ÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾:
·) m10n2; ¸) 9c8b8; ¹) 1 a6 b4 ;
25
º) 0,49x12y8z2; ») 25m2n3?
·ÆÏÒÍ¼, Á·Â ÃÅ½Ä·.
2.109. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÁÊ¸· ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾:
·) 8x3; ¸) −a6b9;
¹) 1 m 3n12 ; º) −125x12y9z15.
27

74 ¤´»¸»¹¿ 2
2.110. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Ü¾¹Ö»¾¼ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ü ÈÉÊÆ¼ÄÓ:

·) (−a2b3c4)5; ¸) (−3x8y5z2)2;
3
¹) (−0,5x3y4z)6; º) 1 1 m5n4 k2 .

3
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ¹ÒÄÁÊ.
2.111. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) −6a5
(−ab2)4; ¸) ( 2x3 y3 )4 (4 xy8 );
3
¹) ( −0,4 x3 y4 )2
1 x4 y ;
8 º) 271 a
12 9
b c 1 a 3 b2 .

3
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¹ÒÄÁÊ.
2.112. Ò¸¼ÇÒÍ¼ Æ·ÇÒ Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 2a −3a; ¸) −1,5x2 −1,5x;
¹) 8b4 8c4; º) a2b −3a2b.
2.113. ¦·»¾ÖÂÍ¼ Ä·ÈÉÊÆÄÒÖ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ Ä· ºÇÊÆÒ
Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 4m; ¸) −5n4; ¹) 2mn4; º) 2m4;
») −5mn4; ¼) m4; ½) −m; ¾) mn4;
) n4; Á) 1 m; Â) 2m4n; Ã) −mn4.
3
ÂÖ ÁÅ½Ä·À ºÇÊÆÒ ÆÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÖÏÎÔ Æ· »¹· Æ·-
»Å¸ÄÒÖ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ.
2.114. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· ÉÇÒ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ, Æ·»Å¸ÄÒÖ
·»Ä·ÎÂ¼ÄÊ:
·) x2; ¸) 1 a4 b; ¹) −b8c4d.
2
2.115. ·ÆÏÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä, Æ·»Å¸ÄÒ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÊ
3mn6k2, Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÖÁÅº·:
·) ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÊ »·»¾¼Ä·º· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·;
¸) Ê »¹· Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏÒ ¾· Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ »·»¾¼Ä·º· ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä·; ¹) Ê ÉÇÒ Ç·¾Ò Ã¼ÄÏÒ ¾· Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ »·»¾¼-
Ä·º· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·.

2.116. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:

·) 2y + 7y; ¸) 6b + 2b + b;
2 2
¹) −3x + 5x ; º) 7y4 + y4 + 5y4;
») 8a2b + 5a2b − 12a2b; ¼) −n4m2 − 3n4m2 + 4n4m2.
2.117. ¦ÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÉÅ¼ÈÄÒÌ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÜ ÆÇÒ-
¹Ö»¾Í¼ ¹ÒÇ·¾ »· ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 9a 4a; ¸) 12x2 19x2 ;
¹) 6b3 2b3 ; º) y5 + 2y5 ;
») 15ab2 16 ab2 ; ¼) bc7 9bc7 ;
½) 2ax2 + 9ax2 ; ¾) 7m2nk 3m2nk.
2.118. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 12a2 b 5a2 b + 3a2 b;
¸) 7 x3 y2 + 2x3 y2 8 x3 y2 ;
¹) 13m5 n3 m5 n3 9m5 n3 ;
º) 0,2a6 b2 8, 9a6 b2 + 2a6 b2 ;
») 0,1a2 bc 0, 4a2 bc 0,5a2 bc;
¼) 8,5xy 7,5xy xy.
2.119. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê ·»Ä·-
ÎÂ¼ÄÒ 0, 4a2 b
0,1bc3
20 ac 3a2
bc4
8 ab, ¾Ä·À-
»¾Í¼ Ì ÈÊÃÊ.
2.120. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·-
º· ¹ÒºÂÖ»Ê ¹ÒÇ·¾Ò 7 m 4
( mn2 ) ( 3m 3n5 )4 1 m5n14 .
2
ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü.
2.121*. · ÈÊÃÒ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü 3,82a4y −2,04a4y »·-
»·ÀÍ¼ ÈÊÃÊ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü 7,04a4y 2,18a4y.

·) x8
xy2 ; ¸) 6 ab7
a;
¹) 7 xy 9
3x6 yz; º) bcd
( 3b8 c3 d ).

76 ¤´»¸»¹¿ 2
2.123. Ä·À»¾Í¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:

·) 5xy5 2x; ¸) 0,25a2 b2 4ab;
¹) mn8 n2 ; º) 3a8 b3 2 1 ab2 .
3
2.124. Ä·À»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä, ÇÅÜÄÒ ¾»·¸ÒÉÁÊ ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä·Ü, Ä·¾·¹Í¼ ÖºÅ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ:
·) a2 b
( a4 b6 )
( ab8 );
¸) 1 xy2
1,2z
( 3xyz).

4
2.125. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü 2 mn
7
7
m2 , ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ
16
m = 2, n = 0,5.
2.126. ¡·Â Ã·ºÎÒÃ·, ¾·ÆÏÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä 7,8 È7 n5 k
Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ »¹ÊÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·-
º· ¹ÒºÂÖ»Ê, ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÁÅ½Ä·º· ¾ ÖÁÌ ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· 5.
2.127. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 42x9 y7 (7 x3 y 4 ); ¸) 18 a5 b4 c3 ( 3a3 b3 c );
¹) 45m6 n5 k4 ( 5m6 n ) ; º) 8 a3 b2 c ( 4a2 bc ).
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÄÁÊ.
2.128. Ä·À»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä, ÇÅÜÄÒ »¾¼Â ·»Ä·-
ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 0,75a5 b3 c 1,5a2 b2 c; ¸) m2n4 k mnk.
2.129. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü
m3 n4 k2 1 m2nk ¾Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·-

7
º· ¹ÒÇ·¾Ê ÆÇÒ n = 3, m = 1 , k = 2.
9
2.130. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ü¾¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ê
ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) (3a )2 ; ¸) (2b4 )3; ¹) ( 4 x3y)2; º) ( t4n3 k)3.
2.131. ª¾¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä: ·) 0,2a3 b Ê ÁÊ¸; ¸) 7 x7 y3
Ê Á¹·»Ç·É; ¹) m3 n2 k Ê ÈÃÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ.

2.132. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·

¹ÒÇ·¾:
·) x2 y 6 ; ¸) 36m12n8 k4 ; ¹) 1 a2 b8 .
9
2.133. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Ü¾¹Ö»¾¼ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ü ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
2
·) ( 3ax3 y 4 )3 ; ¸) 2 1 x5 y 4 z3 .

3
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¹ÒÄÁÊ.
2.134. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
3
·) ( a8 b9 ) 1 a2 b3 ;
¸) ( 0,3x2 y3 )2
1 xy4 . 3
2
2.135. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ, Æ·»Å¸ÄÒÖ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÊ:
·) y; ¸) 3b2; ¹) 0,7x2y; º) 1 m5 nk.
6
2.136. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ Æ·»Å¸ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 3m + 7m; ¸) 2a + 5a a;
3 3
¹) 8 y + 5 y ; º) 5b7 + 3b7 + b7 .
2.137. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ Ü ·»Ä·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 7b 2b; ¸) 3x2 y 7 x2 y;
¹) a4 b 6 a4 b; º) b3 c4 + 8b3 c4 .
2.138. ¦ÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÉÅ¼ÈÄÒÌ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÜ
ÈÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 2,3ab + 7,7 ab 11ab; ¸) 5x2 y x2 y + 6 x2 y.
2.139. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·-
2
º· ¹ÒºÂÖ»Ê ¹ÒÇ·¾Ò ( a4 b)3 ( 5ab) ( 2a5 b2 )3 1 ab .

3
ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü.
2.140*. · ÈÊÃÒ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü 4,64m3n −9,02m3n
»·»·ÀÍ¼ ÈÊÃÊ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü 2,02m3n 3,36m3n.
2.141. Ä·À»¾Í¼ 25 % ·» 88.

2.142. ÒÂÎÒÍ¼: 2 3 0,25
0,8 1 2
1,8.

4 3

78 ¤´»¸»¹¿ 2
2.143. ¡ÅÂÓÁ ÃÄÊÉ Ê ÂÕÉÒÃ Ê ¹ÒÈ·ÁÅÈÄÒ ºÅ»?

2.144. »¾Ä·ÎÍ¼ Ä· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ
¹ÖÇÏÒÄ A(−4; 2), B(−4; 6) C(2; 6) ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄ-
Á· §D. Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ¹ÖÇÏÒÄ D.
2.145. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
¤¡ (18, 12)
¤ (18, 12).
§ 8. Á´·´Ë¿¹Á
2.146. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 10 + 12 3; ¸) 1,2 2,5 3, 8.
2.147. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 8 a4 a3 a; ¸) 0,5x3 y2 y; ¹) 9b3 ( b2 )bc.
ÄÊ½ÔÚÊÊÂ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. Ä·À»¾Í¼ ·¸’Ã ÉÇÅÌ ¾¼ÇÄÖ-
ÈÌÅ¹ÏÎ·Ü, Á·Â ·»ÄÅ ¾ Ì ÈÍÓ ÁÊ¸ ¾ Á·ÄÉ·Ã a Ã, ·
»¹· ÄÏÒÖ — ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÒÖ Æ·Ç·-
Â¼Â¼ÆÆ¼»Ò ¾ ¹ÒÃÖÇÔÄÄÖÃ m, n k Ã. ¸’Ã ÁÊ¸·
ÇÅÜÄÒ a3 Ã3, ·¸’Ã ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄ·º· Æ·Ç·Â¼Â¼ÆÆ¼-
»· — ¾»·¸ÒÉÁÊ mnk Ã3. ©·»Ò ·¸’Ã ÉÇÅÌ ÈÌÅ¹ÏÎ·Ü
ÇÅÜÄÒ ( a3 + 2mnk ) Ã3.
¦ÇÒ Ç·ÏÔÄÄ ÃÄÅºÌ ¾·»·Î ·ÉÇÒÃÂ¹·ÕÍÍ·
¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ¹ÒºÂÖ» ÈÊÃÒ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü. ©·ÁÖ
¹ÒÇ·¾Ò Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· ÀÁ´·´Ë¿¹Á´À.
»Á´ËÑÁÁ¹ Á´·´Ë¿¹Á´À Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÈÊÃ·
·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü.
§·¾ºÂ¼»¾Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 3x3 2xy2 + y 2. Ä ÈÁÂ·-
»·¼ÍÍ· ¾ Î·ÉÒÇÅÌ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü: 3x3, −2xy2, y −2. Ì
Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ Ë¿¹Á´À ÀÁ´·´Ë¿¹Á´.
¶ÇÉË¿¹Á — ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ¦ÄÂÉË¿¹Á — ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä,
ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ »¹· ÎÂ¼ÄÒ. ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ ÉÇÒ ÎÂ¼ÄÒ.
5x2 2y3 — »¹ÊÌÎÂ¼Ä a2 ab + b2 — ÉÇÅÌÎÂ¼Ä

¤·ÆÇÒÁÂ·», ÎÂ¼Ä·Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:

·) 0,7 x2 y + 6 ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ 0,7 x2, −y 6;
¸) 12a2x4 c3y7 ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ 12a2x4 −c3y7.
¸Á´Ë¿¹Á Æ´¾Å´À´ ¿ËÏÊÊ´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´À, Ó¾
Å¾¿´¸´¹ÊÊ´ » ´¸Á´·Â Ë¿¹Á´.
¬ÍØ¿ÜÁÄÂÊÊÂ Ì½ÁË¾ÊØÒ ÎÇÈ½Á½ÂÉØÒ

ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½
ª ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼ 27 x3 3x2 14 x3 + 5x + 7 x2 2 ÏÔÈÍÓ
ÎÂ¼Ä·Ü. ¦¼ÇÏÒ ÉÇÔÍ ÎÂ¼ÄÒ — Æ·»Å¸ÄÒÖ ·»Ä·ÎÂ¼-
ÄÒ, ÈÁÂ·»¾Ã Ì Æ· ÆÇ·¹Â¼ ÈÁÂ·»·ÄÄÖ Æ·»Å¸ÄÒÌ
·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü: 27 x3 14x3 = 13x3 . ¦·»Å¸ÄÒÖ É·ÁÈ·-
Ã· »ÇÊº ÆÖÉÒ ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·, ÈÁÂ·»¾Ã Ì:
3x2 + 7 x2 = 4x2 . ©·»Ò »·»¾¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ¸Ê»¾¼
ÉÅ¼ÈÄ· ÇÅÜÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼ÄÊ 13x3 + 4 x2 + 5x 2, º. ¾Ä.
27 x3 3x2 14 x3 + 5x + 7 x2 2 = 13x3 + 4 x2 + 5x 2.
ª É·ÁÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ º·¹ÅÇ·ÍÓ, ÏÉÅ ¹ÒÁ·Ä·Ä· ÃÄÏ-
¶Ó¸»¹ÁÁ¹ Ã´¸ÂµÁÏÉ Å¾¿´¸´¹ÀÏÉ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´
27 x 3x 14 x + 5x + 7 x 2.
3 2 3 2
´µ ÃÄÏ¶¹ÅÊ Ã´¸ÂµÁÏÓ Å¾¿´¸´¹ÀÏÓ ÀÁ´·´Ë¿¹-

Á´, ÆÄÑµ´:
Ò¾Ä·ÎÒÍÓ Æ·»Å¸ÄÒÖ ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·-
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ (Ì ÃÅ½Ä· Æ·»- »·¼ÃÒÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
3 2 3 2
ÁÇÔÈÂÍÓ). Ëy 5 Ë y 4 Ëy + 7 Ë y 12.
¨ÁÂ·ÈÍ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·- xy3 − 5x2y − 4xy3 7x2y −
»·¼ÃÒÖ Ü ÁÅ½Ä·À ºÇÊÆ¼. − 12.
·ÆÈ·ÍÓ ÈÊÃÊ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÌ (1 − 4)xy3 (− 5 7)x2y − 12.
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ ·ÈÉ·ÉÄÌ ÎÂ¼-
Ä·Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·. 3 xy3 + 2 x2y 12.
©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã,
3 2 3 2
Ëy – 5 Ë y – 4 Ëy + 7 Ë y – 12 =
3 2
= 3 xy + 2 x y 12.
£ÄÏ¶Ó¸»¹ÁÁ¹ Ã´¸ÂµÁÏÉ Å¾¿´¸´¹ÀÏÉ ÀÁ´·´Ë¿¹-

Á´ — ÆÂ¹ÅÁ´¹ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹.

80 ¤´»¸»¹¿ 2
®Ï½ÊÁ½ÍÏÊØ ¿ØÀÈÜÁ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½

§·¾ºÂ¼»¾Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼ÄÒ 2x3 + 5xxy 7,5xxy
2x3 2,5x2 y. ÇÊº ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ·ÉÇÒÃ·ÄÒ ¾ Æ¼ÇÏ·º·
ÆÇ·»ÈÉ·ÜÂ¼ÄÄ¼Ã ÖºÅ ÎÂ¼Ä·Ü Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼
ÆÇÒ¹Ö»¾¼ÄÄ¼Ã Æ·»Å¸ÄÒÌ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ. ©·Á ¹ÒºÂÖ»
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÅÆ´Á¸´ÄÆÁÏÀ.
»Á´ËÑÁÁ¹ £Ä·º·ÎÂ¼Ä Ã·¼ ÅÆ´Á¸´ÄÆÁÏ ¶Ï-
·¿Ó¸, Á·Â ÜÈ¼ ÖºÅ ÎÂ¼ÄÒ ¾·ÆÈ·ÄÒ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ
¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÖÇÅ» Ì ÄÖÃ· Æ·»Å¸ÄÒÌ.
´µ ÃÄÏ¶¹ÅÊ ÀÁ´·´Ë¿¹Á ¸´ ÅÆ´Á¸´ÄÆÁ´·´ ¶Ï·¿Ó-

¸Ç, ÆÄÑµ´:
¡Å½ÄÒ ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä-
¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ »·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê
¹ÒºÂÖ»¾¼. 3x2yyz − 8 7xxyzz 5xxyyz − 4.
ª ·ÉÇÒÃ·ÄÒÃ ÃÄ·º·ÎÂ¼-
3x2y2z 5x2y2z 7x2yz2 − 4 − 8.
Ä¼ ÆÇÒ¹¼ÈÍ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·-
»·¼ÃÒÖ. 8 x 2 y2 z + 7 x 2 yz2 − 12.
3x2yyz − 8 7xxyzz 5xxyyz − 4 =
= 8 x 2 y2 z + 7 x 2 yz2 − 12.
®ÏÐÌÂÊÙ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½
£Ä·º·ÎÂ¼Ä 3x2 yz + 12x2 y2 z 12 Ã·¼ ÉÇÒ ÎÂ¼ÄÒ.
¨ÉÊÆ¼ÄÓ Æ¼ÇÏ·º· ÎÂ¼Ä· ÇÅÜÄ· 4, ÈÉÊÆ¼ÄÓ »ÇÊºÅº·
ÇÅÜÄ· 5, · ÉÇÔÍ ÎÂ¼Ä Ã·¼ ÄÊÂÖ¹ÊÕ ÈÉÊÆ¼ÄÓ. ¨ÉÊÆ¼ÄÓ
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· 3x2 yz + 12x2 y2 z 12 ÇÅÜÄ· ÈÉÊÆ¼Ä ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä· ¾ Ä·À¸ÅÂÓÏ·À ÈÉÊÆ¼ÄÄÕ, º. ¾Ä. ÇÅÜÄ· 5.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¥ÆÇÃ¹ÁÁÒ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ ÅÆ´Á¸´ÄÆ-
Á´·´ ¶Ï·¿Ó¸Ç Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ Ä·À¸ÅÂÓÏÊÕ È· ÈÉÊÆ¼-
Ä¼À ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü, ÖÁÖ Ü¹·ÌÅ»¾ÖÍÓ Ê ÖºÅ.

´µ ¶Ï»Á´ËÏÊÐ ÅÆÇÃ¹ÁÐ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´, ÆÄÑµ´:

¦ÇÒ¹¼ÈÍ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä »· Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê. 5 4 5
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· 3 x y + 3 x y
Ò¾Ä·ÎÒÍÓ ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·- 6 5 5 4
9x + 4 x y 5x y .
ÎÂ¼Ä· ¾ Ä·À¸ÅÂÓÏ·À ÈÉÊ-
5 4 5 6
Æ¼ÄÄÕ. 8 x y + 7 x y 9 x .
¤·¾¹·ÍÓ ºÔÉÊ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÈÉÊ- 5 4
8 x y — ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
Æ¼ÄÄÕ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·. ¾ Ä·À¸ÅÂÓÏ·À ÈÉÊÆ¼ÄÄÕ.
¨ÉÊÆ¼ÄÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÇÅÜÄ·
»¾¼¹ÖÍ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´
1. ¤·¾·¹Í¼ ÁÅ½ÄÒ ÎÂ¼Ä ª ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼ ÏÔÈÍÓ ÎÂ¼Ä·Ü:
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· 2 3 2 2
5 a x ; 7 ax ; 3 a x;
2 3 2 2
5 a x + 7 ax 3 a x + a a; −x −10.
x 10.
£ÄÏ¶Ó¸»¹ÁÁ¹ Ã´¸ÂµÁÏÉ Å¾¿´¸´¹ÀÏÉ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´
2. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ Æ·»Å¸ÄÒÖ 4 3 2
0,2 x + 3 x y 0, 3 x x
2
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· 4
4 3 2 2
−12 xxxy + 3 x = − 0,2 x +
− 0,2 x + 3 x y − 0, 3 x x − 3 4 3
+ 3 x y 0, 3 x 12 x y + 3 x =
−12 xxxy + 3 x.
= 0,5x4 9 x3 y + 3x.
¥Æ´Á¸´ÄÆÁÏ ¶Ï·¿Ó¸ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´

3. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ¦ÇÒ¹Ö»¾Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä »·
2 2 ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
x
y 4 xx + x 5 2 2
»· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê x
y 4 xx + x 5 =
2 3
¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÖºÅ ÈÉÊÆ¼ÄÓ. = xy 4 x + x 5.
Ò¾Ä·ÎÒÃ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÁÅ½Ä·º·
ÎÂ¼Ä·: ÈÉÊÆ¼ÄÓ Æ¼ÇÏ·º· »ÇÊ-
ºÅº· ÎÂ¼Ä·Ü ÇÅÜÄ· 3, ÈÉÊÆ¼ÄÓ
ÉÇÔÍÖº· ÇÅÜÄ· 1, Î·Í¹ÇÉ·-
º· — ÄÊÂÕ. ¨ÉÊÆ¼ÄÓ »·»¾¼-
Ä·º· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÇÅÜÄ· 3.

82 ¤´»¸»¹¿ 2
1. ¡ÅÂÓÁ ÎÂ¼Ä·Ü ÃÅ½· Ã¼ÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, Á·Â ÖºÅ ÈÉÊÆ¼ÄÓ

ÇÅÜÄ· 1?
2. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ-
»Ê ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê?
2.148. ¤·¾·¹Í¼ ÁÅ½ÄÒ ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:

·) x + y + z; ¸) x2 3xy + y3 ;
¹) 0,3m 4n2 + 2,3m2n m.
2.149. ·ÆÏÒÍ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ÎÂ¼Ä·Ã ÖÁÅº· ¾’ÖÜ-
ÂÖÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ:
·) n2 k3; ¸) 3x, y −9;
4 2
¹) 3ab , −7a b ab; º) 8c5d2 −c3.
¶ÁÖ ¾ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÌ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· »¹ÊÌ-
ÎÂ¼Ä·Ã, · ÖÁÖ — ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·Ã?
2.150. ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü a2, b2 ab ÈÁÂ·»¾Í¼ ÜÈ¼
Ã·ºÎÒÃÒÖ »¹ÊÌÎÂ¼ÄÒ.
2.151. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:
·) 3x + 5 y + 8 x; ¸) 2m + 9n + 5m 4n;
¹) a + 5c 7 a + c; º) 6b 18 b + 5;
») 23x 5 y + 6 x + 5 y; ¼) 3m 5n 3m + 4n;
½) 7b + 7 c 6b 8 c; ¾) 5x + y 3x 2y 2x.
2.152. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ¹ÒÁ·Ä·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ
Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ:
·) 3x2 2x + 8 x2 4 x; ¸) 5 y3 y2 + 8 y2 ;
¹) 5a3 + 7 b3 2a3 + b3 ; º) 7 x2 3xy + 6 x2 5xy.
2.153. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼ÄÒ ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹Ò-
ºÂÖ»Ê:
·) 5x y + 1; ¸) 2x2 y + 3x2 y x;
¹) 3a
ab b2 + c; º) a2 + 2ab + b2 .
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ÉÇÅÌ-
ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê.

2.154. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:

·) 5x7 3x4 + 2x2 1; ¸) a2 b4 a2 b2 ab;
¹) 5m9n m5n4 + 7; º) a3 b2 + 9a2 b3 + 17.
2.155. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê ¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÖºÅ ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) 5x 2xy2 + 3x 7 xy2 ;
¸) 9 c2 2a + a 8 c2 a c2 ;
¹) mm + 8m 9mm + m;
º) 5x2 y + 6 y2 x yx
x + 2yxy.
ÃÅ½Ä· ¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·, Ä¼ ¾·-
ÆÈ·ÜÏÒ ÖºÅ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼?
2.156. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:
·) 3a3 b + ab + 3a3 b 8 ab ÆÇÒ a = 2 , b = 15;
7
¸) 0,2x3 + 3 y4 1,2x3 0,75 y4 ÆÇÒ x = 3, y = 25.
4
2.157. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò:
·) »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ÆÖÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä;
¸) ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· »¾ÖÈÖÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä.
2.158. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ¹ÒÁ·Ä·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ
Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ü ÖºÅ Â¼¹·À Î·ÈÉÍÒ:
·) 8 x + 11x = 38; ¸) 15x 9x x = 45;
¹) 0,7 x + 2,3x 8 = 10; º) 0,2x 0,8 x + 2 = 7.
2.159. ·ÆÏÒÍ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ÎÂ¼Ä·Ã ÖÁÅº·

¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ:
·) a b2; ¸) 6n4, −m k5; ¹) −2xy x2y.
2.160. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:
·) 2a + 3b + 8 a; ¸) 7 x 8 y + 2x 3 y;
¹) n 8m + 5n m; º) 4x + 12 3x 1;

84 ¤´»¸»¹¿ 2
») 8n + 9m 8n 2m; ¼) 6 x 3 y 7 x + 3 y;
½) 2a + 3b a 4b; ¾) 8b 5c 7b + 4c b.
2.161. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ¹ÒÁ·Ä·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ
·) 4a2 6 a 3a2 a;
¸) 1, 6 x3 + 5xy 0, 6 x3 4xy.
2.162. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä »· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹Ò-
ºÂÖ»Ê ¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÖºÅ ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) 8 a + 7 a2 b 7 a + a2 b;
¸) m4 5n + 6m4 3n + 8n;
¹) x2 x y2 + 9xx2 + 5 y2 .
2.163. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
2m2n 7m + 3m2n 3m m2n ÆÇÒ m = 6, n = 5 .
9
2.164. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ: 4−2 ( −4) + 0,4−1 − ( −3) .

−3 0
2.165. · ÜÄ¹¼ÇÈÉÔÍ¼ ¸ÒÂÅ 10 000 ÈÉÊ»ÔÄÉ·Ü. ª ÎÔÇ-

¹¼Ä ÜÄ¹¼ÇÈÉÔÉ ÈÁÅÄÎÒÂ 25 % ÈÉÊ»ÔÄÉ·Ü. ª ¹¼Ç·ÈÄ
¾· ÁÅÏÉ Æ¼ÇÏ·ÁÊÇÈÄÁ·Ü ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÈÉÊ»ÔÄÉ·Ü ¹·
ÜÄ¹¼ÇÈÉÔÍ¼ Æ·¹ÖÂÎÒÂ·ÈÖ Ä· 25 %. ¡ÅÂÓÁ ÈÉÊ»ÔÄ-
É·Ü ÍÖÆ¼Ç ¹· ÜÄ¹¼ÇÈÉÔÍ¼?
§ 9. ¥¾¿´¸´ÁÁ¹ ´¸ÁÀ´ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù

2.166. Ä·À»¾Í¼ ÈÊÃÊ ÂÁ·Ü −15,5 −7,6.
2.167. Ä·À»¾Í¼ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÂÁ·Ü 5 1 0,75.
4
®ÐÉ½ ÍËÄÊ½ÎÓÙ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½

§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. £·Ã· ÁÊÆÂ· m ·ÂÅÜÁ·Ü
Æ· 20 Á., n ÇÊÎ·Á Æ· 50 Á. k ÈÏÒÉÁ·Ü Æ· 10 Á.
»ÂÖ ÈÉ·ÇÔÀÏ·º· ÈÒÄ·, · É·ÁÈ·Ã· m ·ÂÅÜÁ·Ü Æ· 10 Á.,

n ÇÊÎ·Á Æ· 40 Á. k ÈÏÒÉÁ·Ü Æ· 15 Á. »ÂÖ Ã·ÂÅ»-

Ï·º·. ·) ¡ÅÂÓÁ ºÇÅÏ·À ¾· ÜÈÕ Æ·ÁÊÆÁÊ ¾·ÆÂ·ÍÂ·
Ã·Ã·? ¸) ¤· ÁÅÂÓÁ ¸ÅÂÓÏ Á·ÏÉÊ¼ Ä·¸ÅÇ ÆÇÒÂ·» »ÂÖ
ÈÉ·ÇÔÀÏ·º· ÈÒÄ·?
¨ÁÂ·»¾Ã ¹ÒÇ·¾Ò »ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ¾·»·ÎÒ:
·) (20m + 50n + 10 k) + (10m + 40n + 15k);
¸) (20m + 50n + 10 k) − (10m + 40n + 15k).
ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò ÜÖÜÂÖÕÍÓ È·¸ÅÀ ÈÊÃÊ ÇÅ¾-
Ä·ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü.
¦ÇÒ ÈÁÂ·»·ÄÄ ·»ÄÃ·ÄÄ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü ¸Ò¹·¼
Ä¼·¸ÌÅ»ÄÒÃ Ç·ÈÁÇÒ¹·ÍÓ »Ê½Á.
´¿ Ã¹Ä´¸ ¸Çº¾´À ÅÆ´ÊÐ »Á´¾ «Ã¿ÒÅ», ÆÂ:
1) ·ÆÊÈÁ·ÕÍÓ »Ê½Á;
2) ·ÆÊÈÁ·ÕÍÓ ¾Ä·Á «ÆÂÕÈ»;
3) ÊÈ¼ ¾Ä·Á ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ Ê »Ê½Á·Ì Æ·Á»·ÕÍÓ ¸¼¾
¾ÃÖÄ¼ÄÄÖ.
a + (b c d ) =
= a+bcd
´¿ Ã¹Ä´¸ ¸Çº¾´À ÅÆ´ÊÐ »Á´¾ «ÀÁÇÅ», ÆÂ:

1) ·ÆÊÈÁ·ÕÍÓ »Ê½Á;
2) ·ÆÊÈÁ·ÕÍÓ ¾Ä·Á «ÃÄÊÈ»;
3) ÊÈ¼ ¾Ä·Á ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ Ê »Ê½Á·Ì ¾·ÃÖÄÖÕÍÓ Ä·
ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÖ.
a (b c d ) =
= ab+c+d
´¿ Ã¹Ä´¸ ¸Çº¾´À ÁÓÀ´ Á »Á´¾´ «Ã¿ÒÅ», Á

»Á´¾´ «ÀÁÇÅ», ÆÂ À´¹ÊÊ´ Á´ Ù¶´»¹, ÌÆÂ ÅÆ´ÊÐ
»Á´¾ «Ã¿ÒÅ».

86 ¤´»¸»¹¿ 2
´µ Å¾¿´ÅÊ (´¸ÁÓÊÐ) ÀÁ´·´Ë¿¹ÁÏ, ÆÄÑµ´:

1) Ç·ÈÁÇÒÍÓ »Ê½Á;
2) ÆÇÒ¹¼ÈÍ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ Ü ·ÉÇÒÃ·ÄÒÃ
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) 3a2 5a (2a2 a + 1) =
(a + b c ) (l n + k ) =
= 3 a2 5 a 2 a2 + a 1 =
= a+bcl+nk
= a2 4 a 1;
¸) ( 3x2 y2 + 2xy 7) +
a + b c + (l n + k ) =
+ ( x2 y2 + 4 xy 2) =
= a+bc+ln+k
= −3x2 y2 + 2xy − 7 +
+ x2 y2 + 4 xy − 2 =
= 2x2 y2 + 6 xy 9.
¥¾¿´¸´ÁÁ¹ (´¸ÁÀ´ÁÁ¹) ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù »’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´

ÆÂ¹ÅÁÏÀ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À.
¤½ÌÎ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½ ¿ØÀÈÜÁÄÂ ÎÐÉØ

ÍËÄÊ½ÎÓ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½
´µ »´ÃÅ´ÊÐ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ ÅÇÀÏ ¸¶ÇÉ
ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù, ÆÄÑµ´:
1) Æ¼Ç·» »Ê½Á·Ã Æ·ÈÉ·¹ÍÓ ¾Ä·Á «ÆÂÕÈ»;
2) ¾·ÁÂÕÎÒÍÓ Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ü »Ê½-
Á, Ä¼ ¾ÃÖÄÖÕÎÒ ¾Ä·Á ÎÂ¼Ä·Ü, ¾Ã¼ÏÎ·ÄÒÌ Ê »Ê½Á·Ì.
¤·ÆÇÒÁÂ·»,
− 6 x2 y + 1,2xy + 0,6 x2 y −
a+ b c + m n + k =
− xy2 − x = −6 x2 y + 1,2xy +
= a + b c + (m n + k )
+ (0,6 x2 y xy2 x).

´µ »´ÃÅ´ÊÐ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ ÄÂ»Á´ÅÊ

¸¶ÇÉ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù, ÆÄÑµ´:
1) Æ¼Ç·» »Ê½Á·Ã Æ·ÈÉ·¹ÍÓ ¾Ä·Á «ÃÄÊÈ»;
2) ¾·ÁÂÕÎÒÍÓ Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ü
»Ê½Á, Æ·ÃÖÄÖÜÏÒ ¾Ä·Á ÁÅ½Ä·º· ÎÂ¼Ä·, ¾Ã¼ÏÎ·-
Ä·º· Ü »Ê½Á·Ì, Ä· ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒ.
¤·ÆÇÒÁÂ·»,
− 6 x2 y + 1,2xy + 0,6 x2 y −
a+bc m+nk =
− xy2 − x = − 6 x2 y + 1,2xy −
= a + b c (m n + k )
( 0,6 x2 y + xy2 + x ).
´ÃÅ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Ù ¶Ï·¿Ó¸»¹ ÅÇÀÏ ´µÂ ÄÂ»Á´ÅÊ
ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù »’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ÆÂ¹ÅÁÏÀ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À.
¥¾¿´¸´ÁÁ¹ ´¸ÁÀ´ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù
1. Ä·À»¾Í¼ ÈÊÃÊ ÃÄ·º·- 2 2 2
2 a + ab c + (2 a + ab c ) =
2
ÎÂ¼Ä·Ü 2 2 2 2
2 2 2 2 = 2 a + ab c 2 a + ab c =
2 a + ab c + ( 2 a + ab c ). 2
= 2 ab 2 c .
2. Ä·À»¾Í¼ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÃÄ·- 2 a2+ ab c 2 ( 2 a2 + ab c 2 ) =
º·ÎÂ¼Ä·Ü 2 2 2 2
2 2 2 2 = 2 a + ab c + 2 a ab + c =
2 a + ab c ( 2 a + ab c ). 2
= 4¶ .
´ÃÅ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Ù ¶Ï·¿Ó¸»¹ ÅÇÀÏ
ÄÂ»Á´ÅÊ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù
3. ·ÆÏÒÍ¼ »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·- 5 4 2
7 b 3b + 5b b 8 =
Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 5 4 2
= 7 b 3b + (5b b 8 );
5 4 2
7 b 3b + 5b b 8 Ê ¹Ò- 5 4 2
7 b 3b + 5b b 8 =
ºÂÖ»¾¼ ÈÊÃÒ »¹ÊÌ ÃÄ·º·ÎÂ¼- = 7 b5 3b4 + 5b2 + ( b 8 ).
Ä·Ü.
4. ·ÆÏÒÍ¼ »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·- 5 4 2
7 b 3b + 5b b 8 =
Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä = 7 b5 3b4 ( 5b2 + b + 8 );
5 4 2
7 b 3b + 5b b 8 Ê ¹Ò- 5 4 2
7 b 3b + 5b b 8 =
ºÂÖ»¾¼ ÇÅ¾Ä·ÈÍ »¹ÊÌ ÃÄ·-
= 7 b5 3b4 + 5b2 ( b + 8 ).
º·ÎÂ¼Ä·Ü.

88 ¤´»¸»¹¿ 2
1. ¦·ÈÂÖ Ç·ÈÁÇÒÍÍÖ »Ê½·Á ÆÇÒ ÈÁÂ·»·ÄÄ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü

Í ÃÅ½· ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÎÂ¼Ä·Ü ¸ÒÍÓ:
·) Ã¼ÄÏ·À ¾· ·ºÊÂÓÄÊÕ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÎÂ¼Ä·Ü Ê ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ì;
¸) ¸ÅÂÓÏ·À ¾· ·ºÊÂÓÄÊÕ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÎÂ¼Ä·Ü Ê ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ì;
¹) ÇÅÜÄ·À ·ºÊÂÓÄ·À ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ÎÂ¼Ä·Ü Ê ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ì?
2. ¡ÅÂÓÁÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÃÅ½Ä· ¾·ÆÈ·ÍÓ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä Ê ¹ÒºÂÖ-
»¾¼ ÇÅ¾Ä·ÈÍ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·, ÈÁÂ·»¾¼ÄÒÌ ÉÅÂÓÁ ¾
ÎÂ¼Ä·Ü »·»¾¼Ä·º· ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·?
2.168. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ

·) 4a + (2a + 8b); ¸) 6b + ( 3b + 2c );
¹) 7 x + (7 y x ); º) 9m + ( 7m 2n );
») 8 Ç (6 Ç + b); ¼) 3x ( 5 y + 3x );
½) 6 a (5a k ); ¾) 6n ( 5m 6n ).
2.169. §·ÈÁÇÒÀÍ¼ »Ê½Á ÆÇÒ¹Ö»¾Í¼ Æ·»Å¸ÄÒÖ
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ:
·) (5a + 2b) + (3a b); ¸) (3x2 + x ) + ( x2 + 1);
¹) (n2 5n) + (3n2 n); º) (t3 2t) (t3 + 3t);
») (5 y2 + y ) ( 3 y + 1);
¼) (2a4 9bc ) ( 6 a4 9bc ).
2.170. Ä·À»¾Í¼ ÈÊÃÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü:
·) 6 a2 5a 3a 7 a2 ;
¸) y2 4 y 6 3 y2 + 4 y 6.
2.171. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ A − B, Á·Â:
·) = m + n, = m n;
¸) = m n, = m + n;
¹) = m n, = m n.
2.172. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä»·ÇÉ-
Ä·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 2,1x2 5,7 x (2,1x2 0,7 x );
¸) 0,3a3 + 2a2 + ( 0, 6 a3 + a2 );

¹) 3n4 + 2,1n2 8 (2n4 n2 + 1);

º) 7 y5 + 8,3xy2 y ( 7 y5 + 8,3xy2 y ).
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ¹ÒÄÁÊ.
·) (7 x 9) + (2x 8) = 19;
¸) (0,2x 7) (6 0,1x ) = 2;
¹) 1,3 + 0,2x (0,5x 1,1) = 1, 9.
2.174. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À
ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü 2,3x − 1,4 2,8 − 0,7x ÇÅÜÄ· −4,2.
2.175. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 6 c ( c + 9) + (5c + 1);
¸) 10 ab ( ab 2c ) (3ab + 4c );
¹) 3a 2b ( 2b + 4c ) + (5c 2a ).
2.176. ¶ÁÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ÉÇÔ¸· ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ »ÂÖ
ÈÆÇ·ÏÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê (m 5n ) (7 m 2 ) (9n 6m )?
¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ
n = 2.
7
2.177. ª ¹ÒÇ·¾¼ N ( x2 xy) = x2 + xy y2 ¾·ÃÖÄ-
Í¼ N ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ã É·Á, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·Â·ÈÖ ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÓ.
2.178. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê Ä¼ ¾·-
Â¼½ÒÍÓ ·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À:
·) 5 x2 (4x 2x2 ) + (7 + 4x x2 );
¸) 5,7 + 8 a2 b (1 3a2 b) (11a2 b 2,3).
2.179. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 5n − 1 5n + 2; ¸) 34n + 1
33 − 4n; ¹) 25n − 3
27n + 4 212n − 1.
2.180. ·ÆÏÒÍ¼ »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä:
·) 3a4 4a3 + 5a2 + a Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÊÃÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê;
¸) 8 a3 b2 + 6 a2 b2 a2 b + 5b3 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÇÅ¾Ä·ÈÍ ÃÄ·-
º·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê.

90 ¤´»¸»¹¿ 2
2.181. ·ÆÏÒÍ¼ »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ê

¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÊÃÒ »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒ ¹ÒºÂÖ»:
·) 5x4 2x3 7 x2 + x 8;
¸)* 6m5n 7m3n2 + nm.
2.182*. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾
2c (3c (2c ( c + 1)) 3).
2.183. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:

·) 5x + (3x + 7 y ); ¸) 7 a + ( 2a + c );
¹) 9b + (8 c b); º) 5k + ( 8n 3k );
») 9t (8t n ); ¼) 7 a ( 9b + 7 a );
½) b ( c 2b); ¾) 8 x ( 7 x 2y ).
2.184. §·ÈÁÇÒÀÍ¼ »Ê½Á ÆÇÒ¹Ö»¾Í¼ Æ·»Å¸ÄÒÖ
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ:
·) (8m 9n ) + ( 7m + n );
¸) (5a2 a ) + ( 5a2 2a );
¹) ( x2 + 5x ) (8 x2 5x );
º) (7 y3 3xz ) ( 2y3 3xz ).
2.185. Ä·À»¾Í¼ ÈÊÃÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü
2x 3x + 5 9 2x2 . Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·-
2
Ä·º· ¹ÒÄÁÊ.
2.186. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ A + B, Á·Â:
·) = m n, = m + n;
¸) = m n, = m n.
2.187. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º·
¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 7,2k2 + 0,1 pk + ( 7,2k2 + 1, 9 pk );
¸) 5,7 x6 + 6 x3 x (0,3x6 6 x3 x ).
2.188. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 12x + 5 (7 3x ) = 13.


ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü 23x − 14 7x − 28 ÇÅÜÄ· 14.
2.190. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 2b + (3b 5) (b + 1);
¸) 5ax 2y + (3z 4ax ) ( 2y + 4z ).
2.191. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 5b 7 a (8 b 6 a) + (5b + a )
¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ b = 5 1 .
3
2.192. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
3n2 + 8n 4 (5n2 + 3n ) ( 2n2 + 5n 1)
Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À.
2.193. ·ÆÏÒÍ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 5a4 8 a3 + 5a2 7 a Ü
¹ÒºÂÖ»¾¼: ·) ÈÊÃÒ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·; ¸)* ÇÅ¾Ä·-
ÈÍ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·.
2.194*. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 3a (6 a (2a 1)).
2.195. ÁÇÊºÂÍ¼ ÂÁ 8,6751 »· ÈÅÉÒÌ.

7 8 13
2.196. ÒÂÎÒÍ¼: 2 2
3
3 8
83 .
2.197. ¦ÇÒ ¹·ÇÍÒ ¹·ÇÔÄÄÖ ÁÂÊ¸ÄÍÒ, ÍÊÁ·Ç ¹·»Ê
¸ÖÇÊÍÓ Ê ·»ÄÅÈÄ¼ 3 2 1 ·»Æ·¹¼»Ä·. ª º·ÈÆ·»ÒÄ
ÈÍÓ 5,5 Áº ÍÊÁÇÊ. »·ÈÉ·ÉÁÅ¹· ºÔÉ·º·, Á·¸ ¾¹·ÇÒÍÓ
¹·ÇÔÄÄ¼ ¾ 8 Áº ÁÂÊ¸ÄÍ?
§ 10. ÁÂº´ÁÁ¹ ¸»Ó¿¹ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´

Á´ ´¸Á´Ë¿¹Á
2.198. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) ¾»·¸ÒÉ·Á ÂÁÊ 9 ÈÊÃÒ ÂÁ·Ü a b;
¸) »¾¼ÂÓ ÇÅ¾Ä·ÈÍ ÂÁ·Ü m n ÂÁÊ 10.
2.199. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ:
·) 0,5x2 y
1 xy3 ;
¸) 12a4 b3 c ( 2abc ).
3

92 ¤´»¸»¹¿ 2
©ÊËÃ½ÊÊÂ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ½ Ê½ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ

§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. ¦ÇÒ ·ÎÒÈÉÍÒ
Æ·ÇÁÊ ·» Ä·ÈÉÊÆÈÉ¹·Ü ÊÇ·º·ÄÊ ¹Ò-
Á·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÂÈÖ Á·ÄÉÔÀÄ¼ÇÒ ¾ ¹Ò-
ÃÖÇÔÄÄÖÃ a, b c (ÇÒÈ. 6). ª Æ¼ÇÏÒ
»¾¼ÄÓ ¸ÒÂÅ ¾·ÆÅÜÄ¼Ä· 3x É·ÁÖ Á·Ä-
ÉÔÀÄ¼ÇÒ, Ê »ÇÊº — 4y, · Ü ÉÇÔÍ — 5z.
¶Á ·¸’Ã ÊÈÌ Á·ÄÉÔÀÄ¼Ç·Ü, ¾·-
ÆÅÜÄ¼ÄÒÌ ¾· ÉÇÒ »Ä? ÂÖ Ç·ÏÔÄ-
ÄÖ ºÔÉ·À ¾·»·ÎÒ ÈÁÂ·»¾Ã ¹ÒÇ·¾
abc (3x + 4 y + 5z ), ÖÁ ÜÖÜÂÖ¼ È·¸ÅÀ
§ÒÈ. 6
¾»·¸ÒÉ·Á ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·.
ÂÖ ÃÄÅ½·ÄÄÖ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ¹ÒÁ·-
ÇÒÈÉÅÜ¹·¼ÍÍ· Ç·¾Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄÒ ¾·ÁÅÄ ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÂÁ·Ü
·»ÄÅÈÄ· ÈÁÂ·»·ÄÄÖ: a (b + c + d ) = ab + ac + ad.
´µ Ã´ÀÁÂºÏÊÐ ´¸Á´Ë¿¹Á Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á, ÆÄÑµ´:
1) Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ ·»Ä·ÎÂ¼Ä Ä· ÁÅ½ÄÒ ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·;
2) ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¾»·¸ÒÉÁ ÈÁÂ·ÈÍ.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) 3xy (4 x 7 y) = 3xy
4 x
3xy
7 y = 12x2 y 21xy2 ;
−5c (2a2 c + 3ac − 4 a) =
¸)
= −10 a2 c2 − 15ac2 + 20 ac.
ÁÂº´ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´ Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á »’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´

ÆÂ¹ÅÁÏÀ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À.
¡ÄÜÈÂÊÊÂ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½ Ê½ ½ÁÊ½ÔÈÂÊ

¦Ç·¹Â· «Á·¸ ¾Ä·ÀÈÍ Ä¼¹Ö»ÅÃÒ ÃÄÅ½ÄÁ, ÉÇÔ¸·
¾»·¸ÒÉ·Á Æ·»¾ÖÂÍÓ Ä· ¹Ö»ÅÃÒ ÃÄÅ½ÄÁ» ¹ÒÁ·-
ÇÒÈÉÅÜ¹·¼ÍÍ· ÆÇÒ »¾ÖÂ¼ÄÄ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»Ä·-
ÎÂ¼Ä.

´µ Ã´¸»Ó¿ÊÐ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Á´ ´¸Á´Ë¿¹Á, ÆÄÑµ´:

1) Æ·»¾ÖÂÍÓ ÁÅ½ÄÒ ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ºÔÉÒ ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä;
2) ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ »¾¼Â ÈÁÂ·ÈÍ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», (3m3n2 m2n m ) m =

= (3m3n2 ) m (m2n ) m m m = 3m2n2 mn 1.
ÒÄÁ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä ÃÅ½·:
·) ¾’ÖÜÂÖÍÍ· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ã, Ä·ÆÇÒÁÂ·»,
(5x4y3 + 3x3y − xy) : (xy) = 5x3y2 + 3x2 − 1;
¸) Ä¼ ¾’ÖÜÂÖÍÍ· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ã, Ä·ÆÇÒÁÂ·»,
(5x4y3 + 3x3y − xy) : (x3y) = 5xy2 + 3 − x−2.
ÁÂº´ÁÁ¹ ´¸Á´Ë¿¹Á´ Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á
1. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»- ·) 3¶(2b − c) = 3a
2b − 3a
c =
Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä: = 6ab − 3ac;
·) 3¶(2b − c); 2 3
¸) (7 Ë + 3 Ë – 4)
6 Ë =
2 3
¸) (7 Ë + 3 Ë 4)
6 Ë . 2 3 3 3
= 7 Ë
6 Ë + 3Ë
6 Ë – 4
6 Ë =
5 4 3
= 42 x + 18 x − 24 x .
»Ó¿¹ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Á´ ´¸Á´Ë¿¹Á
2. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ÃÄ·- 10 5 3
(27 Ë + 3 Ë 24 x ) ( 3 Ë ) =
3
º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä 10 3 5 3
(27 Ë + 3 Ë − 24 x ) ( 3 Ë ).
10 5 3 3 = 27 Ë ( 3 Ë ) + 3 Ë ( 3 Ë ) −
− 24 x 3 ( 3 Ë 3 ) = 9 x7 + x2 − 8.
3. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ ÆÇÒ- Ò¾Ä·ÎÒÃ Æ·Ç·»·Á »¾¼ÖÄ-
¹Ö»¾Í¼ ¹ÒÄÁ »· ÃÄ·º·ÎÂ¼- ÄÖÜ:
Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê 1) »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä·
2
( 9 Ë 6 x ) ( 3 Ë ) ( 3 x + 2). ·»Ä·ÎÂ¼Ä;

94 ¤´»¸»¹¿ 2
2) ·»ÄÃ·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ·»
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·, ·ÉÇÒÃ·Ä·º· Ü
¹ÒÄÁÊ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ.
ÒÁ·Ä·¼Ã »¾¼ÖÄÄ:
2
( 9 Ë 6 x ) ( 3 Ë ) ( 3 x + 2) =
= 3 x 2 3 x 2 = 4.
1. ª ¹ÒÄÁÊ ÃÄÅ½·ÄÄÖ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ·ÉÇÒ-

Ã·ÜÈÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ 5 ÎÂ¼Ä·Ü. ¡ÅÂÓÁ ÎÂ¼Ä·Ü
¸ÒÂÅ Ü »·»¾¼ÄÒÃ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼?
2. ª ¹ÒÄÁÊ »¾ÖÂ¼ÄÄÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ 5 ÎÂ¼Ä·Ü,
Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä ·ÉÇÒÃ·ÜÈÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ 4 ÎÂ¼ÄÒ.
ÆÇ·¹ÂÓÄ· ¹ÒÁ·Ä·Ä· »¾ÖÂ¼ÄÄ¼?
3. ÃÅ½Ä· ¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·, ·ÉÇÒÃ·Ä·-
º· ÆÇÒ ÃÄÅ½·ÄÄ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· »ÇÊºÅÀ ÈÉÊÆ¼Ä Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä
ÆÖÉ·À ÈÉÊÆ¼Ä?
2.200. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄ·º·-

ÎÂ¼Ä:
·) 3( a b); ¸) 2( x + 1);
¹) (3m n)
5; º) 8 ( y + 7);
») a ( x + y ); ¼) 3m (m n );
½) (2a + 1)
( 3a ); ¾) k ( k 5b).
2.201. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼:
·) 6xy ( x y ); ¸) 2ab ( a b);
2 2
¹) ( k + 1)
( 2k ); º) 7b (b2 + b 2);
») − n2 (2n3 + 6n2 − n); ¼) 5x2 y ( x2 xy + y2 ).
2.202. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Ä¼·¸ÌÅ»ÄÒÖ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·-
ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ÆÇÒ¹Ö»¾Í¼ ¹ÒÄÁ »· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä-
·) 5(b c ) + 9(b + c );
¸) 8 (2a 3b) 3(3a 2b);
¹) 5( x y ) 4(2x + 3 y );
º) 8(−a − 2) + 6(−a + 9);

») −9(n − m) − (7n + m);

¼) 4(3m + 2n ) 7 ( 2m 3n );
½) 7 (3x + 1) 5(1 3x ) 6 ( x 2);
¾) −8(−3x − y) − 2(x − 5y) + 4x.
2.203. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä-
·) 3a ( a2 1) 2a ( a2 2);
¸) (4a2 3b)2b ( 3a2 4b)3b;
¹) ab (3a + 2b) 3ab2 ( a 4);
º) 2mn (n m ) 3mn (n + m ) + mn2 .
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·.
2.204. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
7 (4a + 3b) 6 (5a + 7b) ÆÇÒ a = 2, b = 3.
·) 8 x 5(2 x ) = 16;
¸) 6 ( x 3) 2( x + 2) = 10;
¹) 5(1 x ) 4(2 x ) = 3.
2.206. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»Ä·-
ÎÂ¼Ä:
·) (3a3 4a2 ) a;
¸) (8 x5 + 4x4 2x2 ) ( 2x2 );
¹) (5x4 y2 − 3x3 y3 ) ( x2 y2 );
º) (35m5n4 10m6 n5 + 5m3n4 ) ( 5m3n4 ).
2.207. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ ÆÇÒ¹Ö»¾Í¼ ¹ÒÄÁ »·
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) (4a2 3a ) a (7 a + 1);
¸) (3x3 + 6 x2 ) (3x2 ) 5( x2 – x );
¹) (6b4 − 2b2 ) (2b2 ) + ( − b2 + 1).
8n − 2
2 32n + 7
8 −n + 3 Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À.

96 ¤´»¸»¹¿ 2
2.209. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À:

·) ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¹ÒÇ·¾·Ü 8x − 1 −3(2x + 3) ÇÅÜÄ· 20;
¸) ÈÊÃ· ¹ÒÇ·¾·Ü 6x(7 + x) 3x(−2x + 1) ÇÅÜÄ· 90.
2.210*. »Ä·¹Í¼ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ¾·ÆÈ·ÜÏÒ ¾·Ã¼ÈÉ ¾Ä·-
Á·Ü Ä¼·¸ÌÅ»ÄÒÖ ÎÂ¼ÄÒ:
·) 3( − y) = 21x − 3 y;
¸)
(6n + 5m ) = 30n 25m;
¹)
(4 a − ) = 20 a2 − 15ab;
º) −4 c ( + ) = −12ac − 16 c2 .
2.211*. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
6 x (2 3x ) 4,5x (1 4x ) 6,5x + 2 = 9.
2.212. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄ·º·-

ÎÂ¼Ä:
·) 9( x + y ); ¸) 7 (b 1); ¹) ( a + 4b)
3;
º) 6 (m 5); ») m ( a b); ¼) 5x ( x + y );
½) t (t + c ); ¾) (4 k 9)
( 6 k).
·) 5ab ( a + b); ¸) 3m2n (m + n);
¹) ( y 3)
( 6 y3 ); º) 3a ( a2 3a 2);
») x2 ( x2 + x 1); ¼) 9ab2 ( a2 + ab b2 ).
2.214. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ÆÇÒ-
¹Ö»¾Í¼ ¹ÒÄÁ »· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 5( a 6b) 2(8 a b);
¸) 4( a 2) 6 ( 3a 1);
¹) 7 (2x y ) 3( 3x + 2y );
º) (8a − b) − 2(−a − 2b) − (a + 4b).
2.215. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
a (2b + 1) b (2a 1) ÆÇÒ a = 0, 01, b = 5.


·) 10 x 2( x 3) = 30;
¸) 7 ( x 1) 4( x 2) = 25;
¹) 2(4x + 8) 3(1 5x ) = 10.
2.217. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä:
·) (5x4 2x2 ) x; ¸) (15a4 10 a3 5a ) (5a );
¹) (18 a4 b3 24a5 b4 + 6 a2 b3 ) ( 6 a2 b3 ).
2.218. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ ÆÇÒ¹Ö»¾Í¼ ¹ÒÄÁ »·
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) (5x2 3x ) x 8 (2x 5);
¸) (9t5 + 3t3 ) ( 3t3 ) (2t2 + 1).
10 000n − 1
0,01n − 3 100n Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ
¾Ã¼ÄÄ·À.
ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¹ÒÇ·¾·Ü 4(1 x ) 2(3 5x ) ÇÅÜÄ· 1.
2.221*. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
2x ( 2 3x ) 6 x ( 8 x ) = 33.
2.222. Ä·À»¾Í¼ ÂÁ, Á·Â 10 % ÖºÅ ÇÅÜÄÒ 0,18.

2.223. Ä·À»¾Í¼ ÜÈ¼ ÂÉ·ÇÒ ¸¼Â·ÇÊÈÁ·º· ·ÂË·¹É·,
ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ¹ÅÈÓ ÈÃ¼ÉÇÒ.
2.224. ÒÂÎÒÍ¼, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ Ç·ÍÒÖÄ·ÂÓÄÒÖ
ÆÇÒÃÒ ÂÎÔÄÄÖ: 28
3 1 3 1
18 + 0,125
29
8.
2 2
2.225. ¤· ËÊÉ¸ÅÂÓÄÒ Ã·ÉÎ ¸ÒÂÅ ÆÇ·»·»¾¼Ä·
6300 Á¹ÉÁÅÜ, ÏÉÅ ÈÁÂ·Â· 7 ÊÈÌ Ä·ÖÜÄÒÌ Á¹ÉÁÅÜ.
9
¾·ÆÅÜÄÖÍÍ· ÉÇÒ¸ÊÄÒ Í·ÂÁ·Ã, Á·Â »· Æ·Î·ÉÁÊ
Ã·ÉÎ· ¸Ê»¾¼ ÆÇ·»·»¾¼Ä· ÖÏÎÔ 1300 Á¹ÉÁÅÜ?

98 ¤´»¸»¹¿ 2
§ 11. ÁÂº´ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù

·) 9x (2 x3 ); ¸) 3a2 ( a2 2a 1).
2.227. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 3(2b 4) + 12; ¸) 2(5m + n ) – 5(n 2m ).
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. ÂÖ Æ·Â¹Ê ÁÅ½Ä·º· ¾ ÉÇÅÌ
Á¹¼ÉÄÁ·Ü ÆÂÅÏÎ·À a, Î·ÉÒÇÅÌ Á¹¼ÉÄÁ·Ü ÆÂÅÏ-
Î·À b ÈÖÃ Á¹¼ÉÄÁ·Ü ÆÂÅÏÎ·À Ç Ê ÎÔÇ¹¼Ä ¾·ÉÇ·Î·-
Ä· 2k ÂÉÇ·Ü ¹·»Ò Ä· ·»¾ÄÁÊ ÆÂÅÏÎÒ, · Ü ÂÆ¼Ä —
3v ÂÉÇ·Ü ¹·»Ò Ä· ·»¾ÄÁÊ ÆÂÅÏÎÒ. ¡ÅÂÓÁ ÂÉÇ·Ü
¹·»Ò ¾·ÉÇ·Î·Ä· Ä· Æ·ÂÜ ÊÈÌ Á¹¼ÉÄÁ·Ü ¾· ·¸Å»¹·
Â¼ÉÄÖ Ã¼ÈÖÍÒ? §·ÏÔÄÄ¼ ºÔÉ·À ¾·»·ÎÒ ÆÇÒ¹Å»¾ÍÓ
»· ¾»·¸ÒÉÁÊ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü:
(2k + 3v )(3a + 4b + 7 c ).
´µ Ã´ÀÁÂºÏÊÐ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á, ÀÂºÁ´
¶Ï¾´ÄÏÅÆ´ÊÐ Ä´»À¹Ä¾´¶´¿ÐÁÏ »´¾ÂÁ ÀÁÂº´ÁÁÓ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ¾ÄÅÀ»¾¼Ã ¾»·¸ÒÉ·Á ( a + b)( c + d ). ¸·-
¾Ä·ÎÒÃ ( c + d ) ÆÇ·¾ x ·ÉÇÒÃ·¼Ã:
( a + b)( c + d ) = ( a + b) x = ax + bx = a ( c + d ) + b ( c + d ).
ÄÅÜ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·¼Ã Ç·¾Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄÒ ¾·ÁÅÄ:
a ( c + d ) + b ( c + d ) = ac + ad + bc + bd.
©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã, ( a + b)( c + d ) = ac + ad + bc + bd.
ÉÇÒÃ·Â ÃÄ´¶¿´ ÀÁÂº´ÁÁÓ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Á´
ÀÁ´·´Ë¿¹Á.
´µ Ã´ÀÁÂºÏÊÐ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á, ÆÄÑµ´:
1) Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ ÁÅ½ÄÒ ÎÂ¼Ä ·»Ä·ºÅ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä·
ÁÅ½ÄÒ ÎÂ¼Ä »ÇÊºÅº· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·;
2) ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¾»·¸ÒÉÁ ÈÁÂ·ÈÍ.

¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) ( x + 3)(4 x 2) = x
4 x x
2 + 3
4 x 3
2 =
= 4 x2 2x + 12x 6 = 4 x2 + 10 x 6;
¸) (5m n)(m 3n) =
= 5m
m 5m
3n
n
m + n
3n =
= 5m2 15mn mn + 3n2 =
= 5m2 16mn + 3n2 .
´À¹Á´ »¸´µÏÆ¾Ç ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á
»’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ÆÂ¹ÅÁÏÀ Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ¹À.
ÁÂº´ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù
1. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÃÄ·- 2 2
( x + 3)( x − 4) =
2 2
º·ÎÂ¼Ä·Ü ( x + 3)
( x 4). 2
= x2
x2 − x2
4 + 3
x − 3
4 =
4 2 2
= x − 4 x + 3 x − 12 =
= x 4 − x2 − 12.
2. ¦·ÃÄÅ½Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 2
( x + 3)( x 4 x + 1) =
x + 3 Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 2
2 = x
x − x
4x + x
1 +
x 4 x + 1. 2
+ 3
x − 3
4x + 3
1 =
3 2 2
= x − 4 x + x + 3 x − 12 x + 3 =
3 2
= x − x − 11x + 3.
3. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ: (a − b)(a + 2b) − (a − 3b)(a + b) =
(a − b)(a + 2b) − (a − 3b)(a + b). = a2 + 2ab − ab − 2b2 − (a2 + ab −
− 3ab − 3b2) = a2 + 2ab − ab − 2b2 −
− a2 − ab + 3ab + 3b2 = b2 + 3ab.
4. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÒÁ·Ä·¼Ã »¾¼ÖÄÄ Æ· Æ·Ç·»-
¹ÒÇ·¾Ê ÁÊ: ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü,
(2 x y )( y 3 x ) + y ( y 5 x ) ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä·
Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ·»Ä·ÎÂ¼Ä ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ ·ÉÇÒ-
¾Ã¼ÄÄ·À y. Ã·ÄÒÌ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü:
(2 x y )( y 3 x ) + y ( y 5 x ) =
= 2 xy − 6 x2− y2 + 3 xy + y2 −
− 5 xy = − 6 x2.
ÉÇÒÃ·ÄÒ ¹ÒÄÁ Ä¼ ¾·Â¼-
½ÒÍÓ ·» y.

100 ¤´»¸»¹¿ 2
1. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÃÒÂÁÊ Ü ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ: «¡·¸ Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ

ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ÉÇÔ¸· Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ ÎÂ¼ÄÒ ·»-
Ä·ºÅ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ÎÂ¼ÄÒ »ÇÊºÅº· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ·ÉÇÒ-
Ã·ÄÒÖ ¾»·¸ÒÉÁ ÈÁÂ·ÈÍ».
2. ÃÅ½Ä· ÆÇÒ ÃÄÅ½·ÄÄ »¹ÊÌ »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü ·ÉÇÒÃ·ÍÓ
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼: ·) Î·ÉÒÇÒ ÎÂ¼ÄÒ; ¸) ÉÇÒ ÎÂ¼ÄÒ;
¹) ÆÖÍÓ ÎÂ¼Ä·Ü?
2.228. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü:

·) ( a + m )(b + n ); ¸) ( x + 1)( x + 4);
¹) (3 + b)(b + 4); º) ( a c )(b + d );
») ( x y )( x + y ); ¼) (b 3)(b + 1);
½) ( a 2)( a 5); ¾) ( x + 3)( x 2).
2.229. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾:
·) (2x + y )(2y + x ); ¸) (5a + 2b)(3a + 7b);
¹) (5c + 2a )(3c a ); º) (3x 2y )(2x 5 y );
») (3n 1)(5 3n ); ¼) ( a b)(3a 2b);
½) ( 2x + 1)(3x + 2); ¾) ( 2n 3m )( 3n + m ).
2.230. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü ¹Ò-
¾Ä·ÎÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) (b2 c )(b + c2 ); ¸) (3m 2)(5m 3 2m );
¹) (4 y2 3 y )( y + 1); º) (5a2 3b2 )(3a2 5b2 ).
·) ( a + b)(2c d ); ¸) (5 y 1)(3 y + 2);
¹) (4m + n)(n 4m ); º) ( x 3 y)( x + 6 y).
¡ÅÂÓÁ ÎÂ¼Ä·Ü Ê ·ÉÇÒÃ·ÄÒÃ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼?
·) (5 x )( x + 3) + x2 = 20;
¸) (2x 3)(3x 1) 6 x2 = 16.

2.233. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾:

·) ( a b)( a + 3b); ¸) (2x + 3)( x + 1);
¹) (5n 3m )(2n m ); º) ( x2 + y )( x2 2y ).
2.234. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 7 ( x 2)( x + 2) ¾Ä·À-
»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ x = −2.
a6 ( a3 5)( a3 + 5) Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À.
·) ( x2 2x 1)( x 3); ¸) ( a 1)( a2 + 2a 3);
¹) (4n2 3n 1)(2n + 3); º) (5b + 4)(b2 b 1).
ÃÅ½Ä· ¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ¹ÒÄÁÊ, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ-
¹·ÕÎÒ ÃÄÅ½·ÄÄÖ?
·) 5(x − 2)(x − 4); ¸) −6(d − 3)(d + 2);
¹) 2a ( a 3)( a + 4); º) b (2b 1)(2b + 1);
») 2c (5c 3)(5c 4); ¼) x ( x + 6)(2x + 3).
2.238. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ
·) (2a + 6b)(3a 5b) 8 ab;
¸) (3n + 7m )(2n 3m ) 5mn;
¹) ( a 2)( a + 2) 2a (5 a );
º) ( y 3)(1 + y ) 5 y (2 + y );
») 4x (2x 1) ( x 3)( x + 3);
¼) 3c (3c 2) (3c + 2)(2 3c ).
2.239. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼:
·) ( x 4)( x 1) ( x + 3)( x + 2) ÆÇÒ x = 0,26;
¸) ( a + 2)( a 5) ( a 1)( a 4) ÆÇÒ a = 1,125;
¹) ( x 2)(5x 4) + (5x 1)( x + 3) ÆÇÒ x = 1, 05.
·) 3a ( a 2) ( a 2)(3a 1) a;
¸) (2x 1)(3x + 1) ( x + 1)(6 x 1) + 3(2x 1).

102 ¤´»¸»¹¿ 2
2.241. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:

·) ( x + 3)( x 3) + (4 x ) x 3x = 12;
¸) x (2x 1) ( x 3)(3 + x ) + 3x2 = 10.
2.242. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾
(2a + 3x)(5a − x2) − (a + x2)(10a − 3x)
¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = 1 x = −0,5.
6
2.243. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾
(a + 5b)(a − b + 3) − (a − b)(a + 5b − 3).
2.244*. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ a2 + b2 = 7. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ ¹ÒÇ·¾Ê 2(a + 1)(b + 1) − (a + b)(a + b + 2).
2.245*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
6 (9x3 + 2) 2(1 3x + 9x2 )(3x + 1) Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·»
¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À.
2.246*. ¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¶ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
( x a )( x + 8) ( x + 4)( x 1) Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» Ë?
2.247*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ Ä·ÉÊ-
Ç·ÂÓÄÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
(n 2)(n + 15) (n + 5)(n 6) ÁÇ·ÉÄ· 14.
2.248*. ·»¾¼ÄÒ Î·ÉÒÇÒ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÖ Ä·ÉÊÇ·-
ÂÓÄÒÖ ÂÁ. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾»·¸ÒÉ·Á ÁÇ·ÀÄÌ ÂÁ·Ü
Ã¼ÄÏÒ ¾· ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÖÇÔ»ÄÌ Ä· 2.

·) (b + c )(b c ); ¸) ( a 4)( a 3);
¹) ( x + 1)(5 x ); º) (4a 1)(2 3a );
») (6 c 7b)(2c + 3b); ¼) (5m 2n )(3n 5m );
½) ( x + y )(2x y ); ¾) ( 2a 3b)( 3a + 4b).
2.250. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÖºÅ ÈÉÊÆ¼ÄÓ:
·) ( a2 + b)( a b2 ); ¸) ( x + 4)(2x3 3x );
¹) (8n2 + 3n )(n 1); º) (3x2 7 y2 )(7 x2 3 y2 ).

2.251. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ (7 2x )( x 3) + 2x2 = 5.

2.252. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä:
·) ( x + y )( x y ); ¸) (3a 1)( a + 1);
¹) (7 c + 2d )(2c + 5d ); º) ( a2 b)(b2 a ).
2.253. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 16 ( x2 4)( x2 + 4) ¾Ä·À-
»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ x = 3.
·) ( y2 + 3 y 2)( y 1); ¸) (3c + 4)(2c2 c 1).
2.255. ÒÁ·Ä·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ, ¾·-
ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾:
·) 3 y (5 y 1)(5 y + 1); ¸) n (7n + 2)(n 3).
2.256. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) (6 x 2y )(5x + 3 y ) 8 xy;
¸) ( x 2)( x + 3) 4x ( x + 1);
¹) 2c (1 + c ) ( c 2)( c + 4);
º) 2a (2a 3) (2a + 3)(3 2a ).
·) ( y 3)( y + 2) ( y 1)( y 5) ÆÇÒ y = 2 1 ;
4
¸) (m + 2)(9m 1) + (m + 3)(9m 8) ÆÇÒ m = 3,5.
(n 2)(n 3) (n + 4)(n 5) + 2(2n 1) Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ
·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À.
2.259. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
x (3 x ) (2 x2 )( x + 1) 4x2 = 15, ¹ÒÁ·Ä·ÜÏÒ ÉÅ-
2
¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ü ÖºÅ Â¼¹·À Î·ÈÉÍÒ.

2.260. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾
(4a 2b)(3a + b2 ) (6 a b2 )(2a + 2b)
¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = 1 b = 0,5.
3
2.261. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾
( x + 3 y )( x + y + 2) ( x + y )( x + 3 y + 2).

104 ¤´»¸»¹¿ 2
2.262*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ

¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
(n − 1)(n + 12) − (n − 3)(n + 4) ÁÇ·ÉÄ· 10.
2.263*. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¶ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
¹ÒÇ·¾Ê ( x + a )( x 3) ( x 5)( x + 3) Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» Ë.
2.264. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) 254
58 ; ¸) 96 313.
2.265. ÒÂÎÒÍ¼: (32,24 4 − 2,1)
0,1.
2.266. ·ÆÏÒÍ¼ 60 % Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ »¾¼ÈÖÉÁÅ¹·º·
»ÇÅ¸Ê Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾¹ÒÎ·ÀÄ·º· »ÇÅ¸Ê.
2.267. «¼ÇÃ¼Ç »ÂÖ Ü¸ÅÇÁ ÜÇ·»½·Õ Ä·ÄÖÜ 10 Ç·-
¸ÅÉÄÁ·Ü, ÖÁÖ Æ·¹ÄÄÒ ¸ÒÂ È·¸Ç·ÍÓ Ê¹¼ÈÓ ÊÇ·»½·À
¾· 8 »¾Ä. ¡·Â ÖÄÒ ·»ÆÇ·Í·¹·Â 2 »Ä, ÆÇ·ºÄÅ¾
Ä·»¹ÅÇ’Ö ÇÔ¾Á· Æ·ºÅÇÏÒÜÈÖ, , Á·¸ Ä¼ ÆÇ·Æ·Ü ÊÇ·-
»½·À, Ë¼ÇÃ¼ÇÊ ÈÆ·ÉÇÔ¸Â·ÈÖ ÈÁÅÄÎÒÍÓ ÆÇ·ÍÊ ¾· 3 »Ä.
¡ÅÂÓÁ ÖÏÎÔ ÉÇÔ¸· Ä·ÄÖÍÓ Ç·¸ÅÉÄÁ·Ü?
2.268. ¤· ÁÇÊº·¹ÅÀ »ÒÖºÇ·Ã¼ (ÇÒÈ. 7) Æ·Á·¾·Ä· Ç·¾-
Ã¼ÇÁ·¹·ÄÄ¼ ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ÆÂ·»Å¹ÒÌ »ÇÔÜ Ê È·»¾¼. ¡ÅÂÓÁ
Ü È·»¾¼ ÈÂÜ, Á·Â Ö¸ÂÒÄÓ Ä· 212 ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ ºÇÊÏ?
2.269. ÆÊÄÁÉ·Ü A B, ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÖÁÃ
ÇÅÜÄ· 20 ÁÃ, Ä·ÈÊÈÉÇ·Î ·»¾Ä ·»Ä·ÃÊ ·»Ä·Î·ÈÅ¹·
¹ÒÀÏ·Ü Æ¼Ï·ÌÅ» ¹Ò¼Ì·Ü
¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ. ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ
вішні ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· Ü 4 Ç·¾Ò
яблыні ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼-
Ï·ÌÅ»·. ¶ÄÒ ÈÊÈÉÇÔÂÈÖ
ÆÇ·¾ Ä¼Á·ÉÅÇÒ Î·È Æ·-
слівы ÈÂÖ Æ·Î·ÉÁÊ ÇÊÌÊ. ¡ÅÂÓÁ
ÁÂ·Ã¼ÉÇ·Ü ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ ÈÍ
грушы
Æ¼Ï·ÌÅ»Ê Æ·ÈÂÖ ÈÊÈÉÇÔÎÒ
§ÒÈ. 7 »· ÆÊÄÁÉ· ?

§ 12. ¨ÂÄÀÇ¿Ï Å¾´ÄÂË´Á´·´ ÀÁÂº´ÁÁÓ:

¾¶´¸Ä´Æ ÅÇÀÏ ¾¶´¸Ä´Æ ÄÂ»Á´ÅÊ
¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù
2.270. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾Ò:
2ab; a2; b2; (a − b)2.
2.271. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·¸ÒÉ·Á ¹ÒÇ·¾·Ü m b;
¸) Á¹·»Ç·É ÈÊÃÒ ¹ÒÇ·¾·Ü x y.
2.272. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· ¹ÒÇ·¾:

·) 16; ¸) 36x2; ¹) 25x2y4.
2.273. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) m2; ¸) −x2; ¹) (a + b)2; º) (c − 2)2.
2.274. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ·»Ä·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä»·ÇÉ-
Ä·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) 2
a2
1 ab; ¸) 2
5a
7b2 .
2
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾»·¸ÒÉ·Á
»¹ÊÌ »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü (a + b)2 = a2 + 2ab + b2
¶´¸Ä´Æ ÅÇÀÏ ¸¶ÇÉ
(a + b)(a + b), ÖÁ ÃÅ½Ä·
¶ÏÄ´»´Ù (a b)
¾·ÆÈ·ÍÓ (a + b)2 ÆÇ·ÎÒ-
ÄÂÙÁÏ ¾¶´¸Ä´ÆÇ
É·ÍÓ «Á¹·»Ç·É ÈÊÃÒ »¹ÊÌ
Ã¹ÄÌ´·´ ¶ÏÄ´»Ç (a2)
¹ÒÇ·¾·Ü a b». Ã¿ÒÅ Ã´¸¶Â¹ÁÏ
ÒÁ·Ä·¼Ã ÃÄÅ½·ÄÄ¼ »¸´µÏÆ´¾ Ã¹ÄÌ´·´
»¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü (a + b)(a + b) ¸ÄÇ·Â·´ ¶ÏÄ´»´Ù (2ab)
Æ·¹Å»Â¼ ÆÇ·¹Â· ÃÄÅ½·Ä- Ã¿ÒÅ ¾¶´¸Ä´Æ ¸ÄÇ·Â·´
ÄÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü: ¶ÏÄ´»Ç (b2)
(a + b)2 = (a + b)(a + b) = a2 + ab + ba + b2 = a2 + 2ab + b2.

106 ¤´»¸»¹¿ 2
§·¾ºÂ¼»¾Ã Á¹·»Ç·É ÇÅ¾Ä·ÈÍ ¹ÒÇ·¾·Ü a b:

(a − b)2 = (a − b)(a − b) = a2 − ab − ba + b2 = a2 − 2ab + b2.
©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã, ·ÉÇÒ-
(a b)2 = a2 2ab + b2 Ã·Â ËÅÇÃÊÂÒ Á¹·»Ç·É·
¶´¸Ä´Æ ÄÂ»Á´ÅÊ ¸¶ÇÉ ÈÊÃÒ Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·-
¶ÏÄ´»´Ù (a b) ÈÍ »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü. ¦ÇÒ
ÄÂÙÁÏ ¾¶´¸Ä´ÆÇ »·Æ·ÃÅ¾¼ ºÔÉÒÌ ËÅÇÃÊÂ
Ã¹ÄÌ´·´ ¶ÏÄ´»Ç (a2) ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÇÅÜÄÒÌ »¹ÊÌ-
ÀÁÇÅ Ã´¸¶Â¹ÁÏ ÎÂ¼Ä·Ü ÃÅ½Ä· ¹ÒÁÅÄ¹·ÍÓ
»¸´µÏÆ´¾ Ã¹ÄÌ´·´ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·.
¸ÄÇ·Â·´ ¶ÏÄ´»´Ù (2ab) Ì Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ ÈÂÄÀÇ-
Ã¿ÒÅ ¾¶´¸Ä´Æ ¸ÄÇ·Â·´ ¿´À Å¾´ÄÂË´Á´·´ ÀÁÂ-
¶ÏÄ´»Ç (b2) º´ÁÁÓ.
´µ »´ÃÅ´ÊÐ ¾¶´¸Ä´Æ ÅÇÀÏ ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù Ç

¶Ï·¿Ó¸»¹ ÆÄÂÉË¿¹Á´, ÆÄÑµ´:
¤·¾¹·ÍÓ Æ¼ÇÏÒ »ÇÊº ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌ-

2
¹ÒÇ·¾Ò. ÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾ ( 3 a + 5b ) .
·ÆÈ·ÍÓ Á¹·»Ç·É Æ¼ÇÏ·- 3a 5b.
º· ¹ÒÇ·¾Ê ¾Ä·Á «ÆÂÕÈ».
9a2 +
·ÆÈ·ÍÓ Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·-
2
¸ÒÉ·Á Æ¼ÇÏ·º· »ÇÊºÅº· ¹Ò- 9 a + 30 ab +
Ç·¾·Ü ¾Ä·Á «ÆÂÕÈ». 9 a + 30 ab + 25b .
2 2
·ÆÈ·ÍÓ Á¹·»Ç·É »ÇÊºÅº· 2 2 2

¹ÒÇ·¾Ê. ( 3 a + 5b ) = 9 a + 30 ab + 25b .
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) (m + 4)2 = m2 + 2
m
4 + (2 k + 7 n )2 =
+ 42 = m2 + 8m + 16; = (2k)2+ 2
2k
7n + (7n)2 =
¸) (x2 + 1)2 = x4 + 2x2 + 1. = 4 k2 + 28 kn + 49n2
´µ »´ÃÅ´ÊÐ ¾¶´¸Ä´Æ ÄÂ»Á´ÅÊ ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù

Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ ÆÄÂÉË¿¹Á´, ÆÄÑµ´:

¤·¾¹·ÍÓ Æ¼ÇÏÒ »ÇÊº ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌ-

2
¹ÒÇ·¾Ò. ÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾ ( x 2 y ) .
·ÆÈ·ÍÓ Á¹·»Ç·É Æ¼ÇÏ·- x 2y.
º· ¹ÒÇ·¾Ê ¾Ä·Á «ÃÄÊÈ».
x2 −
·ÆÈ·ÍÓ Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·- 2
¸ÒÉ·Á Æ¼ÇÏ·º· »ÇÊºÅº· ¹Ò- x 4 xy +
Ç·¾·Ü ¾Ä·Á «ÆÂÕÈ». 2
x 4 xy + 4 y .
2
·ÆÈ·ÍÓ Á¹·»Ç·É »ÇÊºÅº· 2 2 2

¹ÒÇ·¾Ê. ( x 2 y ) = x 4 xy + 4 y .
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) (3n − 1)2 =
( 4 a 3 b )2 =
= (3n)2 − 2
3n
1 + 12 =
= 9n2 − 6n + 1; = ( 4 a )2 2
4 a
3 b + ( 3 b )2 =
= 16 a2 24ab + 9b2
¸) (y3 − 2)2 = y6 − 4y3 + 4.
«ÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·-
ÕÍÍ· ÖÁ ¾Â¼¹· Ä·ÆÇ·¹·, É·Á ÈÆÇ·¹· Ä·Â¼¹·:
a2 + 2ab + b2 = ( a + b)2; a2 2ab + b2 = ( a b)2.

¡·Â ÎÂ¼ÄÒ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· ÜÖÜÂÖÕÍÓ È·¸ÅÀ Á¹·»Ç·É
·»Ä·ºÅ ¹ÒÇ·¾Ê, Á¹·»Ç·É »ÇÊºÅº· ¹ÒÇ·¾Ê, Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·-
¸ÒÉ·Á ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü, ÉÅ ºÔÉÒ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä ÃÅ½Ä· ¾·Æ-
È·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·.
´µ »´ÃÅ´ÊÐ ÆÄÂÉË¿¹Á Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ ¾¶´¸Ä´Æ´
¸¶ÇÉË¿¹Á´, ÆÄÑµ´:
¤·¾¹·ÍÓ »¹· ÎÂ¼ÄÒ ¾ ÉÇÅÌ, ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·-
ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Á¹·»Ç·É·Ã »Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ÉÇÅÌÎÂ¼Ä
¹ÒÇ·¾·Ü. x2 − 10xy + 25y2.
Ò¾Ä·ÎÒÍÓ ¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ
x2 25y2.
¸ÒÂ Ü¾¹¼»¾¼ÄÒ Ü Á¹·»Ç·É.
¤·¾¹·ÍÓ Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·- x 5y.
¸ÒÉ·Á ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü. 2
x
5y = 10xy.

108 ¤´»¸»¹¿ 2
¡·Â Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·¸ÒÉ·Á x2 − 10xy + 25y2 = (x − 5y)2.

ÈÊÆ·»·¼ ¾ ÉÇÔÍÃ ÎÂ¼Ä·Ã ÉÇÅÌ-
ÎÂ¼Ä· (È· ¾Ä·Á·Ã «ÆÂÕÈ» ·¸Å
«ÃÄÊÈ»), ÉÅ ¾·ÆÈ·ÍÓ Á¹·-
»Ç·É ÈÊÃÒ (Á¹·»Ç·É ÇÅ¾Ä·-
ÈÍ) ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü.
·ÆÏ·Ã Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ÉÇÅÌ-

ÎÂ¼Ä 36x2 + 12xy + y2:
36x2 y2 — Á¹·»Ç·ÉÒ ¹ÒÇ·¾·Ü;
6x y — ¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ ¸ÒÂ Ü¾¹¼»¾¼ÄÒ Ü Á¹·-
»Ç·É;
12xy — Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·¸ÒÉ·Á ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü;
12xy ÈÊÆ·»·¼ ¾ »ÇÊºÃ ÎÂ¼Ä·Ã ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· (È· ¾Ä·-
Á·Ã «ÆÂÕÈ»), ¾Ä·ÎÒÍÓ,
36x2 + 12xy + y2 = (6x + y)2.
·ÆÏ·Ã Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ÉÇÅÌ-
ÎÂ¼Ä 25m2 − 20mn + 4n2:
25m2 4n2 — Á¹·»Ç·ÉÒ ¹ÒÇ·¾·Ü;
5m 2n — ¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ ¸ÒÂ Ü¾¹¼»¾¼ÄÒ Ü Á¹·-
»Ç·É;
20mn — Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·¸ÒÉ·Á ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü;
20mn ÈÊÆ·»·¼ ¾ »ÇÊºÃ ÎÂ¼Ä·Ã ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·
(È· ¾Ä·Á·Ã «ÃÄÊÈ»), ¾Ä·ÎÒÍÓ,
25m2 − 20mn + 4n2 = (5m − 2n)2.
¦Â¹ÅÁ´ ÄÂÙÁÏÓ ¶ÏÄ´»Ï:
´) ( a + b )2 ( a b )2 ;
µ) ( a b )2 ( b a )2 .
¦·Á·½·Ã ºÔÉ·:
·) ( a b)2 = ( 1
( a + b))2 = ( 1)2 ( a + b)2 = ( a + b)2 ;
¸) ( a b)2 = ( 1
( a + b))2 = ( 1)2 (b a)2 = (b a)2 .
¨ÂÄÀÇ¿Ï ¾¶´¸Ä´Æ´ ÅÇÀÏ ¾¶´¸Ä´Æ´ ÄÂ»Á´ÅÊ
»’ÓÙ¿ÓÒÊÊ´ ÆÂ¹ÅÁ´ÅÊÓÀ.

¶´¸Ä´Æ ÅÇÀÏ ¾¶´¸Ä´Æ ÄÂ»Á´ÅÊ ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù
1. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌ- 2 2 2

a) ( x + 3) = x + 2
x
3 + 3 =
ÎÂ¼Ä·: 2
2
·) ( x + 3 ) ; = x + 6 x + 9;
2 2
¸) (7 n 1) ;
2 ¸) (7 n − 1) = (7 n ) − 2
7 n
1 +
2 2
2
¹) ( 5 a 2b ) ; + 1 = 49n − 14n + 1;
2 2 2
º) ( c + 1) . ¹) ( −5 a − 2b ) = (5 a + 2b ) =
= 25 a2 + 20 ab + 4 b2 ;
2 2
º) ( − c + 1) = ( c − 1) =
2
= c − 2 c + 1.
2. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÒ ·) ·ÆÏ·Ã ÂÁ 1001 ÖÁ ÈÊÃÊ

ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ, ¹Ò- ÂÁ·Ü 1000 1 ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·-
ÂÎÒÍ¼: ¼Ã ËÅÇÃÊÂÊ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ:
·) 10012; 2 2
1001 = (1000 + 1) =
¸) 7,82. 2 2
= 1000 + 2
1000
1 + 1 =
= 1 000 000 + 2000 + 1 =
= 1 002 001;
¸) 7, 82 = ( 8 0,2)2 =
2 2
= 8 2
8
0,2 + 0,2 =
= 64 3,2 + 0, 04 = 60, 84.
3. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ, ·) x2 16 — Á¹·»Ç·ÉÒ

¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·- ¹ÒÇ·¾·Ü;
»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ÉÇÅÌÎÂ¼Ä: x 4 — ¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ
2
a) x 8 x + 16; ¸ÒÂ Ü¾¹¼»¾¼ÄÒ Ü Á¹·»Ç·É;
4 2 8x — Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·¸ÒÉ·Á
¸) a + 6 a + 9.
ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü;
8x ÈÊÆ·»·¼ ¾ »ÇÊºÃ ÎÂ¼-
Ä·Ã ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· (È· ¾Ä·Á·Ã
«ÃÄÊÈ»), ¾Ä·ÎÒÍÓ,
2 2
x 8 x + 16 = ( x 4 ) ;
4 2 2 2
¸) a + 6 a + 9 = ( a ) +
2 2 2 2
+ 2
a
3 + 3 = ( a + 3) .

110 ¤´»¸»¹¿ 2
4. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ, 36m2 4n2 — Á¹·»Ç·ÉÒ

¾·ÆÏÒÍ¼, Á·Â Ã·ºÎÒÃ·, Ê ¹ÒÇ·¾·Ü;
¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼- 6m 2n — ¹ÒÇ·¾Ò, ÖÁÖ
Ä· ÉÇÅÌÎÂ¼Ä ¸ÒÂ Ü¾¹¼»¾¼ÄÒ Ü Á¹·»Ç·É;
2 2
36 m 12mn + 4n . 24mn — Æ·»¹Å¼ÄÒ ¾»·-
¸ÒÉ·Á ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü;
24mn Ä¼ ÈÊÆ·»·¼ ¾ »ÇÊºÃ
ÎÂ¼Ä·Ã 12mn, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÉÇÅÌ-
2 2
ÎÂ¼Ä 36 m 12mn + 4n Ä¼-
Ã·ºÎÒÃ· ¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ-
»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·.
1. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ËÅÇÃÊÂ· Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ (ÇÅ¾Ä·ÈÍ)

»¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·¼ÍÍ· »ÂÖ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ-
½·ÄÄÖ »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü?
2. ¡·Â ÉÇÅÌÎÂ¼Ä ¾ÃÖÏÎ·¼ ÈÊÃÊ Á¹·»Ç·É·Ü »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü,
ÉÅ ÖÁÃ Æ·¹Ä¼Ä ¸ÒÍÓ ÉÇÔÍ ÎÂ¼Ä, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ ËÅÇÃÊÂÊ
Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·?
2.275. ¦ÇÒÃÖÄÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ ¾·-

ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉ-
Ä·º· ¹ÒºÂÖ»Ê, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ:
·) ( x + y )2 ; ¸) ( a + 3)2 ; ¹) (8 + c )2 ;
º) (b + 1)2 ; ») (3a + 1)2 ; ¼) (7 + 2m )2 ;
½) (5k + n )2 ; ¾) (3b + 4 c )2 ; ) (8 c + 3d )2 .
2.276. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ·Âº·ÇÒÉÃ ¾·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾
Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·:
·) (m n )2 ; ¸) ( x 2)2 ; ¹) (6 b)2 ;
º) ( a 1)2 ; ») (5k 1)2 ; ¼) (8 3a )2 ;
½) (9z 5)2 ; ¾) (2x 3 y)2 ; ) (5 p 2k)2 .
2.277. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·, ¹ÒÁ·ÇÒÈ-
É·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ:
·) ( x + 0, 4)2 ; ¸) (0, 6 a 1)2 ;

2
¹) 1 m + 3 ;
3 º) (5n 0,1k )2 .
2.278. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· Á¹·»Ç·É
»¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) ( a2 b)2 ; ¸) (n2 + m2 )2 ; ¹) ( x3 y2 )2 ;
º) ( p4 + q 3 )2 ; ») (10n4 1)2 ; ¼) (3 2a2 )2 ;
½) (2k c2 )2 ; ¾) 1 x2 + 3 y4 2 .
6
2.279. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·, ¹ÒÁ·ÇÒÈ-
É·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ:
·) ( a + 1)2 ; ¸) ( 2b 5)2 ;
¹) ( 3m + 4n )2 ; º) ( x2 3 y )2 .
2.280. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÃÒÂÁ Ü Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÌ:
·) (2x 3)2 = 2x2 12x + 9;
¸) (2x 3)2 = 4x2 6 x + 9;
¹) (2x 3)2 = 4x2 + 12x + 9.
ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ¼ ÆÇ·¹ÂÓÄ·.
2.281. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ
¹ÒÂÎÒÍ¼: 2
·) 312; ¸) 5012; ¹) 7,22; º) 8 1 . 9
2.282. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·ÈÍ
¹ÒÂÎÒÍ¼:
·) 892; ¸) 4992; ¹) 7,82; º) 3,992.
2.283. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 2(3¶ + 1)2 ; ¸) 1 ( m 8n )2 ;
2
2
¹) (2x 5 y ) ; º) 5( 0,2b + 4c )2 .
2.284. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·, ¹ÒÁ·-
Ä·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ:
·) 3( x 4)2 3x2 ; ¸) 7 ( a + b)2 + 14ab;
¹) 8 xy + 4( x y )2 ; º) 9x4 3( x2 + y )2 .

112 ¤´»¸»¹¿ 2
2.285. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:

·) ( y 9)2 3 y ( y + 1);
¸) 4 c ( c 2 ) 3 ( c 4 )2 ;
¹) ( a 1)2 ( a 1)( a + 3);
º) (m + 3)(m 11) (m + 6)2 .
·) (3a + b)2 + (3a b)2 ÆÇÒ a = 0,1; b = 7;
¸) (5a2 + b)2 (5a2 b)2 ÆÇÒ a = 0,5; b = 24.
2.287. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 16 x2 (4x 5)2 = 15;
¸) x ( x + 3) ( x 1)2 = 4;
¹) (2x + 3)2 (2x 3)2 = 48.
2 2
(5a 1) (4a + 1) 9a ( a 2) + 4 Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·»
2.289. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À Á¹·-
»Ç·É »¹ÊÌÎÂ¼Ä· x + 5 ¸ÅÂÓÏÒ ¾· Á¹·»Ç·É »¹ÊÌÎÂ¼Ä·
x − 1 Ä· 126.
2.290. ·ÆÏÒÍ¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É·
»¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) a2 + 6 a + 9; ¸) x2 4xy + 4 y2 ;
¹) 25m2 + 10m + 1; º) 4n2 12nk + 9k2 ;
») y2 + 2y + 1; ¼) 1 2b + b2 ;
½) a4 + 16 a2 + 64; ¾) 9c4 30 c2 b + 25b2 .
2.291. ·Ã¼ÈÉ ¾Ä·Á·Ü Æ·»¸ÖÇÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ
É·Á, Á·¸ ¹ÒÁÅÄ¹·Â·ÈÖ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) + 2mn + m2 = (n + ) ;
2
¸) 4x2 4xy + = ( )2 ;

¹) + 12ab + 9b2 = ( + 3b)2 .


·) x2 2x + 1 ÆÇÒ x = 10; 0,1; −89;
¸) 25m2 + n2 + 10mn ÆÇÒ m = 0,2, n = 49.
2.293. ·»·ÀÍ¼ »· »¹ÊÌÎÂ¼Ä· É·Á ·»Ä·ÎÂ¼Ä, Á·¸
·ÉÇÒÃ·ÄÒ ¹ÒÇ·¾ ÃÅ½Ä· ¸ÒÂÅ ¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼
Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) y2 + 2y; ¸) m2 6mn; ¹) 49 x2 + 1.
2.294. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 1012 2
101
91 + 912; ¸) 272 + 146
27 + 732.
2.295. ·ÆÏÒÍ¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã Ü ¹Ò-
ºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) 100 a2 + 1 20 a; ¸) m6 6m3n2 + 9n4 ;
¹) 4x2 y + x4 + 4 y2 ; º) 36 k8 + c2 12k4 c.
2.296. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) ( x 8)2 2( x + 8)( x 3) + ( x + 3)2 ;
¸) 3(3a 1)2 2( 4a 2)2 + 5.
2.297. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾
( 7 x + 2)2 (5x 3)(5x + 1) ( x + 7)(3 x )
¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ x = 0,2.
2.298*. ¶Á ¹ÒÇ·¾ ÉÇÔ¸· »·»·ÍÓ »· Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·-
ÈÍ »¹ÊÌ ÂÁ·Ü, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ Á¹·»Ç·É ÈÊÃÒ ÉÒÌ ½·
ÂÁ·Ü?
2.299*. ÒÂÊÎÒÍ¼ Á¹·»Ç·É »¹ÊÌÎÂ¼Ä· Ü ¹ÒÇ·¾¼:
·) x2 + 6 x + 10; ¸) y2 16 y + 70.
2.300*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¹ÒÇ·¾ 81a2 18 a + 4 ÆÇÒ-
Ã·¼ ÉÅÂÓÁ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.

114 ¤´»¸»¹¿ 2
2.301. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÒ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ

Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·ÈÍ, ¾·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·-
º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê:
·) ( c + d )2 ; ¸) (b 5)2 ; ¹) (3 + k )2 ;
º) (n 1)2 ; ») (4x + 1)2 ; ¼) (2 7 y )2 ;
½) (6 a + b)2 ; ¾) (5 p 2q )2 ; ) (8 a + 3b)2 .
2.302. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·:
·) ( a 0,2)2 ; ¸) (0,3x + 1)2 ;
¹) 1 b 5 2 ;
5 º) (0,1n + 4m )2 .
2.303. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· Á¹·»Ç·É
»¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) (n3 + m )2 ; ¸) ( a4 b3 )2 ;
2
¹) (1 + 10 x2 )2 ; º) 1 b2 2c3 .

4
2.304. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä·:
·) ( b + 2)2 ; ¸) ( 3a 1)2 ;
¹) ( 5x 4 y )2 ; º) ( y3 + 8 z )2 .
2.305. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ ·¸Å
Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·ÈÍ ¹ÒÂÎÒÍ¼:
·) 612; ¸) 7992; ¹) 9,22; º) 5,982.
2.306. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:
·) 5(2 a )2 5a2 ; ¸) 3a ( a 2) ( a + 3)2 .
2.307. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ (2x 3 y )2 (2x + 3 y )2
¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ x = 7 , y = 5.
24
2.308. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ( x 5)2 x ( x + 3) = 39.
2 2 2
(3x 1) 3( x 1) 6 ( x 1) 8 Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·»


»¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) x2 10 x + 25; ¸) n2 + 2n + 1;
¹) 16 a2 + 8 ab + b2 ; º) m4 18m2 + 81.
2.311. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê y2 + 6 y + 9 ÆÇÒ
y = 97.
2.312. ·»·ÀÍ¼ »· »¹ÊÌÎÂ¼Ä· É·Á ·»Ä·ÎÂ¼Ä, Á·¸
·ÉÇÒÃ·ÄÒ ¹ÒÇ·¾ ÃÅ½Ä· ¸ÒÂÅ ¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼
Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) a2 4a; ¸) 25 y2 + 1; ¹) 24c + 4.
2.313. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
992 2
99
111 + 1112.
2.314. ·ÆÏÒÍ¼ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä »¹ÊÃ· ÈÆÅÈ·¸·Ã Ü
¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) 9x2 + 1 6 x; ¸) 10 ab2 + a2 + 25b4 .
2.315*. ÒÂÊÎÒÍ¼ Á¹·»Ç·É »¹ÊÌÎÂ¼Ä· Ü ¹ÒÇ·¾¼
2
a + 2a + 3.
2.316*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¹ÒÇ·¾ 4x2 4x + 3 ÆÇÒ-
Ã·¼ ÉÅÂÓÁ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.
2.317. ÆÊÄÁÉ·Ü K(−11); M(0); P(−11,2); T(−13) ¹Ò-

¸¼ÇÒÍ¼ ÉÅÀ, ÖÁ Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ Ä· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÇ·-
ÃÅÀ ÂÖ¹¼À ¾· ÆÊÄÁÉ N(−12).
2.318. ÒÂÎÒÍ¼: (0,5 0,75) ( 2,75).
2.319. »ÄÊ ÉÊÕ ½ ÁÄºÊ ¹ÊÎ·ÄÓ ÆÇ·ÎÒÉ¹·¼ ¾·
7 »¾Ä, · ÖºÅ Ã·ÂÅ»Ï·Ö ÈÖÈÉÇ· — ¾· 9 »¾Ä. ¬ÉÅ
ÆÇ·ÎÒÉ·¼ ¸ÅÂÓÏ: ¹ÊÎ·ÄÓ ¾· 5 »¾Ä ·¸Å ÖºÅ ÈÖÈÉÇ· ¾·
6 »¾Ä?
2.320. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü a−1 − b−1
(a − b) −1 ÆÇÒ a = 0,6, b = 1,2.

116 ¤´»¸»¹¿ 2
2.321. ¤· Ç·ÌÊÄ·Á Æ·ÁÂ·Â 800 Ç. ¦Ç·¾ Ã¼ÈÖÍ

Ä· Ç·ÌÊÄÁÊ ÈÉ·Â· 816 Ç. ¤· ÁÅÂÓÁ ÆÇ·ÍÔÄÉ·Ü Æ·¹Ö-
ÂÎÒÂ·ÈÖ ÈÊÃ· ÜÁÂ·»Ê?
2.322. ª ÁÂ·È¼ 28 Ä·¹ÊÎÔÄÍ·Ü. Ì 15 Î·Â·¹¼Á
ÂÕ¸ÖÍÓ ÎÒÉ·ÍÓ »ÔÉÔÁÉÒ¹Ò, 17 Î·Â·¹¼Á — Ë·ÄÉ·ÈÉÒ-
ÁÊ, · 3 Î·Â·¹¼Á Ä¼ ÂÕ¸ÖÉ ÎÒÉ·ÍÓ. Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ
Ä·¹ÊÎÔÄÍ·Ü ÂÕ¸ÖÍÓ ·»Ä·Î·ÈÅ¹· »ÔÉÔÁÉÒ¹Ò Ë·Ä-
É·ÈÉÒÁÊ, Á·Â ÎÒÉ·ÍÁÖ ÄÉ·ÇÔÈÒ ÜÈÌ Ä·¹ÊÎÔÄÍ·Ü
¹Ö»ÅÃÒ.
§ 13. ¨ÂÄÀÇ¿Ï Å¾´ÄÂË´Á´·´ ÀÁÂº´ÁÁÓ:
»¸´µÏÆ´¾ ÅÇÀÏ ÄÂ»Á´ÅÊ
¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù
2.323. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¹ÒÇ·¾·Ü 4m 7b; ¸) ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·-
É·Ü ¹ÒÇ·¾·Ü 3x 2y; ¹) ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÊÃÒ ¹ÒÇ·¾·Ü
5a 4c Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍ.
2.324. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·
¹ÒÇ·¾: ·) 36; ¸) b4; ¹) 9x2; º) 0,01m12.
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾»·¸ÒÉ·Á »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü ( a + b)( a b).
¦¼ÇÏÒ ÃÄÅ½ÄÁ — ºÔÉ· ÈÊÃ· ¹ÒÇ·¾·Ü a b, »ÇÊº
ÃÄÅ½ÄÁ — Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ. ª¹¼ÈÓ ¹ÒÇ·¾ — ¾»·¸ÒÉ·Á
ÈÊÃÒ ÇÅ¾Ä·ÈÍ »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü. ÒÁ·Ä·¼Ã ÃÄÅ½·ÄÄ¼
Æ·¹Å»Â¼ ÆÇ·¹Â· ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü:
( a + b)( a b) = a2 ab + ba b2 = a2 b2 .
ÆÄÏÀ´¿ ÈÂÄÀÇ¿Ç Å¾´ÄÂË´Á´·´ ÀÁÂº´ÁÁÓ ÅÇÀÏ
ÄÂ»Á´ÅÊ ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù.
( a + b)( a b) = a2 b2
¸´µÏÆ´¾ ÅÇÀÏ ( a + b) ÄÂ»Á´ÅÊ ( a b)
¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù ÄÂÙÁÏ ÄÂ»Á´ÅÊ ¾¶´¸Ä´Æ´Ù
( a2 b2 ) ·ÑÆÏÉ ¶ÏÄ´»´Ù

´µ ¶Ï¾´Á´ÊÐ Å¾´ÄÂË´Á´¹ ÀÁÂº´ÁÁ¹ ÅÇÀÏ

ÄÂ»Á´ÅÊ ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù, ÆÄÑµ´:
¤·¾¹·ÍÓ ÈÊÃÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·-
¹ÒÇ·¾·Ü. º·ÎÂ¼Ä· (2 a + 3 b )(2 a 3 b ).
¤·¾¹·ÍÓ Æ¼ÇÏÒ »ÇÊº 2a + 3b 2a − 3b.
¹ÒÇ·¾Ò. 2a 3b.
·ÆÈ·ÍÓ Á¹·»Ç·É Æ¼ÇÏ·- 4a2
º· ¹ÒÇ·¾Ê.
4a2 −
¦·ÈÉ·¹ÍÓ ¾Ä·Á «ÃÄÊÈ».
4a2 − 9b2.
·ÆÈ·ÍÓ Á¹·»Ç·É »ÇÊºÅº·
¹ÒÇ·¾Ê. (2a + 3b)(2a − 3b) = 4a2 − 9b2.
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) (x + 8y)(x − 8y) =
(6m + 7n )(6m 7n ) =
= x2 − (8y)2 = x2 − 64y2;
= (6m )2 (7n )2 =
¸) (a2 + 5)(a2 − 5) =
= 36m2 49n2
= (a2)2 − 52 = a4 − 25.
«ÅÇÃÊÂ· ¾»·¸ÒÉÁÊ ÈÊÃÒ ÇÅ¾Ä·ÈÍ »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü
¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·¼ÍÍ· ÖÁ ¾Â¼¹· Ä·ÆÇ·¹·, É·Á ÈÆÇ·¹·
Ä·Â¼¹·:
a2 b2 = ( a b)( a + b).
´µ »´ÃÅ´ÊÐ Ç ¶Ï·¿Ó¸»¹ »¸´µÏÆ¾Ç ¸¶ÇÉË¿¹Á´Ù
ÄÂ»Á´ÅÊÐ ¾¶´¸Ä´Æ´Ù ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù, ÆÄÑµ´:
¤·¾¹·ÍÓ Á¹·»Ç·É Æ¼ÇÏ·º· ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·-

¹ÒÇ·¾Ê. ¸ÒÉÁÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·É·Ü
¹ÒÇ·¾·Ü 9a2 − 16b2.
¤·¾¹·ÍÓ Æ¼ÇÏÒ ¹ÒÇ·¾.
9a2.
¤·¾¹·ÍÓ Á¹·»Ç·É »ÇÊºÅº·
¹ÒÇ·¾Ê. 3a.
¤·¾¹·ÍÓ »ÇÊº ¹ÒÇ·¾. 16b2.
·ÆÈ·ÍÓ ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÊÃÒ 4b.
ÇÅ¾Ä·ÈÍ ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü. (3a + 4b)(3a − 4b).
9a2 − 16b2 = (3a + 4b)(3a − 4b).

118 ¤´»¸»¹¿ 2
¤·ÆÇÒÁÂ·»:
·) x2 − 4 = x2 − 22 = 64c2 81d2 =
= (x + 2)(x − 2); = (8 c ) (9 d ) =
2 2
¸) b4 − 25a4 =
= (8 c + 9d )(8 c 9d )
= (b2)2 − (5a2)2 =
= (b2 + 5a2)(b2 − 5a2).
¥¾´ÄÂË´Á´¹ ÀÁÂº´ÁÁ¹ ÅÇÀÏ
ÄÂ»Á´ÅÊ ¸¶ÇÉ ¶ÏÄ´»´Ù
1. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·) ÒÇ·¾ ÊÖÜÂÖ¼ È·¸ÅÀ ¾»·-

ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¹ÒÇ·¾: ¸ÒÉ·Á ÈÊÃÒ (3 b + 7 c ) ÇÅ¾Ä·-
·) (3 b + 7 c )(3 b 7 c ); ÈÍ (3 b 7 c ) ¹ÒÇ·¾·Ü 3b 7c.
¡¹·»Ç·É Æ¼ÇÏ·º· ¹ÒÇ·¾Ê
¸) ( 4 x 5 )( 4 x + 5 );
2 2 ÇÅÜÄÒ 9b2, Á¹·»Ç·É »ÇÊºÅ-
¹) ( 4 m + n )( 4 m n );
2 3 3 2 º· — 49Ç2. ©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã,
º) (5 y + 0,1x )( 0,1x 5 y ).
( 3b + 7 c )( 3b 7 c ) =
2 2 2 2
= ( 3b ) (7 c ) = 9 b 49 c ;
¸) ( 4 x 5)( 4 x + 5) =
2 2 2
= ( 4 x ) 5 = 16 x 25;
2 2
¹) ( 4 m + n )( 4 m n ) =
2 2 2 4 2
= ( 4 m ) n = 16 m n ;
2 3 3 2
º) (5 y + 0,1x )( 0,1x 5 y ) =
= (0,1x ) (5 y ) =
3 2 2 2
6 4
= 0, 01x 25 y .
2. ÒÂÎÒÍ¼: 199
201. 199
201 = (200 1)(200 + 1) =
2 2
= 200 1 = 40000 1 = 39999.
2
3. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·- ·) 36 m — Á¹·»Ç·É Æ¼Ç-
ÇÒÉÃ, ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ Ï·º· ¹ÒÇ·¾Ê;
¾»·¸ÒÉÁÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·- 6m — Æ¼ÇÏÒ ¹ÒÇ·¾;
2
É·Ü ¹ÒÇ·¾·Ü 36 m 25. 25 — Á¹·»Ç·É »ÇÊºÅº·
¹ÒÇ·¾Ê;
5 — »ÇÊº ¹ÒÇ·¾;
36m2 – 25 = (6m + 5)(6m – 5).

4. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·- 4

·) x 9 = ( x ) 3 =
2 2 2
¸ÒÉÁÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·É·Ü 2 2

= ( x + 3)( x 3);
¹ÒÇ·¾·Ü:
6 2 3 2
4
·) x 9; ¸) 1 0, 04 a = 1 ( 0,2 a ) =
6 3 3
¸) 1 0, 04 a . = (1 + 0,2 a )(1 0,2 a ).
5. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·- 2 2
5
2 2
7
5 − 12 =
¾Ê 5 75 1 72 . 5
7
2 5 2
= 5 + 1 5 − 1 =
7 7 7 7
3
= 7
4 = 31.
7
1. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ¾»·¸ÒÉ·Á ÇÅ¾Ä·ÈÍ ÈÊÃÒ »¹ÊÌ ·»-

Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼: ·) »¹· ÎÂ¼ÄÒ;
¸) ÉÇÒ ÎÂ¼ÄÒ?
2. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·É·Ü »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü
ÃÅ½Ä· ¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ: ·) ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü;
¸) »¹ÊÌÎÂ¼Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·; ¹) »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü?
2.325. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ, ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹Ò-

ºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÊÃÒ ÇÅ¾Ä·ÈÍ »¹ÊÌ
¹ÒÇ·¾·Ü:
·) ( c + d )( c d ); ¸) ( x y )( x + y );
¹) (n + 7)(n 7); º) ( a 2)( a + 2);
») ( a b)(b + a ); ¼) ( k + c )( c k );
½) (m 1)(1 + m ); ¾) ( y + 5)(5 y ).
2.326. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·:
·) (3m + 1)(3m 1); ¸) (2a b)(2a + b);
¹) (5k + 7 c )(5k 7 c ); º) ( x 4 y )( x + 4 y );
») (6n + m )(m 6n ); ¼) (1 9 p )(9 p + 1);
½) (b + 8 c )(8 c b); ¾) (3a 4b)(4b + 3a ).

120 ¤´»¸»¹¿ 2

·) ( a2 3)( a2 + 3); ¸) (7 + k3 )( k3 7);
¹) ( d4 d )( d4 + d ); º) ( x3 + y2 )( x3 y2 ).
2.328. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ:
·) (7 a2 + 2)(7 a2 2); ¸) (9x4 y )(9x4 + y );
¹) (5b2 + 4c5 )(4c5 5b2 ); º) (3m6 n3 2)(2 + 3m6 n3 ).
2.329. ÒÂÎÒÍ¼:
·) 49
51; ¸) 9, 9
10,1; ¹) 5 1
4 5 .
6 6
2.330. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¾»·¸ÒÉ·Á:
·) 1 a + 6b 1 a 6b ;
3 3
¸) 0, 4x 1 1 + 0, 4x;
2 2
¹) (2a 0,3b2 )(2a + 0,3b2 );
º) 0,1m3 + 1 kn 1 kn 0,1m3 .
2
2
2.331. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ:
·) ( a + b)( a + b) = b2 a2 ;
¸) ( m n )(m n ) = n2 m2 ?
2.332. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ,
¹ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü:
·) ( p + k)( p + k); ¸) ( n m )(n m );
¹) ( c + d )( d + c ); º) ( y x )( x y ).
2.333. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ-
½·ÄÄÖ, ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¾»·¸ÒÉ·Á:
·) ( 4 y + 3x2 )(4 y + 3x2 );
¸) ( 5mn 1)(5mn 1);
¹) (7 a3 + 2a )( 2a + 7 a3 );
º) (0,2b4 c2 )( c2 0,2b4 ).

2.334. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:

·) 6 (2y 1)(2y + 1);
¸) 2k (4 + 9k )(9k 4);
¹) ( x 8)( x + 8) x2 ;
º) 25a2 (3 + 5a )(5a 3);
») (n2 + 6m )(n2 6m ) + 36m2 .
2.335. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ü Â¼¹·À
Î·ÈÉÍÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ç·ÏÒÍ¼ ÖºÅ:
·) ( x 3)( x + 3) x2 + 2x = 1;
¸) 12x2 + 6 x + 3(2x + 5)(5 2x ) = 81.
·) (3x 4)(3x + 4) 4(3x 4);
¸) 5x (5x 2) (5x + 2)(2 5x );
¹) ( x 4)( x + 4) ( x 3)2 ;
º) ( x + 6 y )2 (6 y + x )(6 y x ).
2.337. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ (a + 5)(a 5) ( 8 a)2
¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = 2,5.
·) ( 4x + 3)( 4x 3) 8 (2x2 + 3);
¸) (6 x 1)( 6 x 1) (2 9x )(1 + 4x ) x + 2.
2.339. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ, ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹Ò-
ºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·É·Ü ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) n2 m2 ; ¸) k2 c2 ; ¹) x2 4;
º) a2 1; ») 36 n4 ; ¼) x6 y2 ;
½) 1 c8 ; ¾) k4 25; ) 9 − a10 .
2.340. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ
Á¹·»Ç·É·Ü ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) 25 y2 4; ¸) 9x2 1; ¹) 49n2 64m2 ;
º) 100 k2 c2 ; ») a2 c2 4; ¼) 16m2n2 1;
½) 25 x4 y2 ; ¾) 49 4 a2 b6; ) 9 a4 c6 d 8.

122 ¤´»¸»¹¿ 2
2.341. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ

Á¹·»Ç·É·Ü ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) 1 a2 9 b2 ; ¸) 0,25x2 0, 81b2 ;
9 16
¹) 0, 01x4 y2 ; º) 0, 49n6 m6 1.
2.342. ¦ÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ËÅÇÃÊÂÒ ÇÅ¾Ä·ÈÍ Á¹·»Ç·-
É·Ü ¹ÒÂÎÒÍ¼:
·) 592 412 ; ¸) 111,32 11,32.
2.343. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍ Á¹·»Ç·-
É·Ü, ÈÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) ( a b)2 a2 ; ¸) n2 (m + n )2 ;
¹) ( x + y )2 4x2 ; º) 9c2 (5b c )2 .
2.344. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ-
3,62 2
3,6
0,4 + 0,42
½·ÄÄÖ, ¹ÒÂÎÒÍ¼ .
1,42 1,82
¹ÒºÂÖ»Ê ¹ÒÇ·¾ ( x2 + y2 )( x + y )( x y ).
2.346. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
(3x 2)(3x + 2) (2x + 1)2 (5x 1)( x + 2) = 23.
2.347*. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä-
»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê ¹ÒÇ·¾
( b2 2b)2 b2 (b 1)(b + 1) + 4b (1 b)(b + 2) (8b + 1).
2.348*. ·Á·½ÒÍ¼ ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÓ
( a 2)( a + 2)( a2 + 4)( a4 + 16) = a8 256.

É·Ü »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü, ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
¾»·¸ÒÉ·Á:
·) (b + c )(b c ); ¸) ( x 7)( x + 7);
¹) (n m )(m + n ); º) ( y + 5)(5 y );

») (4x 1)(4x + 1); ¼) (2a + b)(b 2a );

½) (3 5c )(5c + 3); ¾) (7n + 2m )(2m 7n ).
2.350. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÃÒÂÁ Ü Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÌ:
·) (n + m )(m n ) = n2 m2 ;
¸) ( a + b)( a b) = a2 + b2 .
ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ÆÇ·¹ÂÓÄ·.
·) ( x2 + 1)( x2 1); ¸) (5 a4 )( a4 + 5);
¹) (6m2 5n5 )(6m2 + 5n5 ); º) (3 + b6 c )(b6 c 3).
2.352. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) 98
102; ¸) 4, 9
5,1.
2.353. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¾»·¸ÒÉ·Á:
·) 8n + 1 m 8n 1 m ;
4 4
¸) 0,2a 1 1 + 0,2a;
3 3
¹) (0, 4x2 + 3b)(0, 4x2 3b);
º) 0,1 pn + 2 m4
52 m 4

0,1 pn .
5
2.354. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü:
·) ( n2 + m )(n2 + m ); ¸) ( 5a4 3)(5a4 3).
2.355. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 4( x + 5)( x 5);
¸) (6 a2 b)(b + 6 a2 ) 36 a4 ;
¹) 0, 49n2 (0,7n + n2 )(0,7n n2 ).
2.356. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
(3x 1)(1 + 3x ) 9x2 + 2x + 8 = 12.
·) ( x + 3)2 ( x 2)( x + 2);
¸) (m + 4n )(m 4n ) (m 4n )2 .

124 ¤´»¸»¹¿ 2
2.358. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ( a 1)2 (5 + a)( a 5)

¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = 3,5.
( 2x + 1)(2x + 1) + (2x + 1)2 − 4( x − 1)
Ä¼ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» ¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾Ã¼ÄÄ·À.
2.360. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ, ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü
¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·É·Ü »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) x2 y2 ; ¸) a2 9; ¹) m2 1;
º) 1 b6 ; ») 49a2 16; ¼) 64x8 25z4 .
É·Ü, ¾·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ¹ÒÇ·¾:
·) 1 n2 4 m2 ; ¸) 0, 09a2 0, 64c4 ;
25 9
4 2
¹) 0, 04b c 1; º) 1 x6 y4 1 z2 .
9 25
2.362. ÒÂÎÒÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ¹·-
ÕÎÒ »¾¼ÖÄÄÖ Ü¾¹Ö»¾¼ÄÄÖ Ü Á¹·»Ç·É:
·) 672 332 ; ¸) 324,72 224,72.
É·Ü, ÈÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) ( x y )2 x2 ; ¸) b2 ( a + b)2 ;
¹) (n + m )2 16n2 ; º) 4c2 ( k 3c )2 .
¹ÒºÂÖ»Ê ¹ÒÇ·¾ (b 5)(b + 5)(b2 + 25).
2.365*. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÈÉ·Ä-
»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê ¹ÒÇ·¾
3(2 x )2 (2x2 + x 5)( x2 2) + ( x2 + 4)(4 x2 ).
2.366. §·¾ÃÖÈÍÍ¼ Ü Æ·Ç·»ÁÊ Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄÖ ÂÁ:

2 1 ; −2; −2,2; −2,26; 2 7 .
4 8

2.367. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ:

·) 47 214; ¸) 174 (8,5)4.
2.368. ¤·¹ÊÎÔÄ¼Í ÆÇ·ÎÒÉ·Ü 1 ÁÄº, · Á·Â Ä
4
ÆÇ·ÎÒÉ·¼ ÖÏÎÔ 77 ÈÉ·ÇÅÄ·Á, ÉÅ ¸Ê»¾¼ ÆÇ·ÎÒÉ·Ä· 69 %
ÊÈÀ ÁÄº. Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ ÜÈÖºÅ ÈÉ·ÇÅÄ·Á Ê ÁÄ¾¼.
2.369. ¨ÖÇÔ»ÄÖ¼ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄ·¼ Î·ÉÒÇÅÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜ-
Ä· 45, · ÈÖÇÔ»ÄÖ¼ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄ·¼ »¹·Ä·ÍÍ·Í ÄÏÒÌ
ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ· 35. Ä·À»¾Í¼ ÈÖÇÔ»ÄÖ¼ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄ·¼
ºÔÉÒÌ Ï·ÈÄ·ÍÍ·Í ÂÁ·Ü.
§ 14. ¤´Å¾¿´¸´ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Á´ ÀÁÂºÁ¾
2.370. Ä·À»¾Í¼ ¤ (51, 85).

2.371. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ Ç·¾Ã¼ÇÁ·¹·ÂÓÄÒ ¾·ÁÅÄ ÃÄÅ-
½·ÄÄÖ ¹ÒÂÎÒÍ¼ ¹ÊÈÄ·:
·) 17
513 + 17
487; ¸) 2,7
560 2,5
560.
2.372. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼:
·) 15x3 (5x2 ); ¸) 7m4n2 (−m3n2).
¦ÇÒ ÃÄÅ½·ÄÄ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ê ¹ÒÄ-
ÁÊ ·ÉÇÒÃÂ¹·¼ÍÍ· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä. ¦·ÈÉ·¹Ã ·»¹·ÇÅÉ-
ÄÊÕ ¾·»·ÎÊ: 1) ¾·ÆÈ·ÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·-
¸ÒÉÁÊ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·.
¦ÇÒ ÃÄÅ½·ÄÄ »¹ÊÌ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü Ê ¹ÒÄÁÊ É·ÁÈ·Ã·
·ÉÇÒÃÂ¹·¼ÍÍ· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä. »¹·ÇÅÉÄ·Ö ¾·»·Î·: 2) ¾·-
ÆÈ·ÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü.
·»·ÎÒ 1) 2) ÃÅ½Ä· ·¸’Ö»Ä·ÍÓ Ê ·»ÄÅ ¾·»·ÄÄ¼:
Ç·ÈÁÂ·ÈÍ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ.
¤´Å¾¿´ÅÊ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Á´ ÀÁÂºÁ¾ — ·ÑÆ´
»Á´ËÏÊÐ »´ÃÅ´ÊÐ Ó·Â Ù ¶Ï·¿Ó¸»¹ »¸´µÏÆ¾Ç ´¸-
Á´Ë¿¹Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ ´µÂ »¸´µÏÆ¾Ç ÀÁ´·´Ë¿¹Á´Ù.

126 ¤´»¸»¹¿ 2
½ÎÇÈ½Á½ÊÊÂ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½ Ê½ ÉÊËÃÊÇ

ÎÌËÎ½¾½É ¿ØÊÜÎÂÊÊÜ ½ÀÐÈÙÊ½À½ ÉÊËÃÊÇ½
Ä½ ÁÐÃÇ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾»·¸ÒÉ·Á ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
a(3b + c2). ÒÄÁ ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä
3ab + ac2.
»¹·ÇÅÉÄ·Ö ¾·»·Î·: ¾·ÆÈ·ÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 3ab + ac2
Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·, ·¸Å
Ç·ÈÁÂ·ÈÍ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ. »¾Ä ¾ ÃÄÅ½-
ÄÁ·Ü ¸Ê»¾¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã, · »ÇÊº — ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ã.
·Ç¿ÐÁÏ ÀÁÂºÁ¾ Ã´¶Á¹Á »ÀÓÌË´ÊÊ´ Ù ¾ÂºÁÏÀ
Ë¿¹Á¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´, ´ ¶ÏÁ¾ ¸»Ó¿¹ÁÁÓ ¾ÂºÁ´·´ Ë¿¹-
Á´ ¸´¸»¹Á´·´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Á´ ·ÑÆÏ ÀÁÂºÁ¾ ¸´¹ ¸ÄÇ-
· ÀÁÂºÁ¾:
3ab + ac2 = a (3ab a + ac2 a ) = a (3b + c2 ).
©·Á ÈÆÅÈ·¸ Ç·ÈÁÂ·»·ÄÄÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄÅ½-
ÄÁ Á´»Ï¶´¹ÊÊ´ ¶ÏÁÓÅ¹ÁÁ¹À ´·Ç¿ÐÁ´·´ ÀÁÂºÁ¾´
»´ ¸Çº¾.
ÏÁ¹ÅÊ ´·Ç¿ÐÁÏ ÀÁÂºÁ¾ »´ ¸Çº¾ — ·ÑÆ´
»Á´ËÏÊÐ »´ÃÅ´ÊÐ ¸´¸»¹ÁÏ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Ç ¶Ï·¿Ó-
¸»¹ »¸´µÏÆ¾Ç ´¸Á´Ë¿¹Á´ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´.
´µ ¶ÏÁ¹ÅÊ ´·Ç¿ÐÁÏ ÀÁÂºÁ¾ »´ ¸Çº¾, ÆÄÑµ´:
Ò¾Ä·ÎÒÍÓ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½- ÒÄ¼ÈÍ¼ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ

ÄÁ ÊÈÌ ÎÂ¼Ä·Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·. ¾· »Ê½Á Ü ¹ÒÇ·¾¼
2 2
·ÆÈ·ÍÓ ÖºÅ ·»ÁÇÒÍÓ 15 x y + 10 xy .
»Ê½ÁÊ. 5xy.
¦·»¾ÖÂÍÓ ÁÅ½ÄÒ ÎÂ¼Ä
5xy(
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄÅ½ÄÁ, ¾·- 2
ÆÈ·ÄÒ Æ¼Ç·» »Ê½Á·À. 15 x y (5 xy ) = 3 x;
·ÆÈ·ÍÓ ÈÊÃÊ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÌ 10xy2 (5xy) = 2y.
¹ÒÄÁ·Ü »¾ÖÂ¼ÄÄÖ ÁÅ½Ä·º· 5 xy ( 3 x + 2 y ).
ÎÂ¼Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»Ä·-
2 2
ÎÂ¼Ä ¾·ÁÇÒÍÓ »Ê½ÁÊ. 15 x y + 10 xy = 5 xy (3 x + 2 y).

¤·ÆÇÒÁÂ·», 2ab + 4ac − 6ad = 2a(b + 2c − 3d).

ª ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼ 2ab + 4ac − 6ad ¸ÒÂÅ ÉÇÒ ÎÂ¼ÄÒ. ¦·-
ÈÂÖ ¹ÒÄÖÈ¼ÄÄÖ ¾· »Ê½Á ·ºÊÂÓÄ·º· ÃÄÅ½ÄÁ· Ü »Ê½-
Á·Ì ·ÉÇÒÃ·ÜÈÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä
b + 2c − 3d, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·¼ É·Á- 12m5n2 − 18m8n =
È·Ã· ÉÇÒ ÎÂ¼ÄÒ. = 6m5n(2n − 3m3)
Â¿Ð¾ Å¾¿´¸´¹ÀÏÉ µÏ¿Â ¸´ ¶ÏÁÓÅ¹ÁÁÓ ´·Ç¿Ð-

Á´·´ ÀÁÂºÁ¾´ »´ ¸Çº¾, ÄÂÙÁ´ ÅÆÂ¿Ð¾ º Ã´-
¶ÁÁ´ »´ÅÆ´ÊÊ´ Ù ¸Çº¾´É Ã´Å¿Ó ¶ÏÁÓÅ¹ÁÁÓ.
´¿ ´·Ç¿ÐÁÏ ÀÁÂºÁ¾ ÅÇÃ´¸´¹ » ´¸ÁÏÀ Å´
Å¾¿´¸´¹ÀÏÉ, Á´ À¹ÅÊÏ ·ÑÆ´·´ Å¾¿´¸´¹À´·´ Ã´-
Å¿Ó ¶ÏÁÓÅ¹ÁÁÓ ´·Ç¿ÐÁ´·´ ÀÁÂºÁ¾´ »´ ¸Çº¾
»´ÅÆ´¹ÊÊ´ ´¸»Á¾´.
¤·ÆÇÒÁÂ·»: ·) 2ab + b = b (2a + 1);
¸) 4 x3 + 3x2 x = x (4 x2 + 3x 1).
½ÎÇÈ½Á½ÊÊÂ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½ Ê½ ÉÊËÃÊÇ

ÎÌËÎ½¾½É ÀÍÐÌËÇ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä xy 3x + 2y 6. · ÜÈÌ
ÎÂ¼Ä·Ü ºÔÉ·º· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ÄÖÃ· ·ºÊÂÓÄ·º· ÃÄÅ½-
ÄÁ·, ·Â¼ ºÔÉÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ÃÅ½Ä· Ç·¾¸ÍÓ Ä· ºÇÊÆÒ
ÎÂ¼Ä·Ü, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ, ¾·ÁÂÕÎÒÍÓ
Ì Ê »Ê½Á, º. ¾Ä. »·ÄÇÃ´¶´ÊÐ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÃÅ½Ä· ¾ºÇÊÆ·¹·ÍÓ Æ¼ÇÏÒ »ÇÊº,
· É·ÁÈ·Ã· ÉÇÔÍ Î·Í¹ÇÉÒ ÎÂ¼ÄÒ: (xy − 3x) + (2y − 6).
ÒÄ¼È¼Ã Ê ÁÅ½Ä·À ºÇÊÆ¼ ÎÂ¼Ä·Ü ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½-
ÄÁ: x ( y 3) + 2( y 3). ·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ
¾»·¸ÒÉÁ Ã·ÕÍÓ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ( y 3), ·¸·¾Ä·ÎÒÃ
ÖºÅ ÆÇ·¾ z ¹ÒÄ¼È¼Ã ¾· »Ê½Á: x(y − 3) + 2(y − 3) =
= xz + 2z = z(x + 2) = ( y 3)( x + 2). ©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã, ÃÄ·-
º·ÎÂ¼Ä xy − 3x + 2y − 6 Ç·ÈÁÂ·Â Ä· ÃÄÅ½ÄÁ
( y 3)( x + 2) ÈÆÅÈ·¸·Ã ºÇÊÆÅÜÁ.

128 ¤´»¸»¹¿ 2
´µ Ä´Å¾¿´ÅÊ ÀÁ´·´Ë¿¹Á Á´ ÀÁÂºÁ¾ ÅÃÂÅ´-

µ´À ·ÄÇÃÂÙ¾, ÆÄÑµ´:
ºÇÊÆ·¹·ÍÓ, º. ¾Ä. ¾·ÁÂÕ- §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ
ÎÒÍÓ Ê »Ê½Á, ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·- ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 2 ab 4 a + bc 2 c.
ÎÂ¼Ä·, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ·ºÊÂÓÄÒ
ÃÄÅ½ÄÁ. (2 ab 4 a ) + ( bc 2 c ).
ª ÁÅ½Ä·À ºÇÊÆ¼ ÎÂ¼Ä·Ü 2 a ( b 2) + c ( b 2).
¹ÒÄ¼ÈÍ ¾· »Ê½Á ·ºÊÂÓÄÒÖ ( b 2)(2 a + c ).
ÃÄÅ½ÄÁ.
ÒÄ¼ÈÍ ¾· »Ê½Á ·ºÊÂÓÄÒ 2ab − 4a + bc − 2c =
ÃÄÅ½ÄÁ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÌ ¾»·-
= (b − 2)(2a + c).
¸ÒÉÁ·Ü.
«¿¹ÁÏ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ ÀÂºÁ´ ·ÄÇÃ´¶´ÊÐ Ã´-ÄÂ»-

Á´ÀÇ.
©·Á, Ê ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼ 2ab 4a + bc 2c ÃÅ½Ä· ¾ºÇÊ-
Æ·¹·ÍÓ Æ¼ÇÏÒ ÎÂ¼Ä ¾ ÉÇÔÍÃ »ÇÊº ¾ Î·Í¹ÇÉÒÃ:
2ab 4 a + bc 2c = (2ab + bc ) + ( 4 a 2c ) =
= b (2a + c ) 2(2a + c ) = (2a + c )(b 2).
¡¹ ¾ÂºÁ´Ó ·ÄÇÃÂÙ¾´ Ë¿¹Á´Ù ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ ¸´»¶´-
¿Ó¹ Ä´Å¾¿´ÅÊ Ó·Â Á´ ÀÁÂºÁ¾.
ºÇÊÆ·¹·ÜÏÒ Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä¼ 2ab 4a + bc 2c
Æ¼ÇÏÒ ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· ¾ Î·Í¹ÇÉÒÃ »ÇÊº ¾ ÉÇÔÍÃ,
Ä¼ ·ÉÇÒÃÂ¹·¼ÍÍ· ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ Ç·ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ ÖºÅ Ä·
ÃÄÅ½ÄÁ:
2ab 4 a + bc 2c = (2ab 2c ) + ( 4 a + bc ) =
= 2( ab c ) + ( 4 a + bc ).
¥ÆÑÀÁ¶º. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä
a3 + a + ab2 a2 b b b3 .
¦¶ÎÓÃÃ». ºÇÊÆÊ¼Ã ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Æ· »¹·:
Æ¼ÇÏÒ — ¾ Î·Í¹ÇÉÒÃ, »ÇÊº — ¾ ÆÖÉÒÃ, ÉÇÔÍ —
¾ ÏÅÈÉÒÃ:
( a3 a2 b) + ( a b) + ( ab2 b3 ).

ª Æ¼ÇÏ·À ºÇÊÆ¼ ¹ÒÄ¼È¼Ã ¾· »Ê½Á ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½-

2
ÄÁ a , Ê »ÇÊºÅÀ ºÇÊÆ¼ ·ºÊÂÓÄ·º· ÃÄÅ½ÄÁ· ÄÖÃ·, Ê
ÉÇÔÍÖÀ — b2:
a2 ( a b) + ( a b) + b2 ( a b).
ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ (a − b) ¹ÒÄ¼È¼Ã ¾· »Ê½Á:
(a − b)(a2 + 1 + b2).
¤¼ ¾·¸Ò¹·¼Ã Æ·ÈÉ·¹ÍÓ ·»¾ÄÁÊ ¾·Ã¼ÈÉ (a − b)!
a3 + a + ab2 − a2b − b − b3 = (a − b)(a2 + 1 + b2).
£Å½Ä· ÆÇ·Æ·Ä·¹·ÍÓ ÄÏÒ ¹·ÇÒÖÄÉ ºÇÊÆÅÜÁ:
ºÇÊÆÊ¼Ã ÎÂ¼ÄÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Æ· ÉÇÒ: Æ¼ÇÏÒ —
¾ »ÇÊºÃ ÉÇÔÍÃ, · Î·Í¹ÇÉÒ — ¾ ÆÖÉÒÃ ÏÅÈÉÒÃ:
( a3 + a + ab2 ) + ( a2 b b b3 ).
ª Æ¼ÇÏ·À ºÇÊÆ¼ ¹ÒÄ¼È¼Ã ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ a,
· Ü »ÇÊºÅÀ — (−b) ·ÉÇÒÃ·¼Ã:
a ( a2 + 1 + b2 ) b ( a2 + 1 + b2 ).
ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ (a2 + 1 + b2) ¹ÒÄ¼È¼Ã ¾· »Ê½Á:
(a2 + 1 + b2)(a − b).
a3 + a + ab2 − a2b − b − b3 = (a2 + 1 + b2)(a − b).
ØÇ½ÍØÎÏ½ÊÊÂ ÑËÍÉÐÈ ÎÇ½ÍËÔ½Ê½À½ ÉÊËÃ½ÊÊÜ

ÁÈÜ Í½ÎÇÈ½Á½ÊÊÜ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½ Ê½ ÉÊËÃÊÇ
¦ÇÒ ¹Ò¹ÊÎÔÄÄ ËÅÇÃÊÂ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÃÒ
Ü½Å Ç·ÈÁÂ·»·Â ÃÄ·º·ÎÂ¼ÄÒ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ. ¡·Â ÃÄ·-
º·ÎÂ¼Ä ÈÍÓ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Á¹·»Ç·É·Ü ¹ÒÇ·¾·Ü, ÉÅ Ä ÇÅÜÄÒ
¾»·¸ÒÉÁÊ ÈÊÃÒ ÇÅ¾Ä·ÈÍ ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü:
a2 b2 = ( a + b)( a b).
¤·ÆÇÒÁÂ·», 36 a2 b2 = (6 a + b)(6 a b).
¡·Â ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä — ÈÊÃ· ÉÇÅÌ ¹ÒÇ·¾·Ü: Á¹·»Ç·É· ·»-
Ä·ºÅ ¹ÒÇ·¾Ê, Á¹·»Ç·É· »ÇÊºÅº· Æ·»¹Å¼Ä·º· ¾»·¸ÒÉÁÊ

130 ¤´»¸»¹¿ 2
ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü, — ÉÅ ºÔÉÒ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ÇÅÜÄÒ Á¹·»Ç·ÉÊ

ÈÊÃÒ ·¸Å ÇÅ¾Ä·ÈÍ ºÔÉÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü:
a2 ± 2ab + b2 = ( a ± b)2 .
¤·ÆÇÒÁÂ·», 25x2 + 10 x + 1 = (5x + 1)2 .
§½É¾Ê½ÓØ ÍËÄÊØÒ ÎÌËÎ½¾½
Í½ÎÇÈ½Á½ÊÊÜ ÉÊ½À½ÔÈÂÊ½ Ê½ ÉÊËÃÊÇ
¦ÇÒ Ç·ÈÁÂ·»·ÄÄ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü Ä· ÃÄÅ½ÄÁ Î·È·Ã
¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÕÍÓ Ä¼ ·»¾Ä, · ·»Ç·¾Ê Ä¼Á·ÂÓÁ ÈÆÅ-
È·¸·Ü.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÆÇÒ Ç·ÈÁÂ·»·ÄÄ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ÃÄ·º·-
ÎÂ¼Ä· 25a3 − a ÈÆ·Î·ÉÁÊ ¹ÒÄ¼È¼Ã ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ¾·
»Ê½Á: 25a3 − a = a(25a2 − 1). ·ÉÒÃ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·¼Ã ËÅÇ-
ÃÊÂÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍ Á¹·»Ç·É·Ü: a(25a2 − 1) = a(5a + 1)(5a − 1).
§·ÈÁÂ·»¾Ã Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 9x2 y2+ 6x + 2 y.
ÂÖ ºÔÉ·º· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·¼Ã ÈÆÅÈ·¸ ºÇÊÆÅÜÁ ËÅÇÃÊÂÊ
ÇÅ¾Ä·ÈÍ Á¹·»Ç·É·Ü:
9 x2 y 2 + 6 x + 2 y = ( 9 x2 y 2 ) + ( 6 x + 2 y ) =
= (3x + y )(3x y ) + 2(3x + y ) = (3x + y )(3x y + 2).
ÒÁ·ÇÒÈÉ·¼Ã ËÅÇÃÊÂÒ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ ÇÅ¾Ä·ÈÍ
Á¹·»Ç·É·Ü Ç·ÈÁÂ·»¾Ã ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä m2 + 4mn + 4n2 k2
Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
m2 + 4mn + 4n2 k2 = (m + 2n )2 k2 =
= (m + 2n + k )(m + 2n k ).
¤´Å¾¿´¸´ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Á´ ÀÁÂºÁ¾
ÅÃÂÅ´µ´À ¶ÏÁÓÅ¹ÁÁÓ ´·Ç¿ÐÁ´·´ ÀÁÂºÁ¾´ »´ ¸Çº¾
1. ÒÄ¼ÈÍ¼ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½- ¦·ÁÅÂÓÁ ¤ (6, 9) = 3,
ÄÁ ¾· »Ê½Á Ü ¹ÒÇ·¾¼ ÉÅ Ü ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ÆÅÀ-
3 4 2 2 »¾¼ ÂÁ 3. Ã¼ÄÄ·Ö a Ü¹·ÌÅ-
6 a b + 9 a b c. »¾ÍÓ Ê Æ¼ÇÏ·¼ ÈÁÂ·»·¼Ã·¼ Ü
ÉÇÔÍÖÀ ÈÉÊÆ¼Ä, Ê »ÇÊºÅ¼ —
Ê »ÇÊºÅÀ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, Ê ·ºÊ-
ÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ÆÅÀ»¾¼ a2,
É·ÁÈ·Ã· Ü ÖºÅ ÆÅÀ»¾¼ b2.

Ã¼ÄÄ·Ö c Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
·ºÊÂÓÄÒÃ ÃÄÅ½ÄÁ·Ã, Æ·-
ÁÅÂÓÁ Ä¼ Ü¹·ÌÅ»¾ÍÓ Ê Æ¼Ç-
Ï·¼ ÈÁÂ·»·¼Ã·¼. ºÊÂÓÄÒ
ÃÄÅ½ÄÁ ÎÂ¼Ä·Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
ÇÅÜÄÒ 3a2b2. ¦·ÁÅÂÓÁ
3 4 2 2 2
6 a b (3 a b ) = 2 ab ;
2 2 2 2
9 a b c ( 3 a b ) = 3 c, ÉÅ
3 4 2 2
6a b + 9a b c =
= 3 a2 b2 (2 ab2 + 3 c ).
2. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ·) ºÊÂÓÄÒÃ ÃÄÅ½ÄÁ·Ã ÎÂ¼-
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä: Ä·Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·
2 2 2 2
·) 7 x y 3 xy + 5 xy ; 7x y 3 xy + 5 xy ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
4 2 2 2 2 ·»Ä·ÎÂ¼Ä xy. ©·»Ò
¸) 16 c k + 4 c k 12 c k . 2 2
7 x y 3 xy + 5 xy =
= xy (7 x 3 + 5 y ).
¸) ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ 4c2k
4 2 2
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· 16 c k + 4 c k
2 2
12 c k ÈÊÆ·»·¼ ¾ »ÇÊºÃ
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÃ.
¤¼ ¾·¸Ò¹·¼Ã ¾·ÆÈ·ÍÓ
1 ¾·Ã¼ÈÉ ºÔÉ·º· ÈÁÂ·»·-
¼Ã·º·!
4 2 2 2 2
16 c k + 4 c k 12 c k =
2 2
= 4 c k ( 4 c k + 1 3 k ).
¤´Å¾¿´¸´ÁÁ¹ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´
Á´ ÀÁÂºÁ¾ ÅÃÂÅ´µ´À ·ÄÇÃÂÙ¾
3. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ºÇÊÆÊ¼Ã ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ Æ·Æ·Ç-
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä ax + 7a 3x 21. Ä·: ( ax + 7 a ) + ( 3 x 21).
ÒÄ¼È¼Ã ¾· »Ê½Á ·ºÊÂÓÄÒ
ÃÄÅ½ÄÁ Ê ÁÅ½Ä·À ºÇÊÆ¼:
a ( x + 7 ) 3 ( x + 7 ).
ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ (x + 7)
¹ÒÄ¼È¼Ã ¾· »Ê½Á:
(x + 7)(a − 3).
ÉÇÒÃ·¼Ã:
ax + 7 a 3 x 21 =
= (x + 7)(a − 3).

132 ¤´»¸»¹¿ 2
4. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ 2
6 x 3 y 4 x y + 2 xy =
2
2 2
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä = ( 6 x − 3 y ) + ( −4 x y + 2 xy ) =
2 2
6 x 3 y 4 x y + 2 xy . = 3(2 x y ) 2 xy (2 x y ) =
= (2 x y )( 3 2 xy ).
Ï¾´ÄÏÅÆ´ÁÁ¹ ÈÂÄÀÇ¿ Å¾´ÄÂË´Á´·´ ÀÁÂº´ÁÁÓ
¸¿Ó Ä´Å¾¿´¸´ÁÁÓ ÀÁ´·´Ë¿¹Á´ Á´ ÀÁÂºÁ¾
5. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ 9 4 6 3 2
2
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä: ·)
25
m n =
5
m (n ) =
3 2

9 4 6
3 2 3 2
m n ;
·)
25 =
5
m +n
3
5

m n ;
3

2 2
¸) 49 x 28 xy + 4 y . 2
¸) 49 x 28 xy + 4 y =
2
2 2
= (7 x ) 2
7 x
2 y + (2 y ) =
2
= (7 x 2 y ) .
6. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·- ·) a 3b + 9 b2 a2 =
¸ÒÉÁÊ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä: 2 2
= ( a 3b ) + ( 9 b a ) =
2 2 2 2
·) a 3 b + 9 b a ; = ( a 3b ) ( a 9b ) =
2 2
¸) ( a + b ) a + b ;
2 = ( a 3b ) ( a 3b )( a + 3b ) =
2 2 = ( a 3b )(1 ( a + 3b )) =
¹) 9 p + q 6 q.
= ( a 3b )(1 a 3b );
2 2 2
¸) ( a + b ) a + b =
2 2 2
= ( a + b) ( a b ) =
2
= ( a + b ) ( a + b )( a b ) =
= ( a + b )( a + b a + b ) =
= 2b ( a + b );
¹) 9 p2 + q 2 6 q =
2 2
= q 6q + 9 p =
2 2
= ( q 6 q + 9) p =
2 2
= ( q 3) p =
= ( q 3 + p )( q 3 p ).
1. §·ÈÉÂÊÃ·ÎÍ¼ Î·ÃÊ:
·) ab + ac a z a ( b + c ); ¸) 6 xy 3 x2 + x z 3 x (2 y x ).
2. §·ÈÉÂÊÃ·ÎÍ¼, Î·ÃÊ a ( c d ) b ( d c ) z ( a + b )( d c ).

2.373. ¤·¾·¹Í¼ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·

¹ÒÄ¼ÈÍ¼ ÖºÅ ¾· »Ê½Á:
·) 3a + 3b; ¸) 8 x 8 y; ¹) 6m + 18n;
º) 15k 5 p; ») 8 c + 12d; ¼) 10t 15q.
2.374. ÒÄ¼ÈÍ¼ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ¾· »Ê½Á:
·) xy + xz; ¸) ab ca; ¹) mk + nk;
º) ad db; ») mn + n; ¼) c bc;
½) xy + y; ¾) − p − pt; ) − ab − b.
2.375. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä:
·) 6 xy + 6 yz; ¸) 7 ab 8 ac; ¹) 3mn 9mk;
º) 5b 10bc; ») 8 xy 10 y; ¼) 8 kt 2t.
2.376. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) 4a2 12a; ¸) 3 x 2 + x;
¹) y2 yz; º) m 2 n + n;
») x2 y xy2 ; ¼) 15a2 b + 3ab;
½) 10mn2 + 25m3n; ¾) a3 b3 ab.
·) 9x + 12y + 6; ¸) 15a + 10b 5;
¹) mn mk + m2 ; º) 6 c2 3c + 12bc;
») a2 3a4 + 5a6 ; ¼) y5 5 y7 2y4 ;
½) 2x4y3+ x2 y3 4 x2y; ¾) 8 m 4n2 12m2n3 + 4m2.
2.378. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) m2 4,7m ÆÇÒ m = 3,7;
¸) 4a3 b2 + 1 a2 b3 ÆÇÒ a = 1,5, b = 2 .
3 3
2.379. ·Ã¼ÈÉ Æ·»¸ÖÇÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ É·Á, Á·¸
¹ÒÁÅÄ¹·Â·ÈÖ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ 6 ab4 − = 3ab4 ( − 5a3 b4 ).
2.380. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò Ç·ÈÁÂ·»·Ä-
ÄÖ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ÉÇÅÌÎÂ¼Ä· ÈÃ·À ÈÉÊÆ¼Ä É·Á, Á·¸

134 ¤´»¸»¹¿ 2
·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ¾’ÖÜÂÖÜÈÖ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã ÆÖÉ·À ÈÉÊ-

Æ¼Ä ¾ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ã, ÇÅÜÄÒÃ −3.
2.381. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä:
·) ( a + b) c + ( a + b) d; ¸) 3(m n ) k (m n );
¹) 2 y (x − 3 y) + 5 (3 y − x); º) (b c ) + a (b c );
») 2 p (n k ) (n k ); ¼) 3d ( k t ) (t k ).
·) b ( c + d ) + (3c + 3d ); ¸) (8 a 8b) + ( ac bc );
¹) (mn + mk ) (n + k ); º) ( ax ay ) (bx by );
») (bc bd ) + (7 d 7 c ); ¼) ( ac ap) (3 p 3c ).
2.383. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) 3x ( y + z ) + y + z; ¸) 4( a b) + ac bc;
¹) 3tk kn + 5(3t n); º) 8a (b + c ) b c;
») 6( x y ) bx + by; ¼) 8n 6l (3al 4 an).
2.384. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÈÆÅÈ·¸ ºÇÊÆÅÜÁ, Ç·ÈÁÂ·-
»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) ac + bc + 2ad + 2bd;
¸) xy + xn 3mn 3my;
¹) 3ax 4ay + 3bx 4by;
º) 2ax bx 4a + 2b;
») 5ay 3bx + ax 15by;
¼) 6 ad 8 ab 12bc + 9cd.
2.385. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ, ¾ºÇÊ-
Æ·¹·ÜÏÒ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ »¹ÊÃ· ÇÅ¾ÄÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã:
·) 8 ax + 16 ay 3bx 6by;
¸) 14am 7 an 8bm + 4bn.
·) 2x2 + x + 2xy + y; ¸) bk k2 + bc ck;
¹) a4 + a3 b ab2 b3 ; º) x4 x3 2x + 2;
») 7 xy 4ay + 7 x2 4ax;
¼) 16 ab2 5b2 c 10 c3 + 32ac2 .

2.387. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) x2 3xy 2x + 6 y ÆÇÒ x = 3, y = 1 ;
3
¸) 18 k2 + 7 y 7 ky 18 k ÆÇÒ k = 1 , y = 2 .
9 7
·) 6, 4
4,1 + 3, 6
2,2 + 6, 4
2,2 + 3, 6
4,1;
¸) 0, 85
1 + 1
0, 85 1
0, 65 0, 65
1 .
6 3 6 3
·) 30 x3 y 15x2 y2 20 x4 y2 + 10 x3 y3 ;
¸) 24a4 b4 + 8 a3 b4 + 12a2 b3 4ab3 .
·) ax2 + bx2 ay by2 ay2 by;
¸) y4 + xy2 y3 3 y2 3x + 3 y.
2.391*. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) x2 4x + 3; ¸) a2 + 6 ab + 5b2 .
É·Ü, Ç·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) 4x2 9; ¸) 36 a2 1; ¹) 0,25m2 n2 ;
º) 1 b2 49c2 ; ») a4 b6 ; ¼) 16 k8 ;
9
½) 25x2 y2 1; ¾) 0,04 a8 9b2 .
2.393. ÒÂÎÒÍ¼:
2 2
·) 11,2132 12,2132 ; ¸) 7 2
3 − 1 13 .
2.394. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÊ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ
·¸Å Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·ÈÍ, Ç·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä·
ÃÄÅ½ÄÁ:
·) y2 6 y + 9; ¸) 4a2 + 4a + 1;
¹) 1 8 y2 + 16 y4 ; º) 36 12x3 + x6 ;
») b2 10bc + 25c2 ; ¼) m4 + 2m2n + n2 ;
½) 4c4 12c2 k2 + 9k4 ; ¾) 25x6 + 30 x3 y + 9 y2 .

136 ¤´»¸»¹¿ 2
2.395. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

532 + 2
53
47 + 472 2,92 + 2
2,9
2,1 + 2,12
·) ; ¸) .
762 2
76
51 + 512 2,62 2,42
2.396. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) 36 + x2 ; ¸) 16 x2 + y2 ;
¹) 0,25 + a4 ; º) 4 m2 + 49n4 .
9
·) x2 + 2x 1; ¸) 9 6 a a2 ;
¹) 4a2 + 4ab b2 ; º) 25m4 10m2n n2 .
·) ( x + 5)2 1; ¸) ( y 8)2 9;
¹) 36 ( a + 2)2 ; º) 49m2 (3m 7)2 ;
») ( a + b)2 c2 ; ¼) (m 2n )2 n2 ;
½) ( x + 1)2 25x2 ; ¾) 9b2 (b + 1)2 .
2.399. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) ( x + 6)2 ( x 3)2 ; ¸) (3 y 4)2 ( y + 1)2 ;
¹) (5x + 2)2 (4x 2)2 ; º) ( a 3b)2 (4a + b)2 .
2.400. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
(2a + b)2 (2a b)2 ÆÇÒ a = 10, b = 3 .
8
·) 5x2 10 xy + 5 y2 ; ¸) 6 a2 12ab 6b2.
2.402. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
8 a 16 ab + 8b2 ÆÇÒ a = 2 3 , b = 0,75.
2
4
·) 25 16 (m 3)2 ; ¸) ( x 6)2 4( x + 2)2 .
2.404. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
36 ( x 1)2 (6 x 5)2 ÆÇÒ x = 5 .
12


»¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) 36 a2 + 1 + 12a; ¸) m4 + 9n2 6m2n;
¹) 12c2 d3 + 4c4 + 9d6 .
2.406. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ Á·Ã¸Ä·ÍÒÕ ÇÅ¾ÄÒÌ ÈÆÅ-
È·¸·Ü, Ç·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) 3x2 3; ¸) a5 a3 ;
¹) 16m 4m3 ; º) 32x4 y 2x2 y.
2.407. ÒÂÎÒÍ¼: 19,72 8,32 + 28
8, 6.
·) ( x2 + 2xy + y2 ) z2 ; ¸) 4 ( a2 4ab + 4b2 );
¹) m2 6mn + 9n2 1; º) a2 b2 2bc c2 .
·) x2 y2 + x + y; ¸) a b 3a2 + 3b2 ;
¹) a3 + a2 a 1; º) xy − zy − x2 + 2xz − z2.
2.410. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ( a2 + 3)2 − 10( a2 + 3) + 25
Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á¹·»Ç·É· »¹ÊÌÎÂ¼Ä·.
·) (3x − a)y2 − 4(a − 3x)y − 4a + 12x;
¸) (xy + y2)(x2 + 4x) − (x2 + xy)(y2 + 4y);
¹) (5 − x)(5 + x) − a(a − 2x);
º) b2Ç2 − 4bÇ − b2 − Ç2 + 1.
2.412*. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
81x2 + 4y2 + 9x − 2y − 36xy + 5, Á·Â 4,5x − y = 1,5.
2.413*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
(n + 4)2 n2 ÆÇÒ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÌ n ÁÇ·ÉÄ· 8.
2.414*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 915 − 328
ÁÇ·ÉÄ· 72.

138 ¤´»¸»¹¿ 2
2.415. ¤·¾·¹Í¼ ·ºÊÂÓÄÒ ÃÄÅ½ÄÁ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·

¹ÒÄ¼ÈÍ¼ ÖºÅ ¾· »Ê½Á:
·) 2x + 2y; ¸) 6 a 9b; ¹) nm + kn;
º) bc cd; ») a + ab; ¼) kt t.
2.416. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) 9ab 9ac; ¸) 7 x + 21xy; ¹) 3b2 18bc;
º) 5m2 + m; ») 4x2 y + 6 xy; ¼) p2 q 2 pq.
·) 42c 7 d + 21; ¸) a2 b ab2 b;
¹) m4 3m3 + 4m2 ; º) x5 + 2x3 x2 ;
») 3a3 b 6 a3 b2 + 9a4 b; ¼) bc4 2b2 c3 + 3b3 c2 .
2.418. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 0,3b2 − b3 ÆÇÒ
b = −0,7.
2.419. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) (m n ) k + (m n ) t; ¸) 4b ( a c ) 5( a c );
¹) 5a (2b − l) + 3c (l − 2b); º) ( x + y ) + a ( x + y );
») ( a b) 7 c ( a b); ¼) 8z ( x c ) ( c x ).
·) a ( x y ) 6 ( x y );
¸) (7m + 14n ) ( am + 2an );
¹) (bk kc ) + (5c 5b);
º) 7x (b c ) + b c;
») 6 k 2t ( at 3ak).
2.421. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÈÆÅÈ·¸ ºÇÊÆÅÜÁ, Ç·ÈÁÂ·-
»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) ac + ad + 3bd + 3bc; ¸) bk ck + 5bl 5cl;
¹) 5ax bx + by 5ay; º) mx 2m 2a + ax;
») 2bx 3ay 6by + ax; ¼) 2lx ny + nx 2ly.


·) a2 3ab + a 3b; ¸) cd ac + ad a2 ;
¹) xy 3 y2 3 y + x; º) x3 x2 y + xy2 y3 ;
») a3 a2 + a 1; ¼) 5ab 2bc + 5a2 2ac.
2.423. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉÁÊ:
·) a3 5a2 b + ab2 5b3 ;
¸) 48 xz2 + 32xy2 15 yz2 10 y3 .
2.424. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
15m2 + 15mn 2n 2m ÆÇÒ m = 2 , n = 2.
15
5
5 1
5 − 1
5 + 1
1.
9 2 9 3 2 3
2.426. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ
ax2 + by2 + ay − ay2 by bx2 .
É·Ü, Ç·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) 16 a2 25; ¸) 4 m2 n2 ;
9
6 8
¹) 0, 01a b ; º) 1 49x4 y2 .
2.428. ÒÂÎÒÍ¼:
·) 1672 332 ; ¸) 6,1342 4,1342.
2.429. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ËÅÇÃÊÂÊ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ
(Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·ÈÍ), Ç·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½-
ÄÁ:
·) x2 + 10 xy + 25 y2 ; ¸) 36 a2 12a + 1;
¹) 9 + 6m2 + m4 ; º) 49b4 28b2 c3 + 4c6 .
5,92 4,12
2.430. ÒÂÎÒÍ¼: .
5,92 + 2
5,9
4,1 + 4,12
·) 49 + a2 ; ¸) 25m2 + n2 ;
¹) 16 + 8b b2 ; º) b4 18b2 81.

140 ¤´»¸»¹¿ 2

·) ( a + 7)2 1; ¸) 25 (b + 3)2 ;
¹) (m n )2 k2 ; º) ( y 5)2 9 y2 ;
») 25a2 (4a 5)2 ; ¼) (3x + 2)2 (3x 1)2 .
2.433. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
6 x2 12xy 6 y2 ÆÇÒ x = 2 2 , y = 0,6.
5
·) 36 49(n + 2)2; ¸) ( x + 5)2 9( x 1)2 ;
¹) 4(3a2 + 2b)2 (3a2 2b)2.
»¹ÊÌÎÂ¼Ä·:
·) 1 + 49b2 14b; ¸) 2m2n + m 4 + n2.
·) 5a2 5; ¸) x3 x; ¹) 5 y4 20 y2 .
2.437. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
97
2,2 + 2,62 − 99,62.
·) ( a2 2ab + b2 ) c2 ; ¸) 9 ( x2 + 6 xy + 9 y2 );
¹) b2 4bc + 4c2 1; º) k2 l2 + 10ln 25n2.
·) m2 n2 m n; ¸) 2x2 2 y2 x + y.
·) (2a 3b) x2 6 (3b 2a ) x + 18 a 27b;
¸) (ab + b2)(a2 + 6a) − (a2 + ab)(b2 + 6b);
¹) (4 − y)(4 + y) − b(b − 2y).
2.441*. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
49a2 + 4b2 + 7a + 2b + 28ab − 12, Á·Â 3,5a + b = 2,5.

2.442. ÒÂÎÒÍ¼: ( 7,5 0,5)

4 + 2,5 0,2.
2.443. ¦ÖÉÊÕ Î·ÈÉÁÊ ÂÁÊ 20 025 Æ·Ã¼ÄÏÒÍ¼
Ä· 157 ·ÉÇÒÃ·ÄÒ ¹ÒÄÁ Æ·Ã¼ÄÏÒÍ¼ Ü 4 Ç·¾Ò.
ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ·ÉÇÒÃ·ÄÒ ÂÁ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÆÇÅÈÉÒÃ?
2.444. Ä·À»¾Í¼ Ã·ÈÊ ·»ÄÅÀ Ã·Â¼ÁÊÂÒ ÁÈÂ·ÇÅ»Ê,
Á·Â Ã·È· 3
1023 Ã·Â¼ÁÊÂ ÇÅÜÄ· 16 º.
2.445. ¤· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ ·»¾Ä·ÎÍ¼
ÆÊÄÁÉÒ A( 4; 3) B(6; 0). Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ
ÆÊÄÁÉ·Ü, ÈÃ¼ÉÇÒÎÄÒÌ »·»¾¼ÄÒÃ ÆÊÄÁÉ·Ã ·»ÄÅÈÄ·:
·) ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ; ¸) ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É; ¹) Æ·Î·ÉÁÊ Á··Ç»ÒÄ·É.
2.446. ¦·» Æ·È·»ÁÊ ¸ÊÂÓ¸Ò Ë¼ÇÃ¼Ç ·»¹Ü ÆÇ·Ã·-
¹ÊºÅÂÓÄÒ ÜÎ·ÈÉ·Á Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ·Ã 60 Ã. »Ä·Á, Æ·»Ê-
Ã·ÜÏÒ, ¹ÒÇ·ÏÒÜ Æ·¹ÖÂÎÒÍÓ »·Ü½ÒÄÕ ÏÒÇÒÄÕ
ÜÎ·ÈÉÁ· Ä· 1 Ã. Ä·À»¾Í¼, ÖÁ »·»·ÉÁÅ¹Ò ÜÇ·»½·À
¸ÊÂÓ¸Ò ¾¸ÖÇÔ Ë¼ÇÃ¼Ç, Á·Â ÈÖÇÔ»ÄÖÖ ÜÇ·»½·ÀÄ·ÈÍÓ
Áº
¸ÊÂÓ¸Ò 1,6 Ã 2 .
2.447. ¤·¹·È¼ÂÓÍÒ ¹ÒÇ·ÏÒÂ ·¸ÂÍ·¹·ÍÓ ÆÂÉÁ·À

Æ·»ÂÅºÊ ÁÊÌÄ, ÖÁ·Ö Ã·¼ ËÅÇÃÊ Á¹·»Ç·É· È· ÈÉ·Ç·-
ÄÅÀ ¶ Ã. £·ÀÈÉ·Ç Æ· ÜÁÂ·»ÍÒ ÆÂÉÁ ÆÇ·Æ·Ä·¹·Ü
¹ÒÂÊÎÒÍÓ Ä· Æ·»ÂÅ¾¼ Ã¼ÄÏÒ Á¹·»Ç·É È· ÈÉ·Ç·ÄÅÀ
b Ã ·¸ÂÍ·¹·ÍÓ ÖºÅ ¾¹ÒÎ·À-
Ä·À ÆÂÉÁ·À, · ·ÈÉ·ÉÄÕÕ
Î·ÈÉÁÊ ÜÆÇÒºÅ½ÒÍÓ Ã·¾·-
Á·À (ÇÒÈ. 8). £·¾·ÁÊ »ÂÖ
ÜÁÂ·»Á Ã·ÀÈÉ·Ç Æ·»ÇÒÌÉ·-
¹·Ü Ä· ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÒÃ
ÊÎ·ÈÉÁÊ »·Ü½ÒÄÀ (a + b) Ã
ÏÒÇÒÄÀ (a − b) Ã. ÌÅ-
ÆÍÓ Ã·ÀÈÉÇÊ Ã·¾·Á »ÂÖ
·¸ÂÍÅÜÁ Æ·»ÂÅº ÁÊÌÄ? §ÒÈ. 8

142 ¤´»¸»¹¿ 2
2.448. Ê»·ÜÄÎ·Ö ËÇÃ·

ÈÆ¼ÍÒÖÂ¾Ê¼ÍÍ· Ä· ÜÍÖÆÂ¼ÄÄ
Ë·È·»·Ü »·ÃÅÜ. ª ÈÊ¹Ö¾ ¾ Æ·-
¹¼ÂÎÔÄÄ¼Ã ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ¾·Á·¾·Ü
ÉÔÌÄÅÂ·º·Ã ËÇÃÒ ¸ÒÂ· Ç·È-
ÆÇ·Í·¹·Ä· ËÅÇÃÊÂ·, Æ· ÖÁÅÀ
ÃÅ½Ä· ¹ÒÂÎÒÍÓ, ÁÅÂÓÁ Á¹·-
»Ç·ÉÄÒÌ Ã¼ÉÇ·Ü ÊÍÖÆÂÖÂÓÄÁ·
§ÒÈ. 9
¾Ã¼ÈÍÍÍ· Ä· Ë·È·»¾¼ »ÅÃ·
»·Ü½ÒÄÀ ¶ Ã, ¹ÒÏÒÄÀ b Ã, Á·Â ÈÍÓ n Á¹·»Ç·ÉÄÒÌ
·ÁÅÄÄÒÌ ÆÇ·Ã·Ü Æ·Ã¼Ç·Ã Ç c Ã (ÇÒÈ. 9). ¨ÁÂ·»¾Í¼
É·ÁÊÕ ËÅÇÃÊÂÊ Æ·»ÂÎÒÍ¼, ÁÅÂÓÁ Á¹·»Ç·ÉÄÒÌ Ã¼-
ÉÇ·Ü ÊÍÖÆÂÖÂÓÄÁ· ÆÅÀ»¾¼ Ä· Ë·È·» »ÅÃ· »·Ü½ÒÄÀ
80 Ã, ¹ÒÏÒÄÀ 15 Ã ¾ 50 Á¹·»Ç·ÉÄÒÃ ·ÁÅÄÄÒÃ
ÆÇ·Ã·Ã Æ·Ã¼Ç·Ã 1,3 1,3 Ã. ¦·ÁÅÂÓÁ Î·ÈÉÁ·
ÜÍÖÆÂÖÂÓÄÁ· »¾¼ Ü ·»ÌÅ»Ò, ÉÅ ÉÇÔ¸· ¾·ÁÊÆÍÓ Ä·
10 % ¸ÅÂÓÏ Ã·ÉÔÇÒÖÂÊ, ÎÒÃ ·ÉÇÒÃ·Ä· ÆÇÒ Æ·»ÂÁÊ
Æ· ËÅÇÃÊÂ¼. »·ÈÉ·ÉÁÅ¹· ¸Ê»¾¼ ¾·ÁÊÆÍÓ 1300 Ã2
ÊÍÖÆÂÖÂÓÄÁ·, Á·¸ ·¸ÏÒÍÓ Ë·È·» ºÔÉ·º· »ÅÃ·?
2.449. ¨ÖÃ’Ö ¹ÒÇ·ÏÒÂ· Ä·¸ÒÍÓ »·ÎÄÒ ÜÎ·ÈÉ·Á.
ÊÈÌ ÆÇ·Æ·Ä·¹·ÄÒÌ ¹·ÇÒÖÄÉ·Ü º·Â·¹· ÈÖÃ’ ÇÅ¸ÍÓ
¹Ò¸·Ç Æ·Ã½ ÊÎ·ÈÉÁ·Ã Ê ËÅÇÃ¼ Á¹·»Ç·É· ÜÎ·ÈÉÁ·Ã
ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄ·À ËÅÇÃÒ, »·Ü½ÒÄÖ ÖÁÅº· ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾·
ÈÉ·Ç·ÄÊ Á¹·»Ç·É· Ä· 3 Ã, · ÏÒÇÒÄÖ — Ã¼ÄÏ·Ö ¾·
ÈÉ·Ç·ÄÊ Á¹·»Ç·É· Ä· 3 Ã. ¡ÅÏÉ ÊÎ·ÈÉÁ·Ü ·»ÄÅÂÓÁ·-
¹Ò. ¶Á·Ö Æ·ÁÊÆÁ· ¸Ê»¾¼ ¸ÅÂÓÏ ¹Òº·»Ä·À?
¹¼»·ÍÓ ·¾Ä·ÎÔÄÄ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·;
ÊÃ¼ÍÓ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÍÓ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄ-
Ä ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü: ÆÇÒ¹Ö»¾¼ÄÄ¼ »· ÈÉ·Ä-
»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê, ÆÇÒ¹Ö»¾¼ÄÄ¼ Æ·»Å¸ÄÒÌ ÎÂ¼Ä·Ü,

ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ü, ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄ·-

º·ÎÂ¼Ä ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü;
ÊÃ¼ÍÓ ¹ÒÁÅÄ¹·ÍÓ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»-
Ä·ÎÂ¼Ä ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä;
¹¼»·ÍÓ ËÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÜÃ¼ÍÓ
¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÍÓ Ì »ÂÖ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ ÃÄ·-
º·ÎÂ¼Ä·Ü Ç·ÈÁÂ·»·ÄÄÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü Ä· ÃÄÅ½ÄÁ;
ÊÃ¼ÍÓ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÍÓ ÇÅ¾ÄÒÖ ÈÆÅÈ·¸Ò Ç·ÈÁÂ·-
»·ÄÄÖ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü Ä· ÃÄÅ½ÄÁ;
ÊÃ¼ÍÓ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÍÓ ËÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º·
ÃÄÅ½·ÄÄÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü ·»Ä·ÎÂ¼-
Ä·Ü »ÂÖ ¹ÒÂÎÔÄÄÖ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÇ·¾·Ü;
ÊÃ¼ÍÓ ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÓ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾·Ü È·
¾Ã¼ÄÄÒÃ.
1. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾Ò: 2mn; x2 + y2; (3c − d)2.
ÒÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾, ÖÁ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Á¹·»Ç·É·Ã ÈÊÃÒ
¹ÒÇ·¾·Ü a 2b: ·) a2 + (2b)2; ¸) (a + 2b)2; ¹) (a − 2b)2.
2. ¶ÁÖ ¾ ¹ÒÇ·¾·Ü Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã? ¨Ö-
ÇÅ» ÆÇ·Æ·Ä·¹·ÄÒÌ ¹ÒÇ·¾·Ü ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä-
»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê, Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÖÁÅº· ÇÅÜÄÒ 7:
·) 7x + y; ¸) ab7c; ¹) 7m4n9; º) c3k4.
3. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ·¸ÈÖº·Ã ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¹ÒÇ·¾Ê
(2x2 + 1) 3 − 7x ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÜÈ¼ ÂÁ? Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÂÁ,
ÆÇÒ ÖÁÃ ¹ÒÇ·¾ (x − 5) (x + 4) Ä¼ Ã·¼ ÈÔÄÈÊ:
·) 5; ¸) 0; ¹) 4; º) −4.
4. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ −2(1,5a − 3,5) + 2,5a − 7 ¾Ä·À-
»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = −2.
5. ¶ÁÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÃÅ½Ä· Ç·ÈÁÂ·ÈÍ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä·
ÃÄÅ½ÄÁ? Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÆÇÒ»·ÉÄÒ ÈÆÅÈ·¸ Ç·ÈÁÂ·»¾Í¼
Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä:
·) 3m − 7nm; ¸) 8x3 − 12x6;

144 ¤´»¸»¹¿ 2
¹) 3c + 3c2 − a − ac; º) 9c2 − 49;

») y2 + 16y + 64; ¼) 25a4 − 30a2 + 9.
6. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Æ·Ç·»·Á ¹ÒÁ·Ä·ÄÄÖ »¾¼ÖÄÄÖÜ Ê ¹ÒÇ·-
¾¼ (−3a5b3)3
1 ¶5 (0,1a7b4)2. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ »¾¼ÖÄÄ

3
¾·ÆÏÒÍ¼ ·ÉÇÒÃ·ÄÒ ¹ÒÄÁ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê.
7. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ¹ÒÇ·¾Ò (m + n)2 (−m − n)2 ÉÅ¼È-
Ä· ÇÅÜÄÒÖ? ·ÆÏÒÍ¼ Ü ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÃÄ·-
º·ÎÂ¼Ä, ·ÉÇÒÃ·ÄÒ Ü ¹ÒÄÁÊ ÉÅ¼ÈÄÒÌ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÜ
¹ÒÇ·¾Ê (−a + 3)2 − (a + 2)(a − 2) + a(−6a + 5). Ò¾Ä·ÎÒ-
Í¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·º· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·.
8. ¦ÇÒÃÖÄÍ¼ Á·Ã¸Ä·ÍÒÕ ÇÅ¾ÄÒÌ ÈÆÅÈ·¸·Ü
Ç·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä:
·) a2 − b2 − 4b − 4a; ¸) 2x + 2y − x2 − 2xy − y2.
9. ¦¼Ç·ÜÉ¹·ÇÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ((2x − 6)2 − (3x + 6)2)2 Ê ÃÄ·-
º·ÎÂ¼Ä ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê. ¶Á·Ö ÈÉÊÆ¼ÄÓ ·ÉÇÒÃ·-
Ä·º· ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·?
10. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 64m2 + n2 − 16m +
+ 2n − 16mn + 13, Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ m − 0,125n = 7 .
8
2
´Å¿¹¸Ë´¹ »´¸´ÁÁ¹ 1. ·) Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 1¶ + ¶ =
= 12 + ¶2 + 2. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ºÔÉÊ ÉÅ¼ÈÄ·ÈÍÓ, ¾Ä·À-
¶
»¾Í¼ 12 + ¶2 , Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 1 ¶ = 3. ¸) ¨ÁÂ·-
¶ ¶
»¾Í¼ ¾·»·ÎÒ, »ÔÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ÖÁÌ ¾·ÁÂÕÎ·¼ÍÍ· Ü Æ·-
ÆÖÇÔ»ÄÃ ¾·»·ÄÄ. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ·¸·ºÊÂÓÄ¼ÄÄ¼. ¹) ¨Ë·Ç-
ÃÊÂÕÀÍ¼ ·¸·ºÊÂÓÄ¼ÄÒ ¹ÒÄÁ ÈÁÂ·»¾Í¼ ¾·»·ÎÒ Ä·

ÆÇÒÃÖÄ¼ÄÄ¼ ºÔÉ·º· ¹ÒÄÁÊ. º) ¦Ç·Æ·ÄÊÀÍ¼ ºÔÉÒÖ ¾·-

»·ÎÒ ÈÖ¸Ç·Ã.
´Å¿¹¸Ë´¹ »´¸´ÁÁ¹ 2. ·) §·ÈÁÂ·»¾Ã Ä· ÃÄÅ½ÄÁ
ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä
a4 + 4 = a4 + 4 + 4a2 − 4a2 = (a2 + 2)2 − 4a2 =
= (a2 + 2 − 2a)(a2 + 2 + 2a).
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» Ä· Ç·ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼-
Ä· Ä· ÃÄÅ½ÄÁ, Ê ÖÁÃ ÃÅ½Ä· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÍÓ ºÔÉÊ
»ÔÕ. ¸) ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ·¸·ºÊÂÓÄ¼ÄÄ¼ ºÔÉ·º· ÆÇÒÃÊ
ÈË·ÇÃÊÂÕÀÍ¼ ÖºÅ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÆÇ·¹Â·. ¹) ¦ÇÒ»ÊÃ·À-
Í¼ ÆÇÒÁÂ·»Ò Ä· ÆÇÒÃÖÄ¼ÄÄ¼ ºÔÉ·º· ÆÇÒÃÊ ÆÇ·-
Æ·ÄÊÀÍ¼ Ì ÈÖ¸Ç·Ã.
ØÒÏÐÂÉÎÜ Á½ ½ÈÉÌÜÁ
1. ¤·ÈÉ·ÜÄÍ· Æ·ÆÇ·ÈÂ· »¹ÊÌ ÈÖÃÁÂ·ÈÄÁ·Ü
Æ·»ÇÒÌÉ·¹·ÍÓ Ç·¾»·É·ÎÄÒ Ã·ÉÔÇÒÖÂ »ÂÖ ¾·ÄÖÉÁ·Ü
¾ ÆÖÍÁÂ·ÈÄÁ·Ã. »¾Ä ¹ÊÎ·ÄÓ ¹ÒÇ·¾·Ü ¾ Æ·Æ¼ÇÒ
·»¾Ä ¹ÖÂÁ Á¹·»Ç·É Î·ÉÒÇÒ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ Ã·-
Â¼ÄÓÁÖ Á¹·»Ç·ÉÒ, · »ÇÊº ¹ÒÇ·¾·Ü Î·ÉÒÇÒ ·»ÄÅ-
ÂÓÁ·¹ÒÖ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ, Ê ÖÁÌ »·Ü½ÒÄÖ ·»ÄÅÀ
ÈÉ·Ç·ÄÒ ÇÅÜÄ· »·Ü½ÒÄ ÈÉ·Ç·ÄÒ ¹ÖÂÁ·º· Á¹·»Ç·É·,
· »·Ü½ÒÄÖ »ÇÊºÅÀ ÈÉ·Ç·ÄÒ ÇÅÜÄ· »·Ü½ÒÄ ÈÉ·Ç·ÄÒ
Ã·Â¼ÄÓÁ·º· Á¹·»Ç·É·. Ä·À»¾Í¼ ·»ÄÅÈÄÊ »·Ü½ÒÄÓ
ÈÉ·ÇÅÄ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ·, ¹¼»·ÕÎÒ, ÏÉÅ ÌÂÅÆÎÒÁ
¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·Â ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÊÕ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Æ·Æ¼ÇÒ.
2. ¦·ÈÆÇ·¸ÊÀÍ¼ Ç·ÏÒÍÓ ¾·»·ÎÊ, ÆÇ·Æ·Ä·¹·ÄÊÕ
Ä· XIX ÉÊÇÄÇÒ ÇÌÃ¼»·. ¤ÖÜ¹·½Â¹Ò Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ,
ÖÁ Æ¼Ç·ÈÖÂÜÈÖ Ü ÄÅ¹Ò Ç·Ä, ¾·¸ÒÜ ÄÊÃ·Ç È¹·À Á¹·-
ÉÔÇÒ. Ä Æ·ÃÖÉ·Ü ÉÅÂÓÁ, ÏÉÅ ÄÊÃ·Ç »¹ÊÌ¾Ä·ÎÄÒ,
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÇÅ¾Ä·ÈÍÕ Á¹·»Ç·É·Ü »¹ÊÌ ÂÁ·Ü, Ã¼ÄÏÒ ¾
ÖÁÌ ÇÅÜÄÒ ÂÎ¸¼ »¾ÖÈÖÉÁ·Ü Ü»¹·Ö ¸ÅÂÓÏÒ ¾· ÂÎ¸Ê
·»¾Ä·Á ÄÊÃ·Ç· Á¹·ÉÔÇÒ. ÃÅ½Ä· Æ· ºÔÉÒÌ ¾¹¼ÈÉ-
Á·Ì ·»Ä·¹ÍÓ ÄÊÃ·Ç Á¹·ÉÔÇÒ?

146 ¤´»¸»¹¿ 3 ½ÄÁÄÂÈ 3
¨ª¢¦ª¸¼ ~~ª¢ªª.
¨ª¢¦ª¸¼ ª¼«~ª®³. ¨ª¢¦ª¼ ±°ª§³¸¼
§ 15. Á¹½ÁÏÓ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ » ´¸ÁÂ½ »À¹ÁÁ´½

3.1. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê −5x + 4 ÆÇÒ:
·) x = −2; ¸) x = 0; ¹) x = 3,2.
3.2. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ (x + 1)2 − 2x(1 − x).
3.3. ÒÂÎÒÍ¼: 1 1 .
15 18
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. ª »¹ÊÌ ¹·ºÅÄ·Ì ÔÂ¼ÁÉÇ·ÍÖºÄ-
Á· 120 Æ·È·½ÒÇ·Ü. ¡·Â ¾ Æ¼ÇÏ·º· ¹·ºÅÄ· Ü »ÇÊ-
º Æ¼Ç·ÈÖ»ÊÍÓ 15 Î·Â·¹¼Á, ÉÅ Ü »ÇÊºÃ ¹·ºÅÄ¼ Æ·È·-
½ÒÇ·Ü ÈÉ·Ä¼ Ü »¹· Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ ¸ÒÂÅ Ü Æ¼ÇÏÒÃ
Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹·. ¡ÅÂÓÁ Æ·È·½ÒÇ·Ü ¸ÒÂÅ Ü Æ¼ÇÏÒÃ
¹·ºÅÄ¼ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹·?
¸·¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ x ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Æ·È·½ÒÇ·Ü Ê Æ¼Ç-
ÏÒÃ ¹·ºÅÄ¼ »· Æ¼Ç·È·»Á, É·»Ò Æ·ÈÂÖ Æ¼Ç·È·»-
Á Ü Æ¼ÇÏÒÃ ¹·ºÅÄ¼ ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ (x − 15) Æ·È·½ÒÇ·Ü,
· Ü »ÇÊºÃ ¹·ºÅÄ¼ ÈÉ·Â· (2x) Æ·È·½ÒÇ·Ü. ¦· ÜÃÅ-
¹¼ Ü »¹ÊÌ ¹·ºÅÄ·Ì Ç·¾·Ã 120 Æ·È·½ÒÇ·Ü, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
x − 15 + 2x = 120. ÉÇÒÃ·Â ÇÅÜÄ·ÈÍÓ È· ¾Ã¼ÄÄ·À,
º. ¾Ä. ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹. ¦ÇÒ¹Ö»¾Ã Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ
Ü Â¼¹·À Î·ÈÉÍÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ·ÉÇÒÃ·¼Ã 3x − 15 = 120,
·¸Å 3x = 135, ·»ÁÊÂÓ x = 45. ¦ÇÒ Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÍÒ ÂÁÊ
45 ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·¼Ã ÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
45 − 15 + 2
45 = 120. Ä·ÎÒÍÓ, ÂÁ 45 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ¾Â-
Ä´Á¹À ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ. ¦· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ 45 — ºÔÉ· ÁÅÂÓ-
Á·ÈÍÓ Æ·È·½ÒÇ·Ü Ê Æ¼ÇÏÒÃ ¹·ºÅÄ¼ »· Æ¼Ç·È·»Á.
»Á´ËÑÁÁ¹ §ÅÜÄ·ÈÍÓ È· ¾Ã¼ÄÄ·À Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ·
ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹À.

¢Ä¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ. ¢Ä¼ÀÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ 147
¤·ÆÇÒÁÂ·», 3x − 1 = 2x; 5(x + 1) − 4x = 6 — ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ.

»Á´ËÑÁÁ¹ ÂÄ´Á¹À ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ·
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼ÄÄ·À, ÖÁÅ¼ Æ¼Ç·É¹·Ç·¼ ºÔÉ· ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼ Ü ÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ ÂÁ·¹ÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÂÁ 3 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÁÅÇ·Ä¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ
2x − 5 = −3x + 10, Æ·ÁÅÂÓÁ ÆÇÒ Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÍÒ ÂÁÊ 3
¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ·ÉÇÒÃÂ¹·¼ÍÍ· ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÂÁ·¹·Ö
ÇÅÜÄ·ÈÍÓ: 2
3 − 5 = −3
3 + 10; 1 = 1.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¤´ÌÏÊÐ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹ — ºÔÉ· ¾Ä·ÎÒÍÓ
¾Ä·ÀÈÍ ÜÈ¼ ÖºÅ Á·Ç·Ä ·¸Å »·Á·¾·ÍÓ, ÏÉÅ Ì ÄÖÃ·.
¥ÆÑÀÁ¶º 1. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 5x − 2(x − 1) = 8.
¦¶ÎÓÃÃ». §·ÈÁÇÒ¼Ã »Ê½Á ÆÇÒ¹Ö»¾Ã Æ·-
»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ Ü Â¼¹·À Î·ÈÉÍÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:
5x − 2x + 2 = 8; 3x = 6; x = 2.
ºÀ¶½: 2.
¥ÆÑÀÁ¶º 2. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 2,5x − 5(0,5x − 1) = 9.
¦¶ÎÓÃÃ». ÒÁ·Ä·¼Ã ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ü Â¼-
¹·À Î·ÈÉÍÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ: 2,5x − 2,5x + 5 = 9; 0
x = 4;
0 = 4. ÉÇÒÃ·Â ÄÖÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ ÂÁ·¹ÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ,
¾Ä·ÎÒÍÓ, ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 2,5x − 5(0,5x − 1) = 9 Ä¼ Ã·¼ Á·-
Ç·ÄÜ.
ºÀ¶½: ÄÖÃ· Á·Ç·ÄÜ.
¨ÊÂÆÊØÜ Í½ÊÂÊÊ
£ÄÅºÖ ¾·»·ÎÒ ÆÇÒ¹Å»¾ÖÍÓ »· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¹ÒºÂÖ-
»Ê: ax = b, »¾¼ a b — ÂÁ, · x — ¾Ã¼ÄÄ·Ö.
»Á´ËÑÁÁ¹ ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¹ÒºÂÖ»Ê ax = b, »¾¼ a
b — ÂÁ, · x — ¾Ã¼ÄÄ·Ö, Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¿Á¹½ÁÏÀ.
ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 3x = −0,9 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄÒÃ, a = 3,

b = −0,9. §ÔÏÒÃ ºÔÉ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·¼Ã x = −0,3.

148 ¤´»¸»¹¿ 3
ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 0
x = −8 É·ÁÈ·Ã· ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄÒÃ,
a = 0, b = −8. ·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ Â¼¹·Ö Î·ÈÉÁ· ºÔÉ·º· ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ, ·
ÆÇ·¹·Ö Ä¼ ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ Ä¼ Æ¼Ç·-
É¹·Ç·¼ÍÍ· Ü ÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ Ä ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·-
ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À, º. ¾Ä. ºÔÉ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ Ä¼ Ã·¼ Á·Ç·ÄÜ.
§·¾ºÂ¼»¾Ã ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 0
x = 0, »¾¼ a = 0,
b = 0. ¢¼¹·Ö Î·ÈÉÁ· ºÔÉ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ
¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ, ÆÇ·¹·Ö Î·ÈÉÁ· ºÔÉ·º·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ É·ÁÈ·Ã· ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ºÔÉ·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Á·Ç·ÄÜ.
¦´¾À ËÏÁ´À, ¿Á¹½Á´¹ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹ » ´¸ÁÂ½ »À¹Á-
Á´½ ax = b ÀÂº´:
• À¹ÊÐ b
¡·Â a ≠ 0, ÉÅ x = a — −4x = 8;
´¸»ÁÏ ¾ÂÄ´ÁÐ; x = −2.
ÁÅÇ·ÄÓ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ. ºÀ¶½: −2.
• Á¹ À¹ÊÐ ¡·Â a = 0, b ≠ 0, 0
x = 15.
¾´Ä´ÁÙ; ÉÅ 0
x = b. ºÀ¶½: ÄÖÃ·
¤ÖÃ· Á·Ç·ÄÜ. Á·Ç·ÄÜ.
• À¹ÊÐ ¡·Â a = 0, b = 0, 0
x = 0.
µÓÅ¾ÂÁÊ´ ÉÅ 0
x = 0. ¡ÅÇ·Ä¼Ã ºÀ¶½: ÂÕ¸Ò
ÀÁÂ·´ ¾´Ä´ÁÙ. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÕ¸Ò ÂÁ. ÂÁ.
½Ê½ÄÊ½ÔÊØÜ Í½ÊÂÊÊ
ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ 3x − 15 = 120, 3x = 135, x = 45 Ã·ÕÍÓ
·»¾Ä ÉÅÀ ½· ÁÅÇ·ÄÓ. ©·ÁÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ
Ä´ÙÁ´»Á´ËÁÏÀ. ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ, ÖÁÖ Ä¼ Ã·ÕÍÓ Á·Ç·ÄÜ,
É·ÁÈ·Ã· Ä·¾Ò¹·ÕÍÓ Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÃ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ·»ÄÅ ÉÅ¼ ½
ÃÄÅÈÉ¹· Á·Ç·ÄÜ, Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· Ä´ÙÁ´»Á´ËÁÏÀ.
´µ ´ÆÄÏÀ´ÊÐ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹, Ä´ÙÁ´»Á´ËÁ´¹ ¸´¸»¹-

Á´ÀÇ, ÀÂºÁ´:

• »·»·ÍÓ »· ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ·»¾Ä

ÉÅÀ ½· ¹ÒÇ·¾, ÏÉÅ ÆÇ·ÁÉÒÎÄ· ·¾Ä·Î·¼ Æ¼Ç·ÄÅÈ ÈÁÂ·-
»·¼Ã·º· ¾ ·»ÄÅÀ Î·ÈÉÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ü »ÇÊºÊÕ ¾ ÆÇÅÍ-
Â¼ºÂÒÃ ¾Ä·Á·Ã. ¤·ÆÇÒÁÂ·»:
3x − 2 = 8x + 5;
3x − 2 + 2 = 8x + 5 + 2;
3x = 8x + 7;
• Æ·»¾ÖÂÍÓ (Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ) ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ
Ä· ·»¾Ä ÉÅÀ ½· ÂÁ, Ä¼ ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»:
1
5x = −35; x = 7;
6
1
(5x) 5 = −35 5;
6
x
6 = 7
6;
x = −7; x = 42;
• ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ü Â¼¹·À ÆÇ·-
¹·À Î·ÈÉÁ·Ì ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»:
6x − 2(x + 3) = −(x + 2);
6x − 2x − 6 = −x − 2;
4x − 6 = −x − 2.
½ÕÚÊÊÂ Í½ÊÂÊÊÜ, ÕÏË Ä¿ËÁÄÜÓÓ½ Á½ ÈÊÂÆÊØÒ
´µ Ä´ÌÏÊÐ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹, ÌÆÂ »¶Â¸»ÊÊ´ ¸´ ¿-
Á¹½Á´·´, ÀÂºÁ´:
§·ÈÁÇÒÍÓ »Ê½Á. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
¦ÇÒ¹¼ÈÍ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·»·- 7(x + 2) − 3(5x + 4) =
¼ÃÒÖ.
= 3(x + 1) − 23.
¦¼Ç·Ä¼ÈÍ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ È·
¾Ã¼ÄÄ·À Ê ·»ÄÊ Î·ÈÉÁÊ ÜÇ·ÜÄ¼Ä- 7x + 14 − 15x − 12 =
ÄÖ, · ¸¼¾ ¾Ã¼ÄÄ·À — Ê »ÇÊºÊÕ. = 3x + 3 − 23.
¦·ÃÖÄÖÍÓ ¾Ä·Á Æ¼Ç·Ä¼È¼ÄÒÌ −8x + 2 = 3x − 20.
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ Ä· ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÖ! −8x − 3x = −20 − 2.
¦ÇÒ¹¼ÈÍ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·»·- −11x = −22.
¼ÃÒÖ. x = −22 (−11); x = 2.
§·ÏÒÍÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼. ºÀ¶½: 2.

150 ¤´»¸»¹¿ 3
¥ÆÑÀÁ¶º 3. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:

·) −4(x − 3) + 2x = 1 − 2(x + 1);
¸) −(2x − 3) − (10x + 12) = −2(6x + 4) − 1.
¦¶ÎÓÃÃ».
·) −4x + 12 + 2x = ¸) −2x + 3 − 10x − 12 =
= 1 − 2x − 2; = −12x − 8 − 1;
−2x + 12 = −2x − 1; −12x − 9 = −12x − 9;
−2x + 2x = −12 − 1; −12x + 12x = −9 + 9;
0
x = −13. 0
x = 0.
ºÀ¶½: ÄÖÃ· Á·Ç·ÄÜ. ºÀ¶½: ÂÕ¸Ò ÂÁ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¿Á¹½Á´·´ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ » ´¸ÁÂ½ »À¹ÁÁ´½
1. ¶ÁÖ ¾ »·»¾¼ÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼Ä- ·) ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 3x = −12 — Â-
ÄÖÜ ÂÄ¼ÀÄÒÖ: Ä¼ÀÄ·¼, a = 3, b = −12.
·) 3x = −12; ¦¶ÎÓÃÃ»: x = −12 3; x = −4 —
¸) 7x = 0; ÁÅÇ·ÄÓ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
¹) x2 = 25; ¸) ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 7x = 0 — ÂÄ¼À-
º) 0
x = 10? Ä·¼, a = 7, b = 0.
§·ÏÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ. ¦¶ÎÓÃÃ»: x = 0 7; x = 0 —
ÁÅÇ·ÄÓ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
¹) ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ x2 = 25 Ä¼ ¾’ÖÜ-
ÂÖ¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄÒÃ, Æ·ÁÅÂÓÁ
¾ÃÖÏÎ·¼ ¾Ã¼ÄÄÊÕ Ü »ÇÊºÅÀ
ÈÉÊÆ¼Ä.
º) ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 0
x = 10 — Â-
Ä¼ÀÄ·¼, a = 0, b = 10. ªÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ¼ Ä¼ Ã·¼ Á·Ç·ÄÜ.
¤´ÙÁ´»Á´ËÁÏÓ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ
2. Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ ÜÇ·Ü- ·) ÄÅÀ»¾¼Ã Á·Ç·Ä Æ¼ÇÏ·º·
Ä¼ÄÄ: »ÇÊºÅº· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ:
·) 2x + 1 = 0 2x = 1; 2x + 1 = 0; 2x = 1;
¸) 3x = 9 x = 3; 2x = −1; x = 0,5.
¹) 4x − 2 + 3x = 7 7x = 5; x = −0,5.
º) −2x + 7 = −9 2x = 16; ¡·Ç·Ä ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ä¼ ÈÊ-
») 0
x = −13 0
x = 27? Æ·»·ÕÍÓ, ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ Ä¼ Ç·Ü-
Ä·¾Ä·ÎÄÒÖ.

¸) ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ·ÉÇÒ-

Ã·Ä· »¾ÖÂ¼ÄÄ¼Ã ·¸¼»¾¹ÕÌ
Î·ÈÉ·Á Æ¼ÇÏ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ä·
3, ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ.
¹) ¦¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÆÇÒ »·-
Æ·ÃÅ¾¼ ÆÇÒ¹Ö»¾¼ÄÄÖ Æ·»Å¸-
ÄÒÌ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ Æ¼Ç·ÄÅÈÊ
ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ ÆÇÒ¹Å»¾ÍÍ· »·
¹ÒºÂÖ»Ê: 7x = 9. ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ
Ä¼ Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ.
º) ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ·ÉÇÒÃ·-
Ä· ¾ Æ¼ÇÏ·º· Æ¼Ç·ÄÅÈ·Ã ÈÁÂ·-
»·¼Ã·º· ¾ Â¼¹·À Î·ÈÉÁ Ü ÆÇ·-
¹ÊÕ ÃÄÅ½·ÄÄ¼Ã ·¸¼»¾¹ÕÌ
Î·ÈÉ·Á ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ä· (−1).
ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ.
») ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ Ä¼ Ã·ÕÍÓ Á·Ç·-
ÄÜ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ.
¤´ÌÑÁÁ¹ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ, ÌÆÂ »¶Â¸»ÓÊÊ´ ¸´ ¿Á¹½ÁÏÉ
3. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 24x − 32 = 4 − x − 6;
8(3x − 4) = 4 − (x + 6). 24x − 32 = −x − 2;
24x + x = −2 + 32;
25x = 30;
x = 30 25; x = 1,2.
ºÀ¶½: 1,2.
4. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¦·ÃÄÅ½ÒÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ
5x − 1 4 x + 3 ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ä· 6:
− = 2 x. 5x − 1 4x + 3
3 6 6
− 6
= 6
2 x.
3 6
ÉÇÒÃ·¼Ã:
2(5x − 1) − (4x + 3) = 12x.
§ÔÏÒÃ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
10x − 2 − 4x − 3 = 12x;
10x − 4x − 12x = 2 + 3;
5
− 6x = 5; x = − .
6
5
ºÀ¶½: .
6

152 ¤´»¸»¹¿ 3
1. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÃÒÂÁÊ Ü ÈÁ·¾¼: «ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ

·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ Á·Ç·Ä, Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÃ».
2. ¤¼Á·ÉÅÇ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ Ã·¼ ·»¾Ä ÁÅÇ·ÄÓ. ¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ
ºÔÉ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Æ·ÃÄÅ½ÒÂ Ä· 3, · ÆÅÉÒÃ »· ·¸¼»¾¹ÕÌ
Î·ÈÉ·Á »·»·Â 5, ·ÉÇÒÃ·Â ÄÅ¹·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼. ÃÅ½Ä·
¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ, ÁÅÂÓÁ Á·Ç·ÄÜ Ã·¼ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼?
3.4. ¦Ç·¹¼ÇÍ¼, Í ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÁ −3 ÁÅÇ·Ä¼Ã

ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:
·) 3x = 1; ¸) 2x 7 = 13;
¹) 1 x = 1; º) 5( x 2) + 1 = 4x.
3
3.5. ¦·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÂÁ 10 Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÁÅÇ·-
Ä¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:
·) 0, 02x = 0, 002; ¸) 8, 9x + 8, 9 = 98, 9;
¹) x = 50; º) x 9x = 90.
5
3.6. ¶Á ¾ ÂÁ·Ü 5; 2,1; −8; 1 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÁÅÇ·Ä¼Ã
3
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 5x + 57 = 4x 15 ?
3.7. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¹ÒºÂÖ»Ê ax = b, ÁÅÇ·Ä¼Ã
ÖÁÅº· ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÁ: ·) 4; ¸) −1; ¹) 0; º) 2 .
7
3.8. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÂÄ¼À-
ÄÒÃ. ÂÖ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ä·¾·¹Í¼ a b:
·) 2x = 7; ¸) 8 x2 = 1; ¹) x = 9,1;
º) 0,2x = 3; ») x = 8; ¼) 5x3 = 1;
3
½) 0 x = 12; ¾) 3x = 0; ) 0x = 0.
3.9. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÂÄ¼ÀÄÒÌ
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ, »ÂÖ ÖÁÌ ÂÁ a b ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·:
·) ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÃ; ¸) Ê¾·¼ÃÄ· ·»¹·ÇÅÉÄÒÃ.
3.10. Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ:
·) 3x 4 = 0 3x = 4;

¸) 5x = 35 x = 7;
¹) 0,1x = 9 x = 0, 9 ?
3.11. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ, Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÕ x − 2 = 3 − 2x:
·) 2 x = 2x 3; ¸) 5( x 2) = 5(3 2x );
x2 3 2x
¹) = ; º) x 2x = 3 2.
4 4
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÖÏÎÔ »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ,
Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÌ »·»¾¼Ä·ÃÊ.
3.12. §·ÏÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 5x = 45; ¸) 24x = 8; ¹) x = 2, 8;
º) 4x = 1; ») 7 x = 1 ; ¼) 0,5x = 9;
8
½) 2 x = 8 ; 1
¾) 0, 6 x = ; ) 8 x = 0;
7 9 3
Á) x
= 5; Â) 3,5x = 2 1 ; Ã) 1,6 x = − 0,64.
7 3
3.13. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, Á·Ç·ÄÖÃ
ÖÁÅº· ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÂÕ¸ÒÖ ÂÁ.
3.14. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ, ÖÁÖ Ä¼ Ã·ÕÍÓ Á·Ç·ÄÜ:
·) 8x = 0; ¸) 0x = −2; ¹) −3x = 1;
º) 0 x = 1 ; ») 0x = 0; ¼) 0,2x = 0.
3
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÖÏÎÔ »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ, ÖÁÖ Ä¼ Ã·ÕÍÓ Á·Ç·ÄÜ.
3.15. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 7 x 21 = 0; ¸) 10 x + 36 = 0;
¹) 8 x = 0; º) 15 3x = 0;
») 9x 1 = 17; ¼) 3x + 22 = 19;
½) 7 2x = 8; ¾) 12 0,3x = 9.
3.16. ¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·-
¾Ê 8 − 0,1x ÇÅÜÄ·: ·) −1; ¸) 0; ¹) 8?

154 ¤´»¸»¹¿ 3
3.17. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:

·) 6 x 11 = 4x 7; ¸) 7 x = 4 + 4x;
¹) 0,7 x + 1 = 0, 4x 5; º) 6 x 10,3 = 2x 0,3.
3.18. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ÇÅÜ-
ÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:
·) 1, 8 x 5 0, 6 x + 1; ¸) 0,5x 3 0, 8 1, 4x.
3.19. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·-
ÇÒÉÃ:
·) 3x − (x − 14) = 5; ¸) 18 (6 x + 5) = 4 7 x;
¹) (7 x 3) (3x + 4) = 6;
º) (4x + 15) (15 3x ) = 120 x.
3.20. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼ÄÄ·À, ÆÇÒ ÖÁÃ:
·) ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü 5 1 x 1 x + 1
3 4 2
ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ; ¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 0,6x − 13 Ä· 21 Ã¼Ä-
Ï·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 3 x + 8.
5
3.21. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 4x + 5 = 6 + 5( x 3);
¸) 19x (3x 4) = 4(5x 1);
¹) 2( x 1) 4 = 6 ( x + 2);
º) 3( x 2) 5( x + 1) = 8 x;
») 4( x + 1) = 15x 7 (2x + 5);
¼) 5x + 8 + 2(6 x ) = 1 3(2x 3);
½) 3 2x 1 2 x + 1 = 4x.

3 2
3.22. Ä·À»¾Í¼ ÁÅÇ·ÄÓ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:
·) 4(0,25x 6) = 8 (0,125x + 3) + x;
¸) 0,5(6 x 0, 8) = 1 3x + 4,2 .

6
3.23. Ä·À»¾Í¼ (Á·Â ºÔÉ· Ã·ºÎÒÃ·) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
¾Ã¼ÄÄ·À, ÆÇÒ ÖÁÃ:
·) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »¹ÊÌÎÂ¼Ä· 10y + 18 Ê »¹· Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ·¼
¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »¹ÊÌÎÂ¼Ä· 5y + 1;

¸) ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¹ÒÇ·¾·Ü 0,7(2x − 3) 1,3(6 − 5x) ÇÅÜ-

Ä· 1,95.
3.24. ¦·ÃÄÅ½Í¼ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ä· ·»¾Ä
ÉÅÀ ½· ÂÁ Ç·ÏÒÍ¼ ÖºÅ:
·) 1 (2x + 1) 1 (2 3x ) = x;
3 2
¸) (2x 1) 3 ( x + 6) = 1 1 .
2
3 4 2
3.25. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
x+3 x3
·) x = 3; ¸) 2 x = 1;
4 2 5 2
x4 x +1 2x + 1 3x 5
¹) = 3; º) 2 x = ;
3 2 3 6 4
1 2x x+3 2 4x
») = ;
3 4 5
3 + 4x 2x 3 1 5x
¼) +6 = .
2 2 7
3.26. ¦·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÂÕ¸Ò ÂÁ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÁÅÇ·-
3y 3 6 y 14
Ä¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 1 = .
4 8
5 + 3x 5x + 2
3.27. ¦·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ =
4 12
x1
= Ä¼ Ã·¼ Á·Ç·ÄÜ.
3
3.28. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼ÄÄ·À, ÆÇÒ ÖÁÃ:
m4 2m 41
·) ÈÊÃ· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÇ·¾·Ü ÇÅÜÄ· 9;
5 9
6n + 7
¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê Ä· 3 ¸ÅÂÓÏ·¼ ¾· ¾Ä·-
7
5n 3
ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê .
8
ÆÇ·¹·À Î·ÈÉÁ·Ì ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ç·ÏÒÍ¼ ÖºÅ:
·) (3 x )( x + 3) = x (1 x );
¸) ( x 3)( x + 4) = x ( x + 1) 12;
¹) 8 ( x 1)( x + 2) = (2 x )( x + 1).

156 ¤´»¸»¹¿ 3
3.30. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼ÄÄ·À, ÆÇÒ ÖÁÃ ÈÊÃ·

¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÇ·¾·Ü (6 − x)(x + 2) x(x − 3) ÇÅÜÄ· 12.
3.31. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ËÅÇÃÊÂÒ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ
Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·ÈÍ Ç·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) (8 x 3)(2x + 1) = (4x 1)2 ;
¸) ( x + 4)2 x ( x + 1) = 2;
¹) (2x + 3)2 4(1 x )2 = 1;
º) 6 x ( x + 3)2 = 4x ( x + 2)2 5.
3.32. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ËÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ-
½·ÄÄÖ Ç·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 16 x2 (4x 1)(4x + 1) + 2x = 7;
¸) (2x 5)2 (2x 3)(2x + 3) = 0;
¹) (3x + 2)2 + (4x 1)(4x + 1) = (5x 1)2 ;
º) (3x 1)2 8 ( x + 1)2 = ( x + 2)( x 2).
3.33. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
( x + 1)2 ( x 1)2 x2 1
+ = 1.
6 12 4
3.34*. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ a ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
ax − 1 = 2x:
·) Ä¼ Ã·¼ Á·Ç·ÄÜ; ¸) Ã·¼ ·»¾ÄÒ ÁÅÇ·ÄÓ.
3.35*. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ a ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ
5x − 1 = 2a 2 3x + 2 = a + 5 Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ.
3.36. ¦Ç·¹¼ÇÍ¼, Í ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÁ 8 ÁÅÇ·Ä¼Ã ÊÇ·Ü-

Ä¼ÄÄÖ:
·) 8 x = 64; ¸) 0,125
x 1 = 0;
¹) 7 x 13 = x + 35; º) 8 ( x 4) + 3 = 8 x.
3.37. Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ:
·) 8x + 2 = 5 8x = 3; ¸) 1,3x = −4 13x = −0,4;

¹) 2x + 4 = −3x + 6 2x + 3x = 6 − 4;
º) 15x = −55 3x = −11?
3.38. §·ÏÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 6 x = 18; ¸) 15x = 5; ¹) x = 3, 4;
º) 6 x = 2 ; ») 3x = 0; ¼) 1,2x = 24;
7
½) 1 2 x = 2 1 ; ¾) x = 2; ) 0,1x = 2 .
3 3 9 15
3.39. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·» ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ,
ÖÁÅ¼ Ä¼ Ã·¼ Á·Ç·ÄÜ.
3.40. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ·»¾ÄÒ ÁÅÇ·ÄÓ:
·) 0x = 0; ¸) −x = 4; ¹) 0x = 1;
º) 5x = 1 ; ») 0x = −9; ¼) 1 x = 0.
3 7
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÖÏÎÔ »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ·»¾ÄÒ ÁÅÇ·ÄÓ.
3.41. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 5x + 50 = 0; ¸) 13 2x = 0;
¹) 7 x 2 = 10; º) 32 5x = 6.
3.42. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 5x 9 = 2x 6; ¸) x + 6 = 14 + 3x;
¹) 7 x 9,7 = 3x 1,7; º) 1,3x 4 = 2, 6 x + 9.
3.43. ¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ÇÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä »¹ÊÌÎÂ¼Ä·Ü 1,7 − 0,3x 1,7x + 2?
3.44. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 15 (6 x 3) = 5 7 x; ¸) 10 2x = x (2 4x ).
3.45. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À:
·) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 17x − 2 Ä· 9 Ã¼ÄÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ ¹ÒÇ·¾Ê 18x + 5; ¸) ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÇ·¾·Ü
2
x 4 1 x 3 ÇÅÜÄ· 1.
3 2

158 ¤´»¸»¹¿ 3
3.46. Ä·À»¾Í¼ ÁÅÇ·ÄÓ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:

·) 3x 2 = 2( x + 1) 4;
¸) 10 x − (2x − 4) = 4(3x − 2);
¹) 3( x + 1) 9 = 6 ( x + 2);
º) 5( x 1) 3( x + 2) = 5x;
») 5( x 3) = 14 2(7 2x );
¼) 4x + 6 3( x + 1) = 5 2( x 3).
3.47. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 16 (0,25x 1) = 5(0, 8 x 3,2);
¸) 0, 8 (0,5x + 1,5) = 2 (1, 4x + 8, 4).
7
3.48. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ¾Ä·-
ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 5y − 6 Ê ÉÇÒ Ç·¾Ò Ã¼ÄÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
¹ÒÇ·¾Ê 8y + 3.
3.49. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
x2 x2 x 1
·) x = 2; ¸) = 3;
6 2 5 3
3x x +1 2x + 3 x +2 1x
¹) = 5x ; º) = .
3 2 4 2 3 4
3.50. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À ¾Ä·-
x + 17
ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê Ä· 2 Ã¼ÄÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·-
3x 7 5
¾Ê .
4
ÆÇ·¹·À Î·ÈÉÁ·Ì ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ç·ÏÒÍ¼ ÖºÅ:
·) (2 x )( x + 2) = x (3 x );
¸) x ( x 2) 8 = ( x + 2)( x 4);
¹) 2( x + 3)( x 2) 7 = (2x + 1)( x 3);
º) 13x (6 x 1) 6 x (13x 9) = 13 24x.
3.52. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼ÄÄ·À, ÆÇÒ ÖÁÃ
ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹ÒÇ·¾·Ü (1 2m )(1 3m )
m (6m 1) ÇÅÜÄ· −1.

3.53. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÀÍ¼ ËÅÇÃÊÂÒ Á¹·»Ç·É· ÈÊÃÒ

Á¹·»Ç·É· ÇÅ¾Ä·ÈÍ Ç·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) (4x 5)( x + 3) = (2x 3)2 ;
¸) ( x 5)2 x ( x + 2) = 1;
¹) (2x + 5)2 4(1 + x )2 = 3;
º) 6 x + ( x 3)2 = 4x + ( x 2)2 5.
½·ÄÄÖ Ç·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 4x2 (2x + 3)(2x 3) 5x = 14;
¸) (4x 3)(4x + 3) (4x 1)2 = 3x;
¹) (3x 1)2 + (4x + 2)2 = (5x 1)(5x + 1);
º) (2x + 1)2 3( x 5)2 = (3 + x )( x 3).
3.55*. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ a ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼ ax + 3 = x + 3 Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Á·Ç·ÄÜ.
3.56*. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ a ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ
2x + 1 = a + 5 3x − 7 = 2a − 2 Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ.
3.57. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) 85,75 0,7; ¸) 33,6 1,5.
3.58. ¤· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·-
ÈÍ ·»¾Ä·Î·ÄÒ ÆÊÄÁÉÒ A, B, C, D
E (ÇÒÈ. 10). ¤·¾·¹Í¼ ÆÊÄÁÉÒ, ·¸-
ÈÍÒÈ· ÖÁÌ ÇÅÜÄ· −2.
3.59. ÒÂÎÒÍ¼:
5 31 2,4 2
2 52 4,8.
3.60. ·ÆÏÒÍ¼ ÉÇÒÃ· ÇÅ¾ÄÒÃ
ÈÆÅÈ·¸·Ã Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ Æ·-
Á·¾ÎÒÁ·Ã, ¸ÅÂÓÏÒÃ ¾· 1, ÂÁ:
·) 345; ¸) 318. §ÒÈ. 10

160 ¤´»¸»¹¿ 3
3.61. ª ¼Â·ÇÊÈ Á·ÂÖ 9,35 ÃÂÄ ½ÒÌ·ÇÅÜ. ·Ç·»-

ÈÁÅ¼ Ä·È¼ÂÓÄÍÉ¹· ÈÁÂ·»·¼ 78 % ÊÈÌ ½ÒÌ·ÇÅÜ, ¾ Ì
18 % — »¾¼Í »· 16 º·»ÅÜ. ¡ÅÂÓÁ »¾ÖÍ¼À »· 16 º·»ÅÜ
ÈÖÇÅ» º·Ç·»½·Ä?
3.62. ¦Å¼¾» Æ·¹Ä¼Ä ÆÇ·¼Ì·ÍÓ 1800 ÁÃ ¾· 24 º.
Á·¾·Â·ÈÖ, ÏÉÅ 52 % ÏÂÖÌÊ Ä Æ¼Ç··»ÅÂ¼Ü ¾· 12 º.
Ä·À»¾Í¼, ¾ ÖÁÅÀ ÈÁÅÇ·ÈÍÕ ÖÃÊ ÉÇÔ¸· ÇÊÌ·ÍÍ· »·Â¼À,
Á·¸ ÆÇÒ¸ÒÍÓ Ê ÆÊÄÁÉ ÆÇÒ¾Ä·ÎÔÄÄÖ Æ· Ç·ÈÁÂ·»¾¼.
3.63. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä Ä· ÃÄÅ½ÄÁ
2
3a + 3a − b − ab.
3.64. ª ÁÄ¾¼ 150 ÈÉ·ÇÅÄ·Á. ª ÆÖÉÄÍÊ ÈÖÃÁÂ·È-
ÄÁ ÆÇ·ÎÒÉ·Ü b ÈÉ·ÇÅÄ·Á, Ê ÈÊ¸ÅÉÊ — Ä· 30 ÈÉ·ÇÅÄ·Á
Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Ê ÆÖÉÄÍÊ. ¡ÅÂÓÁ ÈÉ·ÇÅÄ·Á ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ
ÆÇ·ÎÒÉ·ÍÓ ÈÖÃÁÂ·ÈÄÁÊ?
3.65. Ò¾¼ÂÓÄÒ º¼Ä¼Ç·É·Ç Ã·ÇÁ ÈÆ·½Ò¹·¼ 8 Â
Æ·Â¹· ¾· 15 º, · Ã·ÇÁ — 4 Â ¾· 7 º. ¼Ä¼Ç·É·Ç
ÖÁÅÀ Ã·ÇÁ ¸ÅÂÓÏ ¹Òº·»Ä· ¹Ò¸Ç·ÍÓ, Á·Â ÜÈ¼ ·ÈÉ·É-
ÄÖ Ì Ì·Ç·ÁÉ·ÇÒÈÉÒÁ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ?
3.66. £·È· ·ÉÃ·ÈË¼ÇÒ ÖÃÂ ÆÇÒ¸Â¾Ä· ÇÅÜÄ·
5,15
1015 É. ¡ÈÂ·ÇÅ» ÈÁÂ·»·¼ Á·ÂÖ 20 % Ã·ÈÒ ·ÉÃ·-
ÈË¼ÇÒ. ¡ÅÂÓÁ ÉÅÄ ÁÈÂ·ÇÅ»Ê Ü ·ÉÃ·ÈË¼ÇÒ ÖÃÂ?
§ 16. ¤´ÌÑÁÁ¹ ÆÑ¾ÅÆ´¶ÏÉ »´¸´Ë

ÃÄÏ ¸´Ã´ÀÂ»¹ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
3.67. Ä·À»¾Í¼ ÂÁ, Á·Â: ·) Ê 4 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏÒ
ÂÁ ÇÅÜÄÒ 48; ¸) Ê 2 Ç·¾Ò Ã¼ÄÏÒ ÂÁ ÇÅÜÄÒ 10;
¹) Ä· 15 ¸ÅÂÓÏÒ ÂÁ ÇÅÜÄÒ 59; º) Ä· 12 Ã¼ÄÏÒ
ÂÁ ÇÅÜÄÒ 34.
3.68. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) 5x ( x 20) = 8; ¸) x x = 1.
4 5
3.69. Ä·À»¾Í¼ 25 % ·» 0,32.

§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. ª Ã·ÉÁÊ ¸ÒÂÅ Ä¼Á·ÂÓÁ Ã¼É-

Ç·Ü Á·¸¼ÂÖ. ¦·ÈÂÖ É·ºÅ ÖÁ ·» Ã·ÉÁ· ·»ÇÔ¾·Â 6 Ã
Á·¸¼ÂÖ, Ê Ã ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ Ü ÉÇÒ Ç·¾Ò Ã¼ÄÏ Á·¸¼ÂÖ,
ÎÒÃ ¸ÒÂÅ. ¡ÅÂÓÁ Ã¼ÉÇ·Ü Á·¸¼ÂÖ ¸ÒÂÅ Ü Ã·ÉÁÊ?
ÒÁ·Ä·¼Ã ·Ä·Â¾ ÊÃÅ¹Ò ¾·»·ÎÒ ÇÔÏÒÃ Ö¼ ÆÇÒ
»·Æ·ÃÅ¾¼ ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
1. ÒÈ¹¼ÉÂÃ, ·¸ ÖÁÌ ¹¼Â- 1. ª ¾·»·ÎÒ º·¹ÅÇÁ· »¾¼ ·¸
ÎÒÄÖÌ »¾¼ º·¹ÅÇÁ· Ü ¾·- ÁÅÂÓÁ·ÈÍ Ã¼ÉÇ·Ü Á·¸¼ÂÖ.
»·ÎÒ. 2. »ÇÔ¾·Â 6 Ã Á·¸¼ÂÖ, ¾·ÈÉ·-
2. ÒÈ¹¼ÉÂÃ, ÖÁÖ ¾Ä·ÎÔÄ- ÂÅÈÖ Ü 3 Ç·¾Ò Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ ¸ÒÂÅ.
Ä ¹¼ÂÎÒÄÓ ¾·Â¼½Ä·ÈÍ 3. ¤¼¹Ö»ÅÃ· ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ã¼É-
Æ·Ã½ Ã ¹Ö»ÅÃÒÖ. Ç·Ü Á·¸¼ÂÖ, ÖÁ·Ö ¸ÒÂ· Æ¼Ç-
3. ÒÈ¹¼ÉÂÃ, ¾Ä·ÎÔÄÄ ÖÁÌ Ï·Æ·Î·ÉÁÅ¹· Ü Ã·ÉÁÊ ÖÁ·Ö
¹¼ÂÎÒÄÓ Ä¼¹Ö»ÅÃÒÖ.
¾·ÈÉ·Â·ÈÖ.
4. ¸·¾Ä·ÎÒÃ ·»ÄÊ Ä¼¹Ö-
4. ¤ÖÌ·À x Ã Á·¸¼ÂÖ ¾·ÈÉ·ÂÅ-
»ÅÃÊÕ ¹¼ÂÎÒÄÕ ÆÇ·¾ Ë
ÈÖ, É·»Ò (3x) Ã Á·¸¼ÂÖ ¸ÒÂÅ
(Â¼ÆÏ Ã¼ÄÏÊÕ), · ·ÈÉ·ÉÄÖ
¹ÒÇ·¾Ã ÆÇ·¾ Ë ¾·Â¼½Ä·- Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹·, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
ÈÍ Æ·Ã½ ¹¼ÂÎÒÄÖÃ. (3x − x) Ã Á·¸¼ÂÖ ·»ÇÔ¾·Â ·»
5. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾·Â¼½- Ã·ÉÁ·.
Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ¹Ö»ÅÃÒÃ Ä¼¹Ö- 5. ¦·ÁÅÂÓÁ ·»ÇÔ¾·Â 6 Ã Á·¸¼-
»ÅÃÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ¹¼ÂÎÒÄÓ, ÂÖ, ÉÅ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ 3x x ÇÅÜÄ·
ÈÁÂ·»¾Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼. Ï·ÈÍ. ÉÇÒÃ·¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 3x − x = 6.
¸Ê»¾¼ Ã·ÉÔÃ·ÉÒÎÄ·À Ã·- 6. §ÔÏÒÃ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÂÄ¼À-
»ÔÂÂÕ ÆÇ·ÍÔÈÊ, ·ÆÈ·Ä·º· Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
¹· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ. 3x − x = 6, 2x = 6, x = 3.
6. §ÔÏÒÃ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·Ü- Ä·ÀÏÂ, ÏÉÅ x = 3 Ã Á·¸¼ÂÖ
Ä¼ÄÄ¼ ¾·ÆÏ·Ã ·»Á·¾ Ê ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, 3
3 =
·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍ ¾ Æ·ÉÇ·¸·¹·Ä- = 9 (Ã) Á·¸¼ÂÖ ¸ÒÂÅ Ü Ã·ÉÁÊ.
Ä¼Ã ¾·»·ÎÒ. ºÀ¶½: 9 Ã.
¿Ó Ä´ÌÑÁÁÓ »´¸´Ë ÃÄÏ ¸´Ã´ÀÂ»¹ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ

ÀÂºÁ´ ¶Ï¾´Á´ÊÐ Á´ÅÆÇÃÁÇÒ Ã´Å¿Ó¸ÂÙÁ´ÅÊÐ
¸»¹ÓÁÁÓÙ:
ÒÈ¹¼ÉÂÍÓ, ·¸ ÖÁÌ ¹¼ÂÎÒÄÖÌ ¾·Â¼½Ä·ÈÍÖÌ
Æ·Ã½ Ã »¾¼ º·¹ÅÇÁ· Ü ¾·»·ÎÒ.

162 ¤´»¸»¹¿ 3
ÒÈ¹¼ÉÂÍÓ, ÖÁÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹¼ÂÎÒÄÓ ¾·Â¼½-

Ä·ÈÍ Æ·Ã½ Ã ¹Ö»ÅÃÒÖ.
ÒÈ¹¼ÉÂÍÓ, ÖÁÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹¼ÂÎÒÄÓ ¾·Â¼½Ä·-
ÈÍ Ä¼¹Ö»ÅÃÒÖ.
¸·¾Ä·ÎÒÍÓ ·»ÄÅ Ä¼¹Ö»ÅÃ·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇ·¾ Ë,
· ·ÈÉ·ÉÄÖ ¹ÒÇ·¾ÍÓ ÆÇ·¾ Ë, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾·Â¼½-
Ä·ÈÍ Æ·Ã½ ¹¼ÂÎÒÄÖÃ.
¨ÁÂ·ÈÍ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾·Â¼½Ä·-
ÈÍ Æ·Ã½ ¹Ö»ÅÃÒÃ Ä¼¹Ö»ÅÃÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ¹¼-
ÂÎÒÄÓ.
Ä·ÀÈÍ Ä¼¹Ö»ÅÃ·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹¼ÂÎÒÄ x, Ç·-
ÏÒÜÏÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼. ·ÆÈ·ÍÓ ·»Á·¾ Ê ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍ ¾
Æ·ÉÇ·¸·¹·ÄÄ¼Ã ¾·»·ÎÒ.
ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ ¾·»·ÎÒ ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ
ÃÅ½Ä· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÍÓ ÇÅ¾ÄÒÖ Ã·»ÔÂ ÜÃÅ¹Ò ¾·»·-
ÎÒ. ¤·ÆÇÒÁÂ·», É·¸ÂÍÒ, ÇÒÈÊÄÁ, ÈÌ¼ÃÒ.
¤´ÌÑÁÁ¹ ÃÄ´¾ÆÏËÁÏÉ »´¸´Ë

ÃÄÏ ¸´Ã´ÀÂ»¹ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
´¸´Ë´ 1. · 5 º »· Ä·ÈÉÊÆÂ¼ÄÄÖ ¤Å¹·º· ºÅ»· Ä·

ÂÍÒ ¸ÒÂÅ Ü 5 Ç·¾ÅÜ Ã¼ÄÏ Í·Í·Á, ÎÒÃ Ê ÈÁÇÒÄÍÒ.
ª Ä·ÈÉÊÆÄÒÖ Æ·Üº·»¾ÄÒ ÂÁ· ¸ÒÂ· ÜÆÇÒºÅ½·Ä·
ÖÏÎÔ 15 Í·ÍÁ·Ã, Í·Í·Á Ä· ÂÍÒ ÈÉ·Â· Ä· 2 Ã¼ÄÏ,
ÎÒÃ Ê ÈÁÇÒÄÍÒ. ¡ÅÂÓÁ Í·Í·Á ¸ÒÂÅ Ä· ÂÍÒ ¾· 5 º
»· Ä·ÈÉÊÆÂ¼ÄÄÖ ¤Å¹·º· ºÅ»·?
¦¶ÎÓÃÃ»: ª ¾·»·ÎÒ º·¹ÅÇÁ· »¾¼ ·¸ ÁÅÂÓÁ·ÈÍ
Í·Í·Á »ÂÖ ÜÆÇÒºÅ½¹·ÄÄÖ ÂÁ.
Ö»ÅÃ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÕ Í·Í·Á
Ä· ÂÍÒ Ü ÈÁÇÒÄÍÒ, ÖÏÎÔ ¹Ö»ÅÃ·, ÁÅÂÓÁ Í·Í·Á
Æ·¹¼ÈÂ Ä· ÂÁÊ ¾· Æ·Üº·»¾ÄÒ.
¤¼¹Ö»ÅÃ·, ÁÅÂÓÁ Í·Í·Á ¸ÒÂÅ Ä· ÂÍÒ Ü
ÈÁÇÒÄÍÒ.

£Å½Ä· ÈÁÂ·ÈÍ É·¸ÂÍÊ, ÖÁ·Ö Ã·»ÔÂÕ¼ ÜÃÅ¹Ê

¾·»·ÎÒ.
ª Ä·ÈÉÊÆ-
¡ÅÂÓÁ·ÈÍÓ · 5 º »· ¦Ç·¾
ÄÒÖ Æ·Ü-
Í·Í·Á ¤Å¹·º· ºÅ»· Æ·Üº·»¾ÄÒ
º·»¾ÄÒ
Ä· ÂÍÒ ª 5 Ç·¾ÅÜ ¤· 2 Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ
Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ +15 Ê ÈÁÇÒÄÍÒ
Ê ÈÁÇÒÄÍÒ
Ê ÈÁÇÒÄÍÒ ª 5 Ç·¾ÅÜ ¤· 2 ¸ÅÂÓÏ,
¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ −15 ÎÒÃ Ä· ÂÍÒ
Ä· ÂÍÒ
¸·¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ x ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Í·Í·Á Ä· ÂÍÒ ¾·

5 º »· ¤Å¹·º· ºÅ»·, É·»Ò Ü ºÔÉÒ Î·È Ê ÈÁÇÒÄÍÒ ¸ÒÂÅ
(5x) Í·Í·Á. ª Ä·ÈÉÊÆÄÒÖ Æ·Üº·»¾ÄÒ Ä· ÂÍÒ ÈÉ·Â·
(x + 15) Í·Í·Á, · Ü ÈÁÇÒÄÍÒ (5x − 15) Í·Í·Á.
¦· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ (x + 15) Ä· 2 Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ
(5x − 15). Ä·ÎÒÍÓ, (5x − 15) − (x + 15) = 2.
§ÔÏÒÃ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼: 5x − 15 − x − 15 = 2;
4x = 32; x = 8.
· 5 º »· Ä·ÈÉÊÆÂ¼ÄÄÖ ¤Å¹·º· ºÅ»· Ä· ÂÍÒ
¸ÒÂÅ 8 Í·Í·Á.
ºÀ¶½: 8 Í·Í·Á.
´¸´Ë´ 2. ¦Ç·ÍÖºÂ·ÈÍÓ Ï·ÏÒ Æ·Ã½ º·Ç·»·-
Ã ÇÅÜÄ· 18 ÁÃ. ºÅÇ·»· Ü ºÅÇ·» ¹Ò¼Ì·Ü
¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ. ª ÉÅÀ ½· Î·È Ä·ÈÊÈÉÇ·Î ÖÃÊ ¾ ºÅÇ·-
»· Ê ºÅÇ·» ¹ÒÀÏ·Ü Æ¼Ï·ÌÅ». Ì ÈÊÈÉÇÔÎ· ·»¸Ò-
Â·ÈÖ ÆÇ·¾ 36 ÃÄ Æ·ÈÂÖ Æ·Î·ÉÁÊ ÇÊÌÊ. Ä·À»¾Í¼ ÈÁÅ-
Ç·ÈÍ Æ¼Ï·ÌÅ»· ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· ÆÇÒ ÜÃÅ¹¼, ÏÉÅ Æ¼-
Ï·ÌÅ» Ä· ÏÂÖÌ Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã ¾·ÉÇ·ÍÜ Î·È, Ê
5 Ç·¾ÅÜ ¸ÅÂÓÏÒ, ÎÒÃ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ.
¦¶ÎÓÃÃ»: ª ¾·»·ÎÒ º·¹ÅÇÁ· »¾¼ ·¸ ÆÇ·ÍÔÈ¼
ÇÊÌÊ.

164 ¤´»¸»¹¿ 3
¨ÁÂ·»¾Ã É·¸ÂÍÊ »ÂÖ ·ÆÈ·ÄÄÖ ¹Ö»ÅÃÒÌ

Ä¼¹Ö»ÅÃÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹¼ÂÎÒÄÓ.
¨ÁÅÇ·ÈÍÓ,
¦Ç·ÍÔÈ »Â¼ºÂ·ÈÍÓ,
ÁÃ ®·È, º
ÇÊÌÊ º ÁÃ
Æ¼Ï·ÌÅ»·
¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· 3
v1 + v2 36 ÃÄ = º 18
Ä·ÈÊÈÉÇ·Î ·»¾Ä
5
·»Ä·ÃÊ
v1 Ê 5 Ç·¾ÅÜ t1 Ê 5 Ç·¾ÅÜ
Æ¼Ï·ÌÅ»· Ã¼ÄÏ·Ö, ¸ÅÂÓÏÒ, 18
ÎÒÃ v2 ÎÒÃ t2
¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· v2 t2 18
¦·ÁÅÂÓÁ ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ·»¾Ä ÉÅÀ ½· ÏÂÖÌ

Æ¼Ï·ÌÅ» ÆÇÅÀ»¾¼ ¾· Î·È, Ê 5 Ç·¾ÅÜ ¸ÅÂÓÏÒ, ÎÒÃ
¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ, ÉÅ ÖºÅ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Ê 5 Ç·¾ÅÜ Ã¼ÄÏ·Ö,
ÎÒÃ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ·.
¸·¾Ä·ÎÒÃ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»· ÆÇ·¾ x ÁÃ º
,
É·»Ò ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· — (5x) ÁÃ
º . ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ
Ì ¾¸Â½ÔÄÄÖ ÇÅÜÄ· (5x + x) ÁÃ
º
, · ÆÇÅÀ»¾¼ÄÒ ÏÂÖÌ
¾· 3 º ÇÅÜÄÒ (5x + x )
3 ÁÃ.
5 5
¦· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ ÏÂÖÌ, ÆÇÅÀ»¾¼ÄÒ ¹¼Â·ÈÆ¼-
»ÒÈÉ·Ã Æ¼Ï·ÌÅ»·Ã Ç·¾·Ã, ÇÅÜÄÒ 18 ÁÃ, Æ·ÁÅÂÓÁ
ÆÇ·ÍÖºÂ·ÈÍÓ Ï·ÏÒ Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã ÇÅÜÄ· 18 ÁÃ.
¨ÁÂ·»¾Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ (5x + x )
3 = 18. §ÔÏÒÃ ÖºÅ:
5
6x = 30, x = 5. Ä·ÎÒÍÓ, ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»· ÇÅÜÄ·
5 ÁÃ
º
.
¨ÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· 5
5 = 25 ( ÁÃ
º
).
ºÀ¶½: 5 ÁÃ
º
, 25 ÁÃ
º
.

´¸´Ë´ 3*. ¹· Ã·ÂÖÇÒ, ÆÇ·ÍÊÕÎÒ Ç·¾·Ã ·»Ä·-

Î·ÈÅ¹·, Æ·Ë·Ç¸·¹·Â ÈÍÖÄÊ ÆÂÅÏÎ·À 200 Ã2 ¾· 10 º.
Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ¾· ·»¾Ä ÉÅÀ ½· Î·È Æ¼ÇÏÒ Ã·ÂÖÇ
Ë·Ç¸Ê¼ ÆÂÅÏÎÊ, Ä· 50 % ¸ÅÂÓÏÊÕ, ÎÒÃ »ÇÊº. ·
ÖÁ Î·È ºÔÉÊ ÈÍÖÄÊ Æ·Ë·Ç¸·¹·Ü ¸Ò Æ¼ÇÏÒ Ã·ÂÖÇ,
ÆÇ·ÍÊÕÎÒ ·ÈÅ¸Ä·?
¦¶ÎÓÃÃ»: ª ¾·»·ÎÒ º·¹ÅÇÁ· »¾¼ ·¸ ÆÇ·ÍÔÈ¼
ÆÇ·ÍÒ.
¨ÁÂ·»¾Ã É·¸ÂÍÊ »ÂÖ ·ÆÈ·ÄÄÖ ¹Ö»ÅÃÒÌ
Ä¼¹Ö»ÅÃÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹¼ÂÎÒÄÓ.
2
¦Ç·ÍÔÈ ÆÇ·ÍÒ ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ, Ã ®·È, º ÒÄÁ, Ã2
º
»¹ÊÌ Ã·ÂÖÇÅÜ v1 + v2 10 200
v1 Ê 1,5 Ç·¾·
Æ¼ÇÏ·º· Ã·ÂÖÇ· t1 — ? 200
¸ÅÂÓÏ·Ö, ÎÒÃ v2
»ÇÊºÅº· Ã·ÂÖÇ· v2 t2 — ? 200
¦·ÁÅÂÓÁ ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ¾· ·»¾Ä ÉÅÀ ½· Î·È

Æ¼ÇÏÒ Ã·ÂÖÇ Ë·Ç¸Ê¼ ÆÂÅÏÎÊ, Ä· 50 % ¸ÅÂÓÏÊÕ,
ÎÒÃ »ÇÊº, ÉÅ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÖºÅ ÆÇ·ÍÒ Ü 1,5 Ç·¾· ¸ÅÂÓÏ·Ö
¾· ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÆÇ·ÍÒ »ÇÊºÅº· Ã·ÂÖÇ·.
¸·¾Ä·ÎÒÃ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÆÇ·ÍÒ »ÇÊºÅº· Ã·ÂÖÇ·
2 2
ÆÇ·¾ x Ãº , É·»Ò ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÆÇ·ÍÒ Æ¼ÇÏ·º· — (1,5x) Ãº ,
2
ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Ì ÈÊÃ¼ÈÄ·À ÆÇ·ÍÒ — (1,5x + x) Ãº , · ¹ÒÁ·-
Ä·Ä·Ö ÆÇ·Í· ¾· 10 º ÇÅÜÄ· 10
(1,5x + x) Ã2.
¨ÁÂ·»¾Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 10(1,5x + x) = 200. §ÔÏÒÃ
ÖºÅ: 2,5x = 20, x = 8. Ä·ÎÒÍÓ, ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÆÇ·ÍÒ
2
»ÇÊºÅº· Ã·ÂÖÇ· ÇÅÜÄ· 8 Ãº .
2
¨ÁÅÇ·ÈÍÓ ÆÇ·ÍÒ Æ¼ÇÏ·º· Ã·ÂÖÇ· 1,5
8 = 12 Ãº .
ªÈÕ ÈÍÖÄÊ Ä Æ·Ë·Ç¸·¹·Ü ¸Ò ¾· 200 12 = 16 2 (º).
3
ºÀ¶½: 16 2 º.
3

166 ¤´»¸»¹¿ 3
1. ¸ ÖÁÌ ¹¼ÂÎÒÄÖÌ ÃÅ½· ÈÍ º·¹ÅÇÁ· Ü ¾·»·ÎÒ?

2. ¡·Â ·»¾Ä ÂÁ Ê n Ç·¾ÅÜ ¸ÅÂÓÏÒ ¾· »ÇÊº, ÉÅ ÖÁ ÈÁÂ·ÈÍ
Ã·ÉÔÃ·ÉÒÎÄÊÕ Ã·»ÔÂÓ ºÔÉ·À ¾·Â¼½Ä·ÈÍ?
3. ¡·Â ·»¾Ä ÂÁ Ä· b ¸ÅÂÓÏÒ ¾· »ÇÊº, ÉÅ ÖÁ ÈÁÂ·ÈÍ
Ã·ÉÔÃ·ÉÒÎÄÊÕ Ã·»ÔÂÓ ºÔÉ·À ¾·Â¼½Ä·ÈÍ?
¨ÁÂ·»¾Í¼ Ã·ÉÔÃ·ÉÒÎÄÊÕ Ã·»ÔÂÓ »ÂÖ Ç·ÏÔÄÄÖ

¾·»·ÎÒ ¾Ä·À»¾Í¼ ·»Á·¾ Ê ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍ ¾ Æ·ÉÇ·-
¸·¹·ÄÄ¼Ã ¾·»·ÎÒ.
3.70. »¾Ä ¾ ÂÁ·Ü Ä· 8 Ã¼ÄÏÒ ¾· »ÇÊº, Ì ÈÊÃ·
ÇÅÜÄ· 100. Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÒÖ ÂÁ.
3.71. »¾Ä ¾ ÂÁ·Ü ¸ÅÂÓÏÒ ¾· »ÇÊº Ü 3 Ç·¾Ò, Ì
ÈÊÃ· ÇÅÜÄ· 20. Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÒÖ ÂÁ.
3.72. ª Æ¼ÇÏÒÃ ¹·ºÅÄ¼ Ã¼ÉÇÅ Æ·È·½ÒÇ·Ü Ê
3 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ Ê »ÇÊºÃ. ¡·Â ¾ Æ¼ÇÏ·º· ¹·ºÅÄ·
¹ÒÀÏÂ 30 Î·Â·¹¼Á, · Ü »ÇÊº ¾·ÀÏÂ 10 Î·Â·¹¼Á, ÉÅ
Ü ·¸Å»¹ÊÌ ¹·ºÅÄ·Ì Æ·È·½ÒÇ·Ü ÈÉ·Â· Æ·ÇÅÜÄÊ. ¡ÅÂÓÁ
Æ·È·½ÒÇ·Ü ¸ÒÂÅ Ü ÁÅ½ÄÒÃ ¹·ºÅÄ¼ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹·?
3.73. ª »¹ÊÌ È¹ÇÄ·Ì ÈÁÂ·»¾¼Ä· ¾¼ÇÄ¼. ª »ÇÊºÃ
¾¼ÇÄÖ Ü 3 Ç·¾Ò Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Ê Æ¼ÇÏÒÃ. ¦·ÈÂÖ É·ºÅ ÖÁ ¾
Æ¼ÇÏ·º· È¹ÇÄ· Ü¾ÖÂ 20 É ¾¸Å½½·, · Ü »ÇÊº »·»·Â 20 É,
·Á·¾·Â·ÈÖ, ÏÉÅ Ã·È· ¾¸Å½½· Ü »ÇÊºÃ È¹ÇÄ¼ ÇÅÜÄ·
5
Ã·ÈÈÒ ¾¼ÇÄÖ, ÏÉÅ ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ Ü Æ¼ÇÏÒÃ. ¡ÅÂÓÁ
7
ÉÅÄ ¾¼ÇÄÖ ¸ÒÂÅ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹· Ü »ÇÊºÃ È¹ÇÄ¼?
3.74. ¤· Æ¼ÇÏÒÃ ÈÁÂ·»¾¼ ¸ÒÂÅ 230 ¸ÂÖÏ·Ä·Á ¾ Ë·Ç-
¸·À, · Ä· »ÇÊºÃ — 321 É·Á·Ö ½ ¸ÂÖÏ·ÄÁ·. Æ¼ÇÏ·º·
ÈÁÂ·»· ·»ÆÊÈÁ·Â ÏÉÅ»¾¼ÄÓ Æ· 30 ¸ÂÖÏ·Ä·Á Ë·Ç¸Ò,
· ¾ »ÇÊºÅº· — Æ· 39 ¸ÂÖÏ·Ä·Á. ¦Ç·¾ ÁÅÂÓÁ »¾Ä Ä·
»ÇÊºÃ ÈÁÂ·»¾¼ ¸Ê»¾¼ Ü Æ·ÜÉ·Ç· Ç·¾· ¸ÅÂÓÏ ¸ÂÖÏ·Ä·Á
Ë·Ç¸Ò, ÎÒÃ Ä· Æ¼ÇÏÒÃ?
3.75. ¡ÅÂÓÁ ÁÂ·ºÇ·Ã·Ü Ã·ÁÊÂ·ÉÊÇÒ ¾»·Ü 7
ÁÂ·È, Á·Â 7 ¾»·Ü Ä· 25 Áº Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ 7 , 7 —
Ê 2 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ 7 , · ÜÈ¼ Ç·¾·Ã ÉÇÒ ÈÃÒÖ
ÁÂ·ÈÒ ¾»·Â 327 Áº Ã·ÁÊÂ·ÉÊÇÒ?

3.76. ª Ë¼ÇÃ¼ÇÈÁ·À º·ÈÆ·»·ÇÍÒ È·¸Ç·Â ÜÇ·»½·À

Æ¼ÇÍÊ, Á·¸·ÎÁÅÜ ¸·ÁÂ·½·Ä·Ü — ÊÈÖºÅ 425 Áº ·º·-
ÇÅ»ÄÄÒ. Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ ÁÂ·ºÇ·Ã·Ü ¸·ÁÂ·½·Ä·Ü
È·¸Ç·Â, Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ Ì È·¸Ç·Ä· Ä· 65 Áº ¸ÅÂÓÏ,
ÎÒÃ Æ¼ÇÍÊ, Ü 3 Ç·¾Ò Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Á·¸·ÎÁÅÜ.
3.77. ¨ÉÊ»ÔÄÉ ¹ÒÇ·ÏÒÜ ÆÇ·ÎÒÉ·ÍÓ ÁÄºÊ, Ê ÖÁÅÀ
190 ÈÉ·ÇÅÄ·Á, ¾· ÉÇÒ »Ä. ª ÆÖÉÄÍÊ Ä ÆÇ·ÎÒÉ·Ü Ê
1,2 Ç·¾· ÈÉ·ÇÅÄ·Á Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Ê ÈÊ¸ÅÉÊ, · Ü ÈÊ¸ÅÉÊ Ä·
20 ÈÉ·ÇÅÄ·Á Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Ê ÄÖ»¾¼ÂÕ. ¡ÅÂÓÁ ÈÉ·ÇÅÄ·Á
ÈÉÊ»ÔÄÉ ÆÇ·ÎÒÉ·Ü Ê ÈÊ¸ÅÉÊ?
3.78. ©ÊÇÒÈÉ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÏÂÖÌ ·» ÆÊÄÁÉ· »·
ÆÊÄÁÉ· ¾· 5 º. ¡·Â ¸ ÖºÅ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¸ÒÂ· Ä· 1 ÁÃ º
¸ÅÂÓÏ·Ö, ÉÅ Ä ÆÇ·ÀÏÅÜ ¸Ò ºÔÉÒ ÏÂÖÌ ¾· 4 º. Ä·À-
»¾Í¼ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÉÊÇÒÈÉ·.
3.79. ¢Ò½ÄÁ Ã¼ÇÁ·¹·Ü Æ¼Ç··»ÅÂ¼ÍÓ ÏÂÖÌ ¾· 2 º,
·Â¼ Æ·¹ÖÂÎÒÜ Ä·Ã¼Î·ÄÊÕ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Ä· 3 ÁÃ º
¾·ÉÇ·-
2
ÍÜ Ä· ºÔÉÒ ÏÂÖÌ 1 º. Ä·À»¾Í¼ »·Ü½ÒÄÕ ÏÂÖÌÊ.
3
3.80. ·Ü½ÒÄÖ ÏÂÖÌÊ, Æ¼Ç··»ÅÂ¼Ä·º· ¹¼Â·ÈÆ¼-
»ÒÈÉ·Ã ¾· 2 º, Ä· 4 ÁÃ Ã¼ÄÏ·Ö ¾· »·Ü½ÒÄÕ ÏÂÖÌÊ,
ÆÇÅÀ»¾¼Ä·º· Æ¼Ï·ÌÅ»·Ã ¾· 6 º. Ä·À»¾Í¼ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ
¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ·, Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ÖÄ· Ä· 10 ÁÃ
º
¸ÅÂÓ-
Ï·Ö ¾· ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»·.
3.81. ¹· ¸Ç·ÉÒ ¼»ÊÍÓ Ä· ¹¼Â·ÈÆ¼»·Ì ¾ ·»ÄÅÂÓ-
Á·¹·À ÈÁÅÇ·ÈÍÕ. ¡·Â ÈÉ·ÇÔÀÏÒ ¸Ç·É Æ·¹ÖÂÎÒÍÓ
ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Ä· 4 ÁÃ
º
, · Ã·ÂÅ»ÏÒ — Æ·Ã¼ÄÏÒÍÓ Ä· 2 ÁÃ
º
,
ÉÅ ÈÉ·ÇÔÀÏÒ ¸Ç·É ¾· 3 º ÆÇ·¼»¾¼ Ä· 6 ÁÃ ¸ÅÂÓÏ,
ÎÒÃ Ã·ÂÅ»ÏÒ ¾· 4 º. ÖÁÅÀ ÈÁÅÇ·ÈÍÕ ¼»ÊÍÓ ¸Ç·ÉÒ?
3.82. Ä·À»¾Í¼ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ºÇÊ¾·¹Á·, Á·Â ¾· 2 º Ä
ÆÇ·Ö¾»½·¼ Ä· 20 ÁÃ ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ ·ÜÉÅ¸ÊÈ ¾· 1 º, · ÈÁÅ-
Ç·ÈÍÓ ·ÜÉÅ¸ÊÈ· Ü 1,5 Ç·¾· ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ºÇÊ¾·¹Á·.
3.83. ¤· ÏÂÖÌ Æ·Ã½ »¹ÊÃ· ÈÂ·Ã Æ¼Ï·ÌÅ»
¾·ÉÇ·ÍÜ Ä· 5 º ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ. ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ

168 ¤´»¸»¹¿ 3
¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· 12 ÁÃ
º
, ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»· ÈÁÂ·»·¼
25 % ÈÁÅÇ·ÈÍ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ·. Ä·À»¾Í¼ »·Ü½ÒÄÕ
ÏÂÖÌÊ Æ·Ã½ ÈÂ·Ã.
3.84. ÆÊÄÁÉ· A Ü ÆÊÄÁÉ B, ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÖÁ-
Ã ÇÅÜÄ· 10 ÁÃ, È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 6 ÁÃ
º
¹ÒÀÏ·Ü Æ¼Ï·ÌÅ»,
· ÆÇ·¾ Æ·Üº·»¾ÄÒ ¾ ÆÊÄÁÉ· A Ü ÆÊÄÁÉ B Æ· ÉÅÀ ½·
»·ÇÅ¾¼ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 18 ÁÃ
º
¹Ò¼Ì·Ü ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ.
¡ÅÂÓÁ ÁÂ·Ã¼ÉÇ·Ü ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ ÈÍ Æ¼Ï·ÌÅ»Ê »·
ÆÊÄÁÉ· Æ·ÈÂÖ É·ºÅ, ÖÁ ÖºÅ »·ºÄ·Ü ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ?
3.85. · 6 º Æ· ÍÖÎÔÄÄ Ç·Á Á·É·Ç ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ É·Á
½ ÏÂÖÌ, ÖÁ ¾· 9 º — ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ. Ä·À»¾Í¼
ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á, Á·Â ÜÂ·ÈÄ·Ö ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Á·É·Ç·
ÇÅÜÄ· 15 ÁÃ
º
.
3.86. · 6 º Æ· ¹Å¾¼ÇÒ 3 º ÊÄ¾ Æ· ÍÖÎÔÄÄ Ç·Á
Í¼ÆÂ·ÌÅ» ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ 153 ÁÃ. Ä·À»¾Í¼ ÜÂ·ÈÄÊÕ
ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Í¼ÆÂ·ÌÅ»·, Á·Â ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á 3 ÁÃ
º
.
3.87. »Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ »¾¹ÕÃ· ¸·¾·Ã ÆÇÒ ÈÆ·-
»·ÇÅ½ÄÒÃ ¹¼ÉÇÒ ¹¼ÇÉ·ÂÉ Æ¼Ç··»ÅÂÓ¹·¼ ¾· 45 ÃÄ,
· ÆÇÒ ÈÊÈÉÇÔÎÄÒÃ — ¾· 1 º. Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÊ
·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ, Á·Â ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼ÉÇÊ 10 ÁÃ º
.
3.88. ¼ÆÂ·ÌÅ» ÆÇ·ÀÏÅÜ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÆÊÄÁ-
É·Ã Æ· ÍÖÎÔÄÄ Ç·Á ¾· 4 º 30 ÃÄ, · Ä·¾·» — ¾·
6 º 18 ÃÄ. Ä·À»¾Í¼ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÆÊÄÁÉ·Ã
, Á·Â ÜÂ·ÈÄ·Ö ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Í¼ÆÂ·ÌÅ»· ÇÅÜÄ· 14,4 ÁÃ .
º
3.89. ·Á·¾ Ä· ÈÉ·ÄÁ ¾·¹Å» ¹ÒÁ·Ä·Ü ¾· 18 »¾Ä
¾·Ã¼ÈÉ ¾·ÆÂ·Ä·¹·ÄÒÌ 20, Æ·ÁÅÂÓÁ ¹ÒÆÊÈÁ·Ü ÏÉÅ-
»¾¼ÄÓ Æ· 2 ÈÉ·ÄÁ ¾¹ÒÏ ÆÂ·Ä·. ¡ÅÂÓÁ ÈÉ·ÄÁÅÜ
¹ÒÆÊÈÍÜ ¾·¹Å»?

3.90. ¤· ¹ÒÇ·¸ ·»ÄÅÀ »ÔÉ·Â Ã·ÀÈÉ·Ç ¾·ÉÇ·Î¹·¼

Ü Æ·ÜÉ·Ç· Ç·¾· Ã¼ÄÏ Î·ÈÊ, ÎÒÃ ÆÇ·ÁÉÒÁ·ÄÉ. ¡ÅÂÓ-
Á »ÔÉ·Â¼À Ã·ÀÈÉ·Ç ¹ÒÇ·¸ÍÓ ¾· 4 º, Á·Â ¾· ºÔÉÒ Î·È
ÆÇ·ÁÉÒÁ·ÄÉ ¹ÒÇ·¸ÍÓ Ä· 12 »ÔÉ·Â¼À Ã¼ÄÏ?
3.91. · 5 º Ç·¸ÅÉÒ ·»¾Ä ¾ ·Æ¼Ç·É·Ç·Ü ÁÅÂ-ÍÔÄÉÇ·
¾Ç·¸Ü Ä· 20 ¾¹·ÄÁÅÜ ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ »ÇÊº, Æ·ÁÅÂÓÁ Ç·-
¸Ü Ä· 20 % ¾¹·ÄÁÅÜ Ê º·»¾ÄÊ ¸ÅÂÓÏ. ¡ÅÂÓÁ ¾¹·Ä-
ÁÅÜ ¸ÒÂÅ ¾ÇÅ¸Â¼Ä· ¾· ·»ÄÊ º·»¾ÄÊ Ç·¸ÅÉÒ »¹ÊÃ·
·Æ¼Ç·É·Ç·Ã ÁÅÂ-ÍÔÄÉÇ·?
3.92. ª ÁÄ¾¼ ÉÇÒ Ç·¾»¾¼ÂÒ. ¡ÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÈÉ·ÇÅÄ·Á
»ÇÊºÅº· Ç·¾»¾¼Â· ÁÄº ÈÁÂ·»·¼ 36 % ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ÈÉ·-
ÇÅÄ·Á Æ¼ÇÏ·º· Ç·¾»¾¼Â·, · ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÈÉ·ÇÅÄ·Á ÉÇÔ-
ÍÖº· Ç·¾»¾¼Â· ÈÁÂ·»·¼ 2 ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ÈÉ·ÇÅÄ·Á »ÇÊºÅ-
3
º· Ç·¾»¾¼Â·. ¡ÅÂÓÁ ÈÉ·ÇÅÄ·Á ¾·ÀÃ·¼ »ÇÊº Ç·¾»¾¼Â,
Á·Â Ü ÁÄ¾¼ 480 ÈÉ·ÇÅÄ·Á?
3.93. ÊÎ·ÄÓ ÁÊÆÂÖ¼ ÁÅ½ÄÒ Ã¼ÈÖÍ ÈÏÒÉ·Á ·ÂÅ-
¹·Á. ¦·ÈÂÖ É·ºÅ ÖÁ ÁÅÏÉ ÈÏÒÉÁ· ¹ÒÇ·È Ä· 15 %, ·
·ÂÅÜÁ· — Ä· 5 %, ÈÊÃ·ÇÄÒ ÁÅÏÉ Æ·ÁÊÆÁ ¹ÒÇ·È Ä·
13 %. Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ Á·ÏÉ·¹·Ü ÈÏÒÉ·Á, Á·Â ·ÂÅ-
¹·Á Á·ÏÉ·¹·Ü 60 Á.
3.94. ·Ä»Â¹·À È¼ÉÍÒ Ä·Â¼½·ÍÓ ·º·ÇÅ»ÄÄÄÒ Ã·-
º·¾Ä Á·Ä»ÒÉ·ÇÈÁ·Ö. ¨ÊÃ¼ÈÄ·Ö ¹ÒÇÊÎÁ· ·º·ÇÅ»ÄÄ-
Ä·º· Ã·º·¾Ä· Á·Ä»ÒÉ·ÇÈÁ·À ÈÁÂ·»·¼ 500 Ç. Ê »¾¼ÄÓ.
¦·ÈÂÖ Æ·ÏÒÇÔÄÄÖ º·Ä»Â¹ÒÌ ÆÂÅÏÎ·Ü »¾ÄÄ·Ö ¹Ò-
ÇÊÎÁ· ·º·ÇÅ»ÄÄÄ·º· Ã·º·¾Ä· Æ·¹ÖÂÎÒÂ·ÈÖ Ä· 30 %,
· Á·Ä»ÒÉ·ÇÈÁ·À — Ä· 20 %, Ì ÈÊÃ¼ÈÄ·Ö »¾ÄÄ·Ö
¹ÒÇÊÎÁ· ÈÉ·Â· ÇÅÜÄ· 630 Ç. Ä·À»¾Í¼ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·É-
ÁÅ¹ÊÕ »¾ÄÄÊÕ ¹ÒÇÊÎÁÊ ·º·ÇÅ»ÄÄÄ·º· Ã·º·¾Ä·.
3.95. ¦· ÆÂ·Ä¼ ¸ÇÒº·»· Æ·¹ÄÄ· ¸ÒÂ· È·¸Ç·ÍÓ 240 Í
Ö¸ÂÒÁ·Ü. ¦·ÈÂÖ »¹ÊÌ »¾Ä ÆÇ·ÍÒ ¸ÇÒº·»¾Ç ¾·Ü-
¹·½ÒÜ, ÏÉÅ 80 % È·¸Ç·Ä·º· ÜÇ·»½·Õ Ö¸ÂÒÁ·Ü Ê
2,5 Ç·¾· Ã¼ÄÏ É·ºÅ, ÏÉÅ ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ È·¸Ç·ÍÓ. Ä·À»¾-
Í¼, ¾· ÁÅÂÓÁ »¾Ä ¸ÇÒº·»· ¹ÒÁ·Ä·¼ ÆÂ·Ä.

170 ¤´»¸»¹¿ 3
3.96. »Ä· È· ÈÉ·ÇÅÄ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· Ä· 2 ÈÃ Ã¼Ä-

Ï·Ö ¾· »ÇÊºÊÕ Ü 2 Ç·¾Ò Ã¼ÄÏ·Ö ¾· ÉÇÔÍÕÕ. Ä·À-
»¾Í¼ ÈÉÅÇ·ÄÒ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ·, Á·Â ÖºÅ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ
ÇÅÜÄÒ 22 ÈÃ.
3.97. Ä·À»¾Í¼ ÆÂÅÏÎÊ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ·, ¹¼»·-
ÕÎÒ, ÏÉÅ ÆÇÒ Æ·¹¼ÂÎÔÄÄ ÖºÅ ÏÒÇÒÄ Ä· 5 ÈÃ
·ÉÇÒÃÂ¹·¼ÍÍ· Á¹·»Ç·É, ÆÂÅÏÎ· ÖÁÅº· ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾·
ÆÂÅÏÎÊ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· Ä· 40 ÈÃ2.
3.98. Ä·À»¾Í¼ ÉÇÒ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÖ ÄÖÍÅÉÄÒÖ ÂÁ,
ÈÊÃ· ÖÁÌ ÇÅÜÄ· 81.
3.99. Ä·À»¾Í¼ ÉÇÒ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÖ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ
ÂÁ, ¹¼»·ÕÎÒ, ÏÉÅ Á¹·»Ç·É Ä·ÀÃ¼ÄÏ·º· ¾ Ì Ä· 20
Ã¼ÄÏÒ ¾· ¾»·¸ÒÉ·Á »¹ÊÌ ÄÏÒÌ ÂÁ·Ü.
3.100. »·¸ÒÉ·Á »¹ÊÌ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÌ ÍÔÂÒÌ ÂÁ·Ü
Ä· 38 Ã¼ÄÏÒ ¾· ¾»·¸ÒÉ·Á Ä·ÈÉÊÆÄÒÌ »¹ÊÌ Æ·ÈÂÖ-
»ÅÜÄÒÌ ÍÔÂÒÌ ÂÁ·Ü. Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÒÖ ÂÁ.
3.101. ÃÅ½Ä· Ç·¾ÃÖÄÖÍÓ 1 Ç. Ä· Ã·Ä¼ÉÒ Æ·
5 Á. 2 Á. É·Á, Á·¸ ÊÈÖºÅ ¸ÒÂÅ:
·) 32 Ã·Ä¼ÉÒ; ¸) 27 Ã·Ä¼É?
3.102*. ¦¼ÇÏ·Ö ÉÇÊ¸· Ä·Æ·ÜÄÖ¼ ¸·È¼ÀÄ ¾· 50 %
É·ºÅ Î·ÈÊ, ¾· ÖÁ »ÇÊº·Ö ÉÇÊ¸· Ä·Æ·ÜÄÖ¼ 2 ºÔÉ·º· ¸·-
3
È¼ÀÄ·. ÇÊº·Ö ÉÇÊ¸· Ä·Æ·ÜÄÖ¼ ¸·È¼ÀÄ Ä· 5 º »·Ü½ÔÀ,
ÎÒÃ Æ¼ÇÏ·Ö. · ÁÅÂÓÁ º·»¾Ä Ä·Æ·ÜÄÖ¼ ¸·È¼ÀÄ ÁÅ½-
Ä·Ö ÉÇÊ¸·?
3.103*. ¦Ç·ºÇ·ÃÈÉ·, ÖÁ ¾·Ì¹·ÇÔÜ, ¾·ÃÖÄÂ »¹·
ÈÉ·½ÅÇÒ. »Ä·ÃÊ ¾ Ì Ä· ¹ÒÁ·Ä·ÄÄ¼ ÜÈÀ Ç·¸ÅÉÒ
ÉÇÔ¸· Ü 3 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ Î·ÈÊ, ÎÒÃ ÆÇ·ºÇ·ÃÈÉÊ, · »ÇÊ-
ºÅÃÊ — Ê 2 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ. · ÁÅÂÓÁ º·»¾Ä ÆÇ·ºÇ·ÃÈÉ
¹ÒÁ·Ä·Ü ¸Ò ÜÈÕ Ç·¸ÅÉÊ, Á·Â »¹· ÈÉ·½ÅÇÒ, ÆÇ·ÍÊ-
ÕÎÒ Ç·¾·Ã, ¹ÒÁ·Ä·Â Ö¼ ¾· 6 º?
3.104*. ÜÉÅ¸ÊÈ ÆÇ·ÀÏÅÜ 3 ÏÂÖÌÊ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ
4
60 ÁÃ
º , · ÆÅÉÒÃ ¾·ÉÇÒÃ·ÜÈÖ Ä· 2 ÃÄ. ¡·¸ ÆÇÒ¸ÒÍÓ

Ê ÆÊÄÁÉ ÆÇÒ¾Ä·ÎÔÄÄÖ È¹Å¼Î·ÈÅ¹·, Î·ÈÉÁÊ ÏÂÖÌÊ,

ÏÉÅ ¾·ÈÉ·Â·ÈÖ, Ä ÏÅÜ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 70 ÁÃ . Ä·À»¾-
º
Í¼ ÏÂÖÌ, ÆÇÅÀ»¾¼ÄÒ ·ÜÉÅ¸ÊÈ·Ã.
3.105*. ÆÊÄÁÉ· Ü ÆÊÄÁÉ ¹Ò¼Ì·Ü ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ
È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 10 ÁÃ . Ä ÆÇ·¼Ì·Ü 30 ÁÃ, Á·Â ¾ ÆÊÄÁ-
º
É· È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 15 ÁÃ ¹Ò¼Ì·Ü »ÇÊº ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ,
º
ÖÁ ÆÇÒ¸ÒÜ Ê ÆÊÄÁÉ Ä· 20 ÃÄ Æ·¾Ä¼À ¾· Æ¼ÇÏ·º·.
Ä·À»¾Í¼ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÆÊÄÁÉ·Ã A B.
3.106*. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ¾· 1 º Æ¼ÇÏÒ Ã·ÂÖÇ Ë·Ç¸Ê¼
ÆÂÅÏÎÊ, Ä· 10 % Ã¼ÄÏÊÕ, ÎÒÃ »ÇÊº, · ÉÇÔÍ — Ä·
10 % ¸ÅÂÓÏÊÕ, ÎÒÃ »ÇÊº Ã·ÂÖÇ. ªÉÇÅÌ, ÆÇ·ÍÊÕÎÒ
·»Ä·Î·ÈÅ¹·, Ã·ÂÖÇÒ Æ·Ë·Ç¸·¹·Â ÈÍÖÄÊ ÆÂÅÏÎ·À
300 Ã2 ¾· 10 º. · ÁÅÂÓÁ º·»¾Ä Æ·Ë·Ç¸·¹·Ü ¸Ò ºÔÉÊ
ÈÍÖÄÊ »ÇÊº Ã·ÂÖÇ, ÆÇ·ÍÊÕÎÒ ·ÈÅ¸Ä·?
3.107*. »¾Ä ¾ »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ¾·Á·ÄÎ¹·¼ÍÍ· ÄÊÂÃ.
¡·Â ÄÊÂÓ ¾·ÁÇÔÈÂÍÓ, ÉÅ ·ÉÇÒÃ·¼ÍÍ· »ÇÊº ÂÁ.
Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÒÖ ÂÁ, Á·Â Ì ÈÊÃ· ÇÅÜÄ· 363.
3.108*. ¡·Â »· »¹ÊÌ¾Ä·ÎÄ·º· ÂÁÊ »·ÆÈ·ÍÓ ÈÆÇ·-
¹· ¾Â¼¹· Æ· 1, ÉÅ Ä Æ·¹ÖÂÎÒÍÍ· Ü 21 Ç·¾. Ä·À-
»¾Í¼ ºÔÉÒ ÂÁ.
3.109*. ·ÆÈ Ï·ÈÍ¾Ä·ÎÄ·º· ÂÁÊ Æ·ÎÒÄ·¼ÍÍ·
ÂÎ¸·À 2. ¡·Â ÂÎ¸Ê 2 Æ¼Ç·Ä¼ÈÍ ¾ Æ¼ÇÏ·º· Ã¼ÈÍ·
Ä· ·ÆÅÏÄÖ¼, ¾·Ì·¹·ÜÏÒ Æ·Ç·»·Á ·ÈÉ·ÉÄÌ ÆÖÍ ÂÎ-
¸·Ü, ÉÅ ¾ÄÅÜ ·ÉÇÒÃ·ÄÒ ÂÁ ¸Ê»¾¼ ÜÉÇ·Ö ¸ÅÂÓÏÒ ¾·
Æ¼ÇÏÒ. Ä·À»¾Í¼ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹Ò ÂÁ.

¾·»·ÎÒ ¾Ä·À»¾Í¼ ·»Á·¾ Ê ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍ ¾ Æ·ÉÇ·¸·-
¹·ÄÄ¼Ã ¾·»·ÎÒ.
3.110. Ä·À»¾Í¼ »¹· ÂÁ, ·»¾Ä ¾ ÖÁÌ Ä· 6 ¸ÅÂÓ-
ÏÒ ¾· »ÇÊº, Á·Â Ì ÈÊÃ· ÇÅÜÄ· 38.

172 ¤´»¸»¹¿ 3
3.111. Ä·À»¾Í¼ »¹· ÂÁ, ·»¾Ä ¾ ÖÁÌ Ê 4 Ç·¾Ò

Ã¼ÄÏÒ ¾· »ÇÊº, Á·Â Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÇÅÜÄ· 36.
3.112. ¤· Æ¼ÇÏÒÃ ÈÁÂ·»¾¼ ¸ÒÂÅ Ü 2 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ
¹Êº·ÂÕ, ÎÒÃ Ä· »ÇÊºÃ. Æ¼ÇÏ·º· ÈÁÂ·»· ¹Ò¹¼¾Â 75 É
¹Êº·ÂÕ, · Ä· »ÇÊº ÈÁÂ·» ÆÇÒ¹¼¾Â 35 É, Æ·ÈÂÖ Î·ºÅ
Ä· »¹ÊÌ ÈÁÂ·»·Ì ¹Êº·ÂÕ ÈÉ·Â· Æ·ÇÅÜÄÊ. ¡ÅÂÓÁ ÉÅÄ
¹Êº·ÂÕ ¸ÒÂÅ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹· Ä· ÁÅ½ÄÒÃ ÈÁÂ·»¾¼?
3.113. ª Ã·º·¾Ä¼ Á·ÄÍÒÂÖÇÈÁÌ É·¹·Ç·Ü Ä·
¹¼ÇÌÄÖÀ Æ·ÂÍÒ ¾Ä·ÌÅ»¾Â·ÈÖ 100 ÈÏÒÉÁ·Ü, · Ä·
Ä½ÄÖÀ — 75. ¡·Â Ä· Ä½ÄÕÕ Æ·ÂÍÊ Æ·ÁÂ·Â Ä·
25 ÈÏÒÉÁ·Ü Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Ä· ¹¼ÇÌÄÕÕ, Ä· ¹¼ÇÌÄÖÀ Æ·-
ÂÍÒ ÈÉ·Â· Ü 1,5 Ç·¾· ¸ÅÂÓÏ ÈÏÒÉÁ·Ü, ÎÒÃ Ä· Ä½-
ÄÖÀ. ¡ÅÂÓÁ ÈÏÒÉÁ·Ü Æ·ÁÂ·Â Ä· ÁÅ½ÄÊÕ Æ·ÂÍÊ?
3.114. · ÇÊÎÁÊ, ·ÂÅ¹·Á ÍÒÇÁÊÂÓ Æ·ÁÊÆÄÁ ¾·ÆÂ·-
ÍÜ 5 Ç. 30 Á. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ÇÊÎÁ· Ü 4 Ç·¾Ò »·Ç·½ÔÀ-
Ï·Ö ¾· ·ÂÅ¹·Á Ä· 1 Ç. 70 Á. É·ÄÄ¼ÀÏ·Ö ¾· ÍÒÇÁÊÂÓ.
¡ÅÂÓÁ Á·ÏÉ·¹·Ü ·ÂÅ¹·Á?
3.115. ÜÉ·Ã·¸ÂÓ ÆÇ·Ö¾»½·¼ ÏÂÖÌ ¾ ºÅÇ·»·
Ü ºÅÇ·» ¾· 3 º. ¡·Â ¸ Ä ¼Ì·Ü È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ, Ä·
20 ÁÃ Ã¼ÄÏ·À, ÉÅ ¾·ÉÇ·ÍÜ ¸Ò Ä· ºÔÉÒ ½ ÏÂÖÌ 4 º.
º
Ä·À»¾Í¼ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹ÊÕ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ·ÜÉ·Ã·¸ÂÖ.
3.116. »Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã ÍÖºÄÁ ÆÇ·-
ÌÅ»¾ÍÓ ¾· 3 º 15 ÃÄ. ¡·Â ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖºÄÁ· Æ·¹Ö-
ÂÎÒÍÍ· Ä· 15 ÁÃ , ÉÅ ºÔÉÊ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Ä ÆÇÅÀ»¾¼ ¾·
º
2 º 30 ÃÄ. Ä·À»¾Í¼ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã.
3.117. ¹· ÈÆ·ÇÉÈÃ¼ÄÒ ¸ÖºÊÍÓ ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹·À ÈÁÅ-
Ç·ÈÍÕ. ¡·Â Æ¼ÇÏÒ ¾ Ì Æ·Ã¼ÄÏÒÍÓ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Ä·
1 ÁÃ , · »ÇÊº Æ·¹ÖÂÎÒÍÓ Ä· 1 ÁÃ , ÉÅ Æ¼ÇÏÒ ÈÆ·ÇÉ-
º º
ÈÃ¼Ä ¾· 2 º ÆÇ·¸Ö½ÒÍÓ Ä· 7 ÁÃ ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ »ÇÊº ¾·
1 º. ÖÁÅÀ ÈÁÅÇ·ÈÍÕ ¸ÖºÊÍÓ ÈÆ·ÇÉÈÃ¼ÄÒ?

3.118. ¯ÂÖÌ ·» Æ·ÈÂÁ· »· ºÅÇ·»· ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ

ÆÇ·¼Ì·Ü ¾· 2 º, · Æ¼Ï·ÌÅ» ÆÇ·ÀÏÅÜ ¾· Î·È, Ê 1,5 Ç·-
¾· ¸ÅÂÓÏÒ. ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· Ä· 6 ÁÃ ¸ÅÂÓ-
º
Ï·Ö ¾· ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»·. Ä·À»¾Í¼ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼-
Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· »·Ü½ÒÄÕ ÏÂÖÌÊ ·» Æ·ÈÂÁ· »· ºÅÇ·»·.
3.119. ¼ÆÂ·ÌÅ» ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ¾· 18 º ÈÊÆÇ·ÍÓ
ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á É·Á ½ ÏÂÖÌ, ÖÁ ¾· 12 º Æ· ÍÖÎÔÄÄ.
Ä·À»¾Í¼ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á, Á·Â ÜÂ·ÈÄ·Ö ÈÁÅ-
Ç·ÈÍÓ Í¼ÆÂ·ÌÅ»· ÇÅÜÄ· 15 ÁÃ .
º
3.120. · 7 º ÆÇÒ ÇÊÌÊ Ü¹¼ÇÌ ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ
Ç·Á 2 º Æ· ¹Å¾¼ÇÒ Á·É·Ç ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ 103 ÁÃ. Ä·À-
»¾Í¼ ÜÂ·ÈÄÊÕ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Á·É·Ç·, Á·Â ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄ-
ÄÖ Ç·Á ÇÅÜÄ· 2 ÁÃ .
º
3.121. ¦ÇÒ ÈÆ·»·ÇÅ½ÄÒÃ ¹¼ÉÇÒ ¾· 2 º 45 ÃÄ È·-
Ã·ÂÉ ÆÇ·ÂÖÍÍÓ É·ÁÊÕ ½ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ, ÖÁÊÕ Ü ¾¹·-
ÇÅÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁÊ ¾· 3 º ÆÇÒ ÜÃÅ¹¼, ÏÉÅ Ä ÈÁÅÇ·ÈÍÓ,
Ä Ä·ÆÇ·Ã·Á ¹¼ÉÇÊ Ä¼ ÃÖÄÖÕÍÍ·. Ä·À»¾Í¼ ·»Â¼º-
Â·ÈÍÓ, ÖÁÊÕ ÆÇ·ÂÖÍÍÓ È·Ã·ÂÉ ÉÊ»Ò Ä·¾·», Á·Â
ÜÂ·ÈÄ·Ö ÈÁÅÇ·ÈÍÓ È·Ã·ÂÉ· ÇÅÜÄ· 805 ÁÃ .
º
3.122. ¾¹¼ ¸ÇÒº·»Ò Á¹¼ÉÁ·¹Å»·Ü ¹ÒÈ·»½¹·Â Ä·
ÁÂÊÃ¸·Ì ºÅÇ·»· Á¹¼ÉÁ. »Ä· ¸ÇÒº·»· ÆÇ·Í·¹·Â· Ü
Æ·ÜÉ·Ç· Ç·¾· ÌÊÉÎÔÀ »ÇÊºÅÀ, É·ÃÊ »· Á·ÄÍ· ÆÇ·ÍÅÜ-
Ä·º· »ÄÖ ¹ÒÈ·»¾Â· Ä· 200 Á¹¼É·Á ¸ÅÂÓÏ. ¡ÅÂÓÁ
Á¹¼É·Á ¹ÒÈ·»¾Â »¾¹¼ ¸ÇÒº·»Ò ¾· ºÔÉÒ »¾¼ÄÓ?
3.123. ¹· ÁÊÇ’¼ÇÒ ¾· »¾¼ÄÓ »·ÈÉ·¹Â 340 ÇÔÁÂ·Ã-
ÄÒÌ ¸ÊÁÂ¼É·Ü. ¦¼ÇÏÒ ÁÊÇ’¼Ç »·ÈÉ·¹Ü Ä· 30 % ¸ÊÁ-
Â¼É·Ü Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ »ÇÊº. ¡ÅÂÓÁ ¸ÊÁÂ¼É·Ü »·ÈÉ·¹Ü
Æ¼ÇÏÒ ÁÊÇ’¼Ç?
3.124. ª ÉÇÅÌ ÈÁÇÒÄÖÌ ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ· 32 Áº È·»·-
¹ÄÒ. £·È· È·»·¹ÄÒ Ü »ÇÊºÅÀ ÈÁÇÒÄ ÈÁÂ·»·¼ 35 %
Ã·ÈÒ È·»·¹ÄÒ, ÏÉÅ ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ· Ü Æ¼ÇÏ·À ÈÁÇÒÄ,

174 ¤´»¸»¹¿ 3
· Ã·È· È·»·¹ÄÒ Ü ÉÇÔÍÖÀ ÈÁÇÒÄ ÈÁÂ·»·¼ 5 Ã·ÈÒ

7
È·»·¹ÄÒ, ÏÉÅ ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ· Ü »ÇÊºÅÀ ÈÁÇÒÄ. ¡ÅÂÓÁ
ÁÂ·ºÇ·Ã·Ü È·»·¹ÄÒ Ü »ÇÊºÅÀ ÈÁÇÒÄ?
3.125. ¤· »¹ÊÌ ¾·¹Å»·Ì ÆÇ·Í·¹·Â· 6400 Î·Â·¹¼Á.
¦·ÈÂÖ Æ·ÏÒÇÔÄÄÖ ¹ÒÉ¹ÅÇÎ·ÈÍ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ç·¸ÅÎÒÌ
Ã¼ÈÍ·Ü Ä· Æ¼ÇÏÒÃ ¾·¹Å»¾¼ Æ·¹ÖÂÎÒÂ·ÈÖ Ä· 20 %, ·
Ä· »ÇÊºÃ — Ä· 15 %. ¡ÅÂÓÁ ÆÇ·ÍÅÜÄÒÌ Ã¼ÈÍ·Ü »·-
¸·¹Â·ÈÖ Ä· Æ¼ÇÏÒÃ ¾·¹Å»¾¼, Á·Â Ä· »¹ÊÌ ¾·¹Å»·Ì
ÍÖÆ¼Ç ÆÇ·ÍÊ¼ 7440 Î·Â·¹¼Á?
3.126. »Ä· È· ÈÉ·ÇÅÄ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· Ä· 6 ÈÃ Ã¼Ä-
Ï·Ö ¾· »ÇÊºÊÕ Ä· 9 ÈÃ Ã¼ÄÏ·Ö ¾· ÉÇÔÍÕÕ. Ä·À-
»¾Í¼ ÈÉÅÇ·ÄÒ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ·, Á·Â ÖºÅ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ
ÇÅÜÄÒ 33 ÈÃ.
3.127. Ä·À»¾Í¼ ÆÂÅÏÎÊ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ·, Á·Â
ÆÇÒ Æ·ÃÖÄÏÔÄÄ ÖºÅ »·Ü½ÒÄ Ä· 4 ÈÃ ·ÉÇÒÃÂ¹·¼Í-
Í· Á¹·»Ç·É, ÆÂÅÏÎ· ÖÁÅº· Ã¼ÄÏ·Ö ¾· ÆÂÅÏÎÊ ÆÇ·-
Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· Ä· 12 ÈÃ2.
3.128. ª ÖÁÌ »¹ÊÌ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÌ ÍÔÂÒÌ ÂÁ·Ü
ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ Ì Á¹·»Ç·É·Ü ÇÅÜÄ· 49?
3.129. Ä·À»¾Í¼ ÉÇÒ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÖ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ
ÂÁ, Á·Â ¾»·¸ÒÉ·Á »¹ÊÌ Ã¼ÄÏÒÌ ÂÁ·Ü Ã¼ÄÏÒ ¾·
¾»·¸ÒÉ·Á »¹ÊÌ ¸ÅÂÓÏÒÌ Ä· 14.
3.130. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

·) 6 4 ( 2); ¸) 5 3
3;
77 43
¹) 3 1 5,125; º) 5 2 1 .
7
8 7
3.131. ¤· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ ·»¾Ä·ÎÍ¼
ÆÊÄÁÉÒ A(4; 2), B(4; 6), C(4; 4) D(8; 2). Ä·À»¾Í¼
Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ·ºÊÂÓÄ·º· ÆÊÄÁÉ· ·»ÇÔ¾Á·Ü CD.
614
412
3.132. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê .
312
812

3.133. ¤· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÇ·-

ÃÅÀ ·»¾Ä·Î·ÄÒ ÂÁ a (ÇÒÈ. 11).
§·¾ÃÖÈÍÍ¼ Ü Æ·Ç·»ÁÊ Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄÖ §ÒÈ. 11
ÂÁ a; 1 a2.
a
3.134. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä 1 x2 + 2xy y2 Ä·
ÃÄÅ½ÄÁ.
3.135. Ä·À»¾Í¼ ÈÊÃÊ ÜÈÌ »¾¼ÂÓÄÁ·Ü ÂÁÊ 24.
§ 17. ¾´¶ÏÓ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ

3.136. ¤· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÇ·ÃÅÀ ·»¾Ä·Î·ÄÒ
ÆÊÄÁÉÒ D, F, K, M, N, P (ÇÒÈ. 12). ¤·¾·¹Í¼:
§ÒÈ. 12
·) ÆÊÄÁÉÒ, Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÖÁÌ ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÖ;

¸) ÆÊÄÁÉ, Á··Ç»ÒÄ·É· ÖÁÅº· ÇÅÜÄ· 1,4;
¹) ÆÊÄÁÉ, ÖÁ ·»Æ·¹Ö»·¼ ÂÁÊ 2 1 ;
3
º) ÆÊÄÁÉ, Á··Ç»ÒÄ·É· ÖÁÅº· Ã¼ÄÏ·Ö ¾· ÄÊÂÓ, ·Â¼
¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· −1.
3.137. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· »¹· ÂÁ, Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒÖ
Æ·Ã½ ÂÁ·Ã:
·) 10 12; ¸) −3 −2.
ÄÊ½ÔÚÊÊÂ Ì½ÊÜÓÓÜ «¾ËÈÙÕ»

«ÉÂÊÕ» ÁÈÜ ÈÇ½
ªÃÅ¹Ò ÇÅ¾ÄÒÌ ¾·»·Î Î·ÈÉ· ÜÉÇÒÃÂ¹·ÕÍÓ ¾·-
Â¼½Ä·ÈÍ Æ·Ã½ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ¹¼ÂÎÒÄÓ, ¹ÒÇ·½·ÄÒÖ
ÉÔÇÃÄ·Ã «¸ÅÂÓÏ» ·¸Å «Ã¼ÄÏ». ¡·Â ºÔÉÒÖ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä (ÂÁ) ·»¾Ä·ÎÒÍÓ Ä· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÇ·ÃÅÀ, ÉÅ
ÃÅ½Ä· ¾·Ü¹·½ÒÍÓ, ÏÉÅ ¸ÅÂÓÏÒ ÂÁ Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ

176 ¤´»¸»¹¿ 3
ÆÇ·¹¼À ¾· Ã¼ÄÏÒ, º. ¾Ä.

ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ¸ÅÂÓÏ·º·
Ã¼ÄÏ·º· ÂÁ·Ü ÈÍÓ »·-
§ÒÈ. 13
»·ÉÄÒ ÂÁ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÂÁ 5 ¸ÅÂÓÏÒ ¾· ÂÁ 2. ¦ÊÄÁÉ B(5)
Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ ÆÇ·¹¼À ¾· ÆÊÄÁÉ A(2) (ÇÒÈ. 13). §Å¾-
Ä·ÈÍÓ 5 − 2 = 3 — »·»·ÉÄÒ ÂÁ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¾ a µÂ¿ÐÌÏ »´ ¿¾ b, Á·Â ÇÅ¾-
Ä·ÈÍÓ (a − b) — »·»·ÉÄÒ ÂÁ.
¾ a À¹ÁÌÏ »´ ¿¾ b, Á·Â ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ (a − b) —
·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ.
Ä·Á «*» ÎÒÉ·¼ÍÍ· «µÂ¿ÐÌ». Ä·Á «+» ÎÒÉ·¼ÍÍ·

«À¹ÁÌ».
a * b, Á·Â (a − b) — »·»·ÉÄÒ ÂÁ;

Á·Â (a − b) — »·»·ÉÄÒ ÂÁ, ÉÅ a * b
a + b, Á·Â (a − b) — ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ;

Á·Â (a − b) — ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ, ÉÅ a + b
¿Ó ¿ÒµÏÉ ¸´¸»¹ÁÏÉ ¿¾´Ù a b À´·ËÏÀ´

ÆÂ¿Ð¾ ´¸Á´ » ÅÇ´¸ÁÂÅÁ: a = b; a * b; a + b.
¡·Â ¹ÒÇ·¾Ò ¾ÂÊÎ·ÄÒ ¾Ä·Á·Ã «*» ·¸Å «+», ÉÅ É·Á
¾·ÆÈ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÅÆÄÂ·´½ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÒ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»,
8 + 11; 1 * 1 ; 5 + 0; x * y — ÈÉÇÅºÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ.
8 9
Ä·Á «,» ÎÒÉ·¼ÍÍ· «µÂ¿ÐÌ ´µÂ ÄÂÙÁ´», Í «Á¹
À¹ÁÌ», · ¾Ä·Á «-» ÎÒÉ·¼ÍÍ· «À¹ÁÌ ´µÂ ÄÂÙÁ´», Í
«Á¹ µÂ¿ÐÌ».
¡·Â ¹ÒÇ·¾Ò ¾ÂÊÎ·ÄÒ ¾Ä·Á·Ã «,» ·¸Å «-», ÉÅ
É·Á ¾·ÆÈ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÁÓÅÆÄÂ·´½ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÒ. ¤·-
ÆÇÒÁÂ·», 3 - 10; 2,01 , 2,0013; −7 - 0; m , n —
ÄÖÈÉÇÅºÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ.

·»·ÉÄÒ ÂÁ ¸ÅÂÓÏÒ ¾· ÄÊÂÓ.

a — »·»·ÉÄÒ ÂÁ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, a * 0
»ÃÅÜÄÒ ÂÁ Ã¼ÄÏÒ ¾· ÄÊÂÓ.

a — ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, a + 0
°È½ÎÓ¿½ÎÓ ÊÜÍËÊ½ÎÓÂÆ
1. ´¿ a * b, ÆÂ b + a.
¡·Â a * b,
ÄÀ¶½. §·¾ºÂ¼»¾Ã ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ
ÉÅ b + a
ÂÁ·Ü b a: b − a = −(a − b).
ÒÁ·ÇÒÈÉ·¼Ã ·¾Ä·ÎÔÄÄ Æ·ÄÖÍÍÖÜ «¸ÅÂÓÏ»
«Ã¼ÄÏ». ¦·ÁÅÂÓÁ a * b, ÉÅ (a − b) — »·»·ÉÄÒ ÂÁ.
©·»Ò −(a − b) — ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ. Ä·ÎÒÍÓ, b − a — ·»-
ÃÅÜÄÒ ÂÁ. ¦·ÁÅÂÓÁ b − a — ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ, ÉÅ Æ·
·¾Ä·ÎÔÄÄ b + a.
2. ´¿ ¸´ ´µ¹¸»¶ÒÉ Ë´ÅÆ´¾
ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ ¸´¸´ÊÐ Ó¾-Á¹µÇ¸»Ð ¡·Â a * b,
c — ÂÕ¸Ò ÂÁ,
¿¾, ÆÂ »Á´¾ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ Á¹
ÉÅ a + c * b + c
»À¹ÁÊÊ´, ·. »Á. ¾´¿ a * b, ÆÂ
a + c * b + c.
ÄÀ¶½. §·¾ºÂ¼»¾Ã ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÂÁ·Ü a + c b + c:
(a + c) − (b + c) = a + c − b − c = a − b. ¦·ÁÅÂÓÁ a * b, ÉÅ
a − b — »·»·ÉÄÒ ÂÁ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÂÁ·Ü a + c
b + c ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· »·»·ÉÄÒÃ ÂÁ·Ã, É·»Ò Æ· ·¾Ä·ÎÔÄ-
Ä a + c * b + c.
3. ´¿ ´µ¹¸»¶¹ Ë´ÅÆ¾ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ Ã´ÀÁÂºÏÊÐ
Á´ ¸´¸´ÆÁÏ ¿¾, ÆÂ »Á´¾
ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ Á¹ »À¹ÁÊÊ´, ´ ¡·Â
¾´¿ ´µ¹¸»¶¹ Ë´ÅÆ¾ ÁÓÄÂÙÁ´- a * b, c * 0,
ÅÊ Ã´ÀÁÂºÏÊÐ Á´ ´¸ÀÂÙÁÏ ÉÅ ac * bc

178 ¤´»¸»¹¿ 3
¿¾, ÆÂ »Á´¾ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ »À¹- ¡·Â

ÁÊÊ´ Á´ ÃÄÂÊ¿¹·¿Ï, ·. »Á. ¾´¿ a * b, c + 0,
a * b, c * 0, ÆÂ ac * bc, ´ ¾´¿ ÉÅ ac + bc
a * b, c + 0, ÆÂ ac + bc.
ÄÀ¶½. §·¾ºÂ¼»¾Ã ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÂÁ·Ü ac bc:
ac − bc = c(a − b).
·) ¡·Â c — »·»·ÉÄÒ ÂÁ, ÉÅ ac − bc = c(a − b) —
»·»·ÉÄÒ ÂÁ ÖÁ ¾»·¸ÒÉ·Á »¹ÊÌ »·»·ÉÄÒÌ ÂÁ·Ü.
Ä·ÎÒÍÓ, ac * bc Æ· ·¾Ä·ÎÔÄÄ Æ·ÄÖÍÍÖ «¸ÅÂÓÏ».
¸) ¡·Â c — ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ, ÉÅ ac − bc = c(a − b) — ·»-
ÃÅÜÄÒ ÂÁ ÖÁ ¾»·¸ÒÉ·Á »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅ¾ÄÒÌ ¾Ä·Á·Ü.
Ä·ÎÒÍÓ, ac + bc Æ· ·¾Ä·ÎÔÄÄ Æ·ÄÖÍÍÖ «Ã¼ÄÏ».
4. ´¿ a * b b * c, ÆÂ a * c.
¡·Â
ÄÀ¶½. ¦·ÁÅÂÓÁ a * b b * c, a * b b * c,
ÉÅ a − b b − c — »·»·ÉÄÒÖ ÂÁ. ÉÅ a * c
¨ÊÃ· »¹ÊÌ »·»·ÉÄÒÌ ÂÁ·Ü a − b
b − c ÇÅÜÄ· a − b + b − c = a − c ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· »·»·ÉÄÒÃ
ÂÁ·Ã, º. ¾Ä. a − c — »·»·ÉÄÒ ÂÁ, É·»Ò Æ· ·¾Ä·ÎÔÄÄ
a * c.
5. ´¿ a * b ¿¾ a b — ¸´-
¡·Â a * b
¸´ÆÁÏÓ, ÆÂ 1 + 1 . a * 0, b * 0,
a b
ÄÀ¶½. §·¾ºÂ¼»¾Ã ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ: ÉÅ 1 + 1
a b
1
1 =
ba
. ¢ÎÄÁ ºÔÉ·º· »ÇÅ-
a b ab
¸Ê — ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ, · Ä·¾ÅÜÄÁ — »·»·ÉÄÒ, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ 1 1 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ·»ÃÅÜÄÒÃ ÂÁ·Ã, É·»Ò
a b
1
+ 1.
a b

Ä·Â·ºÎÄ· Ç·¾ºÂ¼»½·ÄÒÃ »ÅÁ·¾·Ã ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À

È· ¾Ä·Á·Ã «*» ÆÇ·¹Å»¾ÖÍÍ· »ÅÁ·¾Ò ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À È·
¾Ä·Á·Ã «+», «,», «-».
®ÇÈ½Á½ÊÊÂ ÉÊËÃ½ÊÊÂ ÊÜÍËÊ½ÎÓÂÆ

1. ¡ÓÄÂÙÁ´ÅÊ ´¸Á´·Â »Á´¾´
ÀÂºÁ´ Ã´Ë¿¹ÁÁ´ Å¾¿´¸¶´ÊÐ, ·. »Á. ¡·Â
¾´¿ a * b c * d, ÆÂ a + c * b + d. a * b c * d,
ÄÀ¶½. §·¾ºÂ¼»¾Ã ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÉÅ a+c*b+d
ÂÁ·Ü a + c b + d: (a + c) − (b + d) =
= a + c − b − d = a − b + c − d = (a − b) + (c − d ) .
¦·ÁÅÂÓÁ a * b c * d, ÉÅ ÂÁ (a − b) (c − d) »·-
»·ÉÄÒÖ, É·ÃÊ Ì ÈÊÃ· — »·»·ÉÄÒ ÂÁ, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
a + c * b + d.
2. ¡ÓÄÂÙÁ´ÅÊ ´¸Á´·Â »Á´¾´
¡·Â
» ¸´¸´ÆÁÏÀ Ë´ÅÆ¾´À ÀÂºÁ´
a * b, c * d
Ã´Ë¿¹ÁÁ´ Ã´ÀÁ´º´ÊÐ, ·. »Á. ¾´¿
a * 0, b * 0,
a * b, c * d a, b, c, d — ¸´¸´Æ-
c * 0, d * 0,
ÁÏÓ ¿¾, ÆÂ ac * bd.
ÉÅ ac * bd
ÄÀ¶½. ¦ÇÒ »ÅÁ·¾¼ ºÔÉ·À ÊÂ·-
ÈÍ¹·ÈÍ ¸Ê»¾¼Ã ·¸·ÆÇ·ÍÍ· Ä·
ÉÇÔÍÕÕ Î·Í¹ÇÉÊÕ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À. ¦·
ÉÇÔÍÖÀ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ: Æ·ÁÅÂÓÁ a * b c * 0, ÉÅ ac * bc;
Æ·ÁÅÂÓÁ c * d b * 0, ÉÅ cb * db. ¦· Î·Í¹ÇÉ·À ÊÂ·-
ÈÍ¹·ÈÍ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, Æ·ÁÅÂÓÁ ac * bc cb * db, ÉÅ
ac * bd.
3. ´¿ ´µ¹¸»¶¹ Ë´ÅÆ¾ ÁÓÄÂÙ-
Á´ÅÊ » ¸´¸´ÆÁÏÀ Ë´ÅÆ¾´À Ù»¶¹Å- ¡·Â a * b
Ê Ù ´¸ÁÇ ÆÇÒ º Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÇÒ a * 0, b * 0,
ÅÆÇÃ¹ÁÐ, ÆÂ ´ÆÄÏÀ´¹ÊÊ´ ÃÄ´¶¿Ð- ÉÅ an * bn
Á´Ó ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÐ, ·. »Á. ¾´¿ a * b
a b — ¸´¸´ÆÁÏÓ ¿¾, ÆÂ an * bn, ¸»¹ n — Á´ÆÇÄ´¿Ð-
ÁÏ ¿¾.

180 ¤´»¸»¹¿ 3
ÄÀ¶½. ÂÖ »ÅÁ·¾Ê ºÔÉ·À ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ¸Ê»¾¼Ã

Á·ÇÒÈÉ·ÍÍ· Æ·ÆÖÇÔ»ÄÖÀ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍÕ ·¸ ÃÄÅ½·ÄÄ
ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À. ÒÁ·Ä·¼Ã Æ·ÎÂ¼ÄÄ·¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ »¾¹ÕÌ
·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À: a * b a * b — ·ÉÇÒÃ·-
¼Ã a2 * b2. ÒÁ·Ä·¼Ã Æ·ÎÂ¼ÄÄ·¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÄÖÇÅÜÄ·-
ÈÍ¼À a2 * b2 a * b, ¸Ê»¾¼Ã Ã¼ÍÓ a3 * b3 º. ». ÒÁÅÄ-
¹·ÕÎÒ Æ·ÎÂ¼ÄÄ·¼ ÃÄÅ½·ÄÄ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, ·ÉÇÒÃ·¼Ã
an * bn »ÂÖ ÂÕ¸Åº· Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄ·º· n.
¡¿½ÆÊØÜ ÊÜÍËÊ½ÎÓ
¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¹ÒºÂÖ»Ê m + a + n, m + a - n, m - a + n,
m - a - n Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· ¸¶´½ÁÏÀ.
Ì ÎÒÉ·ÕÍÓ, Æ·ÎÒÄ·ÕÎÒ ¾ ÈÖÇÔ»¾ÄÒ: «a ¸ÅÂÓÏ
¾· m, ·Â¼ Ã¼ÄÏ ¾· n». ÂÖ »¹·ÀÄÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À
ÈÆÇ·¹Ö»Â¹ÒÖ ÜÈ¼ Ç·¾ºÂ¼»½·ÄÒÖ ¹ÒÏÔÀ ÊÂ·ÈÍ¹·ÈÍ
ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À.
»Á´ËÑÁÁ¹ Ã´ÁÓÊÊÓÙ «µÂ¿ÐÌ»
«À¹ÁÌ» ¸¿Ó ¿¾´Ù
1. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ »ÂÖ ÂÕ- ÂÖ »ÅÁ·¾Ê ¾ÄÅÀ»¾¼Ã ÇÅ¾-
¸Åº· a ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÄÖÇÅÜ- Ä·ÈÍÓ Â¼¹·À ÆÇ·¹·À
Ä·ÈÍÓ a2 + 2 , 2a + 1. Î·ÈÉ·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ: a2 + 2 −
− (2a + 1) = a 2 + 2 − 2a − 1 =
= a2 − 2a + 1 = (a − 1)2.
ÒÇ·¾ (a − 1)2 Ä¼·»ÃÅÜÄÒ »ÂÖ
ÂÕ¸ÒÌ a. ¦·ÁÅÂÓÁ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ
Â¼¹·À ÆÇ·¹·À Î·ÈÉ·Á ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ Ä¼·»ÃÅÜÄ·Ö, ÉÅ Æ·
·¾Ä·ÎÔÄÄ a2 + 2 , 2a + 1.
§¿´ÅÊ¶´ÅÊ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ¹½
2. ¡·Â a * b, ÉÅ Í ¾’ÖÜÂÖ- ·) ¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 3a * 3b ÆÇ·-

¼ÍÍ· ÆÇ·¹ÂÓÄ·À ÄÖÇÅÜ- ¹ÂÓÄ·Ö, Æ·ÁÅÂÓÁ ·¸¼»¾¹¼
Ä·ÈÍÓ: Î·ÈÉÁ »·»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
·) 3a * 3b; Æ·ÃÄÅ½ÒÂ Ä· ·»¾Ä ÉÅÀ
½· »·»·ÉÄÒ ÂÁ.

¸) −4a + −4b; ¸) ¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ −4a + −4b

¹) a + 0,5 * b + 0,5; ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö, Æ·ÁÅÂÓÁ ·¸¼»¾-
º) a − 0,7 * b − 0,7? ¹¼ Î·ÈÉÁ »·»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜ-
Ä·ÈÍ Æ·ÃÄÅ½ÒÂ Ä· ·»¾Ä
ÉÅÀ ½· ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ Æ·-
ÃÖÄÖÂ ¾Ä·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ.
¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¹), º) ÆÇ·¹ÂÓ-
ÄÒÖ, Æ·ÁÅÂÓÁ »· ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·È-
É·Á ÁÅ½Ä·À ¾ ºÔÉÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·È-
Í¼À »·»·Â ·»¾Ä ÉÅÀ ½· ÂÁ.
3. ¡·Â a + b, ÉÅ Í ÆÇ·¹ÂÓ- ¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍ ·) ¸) ÆÇ·¹ÂÓ-
Ä·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ: ÄÒÖ Æ· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ 2.
·) a + 3 x + b + 3 x; ¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¹) º) ÆÇ·¹-
¸) a 5n + b 5n; ÂÓÄÒÖ Æ· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ 3.
¹) −2 a * − 2b;
º) 5 a + 5 b ?
¥¾¿´¸´ÁÁ¹ ÀÁÂº´ÁÁ¹ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ¹½
4. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ Á·Â ¦· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÁÂ·»·ÄÄÖ ÄÖ-
2 + x + 3, −1 + y + 7, ÉÅ ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ÈÁÂ·»¾Ã Æ·ÎÂ¼Ä-
1 + x + y + 10. Ä· »¹·ÀÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
2 + x + 3,
+
1 + y + 7 ,
1 + x + y + 10.
ÉÇÒÃ·Â ÉÅ¼, ÏÉÅ ÉÇÔ¸·
¸ÒÂÅ »·Á·¾·ÍÓ.
5. ¨ÉÅÇ·ÄÒ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· ¶, ¦·ÁÅÂÓÁ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ ÉÇÅÌ¹Ê-
b, c É·ÁÖ, ÏÉÅ 3 + a + 5, ºÅÂÓÄÁ· ÇÅÜÄÒ ÈÊÃ¼ ÉÇÅÌ
2 + b + 4, 4 + c + 6, · Æ¼ÇÒ- ÖºÅ ÈÉ·ÇÅÄ, ÉÅ ÈÁÂ·»¾Ã
Ã¼ÉÇ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· — P. Æ·ÎÂ¼ÄÄ· ÉÇÒ »·»¾¼ÄÒÖ ÄÖ-
·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ 9 + P + 15. ÇÅÜÄ·ÈÍ ·ÉÇÒÃ·¼Ã:
3 + a + 5,
+ 2 + b + 4,
4 + c + 6,
9 + a + b + c + 15.
Ä·ÎÒÍÓ, 9 + P + 15.

182 ¤´»¸»¹¿ 3
6. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ S — ÆÂÅÏÎ· ¦· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÃÄÅ½·ÄÄÖ

ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ·, a b — ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ¾ »·»·ÉÄÒÃ
ÖºÅ cÉÅÇ·ÄÒ, ÆÇÒÎÒÃ Î·ÈÉÁ·Ã Æ·ÃÄÅ½ÒÃ »¹·À-
3,9 + a + 5, 2 + b + 3. ·- ÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Æ·ÎÂ¼ÄÄ·
Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ 7,8 + S + 15. ·ÉÇÒÃ·¼Ã:
3, 9 + a + 5,

2 + b + 3,
7, 8 + ab + 15.
¦·ÁÅÂÓÁ S = ab,
ÉÅ 7,8 + S + 15.
1. ÃÅ½Ä· Æ·Ç·ÜÄ·ÍÓ »¹· ÂÁ, ¹¼»·ÕÎÒ Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ?

2. ¡·Â ·»¾Ä ÂÁ ¸ÅÂÓÏÒ ¾· 10, · »ÇÊº ¸ÅÂÓÏÒ ¾· 1,
ÉÅ Í ÃÅ½Ä· Æ·Ç·ÜÄ·ÍÓ ºÔÉÒÖ ÂÁ?
3. ¡·Â ÈÁÂ·ÈÍ Æ·ÎÂ¼ÄÄ· »¾¹¼ ÆÇ·¹ÂÓÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ,
ÉÅ Í ¾·ÜÈ»Ò ·ÉÇÒÃ·¼ÍÍ· ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ?
4. ¡·Â Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ Æ·ÎÂ¼ÄÄ· »¾¹¼ ÆÇ·¹ÂÓÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·-
ÈÍ, ÉÅ Í ¾·ÜÈ»Ò ·ÉÇÒÃ·¼ÍÍ· ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ?
5. ¡·Â ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ Ä· 0,1,
ÉÅ Í ¾Ã¼ÄÍÍ· ¾Ä·Á ºÔÉ·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ?
6. ¡·Â ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ Ä· −1,
ÉÅ Í ¾Ã¼ÄÍÍ· ¾Ä·Á ºÔÉ·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ?
3.138. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:

·) −4 + 8; ¸) a , 13;
¹) m - −1; º) −5,01 + −5.
¶ÁÖ ¾ »·»¾¼ÄÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÈÉÇÅ-
ºÃ, · ÖÁÖ — ÄÖÈÉÇÅºÃ? ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· »¹·
ÆÇÒÁÂ·»Ò ÈÉÇÅºÌ ÄÖÈÉÇÅºÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À.
3.139. »·»¾¼ÄÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ¹ÒÆÏÒÍ¼ ÆÇ·-
¹ÂÓÄÒÖ ÂÁ·¹ÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) 6 * −3; ¸) −1 2 , −1 1 ;
3 3

¹) −52 + 25; º) 1 * 1.
7
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÉÇÒ ÆÇÒÁÂ·»Ò ÆÇ·¹ÂÓÄÒÌ ÂÁ·¹ÒÌ
ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À.
3.140. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ Æ·ÄÖÍÍÖÜ «¸ÅÂÓÏ»
«Ã¼ÄÏ» »ÂÖ ÂÁ·Ü, Æ·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ÂÁ m n, Á·Â ¹Ö-
»ÅÃ·, ÏÉÅ:
·) m − n = 8; ¸) n − m = −5;
¹) m − n = −72; º) m − n = 0.
3.141. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ÆÊÄÁÉ A(n) Ä· Á··Ç»ÒÄ·É-
Ä·À ÆÇ·ÃÅÀ Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ ÂÖ¹¼À ¾· ÆÊÄÁÉ B(m).
ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ:
·) n − 3 * m + 2; ¸) n − 1 - m;
¹) n + 6 + m + 6; º) n − 5 = m − 5;
») n + m + 1 ; ¼) n − 9 + m + 2?
2
3.142. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ a * b. §·¾ÃÖÈÍÍ¼ ÂÁ a + 5;
b − 4; a + 10; b; b − 7; a Ü Æ·Ç·»ÁÊ ÈÆ·»·ÄÄÖ.
3.143. »¾Ä·ÎÍ¼ Ä· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÇ·ÃÅÀ ÆÊÄÁÉÒ
A(m), B(n), C(k) D(p), Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ p + n, k * n
p * m.
3.144. ·Á·½ÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) a2 − 10a + 25 , 0; ¸) a2 + 2 * 2a.
3.145. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼Ä-
Ä·À ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) (a − 7)2 * a(a − 14); ¸) a2 + 1 , 2(3a − 4).
·) ( a + 1)( a + 3) * a ( a + 4);
¸) 2b (b + 12) + (3b + 4)2 ;
a2 + 1
¹) , a.
2

184 ¤´»¸»¹¿ 3
3.147. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü (a − 2)2

4(1 − a).
3.148. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÂÁ·¹ÒÌ ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, »·»·ÀÍ¼ »· ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) −8 + 3,5 ÂÁ 3;
¸) −0,1 * −0,8 ÂÁ −2,1;
¹) 1 2 * 1 ÂÁ 1 ;
3 12 3
º) 3 4 + 0 ÂÁ −8.
9
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, Æ·ÃÄÅ½Í¼ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) −7 + −2 Ä· 6; ¸) 1,8 * −2,2 Ä· 5;
¹) −5,6 + −2,3 Ä· −1; º) 10 * 1,2 Ä· – 1 .
2
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À: ·) Æ·ÃÄÅ½Í¼ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÆÇ·¹ÂÓÄ·À
ÂÁ·¹·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ c * b Ä· −5; ¸) Æ·»¾ÖÂÍ¼ ·¸¼»¾¹¼
Î·ÈÉÁ ÆÇ·¹ÂÓÄ·À ÂÁ·¹·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ p , t Ä· −1.
3.151. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ÆÊÄÁÉ A(m) Ä· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À
ÆÇ·ÃÅÀ Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ ÆÇ·¹¼À ¾· ÆÊÄÁÉ B(n). ÆÇ·Ü-
»·, ÏÉÅ:
·) 7n * 7m; ¸) 8n * 8m;
¹) n + 6 * m + 6; º) n 5 + m 5;
») − n + − m ; ¼) 3n + 3m ?
2 2
3.152. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ a * b. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼:
·) −11a −11b; ¸) a b ;
7 7
a
¹) 0,8a 0,8b; º) b.
11 11

3.153. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ¾Ä·Á ÂÁÊ a, Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ:

·) 4a + 3a; ¸) 7a * a;
¹) 2a + 2a; º) 10 a * 3a.
3.154. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ÂÁ a — »·»·ÉÄÒ, · ÂÁ b —
·»ÃÅÜÄÒ. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼:
·) a − b 0; ¸) a b − a; ¹) 2a − 3b b.
3.155. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ a + b, c * b. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼
¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü 1 , 1 1 , Á·Â a, b, c — »·»·ÉÄÒÖ
a b c
ÂÁ.
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, ÈÁÂ·»¾Í¼ Æ·ÎÂ¼ÄÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) −18 + 13 −21 + −18;
¸) 7 2 * −1 2 7 * 3 ;
9 9 17
¹) 6,85 * −0,03 1,25 * −0,18.
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, Æ·ÃÄÅ½Í¼ Æ·ÎÂ¼ÄÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) 5 + 12 2 + 8;
¸) 1 2 * 1 7 * 1 ;
7 9 3
¹) 7,23 * 0,03 10 * 0,1.
3.158. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ Á·Â:
·) a * 5, b * 6, ÉÅ a + b * 10;
¸) a + 8, b + 2, a * 0, b * 0, ÉÅ ab + 16;
¹) a * 3, b * 8, ÉÅ ab * 25?
3.159. ¤ÖÌ·À a * 3 b * 5. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ:
·) a + b * 8; ¸) ab * 15; ¹) 2a + b * 11;
º) 4ab * 60; ») a2 + b2 * 34.

186 ¤´»¸»¹¿ 3
3.160. ·Ü½ÒÄÖ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾·

10 ÈÃ, · ÏÒÇÒÄÖ Ü 2,5 Ç·¾· Ã¼ÄÏ·Ö ¾· »·Ü½ÒÄÕ.
·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· ¸ÅÂÓÏÒ
¾· 28 ÈÃ.
3.161. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ −9 - a + 2. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ:
·) ¶ Ã¼ÄÏ ¾· −9 ¸ÅÂÓÏ ¾· 2; ¸) ¶ Ä¼ Ã¼ÄÏ ¾· −9
Ã¼ÄÏ ¾· 2; ¹) ¶ ¸ÅÂÓÏ ¾· −9 Ã¼ÄÏ ¾· 2; º) ¶ ¸ÅÂÓÏ
¾· −9 Ä¼ Ã¼ÄÏ ¾· 2?
3.162. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 5 + a + 9. Í·ÄÍ¼:

·) 2a; ¸) a + 3; ¹) −3a; º) a − 4.
3.163. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ −3 - b + 8. Í·ÄÍ¼:
·) 1 b; ¸) b + 2; ¹) −b; º) b − 3.
4
3.164. ÂÖ Æ¼Ç·¹Å¾Á Æ·»ÇÊÎÄÁ·Ü Ê ÄÅ¹ÊÕ
¸¸ÂÖÉÔÁÊ Ì ÈÁÂ·»¹·ÕÍÓ Ê ÈÉÅÈÒ, Æ· 10 ÁÄº Ê ÁÅ½-
ÄÒ. ¶ÁÅÀ ¹ÒÏÒÄ ÃÅºÊÍÓ ·ÉÇÒÃ·ÍÍ· ÈÉÅÈÒ, Á·Â
É·ÜÏÎÒÄÖ ÁÄº ¹·º·¼ÍÍ· ·» 15 »· 24 ÃÃ?
3.165. ¦¼ÇÒÃ¼ÉÇ Á¹·»Ç·É· ÇÅÜÄÒ P ÈÃ. Ö»ÅÃ·,
ÏÉÅ 2,4 - P - 2,8. Í·ÄÍ¼ ÈÉ·Ç·ÄÊ Á¹·»Ç·É· a.
3.166. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 3 + n + 5 2 + m + 7. Í·ÄÍ¼:
·) n + m; ¸) m − n; ¹) nm; º) m .
n
3.167. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 2 - n + 8 3 + m + 9. Í·ÄÍ¼:
·) n + m; ¸) m − n; ¹) nm; º) m .
n
3.168. ¼»·ÕÎÒ, ÏÉÅ 5 + a - 9 2 + b - 7, ·Í·ÄÍ¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 5a b .
3
3.169. ¤·¸ÒÉ· 9 ·ÂÅÜÁ·Ü 3 ¸Â·ÁÄÅÉÒ. ¡ÅÏÉ
·ÂÅÜÁ· Ä¼ Æ¼Ç·¹ÒÏ·¼ 15 Á., · ÁÅÏÉ ¸Â·ÁÄÅÉ· Ä¼ Æ¼-
Ç·¹ÒÏ·¼ 1 Ç. Í·ÄÍ¼ ÁÅÏÉ Æ·ÁÊÆÁ.

3.170. ª ¾·Â¼½Ä·ÈÍ ·» ¾Ä½Á 1 Áº Ö¸ÂÒÁ·Ü

Ê ÁÇ·Ã¼ Á·ÏÉÊ¼ ·» 2,9 Ç. »· 3 Ç., · 1 Áº ºÇÊÏ —
·» 5,1 Ç. »· 5,2 Ç. Í·ÄÍ¼ ÁÅÏÉ Æ·ÁÊÆÁ 1 Áº ºÇÊÏ
2 Áº Ö¸ÂÒÁ·Ü.
3.171. ·»¾¼ÄÒ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ È· ÈÉ·Ç·Ä·Ã a,
b c Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ·Ã 180. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 30 + a + 34
84 + b + 86. Í·ÄÍ¼ »·Ü½ÒÄÕ ÈÉ·Ç·ÄÒ c.
3.172*. ·Á·½ÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) a2 + b2 , 2( a + b 1); ¸) x2 2xy + 2y2 , 0.
3.173*. ·»¾¼ÄÒ ÉÇÒ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÖ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ
ÂÁ. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ Á¹·»Ç·É ÈÖÇÔ»ÄÖº· ¾ Ì È· ¾»·¸ÒÉ-
Á·Ã »¹ÊÌ ÄÏÒÌ ÂÁ·Ü.
3.174. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ Æ·ÄÖÍÍÖÜ «¸ÅÂÓÏ»

«Ã¼ÄÏ» »ÂÖ ÂÁ·Ü, Æ·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ÂÁ a b, Á·Â ¹Ö-
»ÅÃ·, ÏÉÅ:
·) a b = 3; ¸) b a = 0, 01;
2
¹) a b = ( 8) ; º) b a = 0.
3.175. »¾Ä·ÎÍ¼ Ä· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÇ·ÃÅÀ ÆÊÄÁÉÒ
A(m), B(n), C(k) D(p), Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ n + m, p + n
p * k.
3.176. §·¾ÃÖÈÍÍ¼ ÂÁ a + 9; b 3; a; a + 4;
b 2; b Ê Æ·Ç·»ÁÊ Ä·Ç·ÈÉ·ÄÄÖ, ¹¼»·ÕÎÒ, ÏÉÅ a * b.
·) a2 + 6 a + 9 , 0; ¸) a2 + 5 * 4a.
3.178. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼Ä-
Ä·À ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) ( a + 5)2 * a ( a + 10); ¸) a2 + 5 , 10 ( a 2).

188 ¤´»¸»¹¿ 3

·) a ( a + 3) * 3a 7; ¸) (b 5)(b 7) + (b 6)2 .
3.180. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü (b + 3)2
(b + 2)(b + 4).
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, »·»·ÀÍ¼ »· ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) 10,5 * −8,5 ÂÁ 2,5; ¸) 4 3 + 0 ÂÁ 4 .
7 7
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, Æ·ÃÄÅ½Í¼ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) −9 + 5 Ä· ÂÁ 2; ¸) 3,3 * −1,2 Ä· ÂÁ −10.
3.183. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÂÁ·¹ÒÌ
ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À:
·) Æ·»¾ÖÂÍ¼ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÆÇ·¹ÂÓÄ·À ÂÁ·¹·À
ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ m - n Ä· −0,1;
¸) Æ·ÃÄÅ½Í¼ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÆÇ·¹ÂÓÄ·À ÂÁ·¹·À
ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ p + k Ä· −1.
3.184. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ a + b. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ:
·) 13a + 13b; ¸) a * b ?
9 9
3.185. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ m + n. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ÂÁ:
·) m + 2 n + 2; ¸) m 8, 9 n 8, 9;
¹) 5m 5n; º) −m −n;
m n
») ; ¼) m n .
5 5 7 7
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, ÈÁÂ·»¾Í¼ Æ·ÎÂ¼ÄÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) 24 + 15 41 + 19;
¸) 8 2 * 2 3 5 * 2 .
7 14 9


ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, Æ·ÃÄÅ½Í¼ Æ·ÎÂ¼ÄÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) 3 + 18 5 + 10;
¸) 8, 43 * 0, 04 10 * 0,1.
3.188. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ Á·Â:
·) a * 6, b * 7, ÉÅ ab * 43;
¸) a + 3, b + 5, a * 0, b * 0, ÉÅ ab + 15;
¹) a * 2, b * 6, ÉÅ a + b * 7?
3.189. ·Ü½ÒÄ ÈÉ·ÇÅÄ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· Ä¼ Æ¼Ç·-
¹ÒÏ·ÕÍÓ 8 ÈÃ; 12 ÈÃ 17 ÈÃ. Í·ÄÍ¼ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ
»·»¾¼Ä·º· ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ·.
3.190. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 7 + b + 10. Í·ÄÍ¼:
·) 3b; ¸) b + 2;
¹) −2b; º) b − 1.
3.191. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 2 + a - 5. Í·ÄÍ¼:
·) 1 a; ¸) a + 1;
2
¹) −a; º) a 3.
3.192. ¨É·Ç·Ä· Á¹·»Ç·É· ÇÅÜÄ· a ÈÃ. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ
0,3 - a - 0, 4. Í·ÄÍ¼ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ Á¹·»Ç·É· ¦.
3.193. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 7 + n + 10 3 + m + 8. Í·-
ÄÍ¼:
·) n + m; ¸) n − m;
¹) nm; º) n .
m
3.194. ¼»·ÕÎÒ, ÏÉÅ 5 - a + 8 2 - b + 9, ·Í·Ä-
Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê a 7b.
6
3.195*. ·»¾¼ÄÒ ÉÇÒ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄÒÖ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ
ÂÁ. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ Æ·»¹Å¼ÄÒ Á¹·»Ç·É ÈÖÇÔ»ÄÖº· ¾ Ì ¾
ÈÊÃ·À Á¹·»Ç·É·Ü »¹ÊÌ ÄÏÒÌ ÂÁ·Ü.

190 ¤´»¸»¹¿ 3
3.196. ÄÖÈÆÇ·ÜÄ·º· ÁÇ·Ä· Ü ÈÊÉÁ ¹ÒÍÖÁ·¼ 150 Â

¹·»Ò. ¡ÅÂÓÁ ºÇÅÏ·À «¹ÒÍ¼Î·» ÆÇ·¾ ºÔÉÒ ÁÇ·Ä ¾·
10 »¾Ä, Á·Â ¾· 1 Ã3 ¹·»Ò ÉÇÔ¸· ¾·ÆÂ·ÍÍÓ 90 Á.?
3.197. ¤· ÈÂÊÆÁÅ¹·À »ÒÖºÇ·Ã¼ (ÇÒÈ. 14) ·»ÂÕÈÉÇ·-
¹·Ä· »ÒÄ·ÃÁ· ÆÇÅ»·½Ê ¹¼Â·ÈÆ¼»·Ü Ê ÈÆ·ÇÉÒÜÄÒÃ
Ã·º·¾Ä¼ ¾· 5 »¾Ä. ¡ÅÂÓÁ Ü ÈÖÇÔ»ÄÃ ÆÇ·»·¹·Â ¹¼-
Â·ÈÆ¼»·Ü ¾· 1 »¾¼ÄÓ?
§ÒÈ. 14 ПАНЯДЗЕЛАК АЎТОРАК СЕРАДА ЧАЦВЕР ПЯТНІЦА
3.198. ÁÇÊºÂÍ¼ ÂÁ 234,5998 »·:

·) ·»¾Ä·Á; ¸) ÈÅÉÒÌ.
3.199. ¶Á ¾ ÆÊÄÁÉ·Ü A(2; 0); B(3; −7); C(−9; 0);
D(0; −5) Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ ÂÖ¹¼À ¾· ¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É?
3.200. Ò¸Ç·ÜÏÒ ¾ÇÊÎÄÒ Æ·Ç·»·Á »¾¼ÖÄÄÖÜ,
¹ÒÂÎÒÍ¼: 2 1
19 9
2 1 0,25
31
4.
2 2
a 6
3.201. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ
a 3
a 2
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = 2 .
3
3.202. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) 2ab − 3a; ¸) 6x6 + 8x2;
¹) 1 a2 81; º) 36x2 − 12x + 1;
4
») y(x − 1) − 5(1 − x); ¼) b3 − 7b2c − bc2 + 7c3.
3x 1 6x + 3
3.203. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 10 = .
2 11

3.204. ¦·ÏÉ·ÂÓÄ ¼Ì·Ü ·» ÆÅÏÉÒ »· ¹ÈÁ Ä·

·ÜÉÅ¸ÊÈ¼ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ 60 ÁÃ º . ¤· ¾¹·ÇÅÉÄÒ ÏÂÖÌ
Ä ¾·ÉÇ·ÍÜ Ä· 1 º 12 ÃÄ ¸ÅÂÓÏ, Æ·ÁÅÂÓÁ ¹ÖÇÉ·Ü-
ÈÖ Æ¼ÏÏÊ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ, ÖÁ·Ö ÈÁÂ·»·¼ 10 % ÈÁÅÇ·ÈÍ
ÖºÅ ÇÊÌÊ Ä· ·ÜÉÅ¸ÊÈ¼. Ä·À»¾Í¼ »·Ü½ÒÄÕ »·ÇÅº ·»
ÆÅÏÉÒ »· ¹ÈÁ.
§ 18. Á¹½ÁÏÓ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ » ´¸ÁÂ½ »À¹ÁÁ´½
3.205. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 18x − 5(5x + 1) = 54.
3.206. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ÂÁ:
·) 1 1 ; ¸) 1,3 1 1 ; ¹) 2 1 −2,125.
5 4 3 8
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. ÆÊÄÁÉ·Ü A B Ä·ÈÊÈÉÇ·Î
·»¾Ä ·»Ä·ÃÊ ·»Ä·Î·ÈÅ¹· ¹ÒÀÏ·Ü Æ¼Ï·ÌÅ» ¹Ò-
¼Ì·Ü ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ. ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ· Ü 4 Ç·¾Ò
¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»·. ¶ÄÒ ÈÊÈÉÇÔÂÈÖ ÆÇ·¾
48 ÃÄ Æ·ÈÂÖ Æ·Î·ÉÁÊ ÇÊÌÊ. ¶Á·Ö ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ-
»·, Á·Â ÆÇ·ÍÖºÂ·ÈÍÓ Ï·ÏÒ Æ·Ã½ ÆÊÄÁÉ·Ã A B
¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· 20 ÁÃ?
¸·¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ x ÁÃ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»·, É·»Ò
º
(4x) ÁÃ — ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ·, · (4x + x) ÁÃ —
º º
ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¾¸Â½ÔÄÄÖ Æ¼Ï·ÌÅ»· ¹¼Â·ÈÆ¼»ÒÈÉ·.
¯ÂÖÌ, ÆÇÅÀ»¾¼ÄÒ Ã ¾· 48 ÃÄ, ÇÅÜÄÒ 5x
0,8 =
= 4 x (ÁÃ). ¦· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ ÆÇ·ÍÖºÂ·ÈÍÓ Ï·ÏÒ ¸Å-
ÂÓÏ·Ö ¾· 20 ÁÃ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, 4x * 20. ÉÇÒÃ·Â ¿Á¹½-
ÁÇÒ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÐ » ´¸ÁÂ½ »À¹ÁÁ´½.
»Á´ËÑÁÁ¹
¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¹ÒºÂÖ»Ê ax * b, ax + b,
ax , b, ax - b, »¾¼ a b — ÂÁ, · x — ¾Ã¼ÄÄ·Ö, Ä·¾Ò-
¹·ÕÍÍ· ¿Á¹½ÁÏÀ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÓÀ » ´¸ÁÂ½ »À¹ÁÁ´½.
¦·»¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ 4x * 20 Ä· 4,

Æ· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÂÁ·¹ÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ·ÉÇÒÃ·¼Ã x * 5.

192 ¤´»¸»¹¿ 3
¦ÇÒ Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÍÒ Ü ºÔÉÊ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ ¾·Ã¼ÈÉ ¾Ã¼ÄÄ·À

ÂÕ¸Åº· ÂÁÊ, ¸ÅÂÓÏ·º· ¾· 5, ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ Æ¼Ç·É¹·Ç·-
¼ÍÍ· Ü ÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ ÂÁ·¹ÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»,
ÆÇÒ x = 6,2 ·ÉÇÒÃ·¼Ã 6,2 * 5. ÔÉ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ ÆÇ·-
¹ÂÓÄ·Ö. ¢Á 6,2 ÈÍÓ Ç·ÏÔÄÄ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ. ÔÉ·ÁÈ·-
Ã· ÜÈ¼ ÄÏÒÖ ÂÁ, ¸ÅÂÓÏÒÖ ¾· 5, ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·-
ÏÔÄÄÖÃ »·»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ. ©·ÁÃ ÎÒÄ·Ã, ÈÁÅ-
Ç·ÈÍÓ Æ¼Ï·ÌÅ»· Æ·¹ÄÄ· ¸ÒÍÓ ¸ÅÂÓÏ·À ¾· 5 ÁÃ º .
»Á´ËÑÁÁ¹ ¤´ÌÑÁÁ¹À ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ » ´¸ÁÂ½
»À¹ÁÁ´½ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÂÁ, Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÁ· ÖÁÅº· Ü
»·»¾¼ÄÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ Æ¼Ç·É¹·Ç·¼ Ö¼ Ü ÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ
ÂÁ·¹ÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÂÁ 3 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÄÖÇÅÜ-

Ä·ÈÍ x + 12, Æ·ÁÅÂÓÁ ÆÇÒ Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÍÒ ÂÁÊ 3 ·É-
ÇÒÃÂ¹·¼ÍÍ· ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÂÁ·¹·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 3 + 12.
ªÈ¼ ÂÁ, Ã¼ÄÏÒÖ ¾· 12, ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·ÏÔÄÄÖÃ »·-
»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ.
»Á´ËÑÁÁ¹ ¤´ÌÏÊÐ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÐ — ¾Ä·ÎÒÍÓ
¾Ä·ÀÈÍ ÜÈ¼ Ö¼ Ç·ÏÔÄÄ ·¸Å »·Á·¾·ÍÓ, ÏÉÅ Ì ÄÖÃ·.
¥ÆÑÀÁ¶º 1. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 5x + −30.

¦¶ÎÓÃÃ». ¦·»¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
Ä· 5 Æ· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÂÁ·¹ÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ·ÉÇÒÃ·¼Ã
x + −6. §·ÏÔÄÄÖÃ »·»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·
ÜÈ¼ ÂÁ, Ã¼ÄÏÒÖ ¾· −6.
ºÀ¶½: x + −6.
¥ÆÑÀÁ¶º 2. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 0
x * 15.
¦¶ÎÓÃÃ». ·»¾¼Ä·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ
¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄ·À Æ¼Ç·É¹·Ç·¼ÍÍ· Ü ÄÖÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ
ÂÁ·¹ÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 0 * 15. Ä·ÎÒÍÓ, ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ Ä¼
Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ.
ºÀ¶½: Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÄÖÃ·.

½Ê½ÄÊ½ÔÊØÜ ÊÜÍËÊ½ÎÓ
»Á´ËÑÁÁ¹ ¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍ, ÖÁÖ Ã·ÕÍÓ ·»ÄÅ ÉÅ¼ ½

ÃÄÅÈÉ¹· Ç·ÏÔÄÄÖÜ, Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· Ä´ÙÁ´»Á´ËÁÏÀ.
´µ ´ÆÄÏÀ´ÊÐ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÐ, Ä´ÙÁ´»Á´ËÁÇÒ ¸´¸»¹-

Á´½, ÀÂºÁ´:
• »·»·ÍÓ »· ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ·»¾Ä
ÉÅÀ ½· ¹ÒÇ·¾, ÏÉÅ ÆÇ·ÁÉÒÎÄ· ·¾Ä·Î·¼ Æ¼Ç·ÄÅÈ
ÈÁÂ·»·¼Ã·º· ¾ ·»ÄÅÀ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Ü »ÇÊºÊÕ ¾
ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÃ ¾Ä·Á·Ã. ¤·ÆÇÒÁÂ·»:
x − 0,6 * 3; 2x 5 + 7 x + 8;
x − 0,6 + 0,6 * 3 + 0,6; 2x 7 x + 5 + 8;
x * 3,6; –5 x + 13;
• Æ·»¾ÖÂÍÓ (Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ) ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·-
ÈÍ Ä· ·»¾Ä ÉÅÀ ½· »·»·ÉÄÒ ÂÁ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»:
x
2x , 6; + 2;
3
x
2x 2 , 6 2;
3 + 2
3;
3
x , 3; x + 6;
• Æ·»¾ÖÂÍÓ (Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ) ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜ-
Ä·ÈÍ Ä· ·»¾Ä ÉÅÀ ½· ·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ, ÆÇÒ ºÔÉÒÃ
¾ÃÖÄÍÓ ¾Ä·Á ·ÉÇÒÃ·Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Ä· ÆÇÅÍÂ¼º-
ÂÒ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»:
−3x * 12; −0,5x - −6;
x + −4; x , 12;
• ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ü Â¼¹·À ÆÇ·-
¹·À Î·ÈÉÁ·Ì ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»:
5x 2( x 1) * ( x + 2) + 3;
5x 2x + 2 * x 2 + 3;
3x + 2 * x + 1.
ÅÁ·¾Ò ºÔÉÒÌ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄÖÜ ·¸·ÆÇ·ÕÍÍ· Ä· ÜÂ·-
ÈÍ¹·ÈÍ ÂÁ·¹ÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À.

194 ¤´»¸»¹¿ 3
½ÕÚÊÊÂ ÈÊÂÆÊØÒ ÊÜÍËÊ½ÎÓÂÆ

¥ÆÑÀÁ¶º 3. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) 2x + 6; ¸) 2,5x - 10; ¹) 5x 4x + 1 * 6 + 2x.
¦¶ÎÓÃÃ»: ·) ¦·»¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
Ä· ÂÁ −2 Æ·ÃÖÄÖ¼Ã ¾Ä·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Ä· ÆÇÅÍÂ¼º-
ÂÒ. ÉÇÒÃ·¼Ã x * −3, º. ¾Ä. ÊÈ¼ ÂÁ, ¸ÅÂÓÏÒÖ ¾· −3,
¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·ÏÔÄÄÖÃ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ. ºÀ¶½: x * −3.
¸) ¦·»¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Ä· 2,5,
·ÉÇÒÃ·¼Ã x - 4. ªÈ¼ ÂÁ, ÖÁÖ Ä¼ Æ¼Ç·¹ÒÏ·ÕÍÓ 4,
¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·ÏÔÄÄÖÃ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ. ºÀ¶½: x - 4.
¹) ¦¼Ç·ÄÖÈÃ ¹ÒÇ·¾ 2x ¾ ÆÇ·¹·À Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
Ü Â¼¹ÊÕ, · ÂÁ 1 ¾ Â¼¹·À Î·ÈÉÁ Ü ÆÇ·¹ÊÕ ¾ ÆÇÅÍÂ¼º-
ÂÒÃ ¾Ä·Á·Ã ÆÇÒ¹Ö»¾Ã Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ:
5x 4x 2x * 6 1, x * 7. ¦·»¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼
Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Ä· −1 Æ·ÃÖÄÖ¼Ã ¾Ä·Á ÄÖÇÅÜ-
Ä·ÈÍ. ÉÇÒÃ·¼Ã x + 7. ºÀ¶½: x + 7.
½ÕÚÊÊÂ ÊÜÍËÊ½ÎÓÂÆ,
ÕÏË Ä¿ËÁÄÜÓÓ½ Á½ ÈÊÂÆÊØÒ
´µ Ä´ÌÏÊÐ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊÐ, ÌÆÂ »¶Â¸»ÊÊ´ ¸´ ¿-
Á¹½Á´½, ÀÂºÁ´:
§·ÈÁÇÒÍÓ »Ê½Á. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ
¦ÇÒ¹¼ÈÍ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·- 5(7 − 2x) + 15 , 6(x − 5).
»·¼ÃÒÖ. 35 10 x + 15 , 6 x 30.
¦¼Ç·Ä¼ÈÍ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ È· 10 x + 50 , 6 x 30.
¾Ã¼ÄÄ·À Ê ·»ÄÊ Î·ÈÉÁÊ ÄÖ- 10 x 6 x , 30 50.
ÇÅÜÄ·ÈÍ, · ¸¼¾ ¾Ã¼ÄÄ·À — Ê £ÖÄÖ¼Ã ¾Ä·Á Æ¼Ç·Ä¼-
»ÇÊºÊÕ. È¼ÄÒÌ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÌ Ä·
¦ÇÒ¹¼ÈÍ Æ·»Å¸ÄÒÖ ÈÁÂ·- ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÖ!
»·¼ÃÒÖ. 16 x , 80.
§·ÏÒÍÓ ·ÉÇÒÃ·ÄÊÕ Â- ¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖ-
Ä¼ÀÄÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ. ÇÅÜÄ·ÈÍ Ä· −16 ÃÖÄÖ-
¼Ã ¾Ä·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ: x - 5.
ºÀ¶½: x - 5.

¤´ÙÁ´»Á´ËÁÏÓ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ
1. ¶ÁÖ ¾ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À: ¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 3x + 1,5 Ç·Ü-

3 x + 1, 5; Ä·¾Ä·ÎÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x + 0,5,
7 x * 3, 5; Æ·ÁÅÂÓÁ ·ÉÇÒÃ·Ä· ÃÄÅ½·Ä-
Ä¼Ã ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ºÔÉ·À ÄÖ-
x 1 * 0, 5;
ÇÅÜÄ·ÈÍ Ä· ÂÁ 3.
x 2 + 1, 5 — Ç·ÜÄ·¾Ä·Î- ¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ −7x * −3,5 Ç·Ü-
ÄÒ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x + 0,5? Ä·¾Ä·ÎÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x + 0,5,
Æ·ÁÅÂÓÁ ·ÉÇÒÃ·Ä· ÃÄÅ½·Ä-
Ä¼Ã ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ÄÖÇÅÜÄ·-
ÈÍ Ä· ÂÁ −7 (¾Ä·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
¾Ã¼Ä¼ÄÒ Ä· ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒ).
¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ x 1 * 0, 5 Ä¼
Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x + 0,5,
Æ·ÁÅÂÓÁ ¾Ã¼Ä¼ÄÒ ¾Ä·Á ÄÖÇÅÜ-
Ä·ÈÍ, · ¾Ä·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Ä¼ ÃÖ-
ÄÖ¼ÍÍ· ÆÇÒ »·»·¹·ÄÄ »· ·¸¼-
»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Â-
ÁÊ −1.
¤ÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ x 2 + 1, 5 Ç·Ü-
Ä·¾Ä·ÎÄ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x + 0,5,
Æ·ÁÅÂÓÁ ·ÉÇÒÃ·Ä· »·»·¹·Ä-
Ä¼Ã »· ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ºÔÉ·À
ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ÂÁÊ −2.
¤´ÌÑÁÁ¹ ¿Á¹½ÁÏÉ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ¹½
2. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ: ·) ¦·»¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ

·) 3 x + 1, 5; ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ 3 x + 1, 5 Ä· −3,
¸) 7 x , 3, 5; ·ÉÇÒÃ·¼Ã x * 0,5.
¸) ¦·»¾¼ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ
¹) x 1 * 3, 5; ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ 7 x , 3, 5 Ä· −7,
º) x + 2 - 1, 5. ·ÉÇÒÃ·¼Ã x - −0,5.
¹) ¦¼Ç·ÄÖÈÃ −1 Ê ÆÇ·¹ÊÕ
Î·ÈÉÁÊ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¾ ÆÇÅ-
ÍÂ¼ºÂÒÃ ¾Ä·Á·Ã ·ÉÇÒÃ·¼Ã
x * 2, 5.
º) ¦¼Ç·ÄÖÈÃ 2 Ê ÆÇ·¹ÊÕ Î·ÈÉ-
ÁÊ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¾ ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÃ
¾Ä·Á·Ã, ·ÉÇÒÃ·¼Ã x - 3, 5.

196 ¤´»¸»¹¿ 3
3. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ: ·) ¦¼Ç·ÄÖÈÃ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ

È· ¾Ã¼ÄÄ·À Ê Â¼¹ÊÕ, · ¸¼¾
·) x 1 * x 3, 5;
¾Ã¼ÄÄ·À — Ê ÆÇ·¹ÊÕ Î·ÈÉÁÊ
¸) 6 x * 1 6 x. ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ, Æ·ÃÖÄÖÜÏÒ Ì
¾Ä·Á. ÉÇÒÃ·¼Ã 0
x * 2, 5.
¢¼¹·Ö Î·ÈÉÁ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ x ÇÅÜÄ·
ÄÊÂÕ; 0 * 2, 5 — ÆÇ·¹ÂÓ-
Ä·Ö ÂÁ·¹·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ. §·-
ÏÔÄÄ¼Ã »·»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÕ¸Ò ÂÁ.
¸) ¦¼Ç·ÄÖÈÃ ÈÁÂ·»·¼ÃÒÖ È·
¾Ã¼ÄÄ·À Ê Â¼¹ÊÕ Î·ÈÉÁÊ, ·
¸¼¾ ¾Ã¼ÄÄ·À — Ê ÆÇ·¹ÊÕ Î·ÈÉ-
ÁÊ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ, Æ·ÃÖÄÖÜÏÒ
Ì ¾Ä·Á. ÉÇÒÃ·¼Ã 0
x * 1.
¢¼¹·Ö Î·ÈÉÁ· ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ x ÇÅÜÄ·
ÄÊÂÕ; 0 * 1 — ÄÖÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö
ÂÁ·¹·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ. ¤ÖÇÅÜ-
Ä·ÈÍÓ Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ.
¤´ÌÑÁÁ¹ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ¹½, ÌÆÂ »¶Â¸»ÓÊÊ´ ¸´ ¿Á¹½ÁÏÉ
4. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 8 x 36 - 4 2 x + 12;

8 ( x 4, 5 ) - 4 2 ( x 6 ). 8 x 36 - 16 2 x;
8 x + 2 x - 16 + 36;
10 x - 52;
x - 5, 2.
ºÀ¶½: x - 5, 2.
5. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ ¦·ÃÄÅ½ÒÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖ-

ÇÅÜÄ·ÈÍ Ä· 10:
3 2x 1 5x
3x + +x . 3 2x
2 5 10
3 x + 10
+ 10
x
2
1 5x
10
·ÉÇÒÃ·¼Ã:
5
30 x + 5 (3 2 x ) + 10 x
2 (1 5 x ).

§ÔÏÒÃ ·ÉÇÒÃ·ÄÊÕ ÄÖÇÅÜ-

Ä·ÈÍÓ:
30 x + 15 10 x + 10 x 2 + 10 x;
20 x + 15 + 20 x 2;
20 x 20 x + 2 15;
0
x + 17;
0 + −17 — ÄÖÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÂÁ·-
¹·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ.
ºÀ¶½: Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÄÖÃ·.
1. ·ÆÏÒÍ¼ ÉÇÒ ÇÅ¾ÄÒÖ ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¾ ·»ÄÅÀ

¾Ã¼ÄÄ·À. ¡ÅÂÓÁ Ç·ÏÔÄÄÖÜ Ã·¼ ÁÅ½Ä·Ö ¾ Ì?
2. ¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x * −3 Æ·ÃÄÅ½ÒÂ Ä· 5.
ÈÍÓ ÈÖÇÅ» Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÄÅ¹·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ·»ÃÅÜÄÒÖ ÂÁ?
3. ¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x * −3 Æ·ÃÄÅ½ÒÂ Ä· −5.
ÈÍÓ ÈÖÇÅ» Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÄÅ¹·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ »·»·ÉÄÒÖ ÂÁ?
4. §·ÏÔÄÄ¼ Ä¼Á·ÉÅÇ·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ÈÍÓ ÊÈ¼ ÂÁ, Ã¼ÄÏÒÖ
¾· −0,2, º. ¾Ä. x + −0,2. · ·¸¼»¾¹ÕÌ Î·ÈÉ·Á ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ
»·»·Â ÂÁ 100. ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ Ç·ÏÔÄÄ¼ ÄÅ¹·À ÄÖÇÅÜ-
Ä·ÈÍ?
3.207. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼

ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ, Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ x + −3:
·) x + 1 + 2; ¸) x * 3;
¹) 5x * 15; º) x 4 * 7.
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÖÏÎÔ »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À,
Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÌ »·»¾¼Ä·À.
3.208. ÂÁ·Ü −6; −5,7; −4,5; −4; −3; −2,1; −1; 0;

1,2 ¹ÒÆÏÒÍ¼ ÉÒÖ, ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·ÏÔÄÄÖÃ ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ x , −4.
·ÆÏÒÍ¼ ÖÏÎÔ »¹· ÂÁ, ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·ÏÔÄ-
ÄÖÃ »·»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ.

198 ¤´»¸»¹¿ 3
3.209. §·ÏÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ¾·ÃÖÄÜÏÒ

Ö¼ Ä· Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÊÕ:
·) 7 x + 21; ¸) 4x , 16; ¹) 2x - 9;
º) 5x * 12; ») 4x , – 5; ¼) 0,1x + 7;
½) x * 3; ¾) 8 x - 0; ) 7 x * 1.
3.210. §·ÏÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ ¾·ÆÏÒÍ¼
»¹· ÖÁÖ-Ä¼¸Ê»¾Ó ÂÁ, ÏÉÅ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ö¼ Ç·ÏÔÄÄÖÃ:
·) 1 x - 6; ¸) x - 1; ¹) x - 0.
2 9 3
¹ÒÇ·¾Ò 2x; −5x; x ; −x ÆÇÒÃ·ÕÍÓ:
8
·) ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ;
¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ, Ä¼ Ã¼ÄÏÒÖ ¾· 1.
3.212. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·-
ÈÍ¹·ÈÍ Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À:
·) 2x 3 * 1; ¸) 3 8 x - 1;
¹) 1 5x + 6; º) 5 9x , 4.
3.213. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À:
·) »¹ÊÌÎÂ¼Ä 3x − 1 ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ;
¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »¹ÊÌÎÂ¼Ä· 5x − 4 Ä¼ Æ¼Ç·¹ÒÏ·¼ 1.
3.214. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À ¶ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
¹ÒÇ·¾Ê 9a ¸ÅÂÓÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 3a?
3.215. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) 4x 11 + 2x + 13; ¸) 11x 13 - x + 3;
¹) 7 x 3 * 9x 8; º) 4 + 12x , 7 + 13x;
») 17 3x * x 13; ¼) 1 2x , 3 + x;
½) 5x 14 - 8 x 20; ¾) 6 x + 8 * 10 x 8.
3.216. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À y
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 15 + y Ã¼ÄÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê
16 − y.

3.217. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Â-

º·ÇÒÉÃ:
·) 3( x + 2) * 4 x; ¸) (4 x ) , 2x + 6;
¹) 1 (8 + x ) , 3x 10; º) x 4( x 3) + 3 6 x;
») x 2(3x 4) + 12 3x;
¼) 18 8 ( x 2) + 10 4x.
·) 3(2x + 1) – 6 + 2 – 3(1 – 3x );
¸) 5 4(2 3x ) - (2x + 1) 3;
¹) (6 x + 2) + 3( x 1) - 0;
º) 3(1 x ) (2 x ) - 2;
») 3(3x 1) * 2(5x 7);
¼) (8 x 2) 2( x 3) , 0.
·) 9x 7 * 2(4,5x 2);
¸) 2(4x + 9) - 8 ( x 8) + 5.
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, ÏÉÅ
¾¹Å»¾ÖÍÍ· »· ÂÄ¼ÀÄÒÌ: ·) ÖÁÖ Ä¼ Ã·ÕÍÓ Ç·ÏÔÄÄÖÜ;
¸) Ç·ÏÔÄÄÖÃ ÖÁÌ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÜÈ¼ ÂÁ.
·) 5(7 2x ) + 11 , 6 ( x 5) 4;
¸) 2(3x 4) 16 * 3(4 3x );
¹) 10 ( x + 2) - 4( x 3) 5( x 4);
º) 3(2x 1) 5( x + 2) , 2(2x + 3) 3x + 3.
3.221. ¦·ÃÄÅ½Í¼ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ Ä·
·»¾Ä ÉÅÀ ½· ÂÁ Ç·ÏÒÍ¼ ·ÉÇÒÃ·ÄÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) 5 x x , 1; ¸) 3 x x + 2.
7 14 5 4
6x 1 1 2x
·) Ã¼ÄÏ·¼ ¾· 2; ¸) Ä¼ ¸ÅÂÓÏ·¼ ¾· 5.
4 3

200 ¤´»¸»¹¿ 3

·) 3 x x + 2; ¸) 7 x + x , 0; ¹) x x - 5.
5 2 9
·»¾Ä ÉÅÀ ½· ÂÁ Ç·ÏÒÍ¼ ·ÉÇÒÃ·ÄÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) 3 (4x + 3) * 4x 3; ¸) 1 ( x + 1) 1 ( x + 2) , 2.
5 3 6
x +1 x 1 x3 x +1
·) 2x - ; ¸) x* .
2 3 3 5
3.226. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
10 x 2
¹ÒÇ·¾Ê Ã¼ÄÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »¹ÊÌÎÂ¼Ä· 6 − 4x?
3
4 + 3x 3 x + 1 1 2x
·) –1- x; ¸) – , x;
3 6 5 2
2 − 3x 6 − 5x 1 x3 x +1
¹) - + ; º) x – – - 1;
4 8 5 2 4 8 2
3x − 1 x +1 10 x + 2 x2
») x – + , 1; ¼) x * .
3 2 15 3
3.228. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À ¶
17 2 a 3 2a
ÈÊÃ· »ÇÅ¸·Ü Ä¼»·»·ÉÄ·Ö.
5 2
3y 5
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »ÇÅ¸Ê Ä¼ ¸ÅÂÓÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÇÅ¾Ä·-
6
3y 6y 7
ÈÍ »ÇÅ¸·Ü .
9 15
3.230. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ÃÄ·º·-
ÎÂ¼Ä·Ü Ç·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) ( x + 5)( x 6) - x2 ;
¸) 9x2 3x (3x + 1) * x;
¹) 5( x2 1) 5x ( x + 2) , 3;
º) x ( x 3) + ( x 2)( x 1).


·) 7 x2 (7 x 1)( x + 2) + 9x + 4;
¸) (3x + 1)( x 1) 3x2 * 5 2x;
¹) ( x + 1)( x + 2) ( x 3)( x + 4) , 6;
º) ( x 1)(2x 2) - (2x 1)( x + 2).
½·ÄÄÖ Ç·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) x2 ( x + 5)( x 5) + 10 x;
¸) ( x + 5)2 x , x ( x 4) 1;
¹) 5 ( x + 3)2 * ( x 2)(1 x );
º) x ( x + 7) + ( x + 7)2 7.
·) ( x 3)( x + 2) ( x 3)2 , 15x 10;
¸) (2x 5)2 0,5x + (2x 1)(2x + 1) 15;
¹) (3x + 5)2 ( x 2)2 , (2x 1)(4x + 3);
º) (4x 5)2 + (3x 7)2 * (5x 4)2 .
3.234. Ä·À»¾Í¼ Ä·À¸ÅÂÓÏ·¼ ÍÔÂ·¼ Ç·ÏÔÄÄ¼ ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) (1,2x + 1,5) 2(1 1, 4x ) + 7,5;
x + 1 2x + 5
¸) - 0;
2 6
¹) ( x + 1)( x 3) , x ( x + 3);
º) ( x + 4)2 – ( x – 10)2 + 140.
3.235. Ä·À»¾Í¼ Ä·ÀÃ¼ÄÏ·¼ ÍÔÂ·¼ Ç·ÏÔÄÄ¼ ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) 12 + 1,5x * 3(13 2,5x );
2x 1 5 3x
¸) x + 3 - ;
6 3
¹) x ( x + 5) + 3 * x2 + x;
º) ( x 5)2 ( x + 7)2 + 56.

202 ¤´»¸»¹¿ 3
3.236. «¼ÇÃ¼Ç Æ¼Ç·¹Å¾ÍÓ ÍÒ¸ÊÂÕ Ü ÃÖÏÁ·Ì Æ·

15 Áº Ê ºÇÊ¾·¹ÁÊ, Ã·È· ÖÁÅº· ¸¼¾ ºÇÊ¾Ê ÇÅÜÄ· 4,5 É.
¶Á·Ö Ä·À¸ÅÂÓÏ·Ö ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÃÖÏÁÅÜ ÃÅ½· ¾Ä·ÌÅ-
»¾ÍÍ· Ü ºÇÊ¾·¹ÁÊ, Á·¸ Ä ÃÅº Æ¼Ç·¼Ì·ÍÓ Í¼Ç·¾ Ç·ÁÊ
Æ· ÃÅÈÍ¼, ÖÁ ¹ÒÉÇÒÃÂ¹·¼ ºÇÊ¾ 7 É?
3.237. ©ÊÇÒÈÉÒ ÈÆÊÈÁ·ÕÍÍ· Ä· Á·É·ÇÒ ÜÄ¾ Æ·
Ç·ÍÔ, ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ ÖÁÅÀ 3 ÁÃ . ªÂ·ÈÄ·Ö ÈÁÅ-
º
Ç·ÈÍÓ Á·É·Ç· 18 ÁÃ . ¤· ÖÁÊÕ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ ·» Ã¼ÈÍ·
º
ÈÉ·ÇÉÊ ÃÅºÊÍÓ ·»ÆÂÒÍ ÉÊÇÒÈÉÒ, Á·Â Ã ÉÇÔ¸· ¹ÖÇ-
ÄÊÍÍ· Ä·¾·» Ä¼ Æ·¾Ä¼À ÎÒÃ ÆÇ·¾ 6 º?
3.238*. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ a ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼ 6 3x = a + 1 Ã·¼ »·»·ÉÄÒ ÁÅÇ·ÄÓ.
3.239*. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ a, ÆÇÒ ÖÁÃ ÄÖÇÅÜ-
Ä·ÈÍÓ ax + 5x 3 Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ. ÈÄÊ¼ É·ÁÅ¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ a, ÆÇÒ ÖÁÃ Ç·ÏÔÄÄ¼Ã »·»¾¼Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·-
ÈÍ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÕ¸Ò ÂÁ?
3.240*. ÒÈ¹¼ÉÂÍ¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ a Ç·Ü-
Ä·¾Ä·ÎÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ:
·) ax * 8 x * 8 ; ¸) ax + 5 x * 5 .
a a
3.241. §·ÏÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÊÕ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:

·) 5x * 35; ¸) 6 x - 18; ¹) 3x , 8;
º) 2x + 11; ») x - 6; ¼) 0, 01x * 8;
3
½) x - 5; ¾) 3x + 0; ) 2 x * 1.
9
·) 2x 5 + 3; ¸) 5 6 x , 3;
¹) 3 4x * 7; º) 5 8 x - 11.
3.243. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¶ »¹ÊÌÎÂ¼Ä 7 − 2a
ÆÇÒÃ·¼ ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ?

3.244. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¶ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 9a

Ã¼ÄÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 4a?
·) 3 2x - 5 + x; ¸) 3x 4 * x 6;
¹) 6 x 9 + 8 x + 2; º) 8 10 x - 15 9x.
3.246. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ m ¾Ä·ÎÔÄÄ »¹ÊÌÎÂ¼Ä·
10m + 1 ¸ÅÂÓÏÒÖ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ »¹ÊÌÎÂ¼Ä· 8m − 2?
·) 2( x 6) + 7 + 3x 10;
¸) 2x 3( x + 1) * 2 + x;
¹) 10 x + 6 + 3(5x 1) 2x;
º) 24 x + 2 3( x 6);
») 5( x + 4) + 2(4x 5);
¼) 4( x 1) (9x 5) , 3.
·) 11x 7 * 2(5,5x + 8);
¸) 4 5x , 2x 7 ( x + 4).
·»¾Ä ÉÅÀ ½· ÂÁ Ç·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
5 3x
·) 3 x x - 1; ¸) 2 x x + 1; ¹) * 0.
8 16 7 2
2x 3 x+3 2x
·) x , + 1; ¸) + + 0;
2 8 4 3
x3 x+1 3+x 31 + x
¹) x + - 2; º) 1 + x.
4 8 2 5
3.251. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¾Ã¼ÄÄ·À ¶
16 3 a 3a + 7
ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ »ÇÅ¸·Ü Ä¼·»ÃÅÜÄ·Ö.
3 4
2y + 5
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »ÇÅ¸Ê Ä¼ Ã¼ÄÏ·¼ ¾· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÊÃÒ
18
7y 3 2 5y
»ÇÅ¸·Ü .
6 4

204 ¤´»¸»¹¿ 3

·) 6 x2 3x (2x + 4) , 18;
¸) ( x + 7)( x 3) , x2 ;
¹) x ( x + 2) + ( x + 3)( x 1);
º) ( x + 6)(3x 8) 3( x2 1) * 20;
») ( x 3)(2x 1) - (2x + 1)( x + 2);
¼) (3x + 3)( x + 2) (3x 4)( x + 2) * 35.
½·ÄÄÖ Ç·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) x2 ( x + 6)( x 6) + 12x;
¸) ( x 4)2 + 3x , x ( x 8);
¹) ( x 5)( x + 2) ( x + 3)2 , 7 14x;
º) (3x 1)2 ( x + 1)2 - (4x + 3)(2x + 1).
3.255. Ä·À»¾Í¼ Ä·ÀÃ¼ÄÏ·¼ ÍÔÂ·¼ Ç·ÏÔÄÄ¼ ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ 3( x 2) 4( x + 1) + 2( x 3) 1.
3.256. Ä·À»¾Í¼ Ä·À¸ÅÂÓÏ·¼ ÍÔÂ·¼ Ç·ÏÔÄÄ¼ ÄÖ-
2x 1 3x
ÇÅÜÄ·ÈÍ - .
8 6
3.257. »Ä· È· ÈÉ·ÇÅÄ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· ÇÅÜÄ· 6 ÈÃ.
Ä·À»¾Í¼, ÖÁÅÀ Æ·¹ÄÄ· ¸ÒÍÓ »ÇÊº·Ö ÖºÅ ÈÉ·Ç·Ä·,
Á·¸ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· ¸ÒÜ ¸ÅÂÓÏÒ ¾· 30 ÈÃ.
3.258*. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ a ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼ 5x + a = 7 Ã·¼ »·»·ÉÄÒ ÁÅÇ·ÄÓ.
3.259. ÒÂÎÒÍ¼:
·) 8 4 5 ; ¸) 4 5 + 8; ¹) 4 5 8.
7 7 7
3.260. Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ ÆÇ·ÍÔÄÉ·Ü ·» ÂÁÊ 250
ÈÁÂ·»·¼ ÉÇÔÍÖÖ ÈÉÊÆ¼ÄÓ ÂÁÊ 5.
3.261. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ü ¹ÒÇ·-
¾¼ (4x − 3y2)2 − 16x2 + 9y4.

3.262. ¶ÁÊÕ ÂÎ¸Ê ÉÇÔ¸· Æ·ÈÉ·¹ÍÓ ¾·Ã¼ÈÉ

Ê ÂÁÊ 209, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·ÄÒ ÂÁ »¾ÖÂÜÈÖ Ä· 9?
3.263. ÅÈ¼ÄÄÕ ÈÖÃ’Ö Ç·ÈÌÅ»·¹·Â· 250 ÁÉ
º
ÔÂ¼ÁÉÇ·ÔÄ¼Çº Ü Ã¼ÈÖÍ. ÃÅÀ Ç·ÈÌÅ» Æ·¹ÖÂÎÒÜÈÖ
Ä· 20 %, · ¹ÖÈÄÅÀ Æ·Ã¼ÄÏÒÜÈÖ Ä· 40 % Ê Æ·Ç·ÜÄ·Ä-
Ä ¾ ¾ÃÅ¹ÒÃ Æ¼ÇÒÖ»·Ã. ¶ÁÃ ÈÉ·Ü Ç·ÈÌÅ» ÔÂ¼ÁÉÇ·-
ÔÄ¼Çº ¹ÖÈÄÅÀ?
3.264. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ 7 a b y (b 7 a ).
3.265. ÂÖ ÆÇÒº·É·¹·ÄÄÖ ¹·ÇÔÄÄÖ ¸ÇÊÈÄÍÒ, ÍÊÁ·Ç
ºÇÊÏÒ ¸ÖÇÊÍÓ Ê ·»ÄÅÈÄ¼ 6 5 4. ¡ÅÂÓÁ ÈÆ·ÉÇÔ¸ÍÍ·
ºÇÊÏ, Á·Â ÉÇÔ¸· ÆÇÒº·É·¹·ÍÓ 6 Áº ¹·ÇÔÄÄÖ?
3.266. ª ÏÔÇ·ºÊ ÂÁ·Ü 5, 12, 17, 6, 14, 20 ·»¾Ä ÂÁ
¾·ÁÇÔÈÂÂ. ¨ÖÇÔ»ÄÖ¼ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄ·¼ ÄÅ¹·º· ÏÔÇ·º·
ÈÉ·Â· ÇÅÜÄ· 12. Ä·À»¾Í¼ ¾·ÁÇÔÈÂ¼ÄÒ ÂÁ.
3.267. ¤· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÇ·ÃÅÀ ·»¾Ä·Î·ÄÒ
ÆÊÄÁÉÒ A(−1), B(11) K. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÊ
ÆÊÄÁÉ· K, ¹¼»·ÕÎÒ, ÏÉÅ Ä Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ Æ·Ã½
ÆÊÄÁÉ·Ã AK KB = 1 3.
3.268. »Ä· Ä·ÈÉ·ÜÄÍ· Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ ÃÅ½· ÆÇ·-
¹¼ÇÒÍÓ ÊÈ¼ Á·ÄÉÇÅÂÓÄÒÖ Ç·¸ÅÉÒ ¾· 3 º, · »ÇÊº·Ö — ¾·
5 º. Ä·À»¾Í¼, ¾· ÖÁ Î·È ÖÄÒ ÃÅºÊÍÓ ÆÇ·¹¼ÇÒÍÓ ÊÈ¼
Á·ÄÉÇÅÂÓÄÒÖ Ç·¸ÅÉÒ, Á·Â ¸Ê»ÊÍÓ ÆÇ·Í·¹·ÍÓ Ç·¾·Ã.
3.269. »¹ÊÌ º·Ç·»ÅÜ ·»Ä·Î·ÈÅ¹· Ä·ÈÊÈÉÇ·Î ·»¾Ä
·»Ä·ÃÊ ¹ÒÀÏÂ »¹· ÍÖºÄÁ. Ä·À»¾Í¼, ÖÁ·Ö Î·ÈÉÁ·
ÏÂÖÌÊ ¸Ê»¾¼ Æ·Ã½ Ã ÆÇ·¾ 1 º 24 ÃÄ, Á·Â ·»¾Ä
ÍÖºÄÁ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ Ê¹¼ÈÓ ÏÂÖÌ Æ·Ã½ º·Ç·»·Ã ¾·
3 º 20 ÃÄ, · »ÇÊº — ¾· 2 º 48 ÃÄ.
§ 19. ¨ÇÁ¾ÊÏÓ
3.270. ·ÆÏÒÍ¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ »¹ÊÌ ÆÊÄÁÉ·Ü,
ÖÁÖ ¾·»·¹·ÂÓÄÖÕÍÓ ÊÃÅ¹Ê: ·) ·¸ÈÍÒÈ· ÇÅÜÄ· 3;
¸) ·Ç»ÒÄ·É· ÇÅÜÄ· −1; ¹) ·Ç»ÒÄ·É· ·»ÃÅÜÄ·Ö.
3.271. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê 10 x + 3 ÆÇÒ
x = 5,3; 2,7; 0,2.

206 ¤´»¸»¹¿ 3
¦ÇÒ Ç·ÏÔÄÄ ÉÔÁÈÉ·¹ÒÌ ¾·»·Î ¹ÒÁÅÄ¹·¼ÍÍ· ·Ä·-

Â¾ Ì ÊÃÅ¹Ò, º. ¾Ä. ¹ÒÈ¹ÖÉÂÖ¼ÍÍ·, ·¸ ÖÁÌ ¹¼ÂÎÒ-
ÄÖÌ »¾¼ º·¹ÅÇÁ· Ü »·»¾¼Ä·À ¾·»·ÎÒ, ¹Ò¾Ä·Î·ÕÍÍ·
¹Ö»ÅÃÒÖ Ä¼¹Ö»ÅÃÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹¼ÂÎÒÄÓ »´¿¹ºÁ´-
ÅÊ Ã´Àº ¶¹¿ËÏÁÓÀ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», Ê ¾·»·Î·Ì Ä· ÇÊÌ ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½
ÈÁÅÇ·ÈÍÕ ÇÊÌÊ (v), Î·È·Ã (t) ÆÇÅÀ»¾¼ÄÒÃ ÏÂÖ-
Ì·Ã (s) ¹ÒÇ·½·¼ÍÍ· ËÅÇÃÊÂ·À s = vt. ¦ÇÒ Æ·ÈÉ·-
ÖÄÄ·À ÈÁÅÇ·ÈÍ ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ Î·ÈÊ ·»Æ·¹Ö»·¼
·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÏÂÖÌÊ. ¤·ÆÇÒÁÂ·», ÆÇÒ v = 65 ÁÃ º
s = 65t. ©·»Ò, Á·Â t = 1 º, ÉÅ s = 65 ÁÃ; Á·Â t = 1,2 º,
ÉÅ s = 78 ÁÃ º. ».
¦ÇÒ Ç·ÏÔÄÄ Ë¾ÎÄÒÌ ¾·»·Î É·ÁÈ·Ã· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ-
¹·ÕÍÍ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍ Æ·Ã½ ¹¼ÂÎÒÄÖÃ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»,
Ã·ÈÊ Á·ÄÈÉÇÒ ¾ ¸¼Ä¾Ä·Ã Ê ¾·Â¼½Ä·ÈÍ ·» ·¸’ÃÊ
¸¼Ä¾ÄÊ ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ Æ· ËÅÇÃÊÂ¼ m = 0,52 + 0,71
V,
»¾¼ m — Ã·È· Á·ÄÈÉÇÒ ¾ ¸¼Ä¾Ä·Ã (Ê ÁÂ·ºÇ·Ã·Ì),
V — ·¸’Ã ¸¼Ä¾ÄÊ (Ê ÂÉÇ·Ì), 0,52 Áº — Ã·È· ÆÊÈÉÅÀ
Á·ÄÈÉÇÒ, 0,71 Áº Â
— ÏÎÒÂÓÄ·ÈÍÓ ¸¼Ä¾ÄÊ. ª ºÔÉ·À
¾·Â¼½Ä·ÈÍ ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ V ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾Ä·¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ m. ¤·ÆÇÒÁÂ·», Á·Â V = 2 Â, ÉÅ m = 1,94 Áº;
Á·Â V = 10 Â, ÉÅ m = 7,62 Áº º. ».
ª Æ·ÜÈÖ»¾ÄÄÒÃ ½ÒÍÍ ÃÒ É·ÁÈ·Ã· ÈÊÈÉÇ·Á·¼ÃÈÖ
¾ ¾·Â¼½Ä·ÈÍÖÃ Æ·Ã½ ¹¼ÂÎÒÄÖÃ. ¤·ÆÇÒÁÂ·», ÆÇÒ
¾·Á·¾¼ É·ÁÈ ÁÅÏÉ Æ·¼¾»Á (C) ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ ·ÆÂ·-
ÉÒ ¾· ¹Ò¾·Ü (a) ·ÆÂ·ÉÒ ¾· ÁÅ½ÄÒ ÁÂ·Ã¼ÉÇ ÏÂÖ-
ÌÊ (b), º. ¾Ä. C = a + b
s. ª ºÔÉ·À ¾·Â¼½Ä·ÈÍ ÁÅ½Ä·-
ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ ¾Ã¼ÄÄ·À s (·»Â¼ºÂ·ÈÍ) ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾-
Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÁÅÏÉÊ Æ·¼¾»Á C.
ª ÆÇÒ¹¼»¾¼ÄÒÌ ÆÇÒÁÂ·»·Ì ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ
·»ÄÅÀ ¹¼ÂÎÒÄ (¾Ã¼ÄÄ·À) ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ »ÇÊºÅÀ ¹¼ÂÎÒÄ.

§·¾ºÂ¼»¾Ã ÖÏÎÔ ·»¾Ä ÆÇÒÁÂ·»:

¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Ã·ÈÒ ¹ÊÎÄÖÜ ÁÂ·È· ·»
Ì ÇÅÈÉÊ. ª ºÔÉÒÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ ÁÅ½Ä·ÃÊ
¾Ä·ÎÔÄÄÕ ·»ÄÅÀ ¹¼ÂÎÒÄ — ÇÅÈÉÊ —
·»Æ·¹Ö»·¼ Ä¼ ·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »ÇÊ-
ºÅÀ ¹¼ÂÎÒÄ — Ã·ÈÒ, Æ·ÁÅÂÓÁ ÂÕ-
»¾ ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ÇÅÈÉ·Ã ÃÅºÊÍÓ
Ã¼ÍÓ ÇÅ¾ÄÊÕ Ã·ÈÊ (ÇÒÈ. 15).
·Â¼½Ä·ÈÍ Æ·Ã½ ¹¼ÂÎÒÄÖÃ §ÒÈ. 15
Ü Æ¼ÇÏÒÃ, »ÇÊºÃ ÉÇÔÍÃ ÆÇÒÁÂ·»·Ì Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ·
ËÊÄÁÍÒÖÄ·ÂÓÄÒÃ, · Ü Î·Í¹ÇÉÒÃ ÆÇÒÁÂ·»¾¼ ¾·-
Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ Ã·È·À ÇÅÈÉ·Ã Î·Â·¹¼Á· Ä¼
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÄ·ÂÓÄ·À.
»Á´ËÑÁÁ¹ ·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼Ä-

ÄÒÃ, ÆÇÒ ÖÁÅÀ ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ ·»ÄÅÀ ¾Ã¼Ä-
Ä·À (´Ä·ÇÀ¹ÁÆÇ) ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »ÇÊ-
ºÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À (ÈÇÁ¾ÊÏ), Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÈÇÁ¾ÊÏ-
ÓÁ´¿ÐÁ´½ »´¿¹ºÁ´ÅÊÒ ·¸Å ÈÇÁ¾ÊÏÓ½.
¯½¾ÈÔÊØ ÎÌËÎ½¾ Ä½Á½ÊÊÜ ÑÐÊÇÓØ

§·¾ºÂ¼»¾Ã É·¸ÂÍÊ, Ê Æ¼ÇÏÒÃ Ç·»ÁÊ ÖÁÅÀ Æ·¾Ä·-
Î·ÄÒ Î·È Ä·¾Ç·ÄÄÖ, Ê »ÇÊºÃ — ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ·-
¹¼ÉÇ· Ü ·»Æ·¹¼»ÄÒ Î·È ÈÊÉ·Á.
®·È t, º 15 18 21 24 (0) 3 6 9 12
©ÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· T, °¨ 4 3 2 1 −2 4 5 5
¦ÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ É·¸ÂÍÒ ·ÆÈ·Ä· ËÊÄÁÍÒÖ, Æ·ÁÅ-

ÂÓÁ ¾ÂºÁ´ÀÇ ¾ Æ·¾Ä·Î·ÄÒÌ ÃÅÃ·ÄÉ·Ü Î·ÈÊ (¾Ä·ÎÔÄ-
ÄÕ ·»ÄÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À) ·»Æ·¹Ö»·¼ ´¸»Á´¹ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÉÔÃ-
Æ¼Ç·ÉÊÇÒ (»ÇÊºÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À).

208 ¤´»¸»¹¿ 3
ÔÉ· ËÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· É·¸ÂÎÄ·. ¢Á, ÏÉÅ ÈÉ·-

ÖÍÓ Ê Æ¼ÇÏÒÃ Ç·»ÁÊ, — ºÔÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·.
¢Á Ü »ÇÊºÃ Ç·»ÁÊ — ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ.
ÂÖ É·ºÅ Á·¸ ¾·ÆÈ·ÍÓ, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ ·ÇºÊÃ¼Ä-
É· 15 ·»Æ·¹Ö»·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ 4 (Ê 15 º ÉÔÃÆ¼-
Ç·ÉÊÇ· Æ·¹¼ÉÇ· ¸ÒÂ· ÇÅÜÄ· 4 °¨), ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·¼ÍÍ·
·¸·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ f (15) = 4. ®ÒÉ·¼ÍÍ·: «“ÔË” ·» ÆÖÉÄ·Í-
Í·Í ÇÅÜÄ· Î·ÉÒÇÅÃ». ·ÆÈ f (3) = –2 ·¾Ä·Î·¼, ÏÉÅ
¾Ä·ÎÔÄÄÕ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· 3 ·»Æ·¹Ö»·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ
−2, º. ¾Ä. Ê 3 º ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ·¹¼ÉÇ· ¸ÒÂ· ÇÅÜÄ· −2 °¨.
ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾·ÆÈ T = f (t ) ·¾Ä·Î·¼, ÏÉÅ
T — ÈÍÓ ËÊÄÁÍÒÖ ·» t. ®ÒÉ·¼ÍÍ·: «“ÉÔ ¹ÖÂÁ·¼”
ÇÅÜÄ· “ÔË” ·» “ÉÔ Ã·ÂÅº·”». ·Ã¼ÈÉ f ÃÅ½Ä· ¹ÒÁ·ÇÒ-
ÈÉÅÜ¹·ÍÓ ÂÕ¸ÊÕ ÄÏÊÕ ÂÉ·ÇÊ Â·ÍÄÈÁ·º· ·ÂË·¹É·.
Í½ÑÔÊØ ÎÌËÎ½¾ Ä½Á½ÊÊÜ ÑÐÊÇÓØ

§·¾ºÂ¼»¾Ã ºÇ·ËÁ ¾ÃÖÄ¼ÄÄÖ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ Æ·¹¼É-
Ç· (T) Ê ¾·Â¼½Ä·ÈÍ ·» Î·ÈÊ ÈÊÉ·Á (t) (ÇÒÈ. 16).
t, г
§ÒÈ. 16
·Â¼½Ä·ÈÍÓ T ·» t ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÀ, Æ·ÁÅ-
ÂÓÁ »ÂÖ ¾ÂºÁ´·´ ÃÅÃ·ÄÉÊ Î·ÈÊ ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ Æ·
ºÇ·ËÁÊ ·»Æ·¹¼»Ä·¼ ´¸»Á´¹ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ.
ÔÉ· ËÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ºÇ·ËÎÄ·. ¸·¾Ä·ÎÒÃ Ö¼

T = g (t ). Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· t Æ·¾Ä·Î·ÄÒ Ä· ¹ÅÈ

·¸ÈÍÒÈ, · ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ T — Ä· ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É.
¤·ÆÇÒÁÂ·», Î·ÈÊ t = 2 º ·»Æ·¹Ö»·¼ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ·
T = −5 °C. ÔÉ· ÃÅ½Ä· ¾·ÆÈ·ÍÓ Ä·ÁÏ: g(2) = −5. ®·ÈÊ
t = 9 º ·»Æ·¹Ö»·¼ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· T = 0 °C, ·¸Å g(9) = 0.
·ÆÈ g(16) = 4 ·¾Ä·Î·¼, ÏÉÅ Ü 16 º ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ·-
¹¼ÉÇ· ¸ÒÂ· ÇÅÜÄ· 4 °¨.
Ê½ÈÏØÔÊØ ÎÌËÎ½¾ Ä½Á½ÊÊÜ ÑÐÊÇÓØ

ª Ä¼Á·ÉÅÇÒÌ ÁÇ·Ä·Ì Ê ÖÁ·ÈÍ ·»¾ÄÁ »·Ü½ÒÄ
¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·¼ÍÍ· ÃÂÖ. »Ä· ÃÂÖ ÆÇÒ¸Â¾Ä· ÇÅÜ-
Ä· 1,6 ÁÃ. £Â Ü ÁÂ·Ã¼ÉÇÒ ÃÅ½Ä· Æ¼Ç·¹¼ÈÍ Æ·
ËÅÇÃÊÂ¼ y = 1,6x, »¾¼ y — ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÁÂ·Ã¼ÉÇ·Ü, ·
x — ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÃÂÓ. ¦· ºÔÉ·À ËÅÇÃÊÂ¼ ÃÅ½Ä· »ÂÖ
ÁÅ½Ä·º· ¾Ä·ÎÔÄÄÖ x ¾Ä·ÀÈÍ ·»Æ·¹¼»Ä·¼ ´¸»Á´¹
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ y. ¤·ÆÇÒÁÂ·», Á·Â x = 2, ÉÅ y = 3,2.
ÔÉ· ËÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ·Ä·ÂÉÒÎÄ·, ·¸Å ËÅÇÃÊ-
Â·À. Ã¼ÄÄ·Ö x — ´Ä·ÇÀ¹ÁÆ, · ¾Ã¼ÄÄ·Ö y — ÈÇÁ¾-
ÊÏÓ ·» x. ¸·¾Ä·ÎÒÃ Ö¼: y = 1,6x ·¸Å f ( x ) = 1, 6 x.
·ÆÈ f (5) = 8 ·¾Ä·Î·¼, ÏÉÅ Á·Â x = 5, ÉÅ y = 8,
º. ¾Ä. 5 ÃÂÓ ÇÅÜÄÒ 8 ÁÂ·Ã¼ÉÇ·Ã.
¾ÎÜÀ ¿ØÄÊ½ÔÚÊÊÜ ÉÊËÎÏ¿½
ÄÊ½ÔÚÊÊÜ ÑÐÊÇÓØ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ËÊÄÁÍÒÕ, ¾·»·»¾¼ÄÊÕ É·¸ÂÎÄ·: ¾·-
Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ »·É·À ÁÅÂÓÁ·ÈÍÕ Ä·¹ÊÎÔÄÍ·Ü,
ÆÇÒÈÊÉÄÒÌ Ê ÁÂ·È¼.
·ÉÒ ·»Ä·ºÅ ¾ ÉÒ»ÄÖÜ ÈÄ¼½ÄÖ 5 6 7 8 9
¡ÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ä·¹ÊÎÔÄÍ·Ü, ÆÇÒÈÊÉ-
23 24 22 21 22
ÄÒÌ Ê ÁÂ·È¼
¸·¾Ä·ÎÒÃ ºÔÉÊ ËÊÄÁÍÒÕ y = f ( x ). ©·»Ò ¾·ÆÈ

f (5) = 23 ·¾Ä·Î·¼, ÏÉÅ 5 ÈÄ¼½ÄÖ Ü ÁÂ·È¼ ÆÇÒÈÊÉÄ-
Î·Â 23 Ä·¹ÊÎÔÄÍÒ.

210 ¤´»¸»¹¿ 3
ª É·¸ÂÍÒ Ü Æ¼ÇÏÒÃ Ç·»ÁÊ Æ·¾Ä·Î·ÄÒ ¾Ä·ÎÔÄÄ

·ÇºÊÃ¼ÄÉ·: 5, 6, 7, 8, 9.
»Á´ËÑÁÁ¹ £ÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ, ÖÁÖ ÆÇÒ-
Ã·¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ, Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ´µÅÓ·´À ¶Ï»Á´ËÑÁÁÓ
ÈÇÁ¾ÊÏ.
¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ËÊÄÁ-

ÍÒ ·¸·¾Ä·Î·¼ÍÍ· D ( f ) (ÎÒÉ·- D ( f ) = {5; 6; 7; 8; 9}
¼ÍÍ· «“»Ô” ·» “ÔË”»).
Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ Ü »ÇÊºÃ Ç·»ÁÊ É·¸ÂÍÒ ÜÉ¹·Ç·-
ÕÍÓ ÃÄÅÈÉ¹·, ÖÁÅ¼ ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ ÂÁ·Ü 21, 22, 23 24.
»Á´ËÑÁÁ¹ ªÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ, ÖÁÖ ÆÇÒÃ·¼ ËÊÄÁ-
ÍÒÖ, Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· ÀÁÂÅÆ¶´À »Á´ËÑÁÁÓÙ ÈÇÁ¾ÊÏ.
£ÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ËÊÄÁ-

ÍÒ ·¸·¾Ä·Î·¼ÍÍ· E ( f ) (ÎÒÉ·- E ( f ) = {21;22;23;24}
¼ÍÍ· «“¼” ·» “ÔË”»).
§·¾ºÂ¼»¾Ã ËÊÄÁÍÒÕ y =
= f(x), ¾·»·»¾¼ÄÊÕ ºÇ·ËÎÄ·
(ÇÒÈ. 17). ÂÖ »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁ-
ÍÒ f ( 1) = 7, f (0) = 0,
f (3) = 9, f (5) = 5.
¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ºÔÉ·À
ËÊÄÁÍÒ — ºÔÉ· ÃÄÅÈÉ¹·
·¸ÈÍÒÈ ÆÊÄÁÉ·Ü, ÖÁÖ ÂÖ½·ÍÓ
Ä· ÁÇÒ¹ÅÀ. ¶ÄÒ ¾ÃÖÄÖÕÍÍ·
·» −1 »· 5. D ( f ): 1 - x - 5.
£ÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ºÔÉ·À
ËÊÄÁÍÒ — ºÔÉ· ÃÄÅÈÉ¹· ·Ç-
»ÒÄ·É ÆÊÄÁÉ·Ü, ÖÁÖ ÂÖ½·ÍÓ
Ä· ÁÇÒ¹ÅÀ. ¶ÄÒ ¾ÃÖÄÖÕÍÍ·
·» −7 »· 9. E ( f ): 7 - y - 9. §ÒÈ. 17

§·¾ºÂ¼»¾Ã ËÊÄÁÍÒÕ, ¾·»·»¾¼ÄÊÕ ËÅÇÃÊÂ·À

y = x2 + 5. ¡·Â ÄÖÃ· ·ÆÈ·ÄÄÖ ÆÇ·ÍÔÈÊ, ÖÁ ¾·»·¼
ºÔÉ· ËÊÄÁÍÒÖ, ÉÅ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ËÊÄÁÍÒ — ºÔÉ·
ÉÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÌ ¹ÒÇ·¾, ÏÉÅ ¾·»·¼
ËÊÄÁÍÒÕ, Ã·¼ ÈÔÄÈ. ÂÖ »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ ·¸ÈÖº
¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ — ºÔÉ· ÜÈ¼ ÂÁ. D ( f ): ÊÈ¼ ÂÁ.
Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ x2 , 0, É·»Ò Æ· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÖÌ ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ¼À x2 + 5 , 5. Ä·ÎÒÍÓ, ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ
»·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ — ÊÈ¼ ÂÁ, Ä¼ Ã¼ÄÏÒÖ ¾· 5.
E ( f ): y , 5.
ªÐÈ ÑÐÊÇÓØ. ¡½Á½ÏÊØÜ

½ÁÉËÊØÜ ÄÊ½ÔÚÊÊ ÑÐÊÇÓØ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ºÇ·ËÁ ¾·Â¼½Ä·ÈÍ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ Æ·-
¹¼ÉÇ· T ·» Î·ÈÊ ÈÊÉ·Á t (ÇÒÈ. 18). ÔÉ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÀ. ¸·¾Ä·ÎÒÃ Ö¼ T = f (t ).
¦· ºÇ·ËÁÊ ÃÅ½Ä· ¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ, Ê ÖÁ Î·È ÈÊÉ·Á
ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ·¹¼ÉÇ· ¸ÒÂ· »·»·ÉÄ·À, ·»ÃÅÜÄ·À, ÇÅÜ-
Ä·À ÄÊÂÕ.
t, г
§ÒÈ. 18

212 ¤´»¸»¹¿ 3
¤·ÆÇÒÁÂ·», f(2) = −2 + 0, f (4) = 4 + 0, f(6) = −2 + 0.

£Å½Ä· ¾·Ü¹·½ÒÍÓ, ÏÉÅ ÆÇÒ ÜÈÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊ-
Ã¼ÄÉ· 1 + t + 8 »Á´ËÑÁÁ ÈÇÁ¾ÊÏ ´¸ÀÂÙÁÏÓ, ºÇ·ËÁ
ÂÖ½ÒÍÓ Ä½ÔÀ ¾· ¹ÅÈÓ ·¸ÈÍÒÈ.
·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒÖ ÆÇÒÃ·¼, Ä·ÆÇÒ-
ÁÂ·», ÆÇÒ t = 0; 0,5; 9; 15; 22, º. ¾Ä. ÆÇÒ 0 - t + 1
8 + t - 24 »Á´ËÑÁÁ ÈÇÁ¾ÊÏ ¸´¸´ÆÁÏÓ ºÇ·ËÁ
ÂÖ½ÒÍÓ ¹ÒÏÔÀ ¾· ¹ÅÈÓ ·¸ÈÍÒÈ.
©ÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ·¹¼ÉÇ· ¸ÒÂ· ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ Ü 1 º ÄÅÎÒ
Ü 8 º Ç·ÄÍÒ, º. ¾Ä. f (1) = 0 f (8) = 0. Ç·ËÁ Æ¼Ç·-
ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ ·¸ÈÍÒÈ Ê »¹ÊÌ ÆÊÄÁÉ·Ì.
»Á´ËÑÁÁ¹ Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·-
ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ, Ä·¾Ò¹·ÕÍÍ· ÁÇ¿ÓÀ
ÈÇÁ¾ÊÏ.
¤ÊÂ »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ — ÂÁ 1 8.

¥ÆÑÀÁ¶º. Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ f ( x ) = 2x 2, 8.
¦¶ÎÓÃÃ». ¡·¸ ¾Ä·ÀÈÍ ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ, ÉÇÔ¸· ¾Ä·À-
ÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· x, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁ-
ÍÒ f ( x ) ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ, º. ¾Ä. 2x − 2,8 = 0. ÔÉ· ÂÄ¼À-
Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ÇÔÏÒÃ ÖºÅ: 2x = 2, 8; x = 1,4.
ºÀ¶½: ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· 1,4 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÄÊÂÃ
»·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ.
Í½ÑÇ ÑÐÊÇÓØ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ËÊÄÁÍÒÕ y = f ( x ), ¾·»·»¾¼ÄÊÕ É·¸-
ÂÎÄ·.
x −5 −3 −2 0 2 3 5
y 0 −3 4 3 4 −2 0
¡Å½ÄÊÕ Æ·ÇÊ ÂÁ·Ü È· ÈÂÊÆÁÅÜ É·¸ÂÍÒ ÃÅ½-

Ä· Ç·¾ºÂÖ»·ÍÓ ÖÁ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·. ª Æ¼ÇÏÒÃ

Ç·»ÁÊ É·¸ÂÍÒ ¾·ÆÈ·ÄÒ

·¸ÈÍÒÈÒ ÆÊÄÁÉ·Ü, · Ü »ÇÊ-
ºÃ — ·»Æ·¹¼»ÄÒÖ Ã ·Ç-
»ÒÄ·ÉÒ. ¦·¸Ê»Ê¼Ã ºÔÉÒÖ
ÆÊÄÁÉÒ Ä· Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À
ÆÂÅÈÁ·ÈÍ (ÇÒÈ. 19).
£ÄÅÈÉ¹·, ÖÁÅ¼ ÈÁÂ·»·-
¼ÍÍ· ¾ ÆÊÄÁÉ·Ü A, B, C, D, E,
F K, Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ·Ä´È¾´À
ÈÇÁ¾ÊÏ. §ÒÈ. 19
»Á´ËÑÁÁ¹ Ä´È¾´À ÈÇÁ¾ÊÏ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ·

ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ÆÊÄÁÉ·Ü Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ,
·¸ÈÍÒÈÒ ÖÁÌ ÇÅÜÄÒ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, · ·Ç-
»ÒÄ·ÉÒ — ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ËÊÄÁÍÒ.
¡·¸ Æ·¸Ê»·¹·ÍÓ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ, ¾·»·»¾¼Ä·À ËÅÇ-

ÃÊÂ·À, Ä·ÆÇÒÁÂ·» y = x2, ÃÅ½Ä· È·ÈÉ·¹ÍÓ É·¸ÂÍÊ,
Ê Æ¼ÇÏÒÃ Ç·»ÁÊ ÖÁÅÀ ¾·»·ÍÓ Ä¼Á·ÂÓÁ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ
·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾ ·¸ÈÖºÊ ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ËÊÄÁÍÒ, · Ü »ÇÊ-
ºÃ — ¾·ÆÈ·ÍÓ ·»Æ·¹¼»ÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ.
x 0 −0,5 0,5 −1 1 −1,5 1,5 −2 2
y 0 0,25 0,25 1 1 2,25 2,25 4 4
»¾Ä·ÎÒÃ ÆÊÄÁÉÒ ¾ Á·-

·Ç»ÒÄ·É·Ã (x; y) Ä· Á··Ç»Ò-
Ä·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ (ÇÒÈ. 20).
ªÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·
¾ ·¸ÈÖºÊ ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ËÊÄÁ-
ÍÒ ¾ÃÖÈÍÍÓ Ê É·¸ÂÍÒ Ä¼-
Ã·ºÎÒÃ·. »Ä·Á ¹ÒºÂÖ»
ºÇ·ËÁ· ÃÅ½Ä· ÜÖ¹ÍÓ
Ü»·ÁÂ·»ÄÍÓ, Æ·¹ÖÂÎÒÜÏÒ §ÒÈ. 20

214 ¤´»¸»¹¿ 3
§ÒÈ. 21 §ÒÈ. 22
ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÆÊÄÁÉ·Ü. ÂÊÎÒÃ ºÔÉÒÖ ÆÊÄÁÉÒ ÆÂ·ÜÄ·À
ÂÄÖÀ ·ÉÇÒÃ·¼Ã ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = x2 (ÇÒÈ. 21).
Ç·ËÁ ËÊÄÁÍÒ »·¼ ÄË·ÇÃ·ÍÒÕ ·¸ Ö¼ ÜÂ·-
ÈÍ¹·ÈÍÖÌ: ÄÊÂÖÌ ËÊÄÁÍÒ, »·»·ÉÄÒÌ ·»ÃÅÜÄÒÌ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ, ·¸ÈÖºÊ ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ÃÄÅÈÉ¹¼ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», Æ· ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ Ä· ÇÒÈÊÄÁÊ 22
ÃÅ½Ä· Ü¸·ÎÒÍÓ, ÏÉÅ Ö¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ÉÇÅÀÎÒ Æ¼Ç·É¹·Ç·-
ÕÍÍ· Ü ÄÊÂÓ. ¤ÊÂÖÃ »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·
ÂÁ −5; 1 4. «ÊÄÁÍÒÖ ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä ÆÇÒ −5 + x + 1 ÆÇÒ 4 + x - 6. Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁ-
ÍÒ ·»ÃÅÜÄÒÖ ÆÇÒ −6 - x + −5 ÆÇÒ 1 + x + 4. ¸-
ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ −6 - x - 6, · Ö¼
ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ −5 - y - 4.
»Á´ËÑÁÁ¹ ÈÇÁ¾ÊÏ
1. ¶ÁÖ ¾ Ä·ÈÉÊÆÄÒÌ ¾·Â¼½Ä·- ·) ÔÉ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ¾’ÖÜÂÖ¼Í-
ÈÍ¼À ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÃ: Í· ËÊÄÁÍÒÖÄ·ÂÓÄ·À: ÁÅ½Ä·À
·) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÁÅ- ÆÔÜÄ·À ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ÈÏÒÉÁ·Ü
ÂÓÁ·ÈÍÕ Ä·¸ÒÉÒÌ ÈÏÒÉÁ·Ü ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
ÁÅÏÉ·Ã Æ·ÁÊÆÁ; Ì ÁÅÏÉÊ.
¸) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ·»¾Ä·- ¸) ÔÉ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Ä¼ ¾’ÖÜ-
Á·À ¾· Á·ÄÉÇÅÂÓÄÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÂÖ¼ÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÄ·ÂÓÄ·À, Æ·-
ÄÊÃ·Ç·Ã Ä·¹ÊÎÔÄÍ· Æ· ÈÆ- ÁÅÂÓÁ ·»ÄÊ ÉÊÕ ½ ·»¾Ä·ÁÊ
È¼ Ü ½ÊÇÄ·Â¼; ÃÅºÊÍÓ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ Ä¼Á·ÂÓÁ
Ä·¹ÊÎÔÄÍ·Ü.

¹) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ »·Ü- ¹) ÔÉ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ¾’ÖÜÂÖ-

½ÒÄÀ ÈÉ·Ç·ÄÒ Á¹·»Ç·É· ¼ÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÄ·ÂÓÄ·À, Æ·-
ÖºÅ ÆÂÅÏÎ·À; ÁÅÂÓÁ ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ
º) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ Æ¼ÇÒ- »·Ü½ÒÄ ÈÉ·Ç·ÄÒ Á¹·»Ç·É·
Ã¼ÉÇ·Ã ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· ÖºÅ ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
Ä·À¸ÅÂÓÏ·À ÈÉ·Ç·ÄÅÀ? ÖºÅ ÆÂÅÏÎÒ.
º) ÔÉ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Ä¼ ¾’ÖÜ-
ÂÖ¼ÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÄ·ÂÓÄ·À,
Æ·ÁÅÂÓÁ ·»¾Ä ÉÅÀ ½· Æ¼-
ÇÒÃ¼ÉÇ ÃÅ½· ¸ÒÍÓ Ê ÉÇÅÌ¹Ê-
ºÅÂÓÄÁ·Ü ¾ ÇÅ¾ÄÒÃ »·Ü½Ò-
ÄÖÃ ÈÉ·ÇÅÄ. ¤·ÆÇÒÁÂ·»,
Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ·
ÇÅÜÄÒ 14, · »·Ü½ÒÄ ÈÉ·ÇÅÄ
4, 4 6 ·¸Å 5, 5 4.
2. ¼ÂÎÒÄ ÈÊÃ¼½ÄÒÌ ¹Êº- ¦·ÁÅÂÓÁ ÈÊÃ· ÈÊÃ¼½-
ÂÅÜ ÇÅÜÄÒ α β. ·»·ÀÍ¼ ÄÒÌ ¹ÊºÂÅÜ ÇÅÜÄ· 180°, ÉÅ
ËÅÇÃÊÂ·À ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ β ·» α. E = 180° D . ÔÉ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ËÊÄÁÍÒÖÀ, Æ·ÁÅ-
ËÊÄÁÍÒÖÀ? ÂÓÁ ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ α ·»-
Æ·¹Ö»·¼ ·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ β.
¥ÃÂÅ´µÏ »´¸´ÁÁÓ ÈÇÁ¾ÊÏ. µÅÓ· ¶Ï»Á´ËÑÁÁÓ

ÀÁÂÅÆ¶´ »Á´ËÑÁÁÓÙ ÈÇÁ¾ÊÏ
3. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· É·¸- a) f(4) = 0, f(8,6) = −5,
ÂÎÄ·. f(10) = −8;
¸) D ( f ) = {1; 4; 7; 8,6; 10} ;
x −1 4 7 8,6 10
¹) E ( f ) = {8; 5; 0; 2; 8} .
f(x) 2 0 8 −5 −8
Ä·À»¾Í¼: ·) f(4), f(8,6),

f(10); ¸) D ( f ); ¹) E ( f ).
4. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇ- 4
f ( 4 ) = = 4,
x 4 + 5
ÃÊÂ·À f ( x ) = . Ä·À-
x+5 0
f(0) = = 0,
»¾Í¼ f(−4), f(0), f(3). 0+5
3 3
f (3) = = .
3+5 8

216 ¤´»¸»¹¿ 3
5. ¦· ¹»·ÇÒÈ¼ ºÇ·ËÁ· ËÊÄ- g(−1) = −2, Æ·ÁÅÂÓÁ ·¸ÈÍÒÈ¼

ÁÍÒ y = g(x), Æ·Á·¾·ÄÒÃ Ä· −1 ·»Æ·¹Ö»·¼ ÆÊÄÁÉ Ä· ºÇ·Ë-
ÇÒÈÊÄÁÊ 23, ¾Ä·À»¾Í¼ g(−1), ÁÊ ¾ ·Ç»ÒÄ·É·À, ÇÅÜÄ·À −2;
g(0), g(2), g(3).
g(0) = 0, Æ·ÁÅÂÓÁ ·¸ÈÍÒÈ¼ 0
·»Æ·¹Ö»·¼ ÆÊÄÁÉ Ä· ºÇ·ËÁÊ
¾ ·Ç»ÒÄ·É·À, ÇÅÜÄ·À 0;
¾ ·Ç»ÒÄ·É·À, ÇÅÜÄ·À 1;
¾ ·Ç»ÒÄ·É·À, ÇÅÜÄ·À 2.
§ÒÈ. 23
¡Ç¿ ÈÇÁ¾ÊÏ. ´¸´ÆÁÏÓ

´¸ÀÂÙÁÏÓ »Á´ËÑÁÁ ÈÇÁ¾ÊÏ
6. «ÊÄÁÍÒÖ y = f(x) ¾·»·»¾¼- ·) Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄÒ

Ä· ºÇ·ËÁ·Ã (ÇÒÈ. 24). Ä·À- ÄÊÂÕ ÆÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·Ç-
»¾Í¼: ºÊÃ¼ÄÉ·, ÇÅÜÄÒÌ −3; 0; 2; 3.
·) ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ; ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·Ç-
¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ºÊÃ¼ÄÉ· ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÄÊÂÖÃ
ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ »·- ËÊÄÁÍÒ.
»·ÉÄÒÖ; ¸) Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ »·-
¹) ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ »·ÉÄÒÖ ÆÇÒ 5 - x + 3;
ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ ·»- 0 + x + 2; 3 + x - 5, Æ·ÁÅ-
ÃÅÜÄÒÖ. ÂÓÁ ÆÇÒ ºÔÉÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ
·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ºÇ·ËÁ ËÊÄÁ-
ÍÒ ÂÖ½ÒÍÓ ¹ÒÏÔÀ ¾· ¹ÅÈÓ
·¸ÈÍÒÈ.
¹) Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ ·»-
ÃÅÜÄÒÖ ÆÇÒ 3 + x + 0;
2 + x + 3, Æ·ÁÅÂÓÁ ÆÇÒ
ºÔÉÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼Ä-
É· ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ ÂÖ½ÒÍÓ
§ÒÈ. 24 Ä½ÔÀ ¾· ¹ÅÈÓ ·¸ÈÍÒÈ.

Ä´È¾ ÈÇÁ¾ÊÏ
7. ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÁÇÒ¹ÒÖ ºÇ·- ¡ÇÒ¹·Ö Ä· ÇÒÈÊÄÁÊ 25, ¶ Ä¼
ËÁ·Ã ËÊÄÁÍÒÀ (ÇÒÈ. 25)? ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ºÇ·ËÁ·Ã ËÊÄÁ-
ÍÒ, Æ·ÁÅÂÓÁ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ ·¸È-
ÍÒÈÒ, ÇÅÜÄ·ÃÊ, Ä·ÆÇÒÁÂ·»,
ÄÊÂÕ, ·»Æ·¹Ö»·ÕÍÓ »¹·
¾Ä·ÎÔÄÄ ·Ç»ÒÄ·ÉÒ.
¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 25, · Æ·Á·¾·ÄÒ
¹»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ,
Æ·ÁÅÂÓÁ ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄ-
ÄÕ ·¸ÈÍÒÈÒ ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾-
§ÒÈ. 25
Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·Ç»ÒÄ·ÉÒ.
1. ¦ÂÅÏÎ· ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· ¾ ¹ÒÃÖÇÔÄÄÖÃ 7 Ã Ë Ã

ÇÅÜÄ· S. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ÆÂÅÏÎÒ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅ-
ÂÓÄÁ· S ·» x ËÊÄÁÍÒÖÀ?
2. ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ ¸¼¾ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÄÄÖ
ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ?
3.272. ¶ÁÖ ¾ Ä·ÈÉÊÆÄÒÌ ¾·Â¼½Ä·ÈÍ¼À ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·

ËÊÄÁÍÒÖÃ:
·) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÕ Î·Â·¹¼Á Ê ¹·ºÅÄ¼
ÆÅ¼¾»· ÄÊÃ·Ç·Ã ¹·ºÅÄ·? ¸) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ Ä·-
ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ ÂÁ·Ã ÁÅÂÓÁ·ÈÍÕ ÖºÅ »¾¼ÂÓÄÁ·Ü; ¹) ¾·-
Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ Æ·Ç·»Á·¹ÒÃ ÄÊÃ·Ç·Ã Ã¼ÈÖÍ· ºÅ»·
ÁÅÂÓÁ·ÈÍÕ »¾Ä Ê ºÔÉÒÃ Ã¼ÈÖÍÒ?
ÂÖ ¹Ò¸Ç·ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ Ä·¾·¹Í¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ.
3.273. ·Ü½ÒÄÖ, ÏÒÇÒÄÖ ¹ÒÏÒÄÖ ¸·È¼ÀÄ·
ÇÅÜÄÒ ·»Æ·¹¼»Ä· 25 Ã, 10 Ã Ë Ã. ·È¼ÀÄ ¾·ÆÅÜÄ¼ÄÒ
¹·»ÅÀ Ä· 4 ÖºÅ ¹ÒÏÒÄ. ·»·ÀÍ¼ ËÅÇÃÊÂ·À ¾·Â¼½-
5
Ä·ÈÍÓ ·¸’ÃÊ ¹·»Ò V ·» ¹ÒÏÒÄ ¸·È¼ÀÄ·. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
ºÔÉ· ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ËÊÄÁÍÒÖÀ? Ä·À»¾Í¼ ·¸’Ã ¹·»Ò,
Á·Â ¹ÒÏÒÄÖ ¸·È¼ÀÄ· ÇÅÜÄ· 3 Ã. ¶ÁÅÀ Æ·¹ÄÄ· ¸ÒÍÓ
¹ÒÏÒÄÖ ¸·È¼ÀÄ·, Á·¸ ·¸’Ã ¹·»Ò ¸ÒÜ ÇÅÜÄÒ 500 Ã3?

218 ¤´»¸»¹¿ 3
3.274. ª É·¸ÂÍÒ ¾·ÆÈ·ÄÒ ¹ÒÄÁ ¹ÒÃÖÇÔÄÄÖÜ

ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ Ä· ÆÇ·ÍÖºÊ ÈÊÉ·Á.
®·È, º 4 8 12 16 20 24
©ÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ·, °¨ −4 −1 3 4 1 −3
·) ª ÖÁ Î·È ÈÊÉ·Á ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· ¸ÒÂ· ÃÄÃ·ÂÓ-

Ä·À? ¸) ¶Á·Ö ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· ¸ÒÂ· ·ÆÅÜ»Ä? ¹) ¶Á·Ö
ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· ¸ÒÂ· Ü 16 º? ª 24 º? º) ¸ÒÂ·
ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· ÇÅÜÄ· 0 °¨? ¡·Â ¸ÒÂ·, ÉÅ Ü ÖÁ ÆÇÒ¸Â¾-
Ä· Î·È ÈÊÉ·Á ºÔÉ· ¸ÒÂÅ? ») ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÁÅ½Ä·ÃÊ
Î·ÈÊ ÈÊÉ·Á ·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ?
¼) ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÁÅ½Ä·ÃÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÕ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ
·»Æ·¹Ö»·¼ ·»¾ÄÒ Î·È ÈÊÉ·Á?
3.275. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· É·¸ÂÎÄ·.
x −3 −1 1 4 8 10 12
f(x) −6 −2 2 8 16 20 24
Ä·À»¾Í¼: ·) D(f); ¸) E(f); ¹) f(−3), f(1), f(12).

¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁ-
ÍÒ ÇÅÜÄ· −2; 8; 24? ¶ÁÊÕ ¾·Á·Ä·Ã¼ÇÄ·ÈÍÓ ÃÅ½Ä·
¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ Æ·Ã½ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·Ã ËÊÄÁÍÒÖÀ?
3.276. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À f ( x ) = 5x 1.
Ä·À»¾Í¼ f(−3), f(0), f(1), f(100).
3.277. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÉÒÖ,
»ÂÖ ÖÁÌ ¹ÒÁÅÄ¹·¼ÍÍ· ÇÅÜÄ·ÈÍÓ f (2) = 7:
·) f ( x ) = 2,5x + 2; ¸) f ( x ) = 2x + 7;
¹) f ( x ) = 9 x; º) f ( x ) = x2 + 3.
3.278. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ g (3) + g (5) = g (6), Á·Â
ËÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À g ( x ) = x2 + 1?
3.279. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 26 Æ·Á·¾·ÄÒ ¹»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ·
¾·Â¼½Ä·ÈÍ Î·ÈÊ Ü¾ÒÌÅ»Ê ÈÅÄÍ· ·» Ã¼ÈÖÍ· ºÅ»· Ü
£ÄÈÁÊ. ¦· ¹ÅÈ t Æ·¾Ä·Î·ÄÒ Î·È (Ê º·»¾Ä·Ì) Ê¾ÒÌÅ-

§ÒÈ. 26 §ÒÈ. 27
»Ê ÈÅÄÍ· Æ¼ÇÏ·º· »ÄÖ ÁÅ½Ä·º· Ã¼ÈÖÍ·. ¦· ¹ÅÈ n —

ÄÊÃ·Ç Ã¼ÈÖÍ·.
·) ª ÖÁ Î·È Ê¾ÒÏÂÅ ÈÅÄÍ· 1 ÂÕÉ·º·? ¸) ª ÖÁÖ Ã¼-
ÈÖÍÒ Ü¾ÒÌÅ» Ä·ÈÉ·¼ Ü 7 º Ç·ÄÍÒ? ¹) ª ÖÁÖ Ã¼ÈÖÍÒ
ÈÅÄÍ· Ü¾ÒÌÅ»¾ÍÓ Ç·Ä¼À ¾· 6 º Ç·ÄÍÒ? º) ª ÖÁÃ Ã¼-
ÈÖÍÒ È·ÃÒ »ÅÜº »¾¼ÄÓ ºÅ»·? ») ¤·¾·¹Í¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ
ËÊÄÁÍÒ t(n), Æ·Á·¾·Ä·À Ä· ºÇ·ËÁÊ. ¼) Ä·À»¾Í¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÇÅÜÄÒÃ
5; 7; 11. ½) Ä·À»¾Í¼ t(1), t(3), t(10).
3.280. «ÊÄÁÍÒÖ y = f(x) ¾·»·»¾¼Ä· ºÇ·ËÁ·Ã
(ÇÒÈ. 27). Ä·À»¾Í¼ f ( 5), f (–3), f(2), f(4). ÆÇ·Ü-
»·, ÏÉÅ ËÊÄÁÍÒÖ ÆÇÒÃ·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼, ÇÅÜÄ·¼ 1, ÉÅÂÓÁ
·»¾Ä Ç·¾?
3.281. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 28 Æ·Á·¾·ÄÒ ¹»·ÇÒÈÒ ºÇ·-
ËÁ·Ü ËÊÄÁÍÒÀ. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ËÊÄÁÍÒÕ, Ê ÖÁÅÀ:
§ÒÈ. 28

220 ¤´»¸»¹¿ 3
·) ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾ÃÖÏÎ·¼ ÉÅÂÓÁ ·»ÃÅÜÄÒÖ ÂÁ;

¸) ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾ÃÖÏÎ·¼ ÉÅÂÓÁ »·»·ÉÄÒÖ ÂÁ;
¹) D ( f ): 2 - x - 5; º) ( f ): −3 - y - 2.
3.282. ¦·Á·½ÒÍ¼ Ü ÈÏÒÉÁÊ ¹»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ·
ËÊÄÁÍÒ, Ê ÖÁÅÀ: ·) ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ¾ÃÖÏÎ·¼
ÉÅÂÓÁ »·»·ÉÄÒÖ ÂÁ; ¸) ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾ÃÖ-
ÏÎ·¼ ÉÅÂÓÁ ·»ÃÅÜÄÒÖ ÂÁ; ¹) D ( f ): 4 - x - 5, ·
( f ): −3 - y - 4.
¾·Â¼½Ä·ÈÍ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ T Æ·¹¼ÉÇ· ·» Î·ÈÊ ÈÊÉ·Á t.
·) ª ÖÁ Î·È ÈÊÉ·Á ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· ¸ÒÂ· ÇÅÜÄ· ÄÊÂÕ? ¸) ª
ÖÁÖ ÆÇ·Ã¼½Á Î·ÈÊ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· ¸ÒÂ· ·»ÃÅÜÄ·À?
·»·ÉÄ·À? ¹) ª ÖÁ Î·È ÈÊÉ·Á ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ·¹¼ÉÇ·
»·ÈÖº·Â· Ã·ÁÈÃ·ÂÓÄ·º· ¾Ä·ÎÔÄÄÖ? ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ
¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ ·» Î·ÈÊ ÈÊÉ·Á ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
ËÊÄÁÍÒÖÀ?
t, г
§ÒÈ. 29
3.284. «ÊÄÁÍÒÖ y = f ( x ) ¾·»·»¾¼Ä· ºÇ·ËÁ·Ã

(ÇÒÈ. 30). Ä·À»¾Í¼: ·) ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ; ¸) ÆÇÒ ÖÁÌ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ »·»·ÉÄÒÖ;
¹) ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ
·»ÃÅÜÄÒÖ.

§ÒÈ. 30
3.285. ¦·Á·½ÒÍ¼ Ü ÈÏÒÉÁÊ ¹»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ·

ËÊÄÁÍÒ, ÄÊÂÖÃ ÖÁÅÀ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÂÁ:
·) −2 6; ¸) −5; −1 4.
3.286. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 31 Æ·Á·¾·ÄÒ ¹»·ÇÒÈÒ
ºÇ·ËÁ·Ü ËÊÄÁÍÒÀ. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ËÊÄÁÍÒ:
·) ÖÁÖ Ä¼ Ã·ÕÍÓ ÄÊÂÜ;
¸) »ÂÖ ÖÁÌ ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÇÅÜÄ·ÈÍÓ f (2) = 1;
¹) ÖÁÖ ÆÇÒÃ·ÕÍÓ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ÆÇÒ x = −2.
§ÒÈ. 31

222 ¤´»¸»¹¿ 3
3.287. Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ:

·) f ( x ) = 3x + 1; ¸) f ( x ) = 8 12x.
3.288. ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÂÄ, Æ·Á·¾·ÄÒÖ Ä· ÇÒÈÊÄ-
ÁÊ 32, ºÇ·ËÁ·Ã ËÊÄÁÍÒÀ? §·ÈÉÂÊÃ·ÎÍ¼ È¹ÅÀ ·»Á·¾.
§ÒÈ. 32
3.289*. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 33
Æ·Á·¾·ÄÒ ¹»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ·
ËÊÄÁÍÒ y = f ( x ). ¦ÇÒ »·-
Æ·ÃÅ¾¼ ºÇ·ËÁ· Ç·¾ÃÖÈÍ-
Í¼ Ü Æ·Ç·»ÁÊ Ä·Ç·ÈÉ·Ä-
ÄÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü f(a);
f (b); f (0); f ( c ).
§ÒÈ. 33
3.290. ¶ÁÖ ¾ Ä·ÈÉÊÆÄÒÌ ¾·Â¼½Ä·ÈÍ¼À ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·

ËÊÄÁÍÒÖÃ: ·) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÁÅÏÉ·Ã Á¹ÉÁ·
ÆÇ·ÍÖºÂ·ÈÍÕ ÏÂÖÌÊ Ü ÆÇÒº·Ç·»ÄÒÃ ÉÇ·ÄÈÆ·ÇÍ¼;
¸) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ ÂÁ·Ã ÖºÅ ·È-
É·Î·À ·» »¾ÖÂ¼ÄÄÖ Ä· 10; ¹) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ Î·-
È·Ã ¹ÒÁ·Ä·ÄÄÖ »·Ã·ÏÄÖº· ¾·»·ÄÄÖ ÆÇ·»Ã¼É·Ã, Æ·
ÖÁÃ ÖºÅ ¾·»·Â; º) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ·Ã
Ç·ÜÄ·¸¼»Ç·Ä·º· ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ· ¾ ¸·Á·¹ÅÀ ÈÉ·Ç·ÄÅÀ,
ÇÅÜÄ·À 6 ÈÃ, »·Ü½ÒÄÀ ÖºÅ ·ÈÄÅ¹Ò?
3.291. ·ÆÏÒÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ ¾·Â¼½Ä·ÈÍ »·Ü½ÒÄ
·ÁÇÊ½Ä·ÈÍ ·» Ö¼ »ÒÖÃ¼ÉÇ·. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ºÔÉ· ¾·-
Â¼½Ä·ÈÍÓ ËÊÄÁÍÒÖÀ? Ä·À»¾Í¼ »·Ü½ÒÄÕ ·ÁÇÊ½Ä·-

ÈÍ, Á·Â Ö¼ »ÒÖÃ¼ÉÇ ÇÅÜÄÒ 10 ÈÃ (ÂÁ π ·ÁÇÊºÂÍ¼ »·

ÈÅÉÒÌ). ®·ÃÊ Æ·¹Ä¼Ä ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄÒ »ÒÖÃ¼ÉÇ ·ÁÇÊ½-
Ä·ÈÍ, Á·¸ Ö¼ »·Ü½ÒÄÖ ·Á·¾·Â·ÈÖ ÇÅÜÄ·À 628 Ã?
3.292. ª É·¸ÂÍÒ ¾·ÆÈ·ÄÒ ¹ÒÄÁ ¹ÒÃÖÇÔÄÄÖÜ
ÆÇ·ÍÖºÂ·ÈÍ È¹¼ÉÂ·¹Åº· »ÄÖ Æ¼ÇÏ·º· ÎÒÈÂ· ÁÅ½Ä·º·
Ã¼ÈÖÍ·.
¤ÊÃ·Ç Ã¼ÈÖÍ· 1 2 3 4 5 6
7º 8º 10 º 13 º 15 º 16 º
¦Ç·ÍÖºÂ·ÈÍÓ
30 54 48 03 07 45
È¹¼ÉÂ·¹Åº· »ÄÖ
ÃÄ ÃÄ ÃÄ ÃÄ ÃÄ ÃÄ
¤ÊÃ·Ç Ã¼ÈÖÍ· 7 8 9 10 11 12
17 º 15 º 13 º 11 º 9º 7º
¦Ç·ÍÖºÂ·ÈÍÓ
01 44 43 35 27 48
È¹¼ÉÂ·¹Åº· »ÄÖ
ÃÄ ÃÄ ÃÄ ÃÄ ÃÄ ÃÄ
·) ¡ÅÂÓÁ »ÅÜ½ÒÜÈÖ È¹¼ÉÂ·¹Ò »¾¼ÄÓ 1 Ã·Ö?

¸) ª ÖÁÃ Ã¼ÈÖÍÒ Æ¼ÇÏÒ »¾¼ÄÓ È·ÃÒ Á·ÇÅÉÁ?
¹) ª ÖÁÖ Ã¼ÈÖÍÒ ÆÇ·ÍÖºÂ·ÈÍÓ Æ¼ÇÏ·º· »ÄÖ Æ¼Ç·¹Ò-
Ï·¼ 11 º?
3.293. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· É·¸ÂÎÄ·.
x 1 2 3 4 5 6 7
f(x) 1 4 9 16 25 36 49
Ä·À»¾Í¼: ·) D ( f ); ¸) E ( f ); ¹) f (1), f (4), f (7).

¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁ-
ÍÒ ÇÅÜÄ· 4; 25; 36? ¶ÁÊÕ ¾·Á·Ä·Ã¼ÇÄ·ÈÍÓ ÃÅ½Ä·
¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ Æ·Ã½ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·Ã ËÊÄÁÍÒÖÀ?
3.294. ÂÖ ËÊÄÁÍÒ f ( x ) = 2x + 3 ¾Ä·À»¾Í¼ f(−5),
f(0), f(1), f(10).
3.295. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À f ( x) = x2 + 3.
Ä·À»¾Í¼ f ( 1), f (0,5), f (10).

224 ¤´»¸»¹¿ 3
§ÒÈ. 35
t, г
§ÒÈ. 34 §ÒÈ. 36

ÇÊÌÊ ÉÊÇÒÈÉ· ¾ ºÅÇ·»· Ü ºÅÇ·» . ¦· ºÇ·ËÁÊ ¾Ä·À-
»¾Í¼: ·) ÖÁ ÏÂÖÌ ÆÇ·ÀÏÅÜ ÉÊÇÒÈÉ ¾· Æ¼ÇÏÊÕ º·»¾ÄÊ;
¸) ÁÅÂÓÁ Î·ÈÊ »ÅÜ½ÒÜÈÖ ÆÇÒÆÒÄ·Á; ¹) ÁÅÂÓÁ Î·ÈÊ
¸ÒÜ Ê »·ÇÅ¾¼ ÉÊÇÒÈÉ, Á·Â Ä ÆÇ·ÀÏÅÜ 10,5 ÁÃ;
º) ÖÁ ÏÂÖÌ ÆÇ·ÀÏÅÜ ÉÊÇÒÈÉ ¾· 4,5 º.
(ÇÒÈ. 35). Ä·À»¾Í¼ f ( 5), f ( 3), f (0), f (4).
(ÇÒÈ. 36). Ä·À»¾Í¼: ·) ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ; ¸) ÆÇÒ ÖÁÌ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ »·»·ÉÄÒÖ;
¹) ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ
·»ÃÅÜÄÒÖ.
3.299. Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ, ¾·»·»¾¼Ä·À ËÅÇ-
ÃÊÂ·À:
·) f ( x ) = 3x + 2;
¸) f ( x ) = 9 4x.

§ÒÈ. 37
3.300. ¶Á·Ö ¾ ÂÄÀ (ÇÒÈ. 37) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ¹»·ÇÒ-

È·Ã ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ? §·ÈÉÂÊÃ·ÎÍ¼ È¹ÅÀ ·»Á·¾.
3.301. »ÇÅ¸·Ü 1 ; 4 ; 7
; 25 ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÉÅÀ,
8 5 16 36
ÖÁ Ä¼ÂÓº· ¾·ÆÈ·ÍÓ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ Á·Ä¼ÎÄ·º· »¾¼ÈÖÉÁÅ-
¹·º· »ÇÅ¸Ê.
3.302. »ÄÃÍ¼ 2 ÂÁÊ 96 ·» 7 ÂÁÊ 464.
3 8
3.303. §ÒÌÉÊÕÎÒÈÖ »· Æ·ÈÉÊÆÂ¼ÄÄÖ ¹· ÜÄ¹¼Ç-
ÈÉÔÉ, ·¸ÉÊÇÒ¼ÄÉ Ê Æ¼ÇÏÒ »¾¼ÄÓ ¾ 42 ¾·»·Î ÆÇ·¹ÂÓÄ·
Ç·ÏÒÜ 35, Ê »ÇÊº »¾¼ÄÓ ¾ 54 ¾·»·Î — 42, · Ü ÉÇÔÍ
»¾¼ÄÓ ¾ 45 ¾·»·Î — 36. ¶Á ¾ ÉÇÅÌ »¾Ä ¸ÒÜ Ä·À-
¸ÅÂÓÏ ÆÂÄÄÒÃ?
3.304. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
4(0,25x 6) = 8 (0,125x + 3).
ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼: (2,5
1012 ) (3,2
105 ).
3.306. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ
(4x 3)2 + (7 x + 1)2 + (5x 4)(13x + 1).
3.307. ©ÇÅ¼ ÈÖ¸ÇÅÜ ¹ÒÇ·ÏÒÂ ·»ÁÇÒÍÓ ÇÔÁÂ·Ã-
Ä·¼ ·º¼ÄÍÉ¹·, »ÂÖ Î·ºÅ ÈÆ·ÉÇÔ¸ÜÈÖ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·É-
ÁÅ¹Ò Á·ÆÉ·Â Ê 24 000 Ç. ¦¼ÇÏÒ ÈÖ¸·Ç ÊÄÈ 45 %

226 ¤´»¸»¹¿ 3
Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹·º· Á·ÆÉ·ÂÊ, »ÇÊº — 3000 Ç.,

ÉÇÔÍ — ÊÈÕ ÈÊÃÊ, ÏÉÅ ¾·ÈÉ·Â·ÈÖ. ¨Ö¸ÇÒ »·ÃÅ¹ÂÈÖ
»¾ÖÂÍÓ ÆÇÒ¸ÒÉ·Á ÆÇ·Æ·ÇÍÒÖÄ·ÂÓÄ· ÜÄ¼È¼ÄÒÃ ÈÊ-
Ã·Ã. ¶ÁÊÕ »ÅÂÕ ·» ÆÇÒ¸ÒÉÁÊ Ü 10 000 Ç. ·ÉÇÒÃ·¼
ÉÇÔÍ ÈÖ¸·Ç?
§ 20. Á¹½Á´Ó ÈÇÁ¾ÊÏÓ Ó¹ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊ

3.308. ¶Á ¾ ÆÊÄÁÉ·Ü A( 15; 2); B(20; 3);
C(14; 99); D(10; 1) Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ ¸Â½ÔÀ »·
¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É?
3.309. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê −2x + 1 ÆÇÒ
x = 6; 0; 2.
3.310. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 5 2(3x 4) = 4x 3.
§·ÏÔÄÄ¼ ÇÅ¾ÄÒÌ ¾·»·Î Ä· ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾·Â¼½Ä·-
ÈÍ¼À Æ·Ã½ ¹¼ÂÎÒÄÖÃ ÆÇÒ¹Å»¾ÍÓ »· ËÊÄÁÍÒÀ
·»Ä·ºÅ É·ºÅ ½ ¹ÒºÂÖ»Ê.
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÒ. 1) ¡·Â Í¼Â· ÇÊÌ·¼ÍÍ· ÆÇ·Ã·-
ÂÄ¼ÀÄ· Ç·ÜÄ·Ã¼ÇÄ· È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ v ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ·
Ä· ·»Â¼ºÂ·ÈÍ s0 ·» ÆÊÄÁÉ· A, ÉÅ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ, Ä·
ÖÁÅÀ ÖÄÅ ¸Ê»¾¼ ÆÇ·¾ Î·È t ·» ºÔÉ·º· ÆÊÄÁÉ·, ÇÅÜÄ·
s (t ) = s0 + vt. ¤·ÆÇÒÁÂ·», Á·Â s0 = 5, · v = 3, ÉÅ
s (t ) = 5 + 3t.
2) ¡·Â ¸ÖÉÂ·ÄÈÉ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ »ÒÈÉ·ÄÍÒÕ 5 ÁÃ,
· ¾· ÁÅ½ÄÒ ÄÖÜ»·ÂÒ ¹ÒÈÉÇ·Â ÖÃÊ ÆÇÒÌÅ»¾ÍÍ· ¸¼º-
ÎÒ ÖÏÎÔ 150 Ã, ÉÅ ÏÂÖÌ s, ÖÁ ÖÃÊ ÉÇÔ¸· ¸Ê»¾¼ ÆÇ·À-
ÈÍ, ÇÅÜÄÒ s (n ) = 5000 + 150
n , »¾¼ n — ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ
ÄÖÜ»·ÂÒÌ ¹ÒÈÉÇ·Â·Ü.
3) ¡·Â Á·ÇÉ· Ã·¼ Ã·ÏÉ·¸ m, ÉÅ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½
·¸’¼ÁÉ·Ã Ä· ÃÖÈÍÅ¹·ÈÍ L ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Ä· Á·ÇÍ¼ l
¾¹Ö¾·ÄÒ ¾·Â¼½Ä·ÈÍÕ L (l ) = 1
l. ¤·ÆÇÒÁÂ·», Á·Â
m
Ã·ÏÉ·¸ Á·ÇÉÒ m = 1 100 000, ÉÅ L (l ) = 100 000
l.

«ÊÄÁÍÒ Ü ÁÅ½ÄÒÃ ¾ Ç·¾ºÂ¼»½·ÄÒÌ ¹ÒÆ·»Á·Ü

ÃÅ½Ä· ¹ÒÇ·¾ÍÓ ·ºÊÂÓÄ·À ËÅÇÃÊÂ·À y = kx + b, »¾¼
x — ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, y — ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ, · k
b — Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÂÁ.
»Á´ËÑÁÁ¹ «ÊÄÁÍÒÖ ¹ÒºÂÖ»Ê y = kx + b, »¾¼ k

b — Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÂÁ, · x y — ¾Ã¼ÄÄÒÖ, Ä·¾Ò¹·-
¼ÍÍ· ¿Á¹½Á´½ ÈÇÁ¾ÊÏÓ½.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÂÄ¼ÀÄÒÃ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ËÊÄÁÍÒ:

·) y = 5x + 3; k = 5, b = 3;
¸) y = 1 x 6; k = 1 , b = 6;
2 2
¹) y = 4x; k = 4, b = 0;
º) y = 8; k = 0, b = 8.
ÂÖ ÂÕ¸ÅÀ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ ÃÅ½Ä· ¾Ä·ÀÈÍ Ö¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ Æ· ¾·»·»¾¼ÄÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· Æ· ¾·»·»¾¼ÄÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ.
¿Ó Æ´·Â ¾´µ »Á´½ÅÊ »Á´ËÑÁÁ¹ ÈÇÁ¾ÊÏ Ã´
»´¸´¸»¹ÁÏÀ »Á´ËÑÁÁ ´Ä·ÇÀ¹ÁÆ´, ÆÄÑµ´:
¤·¾¹·ÍÓ ËÊÄÁÍÒÕ ·Ç- Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÂÄ¼ÀÄ·À

ºÊÃ¼ÄÉ. ËÊÄÁÍÒ y = 6 x 2 ÆÇÒ ¾Ä·-
ª ËÅÇÃÊÂÊ ËÊÄÁÍÒ ¾·- ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· x = 3.
Ã¼ÈÉ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· Æ·»ÈÉ·¹ÍÓ «ÊÄÁÍÒÖ — y = 6 x 2,
ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼. ·ÇºÊÃ¼ÄÉ — x.
Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· x = −3
Æ·»ÈÉ·¹Ã Ê ËÅÇÃÊÂÊ ËÊÄÁ-
ÍÒ y = 6x − 2 ·ÉÇÒÃ·¼Ã
y = 6
(−3) − 2 = −20.
Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ y = 6x − 2
ÆÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· x = −3
ÇÅÜÄ· −20.

228 ¤´»¸»¹¿ 3
¿Ó Æ´·Â ¾´µ »Á´½ÅÊ »Á´ËÑÁÁ¹ ´Ä·ÇÀ¹ÁÆ´ Ã´

»´¸´¸»¹ÁÏÀ »Á´ËÑÁÁ ÈÇÁ¾ÊÏ, ÆÄÑµ´:
¤·¾¹·ÍÓ ËÊÄÁÍÒÕ ·ÇºÊ- Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊ-
Ã¼ÄÉ. Ã¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
ª ËÅÇÃÊÂÊ ËÊÄÁÍÒ Æ·»- ËÊÄÁÍÒ y = 8x − 3 ÇÅÜÄ· 1.
ÈÉ·¹ÍÓ Ö¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼. «ÊÄÁÍÒÖ — y = 8x − 3,
§·ÏÒÍÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ Â- ·ÇºÊÃ¼ÄÉ — x.
Ä¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼. Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ, ÇÅÜ-
Ä·¼ 1, Æ·»ÈÉ·¹Ã Ê ËÅÇÃÊÂÊ
ËÊÄÁÍÒ y = 8x − 3 ·ÉÇÒÃ·-
¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 1 = 8x − 3.
§ÔÏÒÃ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼: 1 = 8x − 3; −8x = −3 − 1;
−8x = −4; x = 0,5.
«ÊÄÁÍÒÖ y = 8x − 3 ÆÇÒÃ·¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼, ÇÅÜÄ·¼ 1, ÆÇÒ
x = 0,5.
°È½ÎÓ¿½ÎÓ ÈÊÂÆÊ½Æ ÑÐÊÇÓØ

¾ÎÜÀ ¿ØÄÊ½ÔÚÊÊÜ ÈÊÂÆÊ½Æ ÑÐÊÇÓØ
¸ÈÖº·Ã ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ÂÄ¼ÀÄ·À
ËÊÄÁÍÒ y = kx + b ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· D(y): ÊÈ¼ ÂÁ
ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ÂÁ·Ü.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ËÊÄÁÍÒÖ y = 8x − 1 — ÂÄ¼ÀÄ·Ö. ¦·-
ÁÅÂÓÁ ¹ÒÇ·¾, ÖÁ ¾·»·¼ ËÊÄÁÍÒÕ, Ã·¼ ÈÔÄÈ ÆÇÒ
ÂÕ¸ÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÉÅ Ö¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄ-
ÄÖ — ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ÂÁ·Ü.
©ÊËÎÏ¿½ ÄÊ½ÔÚÊÊÜ ÈÊÂÆÊ½Æ ÑÐÊÇÓØ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ÂÄ¼ÀÄÊÕ ËÊÄÁ-
ÍÒÕ ÆÇÒ k ≠ 0. ª ºÔÉÒÃ ¹ÒÆ·»- ¦ÇÒ k ≠ 0
ÁÊ ¾Ã¼ÄÄ·Ö y ÃÅ½· ÆÇÒÃ·ÍÓ E(y): ÊÈ¼ ÂÁ
ÂÕ¸Å¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÃÄÅ-
ÈÉ¹·Ã ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ y = kx + b ¾’ÖÜ-
ÂÖ¼ÍÍ· ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ÂÁ·Ü. E(y): ÊÈ¼ ÂÁ.

¦ÇÒ k = 0 ·ÉÇÒÃ·¼Ã y = b ÆÇÒ ÂÕ- ¦ÇÒ k = 0

¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ x. ª ºÔÉÒÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ E(y) = {b}
ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ
ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ ·»¾Ä·º· ÂÁÊ, ÇÅÜÄ·º· b. E(y) = {b}.
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÃÄÅÈÉ¹·Ã ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁ-
ÍÒ y = −2x + 1 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ÂÁ·Ü.
ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ y = 15 ÈÁÂ·-
»·¼ÍÍ· ¾ ·»¾Ä·º· ÂÁÊ 15, º. ¾Ä. E(y) = {15}.
ªÐÈ ÈÊÂÆÊ½Æ ÑÐÊÇÓØ

ÄÅÀ»¾¼Ã ÉÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÌ
¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ, º. ¾Ä. ÇÔÏÒÃ ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ¼ kx + b = 0.
¦ÇÒ k ≠ 0 ·ÉÇÒÃ·¼Ã x = b — ÄÊÂÓ ËÊÄÁÍÒ.
k
¦ÇÒ k = 0 b ≠ 0 ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 0
x + b = 0 Ä¼ Ã·¼ Á·-
Ç·ÄÜ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÂÄ¼ÀÄ·Ö ËÊÄÁÍÒÖ Ä¼ Ã·¼ ÄÊÂÜ.
¦ÇÒ k = 0 b = 0 ÁÅÇ·Ä¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 0
x + 0 = 0
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÕ¸Ò ÂÁ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÄÊÂÖÃ ÂÄ¼ÀÄ·À
ËÊÄÁÍÒ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÜÈ¼ ÂÁ.
¦ÇÒ k ≠ 0 x = b — ÄÊÂÓ ËÊÄÁÍÒ.

k
¦ÇÒ k = 0 b ≠ 0 ÄÊÂÜ ÄÖÃ·.
¦ÇÒ k = 0 b = 0 ÊÈ¼ ÂÁ — ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ.
¥ÆÑÀÁ¶º 1. Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ:

·) y = 4x + 1; ¸) y = −5; ¹) y = 0.
¦¶ÎÓÃÃ». ¡·¸ ¾Ä·ÀÈÍ ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ, ÉÇÔ¸· ¾Ä·À-
ÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· x, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁ-
ÍÒ ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ, º. ¾Ä. Ç·ÏÒÍÓ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼.
·) 4x + 1 = 0; 4x = −1; x = −0,25 — ÄÊÂÓ ËÊÄÁÍÒ;
¸) y = −5; y = 0
x − 5; 0
x − 5 = 0; 0
x = 5 — ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ¼ Ä¼ Ã·¼ Á·Ç·ÄÜ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, ËÊÄÁÍÒÖ Ä¼ Ã·¼ ÄÊÂÜ;

230 ¤´»¸»¹¿ 3
¹) y = 0; y = 0
x + 0; 0
x + 0 = 0 — ÆÇ·¹ÂÓÄ·
ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÄÊÂÖÃ ËÊÄÁÍÒ
¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÜÈ¼ ÂÁ.
¡½Á½ÏÊØÜ ½ÁÉËÊØÜ ÄÊ½ÔÚÊÊ

ÈÊÂÆÊ½Æ ÑÐÊÇÓØ
ÄÅÀ»¾¼Ã ÉÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÌ ËÊÄÁ-
ÍÒÖ y = kx + b ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä, º. ¾Ä. ÇÔÏÒÃ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ kx + b * 0 kx + b + 0.
§·¾ºÂ¼»¾Ã Ç·ÏÔÄÄ¼ ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍ kx + b * 0. ¦ÇÒ k * 0 ¡·Â k * 0, ÉÅ:
·ÉÇÒÃ·¼Ã: kx + b * 0, kx * −b, y * 0 ÆÇÒ x * b ;
k
x * b , º. ¾Ä. y * 0 ÆÇÒ x * b . y + 0 ÆÇÒ x + b
k k
k
¦ÇÒ k + 0 Ã·¼Ã kx + b * 0,
kx * −b. ¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ·ÉÇÒ-
Ã·Ä·À ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ »¾¼ÂÃ Ä· ¡·Â k + 0, ÉÅ:
·»ÃÅÜÄÒ ÂÁ, É·»Ò x+ b, y * 0 ÆÇÒ x + b ;
k k
º. ¾Ä. y * 0 ÆÇÒ x + b . y + 0 ÆÇÒ x * b
k k
¦ÇÒ k = 0 ·ÉÇÒÃÂ¹·¼Ã ÄÖ-
ÇÅÜÄ·ÈÍÓ 0x + b * 0, b * 0,
º. ¾Ä. y * 0, Á·Â b * 0. ¡·Â k = 0, ÉÅ:
Ä·Â·ºÎÄ· Ç·¾ºÂÖ»·ÕÍÍ· y * 0 ÆÇÒ b * 0;
Ç·ÏÔÄÄ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ kx + b + 0. y + 0 ÆÇÒ b + 0
¥ÆÑÀÁ¶º 2. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·Ç-

ºÊÃ¼ÄÉ· ËÊÄÁÍÒÖ y = 6x − 9 ÆÇÒÃ·¼ ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·-
ÎÔÄÄ.
¦¶ÎÓÃÃ». §ÔÏÒÃ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ 6x − 9 + 0: 6x − 9 + 0,
6x + 9, x + 1,5. «ÊÄÁÍÒÖ y = 6x − 9 ÆÇÒÃ·¼ ·»ÃÅÜÄÒÖ
¾Ä·ÎÔÄÄ ÆÇÒ x + 1,5.

Í½ÑÇ ÈÊÂÆÊ½Æ ÑÐÊÇÓØ

¨ÁÂ·»¾Ã É·¸ÂÍÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ Â-
Ä¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ y = 3x + 2, ÖÁÖ ·»Æ·-
¹Ö»·ÕÍÓ Ä¼Á·ÉÅÇÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ·ÇºÊ-
Ã¼ÄÉ·.
x −2 −1 0 1 2
y −4 −1 2 5 8
¦·¸Ê»Ê¼Ã ÆÊÄÁÉÒ, Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÖÁÌ

ÇÅÜÄÒ ·»Æ·¹¼»Ä· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ·ÇºÊÃ¼Ä-
É· (·¸ÈÍÒÈ·) ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ËÊÄÁÍÒ (·Ç-
»ÒÄ·É·). ·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ Æ·¸Ê»·¹·ÄÒÖ
ÆÊÄÁÉÒ Ç·¾ÃÖÏÎ·ÕÍÍ· Ä· ·»ÄÅÀ ÆÇ·-
ÃÅÀ. ¦Ç·¹Ö»¾Ã Ö¼ (ÇÒÈ. 38). §ÒÈ. 38
Ä´È¾´À ¿Á¹½Á´½ ÈÇÁ¾ÊÏ

»’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ÃÄ´À´Ó.
¦·ÁÅÂÓÁ ºÇ·ËÁ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ ÈÍÓ ÆÇ·Ã·Ö,

ÉÅ »ÂÖ Ö¼ Æ·¸Ê»Å¹Ò »·ÈÉ·ÉÁÅ¹· ¾Ä·ÀÈÍ »¹· ÆÊÄÁÉÒ,
ÆÇ·¾ ÖÁÖ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·Ã·Ö.
¿Ó Æ´·Â ¾´µ Ã´µÇ¸´¶´ÊÐ ·Ä´È¾ ¿Á¹½Á´½ ÈÇÁ¾-
ÊÏ, ÆÄÑµ´:
Ò¸Ç·ÍÓ »¹· ·»¹ÅÂÓÄÒÖ ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ
¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· x1 x2. y = −2x + 3.
Ä·ÀÈÍ ·»Æ·¹¼»ÄÒÖ Ã x1 = −1; x2 = 3.
¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ y1 y2. y1 = −2
(−1) + 3 = 5;
¦·¸Ê»·¹·ÍÓ ÆÊÄÁÉÒ ¾ Á·- y2 = −2
3 + 3 = −3.
·Ç»ÒÄ·É·Ã (x1; y1) (x2; y2).
¦·¸Ê»Ê¼Ã Ä· Á··Ç»ÒÄ·É-
Ä·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ ÆÊÄÁÉÒ ¾ Á·-
·Ç»ÒÄ·É·Ã (−1; 5) (3; −3).

232 ¤´»¸»¹¿ 3
¦Ç·¹¼ÈÍ ÆÇ·¾ ºÔÉÒÖ ¦Ç·¹Ö»¾Ã ÆÇ·¾ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ

ÆÊÄÁÉÒ ÆÇ·ÃÊÕ. ÆÊÄÁÉÒ ÆÇ·ÃÊÕ (ÇÒÈ. 39).
§ÒÈ. 39
Â½ÉÂÏÍØÔÊØ ÎÚÊÎ ÈÇ½ k b

Ð ÑËÍÉÐÈÂ y = kx + b
¦·¸Ê»Ê¼Ã ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = 2x − 3.
1. Ò¸¼Ç·Ã »¹· ·»¹ÅÂÓÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·,
Ä·ÆÇÒÁÂ·» x1 = −1 x2 = 2.
2. ÄÅÀ»¾¼Ã ·»Æ·¹¼»ÄÒÖ Ã ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ:
y1 = 2
(−1) − 3 = −5 y2 = 2
2 − 3 = 1.
ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¹ÒÄÁ ÃÅ½Ä· ¾ÃÖÈÍÍÓ Ê É·¸ÂÍÒ.
x −1 2
y −5 1
3. ¦·¸Ê»Ê¼Ã ÆÊÄÁÉÒ ¾ Á··Ç»ÒÄ·É·Ã

(−1; −5) (2; 1).
4. ¦Ç·¹Ö»¾Ã ÆÇ·¾ ºÔÉÒÖ ÆÊÄÁÉÒ
ÆÇ·ÃÊÕ (ÇÒÈ. 40).
ª ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ y = 2x − 3 ÂÁ
k = 2 * 0, ÂÁ b = −3. ·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ
ÆÇ·Ã·Ö, ÖÁ·Ö ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ºÇ·ËÁ·Ã »·-
§ÒÈ. 40 »¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ, ÊÉ¹·Ç·¼ ¾ »·»·ÉÄÒÃ

Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ¹ÅÈÉÇÒ ¹Êº·Â Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼

¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É Ê ÆÊÄÁÍ¼ (0; −3).
¦·¸Ê»Ê¼Ã ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = −4x + 2. ¨ÁÂ·»¾Ã
É·¸ÂÍÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ËÊÄÁÍÒ, ÖÁÖ ·»Æ·¹Ö»·ÕÍÓ »¹ÊÃ
·»¹ÅÂÓÄÒÃ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·.
x −1 1
y 6 −2
¦·¸Ê»Ê¼Ã ÆÊÄÁÉÒ ¾ Á··Ç»ÒÄ·É·-

Ã (−1; 6) (1; −2) ÆÇ·¹Ö»¾Ã ÆÇ·¾
ºÔÉÒÖ ÆÊÄÁÉÒ ÆÇ·ÃÊÕ (ÇÒÈ. 41).
ÂÖ ËÊÄÁÍÒ y = −4x + 2 ÂÁ
k = −4 + 0, · ÂÁ b = 2. ¦Ç·Ã·Ö, ÏÉÅ
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ºÇ·ËÁ·Ã »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁ-
ÍÒ, ÊÉ¹·Ç·¼ ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã
¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ÉÊÆÒ ¹Êº·Â Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ §ÒÈ. 41
¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É Ê ÆÊÄÁÍ¼ (0; 2).
¦·¸Ê»Ê¼Ã ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = −5.
ÂÖ »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ ÂÁ k = 0,
ÂÁ b = −5. ¦·ÁÅÂÓÁ k = 0, ÉÅ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄÒ −5 ÆÇÒ ÂÕ¸ÒÃ
¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·. Ç·ËÁ·Ã ËÊÄÁ-
ÍÒ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÆÇ·Ã·Ö, ÖÁ·Ö Æ·Ç·-
Â¼ÂÓÄ· ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾
§ÒÈ. 42
ÆÊÄÁÉ (0; −5) (ÇÒÈ. 42).
»Á´ËÑÁÁ¹ ¢Á k Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ¶Ç·¿´¶ÏÀ ¾´Ñ-
ÈÊÏ¹ÁÆ´À ÃÄ´ÀÂ½, ÖÁ·Ö ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ºÇ·ËÁ·Ã
ËÊÄÁÍÒ y = kx + b.
¦· ¹ÊºÂ·¹ÒÃ Á·ÔËÍÒ¼ÄÍ¼ k ÃÅ½Ä· ¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ

¹Êº·Â Ä·ÌÂÊ ÆÇ·ÃÅÀ »· ¹ÅÈ Ox.
¢Á b — ·Ç»ÒÄ·É· ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ÆÇ·ÃÅÀ
¾ ¹ÅÈÈÕ ·Ç»ÒÄ·É.

234 ¤´»¸»¹¿ 3
ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ »ÂÖ ËÊÄÁÍÒ y = kx + b:

1. ¡·Â k * 0, ÉÅ ÆÇ·Ã·Ö ÜÉ¹·Ç·¼ ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·-
ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ OË ¶ÂÅÆÄÏ ¶Ç·´¿ (ÇÒÈ. 43).
2. ¡·Â k + 0, ÉÅ ÆÇ·Ã·Ö ÜÉ¹·Ç·¼ ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·-
ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ OË ÆÇÃÏ ¶Ç·´¿ (ÇÒÈ. 44).
3. ¡·Â k = 0, ÉÅ ÆÇ·Ã·Ö Ã´Ä´¿¹¿ÐÁ´ ¶ÂÅ OË
(ÇÒÈ. 45).
b b
§ÒÈ. 43 §ÒÈ. 44 §ÒÈ. 45
°Ä½ÂÉÊ½Â Í½ÄÉÜÕÔÚÊÊÂ ÀÍ½ÑÇ½

ÈÊÂÆÊØÒ ÑÐÊÇÓØÆ y = k1x + b1 y = k2 x + b2
§·¾ºÂ¼»¾Ã ËÊÄÁÍÒ y =
= 2x + 1 y = 2x − 3.
ÂÖ ËÊÄÁÍÒ y = 2x + 1
ÈÁÂ·»¾Ã É·¸ÂÍÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ.
x −1 2
y −1 5
ÂÖ ËÊÄÁÍÒ y = 2x − 3 ÈÁÂ·-

»¾Ã É·¸ÂÍÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ.
x −2 3
y −7 3 §ÒÈ. 46
¦·¸Ê»Ê¼Ã Ê ·»ÄÅÀ ÈÈÉÔÃ¼ Á··Ç»ÒÄ·É ºÇ·ËÁ ËÊÄÁ-

ÍÒÀ y = 2x + 1 y = 2x − 3 (ÇÒÈ. 46). ·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ
Ü ºÔÉÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ ¹ÊºÂ·¹ÒÖ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ ÇÅÜÄÒÖ
(k1 = k2 = 2), · b1 ≠ b2. ¦Ç·ÃÒÖ, ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ºÇ·Ë-
Á·Ã ËÊÄÁÍÒÀ y = 2x + 1 y = 2x − 3, Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒÖ.

ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ »ÂÖ ËÊÄÁÍÒÀ y = k1x + b1

y = k2x + b2:
1. ¡·Â ¹ÊºÂ·¹ÒÖ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ËÊÄÁ-
ÍÒÀ ÇÅÜÄÒÖ (k1 = k2), · b1 ≠ b2, ÉÅ ÆÇ·ÃÒÖ Æ·Ç·Â¼-
ÂÓÄÒÖ (ÇÒÈ. 47).
ÍÒÀ Ä¼ ÇÅÜÄÒÖ (k1 ≠ k2), ÉÅ ÆÇ·ÃÒÖ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·
(ÇÒÈ. 48).
ÍÒÀ ÇÅÜÄÒÖ (k1 = k2) b1 = b2, ÉÅ ÆÇ·ÃÒÖ ÈÊÆ·»·ÕÍÓ
(ÇÒÈ. 49).
§ÒÈ. 47 §ÒÈ. 48 §ÒÈ. 49
»Á´ËÑÁÁ¹ ¿Á¹½Á´½ ÈÇÁ¾ÊÏ
1. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁÖ ¾ ËÊÄÁ- ·) P(a) = 4a — ÂÄ¼ÀÄ·Ö

ÍÒÀ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÂÄ¼ÀÄÒÃ: ËÊÄÁÍÒÖ ¹ÒºÂÖ»Ê y = kx + b,
·) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ Æ¼ÇÒÃ¼ÉÇ· ¦ »¾¼ k = 4, b = 0;
Á¹·»Ç·É· ·» »·Ü½ÒÄ ÖºÅ ¸) ËÊÄÁÍÒÖ V(x) = x3 Ä¼ ¾’ÖÜ-
ÈÉ·Ç·ÄÒ ¶; ÂÖ¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄ·À, Æ·ÁÅÂÓ-
¸) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ·¸’ÃÊ V ÁÊ¸· Á ¾ÃÖÏÎ·¼ ¾Ã¼ÄÄÊÕ x Ê
·» »·Ü½ÒÄ ÖºÅ Á·ÄÉ· Ë; ÉÇÔÍÖÀ ÈÉÊÆ¼Ä;
¹) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ÆÂÅÏÎÒ S ¹) S(x) = 8x — ÂÄ¼ÀÄ·Ö
ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· ¾ ¹ÒÃÖÇÔÄ- ËÊÄÁÍÒÖ ¹ÒºÂÖ»Ê y = kx + b,
ÄÖÃ 8 Ë ·» Ë. »¾¼ k = 8, b = 0.
2. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁÖ ¾ ËÊÄÁ- ·) «ÊÄÁÍÒÖ y = 2x + 5 ÂÄ¼À-

ÍÒÀ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÂÄ¼ÀÄÒÃ: Ä·Ö, Æ·ÁÅÂÓÁ Ã·¼ ¹ÒºÂÖ»
·) y = 2x + 5; y = kx + b, »¾¼ k = 2, b = 5.

236 ¤´»¸»¹¿ 3
2 2
¸) y = x 6; ¸) «ÊÄÁÍÒÖ y = x – 6 Ä¼
¹) y = 12x2 + 7; ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄ·À, Æ·ÁÅÂÓ-
Á ¾ÃÖÏÎ·¼ »¾¼ÖÄÄ¼ »¾ÖÂ¼Ä-
º) y = 16x;
ÄÖ Ä· ¾Ã¼ÄÄÊÕ x.
») y = 6 − x; ¹) «ÊÄÁÍÒÖ y = 12x2 + 7 Ä¼
¼) y = 12. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄ·À, Æ·ÁÅÂÓ-
Á ¾ÃÖÏÎ·¼ ¾Ã¼ÄÄÊÕ x Ê
»ÇÊºÅÀ ÈÉÊÆ¼Ä.
º) «ÊÄÁÍÒÖ y = 16x ÂÄ¼À-
Ä·Ö, Æ·ÁÅÂÓÁ Ã·¼ ¹ÒºÂÖ»
y = kx + b, »¾¼ k = 16, b = 0.
») «ÊÄÁÍÒÖ y = 6 − x ÂÄ¼À-
y = kx + b, »¾¼ k = −1, b = 6.
¼) «ÊÄÁÍÒÖ y = 12 ÂÄ¼À-
y = kx + b, »¾¼ k = 0, b = 12.
3. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇ- ·) f(3) = −3
3 + 2 = −7;
ÃÊÂ·À f(x) = −3x + 2. Ä·À- ¸) f(−1) = −3
(−1) + 2 = 5;
»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ
¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÇÅÜÄÒÃ: ¹) f(0) = −3
0 + 2 = 2;
·) 3; ¸) −1; ¹) 0; º) 5,2. º) f(5,2) = −3
5,2 + 2 = −13,6.
4. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇ- ·) 5 − 8x = −11; −8x = −16;
ÃÊÂ·À y = 5 − 8x. Ä·À»¾Í¼ x = 2;
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ
¸) 5 − 8x = 0; −8x = −5;
ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ 5
ÇÅÜÄ·: x= ;
8
·) −11; ¸) 0; ¹) 3. ¹) 5 − 8x = 3; −8x = −2;
1
x = .
4
§¿´ÅÊ¶´ÅÊ ¿Á¹½Á´½ ÈÇÁ¾ÊÏ
5. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄ- ·) «ÊÄÁÍÒÖ y = 4x + 5 Â-
ÄÖ ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ Â- Ä¼ÀÄ·Ö, Ö¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ: ÄÖ D(y) — ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ
·) y = 4x + 5; ÂÁ·Ü. ¦·ÁÅÂÓÁ »ÂÖ »·»¾¼-
¸) y = −6. Ä·À ËÊÄÁÍÒ k = 4 ≠ 0, ÉÅ Ö¼
ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ E(y) —
ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ÂÁ·Ü.

¸) «ÊÄÁÍÒÖ y = −6 ÂÄ¼ÀÄ·Ö,
Ö¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ D(y) —
ÃÄÅÈÉ¹· ÜÈÌ ÂÁ·Ü. ¦·ÁÅÂÓ-
Á »ÂÖ »·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ
k = 0, ÉÅ Ö¼ ÃÄÅÈÉ¹· ¾Ä·ÎÔÄ-
ÄÖÜ ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ ·»¾Ä·-
º· ÂÁÊ, ÇÅÜÄ·º· −6, º. ¾Ä.
E(y) = {−6}.
6. Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂ ËÊÄÁÍÒ: ·) §ÔÏÒÃ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:

·) y = 2x − 15; 2x − 15 = 0; 2x = 15; x = 7,5 —
¸) y = 7 − 8x. ÄÊÂÓ ËÊÄÁÍÒ.
¸) §ÔÏÒÃ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
7
7 − 8x = 0; −8x = −7; x = —
ÄÊÂÓ ËÊÄÁÍÒ. 8
7. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·- ·) §ÔÏÒÃ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:

ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ËÊÄÁÍÒÖ: 3 − x * 0; −x * −3; x + 3.
·) y = 3 − x ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ «ÊÄÁÍÒÖ y = 3 − x ÆÇÒÃ·¼ »·-
¾Ä·ÎÔÄÄ; »·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ÆÇÒ x + 3.
¸) y = 1,2x + 6 ÆÇÒÃ·¼ ·»- ¸) §ÔÏÒÃ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.
1,2x + 6 + 0; 1,2x + −6; x + −5.
«ÊÄÁÍÒÖ y = 1,2x + 6 ÆÇÒ-
Ã·¼ ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ÆÇÒ
x + −5.
Ä´È¾ ¿Á¹½Á´½ ÈÇÁ¾ÊÏ
8. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, Í Ä·Â¼½ÒÍÓ ¦·»ÈÉ·¹Ã Ê ËÅÇÃÊÂÊ y =

ÆÊÄÁÉ M(−1; 5) ºÇ·ËÁÊ Â- = 2x − 3 ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·
Ä¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ y = 2x − 3. x = −1 ¾ÄÅÀ»¾¼Ã ·»Æ·¹¼»Ä·¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ:
y = 2
(−1) − 3 = −5, ÖÄÅ Ä¼ ÈÊÆ·-
»·¼ ¾ ·Ç»ÒÄ·É·À »·»¾¼Ä·º·
ÆÊÄÁÉ· M(−1; 5), ¾Ä·ÎÒÍÓ,
ÆÊÄÁÉ Ä¼ Ä·Â¼½ÒÍÓ ºÇ·ËÁÊ.

238 ¤´»¸»¹¿ 3
9. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁ- Ò¸¼Ç·Ã »¹· ¾Ä·ÎÔÄÄ ·Ç-

ÍÒ y = −x + 3. ºÊÃ¼ÄÉ·, Ä·ÆÇÒÁÂ·» x1 = −2
x2 = 4.
ÄÅÀ»¾¼Ã ·»Æ·¹¼»ÄÒÖ
Ã ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ:
y1 = −1
(−2) + 3 = 5
y2 = −1
4 + 3 = −1.
ÉÇÒÃ·ÄÒÖ ¹ÒÄÁ ¾·ÆÏ·Ã
Ê É·¸ÂÍÊ.
x −2 4
y 5 −1
¦·¸Ê»Ê¼Ã ÆÊÄÁÉÒ ¾ Á·-

·Ç»ÒÄ·É·Ã (−2; 5) (4; −1).
¦Ç·¹Ö»¾Ã ÆÇ·¾ ºÔÉÒÖ
§ÒÈ. 50 ÆÊÄÁÉÒ ÆÇ·ÃÊÕ (ÇÒÈ. 50).
¹´À¹ÆÄÏËÁÏ ÅÑÁÅ ¿¾´Ù k b Ç ÈÂÄÀÇ¿¹ y = kx + b
10. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ¹»·ÇÒÈ ºÇ·- Ç·ËÁ ËÊÄÁÍÒ, ¹»·ÇÒÈ

ËÁ· ÖÁÅÀ ¾ ËÊÄÁÍÒÀ: ÖÁÅº· Æ·Á·¾·ÄÒ Ä· ÇÒÈÊÄ-
y = −3x − 4; y = 2x + 4; y = 4; ÁÊ 51, ÊÉ¹·Ç·¼ ÉÊÆÒ ¹Êº·Â
y = −2x + 4; y = −4x + 2 — Æ·- ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ
Á·¾·ÄÒ Ä· ÇÒÈÊÄÁÊ 51. ·¸ÈÍÒÈ. Ä·ÎÒÍÓ, ¹ÊºÂ·¹Ò
Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÆÇ·ÃÅÀ ·»ÃÅÜÄÒ
(k + 0). Ç·ËÁ ËÊÄÁÍÒ Æ¼Ç·-
ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É Ê ÆÊÄÁÍ¼
¾ ·Ç»ÒÄ·É·À 4, º. ¾Ä. Ê ÏÊ-
Á·Ä·À ËÊÄÁÍÒ b = 4. ¨Ö-
ÇÅ» ÆÇ·Æ·Ä·¹·ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ
¹Ò¸¼Ç·Ã ËÊÄÁÍÒÕ, Ê ÖÁÅÀ
k + 0 b = 4.
¤· ÇÒÈÊÄÁÊ Æ·Á·¾·ÄÒ ¹-
»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ
§ÒÈ. 51 y = −2x + 4.

§»´¹ÀÁ´¹ Ä´»ÀÓÌËÑÁÁ¹ ·Ä´È¾´Ù ¿Á¹½ÁÏÉ ÈÇÁ¾ÊÏ½

y = k1x + b1 y = k2x + b2
11. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Ü¾·¼ÃÄ·¼ Ç·¾- ·) k1 = 1, k2 = 49, k1 ≠ k2, ¾Ä·-

ÃÖÏÎÔÄÄ¼ ÆÇ·ÃÒÌ — ºÇ·ËÁ·Ü ÎÒÍÓ, ÆÇ·ÃÒÖ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·;
ÂÄ¼ÀÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ, Ä¼ ¹Ò- ¸) k1 = 1, k2 = 1, b1 = 0, b2 = 8,
ÁÅÄ¹·ÕÎÒ Ì Æ·¸Ê»Å¹Ò: k1 = k2, · b1 ≠ b2, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
·) y = x − 6 y = 49x; ÆÇ·ÃÒÖ Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒÖ;
¸) y = x y = x + 8; ¹) k1 = 1,5, k2 = 0, k1 ≠ k2, ¾Ä·-
ÎÒÍÓ, ÆÇ·ÃÒÖ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·;
¹) y = 1,5x + 5 y = 9;
º) k1 = −7, k2 = 7, k1 ≠ k2, ¾Ä·-
º) y = 5,6 − 7x y = 7x; ÎÒÍÓ, ÆÇ·ÃÒÖ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·;
») y = 0,1x y = 0,2x + 0,1. ») k1 = 0,1, k2 = 0,2, k1 ≠ k2, ¾Ä·-
ÎÒÍÓ, ÆÇ·ÃÒÖ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·.
1. ¡·Â ËÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À y = kx + b, ÉÅ Í

ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ Ö¼ ºÇ·ËÁ·Ã ÃÅ½· ¸ÒÍÓ ÂÕ¸·Ö ÆÇ·Ã·Ö Ä·
Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ?
2. ¾·ÜÈ»Ò ÆÇ·Ã·Ö y = kx + b Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ ·¸¼»¾¹¼ ¹ÅÈ
Á··Ç»ÒÄ·É?
3. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ y = 3x + 1 »ÂÖ ÜÈÌ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· »·»·ÉÄÒÖ, · ¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒ
y = −3x − 1 »ÂÖ ÜÈÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ·»ÃÅÜÄÒÖ?
3.311. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁÖ ¾ ËÊÄÁÍÒÀ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·

ÂÄ¼ÀÄÒÃ: ·) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ »·Ü½ÒÄ ·ÁÇÊ½Ä·ÈÍ C ·»
»·Ü½ÒÄ Ö¼ Ç·»ÒÊÈ· r; ¸) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ÆÂÅÏÎÒ Á¹·»-
Ç·É· S ·» »·Ü½ÒÄ ÖºÅ ÈÉ·Ç·ÄÒ ¶; ¹) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ¾»·-
¸ÒÉÁÊ ¦ »¹ÊÌ ÂÁ·Ü 7 Ë ·» Ë.
3.312. »·»¾¼ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÒÖ:
·) y = x3 + 1; ¸) y = 3x + 1;
¹) y = x2 + 3x; º) y = 3 − x.
¤·¾·¹Í¼ ÂÁ k b »ÂÖ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ.

240 ¤´»¸»¹¿ 3
3.313. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÉÊÕ,

ÖÁ·Ö Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄ·À:
·) y = 100; ¸) y = x + 1; ¹) y = x2 1.
7
¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·»Ò ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó ÂÄ¼ÀÄÒÌ
ËÊÄÁÍÒÀ.
3.314. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÂÄ¼ÀÄÒÌ ËÊÄÁ-
ÍÒÀ, »ÂÖ ÖÁÌ: ·) ÂÁ k b ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÖ; ¸) ÂÁ k
Ê ÉÇÒ Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏÒ ¾· ÂÁ b.
3.315. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À y = −2x − 12.
Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼Ä-
É·, ÇÅÜÄÒÃ: ·) −1; ¸) 0; ¹) 4,5.
3.316. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ y = 13 − 5x ÇÅÜÄ·: ·) −2; ¸) 0; ¹) 13.
3.317. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À f(x) = 5x − 7.
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼: ·) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊ-
Ã¼ÄÉ·, ÇÅÜÄÒÃ 2; ¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÃ
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄ· 3.
3.318. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ÃÄÅÈÉ¹·
¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ:
·) y = 3x + 4; ¸) y = 5 − 7x;
¹) y = 4x; º) y = −9.
3.319. Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂÓ ËÊÄÁÍÒ:
·) f(x) = 9x − 1; ¸) f(x) = −6x;
¹) f(x) = 0,1 − 2x; º) f ( x ) = 3 x – 12.
4
3.320. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·» ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ:
·) ÖÁ·Ö Ä¼ Ã·¼ ÄÊÂÜ;
¸) ÄÊÂÖÃ ÖÁÅÀ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÜÈ¼ ÂÁ.
3.321. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ ÄÊÂÃ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÁ 7,1. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·
Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ºÇ·ËÁ· ºÔÉ·À ËÊÄÁÍÒ ¾ ¹ÅÈÈÕ ·¸ÈÍÒÈ.
3.322. ·»¾¼Ä· ËÊÄÁÍÒÖ y = 4x − 4. ¤¼ ¹ÒÁÅÄ¹·-
ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò, ¾Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·Ü Æ¼Ç·-
ÈÖÎÔÄÄÖ ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ ¾ ¹ÅÈÖÃ Á··Ç»ÒÄ·É.

3.323. ¤¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ

f(x) = −3x + 4, ¾Ä·À»¾Í¼: ·) f(−2,3); ¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·Ç-
ºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄ· −3,5;
¹) Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÖºÅ ÆÊÄÁÉ·Ü Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ¾ ¹ÅÈÖÃ
Á··Ç»ÒÄ·É.
3.324. ÂÖ ËÊÄÁÍÒ y = −4x + 9 ¾Ä·À»¾Í¼: ·) ÄÊÂÓ
ËÊÄÁÍÒ; ¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÌ ËÊÄÁÍÒÖ
ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.
3.325. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ËÊÄÁÍÒÖ
y = f(x) ÆÇÒÃ·¼ ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ:
·) f(x) = 7x; ¸) f(x) = 6 − 3x;
¹) f ( x ) = x 12; º) f(x) = −8?
5
3.326. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·» ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ,
ÖÁ·Ö ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ »ÂÖ ÜÈÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ
·ÇºÊÃ¼ÄÉ·.
3.327. ·»¾¼Ä· ËÊÄÁÍÒÖ y = 3 − 4x. ÒÈ¹¼ÉÂÍ¼,
Í Ä·Â¼½·ÍÓ ÆÊÄÁÉÒ , § ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ, Á·Â
(0; −1); (−2; −5); §(5; −17).
3.328. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À f(x) = −4,2x −
− 3,8. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁ ¾ ÆÊÄÁÉ·Ü Ä·Â¼½ÒÍÓ ºÇ·ËÁÊ
»·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ:
·) M(1; 0,4); ¸) P(6; −29); ¹) T(−5; −16,2).
3.329. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ËÊÄÁÍÒÕ, ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ ÆÇ·ÌÅ-
»¾ÍÓ ÆÇ·¾ Æ·Î·É·Á Á··Ç»ÒÄ·É:
x3
·) f(x) = 2x − 1; ¸) f ( x ) = ;
2
¹) f ( x ) = 5 x ; º) f(x) = 7.
3
3.330. ¦Ç·Ã·Ö ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ Æ·Î·É·Á Á··Ç»Ò-
Ä·É ÆÊÄÁÉ 1 ; 7 . Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ·»Æ·¹¼»Ä·À

2
ÆÇ·ÃÅÀ:
·) y = 1 x; ¸) y = 7x + 1; ¹) y = 1 x;
2 14
º) y = 14x; ») y = 3,5x − 7.

242 ¤´»¸»¹¿ 3
3.331. ª ·»ÄÅÀ ÈÈÉÔÃ¼ Á··Ç»ÒÄ·É Æ·¸Ê»ÊÀÍ¼

ºÇ·ËÁ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ y = 3x − 1; y = −x + 4;
6x
y = 2 x + 2; y = 3 − 4x; y = ; y = −5.
3 2
3.332. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = 2x − 4. ¦·
ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ ¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼:
·) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ x = −1;
¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ÆÇÒ y = −2.
3.333. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁ·Ö ¾ ÆÇ·ÃÒÌ y = 2; y = 4x + 2;
y = x ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ Æ·Î·É·Á Á··Ç»ÒÄ·É. ¦·¸Ê»ÊÀ-
2
Í¼ ºÔÉÊ ÆÇ·ÃÊÕ. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ºÇ·ËÁ, ¾Ä·À»¾Í¼,
ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ·»Æ·¹¼»Ä·Ö ËÊÄÁÍÒÖ
ÆÇÒÃ·¼ ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.
3.334. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ
8 3x
y = 5 − 2x; y = 0,25x − 5; y = −4x; y = . Ò¸¼ÇÒ-
4
Í¼ ËÊÄÁÍÒ, ºÇ·ËÁ ÖÁÌ ÊÉ¹·Ç·ÕÍÓ ÉÊÆÒ ¹Êº·Â ¾
»·»·ÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ. ÃÅ½Ä· Ä·¾¹·ÍÓ
É·ÁÖ ËÊÄÁÍÒ, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò ºÇ·ËÁ·Ü?
3.335. ®·ÃÊ ÇÅÜÄÒ ¹ÊºÂ·¹Ò Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÆÇ·ÃÅÀ:
·) y = −x + 3; ¸) y = x + 3;
¹) y = x + 3; º) y = −8?
5
Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÆÇ·ÃÒÖ, ÖÁÖ ÜÉ¹·Ç·ÕÍÓ ¹ÅÈÉÇÒ ¹Ê-
º·Â ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼
ºÔÉÒÖ ÆÇ·ÃÒÖ.
3.336. ¨ÖÇÅ» ËÊÄÁÍÒÀ y = 4x − 1; y = 4 − x;
y = −4x + 2; y = −x − 4 ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÉÊÕ, ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ Æ¼-
Ç·ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É Ê ÆÊÄÁÍ¼ ¾ ·Ç»ÒÄ·É·À 4. ¦·-
¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ºÔÉ·À ËÊÄÁÍÒ. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ
ºÇ·ËÁ, ¾Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·
ËÊÄÁÍÒÖ ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.

§ÒÈ. 52
3.337. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 52 Æ·Á·¾·ÄÒ ¹»·ÇÒÈÒ

ºÇ·ËÁ·Ü ËÊÄÁÍÒÀ:
12 x + 9
·) y = −6; ¸) y = x + 4; ¹) y = ;
2 4
º) y = 3x − 2,5; ») y = −x.
ªÈÉ·Ä·¹Í¼ ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ËÅÇÃÊÂ·Ã ËÊÄÁ-
ÍÒÀ Ì ºÇ·ËÁ·Ã.
3.338. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ Æ· »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÂÄ¼ÀÄÒÌ
ËÊÄÁÍÒÀ, ºÇ·ËÁ ÖÁÌ: ·) ÊÉ¹·Ç·ÕÍÓ ¹ÅÈÉÇÒ ¹Ê-
º·Â ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ Æ¼Ç·ÈÖÁ·-
ÕÍÓ ¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É Ê ÆÊÄÁÍ¼ ¾ ·»ÃÅÜÄ·À ·Ç»ÒÄ·É·À;
¸) ÊÉ¹·Ç·ÕÍÓ ÉÊÆÒ ¹Êº·Â ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã
¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ÆÇ·ÌÅ»¾ÖÍÓ ÆÇ·¾ Æ·Î·É·Á Á··Ç»ÒÄ·É;
¹) Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒ ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÓ ¹ÅÈÓ ·Ç»Ò-
Ä·É Ê ÆÊÄÁÍ¼ ¾ »·»·ÉÄ·À ·Ç»ÒÄ·É·À.

244 ¤´»¸»¹¿ 3
§ÒÈ. 53 §ÒÈ. 54
3.339. ·ÆÏÒÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ,

ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒ ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ
ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ A(1; 5). ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ºÔÉ·À ËÊÄÁ-
ÍÒ. ·ÆÏÒÍ¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÖÁÌ-Ä¼¸Ê»¾Ó ÖÏÎÔ »¹ÊÌ
ÆÊÄÁÉ·Ü, ÏÉÅ Ä·Â¼½·ÍÓ ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ.
3.340. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 53 Æ·Á·¾·ÄÒ ¹»·ÇÒÈÒ ºÇ·ËÁ·Ü
ËÊÄÁÍÒÀ y = kx + 3 y = 3x + b. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÆÇ·¹ÂÓ-
Ä·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼: ·) b + 0; ¸) b * 3; ¹) b + 3; º) b = 3.
ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ y = −0,5x + 2; y = −0,5x − 1; y = 3.
3.342. ¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ k ÆÇ·ÃÒÖ y = kx + 8
y = −5x + 6 Ä¼ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·?
3.343. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ËÊÄÁÍÒÕ, ºÇ·ËÁ· ÖÁÅÀ ÄÖÃ·
Ä· ÇÒÈÊÄÁÊ 54: ·) y = 2x; ¸) y = 2x + 3; ¹) y = −x + 3;
º) y = 3; ») y = 3x − 2.
3.344. ·ÆÏÒÍ¼ ËÊÄÁÍÒÕ, ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ Æ·Ç·-
Â¼ÂÓÄÒ ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ y = 3x − 4 Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ
·Ç»ÒÄ·É Ê ÆÊÄÁÍ¼ F(0; −5). ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ Ö¼ ºÇ·ËÁ.
3.345. Ç·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ y = −5x y = kx + b Æ·Ç·-
Â¼ÂÓÄÒÖ, ÆÇÒÎÒÃ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = kx + b ÆÇ·ÌÅ-
»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ N(2; −7). Ä·À»¾Í¼ k b.
3.346. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ, Á·Â
¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ Ä ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ A(2; 1) Æ·Ç·-
Â¼ÂÓÄÒ ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ y = 3x − 1.
3.347. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ y = −3x + 8
y = 5x. Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Ì Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ.

3.348. ¤¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò, ¾Ä·À»¾Í¼ Á·-

·Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ºÇ·ËÁ·Ü ËÊÄÁÍÒÀ:
·) y = −2x − 1 y = 3x + 5;
2x + 3 5x 1
¸) y = y= .
2 3
3.349. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ
ËÊÄÁÍÒÀ y = −2x + 1 y = −6x ÇÅÜÄÒÖ?
3.350. ÈÄÊ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÃ
7x 2
¾Ä·ÎÔÄÄ ËÊÄÁÍÒÀ y = y = 3,5x + 4 ÇÅÜÄÒÖ?
2
3.351*. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ
y = 5(x + 1)2 + (x − 3)2 − 6(x − 1)(x + 1) − 17.
ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ Æ·¸Ê»·¹·ÄÒ ºÇ·ËÁ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ
A(−35; 33)?
3.352*. ¾¹¼ ÆÇ·ÃÒÖ, Æ·Á·¾·ÄÒÖ Ä·
ÇÒÈÊÄÁÊ 55, Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ· Ü ÆÊÄÁ-
Í¼ A. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÍÒÈÊ ÆÊÄÁÉ· A.
3.353*. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁ-
ÍÒ y = (x + 1)2 − (x + 2)2 + 6. Ä·À»¾-
Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·Ü Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄ-
ÄÖ ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ ¾ ¹ÅÈÖÃ Á··Ç- §ÒÈ. 55
»ÒÄ·É.
3.354*. ·»¾¼Ä· ÂÄ¼ÀÄ·Ö ËÊÄÁÍÒÖ y = kx + 4. ¦ÇÒ
ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ k ºÇ·ËÁ ºÔÉ·À ËÊÄÁÍÒ: ·) Ä¼ Æ¼Ç·ÈÖ-
Á·¼ ¹ÅÈÓ ·¸ÈÍÒÈ; ¸) Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ ·¸ÈÍÒÈ Ê ÆÊÄÁÍ¼
¾ ·¸ÈÍÒÈ·À −2; ¹) ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄ-
ÄÖ ºÇ·ËÁ·Ü ËÊÄÁÍÒÀ y = 5 − 3x y = 2x?
3.355*. ·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ y = −5x,
y = −2x − 3 y = 0,4x − 5,4 Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ· Ü ·»ÄÒÃ
ÆÊÄÁÍ¼.
3.356*. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ÆÇ·ÃÊÕ y = –2x + 1 ÆÇ·-
ÃÊÕ, ÈÃ¼ÉÇÒÎÄÊÕ À ·»ÄÅÈÄ·: ·) ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É;
¸) ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ; ¹) Æ·Î·ÉÁÊ Á··Ç»ÒÄ·É. ª ÁÅ½ÄÒÃ ¹Ò-
Æ·»ÁÊ ¾·ÆÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ Æ·¸Ê»·¹·Ä·À ÆÇ·ÃÅÀ.

246 ¤´»¸»¹¿ 3
3.357. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁÖ ¾ ËÊÄÁÍÒÀ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Â-

Ä¼ÀÄÒÃ: ·) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ÆÂÅÏÎÒ ÁÇÊº· S ·» »·Ü½ÒÄ
ÖºÅ Ç·»ÒÊÈ· r; ¸) ¾·Â¼½Ä·ÈÍÓ ÈÊÃÒ ÂÁ·Ü 5 Ë ·» Ë.
3.358. ¨ÖÇÅ» ËÊÄÁÍÒÀ É = 5Ë − 1, É = Ë2 + 4,
5
É = 7 − 8Ë, y = x + 6 ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÒÖ. ·ÆÏÒÍ¼
»ÂÖ Ì ¾Ä·ÎÔÄÄ ÂÁ·Ü k b.
3.359. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ »¹· ÆÇÒÁÂ·»Ò ÂÄ¼ÀÄÒÌ
ËÊÄÁÍÒÀ, »ÂÖ ÖÁÌ ÂÁ k b: ·) ÇÅÜÄÒÖ; ¸) ¾’ÖÜ-
ÂÖÕÍÍ· Ü¾·¼ÃÄ· ·»¹·ÇÅÉÄÒÃ.
3.360. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇÃÊÂ·À y = 1 x – 12.
3
Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼Ä-
É·, ÇÅÜÄÒÃ: ·) −6; ¸) 1; ¹) 0.
3.361. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ É = 6Ë + 9 ÇÅÜÄ·: ·) −3; ¸) 0; ¹) −9.
3.362. ÂÖ ËÊÄÁÍÒ f(x) = 10x − 3 ¾Ä·À»¾-
Í¼: ·) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·,
ÇÅÜÄÒÃ 3; ¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄ· 7.
3.363. Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÖº ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ ÃÄÅÈÉ¹·
¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ:
·) É = 5Ë − 7; ¸) É = −6Ë; ¹) y = 10.
3.364. Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂÓ ËÊÄÁÍÒ:
·) f(x) = 6x + 2; ¸) f(x) = 3x; ¹) f ( x ) = 2 x + 6.
3
¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ, ÄÊÂÃ
ÖÁÅÀ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÂÁ 12.
3.365. Ç·ËÁ ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ
·¸ÈÍÒÈ Ê ÆÊÄÁÍ¼ F(−4; 0). Ä·À»¾Í¼ ÄÊÂÓ ºÔÉ·À
ËÊÄÁÍÒ.
3.366. ·»¾¼Ä· ËÊÄÁÍÒÖ É = 5Ë − 10. ¤¼ ¹ÒÁÅÄ¹·-
ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò, ¾Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·Ü Æ¼Ç·-
ÈÖÎÔÄÄÖ ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ ¾ ¹ÅÈÖÃ Á··Ç»ÒÄ·É.

3.367. ÂÖ ËÊÄÁÍÒ É = −2Ë + 9 ¾Ä·À»¾Í¼: ·) ÄÊÂÓ

ËÊÄÁÍÒ; ¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, ÆÇÒ ÖÁÌ ËÊÄÁÍÒÖ
ÆÇÒÃ·¼ »·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ; ¹) ¾Ä·ÎÔÄÄ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·,
ÆÇÒ ÖÁÌ ËÊÄÁÍÒÖ ÆÇÒÃ·¼ ·»ÃÅÜÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.
3.368. ¦Ç·¾ ÖÁÖ ¾ ÆÊÄÁÉ·Ü (−3; −10); (2; 0); §(0; 4)
ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·Ã·Ö É = 2Ë − 4? ¤·¾·¹Í¼ ÖÏÎÔ ÖÁÖ-Ä¼-
¸Ê»¾Ó »¹· ÆÊÄÁÉÒ, ÆÇ·¾ ÖÁÖ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ºÔÉ· ÆÇ·Ã·Ö.
ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ É = 2Ë + 1; É = −Ë + 3; y = – 1 x – 2;
2
É = 6. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ
ºÇ·ËÁ· ÁÅ½Ä·À ËÊÄÁÍÒ ¾ ¹ÅÈÈÕ ·Ç»ÒÄ·É. ÃÅ½-
Ä· ¹Ò¾Ä·ÎÒÍÓ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ºÔÉÒÌ ÆÊÄÁÉ·Ü, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ-
¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò ºÇ·ËÁ·Ü?
3.370. ¶Á·Ö ¾ ÆÇ·ÃÒÌ É = 2Ë + 4; y = – x ; É = 4Ë − 2
4
ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ (0; 4)? ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÔÉÊ ÆÇ·-
ÃÊÕ. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ºÇ·ËÁ, ¾Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ·»Æ·¹¼»Ä·Ö ËÊÄÁÍÒÖ ÆÇÒÃ·¼
»·»·ÉÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ.
3.371. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÆÇ·ÃÊÕ, ¹ÊºÂ·¹Ò Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ
ÖÁÅÀ ÇÅÜÄÒ −3:
·) É = 8Ë − 3; ¸) É = 5 − 3Ë;
¹) É = −3; º) y = – 1 x + 2.
3
ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ºÔÉ· ÆÇ·Ã·Ö ÜÉ¹·Ç·¼ ¹ÅÈÉÇÒ ¹Êº·Â
¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ?
3.372. ¶Á ¾ ºÇ·ËÁ·Ü (ÇÒÈ. 56) ÃÅ½· ¸ÒÍÓ
ºÇ·ËÁ·Ã ËÊÄÁÍÒ É = 2Ë − 3?
§ÒÈ. 56

248 ¤´»¸»¹¿ 3
3.373. ¨ÖÇÅ» »·»¾¼ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÉÒÖ,

ºÇ·ËÁ ÖÁÌ ÊÉ¹·Ç·ÕÍÓ ÉÊÆÒ ¹Êº·Â ¾ »·»·ÉÄÒÃ Ä·-
ÆÇ·ÃÁ·Ã ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÓ ¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É Ê
ÆÊÄÁÍ¼ ¾ »·»·ÉÄ·À ·Ç»ÒÄ·É·À:
·) É = 4Ë − 3; ¸) É = −3Ë + 8;
¹) É = 1 − Ë; º) É = 4Ë.
¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ¹Ò¸Ç·ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ.
3.374. ¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ b ÆÇ·ÃÒÖ É = 3Ë + b
É = −8Ë − 2 Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ· Ü ÆÊÄÁÍ¼, ÖÁ ÂÖ½ÒÍÓ Ä·
¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É?
3.375. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 57 Æ·Á·¾·ÄÒ
¹»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ· ËÊÄÁÍÒ É = −2Ë + b.
Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ b. Ä·À»¾Í¼
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÆÇÒ x = −33.
3.376. ·ÆÏÒÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ ÂÄ¼À-
Ä·À ËÊÄÁÍÒ, ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ Æ·Ç·-
Â¼ÂÓÄÒ ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾
ÆÊÄÁÉ A(−3; −7). ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ §ÒÈ. 57
ºÔÉ·À ËÊÄÁÍÒ.
ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ É = 2x; É = 2Ë − 3; É = 2Ë + 5.
3.378. ·ÆÏÒÍ¼ ËÊÄÁÍÒÕ, ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ Æ·Ç·-
Â¼ÂÓÄÒ ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ É = −3Ë + 4 Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ
·Ç»ÒÄ·É Ê ÆÊÄÁÍ¼ B(0; 3). ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ Ö¼ ºÇ·ËÁ.
3.379. Ç·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ y = kx É = 3Ë + b Æ·Ç·-
Â¼ÂÓÄÒÖ, ÆÇÒÎÒÃ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ É = 3Ë + b ÆÇ·ÌÅ-
»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ N(−1; 2). Ä·À»¾Í¼ k b.
3.380. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ É = 3Ë − 5
É = −2Ë. Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Ì Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ.
3.381. Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄ-
x–2 2x – 1
ÄÖ ºÇ·ËÁ·Ü ËÊÄÁÍÒÀ y = y= , Ä¼
2 5
¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò Ì ºÇ·ËÁ·Ü.

3.382. ¦ÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ

ËÊÄÁÍÒÀ É = 5Ë − 2 É = −6Ë ÇÅÜÄÒÖ?
3.383*. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ
y = 2(x − 1)2 + (x + 1)2 − 3(1 + x)(x − 1) − 2.
3.384*. ·»¾¼Ä· ÂÄ¼ÀÄ·Ö ËÊÄÁÍÒÖ É = 4Ë + b.
¦ÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ b ºÇ·ËÁ ºÔÉ·À ËÊÄÁÍÒ ÆÇ·-
ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ºÇ·ËÁ·Ü ËÊÄÁÍÒÀ
É = −0,5Ë + 1 É = −Ë − 1?
3.385*. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = (x − 3)2 −
− (x − 2)2. Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·Ü Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄ-
ÄÖ ºÇ·ËÁ· ºÔÉ·À ËÊÄÁÍÒ ¾ ¹ÅÈÖÃ Á··Ç»ÒÄ·É.
3.386. ÒÇ·¾Í¼ 0,00025 ÃÃ Ê È·ÄÉÒÃ¼ÉÇ·Ì ¾·-

ÆÏÒÍ¼ ·»Á·¾ Ê ÈÉ·Ä»·ÇÉÄÒÃ ¹ÒºÂÖ»¾¼.
3.387. ¦Ç·Ö¾ÄÒ ¸Â¼É Ä· Ã¼ÈÖÍ Á·ÏÉÊ¼ 50 Ç.
¨ÉÊ»ÔÄÉ Ä·¸ÒÜ ÆÇ·Ö¾ÄÒ ¸Â¼É ¾Ç·¸Ü ¾· Ã¼ÈÖÍ
112 Æ·¼¾»·Á. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, Í ¾ÃÅº ÈÉÊ»ÔÄÉ ÈÔÁ·ÄÅÃÍÓ,
Á·Â ÁÅÏÉ Ç·¾·¹·À Æ·¼¾»Á ÈÁÂ·»·¼ 1,2 % ·» ÁÅÏÉÊ
ÆÇ·Ö¾ÄÅº· ¸Â¼É·.
3.388. Ä·À»¾Í¼ ¤ ¤¡ ÂÁ·Ü 125; 1575; 2025.
1,3
4 – 3,3
3 – 1,3
5 + 3,3
4
3.389. ÒÂÎÒÍ¼: .
1,1
2 + 0,7
2
x+2 7x – 1 5 – 2x
3.390. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ – - .
15 5 9
3.391. ÒÇ·¾Í¼ 1 ÉÒÈ. È¼ÁÊÄ» Ê º·»¾Ä·Ì. ÉÇÒ-
Ã·ÄÒ ·»Á·¾ ·ÁÇÊºÂÍ¼ »· »¾ÖÈÖÉÒÌ.
3.392. ¤· Á·ÄË¼ÇÔÄÍÒÕ Æ· Ç·¾¹ÍÍ ÏÉÊÎÄ·º· Ä-
ÉÔÂ¼ÁÉÊ ÆÇÒ¼Ì·Â 165 »ÔÂ¼º·É·Ü ¾ ÇÅ¾ÄÒÌ ÁÇ·Ä. ¨Ö-
ÇÅ» Ì 70 Î·Â·¹¼Á Ç·¾Ã·ÜÂÖÕÍÓ Æ·-·ÄºÂÀÈÁÊ, 70 —
Æ·-ÁÉ·ÀÈÁÊ, · 35 Î·Â·¹¼Á ¹·ÂÅ»·ÕÍÓ ÉÅÂÓÁ ËÇ·Ä-
ÍÊ¾ÈÁ·À ÃÅ¹·À. Ä·À»¾Í¼ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ »ÔÂ¼º·É·Ü, ÖÁÖ
Ç·¾Ã·ÜÂÖÕÍÓ Æ·-·ÄºÂÀÈÁÊ Æ·-ÁÉ·ÀÈÁÊ.

250 ¤´»¸»¹¿ 3
3.393. ¹Å¼ »Å¸ÇÒÌ ÈÖ¸ÇÅÜ, ÖÁÖ ½Ò¹ÊÍÓ Ê ÇÅ¾ÄÒÌ
º·Ç·»·Ì, ¹ÒÇ·ÏÒÂ Æ·¸·ÎÒÍÍ·. ¶ÄÒ »·ÃÅ¹ÂÈÖ ÈÊ-
ÈÉÇÔÍÍ· Ä· ÉÇ·È¼ Ä¼ Æ·¾Ä¼À ¾· ÆÅÜ»¾¼ÄÓ ÆÇ·¹¼ÈÍ
·ÈÉ·É·Á »ÄÖ Ü ¸Â½ÔÀÏÒÃ ·» Ã¼ÈÍ· ÈÊÈÉÇÔÎÒ ºÅÇ·-
»¾¼. ª 8.00 ÖÄÒ ¹Ò¼Ì·Â Ä· ·ÜÉ·Ã·¸ÂÖÌ ·»Ä·Î·ÈÅ¹·
Ä·ÈÊÈÉÇ·Î ·»¾Ä ·»Ä·ÃÊ È· È¹·Ì º·Ç·»ÅÜ, »·Ü½ÒÄÖ
ÉÇ·ÈÒ Æ·Ã½ ÖÁÃ 700 ÁÃ. »¾Ä ¾ Ì ¼Ì·Ü È· ÈÁÅ-
Ç·ÈÍÕ 95 ÁÃ . ÖÁÅÀ ÃÄÃ·ÂÓÄ·À ÈÁÅÇ·ÈÍÕ ÉÇÔ¸·
º
¼Ì·ÍÓ »ÇÊºÅÃÊ, Á·¸ Ä¼ ÈÆ·¾ÄÍÍ· Ä· ÈÊÈÉÇÔÎÊ?
3.394. ¦Ç·ºÊÂ·ÎÄÒ Í¼ÆÂ·ÌÅ» Ä¼Á·ÉÅÇÒ Î·È ÇÊÌ·-
¼ÍÍ· Ü¹¼ÇÌ ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á, · ¾·ÉÒÃ ¹ÖÇÉ·-
¼ÍÍ· Ä·¾·». ¦Ç·ºÇ·Ã· ÆÇ·ºÊÂÁ Ä· Í¼ÆÂ·ÌÅ»¾¼ »ÂÖ
ÉÊÇÒÈÉ·Ü ÆÇ·»ÊºÂ¼»½¹·¼: 1) ·Æ·¹Ö»·ÄÄ¼ ÔÁÈÁÊÇÈ·¹Å-
»·, ÖÁÅ¼ »ÅÜ½ÒÍÍ· Ü¹¼ÈÓ Î·È ÆÇÒ ÇÊÌÊ Ü¹¼ÇÌ ÈÊÆÇ·ÍÓ
ÍÖÎÔÄÄÖ; 2) ¹ÅÂÓÄÒ Î·È Ê ÃÊ¾ÒÎÄ·À Á·ÕÍ¼ Ä· ¾¹·-
ÇÅÉÄÒÃ ÏÂÖÌÊ. ¨ÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á ÇÅÜÄ·
3 ÁÃº
. Ä·À»¾Í¼, ÖÁÅÀ Æ·¹ÄÄ· ¸ÒÍÓ ÊÂ·ÈÄ·Ö ÈÁÅ-
Ç·ÈÍÓ Í¼ÆÂ·ÌÅ»·, Á·¸ ·Æ·¹Ö»·ÄÄ¼ ÔÁÈÁÊÇÈ·¹Å»· ¾·-
ÄÖÂÅ, ÆÇÒÄ·ÃÈ, 3 ÊÈÖºÅ Î·ÈÊ ÆÇ·ºÊÂÁ.
4
3.395. ÂÖ Ä·ÇÃ·ÂÓÄ·º· ·È¹ÖÉÂ¼ÄÄÖ Æ·ÃÖÏÁ·Ä-
ÄÖÜ º·ÈÍÄÍÒ Æ·ÉÇ·¸Ê¼ÍÍ· 250 ÂÖÃÆ·Î·Á, ÁÅ½Ä·Ö
¾ ÖÁÌ Á·ÏÉÊ¼ Ä¼ Ã¼ÄÏ ¾· 2 Ç. ¯ÉÅÃ¼ÈÖÍ Æ·ÉÇ·¸Ê-
ÕÍÓ ¾·Ã¼ÄÒ Ä¼ Ã¼ÄÏ ¾· 10 % ÂÖÃÆ·Î·Á. ¶ÁÊÕ ÃÄ-
Ã·ÂÓÄÊÕ ÈÊÃÊ Á·ÏÉÊ¼ ¸¼ÈÆ¼Ç·¸ÅÀÄ·¼ ¾·¸¼ÈÆÖÎÔÄÄ¼
·È¹ÖÉÂ¼ÄÄ¼Ã º·ÈÍÄÍÒ Ä· ÆÇ·ÍÖºÊ Æ·ÜºÅ»·?
3.396. ª Ä¼Á·ÉÅÇÒÌ ÁÇ·Ä·Ì È¹¼ÉÊ »ÂÖ ¹ÒÃÖÇÔÄ-
ÄÖ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ ¹ÒÁ·ÇÒÈÉÅÜ¹·ÕÍÓ ÏÁ·ÂÊ «·ÇÔÄ-
º¼ÀÉ·. ÂÖ Æ¼Ç·¹Å»Ê ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÒ È· ÏÁ·ÂÒ «·ÇÔÄ-
º¼ÀÉ· Ü ÏÁ·ÂÊ ÔÂÓÈÖ Á·ÇÒÈÉ·ÕÍÍ· ËÅÇÃÊÂ·À
C = 5 ( F – 32), »¾¼ F — ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ· «·ÇÔÄº¼ÀÉÊ, ·
9

C — ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Æ· ÔÂÓÈÕ. ÒÈ¹¼ÉÂÍ¼: ·) Ê ÖÁ È¼-

¾ÅÄ ºÅ»· ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇ· Ã·ºÂ· ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄ·À 20 °F; ¸) Ä·Ç-
Ã·ÂÓÄÊÕ ÉÔÃÆ¼Ç·ÉÊÇÊ Î·Â·¹¼Î·º· Í¼Â· (36,6 °C) Æ·
«·ÇÔÄº¼ÀÉÊ; ¹) ÆÊÄÁÉ ÆÂ·ÜÂ¼ÄÄÖ ÂÓ»Ê Æ· «·ÇÔÄº¼ÀÉÊ.
• ¹¼»·ÍÓ, ÏÉÅ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄÒÃ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼Ã;
• ¹¼»·ÍÓ, ÁÅÂÓÁ Á·Ç·ÄÜ Ã·¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
Ü ¾·Â¼½Ä·ÈÍ ·» Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ü;
• ¹¼»·ÍÓ, ÖÁ·Ö ËÊÄÁÍÒÖ Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÂÄ¼ÀÄ·À;
• ¹¼»·ÍÓ ÈÆÅÈ·¸Ò ¾·»·ÄÄÖ ÇÅ¾ÄÒÌ ËÊÄÁÍÒÀ;
• ¹¼»·ÍÓ, ÖÁ ¾·Â¼½ÒÍÓ ºÇ·ËÁ ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖ É = kË + b ·» k b;
• ÊÃ¼ÍÓ Ç·Ï·ÍÓ ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ÆÇÒ »·Æ·-
ÃÅ¾¼ Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÌ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÜ;
• ÊÃ¼ÍÓ Ç·Ï·ÍÓ ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¾ ¹ÒÁ·-
ÇÒÈÉ·ÄÄ¼Ã Ç·ÜÄ·¾Ä·ÎÄÒÌ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄÖÜ;
• ÊÃ¼ÍÓ Ç·Ï·ÍÓ ¾·»·ÎÒ ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÂÄ¼ÀÄÒÌ
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ.
1. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ÁÅÇ·Ä¼Ã ÖÁÅº· ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
ÂÕ¸Ò ÂÁ:
·) 0
Ë = 0; ¸) 0
Ë = −2; ¹) −3Ë = 0.
¡ÅÂÓÁ Á·Ç·ÄÜ ÃÅ½· Ã¼ÍÓ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼?
2. ¤· ÇÒÈÊÄÁÊ 58 Æ·Á·¾·ÄÒ ¹»·ÇÒÈÒ ºÇ·ËÁ·Ü
ËÊÄÁÍÒÀ: ·) É = −2Ë − 1; ¸) É = 2Ë + 1; ¹) y = x 1;
2
º) y = x − 1.
2
§ÒÈ. 58

252 ¤´»¸»¹¿ 3
ªÈÉ·Ä·¹Í¼ ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ËÅÇÃÊÂ·Ã ËÊÄÁ-

ÍÒÀ Ì ºÇ·ËÁ·Ã. ¶Á ÈÔÄÈ Ã·ÕÍÓ ÂÁ k b »ÂÖ
ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ É = kË + b?
3. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ a + b. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ
ÂÁ·¹ÒÌ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ¼À, ¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, Í ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ:
·) a + 3 + b + 3; ¸) a − 4 * b − 4; ¹) 7a * 7b;
º) −a * −b; ») a + b ; ¼) a * b .
6 6 2 2
4. ¡ÅÂÓÁ ÆÊÄÁÉ·Ü »·ÈÉ·ÉÁÅ¹· ·»¾Ä·ÎÒÍÓ Ä· Á·-
·Ç»ÒÄ·ÉÄ·À ÆÂÅÈÁ·ÈÍ, Á·¸ Æ·¸Ê»·¹·ÍÓ ºÇ·ËÁ Â-
Ä¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ? ®·ÃÊ? ª ·»ÄÅÀ ÈÈÉÔÃ¼ Á··Ç»ÒÄ·É
Æ·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ É = 3Ë − 2; É = −Ë + 4;
É = 3Ë; É = −2.
¦ÇÒ ÖÁÅÀ ÊÃÅ¹¼ ºÇ·ËÁ »¾¹ÕÌ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ËÊÄÁ-
ÍÒÀ Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒÖ? ¦¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·?
5. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) −6x , 42; ¸) 15x − 24 * −x + 4.
6. ª ÉÇÅÌ ¾·Â·Ì ÃÊ¾¼Ö 510 Á·ÇÍÄ. ª Æ¼ÇÏ·À ¾·Â¼
Ü 3 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ Á·ÇÍÄ, ÎÒÃ Ê »ÇÊºÅÀ, Ä· 20 Á·Ç-
ÍÄ Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Ê ÉÇÔÍÖÀ. ¡ÅÂÓÁ Á·ÇÍÄ Ê »ÇÊºÅÀ
¾·Â¼ ÃÊ¾¼Ö?
7. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Ä¼·¸ÌÅ»ÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ Ç·ÏÒ-
Í¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼:
·) (4x + 3) − (10x + 11) = 7 + (13 − 4x);
¸) 5(x − 3) − 2(x − 7) + 7(2x + 6) = 14;
3x – 2 x +1 3 – 7x
¹) = − ;
5 2 10
º) 12 − (4 − x)2 = (x + 1)(1 − x) − 3x.
8. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÂÄ¼ÀÄ·Ö ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ ÃÅ½· Ä¼
Ã¼ÍÓ Ç·ÏÔÄÄÖÜ? §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ:
·) x(x + 4) * (x + 3)(x + 1); ¸) x2 − 4x + (x − 2)2.

9. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÃ ¾Ä·ÎÔÄÄ n ÆÊÄÁÉ A(1 − n; n)

Ä·Â¼½ÒÍÓ ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ y = – 2 x + 4.
3
10. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ Æ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
px + 5 = 3 + x Ã·¼ »·»·ÉÄÒ ÁÅÇ·ÄÓ.
´Å¿¹¸Ë´¹ »´¸´ÁÁ¹. ·) §·¾ºÂ¼»¾Ã ÄÅ¹Ò ÈÆÅÈ·¸ Æ·-
¸Ê»Å¹Ò ºÇ·ËÁ· ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ. ¦·¸Ê»Ê¼Ã ºÇ·ËÁ
ËÊÄÁÍÒ y = 2 x + 1. »¾Ä·ÎÒÃ ÆÊÄÁÉ b = 1 Ä· ¹ÅÈ
3
·Ç»ÒÄ·É. ¦·ÁÅÂÓÁ k = 2 , ÉÅ
3
·»ÁÂ·»¾Ã ·» ÆÊÄÁÉ· (0; 1) ÉÇÒ
ÁÂ¼ÉÁ ÜÆÇ·¹· »¾¹¼ ÁÂ¼ÉÁ Ü¹¼ÇÌ
·»¾Ä·ÎÒÃ ÆÊÄÁÉ (3; 3). ¦Ç·¹Ö-
»¾Ã ÆÇ·ÃÊÕ ÆÇ·¾ ·»¾Ä·Î·ÄÒÖ
ÆÊÄÁÉÒ (ÇÒÈ. 59). ÉÇÒÃ·Ä·Ö
ÆÇ·Ã·Ö ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ºÇ·ËÁ·Ã
»·»¾¼Ä·À ËÊÄÁÍÒ. ¦·ÈÆÇ·¸ÊÀ- §ÒÈ. 59
Í¼ Ç·ÈÉÂÊÃ·ÎÒÍÓ, Î·ÃÊ Ü ·Âº·ÇÒÉÃ¼ É·ÁÖ ÁÇÅÁ.
¸) ¨Ë·ÇÃÊÂÕÀÍ¼ ·ºÊÂÓÄÒ ·Âº·ÇÒÉÃ. ¦·¾Ä·ÃÍ¼ ÈÖ¸-
ÇÅÜ ¾ ºÔÉÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã Æ·¸Ê»Å¹Ò ºÇ·ËÁ· ÂÄ¼ÀÄ·À
ËÊÄÁÍÒ.
ØÒÏÐÂÉÎÜ Á½ ½ÈÉÌÜÁ*
1. §·ÏÒÍ¼ ÂÁ·¹Ò ÇÔ¸ÊÈ: AAAA − BBB + CC −
− D = 1234 (·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ÂÉ·Ç·Ã ·¸·¾Ä·Î·ÄÒ ·»-
ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ ÂÎ¸Ò, ÇÅ¾ÄÒÃ — ÇÅ¾ÄÒÖ).
2. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ Á¼ÃÂ¹·ÈÍÓ ÔÂ¼Ã¼ÄÉ·ÇÄÒÖ ¹¼»Ò
·¸ Ä·¹·ÁÅÂÓÄÒÃ È¹¼Í¼, Ç·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 29m + 30n +
+ 31k = 366, »¾¼ m, n k — Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ ÂÁ.
*
¦· Ã·ÉÔÇÒÖÂ·Ì È·ÀÉ· www.problems.ru.

½ÄÁÄÂÈ 4
®®¯º©¸ ¡°² ¨ª¢¦ª¸² °~ª¢ªª¼~

¤ ¡¤»© ¤©¢ªª¸©
§ 21. Á¹½Á´¹ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹

» ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ
4.1. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:
·) ( −1,5 + 4 − 2,5)( −6); ¸) 0,25 1 .
3
4.2. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾:
·) 7 − 3(6 y − 4); ¸) 8 a + (5 a ) (9 + 11a ).
4.3. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê −0,1x + 5 ÆÇÒ:
·) x = 10; ¸) x = −0,1; ¹) x = 0.
§Å¾ÄÒÖ ¾·»·ÎÒ Ä· ÆÅÏÊÁ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹¼ÂÎÒÄÓ
ÆÇÒ¹Å»¾ÖÍÓ »· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ·»Ä·ºÅ É·ºÅ ½ ¹Ò-
ºÂÖ»Ê.
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÒ. 1) £ÊÁ· Ç·ÈË·È·¹·Ä· Ü Æ·Á¼ÉÒ
Æ· »¹· Æ· ÉÇÒ ÁÂ·ºÇ·ÃÒ. ¡ÅÂÓÁ Æ·Á¼É·Ü ÁÅ½Ä·º·
¹»Ê ÉÇÔ¸· Ü¾ÖÍÓ, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ 20 Áº ÃÊÁ?
¸·¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ Ë ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Æ·Á¼É·Ü ÃÊÁ Æ·
»¹· ÁÂ·ºÇ·ÃÒ, · ÆÇ·¾ É ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Æ·Á¼É·Ü ÃÊÁ Æ·
ÉÇÒ ÁÂ·ºÇ·ÃÒ, É·»Ò Æ· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ ·ÉÇÒÃ·¼Ã
2Ë + 3É = 20.
2) ÃÅ½Ä· ¾ Ã·Ä¼É Æ· 2 Á. 5 Á. ·ÉÇÒÃ·ÍÓ ÈÊÃÊ
Ü 13 Á.?
¸·¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ Ë ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ã·Ä¼É Æ· 2 Á., · ÆÇ·¾
É ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ã·Ä¼É Æ· 5 Á., É·»Ò Æ· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ
2Ë + 5É = 13.
ª ÁÅ½Ä·À ¾ Ç·¾ºÂ¼»½·ÄÒÌ ¾·»·Î ·ÉÇÒÃ·Â ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ¼ ¹ÒºÂÖ»Ê ¶Ë + by = c, »¾¼ x y — ¾Ã¼ÄÄÒÖ, a, b
c — Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÂÁ.

¨ÈÉÔÃÒ »¹ÊÌ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ 255
»Á´ËÑÁÁ¹ ªÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¹ÒºÂÖ»Ê ¶Ë + by = c, »¾¼

x y — ¾Ã¼ÄÄÒÖ, a, b c — Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÂÁ, Ä·¾Ò-
¹·¼ÍÍ· ¿Á¹½ÁÏÀ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹À » ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ.
Ê»¾¼Ã Ç·¾ºÂÖ»·ÍÓ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ, Ê ÖÁÌ, ÆÇÒÄ·ÃÈ,
·»¾Ä ¾ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ü (a ·¸Å b) Ä¼ ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ.
½ÕÚÊÊÂ ÈÊÂÆÊ½À½ Í½ÊÂÊÊÜ

Ä ÁÄ¿ÛÉ½ ÄÉÂÊÊØÉ
¼ÇÄ¼ÃÈÖ »· ¾·»·ÎÒ 1). ·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ ÜÃÅ¹¼ ¾·-
»·ÎÒ ·»Æ·¹Ö»·ÕÍÓ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¾Ã¼ÄÄÒÌ x = 7 É = 2,
·¸Å Ë = 4 É = 4, ·¸Å Ë = 1 É = 6.
¦¼Ç·Á·Ä·¼ÃÈÖ Ü ºÔÉÒÃ, Æ·»ÈÉ·¹ÜÏÒ ºÔÉÒÖ Æ·ÇÒ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 2Ë + 3É = 20. ÉÇÒÃ·ÄÒÖ
ÂÁ·¹ÒÖ ÇÅÜÄ·ÈÍ: 2
7 + 3
2 = 20, 2
4 + 3
4 = 20,
2
1 + 3
6 = 20 — ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÆÇ·¹ÂÓÄÒÃ. ¡Å½Ä·Ö
¾ Æ·Ç ÂÁ·Ü (7; 2); (4; 4); (1; 6) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 2Ë + 3É = 20.
ª ¾·ÆÈ¼ Æ·ÇÒ ÂÁ·Ü ¹·½Ä·, ÏÉÅ Ä· Æ¼ÇÏÒÃ
Ã¼ÈÍÒ ÈÉ·ÍÓ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ Æ¼ÇÏ·À ¾Ã¼ÄÄ·À (x),
· Ä· »ÇÊºÃ — ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »ÇÊºÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À (y).
ª É·ÁÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ º·¹ÅÇ·ÍÓ, ÏÉÅ Æ·Ç· ÂÁ·Ü (x; y)
ÇÃ´Ä´¸¾´¶´Á´Ó.
»Á´ËÑÁÁ¹ ªÆ·Ç·»Á·¹·Ä·Ö ¶Ë + by = c
Æ·Ç· ÂÁ·Ü (x0; y0) Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· (x0; y0)
Ä´ÌÑÁÁ¹À ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ ·Ì + by = c, ¶Ë0 + by0 = c —
Á·Â ÆÇÒ Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÍÒ ºÔÉÒÌ ÆÇ·¹ÂÓÄ·
ÂÁ·Ü ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ·ÉÇÒÃÂ¹·-
¼ÍÍ· ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÂÁ·¹·Ö ÇÅÜ- (x0; y0) —
Ä·ÈÍÓ, º. ¾Ä. ÂÁ·¹·Ö ÇÅÜÄ·ÈÍÓ Ç·ÏÔÄÄ¼
¶Ë0 + by0 = c ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö. ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ

256 ¤´»¸»¹¿ 4
ª ¾·»·ÎÒ 2) ÈÁÂ·Â ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 2Ë + 5É = 13, ÖÁÅ-

ÃÊ Æ· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ ·»Æ·¹Ö»·¼ ÉÅÂÓÁ Æ·Ç· ÂÁ·Ü
x = 4, y = 1. ¦·ÁÅÂÓÁ 2
4 + 5
1 = 13 — ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö
ÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ÉÅ Æ·Ç· ÂÁ·Ü (4; 1) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 2Ë + 5É = 13.
§ËÈÙÇ½ÎÓÙ Í½ÕÚÊÊÜ ÐÍ½ÊÂÊÊÜ ½Ò + by = c

¡ÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¶Ë + by = c ¾·-
Â¼½ÒÍÓ ·» ÊÃÅ¹Ò ¾·»·ÎÒ. ª ·ºÊÂÓÄÒÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ, Á·Â
Ä· x y Ä¼ Ä·ÁÂ·»·¼ÍÍ· ÄÖÁÌ »·»·ÉÁÅ¹ÒÌ ÊÃÅÜ, ÉÅ
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ·¼ ÃÄÅÈÉ¹· Ç·ÏÔÄÄÖÜ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», Æ·»ÈÉ·¹ÜÏÒ ·»¹ÅÂÓÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ
¾Ã¼ÄÄ·À x ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 2Ë + 3É = 20, ·ÉÇÒÃ·¼Ã Â-
Ä¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ È· ¾Ã¼ÄÄ·À y, Ç·ÏÒÜÏÒ ÖÁÖ
¾ÄÅÀ»¾¼Ã ¾Ä·ÎÔÄÄ y:
ÆÇÒ Ë = 1 ÆÇÒ Ë = 2,5
2
1 + 3É = 20; 2
2,5 + 3É = 20;
É = 6; É = 5;
(1; 6) — Ç·ÏÔÄÄ¼ (2,5; 5) — Ç·ÏÔÄÄ¼
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ; ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
ÔÉ·ÁÈ·Ã·, Æ·»ÈÉ·ÜÂÖÕÎÒ ·»¹ÅÂÓÄÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ x
¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¶Ë + by = c Ç·Ï·ÕÎÒ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÖ
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ·»ÄÅÈÄ· y, ¸Ê»¾¼Ã ·ÉÇÒÃÂ¹·ÍÓ Æ·ÇÒ Â-
Á·Ü (Ë; É) — Ç·ÏÔÄÄ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
Á¹½Á´¹ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ¹ » ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ

1. ¶ÁÖ ¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ: ¦·ÁÅÂÓÁ ÂÄ¼ÀÄÒÃ ÊÇ·ÜÄ¼Ä-
·) 2Ë + 3É = 7; Ä¼Ã Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
¸) Ë + 2É = 0; ¹ÒºÂÖ»Ê ¶Ë + by = c, ÉÅ ÜÇ·Ü-
¹) Ë2 − 6É = −4; Ä¼ÄÄ ·), ¸) º) — ÂÄ¼ÀÄÒÖ.
º) −Ë − É = 1,5; · ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ·) a = 2, b = 3,
») Ë2 − 6É2 = −9 — ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· c = 7, ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¸) a = 1,
ÂÄ¼ÀÄÒÃ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÃ ¾ b = 2, c = 0, ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ º)
»¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ? a = −1, b = −1, c = 1,5.

¤´ÌÑÁÁ¹ ¿Á¹½Á´·´ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ » ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ

2. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ Æ·ÇÒ ÂÁ·Ü ¦·»ÈÉ·¹Ã ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
(1; 2), (2; 1) ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·ÏÔÄ- 3Ë − 2É = 4 ¾·Ã¼ÈÉ x ¾Ä·ÎÔÄ-
ÄÖÃ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 3Ë − 2É = 4? Ä¼ 1, · ¾·Ã¼ÈÉ y — ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ 2. ÉÇÒÃ·¼Ã: 3
1 − 2
2 = 4.
ÔÉ· ÇÅÜÄ·ÈÍÓ ÄÖÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö,
¾Ä·ÎÒÍÓ, Æ·Ç· ÂÁ·Ü (1; 2) Ä¼
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ºÔÉ·º·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ. ÂÖ »ÇÊºÅÀ Æ·ÇÒ
ÂÁ·Ü ·ÉÇÒÃ·¼Ã: 3
2 − 2
1 = 4.
ÔÉ· ÆÇ·¹ÂÓÄ·Ö ÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ¾Ä·-
ÎÒÍÓ, Æ·Ç· ÂÁ·Ü (2; 1) ¾’ÖÜ-
ÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ºÔÉ·º· ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖ.
3. Ä·À»¾Í¼ Ä¼Á·ÂÓÁ Ç·ÏÔÄ- Ò¸¼Ç·Ã ·»¹ÅÂÓÄ·¼ ¾Ä·ÎÔÄ-
ÄÖÜ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ −Ë + 4É = 5. Ä¼ É, Ä·ÆÇÒÁÂ·» É = 3, Æ·»-
ÈÉ·¹Ã ºÔÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹· ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ¼ −Ë + 4É = 5 ·ÉÇÒÃ·¼Ã
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ −Ë + 4
3 = 5. §Ô-
ÏÒÃ ÖºÅ ¾ÄÅÀ»¾¼Ã ¾Ä·ÎÔÄÄ¼
Ë = 7. Ä·ÎÒÍÓ, Æ·Ç· ÂÁ·Ü
(7; 3) — Ç·ÏÔÄÄ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ
−Ë + 4É = 5. Ò¸¼Ç·Ã ÖÏÎÔ ·»-
ÄÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ É, Ä·ÆÇÒÁÂ·» É = 0,
Æ·»ÈÉ·¹Ã ºÔÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ −Ë + 4É = 5 ·ÉÇÒ-
Ã·¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ −Ë + 4
0 = 5.
§ÔÏÒÃ ÖºÅ ¾ÄÅÀ»¾¼Ã ¾Ä·-
ÎÔÄÄ¼ Ë = −5. ¦·Ç· ÂÁ·Ü
(−5; 0) — Ç·ÏÔÄÄ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ
−Ë + 4É = 5. ¡·Â É = 0,5, ÉÅ
Ë = −3. ¦·Ç· ÂÁ·Ü (−3; 0,5) —
Ç·ÏÔÄÄ¼ »·»¾¼Ä·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
1. ·ÆÏÒÍ¼ ÉÇÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¹ÒºÂÖ»Ê ¶Ë + by = c, »¾¼ x y —

¾Ã¼ÄÄÒÖ, a, b c — Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÂÁ. ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ¾·Æ-
È·ÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ÂÄ¼ÀÄÒÃ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÃ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼Ä-
ÄÒÃ?

258 ¤´»¸»¹¿ 4
2. ¦·Ç· ÂÁ·Ü (1; −1) — Ç·ÏÔÄÄ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 2Ë − 3É = 5.

·) ÈÄÊÕÍÓ ÄÏÒÖ Ç·ÏÔÄÄ ºÔÉ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ?
¸) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü (−1; 1) Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ºÔÉ·º·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ?
4.4. ¶ÁÖ ¾ Ä·ÈÉÊÆÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Â-

Ä¼ÀÄÒÃ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÃ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ:
·) 2x 3 y = 5; ¸) x2 + 2y = 7;
¹) 21y + 17 x = 3; º) xy 3x = 8?
ÂÖ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ
Ä·¾·¹Í¼ ¶, b c.
4.5. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼Ä-
ÄÒÃ Æ· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ:
·) 2 Áº Ö¸ÂÒÁ·Ü 1 Áº ·Æ¼ÂÓÈÄ·Ü Á·ÏÉÊÕÍÓ 5 Ç.;
¸) 2 Á·ÇÅ¸Á ÍÊÁ¼Ç·Á »·Ç·½ÔÀÏÒÖ ¾· 3 Á·ÇÅ¸Á
¾¼ËÇÊ Ä· 4 Ç. 20 Á.;
¹) 3 Áº ÍÊÁÇÊ É·ÄÄ¼ÀÏÒÖ ¾· 4 Áº ÃÊÁ Ä· 1 Ç.
4.6. ¦Ç·¹¼ÇÍ¼, Í ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü x = 3 2
9
y = 8 7 Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ x + É = 12. Ä·À»¾Í¼
9
ÖÏÎÔ »¾¹¼ Æ·ÇÒ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ·
Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ºÔÉ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
4.7. Ò¸¼ÇÒÍ¼ Æ·ÇÒ ÂÁ·Ü, ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·-
ÏÔÄÄÖÃ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 3Ë − 4É = 7:
·) (1; −1); ¸) 0; 1 3 ;

4
¹) 2 1 ; 0 ;
º) (0,6; −1,3).
3
4.8. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ, Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÖÁÌ ¾’ÖÜ-
ÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü (1; 3):
·) 2x 3 y = 5; ¸) x + y = 2;
¹) 5x y = 2; º) 0 x 7 y = 21.

4.9. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 2Ë + É = 2 Ã·¼:

·) ·»¾Ä·¼ Ç·ÏÔÄÄ¼ (1; 0);
¸) Ä¼ ¸ÅÂÓÏ ¾· »¹· Ç·ÏÔÄÄ?
4.10. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ÖÁÅ¼-Ä¼¸Ê»¾Ó ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ Ë É, ÖÁÅ¼ ¾·»·¹·ÂÓÄÖ¼ Æ·Ç·
ÂÁ·Ü Ë = 2,5; É = 1.
4.11. ÇÅÜÄ·ÈÍ Ë + 2É = 5 ¹ÒÇ·¾Í¼:
·) Ë ÆÇ·¾ É; ¸) É ÆÇ·¾ Ë.
4.12. ÒÇ·¾Í¼ É ÆÇ·¾ Ë ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ:
·) 5x y = 3; ¸) x 9 y = 1;
¹) 0, 4x 2y = 1,2; º) 1 x 0,2y = 1;
7
¼) 0,3x + 2 y = 6.
y
») x + = 15;
3 6 7
ÂÖ ÁÅ½Ä·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¾Ä·À»¾Í¼ »¹· ÖÁÖ-Ä¼-
¸Ê»¾Ó ÖºÅ Ç·ÏÔÄÄ.
4.13. ·»¾¼ÄÒ »¹· ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ: Ë − É = 4 Ë + É = 8. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÇÊ ÂÁ·Ü,
ÖÁ·Ö:
·) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã Æ¼ÇÏ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ, ·Â¼ Ä¼
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã »ÇÊºÅº·;
¸) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã »ÇÊºÅº· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ, ·Â¼ Ä¼
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã Æ¼ÇÏ·º·;
¹) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã Æ¼ÇÏ·º·, »ÇÊºÅº· ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖ;
º) Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã Ä Æ¼ÇÏ·º·, Ä »ÇÊºÅº·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
4.14. ÂÖ Ü¾Ä·º·ÇÅ»½·ÄÄÖ Æ¼Ç·ÃÅ½Í·Ü ÏÁÅÂÓÄ·À
·ÂÃÆÖ»Ò Ä·¸ÒÂ m ¾·ÆÈÄÒÌ ÁÄ½·Á Æ· 3 Ç. n ËÅ-
É·Ç·Ã·Á Æ· 5 Ç. ªÈÖ Æ·ÁÊÆÁ· Á·ÏÉ·¹·Â· 71 Ç. ¡Å-
ÂÓÁ ¾·ÆÈÄÒÌ ÁÄ½·Á ¸ÒÂÅ Ä·¸ÒÉ·? Ä·À»¾Í¼ ÜÈ¼
Ç·ÏÔÄÄ.

260 ¤´»¸»¹¿ 4
4.15. · ÁÅ½ÄÊÕ º·»¾ÄÊ ÆÇ·ÍÒ Ü Á·ËÔ ÈÉÊ»ÔÄÉÊ

ÆÂ·ÍÖÍÓ 9 Ç. ¹ÒÂÎ¹·ÕÍÓ 2 Ç. ¾· ÁÅ½ÄÊÕ Æ·¸ÉÊÕ
É·Â¼ÇÁÊ. · È¼Ã Ç·¸ÅÎÒÌ »¾Ä Ä ¾·Ç·¸Ü 170 Ç. ¡Å-
ÂÓÁ ÜÈÖºÅ º·»¾Ä ÈÉÊ»ÔÄÉ ·»ÆÇ·Í·¹·Ü ÁÅÂÓÁ Ç·¾¸Ü
É·Â¼Ç·Á, Á·Â Ä ÆÇ·ÍÊ¼ Ä¼ ¸ÅÂÓÏ ¾· 3 º Ê »¾¼ÄÓ?
4.16. ¦¼ÇÒÃ¼ÉÇ Ç·ÜÄ·¸¼»Ç·Ä·º· ÉÇÅÌ¹ÊºÅÂÓÄÁ·
ÇÅÜÄÒ 16 ÈÃ. ®·ÃÊ ÃÅºÊÍÓ ¸ÒÍÓ ÇÅÜÄÒ »·Ü½ÒÄ
¸·Á·¹ÅÀ ÈÉ·Ç·ÄÒ ·ÈÄÅ¹Ò, Á·Â ÖÄÒ ¹ÒÇ·½·ÕÍÍ·
ÍÔÂÒÃ ÂÁ·Ã?
4.17*. ÇÊÆÊ ÉÊÇÒÈÉ·Ü ¾ 20 Î·Â·¹¼Á ÉÇÔ¸· Ç·¾-
ÃÖÈÍÍÓ Ê »¹ÊÌÃ¼ÈÄÒÖ ÉÇÅÌÃ¼ÈÄÒÖ ÄÊÃ·ÇÒ. Ä·À»¾-
Í¼ ÜÈ¼ ¹·ÇÒÖÄÉÒ Ã·ºÎÒÃ·º· Ç·¾ÃÖÏÎÔÄÄÖ ÉÊÇÒÈÉ·Ü.
4.18. ·ÆÏÒÍ¼ ÉÇÒ ÖÁÖ-Ä¼¸Ê»¾Ó ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·Ü-

Ä¼ÄÄ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ.
4.19. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ Æ· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ:
·) 2 Æ·Á¼ÉÒ Ã·Â·Á· Æ·Á¼É Á¼ËÇÊ Á·ÏÉÊÕÍÓ
5 Ç. 25 Á.;
¸) 5 ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÌ ºÇÊÏ ÍÖ½ÔÀÏÒÖ ¾· 3 ·»ÄÅÂÓÁ·-
¹ÒÖ Ö¸ÂÒÁ Ä· 570 º;
¹) Ä· ¹ÒÇ·¸ 1 ÆÂ·ÏÎ· 3 ÁÊÇÉ·Á Æ·ÀÏÂÅ 11 Ã
ÉÁ·ÄÄÒ.
4.20. ¦Ç·¹¼ÇÍ¼, Í ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü x = 2 2
7
y = 1 5 Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ë − É = 4. ¦·»¸ÖÇÒÍ¼
7
ÖÏÎÔ Æ·ÇÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾Ã¼ÄÄÒÌ, ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·-
ÏÔÄÄ¼Ã ºÔÉ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
4.21. Ò¸¼ÇÒÍ¼ Æ·ÇÒ ÂÁ·Ü, ÖÁÖ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·-
ÏÔÄÄÖÃ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 10Ë + É = 12:
·) (3; −20); ¸) (−2; 12); ¹) (0,1; 11); º) (1; 2).
4.22. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼Ä-
ÄÒÃ x y, ÖÁÅ¼ ¾·»·¹·ÂÓÄÖ¼ Æ·Ç· ÂÁ·Ü x = −3; y = 2.

4.23. ÇÅÜÄ·ÈÍ Ë + 4É = 7 ¹ÒÇ·¾Í¼:

·) Ë ÆÇ·¾ É; ¸) É ÆÇ·¾ Ë.
4.24. ÒÇ·¾Í¼ Ë ÆÇ·¾ É ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ:
·) x + 7 y = 1; ¸) 3x 12y = 5;
¹) x + 6 y = 5; º) 0,5x 8 y = 7;
») 2 x + 7 y = 4; ¼) 1,3x y = 13 .
3 6 15
ÂÖ ÁÅ½Ä·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¾Ä·À»¾Í¼ »¹· ÖÁÖ-Ä¼-
¸Ê»¾Ó ÖºÅ Ç·ÏÔÄÄ.
4.25. ÊÎ·ÄÓ ÁÊÆÜ a ¹ÅÁÂ·»·Á Æ· 10 Á. b ÈÏÒÉ-
Á·Ü Æ· 15 Á., ¾·ÆÂ·ÍÜÏÒ ¾· ÜÈÕ Æ·ÁÊÆÁÊ 95 Á. ¡Å-
ÂÓÁ ÈÏÒÉÁ·Ü ÁÊÆÜ ¹ÊÎ·ÄÓ? Ä·À»¾Í¼ ÜÈ¼ Ç·ÏÔÄÄ.
4.26. ¨ÖÃÁÂ·ÈÄÁ ¹ÒÁÅÄ¹·Â ÉÔÈÉ, ÖÁ ¾ÃÖÏÎ·Ü
¾·»·ÄÄ Æ· ·Âº¼¸ÇÒ Æ· º¼·Ã¼ÉÇÒ. · ÁÅ½ÄÒ ÆÇ·¹-
ÂÓÄÒ ·»Á·¾ Ä· ·Âº¼¸Ç·ÎÄ·¼ ÆÒÉ·ÄÄ¼ ¹ÒÈÉ·ÜÂÖÂ·ÈÖ
4 ¸·ÂÒ, · Ä· º¼·Ã¼ÉÇÒÎÄ·¼ — 5 ¸·Â·Ü. ¨ÖÃÁÂ·ÈÄÁ
»·ÁÂ·»Ä· ·»Á·¾·Ü Ä· ÜÈ¼ ÆÒÉ·ÄÄ ·ÉÇÒÃ·Ü 65 ¸·-
Â·Ü. ¡ÅÂÓÁ Ü ÉÔÈÍ¼ Ã·ºÂÅ ¸ÒÍÓ ¾·»·ÄÄÖÜ Æ· ·Âº¼¸ÇÒ
Æ· º¼·Ã¼ÉÇÒ?
4.27*. ¨ÖÇÅ» Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 3Ë + 5É = 18
¾Ä·À»¾Í¼ É·ÁÊÕ Æ·ÇÊ, ÖÁ·Ö ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ »¹ÊÌ ÆÇÅ-
ÍÂ¼ºÂÒÌ ÂÁ·Ü.
27
29
4.28. ÒÂÎÒÍ¼: .
8
211
4.29. ¨ÏÒÉ·Á Á·ÏÉÊ¼ 12 Á. Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ ¾·-
ÆÂ·ÍÍÓ Æ·ÁÊÆÄÁ ¾· 50 ÈÏÒÉÁ·Ü, Á·Â ÆÇÒ Ä·¸ÒÍÍ
¸ÅÂÓÏ ¾· 45 ÈÏÒÉÁ·Ü Ã·º·¾Ä ÇÅ¸ÍÓ ¾Ä½ÁÊ 18 %
·» ÁÅÏÉÊ ÜÈÀ Æ·ÁÊÆÁ.

262 ¤´»¸»¹¿ 4
4.30. ¡·Â ÍÖºÄÁ ÆÇ·ÀÏÅÜ 37,5 % ÏÂÖÌÊ Æ·Ã½

ÈÉ·ÄÍÒÖÃ, ÉÅ »· Æ·ÂÅ¹Ò ÏÂÖÌÊ ÖÃÊ ¾·ÈÉ·ÂÅÈÖ ÆÇ·ÀÈÍ
20 ÁÃ. Ä·À»¾Í¼ »·Ü½ÒÄÕ ÏÂÖÌÊ Æ·Ã½ ÈÉ·ÄÍÒÖÃ.
§ 22. Ä´È¾ ¿Á¹½Á´·´ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ ax + by = c

ËÊÄÁÍÒ É = −Ë + 4. Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁ-
É· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ºÔÉ·º· ºÇ·ËÁ· ¾ ÆÇ·ÃÅÀ:
·) É = 5; ¸) É = −2;
¹) É = Ë.
4.32. «ÊÄÁÍÒÖ ¾·»·»¾¼Ä· ËÅÇ-
ÃÊÂ·À y = 1 x 4. Ä·À»¾Í¼:
3
·) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ, Á·Â
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ· ÇÅÜÄ· 9;
¸) ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ·ÇºÊÃ¼ÄÉ·, Á·Â
¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ËÊÄÁÍÒ ÇÅÜÄ· 8.
4.33. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁ-
§ÒÈ. 60
ÍÒ É = −2Ë + 3. Ä·Â¼½ÒÍÓ
ºÔÉ·ÃÊ ºÇ·ËÁÊ ÆÊÄÁÉ:
·) (0; 3); ¸) (−2; 3); ¹) §(100; −197)?
§·¾ºÂ¼»¾Ã ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼Ä-

ÄÒÃ ¶Ë + by = c.
1. ¡·Â b ≠ 0, ÉÅ Æ·»¾¼ÂÃ ·¸¼- ¶Ë + by = c,
»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¶Ë + by = c
b≠0
Ä· b ¹ÒÇ·¾Ã ¾Ã¼ÄÄÊÕ y:
ax
+ y = c ; y = ax + c . y = ax+ c
b b b b b b
ÉÇÒÃ·Â ÂÄ¼ÀÄÊÕ ËÊÄÁÍÒÕ Ç·ËÁ —

ÆÇ·Ã·Ö
y = a x + c . ¶¼ ºÇ·ËÁ — ÆÇ·Ã·Ö.
b b

§·¾ºÂ¼»¾Ã, Ä·ÆÇÒÁÂ·»,
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 3Ë + 2É = 6. ¦·»¾¼-
ÂÃ ·¸¼»¾¹¼ Î·ÈÉÁ ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
ÄÖ Ä· 2 ¹ÒÇ·¾Ã ¾Ã¼ÄÄÊÕ É:
3x
+ y = 3; y = − 3 x + 3. ÔÉ· y = −1,5x + 3
2 2
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾·»·¼ ÂÄ¼ÀÄÊÕ
ËÊÄÁÍÒÕ, ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ Æ·Á·-
¾·ÄÒ Ä· ÇÒÈÊÄÁÊ 61.
§ÒÈ. 61
2. ¡·Â b ≠ 0, a = 0, ÉÅ ¾ ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖ 0x + by = c, º. ¾Ä. by = c, ¶Ë + by = c,
·ÉÇÒÃ·¼Ã y = c . ¡·Â Ç ≠ 0, b ≠ 0, ¶ = 0, Ç ≠ 0
b
ÉÅ ºÇ·ËÁ·Ã ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁ- y= c
b
ÍÒ y = c ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÆÇ·Ã·Ö, Ç·ËÁ — ÆÇ·Ã·Ö,
b
Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·Ö ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ. ¡·Â Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·Ö ¹ÅÈ
Ç = 0, ÉÅ ºÇ·ËÁ·Ã ËÊÄÁÍÒ ·¸ÈÍÒÈ
y = 0 ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ¹ÅÈÓ ·¸ÈÍÒÈ.
¤·ÆÇÒÁÂ·», Á·Â 0x + 3y = 6,
ÉÅ y = 2. ÔÉ· ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÏÉÅ »ÂÖ
ÂÕ¸Åº· ¾Ä·ÎÔÄÄÖ x ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ y
ÇÅÜÄ· 2. Ç·ËÎÄ· ºÔÉ· ·¾Ä·- y
Î·¼, ÏÉÅ ÜÈ¼ ÆÊÄÁÉÒ ºÇ·ËÁ·
ÂÖ½·ÍÓ Ä· ÆÇ·ÃÅÀ, ÖÁ·Ö Æ·-
Ç·Â¼ÂÓÄ· ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ÆÇ·ÌÅ-
»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ (0; 2) (ÇÒÈ. 62).
3. ¡·Â b = 0, a ≠ 0, ÉÅ Â-
Ä¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ· §ÒÈ. 62
¾Ã¼ÄÄÒÃ ¶Ë + by = c ÆÇÒÃ·¼ ¶Ë + by = c,
¹ÒºÂÖ» ax = c, ·»ÁÊÂÓ x = ac .
b = 0, a ≠ 0, Ç ≠ 0
¡·Â Ç ≠ 0, ÉÅ ÖºÅ ºÇ·ËÁ·Ã
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÆÇ·Ã·Ö, Æ·Ç·Â¼ÂÓ- x= c
a
Ä·Ö ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É. ¡·Â Ç = 0, Ç·ËÁ — ÆÇ·Ã·Ö,
ÉÅ ºÇ·ËÁ·Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ x = 0 Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·Ö ¹ÅÈ
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É. ·Ç»ÒÄ·É

264 ¤´»¸»¹¿ 4
¤·ÆÇÒÁÂ·», Á·Â 5Ë + 0É = 20,

ÉÅ Ë = 4, º. ¾Ä. »ÂÖ ÂÕ¸Åº·
x
¾Ä·ÎÔÄÄÖ y ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ x ÇÅÜÄ· 4.
Ç·ËÎÄ· ºÔÉ· ·¾Ä·Î·¼, ÏÉÅ ÜÈ¼
ÆÊÄÁÉÒ ºÇ·ËÁ· ÂÖ½·ÍÓ Ä· ÆÇ·-
ÃÅÀ, ÖÁ·Ö Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ· ¹ÅÈ ·Ç-
»ÒÄ·É ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ
§ÒÈ. 63 (4; 0) (ÇÒÈ. 63).
Ä´È¾´À ¿Á¹½Á´·´ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ ·Ì + by = c » ¸»¶Ò-

À´ »À¹ÁÁÏÀ »’ÓÙ¿Ó¹ÊÊ´ ÃÄ´À´Ó.
Ä´È¾ ¿Á¹½Á´·´ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓ ax + by = c

¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:

·) 2x + 3 y = 6; ¸) 0 x 4 y = 8;
¹) 4x 0 y = 12.
¦¶ÎÓÃÃ»: ·) ¦·ÁÅÂÓÁ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ Æ¼Ç·» ¾Ã¼ÄÄ·À y
Ä¼ ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ (b ≠ 0), ÉÅ ¹ÒÇ·¾Ã ¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¾Ã¼Ä-
ÄÊÕ y. ÉÇÒÃ·¼Ã ÂÄ¼ÀÄÊÕ ËÊÄÁÍÒÕ y = 2 x 2,
3
ºÇ·ËÁ·Ã ÖÁÅÀ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÆÇ·Ã·Ö. ¦·¸Ê»Ê¼Ã ºÇ·ËÁ,
¾·»·ÜÏÒ »¹· ÆÊÄÁÉÒ, Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÖÁÌ ¾·»·¹·ÂÓ-
ÄÖÕÍÓ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼. Ò¸¼Ç·Ã, Ä·ÆÇÒÁÂ·», x = 3, É·»Ò
y = 2
3 2, y = −4. »¾Ä·ÎÒÃ ÆÊÄÁÉ (3; −4). Ò¸¼Ç·Ã
3
ÖÏÎÔ ·»ÄÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼: x = −6,
É·»Ò y = 2
(–6) 2, y = 2.
3
»¾Ä·ÎÒÃ ÆÊÄÁÉ (−6; 2). ¦Ç·-
¹Ö»¾Ã ÆÇ·ÃÊÕ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉÒ
(3; −4) (−6; 2) (ÇÒÈ. 64).
¸) ÒÇ·¾Ã ¾ ÊÇ·ÜÄ¼Ä-
ÄÖ 0Ë − 4É = 8 (b ≠ 0, a = 0)
§ÒÈ. 64 ¾Ã¼ÄÄÊÕ y ·ÉÇÒÃ·¼Ã

y = −2. Ç·ËÁ ºÔÉ·À ËÊÄÁÍÒ — ÆÇ·Ã·Ö, ÖÁ·Ö Æ·Ç·-

Â¼ÂÓÄ· ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ (0; −2)
(ÇÒÈ. 65).
¹) ¦·ÁÅÂÓÁ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ Æ¼Ç·» y ÇÅÜÄÒ ÄÊÂÕ
(b = 0, a ≠ 0), ÉÅ ºÇ·ËÁ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 4Ë − 0É = 12 —
ÆÇ·Ã·Ö, ÖÁ·Ö Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ· ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ
ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ (3; 0) (ÇÒÈ. 66).
§ÒÈ. 65 §ÒÈ. 66
1. ªÈ¼ ÆÊÄÁÉÒ ºÇ·ËÁ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 3Ë + 2É = 6 ÂÖ½·ÍÓ Ä·

ÆÇ·ÃÅÀ, ÖÁ·Ö Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ ·¸¼»¾¹¼ ¹ÅÈ Á··Ç»ÒÄ·É. ·ÆÏÒ-
Í¼ ÖÏÎÔ »¹· ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ,
ºÇ·ËÁ ÖÁÌ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÓ ·¸¼»¾¹¼ ¹ÅÈ Á··Ç»ÒÄ·É.
2. ªÈ¼ ÆÊÄÁÉÒ ºÇ·ËÁ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 0Ë + 2É = −8 ÂÖ½·ÍÓ Ä·
ÆÇ·ÃÅÀ, Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·À ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ. ·ÆÏÒÍ¼ ÖÏÎÔ »¹·
ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ºÇ·ËÁ ÖÁÌ Æ·-
Ç·Â¼ÂÓÄÒ ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ.
3. ªÈ¼ ÆÊÄÁÉÒ ºÇ·ËÁ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 3Ë + 0É = 6 ÂÖ½·ÍÓ Ä·
ÆÇ·ÃÅÀ, Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·À ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É. ·ÆÏÒÍ¼ ÖÏÎÔ »¹·
ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ºÇ·ËÁ ÖÁÌ Æ·-
Ç·Â¼ÂÓÄÒ ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É.
4.34. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ºÇ·ËÁ·Ã ÖÁÅº·

¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÆÇ·Ã·Ö, Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·Ö ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ:
·) 5x + 4 y = 13; ¸) 9x + 0 y = 2;
¹) 0 x + 8 y = 24; º) x = 2.

266 ¤´»¸»¹¿ 4
4.35. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ, ºÇ·ËÁ ÖÁÌ ÆÇ·ÌÅ-

»¾ÖÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ (−1; 2):
·) 3x y = 5; ¸) x 2y = 0;
¹) x + 10 y = 21; º) 0 x + y = 2.
4.36. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼,
ºÇ·ËÁ· ÖÁÅº· ÄÖÃ· Ä· ÇÒÈÊÄ-
ÁÊ 67:
·) Ë = −5; ¸) 5x + y = 0;
¹) x + y = 5; º) y 5 = 0.
4.37. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ë + É = 4.
§ÒÈ. 67 4.38. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 2x − y = 3.
4.39. Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·Ü Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ
ÆÇ·ÃÅÀ ¾ ¹ÅÈÖÃ Á··Ç»ÒÄ·É:
·) x − y = 7; ¸) 3x + y = 1.
4.40. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:
·) 0 x + 4 y = 20; ¸) 3x + 0 y = 12;
y
¹) 1,2x = 3, 6; º) = 1,5.
2
4.41. ¦· ºÇ·ËÁÊ ÂÄ¼ÀÄ·º·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ
(ÇÒÈ. 68) ¾Ä·À»¾Í¼ ÉÇÒ ÖÁÖ-
Ä¼¸Ê»¾Ó ÖºÅ Ç·ÏÔÄÄ.
4.42. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ:
·) 3x + y 4 = 0;
¸) y 2x = 0.
§ÒÈ. 68
4.43. Ç·ËÁ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ
−5Ë − 6É = 11 ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ ¾ ·Ç»ÒÄ·É·À 4.
Ä·À»¾Í¼ ·¸ÈÍÒÈÊ ºÔÉ·º· ÆÊÄÁÉ·.


·) 3( x + y) y = 4; ¸) ( x 2 y) 2( x y) 5 = 0.
4.45. Ç·ËÁ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ë − É = ¶ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾
ÆÊÄÁÉ N(−2; 3). Ä·À»¾Í¼ ÂÁ ¶.
4.46*. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ, ºÇ·ËÁ ÖÁÌ ÈÊÆ·»·-
ÕÍÓ:
·) x 2y = 3; ¸) 2x + 4 y = 6;
¹) 0,5x y = 1,5; º) x + 2y = 3.
4.47*. ·ÆÏÒÍ¼ ÆÊÄÁÉÒ Æ¼ÇÏ·À Á··Ç»ÒÄ·ÉÄ·À
Î¹ÔÇÍ ¾ ÍÔÂÒÃ Á··Ç»ÒÄ·É·Ã, ÖÁÖ Ä·Â¼½·ÍÓ ÆÇ·-
ÃÅÀ 2Ë + 5É = 19. ·ÀÍ¼ ·»Á·¾, Ä¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê-
»Å¹Ò.
4.48. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ºÇ·ËÁ ÖÁÅº· Ä¼ Æ¼Ç·-

ÈÖÁ·¼ ¹ÅÈÓ ·Ç»ÒÄ·É:
·) 2x + 8 y = 11; ¸) 5x + 0 y = 8;
¹) 0 x 9 y = 11; º) 3x 5 y = 15.
4.49. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÆÊÄÁÉÒ, ÖÁÖ Ä·Â¼½·ÍÓ ºÇ·ËÁÊ
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 3x 4 y = 12:
·) (4; −1); ¸) (4; 0);
¹) §(2; −1,5); º) D(0; −3).
4.50. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ¹-
»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ· ÖÁÅº· Æ·Á·¾·ÄÒ Ä·
ÇÒÈÊÄÁÊ 69:
·) y = 2x;
¸) 2x y + 5 = 0;
¹) 2x + y = 1;
º) y + x + 1 = 0. §ÒÈ. 69

268 ¤´»¸»¹¿ 4

·) x + y = 5; ¸) 2x + 3 y = 4;
¹) 0 x 8 y = 32; º) x + 0 y = 3.
4.52. Ç·ËÁ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 8Ë − 5É = 14 ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ
ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ ¾ ·¸ÈÍÒÈ·À 3. Ä·À»¾Í¼ ·Ç»ÒÄ·ÉÊ ºÔÉ·º·
ÆÊÄÁÉ·.
4.53. Ç·ËÁ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Ë + É = a ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾
ÆÊÄÁÉ M(4; −1). Ä·À»¾Í¼ ÂÁ ¶.
4.54. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê

(2 − 6,588 6,1) 0,01.
4.55. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ a2 b2 3( a b).
4.56. «·ÀÂ ·¸’Ã·Ã 60 £¸ ¾·ºÇÊ½·¼ÍÍ· ¾ È·ÀÉ·
¾· 5 È. · ÖÁ Î·È ¾·ºÇÊ¾ÍÍ· Ë·ÀÂ ·¸’Ã·Ã 885 £¸,
Á·Â ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ¾·ºÇÊ¾Á Æ·¹ÖÂÎÒÍÍ· Ä· 25 %?
§ 23. ¥ÅÆÑÀ´ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ

4.57. Ä·À»¾Í¼ ·»ÄÅÈÄÊ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹¼ÂÎÒÄÓ:
·) 15 ÃÄ 1 º; ¸) 1,8 Ã 12 ÈÃ.
4.58. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê −2È + Å2 ÆÇÒ:
·) È = 5; Å = 3; ¸) m = 1 ; Å = −2.
2
4.59. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·» ÂÄ¼ÀÄ·À ËÊÄÁÍÒ,
ºÇ·ËÁ ÖÁÅÀ:
·) Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒ ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ y = 2x + 7;
¸) Æ¼Ç·ÈÖÁ·¼ ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒ y = x 8.
4.60. ¦Ç·¹¼ÇÍ¼, Í Ä·Â¼½ÒÍÓ ÆÊÄÁÉ (1; 2) ºÇ·Ë-
ÁÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 2x y = 0.
4.61. ·»¾¼ÄÒ »¹· ÂÄ¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ: x y = 3 x + y = 5. Ä·À»¾Í¼ Æ·ÇÊ

ÂÁ·Ü, ÖÁ·Ö ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã Æ¼ÇÏ·º·,

»ÇÊºÅº· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
§·ÏÔÄÄ¼ ÇÅ¾ÄÒÌ ¾·»·Î ÆÇÒ¹Å»¾ÍÓ »· Ä¼·¸ÌÅ»Ä·-
ÈÍ ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÓ ·ºÊÂÓÄÒÖ Ç·ÏÔÄÄ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ.
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¾·»·ÎÊ. ª Ë¼ÇÃ¼ÇÈÁ·À º·ÈÆ·»·ÇÍÒ Æ·»
¾Â·Á·¹ÒÖ ·º·ÇÅ»ÄÄÄÒÖ ÁÊÂÓÉÊÇÒ ·»¹¼»¾¼Ä· 150 º·,
ÆÇÒÎÒÃ Æ·» ¾Â·Á·¹ÒÖ — Ä· 30 º· ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ Æ·»
·º·ÇÅ»ÄÄÄÒÖ. ¡ÅÂÓÁ º¼ÁÉ·Ç·Ü ·»¹¼»¾¼Ä· Æ·» ¾Â·Á·-
¹ÒÖ Æ·» ·º·ÇÅ»ÄÄÄÒÖ ÁÊÂÓÉÊÇÒ ·ÈÅ¸Ä·?
¡·Â ·¸·¾Ä·ÎÒÍÓ ÆÇ·¾ Ë º· ÆÂÅÏÎÊ, ·»¹¼»¾¼ÄÊÕ
Æ·» ¾Â·Á·¹ÒÖ, · ÆÇ·¾ É º· — ÆÂÅÏÎÊ, ·»¹¼»¾¼ÄÊÕ
Æ·» ·º·ÇÅ»ÄÄÄÒÖ ÁÊÂÓÉÊÇÒ, ÉÅ Æ· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ
·ÉÇÒÃ·ÕÍÍ· »¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ: Ë + É = 150 Ë − É = 30.
Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ Æ¼ÇÏ·¼, »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ Ã·ÕÍÓ
¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Ç·ÏÔÄÄÖÜ. Â¼ Æ· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ ÉÇÔ-
¸· ¾Ä·ÀÈÍ ·ºÊÂÓÄÒÖ Ç·ÏÔÄÄ, º. ¾Ä. ¾Ä·ÀÈÍ É·ÁÖ
Æ·ÇÒ ÂÁ·Ü (Ë; É), ÖÁÖ ¾·»·¹·ÂÓÄÖÕÍÓ Æ¼ÇÏ·¼,
»ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼.
ª ºÔÉÒÃ ¹ÒÆ·»ÁÊ º·¹ÅÇ·ÍÓ, ÏÉÅ ÉÇÔ¸· Ç·ÏÒÍÓ
x + y = 150,
ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯x y = 30.
¥ÅÆÑÀ´ ¸¶ÇÉ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ » ¸»¶ÒÀ´
a1x + b1 y = c1 ,
»À¹ÁÁÏÀ À´¹ ¶Ï·¿Ó¸ ®
¯a2 x + b2 y = c2 ,
»¾¼ ¶1, b1, c1, ¶2, b2, c2 — Ä¼Á·ÉÅÇÒÖ ÂÁ,
· x y — ¾Ã¼ÄÄÒÖ.
2x y = 150,
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÈÈÉÔÃ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯x + 3 y = 35
¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÈÈÉÔÃ·À ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ·

270 ¤´»¸»¹¿ 4
¾Ã¼ÄÄÒÃ. ¡·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ Æ¼Ç·» ¾Ã¼ÄÄÒÃ: a1 = 2;

b1 = −1; a2 = 1; b2 = 3, · ÂÁ Ü ÆÇ·¹ÒÌ Î·ÈÉÁ·Ì ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ (È¹·¸Å»ÄÒÖ ÎÂ¼ÄÒ) c1 = 150; c2 = 35.
2x 5 y = 0,
¨ÈÉÔÃ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® É·ÁÈ·Ã· ¾’ÖÜ-
¯x = 3
ÂÖ¼ÍÍ· ÈÈÉÔÃ·À ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ. ¡·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ Æ¼Ç·» ¾Ã¼ÄÄÒÃ: a1 = 2;
b1 = −5; a2 = 1; b2 = 0, · ÂÁ Ü ÆÇ·¹ÒÌ Î·ÈÉÁ·Ì ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ (È¹·¸Å»ÄÒÖ ÎÂ¼ÄÒ) c1 = 0; c2 = 3.
»Á´ËÑÁÁ¹
¤´ÌÑÁÁ¹À ÅÅÆÑÀÏ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
a1 x + b1 y = c1 ,
® Ä·¾Ò¹·¼ÍÍ· ÜÆ·Ç·»Á·¹·Ä·Ö Æ·Ç·
a
¯ 2 x + b2 y = c2
ÂÁ·Ü (x0; y0), ÖÁ·Ö ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ·»Ä·Î·ÈÅ¹· Ç·ÏÔÄ-

Ä¼Ã Æ¼ÇÏ·º·, »ÇÊºÅº· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ.
¤´ÌÏÊÐ ÅÅÆÑÀÇ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ — ¾Ä·ÎÒÍÓ ¾Ä·À-
ÈÍ ÜÈ¼ Ö¼ Ç·ÏÔÄÄ ·¸Å »·Á·¾·ÍÓ, ÏÉÅ Ì ÄÖÃ·.
¦·Á·½·Ã, ÏÉÅ Æ·Ç· ÂÁ·Ü (3; 2) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·-

2x + y = 8,
ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¦·»ÈÉ·¹Ã Æ·ÇÊ ÂÁ·Ü ¯3x 2y = 5.
(3; 2) Ê ÁÅ½Ä·¼ ¾ ÊÇ·ÜÄ¼Ä-
ÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ ·ÉÇÒÃ·¼Ã a1x + b1 y = c1,
® (Ë0; É0)
2
3 + 2 = 8, a x + b y = c
® ¡Å½Ä·¼ ¯ 2 2 2
¯3
3 2
2 = 5.
¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Æ¼Ç·É¹·Ç·¼Í- a1x0 + b1y0 = c1,
— ÆÇ·¹ÂÓÄ·
Í· Ü ÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ ÂÁ·¹ÊÕ ®a x + b y = c
¯2 0 2 0 2
ÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ¾Ä·ÎÒÍÓ, Æ·Ç·
ÂÁ·Ü (3; 2) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· (Ë0; É0) — Ç·ÏÔÄÄ¼
Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·Ü- ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
Ä¼ÄÄÖÜ.

§ËÈÙÇ½ÎÓÙ Í½ÕÚÊÊÜ ÎÎÏÚÉØ

ÈÊÂÆÊØÒ ÐÍ½ÊÂÊÊÜ Ä ÁÄ¿ÛÉ½ ÄÉÂÊÊØÉ
¦·ÁÅÂÓÁ ºÇ·ËÁ·Ã ÁÅ½Ä·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ÈÈÉÔÃÒ
a1 x + b1 y = c1 ,
®a x + b y = c ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÆÇ·Ã·Ö, ÉÅ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ç·-
¯ 2 2 2
ÏÔÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ ¾·Â¼½ÒÍÓ ·» Ê¾·¼ÃÄ·º· Ç·¾ÃÖÏÎÔÄ-
ÄÖ ÆÇ·ÃÒÌ.
1. ¡·Â ÆÇ·ÃÒÖ a1x + b1 y = c1 a2 x + b2 y = c2 Æ¼Ç·-
ÈÖÁ·ÕÍÍ· (ÇÒÈ. 70), ÉÅ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄ-
ÄÖ ÆÇ·ÃÒÌ ¾·»·¹·ÂÓÄÖÕÍÓ Æ¼ÇÏ·¼, »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ, º. ¾Ä. ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ.
ÔÉ· Ç·ÏÔÄÄ¼ ·»¾Ä·¼, Æ·ÁÅÂÓÁ ÄÏÒÌ ·ºÊÂÓÄÒÌ
ÆÊÄÁÉ·Ü Ê »¾¹ÕÌ ÆÇ·ÃÒÌ, ÖÁÖ Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·, ÄÖÃ·.
¦Ç·ÃÒÖ
a1x + b1 y = c1
a2 x + b2 y = c2
Æ¼Ç·ÈÖÁ·ÕÍÍ·,
¾Ä·ÎÒÍÓ, ÈÈÉÔÃ·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ã·¼
·»¾Ä·¼ Ç·ÏÔÄÄ¼
§ÒÈ. 70
2. ¡·Â ÆÇ·ÃÒÖ Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒÖ (ÇÒÈ. 71), ÉÅ ÈÈÉÔÃ·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ, Æ·ÁÅÂÓÁ Ü ºÔÉÒÌ ÆÇ·-
ÃÒÌ ÄÖÃ· ·ºÊÂÓÄÒÌ ÆÊÄÁÉ·Ü, º. ¾Ä. ÄÖÃ· Æ·Ç ÂÁ·Ü,
ÖÁÖ ¾·»·¹·ÂÓÄÖÕÍÓ ·»Ä·Î·ÈÅ¹· »¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ.
¦Ç·ÃÒÖ
a1x + b1 y = c1
a2 x + b2 y = c2
Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒÖ, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
ÈÈÉÔÃ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ
§ÒÈ. 71

272 ¤´»¸»¹¿ 4
3. ¡·Â ÆÇ·ÃÒÖ ÈÊÆ·»·ÕÍÓ (ÇÒÈ. 72), ÉÅ ÈÈÉÔÃ·

ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Ç·ÏÔÄÄÖÜ — ºÔÉ·
Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ·Ü, ÖÁÖ ÂÖ½·ÍÓ Ä· ÆÇ·ÃÅÀ.
¦Ç·ÃÒÖ
a1x + b1 y = c1
a2 x + b2 y = c2
ÈÊÆ·»·ÕÍÓ, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
ÈÈÉÔÃ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ·
ÃÄÅº· Ç·ÏÔÄÄÖÜ
§ÒÈ. 72
¥ÅÆÑÀ´ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ » ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ
1. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, Í ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· x + 2 y = 12,

ÈÈÉÔÃ· ÈÈÉÔÃ·À ÂÄ¼ÀÄÒÌ ·) ¨ÈÉÔÃ· ® ¾’ÖÜ-
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼Ä- ¯5 x y = 5
ÄÒÃ, Ä·¾·¹Í¼ Á·ÔËÍÒ¼Ä- ÂÖ¼ÍÍ· ÈÈÉÔÃ·À ÂÄ¼ÀÄÒÌ
ÉÒ Æ¼Ç·» ¾Ã¼ÄÄÒÃ: ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ, Æ·ÁÅÂÓÁ Ã·¼
°a1x + b1y = c1 ,
x + 2 y = 12, ¹ÒºÂÖ» ®
·) ®
¯5 x y = 5; °̄a2 x + b2 y = c2 .
¡·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ Æ¼Ç·» ¾Ã¼ÄÄÒÃ:
°2 x2 + y = 1, a1 = −1; b1 = 2; a2 = 5; b2 = −1.
¸) ®
°̄5 x + 3 y = 7. ¸) ¦¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ
°2 x2 + y = 1,
® ¾ÃÖÏÎ·¼ ¾Ã¼Ä-
°̄5 x + 3 y = 7
ÄÊÕ x Ê »ÇÊºÅÀ ÈÉÊÆ¼Ä,
ÈÈÉÔÃ· Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· ÈÈÉÔÃ·À
ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ.
¤´ÌÑÁÁ ÅÅÆÑÀÏ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ

2. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ Æ·ÇÒ Â- ¦·»ÈÉ·¹Ã Æ·ÇÊ ÂÁ·Ü (1; 3)
Á·Ü (1; 3), (−2; 6) ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· Ê ÁÅ½Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ

Ç·ÏÔÄÄÖÃ ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼Ä- 6

1 + 2
3 = 12,
·ÉÇÒÃ·¼Ã: ®
6 x + 2 y = 12, ¯8
1 3 = 5.
ÄÖÜ ®
¯8 x y = 5 ? ¡Å½Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ
Æ¼Ç·É¹·ÇÒÂ·ÈÖ Ü ÆÇ·¹ÂÓÄÊÕ
ÂÁ·¹ÊÕ ÇÅÜÄ·ÈÍÓ, ¾Ä·ÎÒÍÓ,
Æ·Ç· ÂÁ·Ü (1; 3) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ.
¦·»ÈÉ·¹Ã Æ·ÇÊ ÂÁ·Ü (−2; 6)
Ê Æ¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ.
¦·ÁÅÂÓÁ 6
(−2) + 2
6 = 12 —
ÄÖÆÇ·¹ÂÓÄ·, »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼ ÃÅ½Ä· Ä¼ ÆÇ·¹ÖÇ·ÍÓ. ¦·Ç·
ÂÁ·Ü (−2; 6) Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·-
ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ.
Â¿Ð¾´ÅÊÐ Ä´ÌÑÁÁÓÙ ÅÅÆÑÀÏ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
3. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÜÇ·Ü- ÒÇ·¾Ã ¾Ã¼ÄÄÊÕ y ¾ Æ¼Ç-
x + y = 8, Ï·º· »ÇÊºÅº· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ,
Ä¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ ® ·ÉÇÒÃ·¼Ã ÂÄ¼ÀÄÒÖ ËÊÄÁÍÒ
¯2 x + 2 y = 5 É = 8 − Ë É = 2,5 − Ë. ¦·¸Ê»Ê¼Ã
¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ç·- ºÇ·ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ (ÇÒÈ. 73).
ÏÔÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ.
§ÒÈ. 73
Ç·ËÁ Æ·Ç·Â¼ÂÓÄÒÖ (k1 = k2;
b1 ≠ b2), ¾Ä·ÎÒÍÓ, ÈÈÉÔÃ· ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ.

274 ¤´»¸»¹¿ 4
1. ÆÇ·¹ÂÓÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼: «¦·Ç· ÂÁ·Ü (x; y) Ä·-

a1 x + b1 y = c1 ,
¾Ò¹·¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯a2 x + b2 y = c2 ,
Á·Â ÖÄ· ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã Ì·ÍÖ ¸ ·»Ä·ºÅ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ
ÈÈÉÔÃÒ»? »Á·¾ Æ·ÉÂÊÃ·ÎÍ¼.
2 x 3 y = 7,
2. ¨ÈÉÔÃ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ.
¯2 x 3 y = 3
¶Á Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ ºÇ·ËÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ?
x + 2 y = 7,
3. ¨ÈÉÔÃ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® Ã·¼ ·»ÄÅ Ç·ÏÔÄÄ¼.
¯2 x 3 y = 3
¶Á Ç·¾Ã¼ÏÎ·ÄÒ ºÇ·ËÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ?
4.62. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁÖ ÈÈÉÔÃÒ ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÈÈÉÔ-

Ã·Ã ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ. ÂÖ
ÈÈÉÔÃ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ä·¾·¹Í¼ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉÒ
Æ¼Ç·» ¾Ã¼ÄÄÒÃ:
x y = 1, x2 y = 7,
·) ® ¸) ®
¯ 2x y = 5; ¯x + 2y = 9;
°y + x = 1, x + 0,3 y = 7,
¹) ® 2 º) ®
°̄x y = 7; ¯ 2x + 0, 9 y = 0,7.
4.63. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü (40; 20) Ç·ÏÔÄÄ¼Ã
x + y = 60,
ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯x y = 20 ?
4.64. Æ·Ç ÂÁ·Ü (10; 0) (6; −6) ¹Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÉÊÕ,
ÖÁ·Ö ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
x + y = 1,
°3 2
® y
° x = 5.
¯2 3

4.65. ¦·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ Æ·Ç· ÂÁ·Ü (2; 1) Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·

x + y = 3,
Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯2x y = 5.
4.66. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ, Ç·ÏÔÄÄ¼Ã
ÖÁÅÀ Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü (1; −2):
x + y = 1, ⎧x − y = 3,
·) ® ¸) ⎨
¯2x y = 4; ⎩2x − 3 y = −4.
4.67. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» ÈÈÉÔÃÒ »¹ÊÌ ÂÄ¼À-
ÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÖÁÅÀ
¸Ê»¾¼ Æ·Ç· ÂÁ·Ü (3; −1).
4.68. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ
¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ:
x + y = 4, 3x y = 2,
·) ® ¸) ®
¯x y = 6; ¯ 6 x + 2 y = 3.
4.69. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ ¹Ò-
¸¼ÇÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ, ÖÁ·Ö Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ:
x + y = 2, x + 2 y = 5,
·) ® ¸) ®
¯x y = 1; ¯ x 2 y = 5.
4.70. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ ¹Ò-
¸¼ÇÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ, ÖÁ·Ö Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Ç·ÏÔÄÄÖÜ:
x 3 y = 5, 2x 0,5 y = 4,
·) ® ¸) ®
¯2x + y = 4; ¯ x + 0,25 y = 2.
4.71. ¦¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ Ë − 2É = 1. ¦ÇÒ-
»ÊÃ·ÀÍ¼ »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ É·Á, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·-
Ä·Ö ÈÈÉÔÃ·:
·) Ã¼Â· ¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Ç·ÏÔÄÄÖÜ;
¸) Ä¼ Ã¼Â· Ç·ÏÔÄÄÖÜ;
¹) Ã¼Â· ÉÅÂÓÁ ·»ÄÅ Ç·ÏÔÄÄ¼.

276 ¤´»¸»¹¿ 4
4.72*. Ä·À»¾Í¼ ÜÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¶, ÆÇÒ ÖÁÌ ÈÈÉÔÃ·

2x + 3 y = 10,
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® Ã·¼ ·»¾Ä·¼ Ç·ÏÔÄÄ¼.
¯ax 5 y = 15
4.73*. Ä·À»¾Í¼ ÜÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ b, ÆÇÒ ÖÁÌ ÈÈÉÔÃ·
3x + by = 1,5,
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Ç·-
¯2 x + y = 1
ÏÔÄÄÖÜ.
4.74. ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü (4; 3) Ç·ÏÔÄÄ¼Ã

2,5x 3 y = 1,
ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯5x 6 y = 2 ?
4.75. ¶Á·Ö ¾ Æ·Ç ÂÁ·Ü (0; 2) (3; −2) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ·
4 x + 3 y = 6,
Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯2x + y = 4?
4.76. ¦·Á·½ÒÍ¼, ÏÉÅ Æ·Ç· ÂÁ·Ü (−1; 4) Ä¼ ¾’ÖÜ-
x 2y = 7,
ÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯6 x y = 9.
4.77. Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ, Ç·ÏÔÄÄ¼Ã
ÖÁÅÀ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Æ·Ç· ÂÁ·Ü (−1; 2):
2x 3 y = 7, x + 4 y = 9,
·) ® ¸) ®
¯x + y = 1; ¯2x + y = 0.
4.78. ¦ÇÒ»ÊÃ·ÀÍ¼ ÆÇÒÁÂ·» ÈÈÉÔÃÒ »¹ÊÌ ÂÄ¼À-
ÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¹ÊÃ· Ä¼¹Ö»ÅÃÒÃ, Ç·ÏÔÄÄ¼Ã
ÖÁÅÀ ¸Ê»¾¼ Æ·Ç· ÂÁ·Ü (5; 7).
4.79. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ
¹Ò¾Ä·ÎÒÍ¼ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ:
x y = 6, 2x + y = 5,
·) ® ¸) ®
¯ x + y = 3; ¯x y = 3.

4.80. ¦¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ 2Ë − É = 3. ¦ÇÒ-

»ÊÃ·ÀÍ¼ »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ É·Á, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·-
Ä·Ö ÈÈÉÔÃ· Ä¼ Ã¼Â· Ç·ÏÔÄÄÖÜ.
4.81*. Ä·À»¾Í¼ ÜÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¶, ÆÇÒ ÖÁÌ ÈÈÉÔÃ·
ax 3 y = 12,
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ· ÃÄÅº· Ç·-
¯2x 4 y = 16
ÏÔÄÄÖÜ.
4.82. ¼»·ÕÎÒ, ÏÉÅ ¶ + b, Æ·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼:

·) 3a 3b; ¸) −5a −5b;
¹) a − 4 b − 4; º) a b .
7 7
4.83. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
·) 5x2 10 xy 5 y2 ; ¸) a2 9b2 + a 3b.
4.84. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÂÁ·¹·º· ¹ÒÇ·¾Ê
6 –3 –4 –5
75 : 75 .
4.85. «ÊÉ¸ÅÂÓÄÒ ÃÖÎ Á·ÏÉÊ¼ 22 Ç. ¡ÅÂÓÁ ËÊÉ-
¸ÅÂÓÄÒÌ ÃÖÎÅÜ ÃÅ½Ä· ¸Ê»¾¼ ÁÊÆÍÓ Ä· 100 Ç. Ê Æ¼ÇÒÖ»
Ç·ÈÆÇÅ»·½Ê, Á·Â ¾Ä½Á· Ä· ÃÖÎÒ ÈÁÂ·»·¼ 25 %?
§ 24. ¥ÃÂÅ´µÏ Ä´ÌÑÁÁÓ ÅÅÆÑÀÏ ¿Á¹½ÁÏÉ

ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ » ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ
4.86. ¨ÆÇ·ÈÍÍ¼ ¹ÒÇ·¾ 3( a 3b) 5( a 2b)
¾Ä·À»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ a = −1,5 b = −1.
4.87. Ä·À»¾Í¼ ÈÊÃÊ ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü
3x + 2y 1 5 y 2x + 8.
4.88. §·ÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ 13 3( x + 1) = 4 5x.
4.89. ÇÅÜÄ·ÈÍ x + 4 y = 8 ¹ÒÇ·¾Í¼:
·) x ÆÇ·¾ y; ¸) y ÆÇ·¾ x.

278 ¤´»¸»¹¿ 4
§·¾ºÂ¼»¾Ã, ÖÁ ¾Ä·ÀÈÍ ÜÈ¼ Æ·ÇÒ ÂÁ·Ü, ÏÉÅ ¾·»·-

¹·ÂÓÄÖÕÍÓ ÁÅ½Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ
a1x + b1 y = c1 ,
® º. ¾Ä. Ä´ÌÏÊÐ ÅÅÆÑÀÇ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ.
¯a2 x + b2 y = c2 ,
®ÌËÎ½¾ Ì½ÁÎÏ½ÊËÇ
´µ Ä´ÌÏÊÐ ÅÅÆÑÀÇ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ ÅÃÂÅ´µ´À Ã´¸-
ÅÆ´ÁÂÙ¾, ÆÄÑµ´:
·»Ä·ºÅ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ÈÈ- §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ

ÉÔÃÒ ¹ÒÇ·¾ÍÓ ·»ÄÊ È· ¾Ã¼Ä- ⎧2 x + y = 7,
ÄÒÌ. ⎨
⎩3 x − 4 y = 5.
·ÃÖÄÍÓ Ê »ÇÊºÃ ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄ ºÔÉÊ ¾Ã¼ÄÄÊÕ Ä· Ö¼ Æ¼ÇÏ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¹ÒÇ·-
¹ÒÇ·½ÔÄÄ¼. ¾Ã É: 2x + y = 7; y = 7 − 2x.
§·ÏÒÍÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÜÇ·Ü- ¦·»ÈÉ·¹Ã ¹ÒÇ·½ÔÄÄ¼ »ÂÖ
Ä¼ÄÄ¼, ¾Ä·ÀÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »ÇÊ- É Ê »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔÃÒ:
ºÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À. ⎧y = 7 − 2 x,
ÉÇÒÃ·Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼Ä- ⎨
⎩3 x − 4 (7 − 2 x ) = 5.
Ä·À Æ·»ÈÉ·¹ÍÓ Ê ¹ÒÇ·½ÔÄ-
Ä¼ ¾ Æ. ¾Ä·ÀÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ §ÔÏÒÃ »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
¹ÒÇ·½·Ä·À ¾Ã¼ÄÄ·À. ÈÈÉÔÃÒ:
·ÆÈ·ÍÓ ·»Á·¾ — ÊÆ·Ç·»- 3 x − 4 (7 − 2 x ) = 5;
Á·¹·ÄÊÕ Æ·ÇÊ ·ÉÇÒÃ·ÄÒÌ 3 x − 28 + 8 x = 5;
¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¾Ã¼ÄÄÒÌ. 11Ë = 33; Ë = 3.
ÉÇÒÃ·Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼Ä-
Ä·À Ë = 3 Æ·»ÈÉ·¹Ã Ê ¹ÒÇ·-
½ÔÄÄ¼ »ÂÖ É:
⎧y = 7 − 2 x, ⎧y = 7 − 2
3,
⎨ ⎨
⎩x = 3; ⎩x = 3;
⎧y = 1,
⎨
⎩x = 3.
ºÀ¶½: (3; 1).

®ÌËÎ½¾ ÎÇÈ½Á½ÊÊÜ
§·¾ºÂ¼»¾Ã ¹ÒÆ·»·Á, Á·Â ¾´ÑÈÊÏ¹ÁÆÏ Æ¼Ç·» x
·¸Å y »’ÓÙ¿ÓÒÊÊ´ ÃÄÂÊ¿¹·¿ÏÀ ÂÁ·Ã.
´µ Ä´ÌÏÊÐ ÅÅÆÑÀÇ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ ÅÃÂÅ´µ´À Å¾¿´-
¸´ÁÁÓ, ÆÄÑµ´:
»ÄÅ ¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔ- §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
ÃÒ Æ·ÁÄÊÍÓ ¸¼¾ ¾ÃÖÄ¼ÄÄÖÜ, 2 x + 2 y = 7,
· »ÇÊºÅ¼ ¾·ÃÖÄÍÓ ÈÊÃ·À ® ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·-
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ. ¯3 x 2 y = 5
»·ÄÄÖ.
·ÉÇÒÃ·Ä·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ·Ü¹·½ÒÃ, ÏÉÅ Á·ÔËÍÒ-
(ÈÊÃÒ) ¾Ä·ÀÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¾Ã¼Ä- ¼ÄÉÒ Æ¼Ç·» ·»ÄÅÀ È· ¾Ã¼Ä-
Ä·À. ÄÒÌ (É) ¾’ÖÜÂÖÕÍÍ· ÆÇÅÍÂ¼º-
¦·»ÈÉ·¹ÍÓ ºÔÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÂÒÃ ÂÁ·Ã. ©·ÃÊ ·»ÄÅ ¾
¾Ã¼ÄÄ·À ¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÈÉÔ- ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ Æ·ÁÄ¼Ã
ÃÒ, Æ·ÁÄÊÉ·¼ ¸¼¾ ¾ÃÖÄ¼ÄÄÖÜ. ¸¼¾ ¾ÃÖÄ¼ÄÄÖÜ, · »ÇÊºÅ¼ ¾·-
§·ÏÒÍÓ ·ÉÇÒÃ·Ä·¼ ÂÄ¼À- Ã¼ÄÃ ÈÊÃ·À »¹ÊÌ ÊÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, º. ¾Ä. ¾Ä·À- ÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ: 2Ë + 3Ë + 2É − 2É =
= 7 + 5; 5x = 12. ÉÇÒÃ·¼Ã ÄÅ-
ÈÍ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ »ÇÊºÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À.
¹ÊÕ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ:
·ÆÈ·ÍÓ ·»Á·¾.
2 x + 2 y = 7,
®
¯5 x = 12.
»ÇÊºÅº· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ºÔÉ·À
ÈÈÉÔÃÒ ¾ÄÅÀ»¾¼Ã ¾Ä·ÎÔÄ-
Ä¼ Ë ·ÉÇÒÃ·¼Ã Ä·ÈÉÊÆÄÊÕ
ÈÈÉÔÃÊ:
2 x + 2 y = 7,
®
¯x = 2,4.
ÉÇÒÃ·Ä·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ Ë = 2,4
Æ·»ÈÉ·¹Ã Ê Æ¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
Ä¼. ÉÇÒÃ·¼Ã:
2
2,4 + 2 y = 7,
®
¯x = 2,4.
§ÔÏÒÃ Æ¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼
ÈÈÉÔÃÒ:
2
2,4 + 2É = 7, 2É = 2,2, É = 1,1.
·ÆÏ·Ã ·»Á·¾: (2,4; 1,1).

280 ¤´»¸»¹¿ 4
¡·Â ¾´ÑÈÊÏ¹ÁÆÏ Æ¼Ç·» x ·¸Å y Á¹ »’ÓÙ¿ÓÒÊÊ´

ÃÄÂÊ¿¹·¿ÏÀ ÂÁ·Ã, ÉÅ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ Ì ÃÅ½Ä·, Æ·ÃÄÅ-
½ÒÜÏÒ ÁÅ½Ä·¼ (·¸Å ·»ÄÅ) ¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ Ä·
»·»·ÉÁÅ¹Ò ÃÄÅ½ÄÁ.
⎧2x + 5 y = 16,
¤·ÆÇÒÁÂ·», ÇÔÏÒÃ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ⎨
⎩3x − 2 y = 5.
ª ºÔÉ·À ÈÈÉÔÃ¼ ÄÖÃ· ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÌ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ü
Æ¼Ç·» ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÃ ¾Ã¼ÄÄÒÃ. ÉÇÒÃ·¼Ã Ì, Æ·-
ÃÄÅ½ÒÜÏÒ Æ¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ (Â¼¹ÊÕ ÆÇ·¹ÊÕ ÖºÅ
Î·ÈÉÁ) ÈÈÉÔÃÒ Ä· 2, · »ÇÊºÅ¼ — Ä· 5. £·¼Ã:
4x + 10 y = 32,
®
¯15x 10 y = 25.
§ÔÏÒÃ ºÔÉÊ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·-
»·ÄÄÖ:
4x + 10 y = 32,
®
¯19x = 57;
2x + 5 y = 16,
®
¯x = 3;
2
3 + 5 y = 16, y = 2,
® ®
¯x = 3; ¯x = 3.
ºÀ¶½: (3; 2).
¥ÃÂÅ´µÏ Ä´ÌÑÁÁÓ ÅÅÆÑÀÏ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
2 x + y = 3,
§·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ®
¯2 x 5 y = 9.
¥ÃÂÅ´µ Ã´¸ÅÆ´ÁÂÙ¾ ¥ÃÂÅ´µ Å¾¿´¸´ÁÁÓ
ÒÇ·¾Ã ¾Ã¼ÄÄÊÕ y ¾ Æ¼Ç- ¦·ÃÄÅ½ÒÃ Æ¼ÇÏ·¼ ÜÇ·Ü-
Ï·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ·ÉÇÒÃ·¼Ã: Ä¼ÄÄ¼ Ä· −1 ·ÉÇÒÃ·¼Ã:
y = 3 2 x, 2 x y = 3,
® ®
¯2 x 5 y = 9. ¯2 x 5 y = 9.

¦·»ÈÉ·¹Ã ¹ÒÇ·¾ y = 3 − 2x ¨ÁÂ·»¾Ã Æ·ÎÂ¼ÄÄ· »¹·

Ê »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾·Ã¼ÈÉ y ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ÈÈÉÔÃÒ ·ÉÇÒÃ·-
·ÉÇÒÃ·¼Ã: ¼Ã −6É = 6.
y = 3 2 x, ¦¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ÒÌÅ»-
® Ä·À ÈÈÉÔÃÒ Æ·ÁÄ¼Ã ¸¼¾
¯2 x 5 (3 2 x ) = 9. ¾ÃÖÄ¼ÄÄÖÜ, · »ÇÊºÅ¼ ¾·Ã¼ÄÃ
§ÔÏÒÃ »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÈÊÃ·À ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ:
ÈÈÉÔÃÒ:
y = 3 2 x, 2 x + y = 3,
®
®
¯2 x 15 + 10 x = 9; ¯ 6 y = 6.
y = 3 2 x, y = 3 2 x, ÄÅÀ»¾¼Ã ¾Ã¼ÄÄÊÕ É ¾ »ÇÊ-
® ® ºÅº· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ Æ·»ÈÉ·¹Ã
¯12 x = 24; ¯x = 2. ºÔÉ· ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ Ü Æ¼ÇÏ·¼ ÜÇ·Ü-
¦·»ÈÉ·¹Ã ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ x = 2 Ä¼ÄÄ¼:
Ê Æ¼ÇÏ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼: 2 x + y = 3,
y = 3 2
2, y = 1, ®
® ® ¯y = 1;
¯x = 2; ¯x = 2. 2 x 1 = 3, x = 2,
¦·Ç· (2; −1) — Ç·ÏÔÄÄ¼ ® ®
¯y = 1; ¯y = 1.
ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ.
¦·Ç· (2; −1) — Ç·ÏÔÄÄ¼
1. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·» ÈÈÉÔÃÒ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ

¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ÖÁÊÕ ¸ÅÂÓÏ Ç·ÍÒÖÄ·ÂÓÄ· Ç·Ï·ÍÓ
ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·»·ÄÄÖ.
2. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÆÇÒÁÂ·» ÈÈÉÔÃÒ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ÖÁÊÕ ¸ÅÂÓÏ Ç·ÍÒÖÄ·ÂÓÄ· Ç·Ï·ÍÓ
ÈÆÅÈ·¸·Ã Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÁ.
4.90. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÆÅÈ·¸·Ã Æ·»-

ÈÉ·ÄÅÜÁ:
x = 7 – 5 y, y = 1 – 2 x,
·) ® ¸) ®
¯3x + 2y = –5; ¯5x – 2y = 7;
x + 5 y = 0, ⎧3x − y = 0,
¹) ® º) ⎨
¯3x + 7 y = 16; ⎩2x + 3 y = 22.

282 ¤´»¸»¹¿ 4

ÈÉ·ÄÅÜÁ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ:
x + y = 6, x 2y = 3,
·) ® ¸) ®
¯5x 2y = 9; ¯5x + y = 4;
4x 9 y = 3, 3x y = 5,
¹) ® º) ®
¯x + 3 y = 6; ¯ 5x + 2y = 1.
ÈÉ·ÄÅÜÁ:
1 ( x + y ) = 8,
x 3 y + 2 = 0, °2
·) ® ¸) ®
¯2x 4 y + 1 = 0; 1
° ( x – y ) = 4;
¯4
7 y x = 2, ° y = x ,
° 3
¹) ® º) ® 2 5
x + 14 y
° = 4,5; °̄2x + 3 y = 16.
¯ 3
4.93. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·-
»·ÄÄÖ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ:
2x + y = 13, 4 x + 7 y = 40,
·) ® ¸) ®
¯3x – y = 2; ¯–4 x + 9 y = 24;
5x – 2 y = 3, –3x + 5 y = 10,
¹) ® º) ®
¯7 x + 2 y = 9; ¯3x + y = 14.
4.94. ¦·ÃÄÅ½Í¼ ·»ÄÅ ¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ Ä· (−1)
Ç·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·»·ÄÄÖ:
x + 5 y = 8, 2x – 5 y = 1,
·) ® ¸) ®
¯x + 4 y = 7; ¯4x – 5 y = 7;
2 y – 3x = 9, 2x – y = 1,
¹) ® º) ®
¯y – 3x = 12; ¯6 x – y = 7.

4.95. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, Ä· ÖÁ ÂÁ ¾ÇÊÎÄ· Æ·ÃÄÅ½ÒÍÓ

·»ÄÅ ¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ÈÈÉÔÃÒ, Ç·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·»·ÄÄÖ:
3x – 2y = 5, 2x – 5 y = 2,
·) ® ¸) ®
¯5x + 4 y = 1; ¯6 x – 7 y = –2;
2x + 3 y = 3, 5x – 4 y = 8,
¹) ® º) ®
¯5x + 6 y = 9; ¯x – y = 2.
»·ÄÄÖ:
3x – 2y = 5, 2x – 3 y = 5,
·) ® ¸) ®
¯2x + 5 y = 16; ¯3x + 2y = 14;
7 x + 6 y = 1,5, 3x – 7 y = 32,
¹) ® º) ®
¯4 x – 9 y = 5; ¯2x 3 y = 3.
4.97. ¦ÇÒ¹Ö»¾Í¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ÈÈÉÔÃÒ »· ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
ÄÖÜ ¾ ÍÔÂÒÃ Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ·Ã Ç·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·»·ÄÄÖ:
° x – y = 0, ° 2 x + 1 = y – 1 ,
·) ® 4 5 ¸) ® 5 2
°̄2x + y = 26; °̄4x + 5 y = 23.
4.98. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ä·À¸ÅÂÓÏ Ç·-

ÍÒÖÄ·ÂÓÄÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã:
1,2x – 3, 4 y = 12, 2,5x 1,25 y = 7,5,
·) ® ¸) ®
¯2,5x + 1, 4 y = 25; ¯1,2x + 0,7 y = 8,8;
0,3x 0,5 y = 1,18, °0,5x + 5,5 = 1 y + 6 1 ,

¹) ® º) ® 3 3
¯1, 6 x + 2y = 3, 04; °̄5x = 3 y + 8.

284 ¤´»¸»¹¿ 4
4.99. ¨ÖÇÅ» Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 2Ë + É = 24 ¾Ä·À-

»¾Í¼ Æ·ÇÊ, ÖÁ·Ö ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ »¹ÊÌ:
·) ÇÅÜÄÒÌ ÂÁ·Ü;
¸) ÆÇÅÍÂ¼ºÂÒÌ ÂÁ·Ü.
4.100. ¤¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò, ¾Ä·À»¾Í¼ Á··Ç-
»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ºÇ·ËÁ·Ü ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
5x 2y = 0 x + 2 y = 12.
4.101. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ:

12x + 3 y 9 = 2x + 13,
·) ®
¯8 x + 20 = 10 + 2( x + 2y );
3( x + y ) + 1 = x + 4 y,
¸) ®
¯7 – 2( x – y ) = x – 8 y;
1 + 2( x – y ) = 3x – 4 y,
¹) ®
¯10 – 4( x + y ) = 3 y – 3x;
2 – 5(0,2y – 2x ) = 3(3x + 2) + 2y,
º) ®
¯4( x – 2y ) – (2x + y ) = 2 – 2(2x + y ).
4.102. ·»·ÀÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÊÕ ËÊÄÁÍÒÕ ËÅÇÃÊÂ·À,
Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ Ö¼ ºÇ·ËÁ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉÒ
(1; 1) (2; 5).
2 x – y = 2, 3 x + 3 y = 4,5,
° ° 4 8
·) ® 3 2
¸) ®
2x
° 2x – = 2.
y
° + y = 8;
¯3 ¯ 3 12 3
4.104. ·ÆÏÒÍ¼ ËÅÇÃÊÂÊ, ÏÉÅ ¾·»·¼ ÂÄ¼ÀÄÊÕ
ËÊÄÁÍÒÕ, ¹»·ÇÒÈ ºÇ·ËÁ· ÖÁÅÀ Æ·Á·¾·ÄÒ Ä· ÇÒ-
ÈÊÄÁÊ 74.

§ÒÈ. 74

x – 2 + y – 2 = 2, x + y + y = –2,
° 4 4 ° 3 5
·) ® ¸) ®
x–2 y–2
° – = 11; ° 3 x – 2 x – y = –1 1 ;
¯ 3 9 3 ¯ 4 4 2
3 y – 2 – 2 x – 1 = –2, 3 x – 7 = 2 y – 3 + 1,
° 4 5 ° 4 5
¹) ® º) ®
3x + 1 3y + 2 2x – y
° – = 0; ° – 1 = y – 2;
¯ 5 4 ¯ 2
1 ( x + y ) – 1 ( x – y ) = 2,
°9 3
») ®
1 1
° (2x – y ) – (3x + 2y ) = –20.
¯6 3
4.106. ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·Ã·Ö 3Ë − 7É = 1 ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ

Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ÆÇ·ÃÒÌ 2x + y = 5 5Ë − É = −9?
4.107. ÒÁ·Ä·ÀÍ¼ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
ÈÈÉÔÃÒ Ç·ÏÒÍ¼ Ö¼:
2 2 2 2
°( x + 5) – ( x – 4) = ( y + 4) – ( y – 5) ,
·) ® 2 2
°¯13 y – 2x (4 – x) = (2 + x) + (3 – x) ;
( x – 2)( y + 6) = xy + 13,
¸) ®
¯( y – 2)( x + 4) = xy – 13.

286 ¤´»¸»¹¿ 4
4.108. ¦Ç·Ã·Ö ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉÒ (−1; 4)

(3; −4). Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ
»·»¾¼Ä·À ÆÇ·ÃÅÀ ¾ ¹ÅÈÈÕ ·¸ÈÍÒÈ.
4.109. ·ÆÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÆÇ·ÃÅÀ, ÖÁ·Ö ÆÇ·-
ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ÆÇ·ÃÒÌ 3Ë − É = 2
2É − Ë = 1 Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ· ºÇ·ËÁÊ ÆÇ·ÃÅÀ É = 2Ë + 13.
4.110. Ä·À»¾Í¼ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ ·» ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄ-
ÄÖ ÆÇ·ÃÒÌ Ë − É = −0,2 5Ë + 5É = 7 »· ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ;
¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É.
4.111*. Ä·À»¾Í¼, ÆÇÒ ÖÁÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÌ ¶ b Æ·Ç·
ÂÁ·Ü (2; −1) ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·ÏÔÄÄ¼Ã ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
ax + by = 36,
®
¯ax – by = 8.
4.112*. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·Ü-
ÏÒ ÉÅ¼ÈÄÒÖ Æ¼Ç·ÜÉ¹·ÇÔÄÄ:
x – 3 y = 2, 3x + y = 7,
·) ® 2
¸) ® 2
¯xy – 3 y = –2; ¯3xy + y = 7;
x + y = 4, x – y = 2,
¹) ® 2 2
º) ® 2 2
¯x – y = 8; ¯x – y = 16.
4.113*. ¦ÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ¾·Ã¼ÄÒ ¾Ã¼ÄÄÒÌ Ç·ÏÒÍ¼
ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
19 x + 5 y + 7 – 21x – 10 y + 2 = 3,
° 12 7
® 5(19 x + 5 y + 7 ) 11(21x – 10 y + 2)
° – = 3.
¯ 12 7
4.114*. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ:

x + y = 3, °x + y = 2,
·) ® ¸) ®
¯3 y – x = 1; °̄3x + y = 4.


ÈÉ·ÄÅÜÁ:
x = 4 + 5 y, y = 3x – 3,
·) ® ¸) ®
¯4x – 3 y = –1; ¯3x – 2y = 0;
x – 2y = 0, ⎧5x − y = 0,
¹) ® º) ⎨
¯2x – 3 y = 7; ⎩3x – 2 y = 21.
ÈÉ·ÄÅÜÁ:
x + y = 7, x 3 y = 6,
·) ® ¸) ®
¯5x 3 y = 11; ¯2x 5 y = 4;
3x + y = 7, 2x + 4 y = 90,
¹) ® º) ®
¯9x 4 y = 7; ¯ x + 3 y = 10.
ÈÉ·ÄÅÜÁ:
1 ( x + y ) = 4,
3x + 7 y 8 = 0, °6
·) ® ¸) ®
¯x + 5 y 4 = 0; 1
° ( x – y ) = 8;
¯3
7 x y = 3, ° x = y ,
° 2
¹) ® º) ® 5 7
8 x + 5 y
° = 1,5; °̄2x + 5 y = 90.
¯ 2
»·ÄÄÖ, ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·Âº·ÇÒÉÃ:
x + 3 y = 17, 4x + 3 y = –15,
·) ® ¸) ®
¯2y – x = –2; ¯5x + 3 y = –3.
»·ÄÄÖ:
9x + 4 y = 8, 3x – 2y = 11,
·) ® ¸) ®
¯5x + 2y = 3; ¯4x – 5 y = 3.
288 ¤´»¸»¹¿ 4

»·ÄÄÖ:
° x – y = 0, ° x – 5 = 3 y + 2 ,
·) ® 2 3 ¸) ® 3 4
°̄2x – y = 2; °̄4x + 9 y = –10.
4.121. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ Ä·À¸ÅÂÓÏ Ç·-
ÍÒÖÄ·ÂÓÄÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã:
0,1x + 0,2y = 0,3, °0, 6 x – 0,2 = 19 – 3 y,
·) ® ¸) ® 5 2
¯0, 4x + 0,5 y = 0, 9; °̄0,5 y – 6 = 15 3 – 2x.
4.122. ¤¼ ¹ÒÁÅÄ¹·ÕÎÒ Æ·¸Ê»Å¹Ò, ¾Ä·À»¾Í¼ Á··Ç-
»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ºÇ·ËÁ·Ü ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
4Ë + 3É = 0 Ë − 3É = 15.
3 – ( x – 2y ) – 4 y = 18,
·) ®
¯2x – 3 y + 3 = 2(3x – y );
3( y – 2x ) – (5 y + 2) = 5(1 – x ),
¸) ®
¯7 – 6 ( x + y ) = 2(3 – 2x ) + y.
4.124. ·»·ÀÍ¼ ÂÄ¼ÀÄÊÕ ËÊÄÁÍÒÕ ËÅÇÃÊÂ·À,
Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ Ö¼ ºÇ·ËÁ ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉÒ
(−1; 5) (1; 1).
5 x + y = –4, x + 3 – y – 2 = 2,
° 2 5 ° 2 3
·) ® ¸) ®
x –1 y +1
°x + = 1;
y
° + = 4;
¯3 6 6 ¯ 4 3
x – 1 + y – 1 = 2, 5 y – x – 2 = 2 y – x + 9,
° 3 3 ° 3 2
¹) ® º) ®
x –1 y – 15 3y – x
° – = 4; ° = y – 8.
¯ 2 6 ¯ 5
4.126. ¨ÖÇÅ» Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 11Ë − 6É = 25

¾Ä·À»¾Í¼ Æ·ÇÊ, ÖÁ·Ö ÈÁÂ·»·¼ÍÍ· ¾ »¹ÊÌ ·»ÄÅÂÓÁ·-
¹ÒÌ ÂÁ·Ü.
4.127. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, Í ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·Ã·Ö 9Ë − 2É = 1
ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ÆÇ·ÃÒÌ É − 2Ë = 5 Ë + É = 11.
4.128. ¦Ç·Ã·Ö ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉÒ (8; 2)
(−4; −1). Ä·À»¾Í¼ Á··Ç»ÒÄ·ÉÒ ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄ-
ÄÖ »·»¾¼Ä·À ÆÇ·ÃÅÀ ¾ ¹ÅÈÈÕ ·Ç»ÒÄ·É.
4.129. ·ÆÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ÆÇ·ÃÅÀ, ÖÁ·Ö ÆÇ·-
ÌÅ»¾ÍÓ ÆÇ·¾ ÆÊÄÁÉ Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ ÆÇ·ÃÒÌ 2Ë + É = 3
2É − Ë = 1 Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ· ºÇ·ËÁÊ ËÊÄÁÍÒ É = 2Ë − 9.
4.130. ÒÂÎÒÍ¼:
45
84
·) 252
(–4)2
(0, 01)3 ; ¸) .
222
4.131. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ¾Ã¼ÄÄÒÖ Ë, É z, ¾·ÆÏÒ-
Í¼ »¹· ÇÅ¾ÄÒÖ ·»Ä·ÎÂ¼ÄÒ ÈÉ·Ä»·ÇÉÄ·º· ¹ÒºÂÖ»Ê,
Á·ÔËÍÒ¼ÄÉ ÁÅ½Ä·º· ¾ ÖÁÌ ÇÅÜÄÒ 1.
4.132. §·ÈÁÂ·»¾Í¼ Ä· ÃÄÅ½ÄÁ:
¸) (2x + 3)2 ( x 1) .
2
·) 7 x 7 y + a ( y – x );
15 + 2 c 1c
·) 3( x 2) + 1 - 4x; ¸) + c.
9 5 3
4.134. ÊÂÓ»Åº ¾’Ö»·¼ ÆÅÇÍÒÕ ÁÅÇÃÊ ¾· 5 ÃÄ, · É·Á-
È· — ¾· 7 ÃÄ. · ÖÁ Î·È ·¸¼»¾¹¼ È·¸·Á ¾’Ö»ÊÍÓ ·»ÄÊ
ÆÅÇÍÒÕ ÁÅÇÃÊ, Á·Â Ä¼ ¸Ê»ÊÍÓ ¾-¾· Ö¼ Á·ÄËÂÁÉ·¹·ÍÓ?
4.135. ¤· ÁÅÂÓÁ ÆÇ·ÍÔÄÉ·Ü ÂÁ 120 ¸ÅÂÓÏÒ ¾·
ÂÁ 80?
§ 25. ¤´ÌÑÁÁ¹ ÆÑ¾ÅÆ´¶ÏÉ »´¸´Ë
ÃÄÏ ¸´Ã´ÀÂ»¹ ÅÅÆÑÀÏ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
4.136. ¤· »¾¹ÕÌ ¹ÊÂÍ·Ì 117 »·ÃÅÜ. ¤· Æ¼ÇÏ·À
¹ÊÂÍÒ »·ÃÅÜ Ê »¹· Ç·¾Ò Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ Ä· »ÇÊ-
ºÅÀ. ¡ÅÂÓÁ »·ÃÅÜ Ä· Æ¼ÇÏ·À ¹ÊÂÍÒ? Ò¸¼ÇÒÍ¼

290 ¤´»¸»¹¿ 4
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ÖÁÅ¼ ·»Æ·¹Ö»·¼ ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ, Á·Â

Ë — ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ »·ÃÅÜ Ä· Æ¼ÇÏ·À ¹ÊÂÍÒ:
·) 2x x = 117; ¸) 2x + x = 117;
x
¹) x + = 117; º) 2x = 117.
2
4.137. §Å¾Ä·ÈÍÓ »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ· 27,5. ÇÊº ÂÁ
ÈÁÂ·»·¼ 45 % Æ¼ÇÏ·º·. Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÒÖ ÂÁ.
4.138. ¡·É·Ç ÆÇ·ÀÏÅÜ Æ· ¹Å¾¼ÇÒ Ä· 6 ÁÃ ¸ÅÂÓÏ,
ÎÒÃ Æ· Ç·ÍÔ ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ, ¾·ÉÇ·ÍÜÏÒ Ä·
ÏÂÖÌ Æ· Ç·ÍÔ Ä· 30 ÃÄ ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ Ä· ÏÂÖÌ Æ·
¹Å¾¼ÇÒ. Ä·À»¾Í¼ »·Ü½ÒÄÕ ÏÂÖÌÊ, ÖÁ Á·É·Ç
ÆÇ·ÀÏÅÜ Æ· Ç·ÍÔ, Á·Â ÖºÅ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÆÇÒ ÇÊÌÊ Æ·
¹Å¾¼ÇÒ 10 ÁÃ , · ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á — 8 ÁÃ .
º º
§ÔÏÒÃ ¾·»·ÎÊ. »¾Ä ÁÊ¸·Á Á·¹Ò Á·ÏÉÊ¼ 5 Ç., ·
·»¾Ä ÁÊ¸·Á º·Ç¸·ÉÒ 3 Ç. ª Á·ËÔ ¾· »¾¼ÄÓ ÆÇ·»·Â
120 ÁÊ¸Á·Ü Á·¹Ò º·Ç¸·ÉÒ ·ÉÇÒÃ·Â ¹ÒÇÊÎÁÊ 500 Ç.
¡ÅÂÓÁ ÁÊ¸Á·Ü Á·¹Ò ÁÅÂÓÁ ÁÊ¸Á·Ü º·Ç¸·ÉÒ ÆÇ·»·Â?
´µ Ä´ÌÏÊÐ »´¸´ËÇ ÃÄÏ ¸´Ã´ÀÂ»¹ ÅÅÆÑÀÏ ¸¶ÇÉ
¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ » ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ, ÆÄÑµ´:
Ò¾Ä·ÎÒÍÓ, ·¸ ÖÁÌ ¹¼Â- ª ¾·»·ÎÒ º·¹ÅÇÁ· »¾¼ ·¸

ÎÒÄÖÌ »¾¼ º·¹ÅÇÁ· Ü ¾·»·- ÁÅÏÍ¼ ·»Ä·ºÅ ÁÊ¸Á· Á·¹Ò
ÎÒ, ÖÁÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹¼ÂÎÒÄÓ ·»Ä·ºÅ ÁÊ¸Á· º·Ç¸·ÉÒ (¹Ö-
¹Ö»ÅÃÒÖ, · ÖÁÖ ÉÇÔ¸· ¾Ä·À- »ÅÃÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ), ·¸ ·ºÊÂÓ-
ÈÍ. Ä·À ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ÆÇ·»·»¾¼ÄÒÌ
ÁÊ¸Á·Ü º·Ç¸·ÉÒ Á·¹Ò (¹Ö-
»ÅÃ·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼), ÁÅÏÍ¼ ÜÈÌ
ÆÇ·»·»¾¼ÄÒÌ ÁÊ¸Á·Ü Á·¹Ò
º·Ç¸·ÉÒ (¹Ö»ÅÃ·¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼),
ÁÅÂÓÁ·ÈÍ ÆÇ·»·»¾¼ÄÒÌ ÁÊ¸-
Á·Ü Á·¹Ò º·Ç¸·ÉÒ ·ÈÅ¸Ä·
(Ä¼¹Ö»ÅÃÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ).
§ÔÏÒÃ ¾·»·ÎÊ ·Âº¼¸Ç·Î-
ÄÒÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼

ÒÂÊÎÒÍÓ »¹· Ä¼¹Ö»ÅÃÒÖ ¸·¾Ä·ÎÒÃ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÆÇ·-

¾Ä·ÎÔÄÄ ¹¼ÂÎÒÄÓ. »ÄÅ ¾ Ä¼- »·»¾¼ÄÒÌ ÁÊ¸Á·Ü Á·¹Ò
¹Ö»ÅÃÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ¹¼Â- ÆÇ·¾ Ë, · ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÆÇ·»·-
ÎÒÄÓ ·¸·¾Ä·ÎÒÍÓ ¾Ã¼ÄÄ·À x, »¾¼ÄÒÌ ÁÊ¸Á·Ü º·Ç¸·ÉÒ —
· »ÇÊºÅ¼ — ¾Ã¼ÄÄ·À y. ÆÇ·¾ É.
ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÃÅ¹Ê ¾·- ¦· ÜÃÅ¹¼ Ë + É = 120.
»·ÎÒ ¾·Â¼½Ä·ÈÍ Æ·Ã½ 5Ë Ç. — ¹ÒÇÊÎÁ· ¾· Á·¹Ê,
¹Ö»ÅÃÒÃ Ä¼¹Ö»ÅÃÒÃ ¾Ä·- 3É Ç. — ¹ÒÇÊÎÁ· ¾· º·Ç¸·ÉÊ.
ÎÔÄÄÖÃ ¹¼ÂÎÒÄÓ, ÈÁÂ·ÈÍ ¦· ÜÃÅ¹¼ 5Ë + 3É = 500.
»¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ÈÈÉÔÃÒ. ¨ÁÂ·»¾Ã ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
§·ÏÒÍÓ ·ÉÇÒÃ·ÄÊÕ ÈÈÉÔ- x + y = 120,
ÄÖÜ ®
ÃÊ »¹ÊÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ. ¯5 x + 3 y = 500.
·ÆÈ·ÍÓ ·»Á·¾ Ê ·»Æ·¹¼»- ÉÇÒÃ·Ä·Ö ÈÈÉÔÃ· ÜÇ·Ü-
Ä·ÈÍ ¾ ÆÇ·ÁÉÒÎÄ·À ÈÉÊ·- Ä¼ÄÄÖÜ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ã·ÉÔÃ·-
ÍÒÖÀ, ·ÆÈ·Ä·À ¹· ÜÃÅ¹¼ ¾·- ÉÒÎÄ·À Ã·»ÔÂÂÕ ÆÇ·ÁÉÒÎ-
»·ÎÒ. Ä·À ÈÉÊ·ÍÒ, ·ÆÈ·Ä·À ¹·
ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ.
§ÔÏÒÃ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼Ä-
ÄÖÜ:
y = 120 x,
®
¯5 x + 3 (120 x ) = 500;
y = 120 x, y = 50,
® ®
¯2 x = 140; ¯x = 70.
Ë — ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÆÇ·»·»¾¼-
ÄÒÌ ÁÊ¸Á·Ü Á·¹Ò, ÖÄ· ÇÅÜ-
Ä· 70; É — ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÆÇ·-
»·»¾¼ÄÒÌ ÁÊ¸Á·Ü º·Ç¸·ÉÒ,
ÖÄ· ÇÅÜÄ· 50.
ºÀ¶½: 70 ÁÊ¸Á·Ü Á·¹Ò 50
ÁÊ¸Á·Ü º·Ç¸·ÉÒ.
¤´ÌÑÁÁ¹ ÆÑ¾ÅÆ´¶ÏÉ »´¸´Ë ÃÄÏ ¸´Ã´ÀÂ»¹

ÅÅÆÑÀÏ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
´¸´Ë´ 1. 10 %-º· 15 %-º· ´¸´Ë´ 2. ÃÅ½Ä· Ç·¾ÃÖ-
Ç·ÈÉ¹ÅÇ·Ü ÈÅÂ ÉÇÔ¸· ·ÉÇÒ- ÄÖÍÓ 1 ÇÊ¸¼ÂÓ ÆÖÍÁ·Æ¼¼Î-
Ã·ÍÓ 100 º 12 %-º· Ç·ÈÉ¹ÅÇÊ. ÄÒÃ »¹ÊÌÁ·Æ¼¼ÎÄÒÃ Ã·-
¡ÅÂÓÁ ºÇ·Ã·Ü ÁÅ½Ä·º· Ç·È- Ä¼É·Ã É·Á, Á·¸ ÊÈÖºÅ ¸ÒÂÅ
É¹ÅÇÊ ÉÇÔ¸· Ü¾ÖÍÓ? 40 Ã·Ä¼É?

292 ¤´»¸»¹¿ 4
ÏÅ¶¹Æ¿À, ´µ Ó¾É ¶¹¿ËÏÁÓÉ ¸»¹ ·´¶ÂÄ¾´ Ù »´¸´ËÏ,

Ó¾Ó »Á´ËÑÁÁ ¶¹¿ËÏÁÐ ¶Ó¸ÂÀÏÓ, ´ Ó¾Ó ÆÄÑµ´ »Á´½ÅÊ.
ª ¾·»·ÎÒ º·¹ÅÇÁ· »¾¼ ·¸ ª ¾·»·ÎÒ º·¹ÅÇÁ· »¾¼ ·¸
Ã·È¼ Ç·ÈÉ¹ÅÇ·Ü ÈÅÂ Á·Ä- ÁÅÂÓÁ·ÈÍ Ã·Ä¼É ¹·ÇÉ·ÈÍÕ
ÍÔÄÉÇ·ÍÒ ÈÅÂ Ü Ç·ÈÉ¹ÅÇÒ. 5 Á. 2 Á. ÈÊÃ¼, ÖÁÊÕ
£·È· Ç·ÈÉ¹ÅÇ·Ü »· ¾Ã¼Ï¹·Ä- ÈÁÂ·»·ÕÍÓ ºÔÉÒÖ Ã·Ä¼ÉÒ.
ÄÖ Ä¼¹Ö»ÅÃ·Ö, · Æ·ÈÂÖ ¾Ã¼Ï- Ö»ÅÃ· ·ºÊÂÓÄ·Ö ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ
¹·ÄÄÖ — 100 º. Ö»ÅÃ· Á·Ä- Ã·Ä¼É — 40 ÈÊÃ· — 1 Ç., ·¸Å
ÍÔÄÉÇ·ÍÒÖ Ç·ÈÉ¹ÅÇ·Ü: 10 %, 100 Á. ¤¼¹Ö»ÅÃ· ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ
15 % 12 %. 5-Á·Æ¼¼ÎÄÒÌ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ 2-
Á·Æ¼¼ÎÄÒÌ Ã·Ä¼É.
Ï¿ÇËÏÀ ¸¶´ Á¹¶Ó¸ÂÀÏÓ »Á´ËÑÁÁ ¶¹¿ËÏÁÐ. ¸ÁÂ
» Á¹¶Ó¸ÂÀÏÉ »Á´ËÑÁÁÓÙ ¶¹¿ËÏÁÐ ´µ´»Á´ËÏÀ »À¹ÁÁ´½ x,
´ ¸ÄÇ·Â¹ — »À¹ÁÁ´½ y.
¤¼¹Ö»ÅÃÊÕ Ã·ÈÊ 10 %-º· Ç·È- ¤¼¹Ö»ÅÃÊÕ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ 5-Á·-
É¹ÅÇÊ ·¸·¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ x, · Ä¼- Æ¼¼ÎÄÒÌ Ã·Ä¼É ·¸·¾Ä·ÎÒÃ
¹Ö»ÅÃÊÕ Ã·ÈÊ 15 %-º· Ç·È- ÆÇ·¾ x, · Ä¼¹Ö»ÅÃÊÕ ÁÅÂÓ-
É¹ÅÇÊ ·¸·¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ y. ©·»Ò Á·ÈÍÓ 2-Á·Æ¼¼ÎÄÒÌ Ã·Ä¼É ·¸·-
(0,1x) º — Ã·È· ÈÅÂ Ü Æ¼ÇÏÒÃ ¾Ä·ÎÒÃ ÆÇ·¾ y. ©·»Ò (5x) Á. —
Ç·ÈÉ¹ÅÇÒ, (0,15y) º — Ã·È· ÈÊÃ·, ÈÁÂ·»¾¼Ä·Ö 5-Á·Æ¼¼Î-
ÈÅÂ Ü »ÇÊºÃ Ç·ÈÉ¹ÅÇÒ, ÄÒÃ Ã·Ä¼É·Ã, (2É) Á. — ÈÊ-
0,12
100 = 12 (º) — Ã·È· ÈÅÂ Ã·, ÈÁÂ·»¾¼Ä·Ö 2-Á·Æ¼¼ÎÄÒÃ
Ü ÈÊÃ¼È Ç·ÈÉ¹ÅÇ·Ü. Ã·Ä¼É·Ã.
Ï¾´ÄÏÅÆ´ÙÌÏ ÙÀÂ¶Ç »´¸´ËÏ »´¿¹ºÁ´ÅÊ Ã´Àº ¶Ó-
¸ÂÀÏÀ Á¹¶Ó¸ÂÀÏÀ »Á´ËÑÁÁÓÀ ¶¹¿ËÏÁÐ, Å¾¿´¸»À ¸¶´
ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ ÅÅÆÑÀÏ.
¦· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ ¾·ÆÏ·Ã ¦· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ ¾·Æ-

Æ¼ÇÏ·¼ »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ Ï·Ã Æ¼ÇÏ·¼ »ÇÊºÅ¼ ÜÇ·Ü-
ÈÈÉÔÃÒ: Ë + É = 100 Ä¼ÄÄ ÈÈÉÔÃÒ: Ë + É = 40
0,1Ë + 0,15É = 12. 5Ë + 2É = 100.
¤ÑÌÏÀ ´ÆÄÏÀ´ÁÇÒ ÅÅÆÑÀÇ ¸¶ÇÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ.
¸’Ö»Ä·¼Ã ·¸Å»¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¨·ÈÉ·¹Ã ÇÔÏÒÃ ÈÈÉÔÃÊ
Ü ÈÈÉÔÃÊ ÇÔÏÒÃ Ö¼: ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ:
2
x + y = 100, x = 60, x + y = 40, °x = 6 3 ,
® ® ® ®
¯0,1x + 0,15 y = 12; ¯y = 40. ¯5 x + 2 y = 100; °y = 33 1 .
¯ 3

´ÃÌ´À ´¸¾´» Ç ´¸Ã´¶¹¸Á´ÅÊ » ÃÄ´¾ÆÏËÁ´½ ÅÆÇ´ÊÏ-

Ó½, ´ÃÅ´Á´½ ¶´ ÙÀÂ¶¹ »´¸´ËÏ.
60 º — Ã·È· 10 %-º· Ç·ÈÉ¹ÅÇÊ; ¦·ÁÅÂÓÁ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ã·Ä¼É
40 º — Ã·È· 15 %-º· Ç·ÈÉ¹ÅÇÊ. Æ·¹ÄÄ· ¸ÒÍÓ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ
ÂÁ·Ã, ÉÅ Ç·¾ÃÖÄÖÍÓ 1 ÇÊ-
¸¼ÂÓ ÆÖÍÁ·Æ¼¼ÎÄÒÃ »¹ÊÌ-
Á·Æ¼¼ÎÄÒÃ Ã·Ä¼É·Ã É·Á,
Á·¸ ÊÈÖºÅ ¸ÒÂÅ 40 Ã·Ä¼É,
Ä¼ÂÓº·.
ªÈÉ·Ä·¹Í¼ Æ·ÈÂÖ»ÅÜÄ·ÈÍÓ ÁÇÅÁ·Ü Ê Ä·ÈÉÊÆÄÒÃ ·Âº·ÇÒÉ-

Ã¼ Ç·ÏÔÄÄÖ ¾·»·ÎÒ.
¡·¸ Ç·ÏÒÍÓ ¾·»·ÎÊ ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÈÈÉÔÃÒ »¹ÊÌ ÊÇ·Ü-
Ä¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ, ÉÇÔ¸·: ·) ¹ÒÈ¹¼ÉÂÍÓ, ·¸ ÖÁÌ
¹¼ÂÎÒÄÖÌ »¾¼ º·¹ÅÇÁ· Ü ¾·»·ÎÒ, ÖÁÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹¼ÂÎÒÄÓ
¹Ö»ÅÃÒÖ, · ÖÁÖ ÉÇÔ¸· ¾Ä·ÀÈÍ; ¸) ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ÜÃÅ-
¹Ê ¾·»·ÎÒ ¾·Â¼½Ä·ÈÍ Æ·Ã½ ¹Ö»ÅÃÒÃ Ä¼¹Ö»ÅÃÒÃ
¾Ä·ÎÔÄÄÖÃ ¹¼ÂÎÒÄÓ, ÈÁÂ·ÈÍ »¹· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ÈÈÉÔÃÒ ¾
»¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ; ¹) Ç·ÏÒÍÓ ·ÉÇÒÃ·ÄÊÕ ÈÈÉÔÃÊ »¹ÊÌ
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ; º) ¹Ò¸Ç·ÍÓ »¹· Ä¼¹Ö»ÅÃÒÖ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹¼Â-
ÎÒÄÓ; ·»ÄÅ ¾ Ä¼¹Ö»ÅÃÒÌ ¾Ä·ÎÔÄÄÖÜ ·¸·¾Ä·ÎÒÍÓ ¾Ã¼ÄÄ·À x,
· »ÇÊºÅ¼ — ¾Ã¼ÄÄ·À y; ») ¾·ÆÈ·ÍÓ ·»Á·¾ Ê ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍ ¾
ÆÇ·ÁÉÒÎÄ·À ÈÉÊ·ÍÒÖÀ, ·ÆÈ·Ä·À ¹· ÜÃÅ¹¼ ¾·»·ÎÒ.

¾·»·ÎÒ ¾Ä·À»¾Í¼ ·»Á·¾ Ê ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍ ¾ Æ·ÉÇ·¸·-
¹·ÄÄ¼Ã ¾·»·ÎÒ.
4.139. ¦·»Î·È ·ÜÉÅ¸ÊÈÄ·À ÔÁÈÁÊÇÈ 15 ÏÁÅÂÓÄ-
Á·Ü ÁÊÆÂ 40 ÈÊ¹¼ÄÇ·Ü, ÆÇÒÎÒÃ ÁÅ½Ä·Ö »¾ÖÜÎÒÄ-
Á· ÁÊÆÂ· 2 ÈÊ¹¼ÄÇÒ, · ÁÅ½ÄÒ ÌÂÅÆÎÒÁ — 3.
¡ÅÂÓÁ »¾ÖÜÎÒÄ·Á ÁÅÂÓÁ ÌÂÅÆÎÒÁ·Ü Æ·¸Ò¹·Â Ä·
ÔÁÈÁÊÇÈ?
4.140. ¹· ·ÂÅÜÁ ÉÇÒ ÈÏÒÉÁ Ç·¾·Ã Á·ÏÉÊÕÍÓ
1 Ç. 40 Á., · »¹· ÈÏÒÉÁ ÉÇÒ ·ÂÅÜÁ — 1 Ç. 35 Á.
Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ Á·ÏÉÊÕÍÓ ÆÖÍÓ ·ÂÅÜÁ·Ü ÏÔÈÍÓ
ÈÏÒÉÁ·Ü.

294 ¤´»¸»¹¿ 4
4.141. ª Æ·ÌÅ» »ÂÖ 26 ÉÊÇÒÈÉ·Ü Ê¾ÖÂ »¹ÊÌÃ¼ÈÄÒÖ

ÉÇÅÌÃ¼ÈÄÒÖ Æ·Â·ÉÁ. ¡ÅÂÓÁ Î·Â·¹¼Á Ç·¾ÃÖÈÍÂ·ÈÖ
Ü ÉÇÅÌÃ¼ÈÄÒÌ Æ·Â·ÉÁ·Ì, Á·Â ÉÊÇÒÈÉÒ Ü¾ÖÂ 10 Æ·-
Â·É·Á?
4.142. ¾¹¼ ¸ÇÒº·»Ò ÈÉÊ»ÔÄÉ·Ü ÆÇ·Í·¹·Â Ä· ¾¸ÅÇÒ
Ö¸ÂÒÁ·Ü. ª Æ¼ÇÏÒ »¾¼ÄÓ ·»Ä· ¸ÇÒº·»· ÆÇ·Í·¹·Â· 3 º,
· »ÇÊº·Ö — 2 º, ÆÇÒÎÒÃ Ç·¾·Ã ÖÄÒ È·¸Ç·Â 23 Í
Ö¸ÂÒÁ·Ü. ¤· Ä·ÈÉÊÆÄÒ »¾¼ÄÓ Æ¼ÇÏ·Ö ¸ÇÒº·»· ¾· 2 º
È·¸Ç·Â· Ä· 2 Í Ö¸ÂÒÁ·Ü Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ »ÇÊº·Ö ¾· 3 º.
¡ÅÂÓÁ ÍÔÄÉÄ¼Ç·Ü Ö¸ÂÒÁ·Ü ¾¸Ç·Â· ÁÅ½Ä·Ö ¸ÇÒº·»·
¾· 1 º?
4.143. ¹· Ç·¸ÅÎÒÖ ¹ÒÇ·¸Â 162 »ÔÉ·Â. ¦¼ÇÏÒ
ÆÇ·Í·¹·Ü 8 »¾Ä, · »ÇÊº — 15 »¾Ä. ¡ÅÂÓÁ »ÔÉ·-
Â¼À ¹ÒÇ·¸ÂÖÜ ÏÉÅ»¾¼ÄÓ ÁÅ½ÄÒ Ç·¸ÅÎÒ, Á·Â Æ¼ÇÏÒ
¾· 5 »¾Ä ¹ÒÇ·¸Ü Ä· 3 »ÔÉ·Â ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ »ÇÊº ¾·
7 »¾Ä?
4.144. ÂÖ ÏÁÅÂÓÄ·º· ºÊÇÉÁ· Ä·¸ÒÂ 5 Ä·¸ÅÇ·Ü
Ï·ÌÃ·É 8 Ä·¸ÅÇ·Ü Ï·Ï·Á Ä· ÈÊÃÊ 55 Ç. ¡ÅÂÓÁ
Á·ÏÉÊ¼ ·»¾Ä Ä·¸ÅÇ Ï·ÌÃ·É ·»¾Ä Ä·¸ÅÇ Ï·Ï·Á,
Á·Â 2 Ä·¸ÅÇÒ Ï·ÌÃ·É Á·ÏÉÊÕÍÓ Ä· 30 Á. »·Ç·½ÔÀ,
ÎÒÃ 3 Ä·¸ÅÇÒ Ï·Ï·Á?
4.145. ¹Å¼ ÈÖ¸ÇÅÜ ¹ÒÀÏÂ ·»Ä·Î·ÈÅ¹· ¾ »¹ÊÌ Æ·ÈÂ-
Á·Ü, ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÖÁÃ 19 ÁÃ, ÈÊÈÉÇÔÂÈÖ ÆÇ·¾
2 º. ÖÁÅÀ ÈÁÅÇ·ÈÍÕ ÏÅÜ ÁÅ½ÄÒ ÈÖ¸·Ç, Á·Â ·»¾Ä ¾
Ì »· ÈÊÈÉÇÔÎÒ ÆÇ·ÀÏÅÜ Ä· 1 ÁÃ ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ »ÇÊº?
4.146. ¡·É·Ç ÆÇ·ÌÅ»¾ÍÓ 60 ÁÃ Æ· ÍÖÎÔÄÄ Ç·Á ¾·
2 º, · ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ — ¾· 3 º. Ä·À»¾Í¼ ÜÂ·ÈÄÊÕ
ÈÁÅÇ·ÈÍÓ Á·É·Ç· ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á.
4.147. · 2 º Æ· ÍÖÎÔÄÄ Ç·Á 3 º ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄ-
ÄÖ Ã·ÉÅÇÄ·Ö ÂÅ»Á· ÆÇ·ÀÏÂ· 42 ÁÃ. ¾· 2 º ÈÊÆÇ·ÍÓ
ÍÖÎÔÄÄÖ 3 º Æ· ÍÖÎÔÄÄ — 48 ÁÃ. Ä·À»¾Í¼ ÜÂ·È-
ÄÊÕ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÂÅ»Á ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á.
4.148. «ÊÉ¸ÅÂ·Ã ¾·Ì·ÆÂÖ¼ÍÍ· 5 % Æ¼ÇÏ·ÁÊÇ-
ÈÄÁ·Ü 8 % »ÇÊº·ÁÊÇÈÄÁ·Ü ÊÄ¹¼ÇÈÉÔÉ·, ÏÉÅ Ç·¾·Ã

ÈÁÂ·»·¼ 125 Î·Â·¹¼Á. ¡ÅÂÓÁ Æ¼ÇÏ·ÁÊÇÈÄÁ·Ü »ÇÊ-

º·ÁÊÇÈÄÁ·Ü ¹· ÜÄ¹¼ÇÈÉÔÍ¼, Á·Â ÜÈÖºÅ Ä· »¹ÊÌ ÁÊÇ-
È·Ì ¹ÊÎÒÍÍ· 1900 Î·Â·¹¼Á?
4.149. ¦·ÈÂÊº·Ã ÉÊÇÒÈÉÒÎÄ·À ËÇÃÒ ¾ÃÅÀ
ÈÁ·ÇÒÈÉ·Â·ÈÖ 1200 »·ÇÅÈÂÒÌ »¾ÖÍ¼À. ªÂ¼ÉÁÊ ÁÅÂÓ-
Á·ÈÍÓ »·ÇÅÈÂÒÌ ¾Ã¼ÄÏÒÂ·ÈÖ Ä· 10 %, · ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ
»¾ÖÍ¼À Æ·¹ÖÂÎÒÂ·ÈÖ Ä· 20 %, ·ºÊÂÓÄ·Ö ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ
ÉÊÇÒÈÉ·Ü Æ·¹ÖÂÎÒÂ·ÈÖ Ä· 75 Î·Â·¹¼Á. ¡ÅÂÓÁ »·ÇÅÈ-
ÂÒÌ ÁÅÂÓÁ »¾ÖÍ¼À ·»Æ·ÎÒ¹·Â· Â¼É·Ã?
4.150. ¦Ç·»ÆÇÒÃ·ÂÓÄÁ ¾ÃÖÈÍÜ Ä¼Á·ÉÅÇÊÕ ÈÊÃÊ
ºÇÅÏ·À Ê ¸·ÄÁ Ä· »¹· ÇÅ¾ÄÒÖ ÜÁÂ·»Ò: ·»¾Ä ¾
ÆÇÒ¸ÒÉÁ·Ã 18 % Ê ºÅ», · »ÇÊº — 15 % Ê ºÅ». ºÊÂÓ-
ÄÒ º·»·¹Ò »·ÌÅ» ÈÁÂ·Ü 153 Ç. ¡·Â ÜÁÂ·»Ò Æ·ÃÖ-
ÄÖÍÓ Ã¼ÈÍ·Ã, ÉÅ º·»·¹Ò »·ÌÅ» ÈÁÂ·»¾¼ 144 Ç. ¶Á·Ö
ÈÊÃ· ¾Ã¼ÏÎ·Ä· Ü ¸·ÄÁÊ?
4.151. Ã·ºÎÒÃ· É·Á·Ö ÈÉÊ·ÍÒÖ: »ÂÖ »¹ÊÌ ¸Ç·-
ÉÅÜ ÁÊÆÂ ·»ÄÅÂÓÁ·¹ÒÖ ÈÏÒÉÁ Ï·ÇÒÁ·¹ÒÖ ÇÊÎ-
Á; ¾· 30 ÈÏÒÉÁ·Ü 10 ÇÊÎ·Á »ÂÖ ÈÉ·ÇÔÀÏ·º· ¸Ç·É·
¾·ÆÂ·ÍÂ 21 Ç., · ¾· 15 ÈÏÒÉÁ·Ü 5 ÇÊÎ·Á »ÂÖ Ã·-
ÂÅ»Ï·º· ¸Ç·É· ¾·ÆÂ·ÍÂ 12 Ç.?
4.152. ª »¾¹ÕÌ Á·ÇÅ¸Á·Ì 300 ·ÂÅÜÁ·Ü. ¡·Â Ü Æ¼Ç-
Ï·À Á·ÇÅ¸ÍÒ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ·ÂÅÜÁ·Ü Æ·Ã¼ÄÏÒÍÓ Ê»¹·Ö,
· Ü »ÇÊºÅÀ — Æ·¹ÖÂÎÒÍÓ Ì ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ê 2 Ç·¾Ò, ÉÅ
Ü »¾¹ÕÌ Á·ÇÅ¸Á·Ì ÈÉ·Ä¼ 240 ·ÂÅÜÁ·Ü. ¡ÅÂÓÁ ·ÂÅÜÁ·Ü
¸ÒÂÅ Ü ÁÅ½Ä·À Á·ÇÅ¸ÍÒ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹·?
4.153. ª »¹ÊÌ ÈÌÅ¹ÏÎ·Ì Ç·¾·Ã 140 É ¸ÊÂÓ¸Ò. ¦·È-
ÂÖ É·ºÅ ÖÁ ¾ Æ¼ÇÏ·º· ÈÌÅ¹ÏÎ· ¹Ò¹¼¾Â 20 É, · Ü »ÇÊ-
ºÅ¼ ÆÇÒ¹¼¾Â ÖÏÎÔ ÈÉÅÂÓÁ, ÁÅÂÓÁ Ü Ã ¸ÒÂÅ,
Ê ·¸Å»¹ÊÌ ÈÌÅ¹ÏÎ·Ì ÈÉ·Â· 180 É ¸ÊÂÓ¸Ò. Ä·À»¾Í¼,
ÁÅÂÓÁ ÉÅÄ ¸ÊÂÓ¸Ò ¸ÒÂÅ Ü »ÇÊºÃ ÈÌÅ¹ÏÎÒ.
4.154. ª ÁÂ¼ÉÁ·Ì ÈÖ»¾ÖÍÓ 20 ÉÇÊÈÅÜ ÁÊÇ·ÄÖÉ.
¡ÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ì ÄÅº ÇÅÜÄ· 58. ¡ÅÂÓÁ Ü ÁÂ¼ÉÁ·Ì ÉÇÊÈÅÜ
ÁÅÂÓÁ ÁÊÇ·ÄÖÉ?

296 ¤´»¸»¹¿ 4
4.155. ¨ÉÊ»ÔÄÉ ·ÉÇÒÃ·Ü ÈÉÒÆ¼Ä»ÒÕ 60 Ç. ÁÊÆÕ-

Ç·Ã Æ· 5 Ç. Ã·Ä¼É·Ã Æ· 1 Ç., ÊÈÖºÅ 24 ºÇ·ÏÅ¹ÒÖ
¾Ä·Á. ¡ÅÂÓÁ ÜÈÖºÅ ¸ÒÂÅ ¹Ò»·»¾¼Ä· ÈÉÊ»ÔÄÉÊ ÁÊÆÕÇ
Ã·Ä¼É ·ÈÅ¸Ä·?
4.156. ¦Ç·»·ÕÍÍ· ·ÇÔÌ »¹ÊÌ º·ÉÊÄÁ·Ü: Æ· 90 Á.
Æ· 60 Á. ¾· 100 º. ¡ÅÂÓÁ ÈÆ·ÉÇÔ¸ÍÍ· ·ÇÔÌ·Ü ÁÅ½Ä·º·
º·ÉÊÄÁÊ »ÂÖ ·ÉÇÒÃ·ÄÄÖ 10 Áº ÈÊÃ¼È Æ· 84 Á. ¾· 100 º?
4.157. ¦¼ÇÏÒ ÉÊÇÒÈÉ ¼»¾¼ ·» Ã·ÉÔÂÖ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ
50 ÁÃº Æ·ÈÆÖ¹·¼ Ä· ÈÉ·ÄÍÒÕ ÉÔÌ·¸ÈÂÊºÅÜ¹·ÄÄÖ ¾·
12 ÃÄ »· Ö¼ ¾·ÁÇÒÍÍÖ. ÇÊº, ÖÁ ¹Ò¼Ì·Ü ·»Ä·Î·-
ÈÅ¹· ¾ Æ¼ÇÏÒÃ ·» É·ºÅ ½ Ã·ÉÔÂÖ, ¼»¾¼ È· ÈÁÅÇ·ÈÍÕ
35 ÁÃ
º ÈÆ·¾ÄÖ¼ÍÍ· Ä· 6 ÃÄ. ¶Á »·ÂÁ· ·» Ã·ÉÔÂÖ
¾Ä·ÌÅ»¾Â·ÈÖ ÈÉ·ÄÍÒÖ ÉÔÌ·¸ÈÂÊºÅÜ¹·ÄÄÖ?
4.158. ©ÂÊÈÉ·ÈÍÓ Ã·Â·Á· ÈÁÂ·»·¼ 3 %, · ÉÂÊÈÉ·ÈÍÓ
¹ÖÇÏÁÅÜ — 18 %. ¡ÅÂÓÁ ÂÉÇ·Ü Ã·Â·Á· ¹ÖÇÏÁÅÜ ÉÇÔ-
¸· Ü¾ÖÍÓ, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ 10 Â ÈÊÃ¼È ÉÂÊÈÉ·ÈÍÕ 6 %?
4.159. ÃÖÏ·ÜÏÒ 35 %-ÄÒ Ç·ÈÉ¹ÅÇ ÁÈÂ·ÉÒ ¾ 20 %-Ã
Ç·ÈÉ¹ÅÇ·Ã ºÔÉ·À ½· ÁÈÂ·ÉÒ, ·ÉÇÒÃ·Â 2 Â 32 %-º·
Ç·ÈÉ¹ÅÇÊ. ¡ÅÂÓÁ ÂÉÇ·Ü 35 %-º· Ç·ÈÉ¹ÅÇÊ ¸ÒÂÅ Ü¾ÖÉ·?
4.160. ¦¼ÇÒÃ¼ÉÇ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ· ÇÅÜÄÒ 60 ÈÃ, ·
ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÖºÅ ÈÊÃ¼½ÄÒÌ ÈÉ·ÇÅÄ ÇÅÜÄ· 20 ÈÃ. Ä·À-
»¾Í¼ ÆÂÅÏÎÊ ÆÇ·Ã·¹ÊºÅÂÓÄÁ·.
4.161. ¨ÖÇÔ»ÄÖ¼ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄ·¼ »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ·
22,5, · 1 Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍ ÇÅÜÄ· 5 . Ä·À»¾Í¼ ¸ÅÂÓÏÒ ÂÁ.
7 7
4.162. ¡·Â Æ¼ÇÏÒ ÂÁ ÈÁÂ·ÈÍ ¾ Æ·ÂÅ¹·À »ÇÊºÅº·,
ÉÅ ·ÉÇÒÃ·¼ÍÍ· 65, · Á·Â ·» »ÇÊºÅº· ·»ÄÖÍÓ 1 Æ¼ÇÏ·-
3
º·, ÉÅ ·ÉÇÒÃ·¼ÍÍ· Æ¼ÇÏÒ ÂÁ. Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÒÖ ÂÁ.
4.163. ¨ÊÃ· »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ· 80,5. Ä·À»¾Í¼
ºÔÉÒÖ ÂÁ, Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 40 % ·»Ä·ºÅ ¾ Ì ÇÅÜÄÒ
75 % »ÇÊºÅº·.

4.164. ¦·ÉÇÅ¼Ä·Ö ÈÊÃ· ÂÎ¸·Ü Ä¼Á·ÉÅÇ·º· »¹ÊÌ¾Ä·Î-

Ä·º· ÂÁÊ »·¼ ¾ÒÌÅ»ÄÒ ÂÁ. ¨ÊÃ· ÂÎ¸·Ü ºÔÉ·º· ÂÁÊ
63 »·¼ »¹ÊÌ¾Ä·ÎÄÒ ÂÁ, Æ¼Ç·ÈÉ·ÄÅÜÁ· ÂÎ¸·Ü ÖÁÅº·
»·¼ ¾ÒÌÅ»ÄÒ ÂÁ. Ä·À»¾Í¼ ¾ÒÌÅ»ÄÒ ÂÁ.
4.165. ¨ÁÂ·»¾Í¼ ¾·»·ÎÊ, ÖÁÊÕ ÃÅ½Ä· Ç·ÏÒÍÓ
ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÈÈÉÔÃÒ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ:
x + y = 10, 3x + 5 y = 32,
·) ® ¸) ®
¯x y = 4; ¯2x + 3 y = 20.
4.166*. ¼ÆÂ·ÌÅ», ÇÊÌ·ÕÎÒÈÖ Æ· ÍÖÎÔÄÄ Ç·Á,
ÆÇ·ÀÏÅÜ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ÆÇÒÈÉ·ÄÖÃ ¾· 10 º. ¤·-
¾·» Ä ÆÇ·ÀÏÅÜ ºÔÉÊ ½ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ ¾· 15 º. Ä·À»¾-
Í¼, ¾· ÖÁ Î·È Í¼ÆÂ·ÌÅ» ÆÇ·ÀÏÅÜ ¸Ò É·ÁÊÕ ½ ·»Â¼º-
Â·ÈÍÓ Æ· ¹Å¾¼ÇÒ.

¾·»·ÎÒ ¾Ä·À»¾Í¼ ·»Á·¾ Ê ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍ ¾ Æ·ÉÇ·¸·-
¹·ÄÄ¼Ã ¾·»·ÎÒ.
4.167. · 2 Áº ºÇÊÏ 1 Áº Ö¸ÂÒÁ·Ü ¾·ÆÂ·ÍÂ 10 Ç.
¡ÅÂÓÁ Á·ÏÉÊ¼ 1 Áº ºÇÊÏ, Á·Â 5 Áº ºÇÊÏ Á·ÏÉÊÕÍÓ
»·Ç·½ÔÀ ¾· 3 Áº Ö¸ÂÒÁ·Ü Ä· 14 Ç.?
4.168. ª ÈÁ·Ç¸ÅÄÁÊ ÈÁÂ·»¹·Â »¹ÊÌÇÊ¸Â¹ÒÖ Ã·-
Ä¼ÉÒ ÆÖÍÇÊ¸Â¹ÒÖ ÁÊÆÕÇÒ. ¡·Â ÈÁ·Ç¸ÅÄÁÊ ·»-
ÁÇÒÂ, Ê À ·Á·¾·Â·ÈÖ ÆÖÍÇÊ¸Â¹ÒÌ ÁÊÆÕÇ Ä· 32
Ã¼ÄÏ, ÎÒÃ »¹ÊÌÇÊ¸Â¹ÒÌ Ã·Ä¼É, · ÜÈÖºÅ ºÇÅÏ·À Ä·
ÈÊÃÊ 120 Ç. Ä·À»¾Í¼, ÁÅÂÓÁ ÇÊ¸ÂÜ ÆÖÍÇÊ¸Â¹ÒÃ
ÁÊÆÕÇ·Ã ¸ÒÂÅ Ü ÈÁ·Ç¸ÅÄÍÒ.
4.169. ¦· ÍÖÎÔÄÄ Ç·Á Ã·ÉÅÇÄ·Ö ÂÅ»Á· ÆÇ·ÌÅ-
»¾ÍÓ 40 ÁÃ ¾· 2 º, · ÈÊÆÇ·ÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ — 35 ÁÃ ¾·
2 º 30 ÃÄ. Ä·À»¾Í¼ ÈÁÅÇ·ÈÍÓ ÍÖÎÔÄÄÖ Ç·Á.
4.170. ¾¹¼ ÂÄ Æ· ¹ÒÉ¹ÅÇÎ·ÈÍ ÈÅÁÊ ¹ÒÇ·¸ÂÖÂ
¾· ÈÊÉÁ 650 É ÈÅÁÊ. ¦·ÈÂÖ ÇÔÁ·ÄÈÉÇÊÁÍÒ ÆÇ·»ÊÁ-
ÍÒÀÄ·ÈÍÓ Æ¼ÇÏ·À ÂÄ Æ·¹ÖÂÎÒÂ·ÈÖ Ä· 10 %,

298 ¤´»¸»¹¿ 4
· »ÇÊºÅÀ — Ä· 20 %, Ê ¹ÒÄÁÊ Î·ºÅ ·¸¼»¾¹¼ ÂÄ ¾·

ÈÊÉÁ ÈÉ·Â ¹ÒÇ·¸ÂÖÍÓ 750 É ÈÅÁÊ. ¡ÅÂÓÁ ÉÅÄ ÈÅÁÊ
¹ÒÇ·¸ÂÖÂ· ¾· ÈÊÉÁ Æ¼ÇÏ·Ö ÂÄÖ »· ÇÔÁ·ÄÈÉÇÊÁÍÒ?
4.171. Ã·ºÎÒÃ· É·Á·Ö ÈÉÊ·ÍÒÖ: Ê ÈÃÒÃ ÁÂ·È¼
¹ÊÎÒÂ·ÈÖ 20 ¹ÊÎÄÖÜ, Æ·ÈÂÖ Æ¼Ç·ÌÅ»Ê Ü ¹ÅÈÓÃÒ ÁÂ·È
ÆÇÒÀÏÂ ÄÅ¹ÒÖ ¹ÊÎÄ, Ê ¹ÒÄÁÊ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÌÂÅÆ-
ÎÒÁ·Ü Ê¾Ç·ÈÂ· Ü 1,3 Ç·¾·, ·ºÊÂÓÄ·Ö ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ¹ÊÎ-
ÄÖÜ ÈÉ·Â· ÇÅÜÄ· 25?
4.172. ¡·ÈÇ Ç·¾ÃÖÄÖÜ 50-ÇÊ¸Â¹ÊÕ ÁÊÆÕÇÊ Ä·
5-ÇÊ¸Â¹ÒÖ ÁÊÆÕÇÒ 1-ÇÊ¸Â¹ÒÖ Ã·Ä¼ÉÒ, ÊÈÖºÅ —
22 ºÇ·ÏÅ¹ÒÖ ¾Ä·Á. ¡ÅÂÓÁ ¸ÒÂÅ ¹Ò»·»¾¼Ä· ÁÊÆÕÇ
Ã·Ä¼É ·ÈÅ¸Ä·?
4.173. ¤· »¾¹ÕÌ Æ·ÂÍ·Ì ÈÉ·ÖÂ· 210 ÁÄº. ¡·Â ¾
¹¼ÇÌÄÖÀ Æ·ÂÍÒ ¾·¸Ç·Â Æ·ÂÅ¹Ê ÁÄº, · Ä· Ä½ÄÖÀ
Æ·¹ÖÂÎÒÂ Ì ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ Ê»¹·Ö, ÉÅ Ä· »¾¹ÕÌ Æ·ÂÍ·Ì
ÈÉ·Â· 180 ÁÄº. ¡ÅÂÓÁ ÁÄº ÈÉ·ÖÂ· Ä· ÁÅ½Ä·À Æ·-
ÂÍÒ Æ¼ÇÏ·Æ·Î·ÉÁÅ¹·?
4.174. ª Æ¼ÇÏÒÃ ¸ÉÅÄ¼ ¸ÒÂÅ Ã·Â·ÁÅ ÉÂÊÈÉ·ÈÍÕ
3 %, · Ü »ÇÊºÃ — 6 %. ¡ÅÂÓÁ ÉÇÔ¸· Ü¾ÖÍÓ Ã·Â·Á·
¾ ÁÅ½Ä·º· ¸ÉÅÄ·, Á·¸ ·ÉÇÒÃ·ÍÓ 9 Â Ã·Â·Á· ÉÂÊÈÉ·-
ÈÍÕ 5 %?
4.175. ¨ÖÇÔ»ÄÖ¼ ·ÇÒËÃ¼ÉÒÎÄ·¼ »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ·
36, · 10 % Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍ ÇÅÜÄÒ 0,4. Ä·À»¾Í¼ Ã¼ÄÏÒ ÂÁ.
4.176. ¨ÊÃ· »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ· 85. Ä·À»¾Í¼ ºÔÉÒÖ
ÂÁ, Á·Â ¹Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 3 ·»Ä·ºÅ ÇÅÜÄÒ 2 »ÇÊºÅº·.
4 3
4.177. ¤· ÉÇÔÄÇÅÜÁÊ Ü È¼ÁÍÒÕ Æ· ÂºÁ·À ·É-
Â¼ÉÒÍÒ Ü ·ÜÉÅÇ·Á Ä¼ ÆÇÒÀÏÂ 1 »¾ÖÜÎÒÄÁ·
5 ÌÂÅÆÎÒÁ·Ü. ¦ÇÒ ºÔÉÒÃ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ »¾ÖÜÎÒÄ·Á Ä·
ÉÇÔÄÇÅÜÍÒ ·Á·¾·Â·ÈÖ Ü »¹· Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ·À ¾· ÁÅ-
ÂÓÁ·ÈÍÓ ÌÂÅÆÎÒÁ·Ü. ª È¼Ç·»Ê Ä¼ ÆÇÒÀÏÂ 1 ÌÂÅÆÎÒÁ
9 »¾ÖÜÎÒÄ·Á. Á·¾·Â·ÈÖ, ÏÉÅ ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ ÌÂÅÆ-
ÎÒÁ·Ü Ê 1,5 Ç·¾· ¸ÅÂÓÏ·Ö ¾· ÁÅÂÓÁ·ÈÍÓ »¾ÖÜÎÒÄ·Á.
¡ÅÂÓÁ »¾ÖÍ¼À ¾·ÀÃ·¼ÍÍ· Ü È¼ÁÍÒ?

4.178. ÒÂÎÒÍ¼: 5
104 + 3
102 + 7
101.
4.179. Ä·À»¾Í¼ ¤¡ (15, 18).
4.180. §·ÏÒÍ¼ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍÓ
( x 3)( x + 2) ( x 3)2 , 15x 10.
4.181. ª ·»ÄÅÀ ÈÈÉÔÃ¼ Á··Ç»ÒÄ·É Æ·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·-
ËÁ ËÊÄÁÍÒÀ y = 2 x 4; É = −3Ë; É = 2.
3
4.182. ª »ÅÃ¼, »¾¼ ½Ò¹¼ ¹ÊÎ·ÄÓ, ·»¾Ä Æ·»’¼¾».
¤· Æ¼ÇÏÒÃ Æ·¹¼ÇÈ¼ »ÅÃ· ¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ· 3 Á¹·ÉÔÇÒ. ¤·
ÁÅ½ÄÒÃ Ä·ÈÉÊÆÄÒÃ Æ·¹¼ÇÈ¼, Æ·ÎÒÄ·ÕÎÒ ¾ »ÇÊºÅº·,
¾Ä·ÌÅ»¾ÍÍ· Æ· 5 Á¹·ÉÔÇ. ÊÎ·ÄÓ ½Ò¹¼ Ü Á¹·ÉÔÇÒ
40. ¤· ÖÁÃ Æ·¹¼ÇÈ¼ ½Ò¹¼ ¹ÊÎ·ÄÓ?
4.183. ¨ÖÃÁÂ·ÈÄÁ ÇÒÌÉÊ¼ÍÍ· »· ÄÅ¹·º· ¹ÊÎÔ¸-
Ä·º· ºÅ»· ÆÂ·ÄÊ¼ ÁÊÆÍÓ 7 ·ÂÅÜÁ·Ü 10 ¹ÅÁÂ·»·Á
»ÂÖ ÈÏÒÉÁ·Ü, Ã·ÕÎÒ Ü ÁÏÔÄ 4 Ç. 40 Á. ¶ºÅ ÈÊÈ¼»-
Á· Æ· Æ·ÇÍ¼ ¾· 6 É·ÁÌ ½· ·ÂÅÜÁ·Ü 15 É·ÁÌ ½· ¹Å-
ÁÂ·»·Á ¾·ÆÂ·ÍÂ· 4 Ç. 80 Á., · ÖºÅ Â¼ÆÏÒ ÈÖ¸·Ç ¾·
5 É·ÁÌ ½· ·ÂÅÜÁ·Ü 12 É·ÁÌ ½· ¹ÅÁÂ·»·Á ¾·ÆÂ·ÍÜ
3 Ç. 90 Á. ÌÅÆÍÓ ÈÖÃÁÂ·ÈÄÁÊ ºÇÅÏ·À, ÏÉÅ Ü ÖºÅ
ÈÍÓ, Ä· ¾·ÆÂ·Ä·¹·ÄÊÕ Æ·ÁÊÆÁÊ?
4.184. ¤·¹·È¼ÂÓÍÒ »ÂÖ Ç·ÃÅÄÉÊ Á¹·ÉÔÇÒ Ü ÁÇ·-
Ã¼ ¸Ê»·ÜÄÎÒÌ Ã·ÉÔÇÒÖÂ·Ü Ä·¸ÒÂ 16 Áº ·ÁÇÒÂ·-
¹·À 20 Áº ·Â¼ÀÄ·À Ë·Ç¸Ò Ä· ·ºÊÂÓÄÊÕ ÈÊÃÊ 620 Ç.
¦Ç·¾ ÉÒ»¾¼ÄÓ Ã·º·¾Ä ÆÇ·¹Å»¾Ü ·ÁÍÒÕ ¾Ä¾Ü
Í·ÄÊ ·ÁÇÒÂ·¹·À Ë·Ç¸Ò Ä· 25 %, · ·Â¼ÀÄ·À —
Ä· 33 1 %. ª ¹ÒÄÁÊ É·Ö ½ Æ·ÁÊÆÁ· ·¸ÒÏÂ·-
3
ÈÖ ¸ Ä·¹·È¼ÂÓÍ·Ã Ä· 180 Ç. É·ÄÄ¼À. Á·¾·Â·ÈÖ,
ÏÉÅ »ÂÖ ¾·¹ÖÇÏÔÄÄÖ Ç·ÃÅÄÉÊ Ä·¹·È¼ÂÓÍ·Ã ÉÇÔ-
¸· »·ÁÊÆÍÓ ÖÏÎÔ 2 Áº ·ÁÇÒÂ·¹·À 1 Áº ·Â¼ÀÄ·À
Ë·Ç¸Ò. ¡ÅÂÓÁ Ã ¸Ê»¾¼ Á·ÏÉ·¹·ÍÓ ºÔÉ· Æ·ÁÊÆÁ·,
Á·Â ÖÄÒ Æ·ÈÆ¼ÕÍÓ ÈÁ·ÇÒÈÉ·ÍÍ· ÜÃÅ¹·Ã ·ÁÍÒ?

300 ¤´»¸»¹¿ 4
4.185. ¤· ¾·¹Å»¾¼ ÜÈÉ·ÂÖ¹·ÄÒ »¾¹¼ ÂÄ, ÖÁÖ

ÁÇÊºÂ·ÈÊÉ·ÎÄ· ¹ÒÇ·¸ÂÖÕÍÓ ºÊÇÉÒ. ¡ÅÂÓÁ·ÈÍÓ ºÊÇ-
É·Ü, ¹ÒÇ·¸Â¼ÄÒÌ Æ¼ÇÏ·À ÂÄÖÀ ¾· 3 º »ÇÊºÅÀ ÂÄÖÀ
¾· 2 º, ÈÁÂ·»·¼ 36 ÉÒÈ. ÏÉÊÁ. ®·Í¹ÇÉ·Ö Î·ÈÉÁ·
ºÊÇÉ·Ü, ¹ÒÇ·¸Â¼Ä·Ö »¾¹ÕÃ· ÂÄÖÃ ¾· 2 º, ÈÁÂ·»·¼
7,5 ÉÒÈ. ÏÉÊÁ. ·¹Å» ·ÉÇÒÃ·Ü ¾·Á·¾ ·» ¸ÊÀÄÅÀ º·Ä»-
Â¹·À È¼ÉÁ Ä· 276 ÉÒÈ. ÏÉÊÁ ºÊÇÉ·Ü, ÖÁ Ä¼·¸ÌÅ»Ä·
¹ÒÁ·Ä·ÍÓ Ä· ÆÇ·ÍÖºÊ ÈÊÉ·Á. -¾· Ä¼Î·Á·ÄÒÌ ·¸ÈÉ·-
¹Ä Æ¼ÇÏ·Ö ÂÄÖ Æ· ¹ÒÉ¹ÅÇÎ·ÈÍ ºÊÇÉ·Ü ¹ÒÀÏÂ·
È· ÈÉÇÅÕ. Ò¾Ä·ÎÒÍ¼, ÖÁ Ã·ÁÈÃ·ÂÓÄÒ Î·È ÃÅ½Ä·
¾·ÉÇ·ÍÍÓ Ä· Ç·ÃÅÄÉ, Á·¸ ¹ÒÁ·Ä·ÍÓ ¾·Á·¾ Ê ÉÔÇÃÄ.
4.186. ·Â·ÄÍÇÒ ¾·Ç·¸Â »ÂÖ ÆÇÒÉÊÂÁÊ 230 Ç.,
ÆÇ·ÍÊÕÎÒ Ü Æ·ÇÁÊ Ü ÍÖÆÂÍ·Ì. ¡ÅÂÓÁ Î·ÈÊ ÖÄÒ
ÆÇ·Í·¹·Â Ü Æ·ÇÁÊ ÁÅÂÓÁ Ü ÍÖÆÂÍ·Ì, Á·Â ¾· 1 º
ÆÇ·ÍÒ Ü ÍÖÆÂÍ·Ì Ã ÆÂ·ÍÂ 5 Ç., Ê Æ·ÇÁÊ — 3 Ç.
Ü Æ·ÇÁÊ Ã »·¹ÖÂÅÈÖ ·»ÆÇ·Í·¹·ÍÓ Ä· 2 º »·Ü½ÔÀ?
• ¹¼»·ÍÓ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ;
• ÊÃ¼ÍÓ ¸Ê»·¹·ÍÓ ºÇ·ËÁ ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¾
»¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ;
• ÊÃ¼ÍÓ ¾·ÆÈ¹·ÍÓ Ç·ÏÔÄÄ¼ ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ¾
»¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ;
• ¹¼»·ÍÓ, ÁÅÂÓÁ Ç·ÏÔÄÄÖÜ ÃÅ½· Ã¼ÍÓ ÈÈÉÔÃ·
»¹ÊÌ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ;
• ÊÃ¼ÍÓ Ç·Ï·ÍÓ ÈÈÉÔÃÒ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
ÈÆÅÈ·¸·Ã Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÁ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÈÁÂ·»·ÄÄÖ;
• ÊÃ¼ÍÓ Ç·Ï·ÍÓ ¾·»·ÎÒ ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÈÈÉÔÃ »¹ÊÌ
ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ.


1. ¶Á ¹ÒºÂÖ» Ã·¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ? Ò¸¼ÇÒÍ¼ ÂÄ¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ Ä·¾·¹Í¼ ¶, b c:
·) 7 x y2 = 6; ¸) 5x + 2y = 13; ¹) xy = 12.
2. ÆÇ·Ü»·, ÏÉÅ ÜÈ¼ ÆÊÄÁÉÒ ºÇ·ËÁ·
ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ 0 x 2y = 8 ÂÖ½·ÍÓ Ä·
ÆÇ·ÃÅÀ, Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·À ¹ÅÈ ·Ç»ÒÄ·É?
·ÆÏÒÍ¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼, ¹»·ÇÒÈ ºÇ·Ë-
Á· ÖÁÅº· Æ·Á·¾·ÄÒ Ä· ÇÒÈÊÄÁÊ 75:
·) 0 x + y = 3; ¸) x + y = 3;
¹) x + 0 y = 3; º) x + 3 y = 0. §ÒÈ. 75
x = 5 2 y,
3. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® ÈÆÅ-
¯3x 4 y = 5
È·¸·Ã Æ·»ÈÉ·ÄÅÜÁ. ¶ÁÃ ÈÆÅÈ·¸·Ã ÃÅ½Ä· Ç·Ï·ÍÓ
ÈÈÉÔÃÒ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ?
4. ¨ÊÃ· »¹ÊÌ ÂÁ·Ü ÇÅÜÄ· 8, · Ì ÇÅ¾Ä·ÈÍÓ ÇÅÜ-
Ä· 12. Ä·À»¾Í¼ Ì ¾»·¸ÒÉ·Á.
5. ¦·¸Ê»ÊÀÍ¼ ºÇ·ËÁ ÁÅ½Ä·º· ¾ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
ÈÈÉÔÃÒ ¾·ÆÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ, ÖÁ·Ö Ä¼ Ã·¼ Ç·ÏÔÄÄÖÜ:
2x y = 8, 6 x 2 y = 4,
·) ® ¸) ®
¯x + y = 1; ¯12x 4 y = 8.
6. Ö»ÅÃ·, ÏÉÅ 4 ÈÏÒÉÁ 5 ·ÂÅÜÁ·Ü Á·ÏÉÊ-
ÕÍÓ 2 Ç. Ò¸¼ÇÒÍ¼ Æ·ÇÊ ÂÁ·Ü, ÖÁ·Ö Ä¼ ¾’ÖÜÂÖ¼ÍÍ· Ç·-
ÏÔÄÄ¼Ã ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ, ÈÁÂ·»¾¼Ä·º· Æ· »·»¾¼Ä·À ÊÃÅ¹¼:
·) (0,4; 0,08); ¸) (0,1; 0,2); ¹) (0,35; 0,12).
2 x 1 + 3 y 2 = 2,
7. §·ÏÒÍ¼ ÈÈÉÔÃÊ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ °® 5 4
3x + 1 3y + 2
° = 0.
¯ 5 4
8. ª ÈÃÒÃ ÁÂ·È¼ ÜÎÅÇ· Ä¼ ÆÇÒÀÏÂ Ü ÏÁÅÂÊ
4 »¾ÖÜÎÒÄÁ 1 ÌÂÅÆÎÒÁ. ¦ÇÒ ºÔÉÒÃ ·Á·¾·Â·ÈÖ,

302 ¤´»¸»¹¿ 4
ÏÉÅ »¾ÖÜÎÒÄ·Á ÆÇÒÈÊÉÄÎ·Â· Ä· 2 ¸ÅÂÓÏ, ÎÒÃ ÌÂÅÆ-

ÎÒÁ·Ü. ¨ÄÄÖ Ä¼ ÆÇÒÀÏÂ 1 »¾ÖÜÎÒÄÁ· 5 ÌÂÅÆ-
ÎÒÁ·Ü, ·Á·¾·Â·ÈÖ, ÏÉÅ »¾ÖÜÎÒÄ·Á Ê 2 Ç·¾Ò ¸ÅÂÓÏ,
ÎÒÃ ÌÂÅÆÎÒÁ·Ü. ¡ÅÂÓÁ Î·Â·¹¼Á Ê ÁÂ·È¼?
9. Ä·À»¾Í¼ ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ ·» ÆÊÄÁÉ· Æ¼Ç·ÈÖÎÔÄÄÖ
ÆÇ·ÃÒÌ Ë + 0,25É = 2 5Ë − É = 1 »· ¹ÅÈ ·¸ÈÍÒÈ.
10. Ä·À»¾Í¼ ÜÈ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ÂÁÊ b, ÆÇÒ ÁÅ½ÄÒÃ ¾
bx + y = 1,
ÖÁÌ ÈÈÉÔÃ· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ® Ã·¼ ¸ÖÈÁÅÄÍ·
¯4 x 2 y = b
ÃÄÅº· Ç·ÏÔÄÄÖÜ.
´Å¿¹¸Ë´¹ »´¸´ÁÁ¹. ·) ¤·Ã·ÂÕÀÍ¼ Ü ÈÈÉÔÃ¼ Á··Ç-
»ÒÄ·É ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ºÇ·ËÁ·Ü ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ,
¾·»·»¾¼ÄÒÌ Ä· Ä¼Á·ÉÅÇÒÃ ·¸ÈÖºÊ ¹Ò¾Ä·ÎÔÄÄÖ, ¾·ÀÃ·-
ÂÓÄÒÖ ËºÊÇÒ. ¸) Ç·¸Í¼ ¹ÒÈÉ·¹Ê Â¼ÆÏÒÌ Ã·ÂÕÄÁ·Ü
·»Ä·ÁÂ·ÈÄÁ·Ü.
ØÒÏÐÂÉÎÜ Á½ ½ÈÉÌÜÁ*
1. ¡ÅÄÁ ÈÁ·Î· Ä·Æ¼Ç·» Ä·-
¾·» ¹ÖÂÁÃ Ã·ÂÒÃ ÈÁ·ÎÁ·-
Ã. ÖÂÁ ÈÁ·ÎÅÁ ÈÁÂ·»·¼
§ÒÈ. 76 12 ÈÃ, · Ã·ÂÒ — 7 ÈÃ. ¤·Ã·-
ÂÕÀÍ¼, ÖÁ ÖÃÊ Æ·ÉÇ·ÆÍÓ ¾
ÆÊÄÁÉ· Ü ÆÊÄÁÉ , Á·Â ·»Â¼ºÂ·ÈÍÓ Æ·Ã½ ºÔÉÒÃ
ÆÊÄÁÉ·Ã ÇÅÜÄ· 3 ÈÃ (ÇÒÈ. 76).
2. ¦·ÈÆÇ·¸ÊÀÍ¼ Ç·¾º·»·ÍÓ Ä¼ÈÁÂ·»·ÄÒ ÏÒËÇ —
Ä¼Á·ÉÅÇ·¼ ÈÂÅ¹· ¾·ÏÒËÇ·¹·Â, ¾·ÃÖÄÜÏÒ ÂÉ·ÇÒ Ì
ÄÊÃ·Ç·Ã Ü ·ÂË·¹Í¼. ¶ÁÅ¼ ÈÂÅ¹· ¾·ÏÒËÇ·¹·Ä· ¾·-
ÆÈ·Ã 2113113111121?
*
¦· Ã·ÉÔÇÒÖÂ·Ì È·ÀÉ· www.problems.ru.

ÁÇ½ÄØ*
¤´»¸»¹¿ 1
¥ÆÇÃ¹ÁÐ » Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À
1.64. ·) 32; ¸) 10 000; ¹) −27; º) 8 ; ») 11 1 ; ¼) 1 ; ½) 0,216;

27 9 81
¾) 0,0121; ) −0,0000001. 1.65. ·) 52 * −52; ¸) 52 = (−5)2; ¹) −52 + (−5)2;
º) 23 * −23; ») (−2)3 + 23; ¼) −23 = (−2)3. 1.66. ·) 80; ¸) −0,567;
¹) 8,999999; º) −5 3 . 1.67. ·) 32; ¸) 2,625; ¹) 0,101; º) 11.
16
1.69. ·) b5
b7; ¸) b10
b2; ¹) b11
b. 1.70. ·) 107; ¸) 109; ¹) 1015; º) 108.
1.74. ·) 27; ¸) 1 ; ¹) −2,35; º) 0,04; ») 4 29 ; ¼) 1 . 1.75. ·) 125;
16 49 16
¸) 0,01; ¹) 49; º) 3. 1.77. ·) (52)5; ¸) (52)11; ¹) (52)9; º) (52)2. 1.78. ·) (b2)6;
¸) (b3)4; ¹) (b4)3; º) (b6)2. 1.79. ·) 720; ¸) 1114; ¹) −335; º) b20; ») −b24;
¼) b15. 1.80. ·) a42; ¸) a21; ¹) a44; º) a21; ») a8; ¼) a1 = a; ½) a11; ¾) a21;
) a22. 1.81. ·) c; ¸) c10; ¹) c4. 1.82. ·) 9; ¸) 5; ¹) 16; º) 2. 1.85. ·) 32;
¸) 10 000; ¹) 27; º) 0,01. 1.86. ·) 1; ¸) 64; ¹) 64. 1.89. ·) 1 000 000;
¸) 1; ¹) −1; º) 32. 1.90. ·) 1 ; ¸) −100; ¹) 4. 1.91. 42. 1.140. ·) 1 ;
3 9
17
¸) 4 ; ¹) 0,1; º) 64; ») 3,5; ¼) 10 000; ½) 2 ; ¾) 11 . 1
27 9 9
0 −1 −3
1.141. 5; 5 ; 5 ; 5 . 1.142. ·) 8 ; ¸) 2 ; ¹) 1 ; º) 0,2;
9 125 2
») 78; ¼) 10 149. 1.143. ·) 3 −6; ¸) 3,4 −7; ¹) (−3) −2; ») (−1) −8;
¾) (−7)0. 1.144. ·) (−7) −6 * −7−6; ¸) (−2) −5 = −2−5; ¹) −(−1) −4 = (−1) −7;
º) (−17)0 * −170. 1.145. ·) 1 ; ¸) −8; ¹) 1 ; º) −125; ») 7 ;
81 4 17
¼) 81 1
. 1.146. ·) ; ¸) −0,00625; ¹) 2 ; º) 5 1 ; ») −5;
121 2 9 108
¼) 10 000,0001. 1.148. ·) 1 ; ¸) 1; ¹) 1 ; º) 0,01; ») 625; ¼) 1 ;
25 4 3
1
½) 125; ¾) 81; ) 0,001; Á) ; Â) 0,1; Ã) 25. 1.149. ·) 1 ; ¸) 81;
7 16
¹) 0,001; º) 1; ») 1 ; ¼) 1 . 1.150. ª 100 000 Ç·¾ÅÜ. 1.151. ·) 2−4;
32 64
¸) 0,25−5. 1.153. ·) 256; ¸) 1,5. 1.154. ·) 1; ¸) 4; ¹) 6 ;
19
3 1
º) 1000; ») ; ¼) ; ½) − 1 1
; ¾) . 1.155. 64. 1.156. 9. 1.157. ·) 8;
4 5 49 2
*
¦ÅÜÄ·Ö ¹¼ÇÈÖ ·»Á·¾·Ü Ç·¾Ã¼ÏÎ·Ä· Ä· È·ÀÍ¼ https://eior.by.

304 »Á·¾Ò
¸) 16; ¹) 1 . 1.158. x−2. 1.159. ·) 4; ¸) 2 ; ¹) 41; º) −1875.

14 3
1.160. 419. 1.161. ·) 2; ¸) 2130. 1.162. 11. 1.163*. ·) 2; ¸) 5 4 .
9
−5 −7 7
1.164*. 2,8. 1.194. 3
10 ; 4,58
10 . 1.195. 4,35
10 º.
1.196. 3, 4567
101 ÁÃ. 1.197. 5478
1010 ; 0, 032
106 ;
0,79
109. 1.198. ·) 1, 44
102 ; ¸) 8
103. 1.199*. 3, 84
103 ;
2,56
103 ; 2, 048
106 ; 2
101. 1.203. «ÇÃÒ . 1.204. Ê»¾¼.
1.205. ·) 6 1
104 ·. ·.; ¸) Á·ÂÖ 116 ÈÊÉ·Á. 1.206. & 13 000 ÁÃ;
3
Ê & 4
1018 Ç·¾·.
³ ÃÄ´¶ÓÄ´Ò Å¶´¹ ¶¹¸Ï
1. º). 2. ¸). 3. ¸) 8, 9
106. 4. ¸). 5. (−2,5)1; (−2,5) −1; (−2,5) −2;
(0,25) −1; (0,25) −2. 6. ¶−4. 7. 68. 8. 64. 9. 2 ·¸Å 1. 10. 24 n + 2.
¤´»¸»¹¿ 2
ÏÄ´»Ï É Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ
2.25. ·) −5; ¸) 1 ; ¹) −1; º) 10 . 2.26. ·) −10,1; ¸) −9.
5 27
2.30. ·) 3(7 a ); ¸) ( a + b) 15; ¹) ( a + b)2 . 2.31. 13; −3; −11.
2.32. ·) 2 ; º) −6. 2.33. ·) −8,75; ¸) 1003. 2.35. −2; −0,28; −0,16.
35
2.36. ·) ªÈ¼ ÂÁ; ¸) ÊÈ¼ ÂÁ; ¹) ÊÈ¼ ÂÁ, ·ÁÇ·ÃÖ −7. 2.37. ·) Ë = 3;
¸) Ë = 0; ¹) Ë = −2,5. 2.39*. −8. 2.59. 4,2. 2.60. 1 13 . 2.62. ·) −8;
17
¸) 0,001. 2.84. ·) 8Ë10; 8; ¸) ¶bÇ; 1; ¹) 3b7; 3; º) −m10n5; −1. 2.86. ·) −1; 3;
¸) 5; 13; ¹) −6; 7; º) 1; 17. 2.87. ·) È3Å; ¸) 2ÈÅ2; ¹) 3È2Å3. 2.88. −0,2.
2.123. ·) 10 x2 y5 ; ¸) a3 b3 ; ¹) mn10 ; º) 7 a9 b5 . 2.124. ·) a7 b15 ; −1;
¸) 0, 9x2 y3 z2 ; 0,9. 2.125. 0,5. 2.127. ·) 6Ë6y3; 9; ¸) –6¶2bc2; 5;
¹) 9n4k4; 8; º) 2ab; 2. 2.128. ·) 0,5a3 b; ¸) mn3 . 2.129. 42.
2.131. ·) 0, 008 a9 b3 ; ¸) 49x14 y6 ; ¹) m21n14 k7 . 2.134. ·) 8a2;
¸) 0,03x5y10. 2.137. ·) 5b; ¸) −4x2y; ¹) −7a4b; º) 7b3c4. 2.138. ·) −¶b;
¸) 0. 2.139. 67 a13 b4 . 2.140*. m3n. 2.161. ·) a2 7 a; ¸) x3 + xy.
2.162. ·) 8 a2 b + a; 3; ¸) 7m4 ; 4; ¹) 10 x3 + 4 y2 ; 3. 2.163. 20.
2.184. ·) m − 8n; ¸) −3a; ¹) 7 x2 + 10 x; º) 9y3. 2.185. −3x + 14; 1;
4x2 3x 4; 2. 2.186. ·) 0; ¸) −2n. 2.187. ·) 2pk; ¸) 6 x6 + 12x3.

»Á·¾Ò 305
2.188. 1. 2.189. 0. 2.190. ·) 4b − 6; ¸) ax − z. 2.191. 10 2 . 2.194*. −a − 1.

3
2.213. ·) 5a2 b + 5ab2 ; ¸) 3m2n2 3m 3n; ¹) 6 y4 + 18 y3;
º) 3a3− 9 a2 − 6 a; ») x4 x3 + x2; ¼) 9 a3 b2 + 9a2 b3 9ab4 .
2.214. ·) −11a − 28b; ¸) 14a − 2; ¹) −5x + y; º) 9a − b.
2.215. −4,99. 2.216. ·) 3; ¸) 8; ¹) 4 1 . 2.217. ·) 5x3 2x;
7
¸) 3a3 2a2 1; ¹) 3a2 + 4a3 b 1. 2.218. ·) −11x + 37; ¸) −5t2 − 2.
2.220. 0,5. 2.221*. 0,75. 2.250. ·) a2 b2 + a3 b3 + ab; 4;
¸) 2x4 + 8 x3 3x2 12x; 4; ¹) 8n3 5n2 3n; 3; º) 21x4 + 21y4
58 x2 y2; 4. 2.251. 2. 2.252. ·) y2 − x2; ¸) 3a2 2a + 1;
¹) 14c2 10 d2 39cd; º) a2 b2 + a3 + b3 ab. 2.253. −49.
3 2 3 2
2.254. ·) y + 2y 5 y + 2; ¸) 6 c + 5c 7 c 4. 2.255. ·) 75y3 − 3y;
¸) 7n3 + 19n2 + 6n. 2.256. ·) 30 x2 6 y2 ; ¸) 3x2 3x 6;
¹) c2 + 8; º) 6a − 9. 2.257. ·) 0,25; ¸) −29. 2.259. −8,5. 2.260. 2,5.
2.261. 4y. 2.263*. 1. 2.302. ·) a2 0, 4a + 0, 04; ¸) 0, 09x2 + 0, 6 x + 1;
¹) 1 b2 2b + 25; º) 0, 01n2 + 0, 8mn + 16m2 . 2.303. ·) n6 + 2mn3 +
25
+ m2; ¸) a8 2a4 b3 + b6 ; ¹) 1 + 20 x2 + 100 x4 ; º) 1 b4 b2 c3 + 4 c6 .
16
2.304. ·) b2 4b + 4; ¸) 9a2 + 6 a + 1; ¹) 25x2 + 40 xy + 16 y2 ;
º) y6 16 y3 z + 64z2 . 2.306. ·) 20 − 20a; ¸) 2a2 − 9. 2.307. −35.
2.308. 2. 2.311. 10 000. 2.312. ·) 4; ¸) ± 10y; ¹) 36c2. 2.313. 144.
2.315*. (a + 1)2 + 2. 2.316*. ÒÂÊÎÒÍ¼ Á¹·»Ç·É »¹ÊÌÎÂ¼Ä·.
2.349. ·) b 2 – c 2 ; ¸) x 2 – 49; ¹) n 2 – m 2 ; º) 25 – y 2 ; ») 16x 2 – 1;
¼) b2 – 4a2; ½) 9 – 25c2; ¾) 4m2 – 49n2. 2.351. ·) x4 1; ¸) 25 a8 ;
¹) 36m4 − 25n10; º) b12c2 − 9. 2.353. ·) 64n2 1 m2 ; ¸) 0,04a2 –
16
1 4 2
; ¹) 0,16 x 9b ; º) 4 m 0, 01 p n . 2.354. ·) m2 n4 ;
8 2 2
9 25
¸) 9 25a8 . 2.355. ·) 4 x2 + 100; ¸) −b2; ¹) n4. 2.356. 2,5.
2.357. ·) 6x + 13; ¸) 8mn 32n2 . 2.358. 33. 2.360. ·) (x + y)
(x − y); ¸) (a + 3)(a − 3); ¹) (m + 1)(m − 1); º) (1 + b3)(1 − b3);
») (7a + 4)(7a − 4); ¼) (8x4 + 5z2)(8x4 − 5z2). 2.361. ·) 1 n + 2 m

5 3
1 n 2 m ; ¸) (0,3a + 0, 8 c2 )(0,3a 0, 8 c2 ); ¹) (0,2b2 c + 1)

5 3

306 »Á·¾Ò
(0,2b2 c 1); º) 31 x y
+ 1 z 1 x3 y2 1 z . 2.363. ·) −y(2x −
3
5 3
2
5
− y); ¸) a ( a + 2b); ¹) (m 3n )(m + 5n ); º) (5c k )( k c ).
2.364. b4 − 625. 2.365*. 3x4 x3 + 12x2 10x + 18. 2.416. ·) 9¶(b − c);
¸) 7 x (1 + 3 y); ¹) 3b (b 6 c ); º ) m (5m + 1); ») 2xy (2x 3);
¼) pq ( pq + 1). 2.417. ·) 7(6Ç − d + 3); ¸) b(a2 − ab − 1);
¹) m2(m2 − 3m + 4); º) −x2(x3 − 2x + 1); ») 3a3b(1 − 2b + 3a);
¼) −bc2(c2 + 2bc − 3b2). 2.418. 0,49. 2.419. ·) (m − n)(k + t);
¸) (¶ − Ç)(4b − 5); ¹) (2b − l)(5a − 3c); º) (x + y)(1 + a);
») (a − b)(1 − 7c); ¼) (x − c)(8z + 1). 2.420. ·) (x − y)(a − 6);
¸) (m + 2n)(7 − a); ¹) (b − c)(k − 5); º) (b − c)(7x + 1);
») (3k − t)(2 + a). 2.421. ·) (d + c)(a + 3b); ¸) (b − c)(k + 5l);
¹) (x − y)(5a − b); º) (x − 2)(m + a); ») (a + 2b)(x − 3y);
¼) (x − y)(2l + n). 2.422. ·) (a − 3b)(a + 1); ¸) (Ç + a)(d − a);
¹) (x − 3y)(y + 1); º) (x − y)(x2 + y2); ») (a − 1)(a2 + 1);
¼) (5a − 2Ç)(a + b). 2.423. ·) (a − 5b)(a2 + b2); ¸) (3z2 + 2y2)(16x − 5y).
2.424. 0. 2.425. 1. 2.426. (a − b)(x2 + y − y2). 2.427. ·) (4a + 5)(4a − 5);
¸) 2 m + n 2 m n ; ¹) (0,1a3 + b4 )(0,1a3 b4 ); º ) (1 + 7 x2 y)

3 3
(1 7 x2 y). 2.429. ·) (x + 5y)2; ¸) (6a − 1)2; ¹) (m2 + 3)2; º) (7b2 − 2c3)2.
2.430. 0,18. 2.431. ·) (a + 7)(a − 7); ¸) (n + 5m)(n − 5m); ¹) −(b − 4)2;
º) −(b2 + 9)2. 2.432. ·) (a + 6)(a + 8); ¸) (2 − b)(b + 8); ¹) (m − n − k)(m − n + k);
º) (−5 − 2y)(4y − 5); ») (a + 5)(9a − 5); ¼) 3(6x + 1). 2.433. −54.
2.434. ·) (−7n − 8)(7n + 20); ¸) 4(4 − x)(2x + 1); ¹) 3(9a2 + 2b)(a2 + 2b).
2.435. ·) (1 − 7b)2; ¸) (m2 + n)2. 2.436. ·) 5(a + 1)(a − 1);
¸) x(x + 1)(x − 1); ¹) 5y2(y + 2)(y − 2). 2.437. −9700.
2.438. ·) (a − b − c)(a − b + c); ¸) (3 − x − 3y)(3 + x + 3y); ¹) (b −
− 2c − 1)(b − 2c + 1); º) (k − l + 5n)(k + l − 5n). 2.439. ·) (m +
+ n)(m − n − 1); ¸) (x − y)(2x + 2y − 1). 2.440*. ·) (2a − 3b)(x + 3)2;
¸) ab(a + b)(a − b); ¹) (4 − b + y)(4 + b − y). 2.441*. 18.
2.446. 49,6 Áº. 2.447. ¬ÅÆÍÓ. 2.448. S = ab nc2 ; 1115,5 Ã2;
¸Ê»¾¼ »·ÈÉ·ÉÁÅ¹·. 2.449. ¦·ÁÊÆÁ· Á¹·»Ç·ÉÄ·º· ÜÎ·ÈÉÁ·.

»Á·¾Ò 307
³ ÃÄ´¶ÓÄ´Ò Å¶´¹ ¶¹¸Ï

1. ¸). 2. ¹). 3. º). 4. 1. 5. ·) m(3 − 7n); ¸) 4Ë3(2 − 3Ë3); ¹) (Ç + 1)
(3Ç − ¶); º) (3c + 7)(3c – 7); ») (É + 8)2; ¼) (5¶2 − 3)2. 6. 900¶6b.
7. −6a2 − a + 13; 2. 8. ·) (a + b)(a − b − 4); ¸) (x + y)(2 − x − y).
9. 25x4 + 600x3 + 3600x2; 4. 10. 48.
¤´»¸»¹¿ 3
Á¹½ÁÏÓ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ. Á¹½ÁÏÓ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ.
Á¹½Á´Ó ÈÇÁ¾ÊÏÓ
3.38. ·) −3; ¸) 1 ; ¹) 3,4; º) – 1 ; ») 0; ¼) −20; ½) 1,4; ¾) −18;

3 21
) –1 . 3.41. ·) −10; ¸) 6,5; ¹) 1 5 ; º) 5,2. 3.42. ·) 1; ¸) −2;
1
3 7
¹) 0,8; º) −10. 3.43. −0,15. 3.44. ·) −13; ¸) 1 5 . 3.45. ·) 2; ¸) 12.
7
3.46. ·) 0; ¸) 3; ¹) −6; º) 1 4 ; ») 15; ¼) 2 2 . 3.47. ·) ¢Õ-
7 3
¸Ò ÂÁ; ¸) ÄÖÃ· Á·Ç·ÄÜ. 3.48. 3. 3.49. ·) −7; ¸) −23;
¹) 0,24; º) −2,6. 3.50. 13. 3.51. ·) 1 1 ; ¸) ÂÕ¸Ò ÂÁ;
3
2 5
¹) 2 ; º) −0,2. 3.52. 0,5. 3.53. ·) 1 ; ¸) 2; ¹) −1,5; º) ÄÖÃ· Á·Ç·ÄÜ.
7 19
31
3.54. ·) −1; ¸) 2; ¹) −0,6; º) 1 . 3.55*. ¶ = 1. 3.56*. ¶ = 2. 3.112. 110 É;
34
220 É. 3.113. 50; 25 ÈÏÒÉÁ·Ü. 3.114. 40 Á. 3.115. 80 ÁÃ .
º
3.116. 162,5 ÁÃ. 3.117. 10 ÁÃ . 3.118. 18 ÁÃ ; 36 ÁÃ. 3.119. 3 ÁÃ .
º º º
3.120. 13 ÁÃ . 3.121. 4620 ÁÃ. 3.122. 1000 Á¹¼É·Á. 3.123. 140 ¸Ê-
º
ÁÂ¼É·Ü. 3.124. 7 Áº. 3.125. 320. 3.126. 6 ÈÃ, 12 ÈÃ, 15 ÈÃ.
3.127. 21 ÈÃ2. 3.128. 25 24. 3.129. 6; 7; 8. 3.188. ·) ¤¼; ¸) ÆÇ·¹ÂÓÄ·;

¹) ÆÇ·¹ÂÓÄ·. 3.189. ¤¼ Æ¼Ç·¹ÒÏ·¼ 37 ÈÃ. 3.190. ·) 21 + 3b + 30;
¸) 9 + b + 2 + 12; ¹) −20 + −2b + −14; º) 6 + b − 1 + 9.
1
3.191. ·) –1 + a - 2,5; ¸) −1 + a + 1 - 6; ¹) −5 - −a + 2;
2
º) −5 + a − 3 - 2. 3.192. 1,2 - P - 1,6. 3.193. ·) 10 + n + m + 18;
¸) −1 + n − m + 7; ¹) 21 + nm + 80; º) 7 + n + 3 1.
8 m 3

308 »Á·¾Ò
3.194. –62 1 + a – 7b + –12 2 . 3.195*. ¦·»¹Å¼ÄÒ Á¹·»Ç·É

6 6 3
ÈÖÇÔ»ÄÖº· ÂÁÊ Ã¼ÄÏÒ ¾· ÈÊÃÊ Á¹·»Ç·É·Ü »¹ÊÌ ÄÏÒÌ Â-
Á·Ü. 3.245. ·) x , – 2 ; ¸) x * −1; ¹) x * −5,5; º) x , −7.
3
3.246. m * −1,5. 3.247. ·) x * 5; ¸) x + −2,5; ¹) x * 3; º) x + −2;
») x * 10; ¼) x - −0,4. 3.248. ·) §·ÏÔÄÄÖÜ ÄÖÃ·; ¸) ÂÕ-
¸Ò ÂÁ. 3.249. ·) x - 3,2; ¸) x * −1,4; ¹) x + 1 2 .
3
3.250. ·) x , 2,5; ¸) x * 17; ¹) x - 1 ; º) x + 22 1 . 2
7 3
3.251. a - 2 1 . 3.252. y , –1 3 . 3.253. ·) x - −1,5; ¸) x , 5,25;
21 7
¹) ÄÖÃ· Ç·ÏÔÄÄÖÜ; º) x * 6,5; ») x , 1 ; ¼) x * 3. 3.254. ·) x * 3;
12
1
¸) x , –5 ; ¹) x , 5,2; º) x , – 1 . 3.255. 0. 3.256. 1.
3 6
3.257. ÅÂÓÏ ¾· 9 ÈÃ. 3.258*. ¶ + 7. 3.291. 31,4 ÈÃ, 200 Ã.
3.294. −7, 3, 5, 23. 3.295. 4, 3,25, 103. 3.297. 2, 0, 0, −2.
3.298. ·) −4; −1; 4; ¸) −5 - Ë + −4; −1 + Ë + 4; ¹) −4 + Ë + −1;
4 + Ë - 5. 3.299. ·) 2 ; ¸) 2,25. 3.360. ·) −14; ¸) –11 2 ;
3 3
¹) −12. 3.361. ·) −2; ¸) −1,5; ¹) −3. 3.362. ·) 27; ¸) 1.
3.364. ·) – 1 ; ¸) 0; ¹) 9. 3.365. −4. 3.366. (0; −10); (2; 0). 3.367. ·) 4,5;
3
¸) x + 4,5; ¹) x * 4,5. 3.368. A, B. 3.372. 2). 3.373. ¸); ¹).
3.374. −2. 3.375. 68. 3.376. y = −7. 3.378. É = −3Ë + 3.
3.379. k = 3; b = 5. 3.381. (8; 3). 3.382. 2 . 3.384*. b = 19.
11
3.393. 80 ÁÃ . 3.394. ¤¼ Ã¼ÄÏ ¾· 6 ÁÃ . 3.395. 300 Ç.
º º
3.396. ·) Ã·; ¸) ≈ 98 °F; ¹) 32 °F.
³ ÃÄ´¶ÓÄ´Ò Å¶´¹ ¶¹¸Ï

1. ·). 2. ·) 1); ¸) 4); ¹) 3); º) 2). 3. ·) ¦Ç·Ü»·; ¸) Ä¼ ¹) Ä¼; º) ÆÇ·Ü»·;
») ÆÇ·Ü»·; ¼) ÆÇ·Ü»·. 5. ·) x - −7; ¸) x * 1,75. 6. 70 Á·ÇÍÄ. 7. ·) −14;
¸) 1 10 ; ¹) −1; º) 5 . 8. ·) §·ÏÔÄÄÖÜ ÄÖÃ·; ¸) ÂÕ¸Ò ÂÁ.
17 11
9. n = 10. 10. ¦ÇÒ p + 1.

»Á·¾Ò 309
¤´»¸»¹¿ 4
¥ÅÆÑÀÏ ¸¶ÇÉ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ
4.23. ·) Ë = −4É + 7; ¸) y = – x + 1 3 . 4.24. ·) Ë = −7É + 1;
4 4
¸) x = 4 y + 1 2 ; ¹) Ë = 6É − 5; º) Ë = 16É − 14; ») x = 7 y + 6;
3 4
10 y 2
¼) x = + . 4.25. 5; 3 ·¸Å 1. 4.26. 5 9; 10 5; 15 1.
13 3
4.27*. (−9; 9). 4.52. É = 2. 4.53. ¶ = 3. 4.81*. ¶ = 1,5. 4.115. ·) (−1; −1);
¸) (2; 3); ¹) (14; 7); º) (−3; −15). 4.116. ·) (4; 3); ¸) (−42; −16); ¹) (1; 4);
º) (31; 7). 4.117. ·) (1,5; 0,5); ¸) (24; 0); ¹) (−1; −1); º) (10; 14).
4.118. ·) (8; 3); ¸) (12; −21). 4.119. ·) (−2; 6,5); ¸) (7; 5).
4.120. ·) (4; 6); ¸) (2; −2). 4.121. ·) (1; 1); ¸) (7; 5). 4.122. (3; −4).
4.123. ·) (3; −9); ¸) (−17; 5). 4.124. y = −2x + 3. 4.125. ·) (−2; 5);
¸) (5; 8); ¹) (5; 3); º) (14; 13). 4.126. (5; 5). 4.127. ¤¼. 4.128. (0; 0).
4.129. y = 2x − 1. 4.167. 4 Ç. 4.168. 40 Ç. 4.169. 3 ÁÃ . 4.170. 300 É.
º
4.171. ¤¼Ã·ºÎÒÃ·. 4.172. 7 15. 4.173. 160 50. 4.174. 3 Â 6 Â.
4.175. 34. 4.176. 40 45. 4.177. 30. 4.183. ¬ÅÆÍÓ. 4.184. 40 Ç.
4.185. 14 º. 4.186. 30 º 28 º.
³ ÃÄ´¶ÓÄ´Ò Å¶´¹ ¶¹¸Ï

1. ¸) −5x + 2y = 13; ¶ = −5; b = 2; c = 13. 2. ¤¼, ¹). 3. (3; 1).
4. −20. 5. ¸). 6. ¸). 7. (3; 2). 8. 33 Î·Â·¹¼Á. 9. 4. 10. b = −2.

¤©¢®¯
» ·ÜÉ·Ç·Ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
¤´ » ¸ » ¹ ¿ 1
¥ÆÇÃ¹ÁÐ » Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À
§ 1. ¨ÉÊÆ¼ÄÓ ¾ Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã Ö¼ ÜÂ·ÈÍ-
¹·ÈÍ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
§ 2. ¨ÉÊÆ¼ÄÓ ¾ ÍÔÂÒÃ Æ·Á·¾ÎÒÁ·Ã Ö¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ . . . 22
§ 3. ¨É·Ä»·ÇÉÄÒ ¹ÒºÂÖ» ÂÁÊ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
¦Ç·ÁÉÒÎÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
ÒÄÁÅ¹·Ö È·Ã··ÍÔÄÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
·ÀÃ·ÂÓÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
¤´ » ¸ » ¹ ¿ 2
ÏÄ´»Ï É Ã¹Ä´ÙÆ¶´ÄÑÁÁ
§ 4. ¢Á·¹ÒÖ ¹ÒÇ·¾Ò ¹ÒÇ·¾Ò È· ¾Ã¼ÄÄÒÃ . . . . . . . . . 44
§ 5. ©Å¼ÈÄ·ÈÍÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
§ 6. »Ä·ÎÂ¼Ä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
§ 7. ¾¼ÖÄÄ ¾ ·»Ä·ÎÂ¼Ä·Ã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
§ 8. £Ä·º·ÎÂ¼Ä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
§ 9. ¨ÁÂ·»·ÄÄ¼ ·»ÄÃ·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü . . . . . . . . . . . 84
§ 10. £ÄÅ½·ÄÄ¼ »¾ÖÂ¼ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ·»Ä·ÎÂ¼Ä . . . 91
§ 11. £ÄÅ½·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä·Ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
§ 12. «ÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ: Á¹·»Ç·É ÈÊÃÒ
Á¹·»Ç·É ÇÅ¾Ä·ÈÍ »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü . . . . . . . . . . . . . . . . 105
§ 13. «ÅÇÃÊÂÒ ÈÁ·ÇÅÎ·Ä·º· ÃÄÅ½·ÄÄÖ: ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÊÃÒ
ÇÅ¾Ä·ÈÍ »¹ÊÌ ¹ÒÇ·¾·Ü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
§ 14. §·ÈÁÂ·»·ÄÄ¼ ÃÄ·º·ÎÂ¼Ä· Ä· ÃÄÅ½ÄÁ . . . . . . . . . . 125
¦Ç·ÁÉÒÎÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
ÒÄÁÅ¹·Ö È·Ã··ÍÔÄÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
·ÀÃ·ÂÓÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
¤´ » ¸ » ¹ ¿ 3
Á¹½ÁÏÓ ÙÄ´ÙÁ¹ÁÁ. Á¹½ÁÏÓ ÁÓÄÂÙÁ´ÅÊ.
Á¹½Á´Ó ÈÇÁ¾ÊÏÓ
§ 15. ¢Ä¼ÀÄÒÖ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ ¾ ·»ÄÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À . . . . . . . . . . 146
§ 16. §·ÏÔÄÄ¼ ÉÔÁÈÉ·¹ÒÌ ¾·»·Î ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÂÄ¼ÀÄÒÌ
ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
§ 17. ¢Á·¹ÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
§ 18. ¢Ä¼ÀÄÒÖ ÄÖÇÅÜÄ·ÈÍ ¾ ·»ÄÅÀ ¾Ã¼ÄÄ·À . . . . . . . . . 191

§ 19. «ÊÄÁÍÒÖ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
§ 20. ¢Ä¼ÀÄ·Ö ËÊÄÁÍÒÖ Ö¼ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ . . . . . . . . . . . . 226
¦Ç·ÁÉÒÎÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
ÒÄÁÅ¹·Ö È·Ã··ÍÔÄÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
·ÀÃ·ÂÓÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
¤´ » ¸ » ¹ ¿ 4
¥ÅÆÑÀÏ ¸¶ÇÉ ¿Á¹½ÁÏÉ ÇÄ´ÙÁ¹ÁÁÓÙ » ¸»¶ÒÀ´ »À¹ÁÁÏÀ
§ 21. ¢Ä¼ÀÄ·¼ ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄ¼ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ . . . . . . . . 254
§ 22. Ç·ËÁ ÂÄ¼ÀÄ·º· ÜÇ·ÜÄ¼ÄÄÖ ax + by = c ¾ »¾¹ÕÃ·
¾Ã¼ÄÄÒÃ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
§ 23. ¨ÈÉÔÃ· ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ ¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ 268
§ 24. ¨ÆÅÈ·¸Ò Ç·ÏÔÄÄÖ ÈÈÉÔÃÒ ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ
¾ »¾¹ÕÃ· ¾Ã¼ÄÄÒÃ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
§ 25. §·ÏÔÄÄ¼ ÉÔÁÈÉ·¹ÒÌ ¾·»·Î ÆÇÒ »·Æ·ÃÅ¾¼ ÈÈÉÔÃÒ
ÂÄ¼ÀÄÒÌ ÊÇ·ÜÄ¼ÄÄÖÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
¦Ç·ÁÉÒÎÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
ÒÄÁÅ¹·Ö È·Ã··ÍÔÄÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
·ÀÃ·ÂÓÄ·Ö Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
»Á·¾Ò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

(¤·¾¹· ÜÈÉ·ÄÅ¹Ò ·»ÊÁ·ÍÒ)
»¾Ä·Á·
¨É·Ä
¹ÊÎÄÕ ¾·
¹ÊÎÔ¸Ä·º·
¤·¹ÊÎ·ÂÓÄÒ ÃÖ ÆÇÅ¾¹ÏÎ· Á·ÇÒÈÉ·ÄÄ¼
»·Æ·ÃÅ½ÄÁ·
ºÅ» Ä·¹ÊÎÔÄÍ· ¹ÊÎÔ¸ÄÒÃ
ÆÇÒ
»·Æ·ÃÅ½Ä-
·ÉÇÒÃ·ÄÄ
Á·Ã
20 /
20 /
20 /
20 /
20 /
ÊÎÔ¸Ä·¼ ¹Ò»·ÄÄ¼
ÄÑÈ’¹¶´ ÇÒÄ· Â¼¸·ÜÄ·
£ÄÇÆ¾´ ÅÂÓº· £Á·Â·¼ÜÄ·
ÊÎÔ¸ÄÒ »·Æ·ÃÅ½ÄÁ »ÂÖ 7 ÁÂ·È·

ÜÈÉ·ÄÅÜ ·ºÊÂÓÄ·À ÈÖÇÔ»ÄÖÀ ·»ÊÁ·ÍÒ
¾ ¸¼Â·ÇÊÈÁ·À ÃÅ¹·À Ä·¹ÊÎ·ÄÄÖ
2-¼ ¹Ò»·ÄÄ¼, ¹ÒÆÇ·ÜÂ¼Ä·¼ »·ÆÅÜÄ¼Ä·¼
·º. ÇÔ»·ÁÍÒ . . ¶·¶»¸¶. §Ô»·ÁÉ·Ç £. ¢. Á¹¶Ã¶¸¶. £·ÈÉ·ÍÁ ÇÔ»·ÁÉ·Ç
. . ¥Æ¶¸¶ÁÄ¸Í. ÅÁÂ·»Á· £. ©. É½ÒÂÕÃÀÄ¸¶¿. ©ÔÌÄÎÄ·¼ ÇÔ»·º·¹·ÄÄ¼
Á·ÃÆ’ÕÉ·ÇÄ·Ö ¹ÇÈÉÁ· . ´. ¹¶ÊÄÃ¶¸¶¿. ¡·ÇÔÁÉ·ÇÒ . §. ¶½ÌÀ¶Õ,
. ¥. ¨ËÆ, . . Á»ÎÀ¶.
¦·»ÆÈ·Ä· »· »ÇÊÁÊ 25.04.2022. «·ÇÃ·É 60 901/16. ¦·Æ¼Ç· ·ËÈ¼ÉÄ·Ö. ÇÊÁ
·ËÈ¼ÉÄÒ. ªÃ. »ÇÊÁ. ·ÇÁ. 19,5 + 0,25 ËÅÇ¾. ªÂ.-¹Ò». ·ÇÁ. 10,67 + 0,33 ËÅÇ¾.
©ÒÇ·½ 13 014 ÔÁ¾. ·Á·¾ .
Ò»·¹¼ÍÁ·¼ ÇÔÈÆÊ¸ÂÁ·ÄÈÁ·¼ ÜÄÉ·ÇÄ·¼ ÆÇ·»ÆÇÒ¼ÃÈÉ¹·
«¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·» £ÄÈÉÔÇÈÉ¹· ÄË·ÇÃ·ÍÒ §ÔÈÆÊ¸ÂÁ ¼Â·ÇÊÈÓ.
¦·È¹¼»Î·ÄÄ¼ ·¸ »¾ÖÇ½·ÜÄ·À ÇÔºÈÉÇ·ÍÒ ¹Ò»·ÜÍ·, ¹ÒÉ¹ÅÇÍÒ,
Ç·ÈÆ·ÜÈÕ»½¹·ÂÓÄÁ· »ÇÊÁ·¹·ÄÒÌ ¹Ò»·ÄÄÖÜ 1/2 ·» 08.07.2013.
¦Ç. ¦¼Ç·ÃÅ½Í·Ü, 11, 220004, £ÄÈÁ, §ÔÈÆÊ¸ÂÁ· ¼Â·ÇÊÈÓ.
»ÁÇÒÉ·¼ ·ÁÍÒÖÄ¼ÇÄ·¼ É·¹·ÇÒÈÉ¹· «¦·ÂºÇ·ËÁ·Ã¸Ä·É ÃÖ ¶. ¡ÅÂ·È·».
¦·È¹¼»Î·ÄÄ¼ ·¸ »¾ÖÇ½·ÜÄ·À ÇÔºÈÉÇ·ÍÒ ¹Ò»·ÜÍ·, ¹ÒÉ¹ÅÇÍÒ,
Ç·ÈÆ·ÜÈÕ»½¹·ÂÓÄÁ· »ÇÊÁ·¹·ÄÒÌ ¹Ò»·ÄÄÖÜ 2/3 ·» 10.09.2018.
ÊÂ. ¡·Ç½·Ä¼ÜÈÁ·º·, 20, 220024, £ÄÈÁ, §ÔÈÆÊ¸ÂÁ· ¼Â·ÇÊÈÓ.

Algebra 7kl Arefieva Bel 2022

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Algebra 7kl Arefieva Bel 2022

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

. . ÇÔË’¼¹· . £.

ÊÎÔ¸ÄÒ »·Æ·ÃÅ½ÄÁ »ÂÖ 7 ÁÂ·È·

2-¼ ¹Ò»·ÄÄ¼, ¹ÒÆÇ·ÜÂ¼Ä·¼  »·ÆÅÜÄ¼Ä·¼

£ÄÈÁ «¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·» 2022

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

¦¼Ç·ÁÂ·» ¾ ÇÊÈÁ·À ÃÅ¹Ò £. ¢. Á¹¶Ã¶¸¶¿

ISBN 978-985-03-3771-9 © ÇÔË’¼¹· . ., ¦ÇÊÉÁ· . £., 2017

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

¦· ºÔÉ·À ÁÄ¾¼ ¹Ò Æ·ÎÄÖÍ¼ ¹Ò¹ÊÎ·ÍÓ Ç·¾»¾¼Â Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ,

— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ Ç·¸ÅÉÒ Ü ÁÂ·È¼;

— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ »·Ã·ÏÄÖÀ Ç·¸ÅÉÒ;

— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ Æ·ÜÉ·ÇÔÄÄÖ;

* — ¾·»·ÄÄ Æ·¹ÒÏ·Ä·À ÈÁÂ·»·Ä·ÈÍ.

¡Å½ÄÒ Ç·¾»¾¼Â ¹ÊÎÔ¸Ä·º· »·Æ·ÃÅ½ÄÁ· ¾·Á·ÄÎ¹·¼ÍÍ· Ç·¾-

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

§ 1. ¥ÆÇÃ¹ÁÐ » Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À

»Á´ËÑÁÁ¹ ¥ÆÇÃ¹ÁÁÒ ¿¾Ç a » Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

ÉÇÒÃ·Â Ã¹ÄÌÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ÃÄÏ ÀÁÂº´ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸-

¦Ç·¹ÂÓÄ·¼  ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:

ÅÆÇÃ¹ÁÐ ¿¾Ç ÀÂºÁ´ »´ÃÅ´ÊÐ

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

¡ÄÂÈÙ ÎÏÐÌÂÊÂÆ Ä ½ÁÊËÈÙÇ½¿ØÉ ½ÎÊË¿½É

ÉÇÒÃ·Â ¸ÄÇ·ÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

¦· ·¾Ä·ÎÔÄÄ ÈÉÊÆ¼Ä ·ÉÇÒÃ·¼Ã: (32)4 = 32

ÉÇÒÃ·Â ÆÄÑÊÒÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

¤·ÆÇÒÁÂ·», 46 = (42)3. anm = (¶n)m

па азначэнні па ўласцівасці па азначэнні

ÉÇÒÃ·Â Ë´Ê¶ÄÆÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

¦Ç·¹ÂÓÄ·¼  ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:

ÉÇÒÃ·Â ÃÓÆÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

¦Ç·¹ÂÓÄ·¼  ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:

ÃÄÏ ÀÁÂº´ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ Ã´¾´»-

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

»Á´ËÑÁÁ¹ ÅÆÇÃ¹Á ¿¾Ç

1. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- a) 3

2. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊ- ·) 0,34 = 0,3

¸´µÏÆ´¾ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À

3. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 52

4. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·- ·) 47 = 42 + 5 = 42

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

»¹¿Ð ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À

5. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 520  514 = 520 − 14 = 56;

6. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·) 47 = 410 − 3 = 410  43;

7. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) (52)3 = 52

8. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 93 = (32)3;

»¾¼Â ÈÉÊÆ¼Ä¼À ÈÉÊÆ¼ÄÓ: ·)  5

10. ·ÆÏÒÍ¼ »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼- ·) 104  54 = (10  5)4 = 24 = 16;

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

11. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·) (3

12. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊ- ·) 0,58

ªÈÉ·Ä·¹Í¼ ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ¹ÒÇ·¾·Ã:

1.4. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾, Ä·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê  Æ·Á·¾-

1.7. ¶ÁÖ ÃÄÅ½ÄÁ ¸Ê»ÊÍÓ Ê ¾»·¸ÒÉÁÊ, Á·Â

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

1.15. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

1.25. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·È-

1.32. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾  ¾·ÆÏÒÍ¼ ÖºÅ Ü ¹ÒºÂÖ-

ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ

1.34. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:

. . ÇÔË’¼¹· . £.

ÊÎÔ¸ÄÒ »·Æ·ÃÅ½ÄÁ »ÂÖ 7 ÁÂ·È·

2-¼ ¹Ò»·ÄÄ¼, ¹ÒÆÇ·ÜÂ¼Ä·¼ »·ÆÅÜÄ¼Ä·¼

£ÄÈÁ «¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·» 2022

¦¼Ç·ÁÂ·» ¾ ÇÊÈÁ·À ÃÅ¹Ò £. ¢. Á¹¶Ã¶¸¶¿

ISBN 978-985-03-3771-9 © ÇÔË’¼¹· . ., ¦ÇÊÉÁ· . £., 2017

¦· ºÔÉ·À ÁÄ¾¼ ¹Ò Æ·ÎÄÖÍ¼ ¹Ò¹ÊÎ·ÍÓ Ç·¾»¾¼Â Ã·ÉÔÃ·ÉÒÁ,

— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ Ç·¸ÅÉÒ Ü ÁÂ·È¼;

— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ »·Ã·ÏÄÖÀ Ç·¸ÅÉÒ;

— ¾·»·ÄÄ »ÂÖ Æ·ÜÉ·ÇÔÄÄÖ;

* — ¾·»·ÄÄ Æ·¹ÒÏ·Ä·À ÈÁÂ·»·Ä·ÈÍ.

¡Å½ÄÒ Ç·¾»¾¼Â ¹ÊÎÔ¸Ä·º· »·Æ·ÃÅ½ÄÁ· ¾·Á·ÄÎ¹·¼ÍÍ· Ç·¾-

»Á´ËÑÁÁ¹ ¥ÆÇÃ¹ÁÁÒ ¿¾Ç a » Á´ÆÇÄ´¿ÐÁÏÀ

ÉÇÒÃ·Â Ã¹ÄÌÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ÃÄÏ ÀÁÂº´ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸-

¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:

ÅÆÇÃ¹ÁÐ ¿¾Ç ÀÂºÁ´ »´ÃÅ´ÊÐ

¡ÄÂÈÙ ÎÏÐÌÂÊÂÆ Ä ½ÁÊËÈÙÇ½¿ØÉ ½ÎÊË¿½É

ÉÇÒÃ·Â ¸ÄÇ·ÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

¦· ·¾Ä·ÎÔÄÄ ÈÉÊÆ¼Ä ·ÉÇÒÃ·¼Ã: (32)4 = 32

ÉÇÒÃ·Â ÆÄÑÊÒÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

ÉÇÒÃ·Â Ë´Ê¶ÄÆÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:

ÉÇÒÃ·Â ÃÓÆÇÒ Ù¿´ÅÊ¶´ÅÊÐ ÅÆÇÃ¹Á:

¦Ç·¹ÂÓÄ·¼ ·»¹·ÇÅÉÄ·¼ ÈÍ¹¼Ç»½·ÄÄ¼:

ÃÄÏ ÀÁÂº´ÁÁ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ Ã´¾´»-

»Á´ËÑÁÁ¹ ÅÆÇÃ¹Á ¿¾Ç

1. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- a) 3

2. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊ- ·) 0,34 = 0,3

¸´µÏÆ´¾ ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À

3. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 52

4. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·- ·) 47 = 42 + 5 = 42

»¹¿Ð ÅÆÇÃ¹Á¹½ » ´¸ÁÂ¿Ð¾´¶ÏÀ ´ÅÁÂ¶´À

5. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 520 514 = 520 − 14 = 56;

6. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·) 47 = 410 − 3 = 410 43;

7. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) (52)3 = 52

8. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊ- ·) 93 = (32)3;

»¾¼Â ÈÉÊÆ¼Ä¼À ÈÉÊÆ¼ÄÓ: ·) 5

10. ·ÆÏÒÍ¼ »¾¼ÂÓ ÈÉÊÆ¼- ·) 104 54 = (10 5)4 = 24 = 16;

11. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ·) (3

12. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á ÈÉÊ- ·) 0,58

ªÈÉ·Ä·¹Í¼ ·»Æ·¹¼»Ä·ÈÍÓ Æ·Ã½ ¹ÒÇ·¾·Ã:

1.4. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾, Ä·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·Á·¾-

1.7. ¶ÁÖ ÃÄÅ½ÄÁ ¸Ê»ÊÍÓ Ê ¾»·¸ÒÉÁÊ, Á·Â

1.15. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:

1.25. ·ÆÏÒÍ¼ ¾»·¸ÒÉ·Á Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·È-

1.32. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾ ¾·ÆÏÒÍ¼ ÖºÅ Ü ¹ÒºÂÖ-

1.34. ¦·Ç·ÜÄ·ÀÍ¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ ¹ÒÇ·¾·Ü:

1.44. ¶ÁÊÕ ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍÓ ÉÇÔ¸· ¹ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÍÓ »ÂÖ

1.51. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

1.53. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ-

1.60. ÒÁ·ÇÒÈÉ·ÜÏÒ ·¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÈÉÊÆ¼Ä, ¾·ÆÏÒ-

1.62. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

1.69. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ b12 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉ-

1.76. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 3

1.77. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 52

1.86. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê:

1.95. ¶ÁÊÕ Î·ÈÉÁÊ º·»¾ÄÒ ÈÁÂ·»·ÕÍÓ 12 ÃÄ?

»¾Ä ¾ Ä·ÆÇ·ÃÁ·Ü ÈÊÎ·ÈÄ·À Ä·¹ÊÁ ¾¹Ö¾·ÄÒ ¾

ÄÊ½ÔÚÊÊÂ ÎÏÐÌÂÊ ÈÇÐ

»Á´ËÑÁÁ¹ ¢Õ¸Ò ÂÁ ¶, Ä¼ ÇÅÜ- a0 = 1,

§·¾ºÂ¼»¾Ã »¾¼ÂÓ »¾¹ÕÌ ÈÉÊÆ¼Ä¼À ¾ ·»ÄÅÂÓÁ·-

»Á´ËÑÁÁ¹ ¨ÆÇÃ¹ÁÁÒ ¿¾Ç » ÊÑ-

§·¾ºÂ¼»¾Ã »¾¼ÂÓ 1n , »¾¼ a ≠ 0 n — Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒ

´µ ¶Ï¿ËÏÊÐ »Á´ËÑÁÁ¹ ÅÆÇÃ¹Á » ÊÑ¿ÏÀ ´¸-

°È½ÎÓ¿½ÎÓ ÎÏÐÌÂÊ Ä ÓÚÈØÉ Ì½Ç½ÄÔØÇ½É

Ä·ÉÊÇ·ÂÓÄÒÖ ÂÁ, É·»Ò −p

¦· ÜÂ·ÈÍ¹·ÈÍ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ´¿ a ≠ 0,

¥ÆÇÃ¹ÁÐ ¿¾Ç » ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À

Ï¿ËÑÁÁ¹ »Á´ËÑÁÁÓ ÅÆÇÃ¹Á

§¿´ÅÊ¶´ÅÊ ÅÆÇÃ¹Á » ÊÑ¿ÏÀ Ã´¾´»ËÏ¾´À

5. ·ÆÏÒÍ¼ ¹ÒÇ·¾ Ê ¹ÒºÂÖ- ·) 520 5−4

6. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹Ò- 1 4

1.104. ¦Ç·ÎÒÉ·ÀÍ¼ ¹ÒÇ·¾, Ä·¾·¹Í¼ ·ÈÄÅ¹Ê Æ·-

1.106. ·ÆÏÒÍ¼ »ÇÅ¸ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ

1.122. ·ÆÏÒÍ¼ ÈÉÊÆ¼ÄÓ a−12 Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ¾»·¸ÒÉ-

»¾Í¼ ÖºÅ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ÆÇÒ b = 1 .

1.137. ·ÆÏÒÍ¼ »ÇÅ¸ Ê ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ÍÔÂÒÃ

1.139. ·ÆÏÒÍ¼ Ü ¹ÒºÂÖ»¾¼ ÈÉÊÆ¼Ä ¾ ·ÈÄÅ¹·À 4

1.148. Ä·À»¾Í¼ ¾Ä·ÎÔÄÄ¼ ¹ÒÇ·¾Ê: