Miroljub D.Maksimovic.

PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

--- GLAVNA NOGA AVIONA LASTA95 L95-410-000

1 -PRORACUN PRIJEMA ENERGIJE GLAVNE NOGE L95 PREMA FAR23

1.1 OSNOVNI PODACI ZA PRORAČUN:

1.1.1 PARAMETRI IZ TTZ

- Uzgon krila - prema FAR-23 L = 2/3

- Vertikalna brzina sletanja Vv = 2.753 m/s
- Početna energija Eo = 2200 J
- Energija za apsorbovanje Eukup = 2500 J
- Maksimalna sila na točku Ft = 1850 daN

1.1.2 OSNOVNI PODACI STAJNOG TRAPA

- Ugao statičkog dela prema vertikali 3,7,13

- Pocetni pritisak punjenja azotom po = 20.0 bar
- Pocetna zapremina azota Vo = 160 cm3
- Pritisak gasa u gumi 380 x150-6 po = 4.2 bar
- Dijagram rada gume 380x150-6

1.1.3 GEOMETRIJA AMORTIZERA

- Spoljašnji prečnik klipnjače ds = 52 mm

- Površina klipnjače Akl = 21.2 cm2
- Prečnik klipa Dulja = 57 mm
- Površina ulja Aulj = 25.5cm cm2
- Površina prigušnih otvora Aotv = 33 mm2
- Hod amortizera Ha = 82 mm

1
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

1.2 UVODNE NAPOMENE

1.2.1 Ovaj izveštaj obuhvata sledeće proračune

2
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
Za sletanje aviona na tri tačke
- Za masu aviona 1120. kg

1. Proračun prigušnih otvora - definisanje igle

za Vv=2.753 m/s
2. Za definisane prigušne otvore izvršen je proračun sila
na točku za prijem rezervne energije Vv=3.6756 m/s

- Za masu aviona 1400 kg

1. Za definisane prigušne otvore izvršen je proračun sila na točku za

Vv=2.5 m/s
2. Za definisane prigušne otvore izvršen je proračun sila na točku
za Vv=3.36 m/s

1.2.2 OSNOVNI ELEMENTI AMORTIZACIONOG SISTEMA

Osnovni elementi amortizacionog sistema su:

- avionska guma 380 x 150 sa 6PR (V1406)
- amortizer noge L95-410-000

Karakteristike rada ovih elemenata date su u narednim tačkama ovog

izveštaja.
2. GUMA 380 x 150 sa 6 PR ( V1406 )

2.1 STATIČKA REAKCIJA GUME

Reakcija gume u slučaju dinamičkog sabijanja može se definisati
funkcijom
tipa /E.BAZZOCCHI/
R  K  H ma .........................................................
(1)
Za statičko sabijanje gume obrazac za silu na gumi je R  K  H m
Koeficijent a ima neku vrednost izmedju 1.01 do 1.03
Konstant K i m odredjujemo iz dijagrama koji daje proizvodjač za
statičko sabijanje

3
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
Gume ili pak za dinamičko sabijanje gume.

Uzimanjem odgovarajućih vrednosti za R i H dveju dovoljno udaljenih

tačaka i njihovom
smenom u jednačini (1) dobijemo
R 1  K  H 1m
........................................................... (2)
R 2  K  Hm
2

........................................................... (3)

Resavanjem sistema jednacina (2) i (3) po K i m dobijamo

log R 1  log R 2
m .............................................. (4)
log H1  log H 2

log R 1  log R 2
K  log R 1 log H 1 ............................ (5)
log R 1  log R 2

2.2 DINAMIČKA REAKCIJA GUME

Reakcija gume u slučaju dinamičkog sabijanja može se definisati

jednačinom tipa
R  KH ma
.............................................................. (6)

Koeficijenti K i m su odredjeni za slucaj statickog sabijanja gume,

koeficijent m*a, koji vodi racuna o politropskoj promeni možemo
odrediti iz jednačine (6). Za proracun je dovoljno
odrediti proizvod eksponenata m*a odnosno
log R 1  log R 2
ma  .............................................. (7)
log K
Na slici 1 dat je proračunati dijagram rada za dinamičko sabijanje
gume.

Za pritisak p=4.0 bar imamo sledeće vrednosti ugiba i sila:

H1=25.0 mm R1= 500.00 daN

4
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
H2=70.0 mm R2=1875.00 daN i za a=1.03
Rešavanjem jednačina (4) i (5) dobijamo
K=8.02397 daN/mm, m=1.28373, a=1.03 ......... ... (8)
pa je dinamička sila na gumi u funkciji ugiba gume data jednačinom
Fgd  K  H am  8.02397H 1. 28371.03 ............................ (9)
Rezultati proračuna sile na gumi u funkciji ugiba gume dati su u
tabeli T-1

Statička sila na gumi u funkciji ugiba gume data je jednačinom

Fgs  K  H m  8.02397H 1. 28373 .............................. (10)

2.3 RAD GUME

Apsorbovana energija pri statičkom sabijanju gume

H
1
Eg   RdH  KH m1 ...................................... (11)
0
m 1

Apsorbovana energija pri dinamičkom sabijanju gume

H
1
Eg   RdH  KH ma 1 ................................... (12)
0
ma  1

Učinak apsorbovanja pri statičkom sabijanju gume

1
s   0.438 .................................................
m 1
(13)

Učinak apsorbovanja pri dinamičkom sabijanju

1
d   0.431 .................................................
ma  1
(14)
Učinak apsorbovanja pri dinamičkom sabijanju manji je od učinka
apsorbovanja
pri statičkom sabijanju gume.

Apsorbovana energija - rad gume pri dinamičkom sabijanju je

5
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

Egd=n *R*H=0.431*R*H .......................................... (15)

Rad gume u funkciji ugiba gume dat je u tabeli T-1.

Statička sila na gumi je
Fgs  K  H m  8.02397H 1. 28373 ............................. (16)
Dinamička sila na gumi je
Fgd  K  H am  8.02397H 1. 28371.03 ........................ (17)
..

*** DIJGRAM RADA GUME 380 X 150 6PR

PODACI K=8.02397 m=1.28373 a=1.03
===================================================
26.

24.

22.
kN

20.

18.
Sila na Gumi ------->

16.

14.

12.

10.

8.

6.

4.

2.

0.
0. 5.10.15.20.25.30.35.40.45.50.55.60.65.70.75.80.85.90.95.
100.
Hod Gume --------> mm

6
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
Kod proračuna amortizacionog sistema sila na točku je merodavna sila
za proračun prijema energije gume.

slika 1.Proračunati dijagram rada gume 380x150 sa 6PR

3 AMORTIZER - (ULJNO-AZOTNI)

3.1 SILA VAZDUHA

Sila na klipnjači amortizera jednaka je zbiru sile vazduha,sile ulja i

sile trenja izmedju
pokretnih spojeva
Fam = Fv + Fulja + Ftr ...............................................
(18)

3.1.1 Sila na klipnjači amortizera pri statickom sabijanju azota

Vo
Fviz  Po  Akl( ) ................................ (19)
Vo  Akl  Ha
7
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

Upotrebljene oznake u jednačini (19) predstavljaju

Po = 20. bar - početni pritisak gasa-azota

Vo = 160 cm3 - početna zapremina azota
Ak1 = 16.6 cm2 - površina poprecnog preseka klipnjače
Ha cm - hod amortizera

3.1.2 Sila na klipnjači amortizera pri dinamičkom sabijanju azota

Vo
Fv  Po  Akl( )n ................................ (20)
Vo  Akl  Ha

n = 1.3 - koeficijent politrope

MDM:LASTA95 G.Noga l95 14 Sep 999

UgSL= 3.0 Vv=2.753m/s
Po=160.0bar Vo= 20.0cm3
56.

52.

48.
Sila u Amortizeru -----> kN

44.

40.

36.

32.

28.

24.

20.

16.

12.

8.

4.

0.
0. 5.10.15.20.25.30.35.40.45.50.55.60.65.70.75.80.85.90.95.
100.
Hod Amortizera -----> mm

8
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

3.1.3 Sila na točku pri statičkom sabijanju amortizera

Vo 1
Fti  Po  Akl( ) ............................ (19.1)
Vo  Akl  Ha f i

Upotrebljene oznake u jednačini (19.1) predstavljaju

Piz - Pritisak u amortizeru za izotermsku kompresiju

Ppol - Pritisak u amortizeru za politropsku kompresiju
Fviz - Sila na klipnjai amortizera za izotermsku kompresiju
Fv - Sila na klipnjači amortizera za politropsku kompresiju
Fti - Sila na točku za izotermsku kompresiju
Ftp - Sila na točku za politropsku kompresiju
fi - Prenosni odnos
Rezultati proracuna su dati u Tabeli T-2.

3.2 SILA TRENJA

Sila trenja za klateci amortizer je računata prema formuli iz

BAZZOCHI-a
Vo 1
Ftr  0.08p 0  Akl ( )n  . ............ (21)
Vo  Akl  Ha fi

Upotrebljene oznake u jednačini (21) su prikazane na slici br. 2.

9
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

Slika br. 2 - Oznake korišćene u jednačini (21)

Upotrebljene oznake u jednacini (21) predstavljaju
Ft - sila na tocku
Fa - sila amortizera

3.3 SILA ULJA

Hidrauličko kočenje postiže se prolazom ulja kroz prigušne otvore

pogodno dimenzionisane za dobijanje zeljenog otpora.Otpor kretanja
klipa plunžera usled proticanja ulja dat je proizvodom razlike
pritiska sa jedne i sa druge strane prigušnika i efektivne površine
klipa plunžera - Aulja.

Na osnovu TORRICELLI-jeve formule brzina isticanja ulja kroz otvor je

2p
Vulja   ....................................... (22)


Upotrebljene oznake u jednacini (22) predstavljaju

10
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
 =0.8 - koeficijent isticanja

 = --- - gustina ulja
g

odnosno porast pritiska kod proticanja fluida je

V 2 ulja
p  ............................................. (23)
 2 2g

Aulja * Vkl = f * Vulja ............................. (24)

Ako u jednačini (23) zamenimo Vulja iz jednačine (24) dobićemo

1 A
2
ulja  V 2 kl
p  2   ................................. (25)
 2g f2

Upotrebljene oznake u jednačini (25) predstavljaju

f - površina prigušnih otvora
Aulja - površina klipa plunžera
Vkl - brzina klipnjače amortizera

3.3.1 Sila ulja koja deluje na plunžer

- Fulja = Aulja* p

1  A
3
ulja  V 2 kl
Fulja    .......................... (26)
2 2g f2

3.4 UKUPNA REAKCIJA AMORTIZERA

3.4.1 Ukupna sila amortizera za dinamicčko sabijanje amortizera

Analiticki izraz za ukupnu silu amortizera - Fa dobijamo

11
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
sabiranjem jedna;ina (20), (21) i (26)

Vo 1  A 3 ulja  V 2 kl Vo 1
Fa  p o Akl  ( )  2
n
 0.08p 0  Akl ( )n 
Vo  Akl  Ha  2g f 2
Vo  Akl  Ha fi

3.4.2 Ukupna sila amortizera za statičko sabijanje amortizera

Vo
Fai  1.08  p o  Akl  ( )
Vo  Akl  Ha

3.4.3 Ukupna sila na točku za statičko sabijanje amortizera

Fai
Ftiu = ---------
fi
Vrednost Ftiu data je u Tabeli T-2 u funkciji hoda amortizera.

4 PRORAČUN AMORTIZACIONOG SISTEMA GLAVNE NOGE L95-410-000

Proračun je radjen prema knjizi

S.N.KAN, I.A.SVERDLOV
--RASCET SAMOLETA NA PROCNOST--
(GLAVA XII)

Za energiju Eukup = 2500 J, silu na tocku Ft = 1850 daN i Ha <= 82 mm

nacrtan je dijagram rada sistema a na osnovu njega nacrtan je dijagram
rada amortizera.

Dijagram rada sistema dat je na slici br. 3.

Dijagram rada amortizera dat je na slici br. 4.

Rezultati proracuna dati su u tabeli T-3.

12
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
4.1 TOK PRORAČUNA

U narednom objašnjenju zaglavlja tabele T-3 dat je tok proračuna.

Za redni broj koraka j u proračunu, imamo sledeće vrednosti veličina
po rednim brojevima u tabeli T-3.
1. Fa(j) daN - sila na klipnjaci amoritzera
Fa(j) = Fv(j) + Fu(j) + Ftr(j)

2. Ha(j) mm - ukupni hod amortizera

3. Fv(j) daN - politropska sila sabijanja vazduha

Vo
Fv ( j)  Po  Akl( )n
Vo  Akl  Ha ( j )
4. Fu(j) daN - sila ulja
Fu(j) = Fa(j) - Fv(j) - Ftr(j)
5. Ft(j) daN - sila na točku
Fa  j 
Ft  j  
fi j 

6. Hg(j) mm - ugib gume za silu na točku Ft(j)

7. Eam(j) daNm - energija koju je primio amortizer

Fa(j-1) + Fa(j)
Eam(j) = --------------------- * dHa(j) + Eam(j-1)
2

dHa(j) mm - priraštaj hoda amortizera

8. Egum(j) daNm - energija koju je primila guma

Egum(j) =  d * Ft(j) * Hg(j)

9. Eukup(j) daNm - ukupna energija koja je primljena do koraka j

Eukup(j) = Eam(j) + Eg(j)

13
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
10. Hct(j) mm - hod centra točka do koraka j

Hct(j) = Ha(j)* fi(j)

11. Hs(j) mm - hod centra sistema do koraka j

Hs t(j) = Ha(j) * fi + Hg(j)

12. Vulj(j) m/s - brzina isticanja ulja kroz prigusni otvor

2gFu( j )
Vulj( j) 
  Aulja

13. Es(j) daNm - energija sistema preostala do koraka j

Es(j) = Eo - Eukup(j) + (1-0.66)* M * g * Hs(j)

Eo = 236 daNm - energija sistema pre pocetka prijema energije

M = 560 kg - ekvivalentna masa prema FAR-23
L = 0.66 - uzgon prema FAR-23

14. Vcs(j) m/s - brzina centra sistema

2Es( j)
Vcs( j) 
M
dHa(j) Priraštaj hoda amortizera
15. --------- = ----------------------------------
dHs(j) Priraštaj hoda sistema

dHs(j) = dHa(j) + dHg(j)

dHg(j) = Hg(j) - Hg(j-1)

16. Vkl(j) m/s - brzina klipnjače amortizera

dHa(j)
Vkl(j) = ------------ * Vcs(j)
dHs(j)

14
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
17. f(j) mm - površina prigušnih otvora

Aulja 3  
f ( j )  Vkl( j )
2g  Fulja   2

18. T(j) s - vreme odvijanja procesa

2 * dHa
T(j) = --------------------- + T(j-1)
Vkl(j) + Vkl(j-1)

IZGLE FILE-A GDE SU PODACI ZA PRORACUN

GNOGA07.POD
MDM:LASTA3 GLAVNA NOGA 23 OCT 2008
*** PODACI O AMORTIZACIONOM SISTEMU *** 5F9.3
VVERT TAVION ALIFT FSILE UGAO A0
XXXXX.XXXOOOOO.000XXXXX.XXXOOOOO.OOOXXXXX.XXX
2.753 560.00 0.666 1.000 07.0
MDM:GUMA 380 X 150 6PR Pg=4.2 bar
HG1 FG1
XXXXX.XXOOOOO.OO** 2F8.2
25.00 400.00 - HG1,FG1
70.00 1675.00 - HG2,FG2
*** KINEMATIKA AMORTIZACIJE *** 3F9.2
XCORD YCORD ZCORD
XXXXXX.XXOOOOOO.00XXXXXX.XX
+ 0.00 0.00 -490.00 - TACKA S.DEO-KLACKALICA
-61.00 17.00 -58.00 - TACKA KACENJA AMORTIZERA
-163.91 .00 -685.34 - CENTAR TOCKA U IZV.POLOZ
*** PODACI O KLACKALICI *** 5F8.2
HCTV DUZVER DUZHOR DUZKARD DUZKLAC
XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00
180.00 45.00 100.00 80.00 255.00
*** PODACI O AMORTIZERU *** 5F8.2
DKVAZ DULJA PRPOC POLIT VPOCET
XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00XXXXX.XXOOOOO.00
46.00 57.00 25.00 1.30 176.00
*** PODACI O PRIGUSNICIMA*** I4,3F8.2
NOTV DMLAZN DIGLE VRKIST
IIIIXXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00XXXXX.00
6 2.65 0.00 0.70
*** PODACI O RADU PROGRAMA *** 8I6
15
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
KORAKIGLA JPROMK IKORK JKRAJ IPOCU IKRAJU IGUME
IIIIII______JJJJJJ______IIIIII______JJJJJJ______
2 0 42 1 52 50 56 80
*** PODACI ZA CRTANJE DIJAGRAMA *** 8I6
KHAM IHAM KFAM IFAM KHCT IHCT KFCT IFCT
IIIIII______JJJJJJ______IIIIII______JJJJJJ------
100 5 40 2 180 10 22 2
STOP
KORAK,IGLA,J1,JPROMEN (I3,3I5)
*** PODACI O IGLI *****
LDUZ
XXX.XOOO.0XXX.XOOO.OXXX.0XXX.XOOO.OXXX.O
6.0 10.0 15.0 20.0 25.0 40.0 60.0 77.0 - duzine
6.6 6.4 6.1 5.7 5.7 6.2 6.8 7.2 - precnici

GNOGA07.REZ
------------------------------------------------------------
URADIO: MAKSIMOVIC NIKOLA
------------------------------------------------------------
PRORACUN PRIJEMA ENERGIJE AMORTIZERA L3 SA KARDANOM :
Ugao St.dela prema Vert Usd= 7.0 Masa Lifta= 560.0kg
K= 4.54629 m= 1.39091a =1.030 Etad= .411 Etas= .418
Vvert=2.753 m/s Epoc= 216.0 J
-163.91 .00 -685.34 50
-160.48 .00 -688.17 51
-156.99 .00 -690.94 52
-153.46 .00 -693.65 53
-149.89 .00 -696.30 54
-146.26 .00 -698.88 55
-142.59 .00 -701.40 56

KINEMATSKI PARAMETRI NOGE

------------------------------------------------
TACKA A .00 .00 -490.00
TACKA B -61.00 17.00 -58.00
TACKA C -163.91 .00 -685.34
------------------------------------------------
Hod CT=180.0mm Lpolk=255.0mm RastH=100.0mm RastV= 45.0mm Lkard= 80.0mm
F1=1.47 F2=2.37 F2/F1=1.61 Hodam= 85.8mm Lammax=401.5 Lammin=315.7mm
Dklip=46.0mm Avazd=16.6cm2 Hpunj= 10.6cm Dulja = 57.0mm Aulja= 25.5cm2
Aotv=33.1mm2 Brotv= 6 Dotv= 2.65mm Vo= 176.cm3 Po= 25.0bar Kpol=1.30 Kist= .70

16
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000
REZULTATI PRORACUNA SU DATI U TABELAMA T1 I T2 I PREKO
DIJAGRAMA.

17
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

18
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

19
Miroljub D.Maksimovic.PRORAČUN PRIJEMA ENERGIJE G NOGE AVION L95 415 000 / 410 000

Literatura:
1. “ Landing Gear Design for Light Aircraft – Volume 1 “
1986., Ladislav Pazmany, San Diego, California

2. “ Landing Gear Design Handbook”

1982., Norman S. Currey , Lockheed – Georgia Company

3. “ Proračun uljno pneumatskih amortizera “

1954. , E. Bazzocchi , izveštaj sa kongresa u Parizu

4. ”Čvrstoća aviona ”
1951. , S. N. Kan, I. A. Sverdlov

5. ” Konstrukcija aviona ”
1970., Sima Milutinović, Beograd

6. Ilija Krivošić: Vežbe iz PRORAcUNA KONSTRUKCIJA LETILICA 1971/1972

20