PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

Page | 1
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

--- GLAVNA NOGA HELIKOPTERA AH-410-000

1 -PRORACUN PRIJEMA ENERGIJE GLAVNE NOGE HELIKOPTERA PREMA FAR27

Page | 2

1.1 OSNOVNI PODACI ZA PRORAČUN:

1.1.1 PARAMETRI IZ TTZ

- Uzgon krila - prema FAR-27 L = 2/3

- Vertikalna brzina sletanja Vv = 3.048 m/s
- Početna energija Eo = 1440 J
- Energija za apsorbovanje Eukup = 1700 J
- Maksimalna sila na SKIJI Ft = 1400 daN

1.1.2 OSNOVNI PODACI STAJNOG TRAPA

- Ugao statičkog dela prema vertikali 3,7

- Pocetni pritisak punjenja azotom po = 40.0 bar
- Pocetna zapremina azota Vo = 106 cm3

1.1.3 GEOMETRIJA AMORTIZERA

- Spoljašnji prečnik klipnjače ds = 52 mm

- Površina klipnjače Akl = 21.2 cm2
- Prečnik klipa Dulja = 57 mm
- Površina ulja Aulj = 25.5cm cm2
- Površina prigušnih otvora Aotv = 33 mm2
- Hod amortizera Ha = 82 mm
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

Page | 3

1.2 UVODNE NAPOMENE

1.2.1 Ovaj izveštaj obuhvata sledeće proračune

Za sletanje aviona na tri tačke

- Za masu HELIKOPTERA 600. kg

1. Proračun prigušnih otvora - definisanje igle

PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

za Vv=2.753 m/s
2. Za definisane prigušne otvore izvršen je proračun sila
na točku za prijem rezervne energije Vv=3.6756 m/s

- Za masu HELIKOPTERA 600 kg Page | 4

1. Za definisane prigušne otvore izvršen je proračun sila na SKIJI za Vv=2.5

m/s
2. Za definisane prigušne otvore izvršen je proračun sila na SKIJI za Vv=3.36
m/s

1.2.2 OSNOVNI ELEMENTI AMORTIZACIONOG SISTEMA

Osnovni elementi amortizacionog sistema su:

- SKIJA
- amortizer noge AH-412-100

Karakteristike rada ovih elemenata date su u narednim tačkama ovog izveštaja.

2. SKIJA DIJAGRAM KRUTOSTI
2.1 STATIČKA REAKCIJA SKIJE
Reakcija SKIJE u slučaju dinamičkog sabijanja moze se definisati funkcijom
tipa /E.BAZZOCCHI/

R  K  H ma ................................................ (1)

Za statičko sabijanje SKIJE obrazac za silu na gumi je R  K  H

m

Koeficijent a ima neku vrednost izmedju 1.01 do 1.03

Konstant K i m odredjujemo iz dijagrama koji daje proizvodjač za statičko
sabijanje SKIJE ili pak za dinamičko sabijanje.

Uzimanjem odgovarajućih vrednosti za R i H dveju dovoljno udaljenih tačaka i

njihovom
smenom u jednačini (1) dobijemo

R 1  K  H 1m .............................................. (2)

R 2  K  Hm
2 .............................................. (3)

Resavanjem sistema jednacina (2) i (3) po K i m dobijamo

log R 1  log R 2
m ....................................... (4)
log H1  log H 2
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

log R 1  log R 2
K  log R 1 log H 1 ............................ (5)
log R 1  log R 2

2.2 DINAMIČKA REAKCIJA GUME

Page | 5
Reakcija gume u slučaju dinamičkog sabijanja mo`e se definisati jednačinom tipa

R  KH ma ................................................. (6)

Koeficijenti K i m su odredjeni za slucaj statickog sabijanja gume, koeficijent

m*a, koji vodi racuna o politropskoj promeni mo`emo odrediti iz jednačine (6).
Za proracun je dovoljno
odrediti proizvod eksponenata m*a odnosno

log R 1  log R 2
ma  ......................................... (7)
log K
Na slici 1 dat je proračunati dijagram rada za dinamičko sabijanje gume.

Za SKIJU imamo sledeće vrednosti ugiba i sila:

H1=1.50 mm R1= 500.00 daN
H2=8.0 mm R2=1875.00 daN i za a=1.03
Rešavanjem jednačina (4) i (5) dobijamo
K=500 daN/mm, m=0.95345, a=1.03 ......... ............ (8)
pa je dinamička sila na SKIJI u funkciji ugiba data jednačinom

Fgs  K  H m  500 H 0.95345 ................................... (9)

Rezultati proračuna sile na SKIJI u funkciji ugiba dati su u tabeli T-1

Statička sila na SKIJI u funkciji ugiba data je jednačinom

Fgs  K  H m  500 H 0.95345 ................................... (10)

2.3 RAD SKIJE

Apsorbovana energija pri statičkom sabijanju SKIJE

H
1
Eg   RdH  KH m1 ...................................... (11)
0
m 1

Apsorbovana energija pri dinamičkom sabijanju SKIJE

PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

H
1
Eg   RdH  KH ma 1 .................................... (12)
0
ma  1

Učinak apsorbovanja pri statičkom sabijanju SKIJE

Page | 6
1
s   0.438 ......................................... (13)
m 1

Učinak apsorbovanja pri dinamičkom sabijanju SKIJE

1
d   0.431 ......................................... (14)
ma  1
Učinak apsorbovanja pri dinamičkom sabijanju manji je od učinka apsorbovanja pri
statičkom sabijanju SKIJE.
Apsorbovana energija - rad SKIJE pri dinamičkom sabijanju je
Egd=n *R*H=0.431*R*H ................................... (15)
Rad gume u funkciji ugiba SKIJE dat je u tabeli T-1.
Statička sila na SKIJI je

Fgs  K  H m  500 H 0.95345 ............................... (16)

Dinamička sila na gumi je

Fgd  K  H am  500 H 0.953451.03 .............................. (17)

Kod proračuna amortizacionog sistema sila na SKIJI je merodavna sila za proračun

prijema energije

SKIJE.

slika 1.Proračunati dijagram rada SKIJE

PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

3 AMORTIZER - (ULJNO-AZOTNI)

3.1 SILA VAZDUHA Page | 7

Sila na klipnjači amortizera jednaka je zbiru sile vazduha,sile ulja i sile

trenja izmedju
pokretnih spojeva
Fam = Fv + Fulja + Ftr ................................... (18)

3.1.1 Sila na klipnjači amortizera pri statickom sabijanju azota

Vo
Fviz  Po  Akl( ) ................................ (19)
Vo  Akl  Ha

Upotrebljene oznake u jednačini (19) predstavljaju

Po = 40. bar - početni pritisak gasa-azota

Vo = 106 cm3 - početna zapremina azota
Ak1 = 16.6 cm2 - površina poprecnog preseka klipnjače
Ha cm - hod amortizera
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

3.1.2 Sila na klipnjači amortizera pri dinamičkom sabijanju azota

Vo
Fv  Po  Akl( )n .............................. (20)
Vo  Akl  Ha
n = 1.3 - koeficijent

Page | 8

politrope
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

PRORACUN KRUTOSTI AMORTIZERA SA POLUGOM KLACKALICOM : TABELA T-2

=========================================================================
J HAm Pr.O HCT Pam.I Pam.P Ft.I Ft.P HGs HGd
Page | 9
mm mm bar bar kN kN mm mm
======================================================================
1 0 2.638 .00 40.0 40.00 2.52 2.52 .5 .5
2 2 2.677 5.31 41.3 41.69 2.56 2.59 .5 .5
3 4 2.717 10.71 42.7 43.51 2.61 2.66 .5 .5
4 6 2.759 16.18 44.2 45.48 2.66 2.74 .5 .5
5 8 2.803 21.75 45.7 47.61 2.71 2.82 .5 .6
6 10 2.850 27.40 47.4 49.93 2.77 2.91 .5 .6
7 12 2.898 33.15 49.3 52.45 2.83 3.01 .5 .6
8 14 2.949 38.99 51.2 55.20 2.89 3.11 .6 .6
9 16 3.003 44.94 53.4 58.23 2.95 3.22 .6 .6
10 18 3.060 51.01 55.7 61.55 3.03 3.34 .6 .7
11 20 3.120 57.19 58.3 65.24 3.10 3.47 .6 .7
12 22 3.184 63.49 61.1 69.32 3.19 3.62 .6 .7
13 24 3.252 69.93 64.1 73.89 3.28 3.78 .6 .8
14 26 3.325 76.50 67.5 79.01 3.37 3.95 .7 .8
15 28 3.403 83.23 71.3 84.80 3.48 4.14 .7 .8
16 30 3.487 90.12 75.5 91.38 3.60 4.36 .7 .9
17 32 3.578 97.18 80.3 98.93 3.73 4.60 .7 .9
18 34 3.676 104.43 85.7 107.65 3.87 4.87 .8 1.0
19 36 3.783 111.89 91.8 117.83 4.03 5.18 .8 1.0
20 38 3.900 119.57 99.0 129.85 4.22 5.53 .8 1.1
21 40 4.030 127.50 107.3 144.22 4.42 5.95 .9 1.2
22 42 4.173 135.70 117.1 161.67 4.66 6.44 .9 1.3
23 44 4.334 144.21 129.0 183.24 4.95 7.03 1.0 1.4
24 45 4.421 148.58 135.8 196.02 5.11 7.37 1.0 1.5
25 46 4.515 153.05 143.5 210.47 5.28 7.75 1.1 1.6
26 47 4.614 157.61 152.0 226.91 5.48 8.17 1.1 1.6
27 48 4.721 162.28 161.7 245.78 5.69 8.65 1.1 1.7
28 49 4.836 167.06 172.6 267.61 5.93 9.20 1.2 1.9
29 50 4.959 171.95 185.1 293.12 6.20 9.82 1.3 2.0
30 51 5.093 176.98 199.6 323.28 6.51 10.55 1.3 2.1
31 52 5.239 182.15 216.5 359.39 6.87 11.40 1.4 2.3
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

======================================================================

3.1.3 Sila na točku pri statičkom sabijanju amortizera

Vo 1 Page | 10
Fti  Po  Akl( ) ............................ (19.1)
Vo  Akl  Ha f i

Upotrebljene oznake u jednačini (19.1) predstavljaju

Piz - Pritisak u amortizeru za izotermsku kompresiju

Ppol - Pritisak u amortizeru za politropsku kompresiju
Fviz - Sila na klipnjaci amortizera za izotermsku kompresiju
Fv - Sila na klipnjači amortizera za politropsku kompresiju
Fti - Sila na SKIJI za izotermsku kompresiju
Ftp - Sila na SKIJI za politropsku kompresiju
fi - Prenosni odnos
Rezultati proracuna su dati u Tabeli T-2.

3.2 SILA TRENJA U AMORTIZERU

Sila trenja za klateci amortizer je računata prema formuli iz BAZZOCHI-a

Vo 1
Ftr  0.08p 0  Akl ( )n  . .................... (21)
Vo  Akl  Ha fi

Upotrebljene oznake u jednacini (21) predstavljaju

Ft - sila na skiji
Fa - sila amortizera

3.3 SILA ULJA

Hidrauličko kočenje postize se prolazom ulja kroz prigušne otvore pogodno

dimenzionisane za dobijanje zeljenog otpora.Otpor kretanja klipa plun`era usled
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

proticanja ulja dat je proizvodom razlike pritiska sa jedne i sa druge strane

prigušnika i efektivne površine klipa plunzera - Aulja.

Na osnovu TORRICELLI-jeve formule brzina isticanja ulja kroz otvor je

2p Page | 11
Vulja   ........................................... (22)


Upotrebljene oznake u jednacini (22) predstavljaju

 =0.8 - koeficijent isticanja


 = --- - gustina ulja
g

odnosno porast pritiska kod proticanja fluida je

V 2 ulja
p  ........................................... (23)
 2 2g

Aulja * Vkl = f * Vulja .............................. (24)

Ako u jednačini (23) zamenimo Vulja iz jednačine (24) dobićemo

1  A
2
ulja  V 2 kl
p    ................................. (25)
2 2g f2

Upotrebljene oznake u jednačini (25) predstavljaju

f - površina prigušnih otvora
Aulja - površina klipa plunzera
Vkl - brzina klipnjače amortizera

3.3.1 Sila ulja koja deluje na plun`er

- Fulja = Aulja* p

1  A
3
ulja  V 2 kl
Fulja    ............................ (26)
2 2g f2
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

3.4 UKUPNA REAKCIJA AMORTIZERA

3.4.1 Ukupna sila amortizera za dinamicčko sabijanje amortizera Page | 12

Analiticki izraz za ukupnu silu amortizera - Fa dobijamo

sabiranjem jedna;ina (20), (21) i (26)

Vo 1  A 3 ulja  V 2 kl Vo 1
Fa  p o Akl  ( )  2
n
 0.08p 0  Akl ( )n 
Vo  Akl  Ha  2g f 2
Vo  Akl  Ha fi

3.4.2 Ukupna sila amortizera za statičko sabijanje amortizera

Vo
Fai  1.08  p o  Akl  ( )
Vo  Akl  Ha

3.4.3 Ukupna sila na točku za statičko sabijanje amortizera

Fai
Ftiu = ---------
fi
Vrednost Ftiu data je u Tabeli T-2 u funkciji hoda amortizera.

4 PRORAČUN AMORTIZACIONOG SISTEMA NOGE HELIKOPTERA je radjen prema knjizi

S.N.KAN, I.A.SVERDLOV
--RASCET SAMOLETA NA PROCNOST--
(GLAVA XII)

Za energiju Eukup = 1440 J, silu na tocku Ft = 1400 daN i Ha <= 62 mm nacrtan je

dijagram rada sistema a na osnovu njega nacrtan je dijagram rada amortizera.

Dijagram rada sistema dat je na slici br. 3.

PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

Dijagram rada amortizera dat je na slici br. 4.

Rezultati proračuna dati su u tabeli T-3.

Page | 13
4.1 TOK PRORACUNA

4.1 TOK PRORAČUNA

U narednom objašnjenju zaglavlja
tabele T-3 dat je tok proračuna.
Za redni broj koraka j u proračunu,
imamo sledeće vrednosti veličina po
rednim brojevima u tabeli T-3.

1. Fa(j) daN - sila na klipnjači

amoritzera

Fa(j) = Fv(j) + Fu(j) + Ftr(j)

2. Ha(j) mm - ukupni hod amortizera

3. Fv(j) daN - politropska sila sabijanja vazduha

Vo
Fv ( j)  Po  Akl( )n
Vo  Akl  Ha ( j )
4. Fu(j) daN - sila ulja

Fu(j) = Fa(j) - Fv(j) - Ftr(j)

5. Ft(j) daN - sila na točku

Fa(j)
Ft(j) = ----------
fi(j)
6. Hg(j) mm - ugib gume za silu na točku Ft(j)

7. Eam(j) daNm - energija koju je primio amortizer

PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

Page | 14

Fa(j-1) + Fa(j)
Eam(j) = --------------------- * dHa(j) + Eam(j-1)
2

dHa(j) mm - priraštaj hoda amortizera

8. Egum(j) daNm - energija koju je primila guma

Egum(j) =  d * Ft(j) * Hg(j)

9. Eukup(j) daNm - ukupna energija koja je primljena do koraka j

Eukup(j) = Eam(j) + Eg(j)

10. Hct(j) mm - hod centra točka do koraka j

Hct(j) = Ha(j)* fi(j)

11. Hs(j) mm - hod centra sistema do koraka j

Hs t(j) = Ha(j) * fi + Hg(j)
12. Vulj(j) m/s - brzina isticanja ulja kroz prigusni otvor

2gFu( j )
Vulj( j) 
  Aulja
13. Es(j) daNm - energija sistema preostala do koraka j

Es(j) = Eo - Eukup(j) + (1-0.66)* M * g * Hs(j)

Eo = daNm - energija sistema pre pocetka prijema energije

M = kg - ekvivalentna masa prema
L = 0.66 - uzgon prema APv970
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

14. Vcs(j) m/s - brzina centra sistema

2Es( j)
Vcs( j) 
M

Page | 15

dHa(j) Priraštaj hoda amortizera

15. --------- = ----------------------------------
dHs(j) Priraštaj hoda sistema

dHs(j) = dHa(j) + dHg(j)

dHg(j) = Hg(j) - Hg(j-1)

PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

16. Vkl(j) m/s - brzina klipnjače amortizera

dHa(j)
Vkl(j) = ------------ * Vcs(j)
dHs(j) Page | 16

17. f(j) mm - površina prigušnih otvora

Aulja 3  
f ( j )  Vkl( j )
2g  Fulja   2

18. T(j) s - vreme odvijanja procesa

2 * dHa
T(j) = ----------------------- + T(j-1)
Vkl(j) + Vkl(j-1)

GNOGA07.POD
MDM:HELIKOPTER GLAVNA NOGA MART 2019
*** PODACI O AMORTIZACIONOM SISTEMU *** 5F9.3
VVERT TAVION ALIFT FSILE UGAOA0
XXXXX.XXXOOOOO.000XXXXX.XXXOOOOO.OOOXXXXX.XXX
3.048 360.00 0.666 1.000 00.0
MDM:IMA SKIJE SLEDECE KRUTOSTI
HG1 FG1
XXXXX.XXOOOOO.OO** 2F8.2
1.50 500.00 - HG1,FG1
8.00 1875.00 - HG2,FG2
*** KINEMATIKA AMORTIZACIIONOG SISTEMA *** 3F9.2
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

XCORD YCORD ZCORD

XXXXXX.XXOOOOOO.00XXXXXX.XX
+ 0.00 0.00 0.00 - TACKA S.DEO-KLACKALICA
-410.00 0.00 25.00 - TACKA KACENJA AMORTIZERA
-812.91 .00 -554.34 - CENTAR TOCKA U IZV.POLOZ Page | 17
*** PODACI O KLACKALICI *** 5F8.2
HCTV DUZVER DUZHOR DUZKARD DUZKLAC
XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00
170.00 182.00 689.00 0.00 983.00
*** PODACI O AMORTIZERU *** 5F8.2
DKVAZ DULJA PRPOC POLIT VPOCET
XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00XXXXX.XXOOOOO.00
46.00 57.00 40.00 1.30 106.00
*** PODACI O PRIGUSNICIMA*** I4,3F8.2
NOTV DMLAZN DIGLE VRKIST
IIIIXXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00XXXXX.00XXXXX.00
6 2.10 0.00 0.70 2.6 .2
*** PODACI O RADU PROGRAMA *** 8I6
KORAKIGLA JPROMK IKORK JKRAJ IPOCU IKRAJU IGUME
IIIIII______JJJJJJ______IIIIII______JJJJJJ______
2 0 22 1 30 50 56 80
*** PODACI ZA CRTANJE DIJAGRAMA *** 8I6
KHAM IHAM KFAM IFAM KHCT IHCT KFCT IFCT
IIIIII______JJJJJJ______IIIIII______JJJJJJ------
100 5 40 2 180 10 22 2
STOP
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

Page | 18

NOGA07.REZ

REZULTATI PRORACUNA SU DATI U TABELAMA T1 I T2 I PREKO

DIJAGRAMA.
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

Page | 19
PRORACUN AMORTIZACIONOG SISTEMA BEZPILOTNOG HELIKOPTERA

Page | 20

Literatura:
1. “ Landing Gear Design for Light Aircraft – Volume 1 “
1986., Ladislav Pazmany, San Diego, California

2. “ Landing Gear Design Handbook”

1982., Norman S. Currey , Lockheed – Georgia Company

3. “ Proračun uljno pneumatskih amortizera “

1954. , E. Bazzocchi , izveštaj sa kongresa u Parizu

4. ”Čvrstoća aviona ”
1951. , S. N. Kan, I. A. Sverdlov

5. ” Konstrukcija aviona ”
1970., Sima Milutinović, Beograd

6. Ilija Krivošić: Vežbe iz PRORAcUNA KONSTRUKCIJA LETILICA 1971/1972