Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι Ασκήσεις / Σειρά 1

[1] Ένα κέντρο μεταγωγής κυκλώματος διαθέτει 10 ζευκτικές γραμμές. Από

μετρήσεις προκύπτει ότι το 1% των κλήσεων δεν εξυπηρετούνται ενώ εκτιμάται
ότι η τηλεπικοινωνιακή κίνηση θα αυξηθεί κατά 80%.

(α) Να υπολογιστεί κατά πόσο θα υποβαθμιστεί η ποιότητα της παρεχόμενης

επικοινωνίας με τις νέες συνθήκες λειτουργίας.

(β) Πόσες επιπλέον γραμμές θα πρέπει να προστεθούν έτσι ώστε η ποιότητα της
επικοινωνίας να παραμείνει σταθερή ?

[2] Από μετρήσεις προκύπτει ότι ένα σύστημα Erlang B με 8 ζευκτικές γραμμές
εξυπηρετεί με επιτυχία 120 κλήσεις ανά ώρα, μέσης διάρκειας 3 λεπτών η
καθεμία.

Προσδιορίστε τον αριθμό των ανεπιτυχών κλήσεων.

[3] Δείξατε ότι ισχύει η αναδρομική σχέση:

( 1, )
( , )
( 1, )

Πως θα μπορούσε η εξίσωση αυτή να φανεί χρήσιμη αλγοριθμικά ?

[4] Ένας παρατηρητής καταγράφει τη συμπεριφορά ενός συστήματος Erlang Β

το οποίο διαθέτει Μ ζευκτικές γραμμές και εξυπηρετεί τηλεπικοινωνιακή κίνηση
A erlangs. Προσδιορίζοντας τυχαία μία χρονική στιγμή, ο παρατηρητής περιμένει
μέχρι να υποβληθεί στο σύστημα η επόμενη κλήση. Δείξατε ότι η πιθανότητα Ρ η
κλήση αυτή να είναι ανεπιτυχής, δίνεται από τη σχέση:

( , )

Υπόδειξη: Αν Χ1 και Χ2 είναι δύο ανεξάρτητες τυχαίες μεταβλητές κατανεμημένες

εκθετικά, προσδιορίσατε την πιθανότητα ( ).

-1-
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

[5] Όπως γνωρίζετε, το σύστημα τηλεφωνικής πρόσβασης στον server vergina

τη Πολυτεχνικής Σχολής λειτουργούσε στην αρχή με μία μόνο τηλεφωνική
γραμμή ενώ τώρα λειτουργεί με τρεις γραμμές.

Δυστυχώς, στις ώρες αιχμής, ενώ αναμενόταν μείωση τη μη διαθεσιμότητας του

συστήματος κατά 10 φορές, παρατηρήθηκε τελικά μείωση μόνο κατά 4 φορές.

Με δεδομένες τις νέες συνθήκες λειτουργίας, ζητείται να προσδιορίσετε κατά

πόσο θα μεταβληθεί η διαθεσιμότητα του συστήματος αν οι συνδρομητές
συμφωνήσουν να διπλασιάσουν τον χρόνο παραμονής τους στο σύστημα όταν
το σύστημα βρίσκεται με μία γραμμή κατειλημμένη και να τον μειώσουν στο
μισό όταν το σύστημα βρίσκεται με όλες τις γραμμές κατειλημμένες.

[6] Ένας κόμβος μεταγωγής μηνυμάτων διαθέτει ζευκτικές γραμμές χωρητι-

κότητας 1200 bps και δέχεται μηνύματα μέσου μήκους 1024 bits. Ο κόμβος
αποτελείται από τρία υποσυστήματα Erlang-B με 10, 5 και Ν ζευκτικές γραμμές
αντίστοιχα. Η τηλεπικοινωνιακή κίνηση που προσφέρεται στα δύο πρώτα
συστήματα είναι 10 και 5 erlangs αντίστοιχα. Μηνύματα τα οποία απορρίπτον-
ται από τα δύο πρώτα υποσυστήματα μεταδίδονται από το τρίτο υποσύστημα.

Προσδιορίσατε τον αριθμό Ν των ζευκτικών γραμμών του τρίτου υποσυστή-

ματος έτσι ώστε η κίνηση που χάνεται να αντιστοιχεί στο 10% της προσφερό-
μενης σ΄ αυτό κίνησης.

Υπολογίσατε τον συνολικό αριθμό μηνυμάτων που απορρίπτονται από τον

κόμβο ανά λεπτό.

[7] Βρίσκεστε μαζί με το συνάδελφό σας πρώτοι στη σειρά περιμένοντας να

τηλεφωνήσετε από τα δύο τηλέφωνα του κυλικείου της Πολυτεχνικής Σχολής.

Γνωρίζοντας ότι η μέση διάρκεια των τηλεφωνημάτων που γίνονται από τα

τηλέφωνα αυτά είναι 4 λεπτά, προσδιορίσατε την πιθανότητα να πραγματο-
ποιήσετε τα τηλεφωνήματά σας, εσείς και ο συνάδελφός σας, (α) ο καθένας σας
από διαφορετικό τηλέφωνο και (β) και οι δυο σας από το ίδιο τηλέφωνο.

-2-
Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

Erlang B

Source: Rappaport, 1996

-3-
Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

Erlang C

Source: Rappaport, 1996

-4-
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι Ασκήσεις / Σειρά 2

[1] Ο υπολογιστής μιας βάσης δεδομένων επικοινωνεί με ένα πληθυσμό

απομακρυσμένων τερματικών μέσω γραμμών χωρητικότητας 1200 bps
αποστέλλοντας 576 μηνύματα ανά ώρα. Το μέσο μήκος των μηνυμάτων είναι
750 bytes.

Θεωρώντας σύστημα Erlang C, υπολογίσατε την ποσοστιαία βελτίωση της

ποιότητας επικοινωνίας αν ο αριθμός των ζευκτικών γραμμών αυξηθεί από 1 σε
5.

[2] Ένα σύστημα μεταγωγής μηνυμάτων Erlang C διαθέτει 10 ζευκτικές γραμμές

και δέχεται συνολική τηλεπικοινωνιακή κίνηση 8 erlangs.

(α) Προσδιορίσατε το μέσο αριθμό μηνυμάτων που αναμένουν στο σύστημα την
έναρξη της μετάδοσής τους.

(β) Αν ο ρυθμός άφιξης των μηνυμάτων αυξηθεί (i) κατά 1/8 και (ii) κατά 1/4,
υπολογίσατε κατά πόσο θα μεταβληθεί η μέση καθυστέρηση των μηνυμάτων
του ερωτήματος (α).

(γ) Επαναλάβατε τα ερωτήματα (α) και (β) για σύστημα Erlang Β με τις ίδιες
παραμέτρους.

[3] Ένας πληθυσμός παράγει μηνύματα μέσου μήκους 192 bits με ρυθμό 480
μηνύματα ανά λεπτό. Για την επικοινωνία με απομακρυσμένο υπολογιστή
διατίθεται γραμμή χωρητικότητας 9600 bps η οποία με τη βοήθεια πολυπλέκτη
μπορεί να επιτρέψει την ταυτόχρονη διέλευση 5 ανεξάρτητων καναλιών.

Ζητείται η γνώμη σας κατά πόσο συμφέρει η γραμμή να λειτουργήσει σαν ένα
κανάλι υψηλής χωρητικότητας ή σαν πέντε ανεξάρτητα κανάλια ισοδύναμης
συνολικά χωρητικότητας. Αιτιολογήσατε την απάντησή σας.

Υπόδειξη: Δείξατε ότι η μέση καθυστέρηση μηνύματος σε σύστημα Erlang C

δίνεται από τη σχέση :

( , )
1

-5-
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

[4] Σε σύστημα Erlang Β η αναζήτηση ελεύθερης ζευκτικής γραμμής γίνεται

πάντοτε με την ίδια σειρά. Κάθε νέα κλήση που υποβάλλεται στο σύστημα
δρομολογείται στην πρώτη ζευκτική γραμμή που θα βρεθεί ελεύθερη με τον
τρόπο αυτό.

Δείξατε ότι το ποσοστό Am της συνολικής τηλεπικοινωνιακής κίνησης Α που

μεταφέρεται από την m-οστή ζευκτική γραμμή δίνεται από την εξίσωση :

( 1, ) ( , )

[5] Η επικοινωνία μεταξύ δύο κόμβων ενός συστήματος Erlang B μπορεί να γίνει
είτε με μισθωμένες γραμμές είτε με επιλεγόμενες.

Το κόστος μισθωμένης γραμμής είναι ανεξάρτητο της τηλεπικοινωνιακής

κίνησης και ίσο προς 100.000 δρχ. ανά μήνα. Το κόστος της επιλεγόμενης
γραμμής είναι ανάλογο της κίνησης, υπολογιζόμενο προς 7,5 δρχ. ανά λεπτό
απασχόλησης.

Θεωρώντας σύστημα ακολουθιακής αναζήτησης ελεύθερης ζευκτικής γραμμής,

προσδιορίσατε τον αριθμό των μισθωμένων και επιλεγόμενων γραμμών που
ελαχιστοποιούν το κόστος λειτουργίας του συστήματος για συνολική
τηλεπικοινωνιακή κίνηση 2 erlangs και ποιότητα παρεχόμενης επικοινωνίας
καλύτερη από 2%.

[6] Το τηλεπικοινωνιακό φορτίο στην είσοδο ενός κέντρου μεταγωγής

μηνύματος τύπου Erlang B είναι 3.2 erlangs. Το σύστημα διαθέτει 4 ζευκτικές
γραμμές και χρησιμοποιεί την μέθοδο ακολουθιακής αναζήτησης ελεύθερης
γραμμής. Η χωρητικότητα καθεμιάς ζευκτικής γραμμής είναι 2 μηνύματα ανά
δευτερόλεπτο. Με σκοπό την εξυπηρέτηση του συνολικού φορτίου, το σύστημα
ενεργοποιεί μία επιπλέον (εφεδρική) γραμμή όταν οι 4 κύριες γραμμές είναι
απασχολημένες. Η εφεδρική γραμμή λειτουργεί ως σύστημα Erlang C.

Προσδιορίσατε (α) τον βαθμό χρησιμοποίησης κάθε γραμμής του συστήματος

και (β) την μέση συνολική καθυστέρηση που συναντούν τα μηνύματα
διερχόμενα διαμέσου του συστήματος.

[7] Ένα σύστημα τύπου Erlang C διαθέτει 4 ζευκτικές γραμμές χωρητικότητας

1200 bps η καθεμία και δέχεται μηνύματα μέσου μήκους 1024 bits με ρυθμό 128
μηνύματα ανά λεπτό.

-6-
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

Υπολογίσατε (α) τον συνολικό μέσο αριθμό μηνυμάτων στο σύστημα, (β) τον
αριθμό των ζευκτικών γραμμών που βρίσκονται κατειλημμένες κατά μέσο όρο,
(γ) το συνολικό μέσο χρόνο καθυστέρησης των μηνυμάτων κατά τη διέλευσή
τους από το σύστημα και (δ) το μέσο χρόνο καθυστέρησης που μεσολαβεί από
τη στιγμή της άφιξης ενός μηνύματος στο σύστημα μέχρι τη στιγμή της έναρξης
της μετάδοσής του από κάποια ζευκτική γραμμή.

Κατά πόσο μεταβάλλονται τα παραπάνω μεγέθη όταν το σύστημα λειτουργεί με

δύο ζευκτικές γραμμές χωρητικότητας 2400 bps η καθεμία ? Σχολιάστε τα
αποτελέσματά σας.

-7-
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι Ασκήσεις / Σειρά 3

[1] Δείξατε ότι μεταξύ δύο συστημάτων Erlang B και C ισχύει η σχέση :

( , )
( , )
1 ( , )

Επίσης δείξατε και ερμηνεύσατε το γεγονός ότι γενικά ισχύει :

( , ) ( , )

[2] Ν ζευκτικές γραμμές ενός συστήματος Erlang C, ίσης χωρητικότητας,

πολυπλέκονται σ΄ ένα κανάλι συνολικής χωρητικότητας 64 kbps. Τα μεταδιδό-
μενα πακέτα έχουν σταθερό μήκος 1024 bits.

Υπολογίσατε τη συνολική καθυστέρηση μετάδοσης ενός πακέτου για Ν 1,3 και

5 κατά τις παρακάτω συνθήκες λειτουργίας :

(α) το ποσοστό χρόνου απασχόλησης κάθε ζευκτικής γραμμής είναι 65%

(β) η συνολική τηλεπικοινωνιακή κίνηση είναι 0.65 erlangs.

Σχολιάσατε τα αποτελέσματά σας.

[3] Σε σύστημα Erlang C δείξατε ότι ισχύει η αναδρομική σχέση :

1 ( , 1)
( , ) 1
( 1 ) ( , 1)

Πως θα μπορούσε η εξίσωση αυτή να φανεί χρήσιμη αλγοριθμικά ?

[4] Σε σύστημα Erlang C με Μ ζευκτικές γραμμές εφαρμόζεται η διαδικασία

ακολουθιακής αναζήτησης ελεύθερης ζευκτικής γραμμής.
Δείξατε ότι η τηλεπικοινωνιακή κίνηση Am που διαβιβάζεται από τη m-οστή
γραμμή δίνεται από τη σχέση :

( , 1) ( , ) 1 ( , ) ( , )

-8-
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

[5] Ένα υβριδικό σύστημα Erlang με δύο ζευκτικές γραμμές και μνήμη για
αποθήκευση ενός μόνο μηνύματος αποτελεί μέρος ενός δικτύου επικοινωνιών. Η
οργάνωση του δικτύου είναι τέτοια ώστε αν ένα μήνυμα συναντήσει τις δύο
ζευκτικές γραμμές απασχολημένες και τη μνήμη ελεύθερη τότε με πιθανότητα p
αποθηκεύεται στο σύστημα μέχρι τη μετάδοσή του ενώ με πιθανότητα 1-p το
μήνυμα προτιμά να αναζητήσει μετάδοση από άλλο κόμβο. Εννοείται ότι αν
υπάρχει ελεύθερη ζευκτική γραμμή το μήνυμα μεταδίδεται αμέσως ενώ αν η
μνήμη του συστήματος είναι κατειλημμένη το μήνυμα αναγκαστικά αναζητά
μετάδοση από άλλο κόμβο.

Προσδιορίσατε την πιθανότητα P (k) της κατάστασης του συστήματος και το

ποσοστό Β των μηνυμάτων που δεν μεταδίδονται όταν ο ρυθμός εισόδου
μηνυμάτων είναι λ και ο μέσος χρόνος μετάδοσης τ.

[6] Ένα σύστημα Erlang C δέχεται πακέτα φωνής ταυτόχρονα με πακέτα

δεδομένων. Τα πακέτα φωνής φτάνουν στο σύστημα με ρυθμό λφ και γίνονται
πάντοτε δεκτά (high priority) ενώ τα πακέτα δεδομένων φτάνουν στο σύστημα
με ρυθμό λπ και γίνονται δεκτά μόνον όταν ο συνολικός αριθμός των πακέτων σε
αναμονή είναι μικρότερος από Ν (low priority). Προσδιορίσατε την πιθανότητα
απόρριψης πακέτων δεδομένων από το σύστημα αν το μήκος όλων των πακέ-
των ακολουθεί την εκθετική κατανομή με παράμετρο μ.

-9-
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι Ασκήσεις / Σειρά 4

[1] Βρίσκεστε δεύτερος (η) στη σειρά για να τηλεφωνήσετε από το τηλέφωνο
του κυλικείου της Πολυτεχνικής Σχολής. Από την εμπειρία σας στο χώρο αυτό
γνωρίζετε ότι τα τηλεφωνήματα που γίνονται διαρκούν 8 λεπτά κατά μέσο όρο.

Μετά από αναμονή 4 λεπτών είστε ακόμη δεύτερος (η) στη σειρά και ρωτώντας
το συνάδελφο που τηλεφωνεί σας απαντά ότι άρχισε το τηλεφώνημά του 2
λεπτά πριν φτάσετε στη σειρά.

(α) Ποια είναι η πιθανότητα να τηλεφωνήσετε στα επόμενα 4 λεπτά ?

(β) Αν δεν ρωτούσατε το συνάδελφό σας, θα εκτιμούσατε περισσότερο ή

λιγότερο την πιθανότητα του ερωτήματος (α) ?

[2] Θεωρήσατε σύστημα Μ/Μ/2/∞ με συνολικό ρυθμό άφιξης λ μηνυμάτων ανά

δευτερόλεπτο και ρυθμό μετάδοσης μ μηνυμάτων ανά δευτερόλεπτο ανά
ζευκτική γραμμή. Δείξατε ότι η πιθανότητα της κατάστασης του συστήματος
δίνεται από τη σχέση :

1 ρ
2 ρ 0
1 ρ
( )
1 ρ
0
1 ρ

όπου ρ λ/2μ.

[3] Ένας τηλεπικοινωνιακός κόμβος δέχεται πακέτα κατά Poisson από δύο
ανεξάρτητες συνδρομητικές γραμμές Α και Β με ρυθμό λα και λβ αντίστοιχα. Για
τη μετάδοση των πακέτων ο κόμβος χρησιμοποιεί μία ζευκτική γραμμή
χωρητικότητας C bps. Το μήκος των πακέτων κατανέμεται εκθετικά με μέση
τιμή L bits, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους.

Τα πακέτα που προέρχονται από τη γραμμή Α γίνονται πάντοτε αποδεκτά προς

μετάδοση από τον κόμβο. Αντίθετα, τα πακέτα που προέρχονται από τη γραμμή
Β γίνονται αποδεκτά μόνο όταν ο αριθμός των πακέτων στο σύστημα είναι
μικρότερος από ένα δεδομένο αριθμό Κ 0, διαφορετικά απορρίπτονται.

- 10 -
 Δίκτυα Υπολογιστών Ι – Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

(α) Ποιες είναι οι τιμές των παραμέτρων λα και λβ που εξασφαλίζουν ευσταθή
λειτουργία του συστήματος ?

(β) Για τις τιμές των παραμέτρων λα και λβ του ερωτήματος (α), προσδιορίσατε
τη πιθανότητα p(k), 0k<∞, να υπάρχουν k πακέτα στο σύστημα.

[4] Σε σύστημα μεταγωγής πακέτων Μ/Μ/1/∞ λειτουργεί μηχανισμός

«αποθάρρυνσης» αφίξεων νέων πακέτων που περιγράφεται από τις σχέσεις
λk λ/(k 1) και μk μ

(α) Προσδιορίσατε την πιθανότητα p (k) της κατάστασης του συστήματος.

(β) Συγκρίνατε το παραπάνω σύστημα με το αντίστοιχο χωρίς τον μηχανισμό

αποθάρρυνσης νέων αφίξεων, ως προς το μέσο αριθμό μηνυμάτων και το λόγο ρ
λ/μ. Σχολιάσατε το αποτέλεσμα της σύγκρισης.

[5] Με σκοπό τη διευκόλυνση της λειτουργίας ενός συστήματος Μ/Μ/1/∞, η

χωρητικότητα της ζευκτικής γραμμής διπλασιάζεται όταν η κατάσταση του
συστήματος υπερβεί την τιμή k=5.

Διατυπώνοντας τις κατάλληλες παραδοχές για την στατιστική συμπεριφορά της

εισόδου και της εξόδου, προσδιορίσατε την πιθανότητα p(k) της κατάστασης
του συτήματος.

[6] Βρίσκεστε μαζί με το συνάδελφό σας πρώτοι στη σειρά περιμένοντας να

τηλεφωνήσετε από τα δύο τηλέφωνα του κυλικείου της Πολυτεχνικής Σχολής.

Γνωρίζοντας ότι η μέση διάρκεια των τηλεφωνημάτων που γίνονται από τα

τηλέφωνα αυτά είναι 4 λεπτά, προσδιορίσατε την πιθανότητα να
πραγματοποιήσετε τα τηλεφωνήματά σας, εσείς και ο συνάδελφό σας, (α) ο
καθένας σας από διαφορετικό τηλέφωνο και (β) και οι δυο σας από το ίδιο
τηλέφωνο.

Κατά πόσο μεταβάλλονται οι πιθανότητες (α) και (β) αν τεθεί ο περιορισμός ότι
τα τηλεφωνήματά σας θα έχουν ολοκληρωθεί στα επόμενα 12 λεπτά ?

- 11 -