ΧΡΩΜΑΤΑ

ΒΕΡΝΙΚΙΑ
ΣΥΓΚΟΛΛΗΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ
PAINTS - VARNISHES - ADHESIVES

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΕΕ

§ Σωκράτης Ροκοτάς
§ Πέτρος Βαρελίδης
§ Φοίβος Βλαχάκης
§ Ελένη Ρακαντά

MEΡΟΣ 2: BEΡNIKIA
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΟΡΙΣΜΟΙ...................................................................................................3
2 ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΕΡΝΙΚΙΩΝ ...........................................................................................3
2.1 Φορείς.............................................................................................................................3
2.2 Διαλύτες..........................................................................................................................3
2.3 Πρόσθετα........................................................................................................................4
3 ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΕΡΝΙΚΙΩΝ ..............................................................................4
4 ΤΥΠΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΒΕΡΝΙΚΙΩΝ..........................................................5
4.1 Οξειδωτικής ξήρανσης.....................................................................................................5
4.1.1 Αλκυδικά απλά.................................................................................................5
4.1.1.1 Εφαρμογές................................................................................ 5
4.1.1.2 Ιδιότητες και πρακτικές πληροφορίες............................................ 5
4.1.2 Τροποποιημένα Αλκυδικά.................................................................................5
4.2 Φυσικής ξήρανσης (εξάτμισης) ........................................................................................6
4.2.1 Με βάση φυσικές ρητίνες.................................................................................6
4.2.2 Με βάση νιτροκυτταρίνη..................................................................................6
4.2.3 Ακρυλικά .........................................................................................................6
4.3 Βερνίκια Χημικής αντίδρασης ...........................................................................................6
4.3.1 Εποξειδικά .......................................................................................................7
4.3.1.1 Εφαρμογές................................................................................ 7
4.3.2 Πολυουρεθανικά..............................................................................................7
4.3.2.1 Ιδιότητες και πρακτικές πληροφορίες............................................ 7
4.3.3 Πολυεστερικά ..................................................................................................8
4.3.3.1 Εφαρμογές................................................................................ 8
4.3.3.2 Ιδιότητες και πρακτικές πληροφορίες............................................ 8
4.3.4 Άλλα................................................................................................................8
5 ΒΕΡΝΙΚΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ........................................................................................8
6 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΠΡΟΤΥΠΑ / ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ........................................9
6.1 Τυποποίηση Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα .........................................................9
6.2 Διεθνής Τυποποίηση........................................................................................................9
6.2.1 Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης ISO.............................................................9
6.2.2 Ευρωπαϊκή Τυποποίηση ...................................................................................9
6.3 Ελληνικά Πρότυπα...........................................................................................................9
6.3.1 Πρώτες Ύλες ...................................................................................................9
6.3.2 Γενικές Μέθοδοι Δοκιμών...............................................................................10
6.3.3 Πρότυπα/ Προδιαγραφές ετοίμων προϊόντων.................................................10
6.3.4 Πρότυπα ορολογίας .......................................................................................10
6.3.5 Συντηρητικά ξύλου ........................................................................................10
7 ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ – ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ...............................................................10
7.1 Ιδιότητες υγρού υλικού .................................................................................................10
7.2 Ιδιότητες βερνικιών κατά την εφαρμογή (βαφή)............................................................11
7.3 Ιδιότητες ξηρού υμένα βερνικιών ..................................................................................12
8 ΑΣΤΟΧΙΕΣ – ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ..........................................................................................13
8.1 Προβλήματα και αστοχίες κατά την εφαρμογή...............................................................13
8.2 Προβλήματα κατά την αντίδραση ή ξήρανση .................................................................14
8.3 Προβλήματα και αστοχίες μετά την εφαρμογή...............................................................14
9 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΟΥ ΒΑΦΟΝΤΑΙ ΜΕ ΒΕΡΝΙΚΙΑ.................16

Πίνακας Περιεχομένων
1
 9.1 Ξύλο .............................................................................................................................16
9.2 Τεχνητή Ξυλεία .............................................................................................................16
9.2.1 Κόντρα Πλακέ................................................................................................16
9.2.2 Μοριοσανίδες.................................................................................................17
9.2.3 Ινοσανίδες.....................................................................................................17
10 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ.............................................................................17
10.1 Διαδικασία.....................................................................................................................17
11 ΕΦΑΡΜΟΓΗ .................................................................................................................18
11.1 Τρόποι εφαρμογής ........................................................................................................18
12 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ........................................................................................19
13 ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ – ΜΕΤΑΦΟΡΑ ..........................................................................................19
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ.........................................................................................................................20
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...................................................................................................................22

Πίνακας Περιεχομένων
2
 ΒΕΡΝΙΚΙΑ

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΟΡΙΣΜΟΙ
Τα βερνίκια είναι, από τεχνικής απόψεως, χρώματα διαφανή, άρα χωρίς πιγμέντα (χωρίς χρωστικές).
Όπως ακριβώς τα χρώματα, έτσι και τα βερνίκια, εφαρμοζόμενα πάνω σε μια επιφάνεια, σχηματίζουν
έναν υμένα πάνω σ’ αυτήν1. Ο σκοπός της επικάλυψης μιας επιφάνειας με χρώμα ή βερνίκι μπορεί να
είναι:
⇨ διακόσμηση
⇨ προστασία
Συνήθως τα βερνίκια εφαρμόζονται ταυτόχρονα για τους δύο παραπάνω λόγους.

2 ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΕΡΝΙΚΙΩΝ

Κατά κανόνα τα βερνίκια αποτελούνται σε βασικές γραμμές από δύο βασικά συστατικά:

⇨ Τον φορέα ή συνδετικό υλικό

⇨ Τους διαλύτες
καθώς και από ορισμένα πρόσθετα σε μικρότερο ποσοστό.
2.1 Φορείς
Ο φορέας ή συνδετικό υλικό είναι το βασικότερο συστατικό ενός βερνικιού. Είναι αυτός που μετά την
ξήρανση του σχηματίζει τον υμένα (φιλμ) του βερνικιού. Όπως και στα χρώματα, ο φορέας μπορεί να
είναι κάποια φυσική ρητίνη ή λάδι, τροποποιημένα ή μη, κάποια συνθετική ρητίνη, ή κάποιο βερνίκι
που παράγεται από συνδυασμό των παραπάνω. Συνήθως ο φορέας σήμερα αποτελείται από μία ή
περισσότερες συνθετικές ρητίνες.
Οι πιο διαδεδομένες από τις συνθετικές ρητίνες που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι:

⇨ αλκυδικές,
⇨ εποξεικές,
⇨ πολυουρεθάνης,
⇨ ακρυλικές,
⇨ πολυεστέρες,
⇨ φυσικές ρητίνες
⇨ εστέρες κυτταρίνης και άλλες.
Συνήθως οι ρητίνες είναι σε μορφή διαλυόμενη σε οργανικούς διαλύτες, αλλά μπορεί να είναι και σε
υδατικές διασπορές, γαλακτώματα, υδατοδιαλυτές μορφές ή άλλα. Βέβαια πολλές συνθετικές ρητίνες
έχουν σαν βάση είτε λάδια, είτε φυσικές ρητίνες ή και τα δύο.
2.2 Διαλύτες
Οι διαλύτες έχουν παροδική χρήση, όσο το βερνίκι βρίσκεται σε υγρή κατάσταση. Βέβαια δίνουν στο
βερνίκι και ορισμένες ιδιότητες, όπως την ικανότητα “απλώματος” (flow), χωρίς την δημιουργία
γραμμών από το πινέλο και πολλές άλλες.
Οι διαλύτες που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία χρωμάτων και βερνικιών είναι:

1
Όπως θα δούμε παρακάτω εξαιρούνται αυτού του ορισμού τα βερνίκια εμποτισμού. Έχουν όμως και αυτά τα ίδια συστατικά
και τις ίδιες ιδιότητες με τα βερνίκια σχηματισμού υμένα.

Βερνίκια
3
 ⇨ Υδρογονάνθρακες: White spirit (υποκατάστατο νεφτιού), ξυλόλη, τολουόλη, νάφθες
⇨ Αλκοόλες: Βουτανόλες, ισοπροπανόλη
⇨ Εστέρες: Οξεικός αιθυλεστέρας και βουτυλεστέρας κ.ά.
⇨ Κετόνες: MIBK (μεθυλοισοβουτυλοκετόνη), ΜΕΚ
⇨ Γλυκολαιθέρες και άλλοι διαλύτες.
⇨ Στους διαλύτες μπορεί κανείς να συμπεριλάβει και το νερό των υδατοδιαλυτών βερνικιών.
2.3 Πρόσθετα
Εκτός από τα παραπάνω συστατικά, στα βερνίκια περιέχονται και άλλα συστατικά - πρόσθετα σε
μικρότερα ποσοστά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ρόλος τους είναι εξ ίσου μικρός.
Ενδεικτικά μερικά πρόσθετα είναι τα στεγνωτικά (καταλύτες για την οξείδωση), αντιπετσωτικά,
φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας, βοηθητικά “στρωσίματος” επιφάνειας (συνήθως τασιενεργά υλικά),
διαβρέκτες, αντιαφριστικά, παρασιτοκτόνα και πολλά άλλα.
Συχνά στα βερνίκια, εκτός από τα παραπάνω, προστίθενται και ορισμένες χρωστικές. Η διαφορά από
τα χρώματα είναι ότι στα βερνίκια, οι χρωστικές είναι διαλυμένες μέσα στον φορέα. Στα χρώματα,
όπως είναι γνωστό, τα πιγμέντα (χρωστικές) είναι διεσπαρμένα. Οι χρωστικές χρησιμοποιούνται
συχνότερα στα βερνίκια εμποτισμού. Επίσης σε βερνίκια πολλές φορές προστίθενται και άλλα υλικά,
ακόμα και διεσπαρμένα. Παραδείγματα τέτοιων υλικών είναι πρόσθετα για ματάρισμα της επιφάνειας
(ματαριστικά), κηροί, πρόσθετα προστασίας από υπεριώδη ακτινοβολία (φίλτρα κτλ.) και άλλα.

3 ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΕΡΝΙΚΙΩΝ

Τα βερνίκια διακρίνονται σε δύο βασικά είδη:

⇨ Βερνίκια εμποτισμού
⇨ Βερνίκια που σχηματίζουν υμένα
Όπως φαίνεται και από την ονομασία, τα βερνίκια εμποτισμού απορροφώνται μέσα στο ξύλο χωρίς να
αφήσουν υμένα (film). Αυτά ονομάζονται επίσης λαζούρες.
Αντίθετα, τα βερνίκια της δεύτερης κατηγορίας σχηματίζουν πάνω στην επιφάνεια του ξύλου έναν
υμένα, όπως ακριβώς γίνεται και με τα χρώματα.
Πέρα από αυτόν το διαχωρισμό και ανεξάρτητα απ’ αυτόν, τα βερνίκια κατατάσσονται, όπως και τα
χρώματα. με βάση τον τρόπο σχηματισμού του υμένα (δηλαδή τον τρόπο που ξηραίνεται ο φορέας,
πράγμα που ισχύει και για τα βερνίκια εμποτισμού). Οι βασικότερες κατηγορίες βερνικιών μ’ αυτή την
ταξινόμηση είναι:
Οξειδωτικής ξήρανσης
Αλκυδικά απλά
Τροποποιημένα αλκυδικά
Αλκυδικά υδατικής βάσης
Άλλα
Φυσικής ξήρανσης (εξάτμισης)
Φυσικές ρητίνες
Ρητίνες Νιτροκυτταρίνης
Ακρυλικά
Χημικής αντίδρασης
Εποξειδικά
Πολυουρεθανικά
Πολυεστερικά

Βερνίκια
4
4 ΤΥΠΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΒΕΡΝΙΚΙΩΝ
4.1 Οξειδωτικής ξήρανσης
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι αλκυδικές ρητίνες, τα λάδια, και μερικές άλλες ρητίνες. Αυτές κατά
την ξήρανση οξειδώνονται από τον ατμοσφαιρικό αέρα και έτσι σχηματίζεται ο υμένας.
Με ρητίνες αυτής της κατηγορίας υπάρχουν βερνίκια και των 2 ειδών, δηλαδή βερνίκια εμποτισμού
και βερνίκια σχηματισμού υμένα.
4.1.1 Αλκυδικά απλά
Χρησιμοποιούνται περισσότερο για διακοσμητικούς λόγους, καθώς και για την προστασία ξύλων
εκτεθειμένων σε σχετικά ήπιες συνθήκες.
4.1.1.1 Εφαρμογές
Απλά αλκυδικά βερνίκια χρησιμοποιούνται συχνά για βερνίκια εσωτερικής χρήσης σε κατασκευές από
ξύλο, καθώς και σε εξωτερική χρήση σε περιπτώσεις χωρίς ποιοτικές απαιτήσεις.
Τα αλκυδικά βερνίκια δεν χρησιμοποιούνται ποτέ σε χρήσεις κάτω από την επιφάνεια του νερού - σε
εμβάπτιση - καθώς δεν έχουν επαρκή αντοχή σε διαρκή επαφή με το νερό ή υγρασία.
Τα αλκυδικά συστήματα είναι εύκολα στην εφαρμογή καθώς και στη συντήρηση.
4.1.1.2 Ιδιότητες και πρακτικές πληροφορίες
Τα αλκυδικά βερνίκια που ξηραίνονται με οξείδωση, έχουν διάφορα στάδια ξήρανσης. Στην αρχή
εξατμίζεται ο διαλύτης. Αργότερα αρχίζει η οξείδωση. Σε λίγες ώρες τελειώνει η πρώτη ξήρανση και
ύστερα η οξείδωση συνεχίζεται για λίγες μέρες, κατά τις οποίες η σκληρότητα του βερνικιού αυξάνει
συνεχώς.
Συνοψίζοντας τις ιδιότητες των αλκυδικών βερνικιών έχουμε τα εξής:

Πλεονεκτήματα
1. Εύκολη εφαρμογή με πινέλο, πιστόλι (ή ρολό)
2. Καλή διαβροχή
3. Καλή πρόσφυση και διείσδυση στην επιφάνεια
4. Αρκετά καλή εξωτερική αντοχή
5. Υψηλή στιλπνότητα
6. Προϊόν ενός συστατικού, εύκολο στη χρήση
7. Εύκολες διορθώσεις λεπτομερειών κατά την εφαρμογή
8. Εύκολη συντήρηση χωρίς πολύπλοκες προεργασίες
9. Καλό στρώσιμο

Περιορισμοί
1. Ελλιπής χημική αντοχή, ιδιαίτερα σε αλκαλικά
2. Περιορισμένη αντοχή στο νερό. Ανθεκτικά σε συνήθεις συνθήκες εξωτερικής υγρασίας, δεν
μπορούν να χρησιμοποιηθούν κάτω από το νερό.
3. Περιορισμένη αντοχή σε διαλύτες. "Φουσκώνουν" σε επαφή με ισχυρούς διαλύτες όπως η
ξυλόλη, οι κετόνες, οι αλκοόλες και οι χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες. Δεν πρέπει να
επαναβάφονται με βερνίκια ή χρώματα που περιέχουν τέτοιους διαλύτες.

4.1.2 Τροποποιημένα Αλκυδικά

Ειδικότερα βερνίκια με βάση τροποποιημένες αλκυδικές ρητίνες χρησιμοποιούνται για ξύλινες
κατασκευές εξωτερικής χρήσης, όπως παράθυρα, φράκτες, πέργολες, κουπαστές κτλ. Επίσης
χρησιμοποιούνται ως βερνίκια θαλάσσης σε ξύλινα μέρη πλοίων και μικρών σκαφών.
Αυτά μπορεί να είναι πολλών ειδών:

Βερνίκια
5
 ⇨ Αλκυδικά τροποποιημένα με φαινολικά. Έχουν εξαιρετική αντοχή στο νερό, ακόμα και
σε συνεχή διαβροχή (όχι βέβαια σε εμβάπτιση). Χρησιμοποιούνται σε εξωτερικές χρήσεις για
κουπαστές, παράθυρα, πέργολες και βερνίκια θαλάσσης. Έχουν το μειονέκτημα ότι
αλλοιώνεται το χρώμα τους εύκολα από τον ήλιο. Επίσης είναι αρχικά σκούρα σε χρώμα.

⇨ Αλκυδικά ουρεθάνης. Έχουν βάση αλκυδική ρητίνη τροποποιημένη με ισοκυανικά. Έχουν

καλύτερη αντοχή στις καιρικές συνθήκες και την υγρασία ή το νερό από τα απλά αλκυδικά,
ταχύτερο στέγνωμα και μεγαλύτερη σκληρότητα. Μειονέκτημα οι οργανικοί διαλύτες. Σχετικά
ακριβότερα από τα αλκυδικά. Χρησιμοποιούνται για πατώματα, κουφώματα κτλ.

⇨ Αλκυδικά υδατικής βάσης. Έχουν τα πλεονεκτήματα των αλκυδικών χωρίς το μειονέκτημα

του διαλύτη. Δεν έχουν ακόμα φθάσει στα ποιοτικά επίπεδα των αλκυδικών διαλύτου.
4.2 Φυσικής ξήρανσης (εξάτμισης)
Με εξάτμιση του διαλύτη ξηραίνονται τα μεγαλομοριακά πολυμερή, όπως είναι οι βινυλικές ρητίνες, οι
ακρυλικές, το χλωριωμένο καουτσούκ κτλ. Σ’ αυτά ο πολυμερισμός έχει τελειώσει κατά την παραγωγή
της ρητίνης και ο σχηματισμός του υμένα είναι μόνο φυσική διεργασία (εξάτμιση).
Η εξάπλωση των νεώτερων φορέων, αλλά και η υψηλή περιεκτικότητά τους σε πτητικά αναγκάζει τα
συστήματα αυτά σε σταδιακή απόσυρση. Επειδή οι ρητίνες στα συστήματα φυσικής ξήρανσης
αποτελούνται από μόρια μεγάλου μήκους, απαιτείται συνήθως μεγάλη περιεκτικότητα σε διαλύτες. Τα
τελευταία χρόνια προτιμώνται ρητίνες με μικρότερο μήκος αλυσίδας.
Τα βερνίκια που ξηραίνονται με εξάτμιση συνήθως στεγνώνουν αρκετά γρήγορα. Η ξήρανση είναι
δυνατή ακόμα και σε χαμηλές θερμοκρασίες (γύρω στο 0°C), σε αντίθεση με τα άλλα είδη. Σ’ αυτά η
τελική σκληρότητα επιτυγχάνεται από την πρώτη μέρα. Το πρόβλημα τους είναι ότι επαναδιαλύονται
στους διαλύτες τους και επομένως δεν έχουν καλή αντοχή σε διαλύτες, πετρελαιοειδή και λάδια.
Και σ΄ αυτή την κατηγορία υπάρχουν βερνίκια εμποτισμού και βερνίκια σχηματισμού υμένα.
4.2.1 Με βάση φυσικές ρητίνες
Βερνίκια φυσικών ρητινών που ξηραίνονται με εξάτμιση χρησιμοποιήθηκαν για πολλούς αιώνες στην
ιστορία (Κίνα, Αίγυπτος, αργότερα στην Ευρώπη). Σήμερα έχουν σχεδόν εξαφανισθεί στην πράξη.
4.2.2 Με βάση νιτροκυτταρίνη
Τα τελευταία χρόνια, συγκεκριμένα το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα, χρησιμοποιήθηκαν πολύ τα
βερνίκια με βάση την νιτροκυτταρίνη, ή όπως λέγονται απλούστερα «βερνίκια νίτρου». Είχαν μεγάλη
επιτυχία διότι έχουν αρκετή αντοχή, δεν αλλοιώνονται σημαντικά, ενώ είναι εύκολα στην εφαρμογή.
Στεγνώνουν γρήγορα, έχουν αρκετά μεγάλη σκληρότητα και με την βοήθεια κατάλληλων
πλαστικοποιητών στη σύνθεση τους έχουν και την απαιτούμενη ελαστικότητα. Σήμερα
χρησιμοποιούνται ακόμα σε αρκετές χώρες, στην Ελλάδα όμως η χρήση τους έχει περιορισθεί.
4.2.3 Ακρυλικά
Τα συνηθέστερα ακρυλικά βερνίκια είναι εμποτισμού (λαζούρες). Μάλιστα όλο και περισσότερο είναι
υδατικά
Ακρυλικά νερού. Αυτά μπορεί να είναι είτε γαλακτώματα είτε διαλύματα. Τα τελευταία είναι το είδος
που χρησιμοποιείται σήμερα περισσότερο στα ξύλα. Είναι οικολογικά, καλής ποιότητας, σε λογικό
κόστος. Ένα πρόβλημα που παρουσιάζουν συχνά τα ακρυλικά επιχρίσματα νερού είναι ότι όταν είναι
σ’ επαφή 2 επιχρισμένες επιφάνειες υπό πίεση (όπως π.χ. ένα κλειστό παράθυρο), όταν
αποχωρισθούν το επίχρισμα μπορεί να κολλήσει (Αγγλικά blocking). Έχουν αρκετά καλή αντοχή στον
ήλιο και τις καιρικές συνθήκες.
4.3 Βερνίκια Χημικής αντίδρασης
Είναι τα λεγόμενα βερνίκια δύο συστατικών. Τα βερνίκια αυτά παραδίδονται για χρήση σε 2
συσκευασίες. Αμέσως πριν τη χρήση αναμιγνύονται τα δύο συστατικά. Σ’ αυτά οι φορείς μπορεί να
είναι εποξειδικές ρητίνες με τον σκληρυντή τους (αμίνες, πολυαμίδια, κτλ.), πολυουρεθάνες
(σχηματίζονται από ισοκυανικές ρητίνες στο ένα συστατικό και ρητίνες περιέχουσες υδροξύλια στο
άλλο), πολυεστέρες με τον καταλύτη και τον επιταχυντή και άλλα.

Βερνίκια
6
Τα 2 συστατικά παραδίδονται στον καταναλωτή χωριστά, διότι από την στιγμή της ανάμιξης αρχίζει η
χημική αντίδραση, η οποία μέσα σε λίγες ώρες τελειώνει και το βερνίκι πήζει. Μερικοί ονομάζουν
καταχραστικά το δεύτερο συστατικό των βερνικιών αυτών «καταλύτη». Δεν είναι όμως καταλύτης
διότι συμμετέχει στην χημική αντίδραση σε στοιχειομετρική αναλογία.
4.3.1 Εποξειδικά
4.3.1.1 Εφαρμογές
Σπάνια χρησιμοποιούνται εποξειδικές ρητίνες σε διαφανή βερνίκια. Αυτά μπορεί να είναι είτε κλασσικά
με διαλύτες, ή υδατικά. Με διαλύτη το νερό, τα βερνίκια αυτά έχουν χαμηλή οσμή, δεν είναι
εύφλεκτα, και μπορούν να εφαρμοστούν σε υγρές επιφάνειες, εφόσον η θερμοκρασία και η υγρασία
του περιβάλλοντος είναι μέσα στα όρια εφαρμογής του. Επίσης έχουν άριστη πρόσφυση στα
περισσότερα υποστρώματα.
Εφόσον γίνεται καλός έλεγχος στις συνθήκες εφαρμογής, η οποία είναι πιο απαιτητική από ότι στα
συμβατικά εποξειδικά, οι ιδιότητες του τελικού βερνικιού είναι σχεδόν εφάμιλλες, με την εξαίρεση των
ελαφρά μειωμένων χημικών αντοχών για τα υδατοδιαλυτά. Εξάλλου, τα υδατοδιαλυτά εποξειδικά
αραιώνονται μέχρι και ενός ποσοστού προκειμένου να μην αποσταθεροποιηθεί η βάση του βερνικιού -
συνήθως ένα 20% είναι εφικτό χωρίς προβλήματα. Ο χρόνος ζωής δοχείου είναι μικρότερος από τα
αντίστοιχα εποξειδικά συστήματα διαλύτη, ενώ πολύ συχνά δεν γίνεται αντιληπτό ότι έχει
ξεπεραστεί ο χρόνος ζωής δοχείου (pot life), αφού το ιξώδες του βερνικιού παραμένει
σταθερό με το χρόνο.
4.3.2 Πολυουρεθανικά
Πολυουρεθάνης 2 συστατικών. Έχουν εξαιρετική αντοχή στις καιρικές συνθήκες, το νερό, τα
χημικά. Μεγάλη στιλπνότητα (εκτός από τα ματ και τα σατινέ) και σκληρότητα. Μειονεκτήματα τους
είναι το σχετικά υψηλό κόστος και οι ισχυροί οργανικοί διαλύτες. Όμως τελευταία έχουν αναπτυχθεί
βερνίκια και χρώματα πολυουρεθάνης 2 συστατικών με νερό αντί διαλύτη, σε καλές σχετικά
ποιότητες. Έτσι το ένα σοβαρό μειονέκτημα δεν υφίσταται πλέον.
Πολυουρεθάνης 1 συστατικού (καθαρή πολυουρεθάνη σε αντίθεση με τα τροποποιημένα
αλκυδικά). Ξηραίνονται με την υγρασία της ατμόσφαιρας. Έχουν πολύ μεγάλη αντοχή, γυαλάδα,
σκληρότητα. Μειονέκτημα το υψηλό κόστος, οι ισχυροί οργανικοί διαλύτες και ο κίνδυνος
πολυμερισμού μέσα στο κουτί πριν την χρήση.
Εδώ πρέπει να τονισθεί ένα θέμα που αφορά όλες τις πολυουρεθάνες, ενός και δύο συστατικών,
νερού και διαλύτου, καθώς και τις αλκυδικές ουρεθανικές: Εάν η χρησιμοποιούμενη ισοκυανική ρητίνη
είναι αρωματική, αφενός μεν είναι επιβλαβής για τους ανθρώπους και το περιβάλλον (στην αρχική της
μορφή ως μονομερές ή ολιγομερές), αφετέρου δε οι αντοχές του επιχρίσματος στις καιρικές συνθήκες
και κυρίως τον ήλιο δεν είναι καλές. Αντιθέτως οι αλειφατικές ισοκυανικές ρητίνες δίνουν μεγάλες
αντοχές και είναι πιο φιλικές προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έχουν όμως σημαντικά
μεγαλύτερο κόστος (πολλαπλάσιο) και το στέγνωμα τους είναι δυσκολότερο και απαιτεί ιδιαίτερη
προσοχή από τους παραγωγούς των επιχρισμάτων.
Τα διαφανή βερνίκια, ειδικά πάνω στα ξύλα, έχουν ένα πολύ βασικό πρόβλημα κατά την έκθεση τους
στην ηλιακή ακτινοβολία. Σε αντίθεση με τα αδιαφανή χρώματα, στα οποία η ακτινοβολία σταματά
στην επιφάνεια λόγω της αδιαφάνειας, αυτή περνά μέσα από την μάζα του βερνικιού και φθάνει στην
επιφάνεια του αντικειμένου, δηλαδή στην περίπτωση μας στο ξύλο. Η υπεριώδης ακτινοβολία αφενός
μεν καταστρέφει γρηγορότερα τον υμένα του βερνικιού (που είναι κάποιο πολυμερές), αφετέρου δε
καταστρέφει το ξύλο και προκαλεί αποκόλληση του βερνικιού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για την
προστασία από αυτό το φαινόμενο, προστίθενται στα διαφανή βερνίκια ορισμένα πρόσθετα που
απορροφούν τις υπεριώδεις ακτίνες ή τους μεταβάλλουν την συχνότητα και τις κάνουν πιο ανώδυνες.
Τα πολυουρεθανικά βερνίκια είναι αποκλειστικά βερνίκια με σχηματισμό υμένα.
Τα βερνίκια πατωμάτων διαρκείας είναι ως επί το πλείστον αυτής της κατηγορίας.
4.3.2.1 Ιδιότητες και πρακτικές πληροφορίες
Τα πολυουρεθανικά βερνίκια εμφανίζουν εξαιρετική διατήρηση στιλπνότητας. Έχουν πολύ μεγάλη
αντοχή, μεγάλη σκληρότητα συνδυασμένη με πολύ καλή ελαστικότητα. Επιπλέον, είναι ανθεκτικά σε
χημικά και διαλύτες.

Βερνίκια
7
Ο χρόνος αντίδρασής τους εξαρτάται από τη θερμοκρασία, η οποία συνήθως οφείλει να είναι πάνω
από 10ο C.
4.3.3 Πολυεστερικά
4.3.3.1 Εφαρμογές
Τα πολυεστερικά βερνίκια είναι γρήγορης αντίδρασης, μπορούν να εφαρμοσθούν σε μεγάλο πάχος.
Προσδίδουν μακροχρόνια προστασία γενικά, ειδικότερα σε αντικείμενα που υφίστανται μακροχρόνια
υψηλές μηχανικές καταπονήσεις. Είναι γνωστά για την αντοχή τους σε διαλύτες, χημικά, νερό κτλ.
Είναι φανερό ότι τα πολυεστερικά βερνίκια σπάνια χρησιμοποιούνται στην οικοδομή άμεσα.
Χρησιμοποιούνται όμως αρκετά στην επιπλοποιία, σε παραγωγή ετοίμων ξύλινων κατασκευών κτλ.
4.3.3.2 Ιδιότητες και πρακτικές πληροφορίες
Τα πολυεστερικά βερνίκια είναι συστήματα δύο ή τριών συστατικών, και εφαρμόζονται σε κανονικές
θερμοκρασίες. Έχουν σχετικά μικρό χρόνο ζωής δοχείου. Εφαρμόζονται με πιστόλι ή με «κουρτίνα»,
κυρίως σε έπιπλα, πόρτες κτλ. Συνήθως αντιδρούν εντός δύο ωρών από την εφαρμογή και μπορούν
να εφαρμοστούν σε πάχη 600-1500 μικρών ανά στρώση. Παρουσιάζουν άριστη αντοχή στο νερό και
την υγρασία, και προτιμώνται για εφαρμογές όπου υπάρχει έκθεση σε γλυκό ή θαλασσινό νερό.
Επίσης έχουν καλή χημική αντοχή σε χημικά, διαλύματα αλάτων, καθώς και σε πολλά οξέα και
διαλύτες. Εντούτοις, έχουν περιορισμένη αντοχή σε αλκαλικό περιβάλλον.
4.3.4 Άλλα
Υπάρχουν και άλλοι ιδιόμορφοι τρόποι σχηματισμού υμένα, όπως:

⇨ Τα βερνίκια ακτινοβολίας (radiation curing, rad-cure). Σ’ αυτά, ο υμένας ξηραίνεται με

σύντομη ακτινοβολία είτε με υπεριώδεις ακτίνες (UV-curing) είτε με δέσμη ηλεκτρονίων (e.b.
curing= electron beam curing). Συνήθως με τον τρόπο αυτόν εφαρμόζονται ειδικά βερνίκια
και ορισμένα μελάνια τυπογραφίας. Χρειάζονται ειδικές εγκαταστάσεις για αυτήν την
εφαρμογή.

⇨ Τα βερνίκια που ξηραίνονται παρουσία οξέος (acid curing). Σ’ αυτήν τη κατηγορία υπάγονται
βερνίκια επίπλων και πατωμάτων. Στην χώρα μας όμως δεν έχουν βρει ευρεία εφαρμογή.

5 ΒΕΡΝΙΚΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η τάση της επιστήμης των χρωμάτων, βερνικιών και ρητινών και μεγάλο μέρος των ερευνών σήμερα
είναι προς την κατεύθυνση της χρησιμοποίησης όσο το δυνατόν χαμηλότερου ποσοστού οργανικών
πτητικών συστατικών (διαλυτών κλπ) (αγγλικά V.O.C.= volatile organic content) για να μην
επιβαρύνεται το περιβάλλον άσκοπα μ’ αυτές τις οργανικές ενώσεις.
Η προσπάθεια αυτή γίνεται με πολλούς τρόπους.
Ένας τρόπος είναι η χρήση ρητινών που διαλύονται ή διασπείρονται σε νερό. Αυτό δεν σημαίνει
βέβαια οπωσδήποτε ότι τα βερνίκια αυτά δεν βλάπτουν καθόλου το περιβάλλον, διότι και οργανικά
πτητικά (VOC) περιέχουν τις περισσότερες φορές, όπως αμίνες και άλλα βοηθητικά πρόσθετα, και οι
επιπτώσεις στο περιβάλλον πρέπει να εξετάζονται συνολικά από την παραγωγή των πρώτων υλών
μέχρι την τελική διάθεση των αποβλήτων εφαρμογής αλλά και των ιδίων των βερνικιών μετά το
πέρας της ζωής τους ή της ζωής των βαμμένων αντικειμένων. Τα βερνίκια αυτής της κατηγορίας (ή
αυτών των κατηγοριών) δεν έχουν ακόμη κατορθώσει να αποκτήσουν τελείως τις απαιτούμενες
ιδιότητες.
Πάλι με στόχο την μείωση της περιεκτικότητας οργανικών διαλυτών έχουν αναπτυχθεί τα λεγόμενα
βερνίκια υψηλής περιεκτικότητας στερεών (high solids). Οι ρητίνες με τις οποίες παράγονται είναι
ειδικής κατασκευής και χαμηλότερου ιξώδους και επομένως χρειάζεται λιγότερος διαλύτης, τόσο κατά
την παραγωγή όσο και κατά την εφαρμογή του βερνικιού.

Βερνίκια
8
6 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΠΡΟΤΥΠΑ / ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ
6.1 Τυποποίηση Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα
Ιστορικά η πρώτη Τεχνική Επιτροπή που έχει συσταθεί στον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης ΕΛΟΤ
το 1977 είναι η Τεχνική Επιτροπή ΤΕ1 «ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΕΡΝΙΚΙΑ». Αυτή είναι και η πιο παραγωγική
από τις τεχνικές επιτροπές του ΕΛΟΤ. Έχει εκπονήσει πάνω από 200 Ελληνικά Πρότυπα που έχουν
άμεση σχέση με τα Χρώματα, Βερνίκια και συναφή προϊόντα.
6.2 Διεθνής Τυποποίηση
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πιο δραστήριοι Οργανισμοί Τυποποίησης στον τομέα των χρωμάτων και
βερνικιών είναι:
ASTM (ΗΠΑ)
DIN (Γερμανία)
BS (Ηνωμένο Βασίλειο)
AFNOR (Γαλλία)
Καθένας απ’ αυτούς τους οργανισμούς ή υπηρεσίες διαθέτει μεγάλο αριθμό προτύπων που αφορούν
στα χρώματα και βερνίκια: προδιαγραφές προϊόντων και πρώτων υλών, μέθοδοι ελέγχου, πρότυπα
δοκίμια, τρόποι εφαρμογής, συνθήκες δοκιμής και πολλά άλλα.
6.2.1 Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης ISO
Στο μεταξύ ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης ISO, στον οποίον άλλωστε είναι μέλη τόσο ο ΕΛΟΤ,
όσο και οι παραπάνω Εθνικοί Οργανισμοί Τυποποίησης, με την Τεχνική Επιτροπή ISO/ TC35 “Paints
and Varnishes” έχει εκπονήσει μεγάλο αριθμό προτύπων που καλύπτουν αρκετά ικανοποιητικά όλες
τις ανάγκες του κλάδου, εκτός ίσως από προδιαγραφές ετοίμων προϊόντων. Σ’ αυτά τα διεθνή
πρότυπα γίνεται συνήθως προσπάθεια να γεφυρωθούν οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα
αντίστοιχα πρότυπα των Εθνικών Οργανισμών.
6.2.2 Ευρωπαϊκή Τυποποίηση
Παλαιότερα η CEN δεν είχε ασχοληθεί πολύ με τον τομέα των χρωμάτων και βερνικιών. Τα τελευταία
όμως χρόνια, η αντίστοιχη τεχνική επιτροπή για τα χρώματα και βερνίκια CEN/TC 139 άρχισε την
συστηματική τυποποίηση. Ως επί το πλείστον, η Ευρωπαϊκή τυποποίηση βασίζεται στα πρότυπα ISO.
Ένα- ένα, τα σχέδια προτύπων περνούν από την διαδικασία: έκδοση σχεδίου, κυκλοφορία σχεδίου,
ψηφοφορία και πίσω. Αν τα πρότυπα είναι παρόμοια και αν δεν υπάρχει λόγος για το αντίθετο, το
πρότυπο παίρνει τον αριθμό: EN/ISO nnnnn, όπου nnnnn είναι συνήθως ο παλαιός αριθμός του
προτύπου ISO, μερικές φορές με την πρόθεση ενός ακόμη αριθμητικού ψηφίου στην αρχή. Τα σχέδια
Ευρωπαϊκών προτύπων αυτά περνούν και από την επιτροπή ΕΛΟΤ/ΤΕ1 για ψήφιση και παρατηρήσεις.
Κάθε πρότυπο που περνά απ’ αυτήν τη διαδικασία, αφού οριστικοποιηθεί ως Ευρωπαϊκό Πρότυπο,
γίνεται υποχρεωτικό για τον ΕΛΟΤ. Τότε παίρνει την μορφή ΕΛΟΤ/EN/ISO nnnnn με τον ίδιο πάντοτε
αριθμό. Σήμερα ένα μεγάλο μέρος από τα πρότυπα ISO έχουν ενσωματωθεί στην Ευρωπαϊκή
Τυποποίηση – φυσικά και στην Ελληνική. Τα υπάρχοντα Ευρωπαϊκά πρότυπα είναι υποχρεωτικά σε
όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
6.3 Ελληνικά Πρότυπα
Η Τεχνική Επιτροπή ΤΕ1 έχει εκπονήσει μέχρι σήμερα μεγάλο αριθμό Ελληνικών Προτύπων, τα
περισσότερα από τα οποία βασίζονται στα πρότυπα ISO.
Τα Ελληνικά Πρότυπα της Τεχνικής Επιτροπής ΤΕ1 Χρώματα και Βερνίκια μπορεί να ταξινομηθούν στις
παρακάτω ομάδες:
6.3.1 Πρώτες Ύλες
Πρώτες ύλες για χρώματα, βερνίκια και συναφή προϊόντα είναι τα πιγμέντα, οι φορείς (συνδετικά
μέσα), τα πληρωτικά υλικά, οι διαλύτες κτλ. Τα πρότυπα που αναφέρονται σ’ αυτές περιλαμβάνουν
μεθόδους δειγματοληψίας και προετοιμασίας, προδιαγραφές, μεθόδους δοκιμής και αναλύσεως και
άλλα. Έχουν εκπονηθεί πάνω από 20 προδιαγραφές πρώτων υλών μέχρι σήμερα και μεγάλος αριθμός
προτύπων για μεθόδους δοκιμής και άλλα.

Βερνίκια
9
6.3.2 Γενικές Μέθοδοι Δοκιμών
Υπάρχουν πολλά πρότυπα για μεθόδους ελέγχου ετοίμων προϊόντων καθώς και ξηρών υμένων
χρωμάτων, βερνικιών και συναφών υλικών. Για μετρήσεις φυσικών, μηχανικών και χημικών ιδιοτήτων,
αναλύσεις, αξιολόγηση αλλοιώσεων, πρότυπα οπτικής/ χρωματομετρίας. Επίσης πρότυπα για
δειγματοληψία και για προετοιμασία δειγμάτων, πρότυπα για δοκιμές διαφόρων αντοχών, όπως
φυσική και επιταχυνόμενη γήρανση, αντοχές σε διάφορες ειδικές ατμόσφαιρες, (διοξείδιο του θείου,
αλατονέφωση), αντοχές σε διάφορα υγρά και άλλες συνθήκες, διαδικασίες και συνθήκες εκτέλεσης
δοκιμών, προδιαγραφές δοκιμίων ελέγχου κτλ.
6.3.3 Πρότυπα/ Προδιαγραφές ετοίμων προϊόντων
Αυτά είναι τα πιο σημαντικά πρότυπα, αφού αυτά αποτελούν και τον τελικό σκοπό της τυποποίησης.
Όλα τα υπόλοιπα πρότυπα γίνονται για την υποστήριξη αυτών. Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί από
την ΤΕ1 του ΕΛΟΤ 10 τέτοια πρότυπα, όλα όμως για χρώματα. Δεν υπάρχουν ακόμη πρότυπα για
έτοιμα βερνίκια.
6.3.4 Πρότυπα ορολογίας
Για τα πρότυπα αυτά υπάρχει ιδιαίτερη ομάδα εργασίας, ΕΛΟΤ ΤΕ1/ΟΕ1. Τα πρότυπα ορολογίας είναι
λεξιλόγια ισοδυναμίας ελληνικών όρων με 3 ξένες γλώσσες, καθώς και «λεξικά» ορισμών.
6.3.5 Συντηρητικά ξύλου
Τα συντηρητικά ξύλου αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία υλικών που έχουν σχέση με τα βερνίκια
εμποτισμού. Με τα πρότυπα αυτά ασχολείται η ομάδα εργασίας ΕΛΟΤ ΤΕ1/ΟΕ2. Με τα προϊόντα αυτά
πρωτοξεκίνησε την δραστηριότητα της στον τομέα των χρωμάτων και συναφών ο Οργανισμός
Τυποποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης CEN, με την τεχνική επιτροπή CEN/TC38 “Wood
Preservatives”. Έτσι τα πρότυπα αυτής της ομάδας εργασίας είναι ταυτόχρονα Ευρωπαϊκά πρότυπα
ΕΛΟΤ/ΕΝ.

7 ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ – ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Το κάθε χρώμα ή βερνίκι χαρακτηρίζεται από ορισμένες φυσικές, χημικές και φυσικοχημικές ιδιότητες.
Αυτές επηρεάζουν την καταλληλότητα του για ορισμένη χρήση, την εφαρμογή του και την
συμπεριφορά του.
Οι ιδιότητες αυτές διακρίνονται σε 3 κατηγορίες:

⇨ Ιδιότητες υγρού υλικού (στο κουτί)

⇨ Ιδιότητες κατά την εφαρμογή
⇨ Ιδιότητες του ξηρού υμένα

7.1 Ιδιότητες υγρού υλικού

Αυτές είναι οι ιδιότητες του βερνικιού μέσα στο κουτί, όπως παραδίδεται. Κατά κανόνα δεν
ενδιαφέρουν άμεσα τον καταναλωτή, και ειδικότερα την ώρα της εφαρμογής. Φυσικά ελέγχονται
κατά την παραλαβή των υλικών.
Μερικές από τις ιδιότητες του υγρού υλικού είναι:

⇨ Ιξώδες
⇨ Πυκνότης (ειδικό βάρος)
⇨ Σημείο Ανάφλεξης
⇨ Βαθμός λειοτρίβησης
⇨ Περιεκτικότης κατά βάρος ή κατ’ όγκον.
Από τις παραπάνω ιδιότητες, το ιξώδες είναι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο αυτόν που θα
εφαρμόσει το βερνίκι.
Συνήθως σ’ αυτό το στάδιο της αραίωσης, το ιξώδες μετράται με κύπελλο ροής, όπως τα κύπελλα
Ford (ASTM), DIN, BS, ΕΛΟΤ/ ISO κτλ.

Βερνίκια
10
Το σημείο ανάφλεξης ενδιαφέρει την ασφάλεια κατά την αποθήκευση και την μεταφορά του υλικού,
όπως αναφέρεται στο αντίστοιχο κεφάλαιο.
Η περιεκτικότητα στερεών κατ’ όγκον είναι, όπως λέει η λέξη, η εκατοστιαία αναλογία του όγκου των
στερεών (= μη πτητικών) συστατικών ενός χρώματος ή βερνικιού προς τον συνολικό όγκο του
υλικού. Είναι δε τα στερεά συστατικά του βερνικιού, ο φορέας και μερικά πρόσθετα, δηλαδή αυτό
που μένει στο βαμμένο αντικείμενο μετά την εξάτμιση των πτητικών, δηλαδή του ή των διαλυτών.
Από την περιεκτικότητα στερεών (ή καλύτερα μη πτητικών) κατ’ όγκον μπορεί να υπολογιστεί η
θεωρητική απόδοση ενός χρώματος ή βερνικιού.
Η θεωρητική απόδοση, ή μάλλον η πρακτική, όπως είναι φανερό, είναι αυτό που ενδιαφέρει
περισσότερο απ’ όλα τον χρήστη. Επειδή πολλές φορές γίνεται σύγχυση μεταξύ απόδοσης και
καλυπτικότητας, πρέπει να διευκρινισθεί ότι η απόδοση σε κάποιο πάχος δεν έχει σχέση με
καλυπτικότητα. Δεν σημαίνει ότι το χρώμα “σκεπάζει” με αυτό το πάχος και αυτήν την απόδοση.
Άλλωστε εδώ μιλάμε για απόδοση (διαφανούς) βερνικιού. Εννοούμε πόσα τετραγωνικά μέτρα
καλύπτει ένα λίτρο απ’ αυτό το υλικό σε δεδομένο πάχος ξηρού υμένος.
Η απόδοση, όπως είναι φυσικό, αναφέρεται πάντοτε σ’ ένα δεδομένο πάχος ξηρού υμένα, συνήθως
στο συνιστώμενο πάχος. Είναι φανερό ότι αυτή είναι αντιστρόφως ανάλογη του πάχους.
7.2 Ιδιότητες βερνικιών κατά την εφαρμογή (βαφή)
Αυτές οι ιδιότητες ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο αυτόν που εφαρμόζει το βερνίκι.
Οι κυριότερες από τις ιδιότητες κατά την εφαρμογή είναι:
Χρόνος ξήρανσης: Στη βιβλιογραφία αναφέρονται πάνω από 8 διαφορετικοί χρόνοι ξήρανσης.
Πολλοί επιστήμονες διαφωνούν όχι μόνο ως προς την ορολογία τους, αλλά και για την χρονική σειρά
μεταξύ τους.
Έχει όμως επικρατήσει να καθορίζονται 3 χρόνοι ξήρανσης, οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη
πρακτική σημασία.
Πρώτα ο χρόνος ξήρανσης δι’ επαφής. Είναι ο χρόνος κατά τον οποίον το βερνίκι παύει να είναι υγρό
(ρευστό). Πρακτικά λέγεται και “τράβηγμα”. Το βερνίκι αρχίζει να κολλά.
Ύστερα έρχεται ο χρόνος επιφανειακής ξήρανσης, όπου παύει το βερνίκι να κολλά, αλλά δεν είναι
ακόμα τελείως ξηρό και αφήνει ίχνος στην ελαφρά χάραξη.
Τέλος έχομε τον χρόνο πλήρους ξήρανσης, όπου αν περιστρέψομε τον αντίχειρα με πίεση πάνω στον
υμένα του βερνικιού, αυτός δεν παραμορφώνεται.
Στα βερνίκια 2 συστατικών έχομε πάλι χρόνους ξήρανσης, αλλά αυτοί συνδέονται επί πλέον και με την
χημική αντίδραση (curing).
Πρέπει να τονισθεί ότι οι χρόνοι ξήρανσης επηρεάζονται πάρα πολύ από τις καιρικές συνθήκες:
θερμοκρασία, σχετική υγρασία και άνεμο, από το πάχος του υμένα και πολλούς άλλους παράγοντες.
Στα τεχνικά φυλλάδια αναφέρονται συνήθως χρόνοι ξήρανσης σε 20, 23 ή 25°C και 50% σχετική
υγρασία, υπό ελεγχόμενες συνθήκες και στο συνιστώμενο πάχος ξηρού υμένα.
Χρόνος πλήρους αντίδρασης (full curing): είναι ο χρόνος ολοκλήρωσης της αντίδρασης, μετά
τον οποίον το αντικείμενο μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκεί όπου προορίζεται, π.χ. ένα πάτωμα να
πατηθεί από ανθρώπους ή οχήματα κτλ. Πρέπει να σημειωθεί ότι για τα βερνίκια 2 συστατικών, ο
χρόνος αυτός συνήθως είναι 7 μέρες. Πριν περάσει αυτός ο χρόνος, το βερνίκι δεν έχει ακόμα
αποκτήσει όλες του τις ιδιότητες (μηχανικές και χημικές)..
Ευκολία εφαρμογής: Αυτή είναι μια ιδιότητα που δεν περιγράφεται εύκολα σαν ένα φυσικοχημικό
φαινόμενο, είναι όμως χαρακτηριστική για ένα βερνίκι και σημαντική γι’ αυτόν που το εφαρμόζει.
Άλλωστε υπάρχουν πρότυπα με τα οποία ελέγχεται αυτή.
Δάκρυσμα: Μ’ αυτόν τον όρο χαρακτηρίζεται το “τρέξιμο” του βερνικιού όταν αυτό εφαρμόζεται με
πάχος υγρού υμένα πάνω από ένα ορισμένο όριο.
Συμβατότητα με επιφάνεια: Είτε αυτή είναι το υλικό που θα βαφεί (π.χ. ξύλο), είτε άλλο στρώμα
βερνικιού (υπόστρωμα, αστάρι ή παλαιότερο βερνίκι).

Βερνίκια
11
Η συμβατότητα (αγγλικά = compatibility) ενός βερνικιού με ένα άλλο είναι κάτι πολύ σημαντικό.
Βέβαια εδώ δεν ενδιαφέρει η συμβατότητα σε υγρή φάση, δηλαδή κατά την ανάμιξη δύο βερνικιών
μεταξύ τους υγρό με υγρό, αλλά η συμβατότητα μεταξύ ξηρών στρώσεων. Δεν είναι δυνατόν να
εφαρμοστεί ένα οποιοδήποτε βερνίκι πάνω από ένα άλλο ανεξέλεγκτα. Τα δύο βερνίκια μπορεί να μην
είναι συμβατά, οπότε θα προκύψει αποκόλληση. Συνήθως σε ένα σύστημα βερνικιών χρησιμοποιείται
ο ίδιος τύπος σε όλες τις στρώσεις (π.χ. εποξεικό). Συχνά όμως προδιαγράφονται συστήματα με
διάφορα είδη σε κάθε στρώση. Εδώ είναι ευθύνη αυτού που συντάσσει το πρόγραμμα (προδιαγραφή)
βαφής, καθορίζοντας το σύστημα βαφής, να ελέγξει την συμβατότητα μεταξύ των στρώσεων.
Επίσης πολύ σημαντικό είναι κατά την βαφή συντηρήσεως, ότι πρέπει να προσεχθούν οι
συμβατότητες κατά την επιλογή των βερνικιών.
Πάχος υγρού υμένα: Αυτό δεν είναι ακριβώς ιδιότητα, είναι όμως ένα φυσικό μέγεθος που μετράται
κατά την εφαρμογή, κυρίως στα χρώματα. Στα χρώματα έχει μεγαλύτερη σημασία η μέτρηση του,
διότι μ’ αυτό παρακολουθείται και το πάχος του ξηρού υμένα που θα προκύψει, όπως αναπτύσσεται
στα τεχνικά χαρακτηριστικά των χρωμάτων. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι μέτρησης που καλύπτονται
από διάφορα πρότυπα, οι δε συσκευές είναι μικρές, εύχρηστες και πολύ οικονομικές. Σπάνια μετράται
το πάχος υμένα σε βερνίκια και μόνο σε βιομηχανικές εφαρμογές.
7.3 Ιδιότητες ξηρού υμένα βερνικιών
Είναι οι πιο ενδιαφέρουσες για τον χρήστη. Σ’ αυτές συγκαταλέγονται οι εξής:
Στιλπνότητα: Μετράται με στιλπνόμετρα 60, 20 ή 85 μοιρών, ανάλογα με τις προδιαγραφές και τα
πρότυπα που εφαρμόζονται. Ξεχωριστή ιδιότητα είναι η διατήρηση της στιλπνότητας.
Η γωνία 60° χρησιμοποιείται γενικά στις περισσότερες εφαρμογές. Για να υπάρχει όμως μεγαλύτερο
εύρος μετρήσεων άρα και μεγαλύτερη ακρίβεια, χρησιμοποιείται η γωνία 20° στα πολύ στιλπνά
βερνίκια και η γωνία 85° όταν το βερνίκι είναι ματ.
Ευκαμψία - Ελαστικότητα: Υπάρχουν πολλές δοκιμές, που καθεμία καλύπτεται από κάποιο
πρότυπο, και που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μετρούν ή συγκρίνουν την ελαστικότητα. Αναφέρομε
μερικές:

⇨ Δοκιμή κάμψης γύρω από άξονα, κυλινδρικό ή κωνικό

⇨ Δοκιμή κοίλανσης: πάνω στο δοκίμιο δημιουργείται μία κοίλανση με πολύ μικρή ταχύτητα.
⇨ Δοκιμή πίπτοντος βάρους, ίσια ή ανάποδα, σαν την κοίλανση αλλά απότομα με ελεύθερη
πτώση βάρους.
Σκληρότητα: Αυτή ανταγωνίζεται την ελαστικότητα. Και η σκληρότητα μετράται με διάφορες
μεθόδους, όπως π.χ.

⇨ Μέτρηση απόσβεσης ταλαντώσεων εκκρεμούς

⇨ Χάραξη
⇨ Αυλάκωση
Πρόσφυση: η πιο πρακτική μέθοδος για τον έλεγχο της πρόσφυσης είναι η μέθοδος της
σταυροειδούς εγκοπής.
Αντοχή στις καιρικές συνθήκες: Συνήθως τα χρώματα και βερνίκια ελέγχονται ως προς την
αντοχή τους στις καιρικές συνθήκες είτε με φυσική έκθεση στο ύπαιθρο ή με διάφορες συσκευές
επιταχυνόμενης γήρανσης. Βεβαίως πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή στην ερμηνεία των
αποτελεσμάτων επιταχυνόμενης γήρανσης. Έχουν δημοσιευθεί πολλά άρθρα που δίνουν συντελεστές
συνάρτησης της επιταχυνόμενης γήρανσης με την πραγματική, καμία όμως δεν είναι απολύτως
αξιόπιστη, διότι η φυσική έκθεση επηρεάζεται από τόσους συντελεστές, που είναι αδύνατον να
ληφθούν όλοι αυτοί υπ’ όψη κατά τους υπολογισμούς.

⇨ Αντοχή σε διάφορα περιβάλλοντα και άλλες ειδικές συνθήκες: Οι δοκιμές εξαρτώνται από τις
απαιτήσεις.
⇨ Αντοχή στην τριβή.

Βερνίκια
12
Η σημασία της κάθε ιδιότητας εξαρτάται βέβαια από τις ιδιαίτερες συνθήκες που καλείται το κάθε
βερνίκι να αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Για τον έλεγχο όλων αυτών των ιδιοτήτων, όπως και όλων των προηγούμενων, υπάρχουν πρότυπα
του ΕΛΟΤ ή και άλλα, καθώς και κατάλληλες συσκευές και όργανα.

8 ΑΣΤΟΧΙΕΣ – ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ
8.1 Προβλήματα και αστοχίες κατά την εφαρμογή.
Λανθασμένη μεθοδολογία ή πρακτική κατά την εφαρμογή είναι συνηθισμένη αιτία διαφόρων
προβλημάτων. Λανθασμένη επιλογή ή ελλιπής συντήρηση εξοπλισμού βαφής, μη εξειδικευμένοι
βαφείς, ή ακόμη και οι καιρικές συνθήκες κατά την ώρα της εφαρμογής μπορεί να έχουν σημαντική
επίπτωση στο τελικό αποτέλεσμα.
Χονδροί κόκκοι («μπιμπίκια») από κατάλοιπα και σκόνη
Πριν από οποιαδήποτε επαναβαφή θα πρέπει να απομακρύνονται η σκόνη και κατάλοιπα από
τριψίματα, γυαλοχαρτίσματα ή άλλη μηχανική προεργασία της επιφάνειας. Στην αντίθετη περίπτωση
τα κατάλοιπα αυτά θα εγκλωβιστούν στην βαμμένη επιφάνεια, επηρεάζοντας την εμφάνισή της και
την απόδοση του συστήματος.
Δάκρυσμα ή "τρέξιμο" - Sagging
Tο δάκρυσμα προκαλείται από τους εξής παράγοντες:

⇨ Το βερνίκι εφαρμόζεται σε μεγαλύτερο πάχος από το επιτρεπτό όριο

⇨ Στο βερνίκι έχει προστεθεί ποσότητα αραιωτικού μεγαλύτερη από το επιτρεπτό
⇨ Το πινέλο δεν στραγγίζεται καλά πριν το βάψιμο
⇨ Το πιστόλι βαφής τοποθετείται υπερβολικά κοντά στην επιφάνεια κατά την εφαρμογή.
Μετά την πλήρη αντίδραση το βερνίκι μπορεί να εμφανίσει ρωγμές και να αποκαλυφθεί το
υπόστρωμα. Εφόσον παρατηρηθεί τρέξιμο κατά τη βαφή θα πρέπει να απομακρύνεται όσο η
επιφάνεια είναι ακόμη υγρή. Επιδιόρθωση μετά το στέγνωμα απαιτεί απομάκρυνση του βερνικιού και
επαναβαφή.
Σημάδια πινέλου (βενιές)
Αν η συνταγή του βερνικιού δεν είναι καλά ισορροπημένη, αν το βερνίκι πριν την εφαρμογή με πινέλο
αραιωθεί με διαλυτικό που δεν είναι κατάλληλο ή αν ο τεχνίτης δεν έχει την κατάλληλη εμπειρία, το
βερνίκι δεν «στρώνει» καλά και δεν κλείνουν τα σημάδια του πινέλου.
Κρατήρες, τρύπες και πόροι
Συνήθης αιτία εμφάνισης των παραπάνω είναι λανθασμένη τεχνική κατά τη βαφή, όπως μεγάλο πάχος
βαφής, υψηλός εξαερισμός ή άνεμος, μεγάλη πίεση αέρα κατά την εφαρμογή με πιστόλι ή μεγάλη
απόσταση εφαρμογής. Κατά την εφαρμογή μεγάλου πάχους παγιδεύεται αέρας στο βερνίκι, ο οποίος
διαφεύγει κατά την αντίδραση και προκαλεί τα παραπάνω φαινόμενα.
Εφόσον παρατηρηθεί εμφάνιση κρατήρων κατά τη βαφή αυτοί θα πρέπει να απομακρύνονται όσο η
επιφάνεια είναι ακόμη υγρή. Επιδιόρθωση μετά το στέγνωμα απαιτεί απομάκρυνση του βερνικιού και
επαναβαφή.
Ανεπαρκές πάχος βαφής
Συνήθως αποτέλεσμα λανθασμένης τεχνικής βαφής. Επίσης μπορεί να προκληθεί από προσθήκη
υπερβολικής ποσότητας διαλύτη στο βερνίκι. Σημειώνεται ότι συνήθως η εφαρμογή με ρολό ή πινέλο
έχει ως αποτέλεσμα μικρότερο πάχος βαφής από ότι η εφαρμογή με πιστόλι.
Τα σημεία με μικρό πάχος βαφής μπορούν να επαναβαφούν σύμφωνα με το χρονικό όριο
επαναβαφής που αναφέρεται στο τεχνικό φυλλάδιο του βερνικιού.

Βερνίκια
13
Υπερβολικό πάχος βαφής
Εκτός του ότι είναι οικονομικά ασύμφορο, μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς τη απόδοση του βερνικιού.
Ρωγμές, εγκλωβισμός διαλύτη, δάκρυσμα, κρατήρες και τρύπες είναι ορισμένα από τα φαινόμενα που
μπορεί να προκληθούν.
Διακοπές
Χαρακτηρίζονται έτσι οι περιοχές οι οποίες διέφυγαν της προσοχής του βαφέα ή όπου εφάρμοσε
ανεπαρκές πάχος βαφής (π.χ. ελλιπής αλληλοεπικάλυψη). Αυτές οι περιοχές θα πρέπει να
διορθώνονται πριν από τη εφαρμογή της επόμενης στρώσης.
Κυκλικά κενά (Fish eyes) - Κακή διαβροχή
Ορισμένες περιοχές της επιφάνειας δεν διαβρέχονται σωστά από το βερνίκι. Οφείλεται συνήθως σε
μόλυνση της επιφάνειας από λάδια, γράσα, σκόνη, υγρασία, σιλικόνη κλπ.
Blushing
Μπορεί να συμβεί πριν από την πλήρη αντίδραση του βερνικιού από συμπυκνώματα και υγρασία στην
επιφάνεια της βαφής, η οποία μορφοποιεί λευκά σημεία στην επιφάνεια. Όταν δημιουργηθεί το
φαινόμενο, παραμένει στην επιφάνεια ακόμη και μετά το στέγνωμα.
Blooming (επίσης γνωστό ως amine blooming)
Εποξειδικά βερνίκια, ειδικά όσα αντιδρούν με αμίνες, είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε ελλιπή αντίδραση σε
ψυχρές συνθήκες με υψηλή υγρασία. Λαμβάνει χώρα αντίδραση η οποία εμφανίζει λευκούς λεκέδες
στην επιφάνεια του υμένα. Οι λεκέδες αυτοί είναι υδατοδιαλυτοί και πρέπει να αφαιρούνται με καθαρό
ζεστό νερό και πανιά πριν την επαναβαφή, για την αποφυγή ελλιπούς πρόσφυσης μεταξύ των
στρώσεων.
8.2 Προβλήματα κατά την αντίδραση ή ξήρανση
Ο έλεγχος των συνθηκών αντίδρασης ή ξήρανσης είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη βέλτιστη απόδοση
ενός συστήματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο έλεγχος αυτός γίνεται εμπειρικά.
Ζάρωμα
Το ζάρωμα εμφανίζεται συχνά σε αλκυδικά βερνίκια ή βερνίκια με βάση λαδιού όταν εφαρμόζονται σε
μεγάλο πάχος. Τότε το εξωτερικό στρώμα αντιδρά πλήρως ενώ το εσωτερικό στρώμα παραμένει
μαλακό.
8.3 Προβλήματα και αστοχίες μετά την εφαρμογή
Αποχρωματισμός
Οφείλεται συχνά στη ρητίνη που έχει χρησιμοποιηθεί στο βερνίκι. Άλλες ρητίνες κιτρινίζουν στον ήλιο,
ενώ άλλες στο σκοτάδι.
Φλύκταινες - Φυσαλίδες
Από τις πιο συνήθεις αστοχίες, συσχετίζεται με την πρόσφυση του βερνικιού. Ορισμένες φορές οι
φυσαλίδες είναι ξηρές, και άλλες περιέχουν υγρό. Μπορεί να είναι μικρές ή μεγάλες, ανάλογα με το
βαθμό πρόσφυσης με το υπόστρωμα ή μεταξύ των στρώσεων και με την εσωτερική πίεση του αερίου
ή υγρού μέσα στη φυσαλίδα, ενώ εμφανίζονται συχνά στο σχήμα ημισφαιρίου. Οι βασικές κατηγορίες
είναι οι εξής:

⇨ Φυσαλίδες μεταξύ του συστήματος βαφής και του υποστρώματος

⇨ Φυσαλίδες μεταξύ των διαφόρων στρώσεων του συστήματος.
Είναι επίσης δυνατή η εμφάνιση φυσαλίδων μέσα στην ίδια στρώση, από εγκλωβισμό αέρα ή διαλύτη
ή και των δύο. Εμφανίζεται σπανιότερα από τις δύο πρώτες κατηγορίες.
Το φαινόμενο μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες:

⇨ Ώσμωση από συστατικά, τα οποία απορροφούν υγρασία διαμέσου του υμένα. Επίσης
οφείλεται σε διαλυτά άλατα που μολύνουν το υπόστρωμα ή την επιφάνεια μεταξύ των
στρώσεων.

Βερνίκια
14
 ⇨ Μόλυνση της επιφάνειας από άλλα υλικά που εμποδίζουν την πρόσφυση (λάδια, σκόνη, κεριά
κλπ). Στις περιπτώσεις αυτές εμφανίζονται ξηρές φυσαλίδες.
⇨ Εγκλωβισμένοι διαλύτες στον υμένα πιθανόν αυξάνουν την προσρόφηση υγρασίας και να
οδηγήσουν σε δημιουργία φυσαλίδων. Συνοδεύεται από οσμή διαλύτη.
Αποφολίδωση - ξεφλούδισμα
Συσχετίζεται πάντοτε με την πρόσφυση. Συνήθως οφείλεται σε ανεπαρκή προεργασία, μολύνσεις στο
υπόστρωμα ή μεταξύ των στρώσεων, υπέρβαση του καθορισμένου χρόνου επαναβαφής ή σε
κιμωλίαση. Επίσης προκαλείται από γήρανση ή παρατεταμένη έκθεση του βερνικιού σε καιρικές
συνθήκες.
Τα διαφανή βερνίκια, ειδικά πάνω στα ξύλα, έχουν ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα κατά την έκθεση
τους στην ηλιακή ακτινοβολία. Σε αντίθεση με τα αδιαφανή χρώματα, στα οποία η ακτινοβολία
σταματά στην επιφάνεια λόγω της αδιαφάνειας, αυτή περνά μέσα από την μάζα του βερνικιού και
φθάνει στην επιφάνεια του αντικειμένου, δηλαδή στην περίπτωση μας στο ξύλο. Η υπεριώδης
ακτινοβολία αφενός μεν καταστρέφει γρηγορότερα τον υμένα του βερνικιού (που είναι κάποιο
πολυμερές), αφετέρου δε καταστρέφει το ξύλο και προκαλεί αποκόλληση του βερνικιού σε σύντομο
χρονικό διάστημα. Για την προστασία από αυτό το φαινόμενο, προστίθενται στα διαφανή βερνίκια
ορισμένα πρόσθετα που απορροφούν τις υπεριώδεις ακτίνες ή τους μεταβάλλουν την συχνότητα και
τις κάνουν πιο ανώδυνες.

⇨ Checking: Μικρές ρωγμές στην επιφάνεια, δεν διαπερνούν το συνολικό βάθος της
επικάλυψης. Ορισμένες φορές δεν είναι ορατό με γυμνό οφθαλμό.

⇨ Ρηγμάτωση: Οι ρωγμές στο βερνίκι εκτείνονται μέχρι το υπόστρωμα. Όσο πιο μεγάλο το
πάχος του υμένα, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι τάσεις που αναπτύσσονται στην επιφάνεια
της επικάλυψης. Όταν οι τάσεις αυτές είναι μεγαλύτερες από την εσωτερική συνοχή του
βερνικιού (συνήθως λόγω ελλιπούς συνταγής) εμφανίζονται ρωγμές. Επίσης δημιουργούνται
από απότομες μεταβολές στην θερμοκρασία, που προκαλούν συστολοδιαστολές.
Κιμωλίαση
Καθαρά επιφανειακό φαινόμενο, οφείλεται κυρίως στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλιακού φωτός.
Εμφανίζεται σπάνια σε σκιασμένες περιοχές. Υγρασία, οξυγόνο και ατμοσφαιρική ρύπανση επίσης
παίζουν ρόλο στην εμφάνιση του φαινομένου. Τα ανωτέρω αντιδρούν με το φορέα (ρητίνη). Τα
εποξειδικά βερνίκια υφίστανται κιμωλίαση με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Φορείς όπως τα ακρυλικά και οι
πολυουρεθάνες επηρεάζονται λίγο από την ακτινοβολία του ηλίου και δεν παρουσιάζουν εύκολα
κιμωλίαση.
Έλλειψη πρόσφυσης
Αν εμφανισθεί αμέσως μετά την εφαρμογή του βερνικιού, οφείλεται σε μη συμβατότητα με την
επιφάνεια προς βαφή, είτε αυτό είναι το πρώτο στρώμα, είτε άλλα στρώματα. Επίσης μπορεί να
οφείλεται σε κακή προετοιμασία της επιφάνειας, και αν δεν είναι η πρώτη στρώση, μπορεί να είναι
κακή τήρηση των χρόνων επαναβαφής.
Απώλεια στιλπνότητας
Αν το βερνίκι με την πάροδο του χρόνου εμφανίζει υπερβολικά γρήγορη μείωση της στιλπνότητας,
συνήθως αυτό οφείλεται σε κακή ποιότητα ή κακή επιλογή φορέα.
Συγκόλληση (blocking)
Όταν 2 ξύλινες επιφάνειες βαμμένες έρθουν σε επαφή, το βερνίκι της μιας επιφάνειας κολλά με το
βερνίκι της άλλης, και όταν οι επιφάνειες αποχωριστούν τα κολλημένα βερνίκια δημιουργούν
πρόβλημα.

Βερνίκια
15
9 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΟΥ ΒΑΦΟΝΤΑΙ ΜΕ ΒΕΡΝΙΚΙΑ
9.1 Ξύλο
Το ξύλο είναι το πρώτο υλικό που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για να κατασκευάσει σπίτια, οχήματα,
όπλα, εργαλεία, κατασκευές και τόσα άλλα πράγματα. Παρόλο που σήμερα υπάρχουν στη διάθεση
του ανθρώπου τόσα φυσικά και τεχνητά υλικά, το ξύλο ακόμα χρησιμοποιείται αρκετά από τον
άνθρωπο λόγω των χρήσιμων ιδιοτήτων που έχει.
Το ξύλο, σαν φυσικό προϊόν, δεν είναι ομοιόμορφο. Οι ιδιότητες του διαφέρουν από είδος σε είδος,
αλλά και σε διάφορα μέρη του ίδιου ξύλου. Ξύλα με μεγάλη πυκνότητα, όπως η δρυς είναι πιο
σκληρά, λειαίνονται ευκολότερα και έχουν χαμηλότερη απορροφητικότητα, Αντίθετα τα μαλακά ξύλα
έχουν μεγαλύτερη απορροφητικότητα.
Επίσης το ξύλο παρουσιάζει ανισοτροπία κατά τις διαστάσεις κάθετα και παράλληλα με τα νερά του.
Τέλος έχει και συχνά ελαττώματα, όπως οι ρόζοι, ραγάδες, εκροή ρητίνης και άλλα.
Το ξύλο παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές διαστάσεων: ενώ έχει ασήμαντο συντελεστή θερμικής
διαστολής, οι διαστάσεις του μεταβάλλονται σημαντικά ανάλογα με την περιεχόμενη υγρασία. Κατά
μέσο όρο, και ανάλογα με το είδος του ξύλου, μια μεταβολή της περιεχόμενης υγρασίας κατά μια
ποσοστιαία μονάδα προκαλεί μεταβολή γραμμικής διάστασης κατά περίπου 0,2% Αυτό σημαίνει
αμέσως ότι όλα τα επιχρίσματα ξύλων θα πρέπει να έχουν αρκετή ελαστικότητα.
Το ξύλο καταστρέφεται ή απαξιώνεται από διάφορους παράγοντες. Αυτοί μπορεί να είναι:

⇨ Βιολογικοί: βακτήρια, μύκητες, έντομα, θαλάσσιοι οργανισμοί.

⇨ Φυσικοχημικοί: κλιματικοί, μηχανικοί, χημικοί, θερμικοί
Τα βακτήρια δεν προκαλούν σημαντικές αλλοιώσεις στο ξύλο. Οι μύκητες κάνουν αρκετή ζημιά. Η
δράση τους αναπτύσσεται όταν η υγρασία του ξύλου είναι μεταξύ 27 – 33% και χρειάζονται οξυγόνο.
Τα έντομα προσβάλλουν κατά κύριο λόγο τα ξηρά ξύλα. Και αυτά προξενούν μεγάλες ζημιές στα
ξύλα.
Από τις κλιματικές αλλοιώσεις στο ξύλο σχηματίζονται ρωγμές, απ΄όπου ξεκινά η δράση των μυκήτων
και των εντόμων.
Τα προστατευτικά επιχρίσματα που εφαρμόζονται στα ξύλα μπορούν να διακριθούν σε 2 γενικές
κατηγορίες:

⇨ Βερνίκια, δηλαδή διαφανή επιχρίσματα που επιτρέπουν την διατήρηση της εμφάνισης του
ξύλου μετά την επίχριση. Αυτά είναι και τα πιο συνηθισμένα, διότι ακριβώς η φυσική όψη του
ξύλου είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα για το οποίο επιλέγεται το ξύλο σαν υλικό.
⇨ Αδιαφανή επιχρίσματα- χρώματα, όπως χρησιμοποιούνται και για άλλα υλικά.
9.2 Τεχνητή Ξυλεία
Εκτός από την φυσική ξυλεία υπάρχει και η τεχνητή. Αυτή μπορεί να είναι

⇨ Κόντρα- πλακέ
⇨ Μοριοσανίδες
⇨ Ινοσανίδες

9.2.1 Κόντρα Πλακέ

Το κόντρα- πλακέ κατασκευάζεται με συγκόλληση λεπτών φύλλων μαλακού ή σκληρού ξύλου μεταξύ
τους με κόλλα. Τα φύλλα είναι πάντα σε μονό αριθμό και κολλιούνται σε κάθετες διευθύνσεις μεταξύ
τους για να έχουν μεγαλύτερη αντοχή.
Το είδος του ξύλου και το είδος της κόλλας που χρησιμοποιήθηκαν καθορίζουν και την ποιότητα του
κόντρα- πλακέ. Έτσι υπάρχουν πολλές ποιότητες. Π.χ. εσωτερικής χρήσης, εξωτερικής χρήσεις, για
ξυλότυπους σκυροδέματος, θαλάσσης.
Το βάψιμο του κόντρα πλακέ γίνεται με τον ίδιο τρόπο που γίνεται και το βάψιμο του φυσικού ξύλου.

Βερνίκια
16
9.2.2 Μοριοσανίδες
Οι μοριοσανίδες αποτελούνται από μικρά σωματίδια ξύλου, κολλημένα μεταξύ τους με ειδική κόλλα με
πίεση και θέρμανση. Αγγλικά λέγονται Chipboard και στην αγορά έχουν επικρατήσει με την κοινή
ονομασία «Νοβοπάν» που προέρχεται από συγκεκριμένοι μάρκα. Υπάρχουν σε τρεις ποιότητες:
κανονικής, μέσης και υψηλής πυκνότητας. Συνήθως οι μοριοσανίδες, όταν πρόκειται να είναι
εμφανείς, επικαλύπτονται με φύλλα πολυμερών (μελαμίνης και άλλων- η γνωστή «φορμάικα»). Στην
περίπτωση αυτή δεν χρειάζονται καμία επίχριση. Οι μοριοσανίδες δεν έχουν καλές αντοχές. Έχουν
όμως πολύ χαμηλό κόστος.
Αν οι μοριοσανίδες χρειαστούν βάψιμο, μια καλή πρακτική είναι να εφαρμοσθεί πρώτα μια στρώση
χρώματος με βάση γαλάκτωμα («πλαστικό» χρώμα), στη συνέχεια μια στρώση βελατούρα, λείανση
και τέλος αλκυδικό χρώμα. Οι μοριοσανίδες κατά κανόνα δεν βάφονται με βερνίκι διότι δεν έχουν να
επιδείξουν ωραία επιφάνεια.
9.2.3 Ινοσανίδες
Οι ινοσανίδες αποτελούνται από ίνες ξύλου, κολλημένες μεταξύ τους με ειδική κόλλα με πίεση και
θέρμανση. Αγγλικά λέγονται Fiberboard.
Υπάρχουν δύο τύποι ινοσανίδων: μέσης πυκνότητας (πυκνότης μεταξύ 0,53 και 0,80) και υψηλής
πυκνότητας (πυκνότης μεταξύ 0,80 και 1,28). Συνήθως χρησιμοποιείται η ινοσανίδα μέσης
πυκνότητας, γνωστή καλύτερα με τα αρχικά MDF (από τα Αγγλικά Medium Density Fiberboard).
Το MDF έχει πολλά πλεονεκτήματα, και για τον λόγο αυτόν η χρήση του αυξάνεται συνεχώς: είναι
αρκετά σκληρό, ανθεκτικό, τα σωματίδια του (ίνες) είναι πολύ μικρά, με αποτέλεσμα να κατεργάζεται
πολύ εύκολα και καλά (κόψιμο, χάραξη, ταμπλάδες κτλ.) Υποκαθιστά το ξύλο σε πολλές εφαρμογές,
είτε ως έχει, είτε επικαλυμμένο με φύλλα πολυμερών.
Όταν χρησιμοποιείται ως έχει, το βάψιμο του γίνεται όπως το βάψιμο του φυσικού ξύλου. Συνήθως
βάφεται με αδιαφανή επιχρίσματα (χρώματα) και όχι με βερνίκια διαφανή, για τον ίδιο λόγο όπως και
οι μοριοσανίδες (αισθητική).
Περισσότερες και πληρέστερες πληροφορίες για τα ξύλα και παρόμοια υλικά μπορεί κανείς να βρει στο
τμήμα του Οδηγού Δομικών Υλικών που αφορά το Ξύλο σαν Δομικό Υλικό.

10 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ

Είναι γνωστό ότι η προετοιμασία της επιφάνειας πριν από την εφαρμογή είναι ο σπουδαιότερος από
τους παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της προστασίας και την διάρκεια ζωής των
επιχρισμάτων. Για τον λόγο αυτόν πρέπει πάντοτε να δίδεται μεγάλη προσοχή τόσο στην επιλογή της
μεθόδου που θα εφαρμοσθεί, όσο και στην σωστή εφαρμογή της. Επομένως το θέμα της
επιφανειακής προετοιμασίας αφορά τόσο τα στάδια σχεδιασμού και προδιαγραφής, όσο και την
εκτέλεση των έργων και τον έλεγχο τους.
10.1 Διαδικασία
Η προετοιμασία της επιφάνειας αρχίζει με την απομάκρυνση των ξένων υλών. Σκόνες, χώματα, άλατα,
επικαθίσεις, ροκανίδια, σκόνες από γυαλόχαρτο, πιτσιλιές από ασβέστη και άλλα επιχρίσματα, λάδια
και άλλες λιπαρές ουσίες, πίσσες κτλ. πρέπει να απομακρυνθούν πριν από την καθεαυτού
προετοιμασία που θα περιγραφεί παρακάτω. Επίσης πρέπει να απομακρυνθούν πριν από την
προετοιμασία χαλαρά στρώματα παλαιών χρωμάτων ή βερνικιών.
Ως επί το πλείστον, η προετοιμασία αρχίζει με μια σάρωση για την απομάκρυνση της σκόνης και
άλλων χαλαρά συνδεδεμένων υλικών.
Πριν την εφαρμογή οποιουδήποτε επιχρίσματος στο ξύλο, πρέπει να προηγηθεί απορητίνωση. Αυτή
συνήθως γίνεται με μαλακό σαπούνι και νερό, ή σόδα ή ποτάσα. Άλλος τρόπος είναι με διαλύτες. Στη
συνέχεια λειαίνεται το ξύλο με διάφορα γυαλόχαρτα ή άλλα λειαντικά μέσα με διαδοχικά μειούμενο
μέγεθος κόκκου. Μετά την λείανση ακολουθεί το πρώτο στρώμα επιχρίσματος (αστάρι), το οποίο έχει
σκοπό την σφράγιση των πόρων του ξύλου.

Βερνίκια
17
Αυτό το αστάρι ονομάζεται σφραγιστικό και αγγλικά σήλερ (sealer). Η σφράγιση είναι
απαραίτητη, διότι διαφορετικά, με την πάροδο του χρόνου, θα μεταναστεύσει ο φορέας από τις
επόμενες στρώσεις επιχρισμάτων προς τους πόρους του ξύλου, με αποτέλεσμα τα επιχρίσματα να
ξεραθούν και τελικά να αποκολληθούν. Πριν το σήλερ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ειδικός στόκος ξύλου
για την κάλυψη των τυχόν ανωμαλιών της επιφάνειας.
Μετά το σήλερ ακολουθεί η εφαρμογή δύο ή περισσότερων στρώσεων βερνικιού (υπόστρωμα και
τελικό ή μόνο τελικό σε 2 ή περισσότερες στρώσεις).
Εναλλακτικά πριν ή και αντί το σήλερ, μπορεί να εφαρμοσθεί ένα βερνίκι εμποτισμού (λαζούρα).
Αυτό, όπως λεει η λέξη, εμποτίζει το ξύλο στην μάζα του χωρίς την δημιουργία υμένος. Βερνίκια
εμποτισμού μπορούν να εφαρμοσθούν για πολλούς λόγους, όπως για παράδειγμα:

⇨ για την προστασία του ξύλου από μύκητες, σκουλήκια ή έντομα

⇨ για διακοσμητικούς λόγους, όπως τα διαφανή χρωματιστά βερνίκια
⇨ για πυροπροστασία
Πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με παλαιότερη τεχνική, ως σφραγιστικό αστάρι πριν το βάψιμο με
βερνίκια ή χρώματα, χρησιμοποιούνταν το λινέλαιο. Πολλοί τεχνίτες προτιμούν ακόμη την χρήση
του λινελαίου για σφραγιστικό αστάρι, όταν βέβαια πρόκειται να εφαρμοσθούν αλκυδικά βερνίκια ή
χρώματα.

11 ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Διακρίνονται δύο γενικότερες περιπτώσεις εφαρμογής βερνικιού:

⇨ κατασκευές που βάφονται μια φορά και αργότερα πιθανόν χρειάζονται απλά κάποια
συντήρηση, όπως είναι πατώματα, πόρτες, παράθυρα, ντουλάπες κτλ. και
⇨ συστηματική βαφή του προϊόντος παραγωγής, συνήθως σε κάποια γραμμή παραγωγής.
Τα βερνίκια δεν μπορούν να εφαρμοσθούν σε οποιοδήποτε πάχος. Πρώτα για τεχνικούς λόγους, διότι
αν το πάχος είναι πολύ μεγάλο, μπορεί το βερνίκι να τρέξει και να παρουσιάσει προβλήματα
εφαρμογής. Άλλος ένας λόγος πολύ σημαντικός είναι ότι αν το πάχος μιας στρώσης είναι μεγαλύτερο
από κάποιο όριο, μπορεί το βερνίκι να στεγνώσει επιφανειακά πριν προλάβουν να εξατμισθούν τα
πτητικά του συστατικά, τα οποία θα εγκλωβισθούν μέσα στον υμένα, οπότε θα παρουσιασθούν
προβλήματα: ο υμένας θα είναι μαλακός, αργότερα με την σταδιακή τελικά απομάκρυνση των
πτητικών θα έχει πόρους, ζάρες, φουσκάλες ή άλλες ατέλειες.
Ένα σημείο που πρέπει να προσεχθεί όταν βάφονται παράθυρα είναι το εξής. Κατά τους χειμερινούς
μήνες, όταν το εσωτερικό των σπιτιών θερμαίνεται, ενώ το εξωτερικό είναι αρκετά πιο κρύο, η
απόλυτη υγρασία στο εσωτερικό είναι μεγαλύτερη, ενώ στο εξωτερικό αρκετά χαμηλότερη. Αυτό έχει
σαν αποτέλεσμα να υπάρχει τάση να οδεύει υγρασία από το εσωτερικό του κτιρίου προς το ξύλο του
παραθύρου, και από κει προς το εξωτερικό του κτιρίου. Για να μην υπάρξουν αποκολλήσεις στο
βερνίκι της εξωτερικής επιφάνειας από πίεση της υγρασίας από το εσωτερικό του ξύλου, θα πρέπει το
βερνίκι με το οποίο βάφεται το εξωτερικό του παραθύρου να έχει μεγαλύτερη διαπερατότητα στην
υγρασία, ενώ το βερνίκι από την εσωτερική πλευρά του παραθύρου να έχει χαμηλότερη
διαπερατότητα.
11.1 Τρόποι εφαρμογής
Υπάρχουν πολλοί τρόποι εφαρμογής των βερνικιών. Οι πιο συνηθισμένοι είναι με πινέλο, πιστόλι
αέρος, πιστόλι χωρίς αέρα (airless spray), ρολό, κουρτίνα.
Η βαφή με πινέλο είναι ο πιο γνωστός τρόπος. Εφαρμόζεται σε μικρές επιφάνειες και κυρίως στα
υποστρώματα, γιατί με το πινέλο επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή διείσδυση του βερνικιού στους
πόρους της επιφάνειας.
Το πιστόλι αέρος χρησιμοποιείται για μεγάλες επιφάνειες και για ταχύστεγνα βερνίκια όπου το πινέλο
δεν προφταίνει να απλώσει καλά. Σ’ αυτό διοχετεύεται αέρας από ένα ψεκαστήρα. Με το
σχηματιζόμενο κενό αναρροφάτε το βερνίκι, το οποίο μαζί με τον αέρα ψεκάζεται πάνω στην
επιφάνεια που βάφεται.

Βερνίκια
18
Στο πιστόλι χωρίς αέρα (airless spray), το βερνίκι βρίσκεται μέσα σ’ ένα πιεστικό δοχείο. Εφαρμόζεται
υψηλή πίεση πάνω στην επιφάνεια του βερνικιού, οπότε αυτό οδηγείται με ταχύτητα μέσα από το
πιστόλι (χωρίς αέρα) και πάνω στην επιφάνεια.
Με ρολό βάφονται μεγάλες επίπεδες επιφάνειες χωρίς πολλές γωνίες, ανοίγματα και άλλες ανωμαλίες.
Τα βερνίκια εφαρμόζονται με ρολό σπανιότερα από ότι τα χρώματα..
Τέλος η κουρτίνα χρησιμοποιείται για γρήγορη βαφή και μόνο σε γραμμές παραγωγής π,χ, έπιπλα,
πόρτες κτλ..

12 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ
Κατά την αποθήκευση των βερνικιών, όπως και με τα χρώματα, πρέπει να λαμβάνονται τα εξής μέτρα
προστασίας:
Επειδή τα περισσότερα υλικά είναι εύφλεκτα, πρέπει αυτά να φυλάσσονται σε μέρος μακριά από
ζέστη, φλόγες, ήλιο ή πιθανότητα να πλησιάσουν άτομα άσχετα με την εργασία, τα οποία μπορούν
άθελα τους να προκαλέσουν ατύχημα.
Πρέπει να φυλάσσονται μακριά από ζέστη και ήλιο και επειδή υπάρχει κίνδυνος να πολυμερισθούν και
να χάσουν τις ιδιότητες τους.
Τα δοχεία που έχουν ανοιχθεί πρέπει να κλείσουν καλά πριν από την φύλαξη για να μην εξατμισθούν
οι διαλύτες (περιλαμβανομένου και του νερού), καθώς επίσης και για να μην έρχονται σε επαφή με το
οξυγόνο που βλάπτει τα βερνίκια που ξηραίνονται με οξείδωση ή με την υγρασία, που βλάπτει τα
βερνίκια που ξηραίνονται με χημική αντίδραση.

13 ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ – ΜΕΤΑΦΟΡΑ
Κατά τη διακίνηση των ευφλέκτων βερνικιών όπως και των χρωμάτων ισχύει η νομοθεσία περί
μεταφοράς επικινδύνων ουσιών: ADR για την οδική μεταφορά, RID για την σιδηροδρομική, IMO για
την θαλάσσια και IATA για την αέρια μεταφορά.

Βερνίκια
19
 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Αναμειξιμότητα – compatibility: η ικανότητα ενός προϊόντος να αναμειγνύεται με ένα άλλο χωρίς

να προκαλούνται ανεπιθύμητα επακόλουθα όπως είναι η καταβύθιση, η θρόμβωση, η ζελατινοποίηση
κτλ.
Αραιωτικό – diluent: Διαλύτης που περιέχεται σε ένα επίχρισμα για να μειώσει το ιξώδες του, χωρίς
να είναι «αληθινός» διαλύτης του συνδετικού μέσου. Είναι απαραίτητη η συνεργασία του με έναν
αληθινό διαλύτη.
Αστάρι – primer: επίχρισμα που εφαρμόζεται απευθείας στην προς βαφή επιφάνεια.
Βαφή ξύλου – wood stain: ειδικό βερνίκι που εφαρμόζεται σε ξύλινες επιφάνειες για να προσδώσει
διακοσμητικές ιδιότητες.
Βερνίκι – varnish: Προϊόν που, όταν εφαρμόζεται στην προς βαφήν επιφάνεια, σχηματίζει ένα
συνεκτικό διαφανή υμένα, ο οποίος έχει διακοσμητικές, προστατευτικές ή ειδικές τεχνικές ιδιότητες.
Βερνίκι εμποτισμού – impregnating varnish: βερνίκι, το οποίο εφαρμοζόμενο σε ξύλινη
επιφάνεια, δεν σχηματίζει υμένα ή σχηματίζει ελάχιστο υμένα, ενώ αντίθετα απορροφάται μέσα στην
μάζα του ξύλου.
Γεμιστικό υπόστρωμα (σήλερ) – wood sealer: βερνίκι που εφαρμόζεται σε μια ξύλινη επιφάνεια
για να γεμίσει τους πόρους του ξύλου.
Δάκρυσμα – sagging: το «τρέξιμο» του χρώματος όταν αυτό εφαρμόζεται με πάχος υγρού υμένα
πάνω από ένα ορισμένο όριο.
Διαλυτή χρωστική – dye: φυσική ή συνθετική ουσία η οποία δίνει την επιθυμητή απόχρωση σε ένα
χρώμα ή βερνίκι στο οποίο διαλύεται.
Διαλύτης – solvent: πτητικό υλικό που περιέχεται σε ένα χρώμα ή βερνίκι, το οποίο μετά τον
σχηματισμό του υμένα έχει απομακρυνθεί με εξάτμιση. Ο διαλύτης αποτελεί μέρος του φορέα και
διαλύει το συνδετικό μέσο (ρητίνη κτλ.) του επιχρίσματος.
Διαλυτικό – thinner: Προϊόν που χρησιμοποιείται για την αραίωση ενός επιχρίσματος πριν τη
χρήση, καθώς και για τον καθαρισμό των εργαλείων και των επιφανειών.
Εμποτιστικό υλικό – impregnating agent: υγρό, το οποίο εφαρμοζόμενο σε ξύλινη επιφάνεια,
απορροφάται μέσα στην μάζα του ξύλου.
Ενδιάμεσο επίχρισμα – intermediate coat: επίχρισμα μεταξύ του υποστρώματος και του τελικού
επιχρίσματος.
Επίχρισμα – coating: ένα συνεχές στρώμα ενός χρώματος ή ενός βερνικιού που προκύπτει από μία
μόνο επίστρωση.
Ευκαμψία – flexibility: η ικανότητα ενός ξηρού υμένα να παρακολουθεί τις παραμορφώσεις της
βαμμένης επιφάνειας χωρίς να καταστρέφεται.
Ιξώδες – viscosity, consistency: η αντίσταση ενός υγρού στην διάτμηση (δηλαδή στην
ανάδευση).
Καλυπτική ικανότητα – hiding power: η ικανότητα ενός χρώματος να εξαλείψει την απόχρωση ή
τις διαφορές αποχρώσεων μιας επιφάνειας.
Κιμωλίαση – chalking: σχηματισμός σκόνης στην εξωτερική επιφάνεια ενός επιχρίσματος, η οποία
απομακρύνεται εύκολα και οφείλεται σε αλλοίωση του υμένα.
Πιγμέντο – pigment: φυσική ή συνθετική, ανόργανη ή οργανική χρωστική ύλη, γενικά σε μορφή
λεπτών σωματιδίων, η οποία είναι πρακτικά αδιάλυτη στον φορέα, στον οποίο διασπείρεται και
χρησιμοποιείται για τις οπτικές, προστατευτικές ή διακοσμητικές της ιδιότητες.
Πληρωτικό υλικό – filler, extender: ουσία σε μορφή σκόνης, η οποία είναι πρακτικά αδιάλυτη
στον φορέα, συνήθως λευκή ή ελαφρά χρωματισμένη με δείκτη διάθλασης μικρότερο συνήθως του
1,7. Χρησιμοποιείται για τις φυσικές ή χημικές της ιδιότητες.

Βερνίκια
20
Πρακτική απόδοση – practical spreading rate: το μέσο εμβαδόν μιας καθορισμένης επιφάνειας
που μπορεί να καλυφθεί από μια μονάδα όγκου (ή μάζας) ενός χρώματος ή βερνικιού, όταν αυτό
εφαρμόζεται σε μια στρώση, κάτω από καθορισμένες πρακτικές συνθήκες.
Προς βαφή επιφάνεια – substrate: η επιφάνεια πάνω στην οποία εφαρμόζεται το χρώμα ή το
βερνίκι.
Πρόσφυση – adhesion: το σύνολο των συνδετικών δυνάμεων μεταξύ ενός ξηρού υμένα και της
προς βαφήν επιφάνειας.
Σημείο ανάφλεξης – flash point: η ελάχιστη θερμοκρασία ενός υγρού, στην οποία οι εκλυόμενοι
ατμοί είναι αρκετοί για να σχηματίσουν με τον αέρα μίγμα που αναφλέγεται σε καθορισμένες
συνθήκες.
Σκληρότητα – hardness: η ιδιότητα ενός ξηρού υμένα να αντιστέκεται στην επίδραση μηχανικών
επιδράσεων όπως είναι η αυλάκωση, η χάραξη κτλ.
Στέγνωμα ή ξήρανση – drying: το σύνολο των διεργασιών που μετατρέπει ένα υγρό υμένα σε
στερεό. Στάδια ξήρανσης:
o «τράβηγμα» - set: οι διαλύτες έχουν εξατμισθεί και υ υμένας «τραβάει»
o ξηρό ως προς σκόνη – dust dry: όταν πέσει σκόνη πάνω στον υμένα, μπορεί να
απομακρυνθεί χωρίς να κολλά
o ξηρό προς στοίβαξη – stackable: τα βαμμένα αντικείμενα μπορούν να στοιβαχτούν χωρίς
να κολλήσουν
o ξηρό στην αφή – touch dry: ο υμένας δεν κολλά όταν ακουμπήσει κανείς το δάκτυλο του
o πλήρης ξήρανση – fully hardened, through dry: ο υμένας είναι ξηρός σε βάθος. Όταν ο
αντίχειρας περιστρέφεται με πίεση πάνω στην επιφάνεια του επιχρίσματος, αυτό δεν
αλλοιώνεται.
Στιλπνότητα – gloss: η οπτική ιδιότητα μιας επιφάνειας που χαρακτηρίζεται από την ικανότητα της
να αντανακλά το φως.
Στόκος – filler: προϊόν με σύσταση πολτού ή υγρού, που εφαρμόζεται για να καλύψει μικρές
επιφανειακές ατέλειες πριν από την βαφή.
Συμβατότητα – compatibility: η ικανότητα ενός προϊόντος να εφαρμόζεται πάνω σε ένα
υπόστρωμα ή μια επιφάνεια, χωρίς να προκαλούνται ανεπιθύμητες αλληλοεπιδράσεις.
Συνδετικό μέσο – binder: το μη πτητικό μέρος του φορέα, που σχηματίζει τον υμένα και συνδέει
τα πιγμέντα.
Συντηρητικό ξύλου – wood preservative: βερνίκι που εφαρμόζεται σε μια ξύλινη επιφάνεια για
να προσδώσει προστατευτικές ιδιότητες από μικροοργανισμούς.
Σύστημα επιχρισμάτων – coating system: το σύνολο των επιχρισμάτων χρώματος ή βερνικιού
που πρόκειται να εφαρμοστούν ή εφαρμόζονται διαδοχικά πάνω στην προς βαφήν επιφάνεια.
Τελικό επίχρισμα – finishing coat: το τελικό στρώμα ενός συστήματος επιχρισμάτων.
Υμένας – film: μια συνεχής στοιβάδα που προκύπτει από την επίστρωση ενός ή περισσοτέρων
επιχρισμάτων πάνω στην προς βαφήν επιφάνεια.
Υπόστρωμα – undercoat: επίχρισμα που εφαρμόζεται πάνω από το αστάρι και πριν το τελικό
επίχρισμα.
Φορέας – vehicle: το σύνολο των συστατικών της υγρής φάσης ενός χρώματος.
Χρώμα – paint: προϊόν σε υγρή ή στερεή μορφή που εκτός των άλλων περιέχει πιγμέντα, το οποίο,
όταν εφαρμόζεται στην προς βαφήν επιφάνεια, σχηματίζει αδιαφανή υμένα με διακοσμητικές,
προστατευτικές ή ειδικές τεχνικές ιδιότητες.
Χρώμα πούδρας – powder coating: χρώμα σε μορφή πούδρας, το οποίο εφαρμόζεται με ειδικό
εξοπλισμό.
Χρώμα πυράντοχο – fire resistant paint: χρώμα που αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες.
Χρώμα πυροπροστασίας – flame retardant/ fire retardant paint : χρώμα που προστατεύει
από την φωτιά.

Βερνίκια
21
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 1ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 1987
2. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Επικαλύψεων στην Ελλάδα, 2ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα,
1989
3. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 3ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 1991
4. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 4ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 1993
5. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 5ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 1995
6. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 6ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 1997
7. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 7ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 1999
8. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 8ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 2002
9. Έρευνα και Τεχνολογία Χρωμάτων και Βερνικιών στην Ελλάδα, 9ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΧΡΩΜΑΤΩΝ, Αθήνα, 2004
10. ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΧΡΩΜΑΤΑ- ΒΕΡΝΙΚΙΑ- ΜΕΛΑΝΙΑ, ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ, 1987 – 2000
– έκδοση της Ένωσης Ελλήνων Χημικών- Τμήμα «Χρώματα- Βερνίκια- Μελάνια», Αθήνα 2001
11. Yannick Guegan, Roger Le Puil, “The Handbook of Painted Decoration: The Tools, Materials, and Step-By-
Step Techniques of Trompe-L'Oeil Painting”, W. W. Norton & Company, 1996.
12. Ina Brosseau Marx, Allen Marx, Robert Marx, “Professional Painted Finishes”, Whitney Library of Design,
1991.
13. Steve Jordan, Judy Ostrow, “Expert Paint, Painting Kitchens: How To Choose And Use The Right Paint For
Your Kitchen Walls, Ceilings, Floors, Cabinets, Countertoops, And Appliances”, Quarry Books, 2004
14. Ernest W. Flick, “Water – based formulations, Volume 3, Noyes Publications, 1994.
15. Dave Matis, “Paint Contractor's Manual”, Craftsman Book Company, 1985
16. Jack P. Jones, “Handbook of Construction Contracting: Estimating, Bidding, Scheduling, Vol. 2”, Craftsman
Book Company, 1987.
17. W. Otie Kilmer, et al, “Construction Drawings and Details for Interiors: Basic Skills”, Wiley; 1st edition,
2001.
18. Edward Allen, Rob Thallon, “Fundamentals of Residential Construction”, Wiley; 1st edition, 2002.
19. Janet Rumbarger (Editor), Richard J. Vitullo (Editor), “Architectural Graphic Standards for Residential
Construction (Ramsey/Sleeper Architectural Graphic Standards Series)”, Wiley, 2003.
20. Robert W. Chambers, “Log Construction Manual: The Ultimate Guide to Building Handcrafted Log Homes”,
Deep Stream Press, 2002.
21. H. Leslie Simmons, “Construction Principles, Materials, and Methods”, Wiley; 7 edition, 2001.
22. Leigh Seddon, “Practical Pole Building Construction: With Plans for Barns, Cabins, & Outbuildings”,
Williamson Publishing Company (VT), 1985.
23. Charles D. Reese, James V. Eidson, “Handbook of OSHA Construction Safety and Health”, CRC Press,
1999.
24. L.O. Anderson, William Oberschulte, “Wood-Frame House Construction”, Craftsman Book Company, 1992.
25. A.V. Pocius; “Adhesion and Adhesives Technology”, Hanser Gardner Publications, 2002
26. Edward M. Petrie; “Handbook of Adhesives & Sealants”, McGraw-Hill Professional; 1 edition, 1999.
27. Nancy Ward, Tammy Young; “The Complete Guide to Glues and Adhesives”, Krause Publications, 2001.
28. Irving Skeist, “Handbook of Adhesives”, Van Nostrand Reinhold; 3rd edition, 1989.
29. Istvan Benedek, “Pressure-Sensitive Adhesives and Applications”, Marcel Dekker; 2nd Rev&Ex editio,
2004.
30. Joseph S. Amstock, “Handbook of Adhesives and Sealants in Construction”, McGraw-Hill Professional;
2000.

Βερνίκια
22
31. Michael Ash, Irene Ash, “Formulary of Adhesives and Other Sealants”, Chemical Publishing Company,
1987
32. Cyril A. Dostal, “Adhesives and Sealants (Engineered Materials Handbook)” CRC Press, 1990.
33. Julian R. Panek, John Philip Cook, “Construction Sealants and Adhesives”, John Wiley & Sons Inc; 2nd Ed
edition, 1984
34. Philip Maslow, “Chemical materials for construction: Handbook of chemicals for concrete, flooring, caulks
and sealants, epoxies, latex emulsions, adhesives, roofing, coatings, and heavy construction specialties”,
Structures Pub. Co, 1974.
35. Philip Maslow, “Chemical materials for construction: Handbook of chemicals for concrete, flooring, caulks
and sealants, epoxies, latex emulsions, adhesives, roofing, coatings, and heavy construction specialties”,
Structures Pub. Co, 1974.
Τεχνικά φυλλάδια κατασκευαστών Χρωμάτων και Βερνικιών
Σελίδες διαδικτύου:
www.elot.gr
www.cepe.org
www.coatings.de
www.occa.org.uk
www.coatingstech.org

Βερνίκια
23