‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪:‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ای ﺑﺮ ﺑﻴﻬﻮﺷﯽ ‪٣ .............................................................................................................‬‬

‫ﺗﻌﺎریﻒ ﻣﻬﻢ ‪٥ ........................................................................................................................‬‬
‫اﺻﻮل ﺑﯽ ﺣﺴﯽ هﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ ‪٧ .................................................................................................‬‬
‫ﺁﻧﺎﺗﻮﻣﯽ و ﻋﻤﻞ ﺱﻠﻮل ﻋﺼﺒﯽ ‪٨ ..................................................................................................‬‬
‫اﻧﻮاع داروهﺎی ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ‪٩ ........................................................................................................‬‬
‫اﺛﺮات ﺱﻤﯽ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ هﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ ‪١١ ........................................................................................‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﺮ روی ‪١١ ............................................................................... CNS‬‬
‫اﺛﺮات ﻗﻠﺒﯽ – ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﻮاد ﺑﻴﺤﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ‪١٢ ..............................................................................‬‬
‫ﺁﺛﺎر ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺱﻤﯽ داروهﺎی ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ‪١٣ ..........................................................................‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪١٤ .................................................................................................................‬‬
‫روﺷﻬﺎي ایﺠﺎد ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ‪١٦ ........................................................................................................‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺗﺰریﻘﻲ ‪١٧ .................................................................................................................‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ اﺱﺘﻨﺸﺎﻗﻲ ‪١٧ ...............................................................................................................‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ داﺧﻞ اﺱﺘﺨﻮاﻧﻲ ‪١٧ .......................................................................................................‬‬
‫ارزیﺎﺑﻲ ﻗﺒﻞ از ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ‪١٨ .......................................................................................................‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻴﺰیﻜﻲ ﺣﻴﻮان ‪١٨ ........................................................................................................‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري هﺎ ‪٢٠ ........................................................................................................................‬‬
‫اﻧﺪازﻩ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ و زﻣﻴﻨﺔ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ‪٢٠ .................................................................................................‬‬
‫ﺱﻦ‪٢١ .................................................................................................................................‬‬
‫ﺝﻨﺲ ‪٢١ ..............................................................................................................................‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻐﺬیﻪاي ‪ ،‬ﺝﺬب ﻏﺬا و ﺗﻌﺎدل ﻣﺎیﻌﺎت ‪٢٢ ............................................................................‬‬
‫دﺱﺖآﺎري ﺣﻴﻮان و اﺛﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ‪٢٣ .....................................................................................‬‬
‫ﺗﺠﻮیﺰ ﻗﺒﻠﻲ داروهﺎ ‪٢٤ .............................................................................................................‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ و ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎي ﻋﻤﻖهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ‪٢٤ ............................................................................‬‬
‫ﺁﺛﺎر ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮ روي ﺑﺪن ‪٢٧ ..........................................................................................‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺑﺮ روي ﺗﻨﻔﺲ ‪٢٨ ..................................................................................................‬‬
‫اﺛﺮ ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺑﺮ روي ﮔﺮدش ﺧﻮن ‪٢٩ ...........................................................................................‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎي ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ‪٣١ ..............................................................................................................‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ‪٣١ .............................................................................................................‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‪٣١ ...........................................................................................................‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻗﺪرت اﻧﻘﺒﺎﺿﻲ ﻣﺎهﻴﭽﻪهﺎ ‪٣٢ ..........................................................................................‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻋﻤﻠﻜﺮد دﺱﺘﮕﺎﻩ ﺗﻨﻔﺲ ‪٣٢ ...............................................................................................‬‬
‫ﺑﺎزﺗﺎب هﺎي چﺸﻤﻲ ‪٣٣ .............................................................................................................‬‬
‫اﺻﻮل ﺁرامﺱﺎزي‪ ،‬ﺑﻲدردي و ﻣﻮاد ﭘﻴﺶﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ‪٣٤ .........................................................................‬‬
‫اﺻﻮل ﺑﮑﺎرﮔﻴﺮی ﻣﻮاد ﺱﺪاﺗﻴﻮ ‪٣٥ ...............................................................................................‬‬
‫ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻓﻨﻮیﺘﺎزیﻦهﺎ ‪٣٥ ................................................................... Phenothizine derivatives‬‬
‫‪٣٧ ............................................................................................................. Acepromazine‬‬
‫‪٤١ .................................................................................................... Propionylpromazine‬‬
‫‪٤١ ............................................................................................................ Chlopromazine‬‬
‫‪٤١ .................................................................................................................... Promazine‬‬
‫‪٤٢ .................................................................................................... Methotrimeperazine‬‬
‫‪٤٢ ............................................................................................................... Promethazine‬‬
‫‪٤٢ ...........................................................................................................Butyrophenones‬‬
‫‪٤٣ ................................................................................................................... Azaperone‬‬
‫‪٤٤ ................................................................................................................... Dropetidol‬‬
‫‪٤٥ ................................................................................................................... Fluanisone‬‬

‫‪١‬‬
‫‪٤٥ .......................................................................................................... Benzodiazepines‬‬
‫دیﺎزﭘﺎم ‪٤٧ ............................................................................................................. Dizepam‬‬
‫ﻣﻴﺪازوﻻم ‪٤٨ ...................................................................................................... Midazolam‬‬
‫آﻠﻲ ﻣﺎزوﻻم ‪٤٩ ................................................................................................. Climazolam‬‬
‫زوﻻزﭘﺎم ‪٤٩ ....................................................................................................... Zolazepam‬‬
‫ﻓﻠﻮﻣﺎزﻧﻴﻞ ‪٤٩ ...................................................................................................... Flumazenil‬‬
‫‪٥٠ ........................................................................................... α 2 -adrenoceptor agonists‬‬
‫‪٥٣ ...................................................................................................................... Xylazine‬‬
‫‪٥٦ .................................................................................................................. Detomidine‬‬
‫ﻣﺪﺗﻮﻣﻴﺪیﻦ ‪٥٨ ................................................................................................ Medetomidine‬‬
‫رﻣﻴﻔﻴﺪیﻦ ‪٦١ ....................................................................................................... Romifidine‬‬
‫ﺁﻧﺘﺎﮔﻮﻧﻴﺴﺖهﺎي داروهﺎي اﻝﻔﺎـ ‪٢‬ـ ﺁدرﻧﻮﺱﭙﺘﻮر یﺎ ‪٦١ .......................... α 2 -adrenoceptor antagonists‬‬
‫ﻣﻮاد ﺿﺪدرد ‪٦٣ .................................................................................................... Analgesia‬‬
‫ﺿﺪدردهﺎي ﺷﺒﻪ ﺗﺮیﺎك ‪٦٤ ............................................................................ Opioid analgesia‬‬
‫اﺛﺮات ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺁﮔﻮﻧﻴﺴﺖهﺎي ﺷﺒﻪﺗﺮیﺎك در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ‪٦٥ .....................................................................‬‬
‫اﺱﺘﻔﺎدﻩ و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮاد ﺷﺒﻪﺗﺮیﺎك ‪٦٦ .............................................................................................‬‬
‫‪٦٨ .............................................................................................................. Premedication‬‬
‫داروهﺎي ﺿﺪ آﻮﻝﻴﻨﺮژیﻚ‪٦٩ ......................................................................................................‬‬
‫ﺁﺗﺮوﭘﻴﻦ ‪٦٩ ...........................................................................................................................‬‬
‫هﻴﻮﺱﻴﻦ )اﺱﻜﻮﭘﻮﻻﻣﻴﻦ( ‪٧٠ ........................................................................................................‬‬
‫ﮔﻠﻴﻜﻮﭘﻴﺮوﻻت )روﺑﻴﻨﻮل( ‪٧١ .....................................................................................................‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺗﺰریﻘﻲ ‪٧١ .................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻮاﺣﯽ ﺗﺰریﻖ داﺧﻞ وریﺪي ‪٧٢ ...................................................................................................‬‬
‫داروهﺎي ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺗﺰریﻘﻲ ‪٧٥ .....................................................................................................‬‬
‫ﺑﺎرﺑﻴﺘﻮرات هﺎ ‪٧٥ ...................................................................................................................‬‬
‫ﺗﻴﻮﭘﻨﺘﺎل ﺱﺪیﻢ )ﻧﺴﺪوﻧﺎل( ‪٧٦ .......................................................................................................‬‬
‫ﺗﻴﺎﻣﻴﻼل ﺱﺪیﻢ )ﺱﻮریﺘﺎل( ‪٨١ ......................................................................................................‬‬
‫ﻣﺘﻮهﮕﺰیﺘﺎل ﺱﺪیﻢ )ﺑﺮویﺘﺎل ﺱﺪیﻢ( ‪٨٢ ...........................................................................................‬‬
‫داروهﺎي ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﻏﻴﺮﺑﺎرﺑﻴﺘﻮراﺗﻲ ﺱﺮیﻊ اﻻﺛﺮ ‪٨٣ ...........................................................................‬‬
‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل )راﭘﻴﻨﻮوت( ‪٨٣ .........................................................................................................‬‬
‫ﺱﺎﻓﺎن ‪٨٦ ..............................................................................................................................‬‬
‫داروهﺎي ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺑﺎ ﺱﺮﻋﺖ اﺛﺮ ﻣﺘﻮﺱﻂ‪٨٩ ....................................................................................‬‬
‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﻴﺘﺎل ﺱﺪیﻢ )ﻧﻤﺒﻮﺗﺎل( ‪٨٩ ...................................................................................................‬‬
‫یﻮرﺗﺎن ‪٩٠ ............................................................................................................................‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﻔﻜﺎآﻲ )ﺝﺪاآﻨﻨﺪﻩ( ‪٩٠ ....................................................................................................‬‬
‫آﺘﺎﻣﻴﻦ )آﺘﺎﻻر( ‪٩١ .................................................................................................................‬‬
‫ﺗﻴﻠﺘﺎﻣﻴﻦ ‪٩٤ ...........................................................................................................................‬‬
‫ﻓﻦ ﺱﻴﻜﻠﻴﺪیﻦ ‪٩٤ ......................................................................................................................‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪٩٥ ...............................................................................................................................‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ای ﺑﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫ﯾﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﮐـﻪ در‬

‫اﻧﺪازه ﻫﺎ و ﺧﺼﻠﺖ ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ در آﻧﺎﺗﻮﻣﯽ و ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژی‬

‫آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﻧﮋادﻫـﺎی‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﮏ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻌﻼوه اﮐﺜـﺮ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت از ﺗﻘﯿـﺪ ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﺟﻬـﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﺗﺮﺳﯿﺪه و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﻢ ﺗﮑﻨﯿﮏ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد را ﻣـﺸﮑﻞ ﻣـﯽ ﺳـﺎزد و ﻫـﻢ ﺧﻄـﺮ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدن از ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺣﯿﻮان ﮐﺎﻣﻼً ﻫﻮﺷﯿﺎر ﺑﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﯾـﮏ ﮔـﺎز ﻋﺠﯿـﺐ و ﻣﺤـﺮک ﺳـﻌﯽ در ﻓـﺮار ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ و‬

‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺳﻤﭙﺎﺗﻮآدرﻧﺎل ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدی ﺧﻄﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺟﻬﺖ ﭘـﯿﺶ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺑﻬﺮه ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮدن ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ ﺑـﺎ ﺗﻘﯿـﺪ‬

‫ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﮐﺎر راﺣﺖ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﺮﮐـﺖ در ﻃـﻮل ﻋﻤـﻞ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﯾﮏ اﺻﻞ ﮐﻠﯽ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺮای ﻫﻤﻪ اراﺋـﻪ داد‪ .‬ﺑـﺮای‬

‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺰرگ و دردﺳﺮآﻓﺮﯾﻦ اﺧﺘﻼل در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺮﮐﺘﯽ و ﺗﻌﺎدل ﺣﯿﻮان ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﺿـﻌﻒ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪ ای‬

‫ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻄﺮ آﺳﯿﺐ ﺑﻪ ﺣﯿﻮان و ﭘﺮﺳﻨﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫اﮐﺜﺮ ﺟﺮاﺣﺎن داﻣﭙﺰﺷﮏ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﺪون ﺗﯿﻢ ﻣﺎﻫﺮ ﮐﺎر ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺲ از‬

‫اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎری ﻣﺪاوم ﺣﯿﻮان ﺗﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ را ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮای‬

‫ﻫﻤﯿﻦ دﻻﯾﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ روز اﻓﺰون ﻣﻮاد اﯾﻤﻦ و ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎی ﺳﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﺑﺨﺼﻮص ﺑﯿﺤـﺴﯽ‬

‫ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺑﺪاع ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺑﻪ دو ﻋﻠﺖ ﻣﻬﻢ ﯾﮏ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﺑﯽ دردی رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ در ﺣﯿﻮان ﺿﺮوری اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﮐﺎر )‪(Humanitarian‬‬

‫‪ -2‬ﺑﺎزده ﺑﻬﺘﺮ ﮐﺎر )‪(Technical efficiency‬‬

‫‪٣‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﮐﺎر اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ دﺳﺘﮑﺎری آرام و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻘﯿﺪ ﻫﯿﺸﻪ اﻧﺠـﺎم ﮔﯿـﺮد ﮐـﻪ اﯾـﻦ اﻋﻤـﺎل‬

‫ﺣﯿﻮان را از آﺳﯿﺐ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در اﺛﺮ ﺗﻘﻼ زدن ﻣﺼﻮن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎزده ﺑﻬﺘﺮ ﺗﮑﻨﯿﮑـﯽ ﭘﺮﺳـﻨﻞ را از ﮔـﺎز‪،‬‬

‫ﭼﻨﮓ‪ ،‬ﻟﮕﺪ زدن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺧﻮد ﺗﺰرﯾﻘﯽ داروی ﺧﻄﺮﻧﺎک و اﻋﺘﯿﺎد آور ﺣﻔـﻆ ﻣﯿﮑﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻫﻢ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ از اﺛﺮات ﻣﻀﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺗﻨﻔﺲ ﻫﻮای آﻟﻮده ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﻢ داروی اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﺣﻔـﻆ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ دو ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاد در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻌﻤﺎل دارﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ‬

‫‪ -2‬ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫دﺳﺘﻪ اول اﺛﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ و اﺛﺮ ﻓﻠﺠﯽ ﻣﻮﻗـﺖ )‪ (Transient paralytic action‬روی اﻋـﺼﺎب‬

‫ﺣﺴﯽ و اﻧﺘﻬﺎی اﻋﺼﺎب دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺤﻠﻮل در آب و ﯾﺎ روﻏﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﺛﺮ ﺑﺮ روی ﻣﻮﮐﻮس‬

‫ﯾــﺎ ﺳــﻄﻮح ﻣﺠــﺮوح )ﺧﺮاﺷــﯿﺪه( ﯾــﺎ ﻣــﺼﺮف داﺧــﻞ ﭘﻮﺳــﺘﯽ )‪ ،(Intradermal‬زﯾــﺮ ﭘﻮﺳــﺘﯽ‬

‫)‪ (Subdermal‬ﯾﺎ زﯾﺮ ﻣﺨﺎﻃﯽ )‪ (Submucous‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺤﯿﻄﯽ )‪ ( Peripheral‬و ﯾﺎ ﺗﺰرﯾﻘﯽ‬

‫ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ ﭘـﺎراورﺗﺒﺮال )‪ (Paravertebral or Spinal perineural‬اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد‪ .‬اﯾـﻦ ﻧـﻮع‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﺑﯽ دردی ﯾﺎ )‪ (Analgesia‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﻮﺿـﻌﯽ )‪ (local‬و‬

‫ﻧﺎﺣﯿﻪ ای )‪ (regional‬از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی ﻫﺎی آن اﺳﺖ‪ .‬آﻟﮑﺎﻟﻮﺋﯿﺪی ﺑﻪ اﺳـﻢ ‪ Cocaine‬و ﻧﻤـﮏ ﻫـﺎی‬

‫آن ﺟــﺰء اوﻟــﯿﻦ ﻣــﻮادی ﺑــﻮد ﮐــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣــﻮاد ﺳــﻨﺘﺰی ﺑــﻪ ﻧــﺎم‬

‫‪ Lignocaine hydrochloride‬ﮐــﻪ اﺣﺘﻤــﺎﻻً ﯾﮑــﯽ از ﻣﻬﻤﺘــﺮﯾﻦ ﻣــﻮاد ﺑــﯽ ﺣــﺴﯽ اﺳــﺖ و در‬

‫داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﻫﻢ ﻣﺼﺮف دارد‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﺳﺘﻪ دوم ﻣﻮاد‪ ،‬اﺛﺮ دﭘﺮس ﮐﻨﻨﺪه و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﻓﻠﺞ ﮐﻨﻨﺪه )‪ (paralytic‬ﺑﺮ روی ‪ CNS‬داﺷـﺘﻪ و‬

‫اﯾﺠﺎد ﻋﺪم ﻫﻮﺷﯿﺎری ﭘﯿﺸﺮوﻧﺪه )‪ (Progressive loss of consciousness‬و از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﻋﻤـﻞ‬

‫ارادی ﺣﺮﮐﺖ ﻋﻀﻼت )‪ (Voluntary motor function‬را ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ آورد‪.‬‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﻬﻢ‬

‫‪:Anaesthesia‬‬ ‫‪-1‬‬

‫ﻧﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ ﯾﺎ ﻋﻠﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻮﺟﻮد آوردن ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﯾﺎ ‪ Insensibility‬اﻃﻼق ﻣﯽ ﮔﺮدد‬

‫‪:General anaesthesia‬‬ ‫‪-2‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ای از ﻫﻮﺷﯿﺎری )‪ (Unconsciousness‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﺳﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪه و ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ‬

‫)‪ (Intoxication‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺐ ﻣﺮﮐﺰی دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در اﺛﺮ آن ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺮک ﻫـﺎی‬

‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻣﺤﺮک ﻫﺎ ﮐﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪:Anaesthetic agent‬‬ ‫‪-3‬‬

‫ﻣﻮادی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل و ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻫـﻢ در ﻫﻮﺷـﯿﺎری و ﻫـﻢ در ﻓﻘـﺪان ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت درد زا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪:Analgesic agent‬‬ ‫‪-4‬‬

‫ﻣﻮادی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻗﺖ آﮔﺎﻫﯽ از درد را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪:Narcotic agent‬‬ ‫‪-5‬‬

‫ﻫﺮﻣﺎده ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ و ﯾﺎ ﮐﺮﺧﺘﯽ ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﮐﻪ ﻣﺤﺮک ﻫـﺎی ﺳـﺎده ﻣﺜـﻞ ﺻـﺪا‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﯾﮏ ﺑﯿﺪاری ﻣﻮﻗﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﺪ ﯾﮏ ﻧﺎرﮐﻮﺗﯿﮏ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬـﻢ اﯾﻨﮑـﻪ ﺗﻤـﺎم ﻣـﻮاد‬

‫‪ Anaesthetic‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎرﮐﻮﺗﯿﮏ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ آن ﻫﻤﯿﺸﻪ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫‪:Hypnotic‬‬ ‫‪-6‬‬

‫اﯾﻦ ﻫﺎ ﺟﺰء ﻣﻮاد ﻧﺎرﮐﻮﺗﯿﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ )ﯾﮏ ﺣﺎﻟـﺖ ﻧﺎﻫﻮﺷـﯿﺎری ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾـﮏ‬

‫ﺑﻮده ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی از ﻣﺤﺮک ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﺪاری را ﺳﺒﺐ ﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬

‫‪:Sedative‬‬ ‫‪-7‬‬

‫ﻣﻮاد ﻧﺎرﮐﻮﺗﯿﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺼﺒﯽ و ﺷﺮوراﻧﻪ و ﯾـﺎ ﻣـﻮاد ﻣﺤـﺮک زا را ﺑـﺮای ﺣﯿـﻮان ﺗﻌـﺪﯾﻞ و‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ ﺳﺪاﺗﯿﻮﻫﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪:Ataractic‬‬ ‫‪-8‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ را ﺑﺪون ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاب ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﻣـﻮاد ﺑـﻪ اﺳـﻢ ‪Tranquillizers‬‬

‫ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪:Local analgesic‬‬ ‫‪-9‬‬

‫ﻣﻮادی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﺎﻧﻪ ﻫﺎی اﻋﺼﺎب و ﻓﯿﺒﺮ ﻫﺎی ﻋﺼﺐ ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻗﺖ از‬

‫ﻫﺪاﯾﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺼﺒﯽ در ﻋﺼﺐ ﺣﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﻫـﺪاﯾﺖ ﺟﺮﯾـﺎن ﻋـﺼﺒﯽ ﻣـﺴﺌﻮل درد‬

‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪:Neuroleptic agent‬‬ ‫‪-10‬‬

‫ﺟﺰء ﻣﻮاد ‪ Tranquillizer‬اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻧﺴﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ )در ﺟﻬﺖ درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎری رواﻧـﯽ ﯾـﺎ‬

‫‪ .(Psychoses‬در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﻮاد ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪی ﻗﺮار دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ‬

‫ﻋﻤﯿﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪:Dissociative agent‬‬ ‫‪-11‬‬

‫ﮐﻪ در اﻧﺴﺎن ﺣﺎﻟﺖ اﻧﻔﮑﺎک و ﯾﺎ ﺟﺪاﯾﯽ از ﻣﺤﯿﻂ اﻃـﺮاف‪ ،‬ﻧﺎﻫﻮﺷـﯿﺎری‪ ،‬ﮐﺎﺗﺎﻟﭙـﺴﯽ و روﯾـﺎی آﺷـﮑﺎر‬

‫و ﺑﯽ دردی )‪ (Analgesia‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣـﻮاد در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﻣـﺼﺮف ﺷـﺪه و ﺣﯿـﻮان ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت دردزا ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
‫‪Anaesthesia = Narcosis + Analgesia + Relaxation‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺎﺗﺎﻟﭙﺴﯽ )‪ :(Catalepsy‬در ﺗﻌﺎرﯾﻒ رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺑﯿﻤـﺎر را در‬

‫ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﺗﺎﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻮل ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ‬

‫ﺑﺴﯿﺎری از اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﺤﺖ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺧـﻮاه در ﮐﻨـﺎر‬

‫آن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ آن و ﺳﻼﻣﺖ ﻣﻮﺟﻮد و وﺳﻌﺖ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﻣـﻮاد ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﻣـﺼﺮف‬

‫ﮔﺮدد و ﺧﻮاه ﻣﺼﺮف ﻧﺸﻮد‪ .‬در ﮔﺎو ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻮاد ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ اﻓﺘﺎدن ﺣﯿـﻮان‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺟﻬﺖ اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﯽ اﯾﺴﺘﺎده ﻣﺼﺮف ﮔـﺮدد‪.‬‬

‫وﻟﯽ در ﺳﺎﯾﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻣﻮاد ﺳﺪاﺗﯿﻮ در ﮐﻨﺎر ﺑﯿﺤﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮاد‬

‫ﺿﻤﻦ آﺳﺎن ﮐﺮدن اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮس و ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺣﯿﻮان ﺑﺎزده ﺟﺮاﺣﯽ را ﺑـﻪ ﻣﯿـﺰان‬

‫زﯾﺎدی اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺖ ﮐـﻪ ﺑﻌـﻀﯽ از ﺑـﯽ ﺣـﺴﯽ ﻫـﺎی ﻣﻮﺿـﻌﯽ )ﺑـﺮای ﻣﺜـﺎل‬

‫‪ (lignocaine‬ﺑﺎ ﺟﺬب ﺷﺪن از ﻣﺤﻞ ﺗﺰرﯾﻖ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺑﻪ ﺣﯿﻮان ﻣـﯽ دﻫﻨـﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻣﻮﻗـﻊ‬

‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﻮاد ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺑﺎﯾﺪ دوز آن را ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺟﻤﻊ اﺛﺮات آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﺷـﺪن ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ‬

‫اﻧﺘﻈﺎر ﻧﮕﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آن ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑـﺰرگ ﺟﺮاﺣـﯽ در‬

‫ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺴﺘﺎده ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻣﺴﺎﺋﻞ درازﮐﺸﯿﺪن ﺣﯿـﻮان و ﺿـﻤﻦ آن ﻣـﺸﮑﻼت ﺧﻮاﺑﯿـﺪن‬

‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺣﯿﻮان ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎص ﺧﻮد را ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ واز ﻃﺮﻓـﯽ ﺟـﺮاح ﺑـﺪون‬

‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﯿﻢ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و وﺳﺎﺋﻞ ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺎﻧﯿﺘﻮر ﮐﺮدن ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣـﯽ ﻻزم را ﺑـﻪ‬

‫راﺣﺘﯽ و ﺑﺪون دﻏﺪﻏﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫آﻧﺎﺗﻮﻣﯽ و ﻋﻤﻞ ﺳﻠﻮل ﻋﺼﺒﯽ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﮕﺬرﯾﻢ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﺮای ﻣﺎ ﻣﺠﻬﻮل‬

‫ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﯿﻢ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻠﻮل ﻋـﺼﺒﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﻢ ﺗـﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﺑـﯽ‬

‫ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ راﺣﺖ ﺗﺮ ﻗﺎﺑﻞ درک ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﻠﻮل ﻋﺼﺒﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺴﻢ ﺳﻠﻮﻟﯽ و زواﺋﺪ آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ زواﺋﺪ ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫دﻧﺪرﯾﺖ ﻫﺎ و آﮐﺴﻮن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ ﯾﺎ ﻧﻮرون ﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﯾﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﺪه اﻧﺪ ﭘﺲ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﺳﻠﻮل ﻋﺼﺒﯽ دارای ﯾﮏ ﺳﺪی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬

‫از ﻏﺸﺎء اﯾﻦ ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮرون ﻫﺎی ﺿﺨﯿﻢ ﺗـﺮ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﻮﺷـﺶ ﭼﺮﺑـﯽ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻏﺸﺎی ﻣﯿﻠﯿﻦ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﺷﻮان ﺑﺪور ﻧﻮرون ﻫﺎی ﺿـﺨﯿﻢ ﺗـﺮ‬

‫ﺗﺮﺷﺢ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺟﻨﺲ آن از ﻟﯿﭙﻮﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻏﺸﺎی ﻣﯿﻠﯿﻨﯽ در ﻓﻮاﺻﻞ ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﻣﻨﻈﻢ‬

‫ﺑﻪ اﺳﻢ ﮔﺮه ﻫﺎی راﻧﻮﯾﻪ )‪ (Nodes of Ranvier‬ﻏﯿﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮده ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻏﺸﺎی ﻣﯿﻠﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ اﻋﺼﺎب ﻣﺤﯿﻄﯽ دارای ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻫﺎی ﻣﺘﻔـﺎوﺗﯽ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﮐـﻪ ﻧـﺎزﮐﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً دارای ﻏﺸﺎی ﻣﯿﻠﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﺷﻮان اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻓﯿﺒﺮﻫﺎی‬

‫ﻋﺼﺒﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻏﺸﺎی ﻣﯿﻠﯿﻦ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺰ آﻧﻬﺎ دارای ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﻦ اﻧﺪازه ﻧﻮرون ﻫﺎ و اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺣﺪودی ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﮐـﻪ ﻣـﯽ داﻧـﯿﻢ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﻋﺼﺒﯽ در ﻓﯿﺒﺮ ﻫﺎی ﺑﺪون ﻣﯿﻠﯿﻦ در ﻃﻮل آﮐﺴﻮن ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ و در ﻓﯿﺒـﺮ ﻫـﺎی ﻣﯿﻠـﯿﻦ دار‬

‫ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﺼﺒﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﮔﺮه ﻫﺎی راﻧﻮﯾﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﭘـﺲ ﻫـﺪاﯾﺖ ﺟﺮﯾـﺎن ﻋـﺼﺒﯽ در ﻏـﺸﺎﻫﺎی‬

‫ﺑﺪون ﻣﯿﻠﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﻄﯽ و در ﻏﺸﺎی ﻣﯿﻠﯿﻦ دار ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﻬﺸﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘـﺖ ﻋﻤـﻞ ﺑـﯽ‬

‫ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻏﺸﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮرون را در ﺑﺮ دارد در ﻧﻮرون ﻫﺎی ﻣﯿﻠﯿﻦ دار اﯾﻦ ﺗﺜﺒﯿـﺖ در‬

‫ﻣﺤﻞ ﮔﺮه ﻫﺎی راﻧﻮﯾﻪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺜﺒﯿﺖ در ﺟﻬﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ‪Action potential‬‬

‫و ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﺼﺒﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﯿﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻮرون ﻫﺎی ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﻣﻌﺮض ﯾﮏ ﻣﺎده ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧـﺪ‬

‫‪٨‬‬
‫ﺑﻠﻮک ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﺼﺒﯽ در آﻧﻬﺎ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﮑﻮس ﺑﺎ ﻗﻄﺮ آﻧﻬﺎ دارد ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻗﻄﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠـﻮک‬

‫ﻋﺼﺒﯽ در آﻧﻬﺎ ﮐﻨﺪﺗﺮ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺎده ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﺑﻪ دور اﻋـﺼﺎب ﻣﺤﯿﻄـﯽ‬

‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮد اﺑﺘﺪا ﺑﻠﻮک ﻋﺼﺒﯽ در ﻓﯿﺒﺮ ﻫﺎی ﺑﺪون ﻣﯿﻠﯿﻦ ﮐﻪ ﮐﻤﺘـﺮﯾﻦ ﻗﻄـﺮ را دارﻧـﺪ اﺗﻔـﺎق ﻣـﯽ اﻓﺘـﺪ‬

‫ﺳﭙﺲ اﯾﻦ ﺑﻠﻮک در ﻧﻮرون ﻫﺎی ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺣﺎوی ﻣﯿﻠﯿﻦ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﺷﻮان دارای ﻣﯿﻠﯿﻦ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎی ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﻋـﺎﯾﻖ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ در‬

‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﺣﺎوی ﻣﯿﻠﯿﻦ ﺑﻠﻮک ﻋﺼﺒﯽ در ﮔﺮه ﻫﺎی راﻧﻮﯾﻪ رخ ﻣﯽ دﻫﺪ و در ﺳﻠﻮل ﻫـﺎی ﻧـﺎزﮐﺘﺮ ﻫـﻢ‬

‫ﻏﺸﺎی ﻣﯿﻠﯿﻦ ﮔﺮه ﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی دارد ﺗﺎ در ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ ﻗﻄﻮرﺗﺮ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺟﺎی اﻓـﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈـﺖ‬

‫ﻣﺎده ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺎده ﺑـﯽ ﺣـﺴﯽ رﻗﯿـﻖ ﺗـﺮ در‬

‫ﻓﻮاﺻﻞ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻟﯽ ﺑﻠﻮک ﻋﺼﺒﯽ در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎی ﻋﺼﺒﯽ در ﺣﻀﻮر ﻣﺎده ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﺷـﮑﻞ‬

‫زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺳـــﻠﻮل ﻫـــﺎی‬ ‫ﺳﻠﻮل ﻫـﺎی ﻋـﺼﺒﯽ‬ ‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ‬

‫ﻋــﺼﺒﯽ ﺑــﺪون‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻦ دار ﻧﺎزﮐﺘﺮ‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻦ دار ﻗﻄﻮرﺗﺮ‬

‫ﻣﯿﻠﯿﻦ‬

‫اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻠﻮک ﻋﺼﺒﯽ در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎی ﺿـﺨﯿﻢ ﺗـﺮ ﻋـﺼﺒﯽ ﮐﻨـﺪ ﺗـﺮ از ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎی‬

‫ﻋﺼﺒﯽ ﻧﺎزﮐﺘﺮ رخ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع داروﻫﺎی ﺑﯽ ﺣﺴﯽ‬

‫‪ : Cocaine‬ﮐﻮﮐﺎﺋﯿﻦ را از ﺑﺮگ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Erythroxylum Coca‬ﮐـﻪ در‬ ‫‪-1‬‬

‫آﻣﺮﯾﮑﺎی ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﯽ روﯾﺪ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از آن و ﻣﻌﺮﻓﯽ آن ﺑـﻪ ﻋﻠـﻢ‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ در ﺳﺎل ‪ 1884‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺮوزه ﺑـﺪﻟﯿﻞ اﺛـﺮ ﺳـﻤﯽ و اﻋﺘﯿـﺎد آور آن در‬

‫‪٩‬‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﻣﻮاد ﺳﻨﺘﺰی دﯾﮕﺮی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم ﺑﺮدن‬

‫از آن در ﮔﺮوه ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ دارد و ﻫﺮﮔﺮﻧﻪ اﻣـﺮوزه ﻣـﻮرد‬

‫ﻣﺼﺮﻓﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ : Procaine‬در ﺳﺎل ‪ 1905‬ﺑﻪ ﻧـﺎم ﺗﺠـﺎرﺗﯽ ‪ Novocain‬ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﺷـﺪ و ﺑﻄـﻮر‬ ‫‪-2‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮده ای ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﻮﮐﺎﺋﯿﻦ ﮔﺸﺖ‪ .‬در ﺗﺰرﯾﻖ زﯾﺮ ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﮐﻮﮐـﺎﺋﯿﻦ‬

‫ﻗﺪرت داﺷﺘﻪ وﻟﯽ اﺛﺮ ﺳﻤﯽ ﮐﻤﺘﺮی دارد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻮام ﺑﺎ آدرﻧﺎﻟﯿﻦ ﻣﺼﺮف ﮔﺮدد ده‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﻮﮐﺎﺋﯿﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺳﻤﯽ دارد‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎی آﻧﺮا ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺟﻮﺷـﺎﻧﺪن‬

‫اﺳﺘﺮﯾﻞ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﻋﻤﻞ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺮک ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﻣـﺎده ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺎزﻫـﺎ‬

‫ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮوﮐﺎﺋﯿﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻧﻔﻮذی ﮐﻤﯽ در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ دارد و اﺛﺮش ﺑـﺮ روی‬

‫ﻗﺮﻧﯿﻪ ‪ 1/6‬اﺛﺮ آﻟﮑﺎﻟﻮﺋﯿﺪﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ دارو را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺑـﺮای‬

‫ﺳﻨﺠﺶ ﺳﺎﯾﺮ داروﻫﺎی دﯾﮕﺮ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳـﻤﯿﺖ آن از‬

‫ﻫﻤﻪ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ : Amethocaine hydrochloride‬اﯾﻦ دارو ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻫـﺎی ﺗﺠـﺎرﺗﯽ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫‪-3‬‬

‫وﺟﻮد دارد )ﻣﺜـﻞ ‪ Pantocaine ،Pontocaine ،Rexocaine‬و ﻏﯿـﺮه( ‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫ﻣﺎده ﺟﺰء ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ﭘﺮوﮐﺎﺋﯿﻦ ﻫﺎ اﺳﺖ وﺑﺨﺼﻮص ﺑـﺮای ﺑـﯽ ﺣـﺴﯽ ﻣﺨﺎﻃـﺎت‬

‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ﯾﮏ درﺻﺪ آن ﺑﺮای ﭼﮑﺎﻧﺪن در ﭼﺸﻢ و ﻣﺤﻠﻮل دو درﺻـﺪ آن‬

‫ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده در ﺣﻠﻖ‪ ،‬ﺣﻨﺠﺮه و ﻣﻮﮐﻮس ﺑﯿﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ : Lignocaine hydrochloride‬درﺳﺎل ‪ 1944‬ﺑﻪ ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫‪-4‬‬

‫ﻋﻠﺖ اﺛﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻮﺛﺮ آن ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﭘﺮوﮐﺎﺋﯿﻦ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺎﻣﯽ دﯾﮕـﺮ آن ‪ Xylocaine‬و‬

‫‪ Lidocaine‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ واﻣﺮوزه ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﺼﺮف و ﻣﻌﺮوﻓﯿﺖ را در ﺑـﯿﻦ ﻣـﻮاد ﺑـﯽ‬

‫ﺣﺲ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻮﺿﻌﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺎده ﻣﺎﯾﻌﯽ اﺳﺖ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﭘﺎﯾﺪار ﮐﻪ ﺟﻮﺷﺎﻧﺪن آن‬

‫در ﮐﻨﺎر اﺳﯿﺪ و ﺑﺎز ﺳﺒﺐ ﺗﺠﺰﯾﻪ آن ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺿﻤﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﺎده ﺳـﻤﯽ ﻧﯿـﺰ از‬

‫‪١٠‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪن آن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻨـﺎوب ﺟﻮﺷـﺎﻧﺪه ﺷـﺪه و اﺳـﺘﺮﯾﻞ‬

‫ﮔﺮدد و ﻫﯿﭻ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ (Carbocaine) Mepivacaine‬و ‪Bupivacaine‬‬ ‫‪hydrochloride‬‬ ‫‪-5‬‬

‫)‪ :(Marcaine‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﻧﯿﺰ از دﯾﮕﺮ ﺑﯽ ﺣﺲ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐـﻪ‬

‫ﻫﺮ دوی آﻧﻬﺎ اﺛﺮی ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻟﯿﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﯽ ﺣـﺴﯽ ﻃـﻮﻻﻧﯽ‬

‫ﻣﺪت ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ ‪ Bupivacaine‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫اﺛﺮات ﺳﻤﯽ ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻣﻮﺿﻌﯽ‬

‫ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ روی ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ اﺛﺮ دارﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑـﺮ روی ﺗﻤـﺎم اﻗـﺴﺎم ﺑﺎﻓـﺖ‬

‫ﻫﺎی ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺷﻮﻧﺪه ﻣﺜﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﻄﻂ‪ ،‬ﺻﺎف و ﻗﻠﺒﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽ آﻧﻬﺎ وﻗﺘﯽ‬

‫ﺑﺮوز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ وارد ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻧﺎﺧﻮدآﮔـﺎه درون رگ ﺗﺰرﯾـﻖ‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ اﺛﺮات ﺟﺪی ﺗﺮی ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺟﺬب آﻧﻬﺎ از ﻣﻮﺿﻊ ﺗﺰرﯾﻖ‬

‫ﺑﻪ داﺧﻞ ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻋﻤﻮﻣﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻋﻮارﺿﯽ ﺗﻮام اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺟﺬﺑﺶ ﺑﯿﺶ از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺰم‬

‫آن در ﺑﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺛﺮات ﻗﻠﺒـﯽ – ﻋﺮوﻗـﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻔـﺴﯽ و اﺛـﺮ ﺑـﺮ روی ‪ CNS‬از ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ ﻋـﻮازض اﯾـﻦ‬

‫داروﻫﺎﺳﺖ وﻟﯽ ﮔﺎﻫﯽ آﻟﺮژی ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻧﻮاع اﺳﺘﺮی اﯾﻦ داروﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﺮ روی ‪CNS‬‬

‫ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺛﺮات ﭘﯿﭽﯿﺪه ای ﺑﺮ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋـﺼﺐ ﻣﺮﮐـﺰی اﻋﻤـﺎل ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬اوﻟـﯿﻦ‬

‫ﻋﻼﻣﺖ واﺿﺢ اﺛﺮ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺳﯿﻮن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻌﺪی اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺣﺎﻟﺖ ﺗﯿﮏ ﻫـﺎی ﻟﺮزﺷـﯽ‬

‫ﻗﻮی را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ آورﻧﺪ )‪.(Grand maltonic-clonic seizures‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ دوز‬

‫‪١١‬‬
‫آﻧﻬﺎ اﺑﺘﺪا ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻣﻬﺎری ﻋﺼﺒﯽ در ﻣﻐﺰ ﺑﻠﻮک ﺷـﺪه و ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺗﺤﺮﯾﮑـﯽ ﻣﻐـﺰ از ﻗﯿـﺪ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﻬﺎری آزاد ﺷﺪه و ﻫﯿﺠﺎن و ﻟﺮزش ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ آﯾﺪ و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ دوز دارو ﻫﺮ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎری و‬

‫ﺗﺤﺮﯾﮑﯽ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ Lignocaine .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﺮزش ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ در‬

‫زﯾﺮ اﯾﻦ دوز ﯾﮏ ﻣﺎده ﺿﺪ ﻟﺮزش )‪ (Anti cionvulsant‬ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ و در درﻣـﺎن ‪ Epilepsy‬و ﯾـﺎ‬

‫ﺻﺮع ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﺛﺮات ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻟﺮزش ﭘـﺲ از‬

‫ﯾﮏ اﻟﯽ دو دﻗﯿﻘﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﺸﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان از دﯾﺎزﭘﺎم ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 0/1‬ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم ﺑﺮ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم و ﯾﺎ ﺗﯿﻮ ﭘﻨﺘﺎل‬

‫ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 5‬ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم ﺑﺮ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺳﻮد ﺟﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ دﯾﺎزﭘﺎم ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﯾﮏ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻪ‬

‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ و از ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﻟﺮزش را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﻨﯿﻢ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﺛﺮ آن از دﯾﺎزﭘﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺛﺮات ﻗﻠﺒﯽ – ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﻮاد ﺑﯿﺤﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ‬

‫ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻫﻢ اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻫﻢ ﻏﯿـﺮ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ روی ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻗﻠﺒـﯽ – ﻋﺮوﻗـﯽ‬

‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (1‬اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آن ﺑﯿﺸﺘﺮ روی اﺛﺮات ‪ Lignocaine‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در دوزﻫﺎی ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮ‬

‫اﺛﺮ ﺿﺪ آرﯾﺘﻤﯽ ﺑﺮ روی ﻗﻠﺐ دارد و در اﯾﻦ دوز اﺛﺮ زﯾﺎﻧﺒﺎری ﺑﺮ روی ﻗﻠـﺐ ﻧـﺪارد‪ .‬دوز ﺳـﻤﯽ‬

‫آن ﻣﯿﺰان ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ دی ﭘﻼرﯾﺰاﺳﯿﻮن را در ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﭘﻮرﮐﯿﻨﺞ و ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻫـﺎی ﺑﻄﻨـﯽ ﻗﻠـﺐ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ ﭘﺲ از ارﺗﻔﺎع ‪ Action potential‬ﻣﯽ ﮐﺎﻫﺪ و در ﺳﺮﻋﺖ ﻫـﺪاﯾﺖ ﺟﺮﯾـﺎن‬

‫ﺑﺎﺛﯿﺮ دارد‪ .‬در روی ﻧﻮار ﻗﻠﺐ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ P-R‬و زﻣﺎن ‪ QRS‬ﯾﺎ ‪ Duration‬آﻧﺮا اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‬

‫و ﺑﺮادی ﮐﺎردی ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﺴﺖ ﻗﻠﺒـﯽ در اﺛـﺮ دوز ﺑـﺎﻻی ﻟﯿـﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ ﻫﻤـﺮاه‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ در دوزی ﮐﻪ ﻟﯿﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ اﺛﺮ ﺿﺪ آرﯾﺘﻤﯽ دارد در ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ ﯾﺎ ﻗـﺪرت‬

‫اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻗﻠﺐ اﺛـﺮ ﻧـﺪارد ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﻣـﺎده ﺑـﺮای ﮐﻨﺘـﺮل ﻣﺨـﺼﻮص ‪Ventricular‬‬

‫‪١٢‬‬
‫‪ dysrythmiasis‬ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً در دوزی ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎده ﺑﺮای ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد و آن دوز ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﺛﺮ زﯾﺎﻧﺒﺎری روی ﻗﻠـﺐ ﻧـﺪارد وﻟـﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺑﻄـﻮر‬

‫ﺗﺼﺎدﻓﯽ درون رگ ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﻮد ﺧﻄﺮ را ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎدی اﻓـﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪ .‬از ﻣﯿـﺎن‬

‫ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﮐﻮﮐﺎﺋﯿﻦ اﺛﺮ ﻗﺒﺾ ﻋﺮوﻗﯽ دارد وﻟﯽ ﻣﻮاد دﯾﮕﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوز آﻧﻬﺎ اﺑﺘـﺪا‬

‫ﻗﺒﺾ ﻋﺮوﻗﯽ داده و در دوزﻫﺎی ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺗﺴﺎع ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (2‬اﺛﺮ ﻋﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ داروﻫﺎی ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﺑﺨـﺼﻮص در ﺗﺰرﯾﻘـﺎت اﭘﯿـﺪورال ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ دوز‬

‫ﺑﺎﻻی دارو ﺳﺒﺐ درﮔﯿﺮ اﻋﺼﺎب ﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ ﺷﻮد رخ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣـﺎده ﺑـﯽ ﺣـﺴﯽ ﺑـﻪ‬

‫اﺑﺘﺪای دو ﻋﺼﺐ اول ﺳﯿﻨﻪ ای ﺑﺮﺳﺪ اﺗـﺴﺎع ﻋﺮوﻗـﯽ در اﻧـﺪام ﻗـﺪاﻣﯽ و ﻣﺤﯿﻄـﯽ رخ داده و‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺑﺨﺼﻮص اﮔﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ‪ Anterior‬در ﻧﺨﺎع در ﮔﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺎﺟﻌـﻪ آﻣﯿـﺰ‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﺛﺮات ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺮ ﺑﺮ ‪ CNS‬ﺳـﺒﺐ ﮐـﺎﻫﺶ‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﮐﺒﺪی و ﮐﻠﯿﻮی ﮔﺮدد ﮐﻪ در ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺰم دارو ﺗﺪاﺧﻞ ﮐﺮده و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺳﺒﺐ آﺛـﺎر‬

‫ﻗﻠﺒﯽ ﻋﺮوﻗﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫آﺛﺎر ﻣﻮاد ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺑﺮ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔﺴﯽ‬

‫دوز ‪ Sub toxic‬آن ﺳﺒﺐ اﺗﺴﺎع ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻫﺎی ﺑﺮوﻧﺶ ﻫﺎ ﺷﺪه و ﻣﻘﺪاری دﭘﺮﺳﯿﻮن ﺗﻨﻔـﺴﯽ‬

‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮوز ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﺛﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮات ‪ CNS‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫آﺛﺎر ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺳﻤﯽ داروﻫﺎی ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ‬

‫ﻣﯿﺰان ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﯾﻦ دارو آﺛﺎر ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ ﺑـﺮ روی ﺑﺎﻓـﺖ ﻫـﺎی ﻋـﺼﺒﯽ و ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪ ای ﺧﻮاﻫـﺪ‬

‫داﺷﺖ و ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ آن در زﺧﻢ ﻫﺎ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﺳﻠﻮﻟﯽ را ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه دارد و ﺗـﺮﻣﯿﻢ زﺧـﻢ را ﺑـﻪ‬

‫ﺗﻌﻮﯾﻖ ﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﺳﻠﻮﻟﯽ اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺪرت داروﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣـﯽ رود‪ .‬در ﺳـﮓ‬

‫‪١٣‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای درﻣﺎن ﺧﺎرش از ﻣﯿﺰان زﯾﺎد ‪ Benzocaine‬ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ ﻣﻮﺿـﻌﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬

‫وﺟﻮد ﻣﺖ ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﯿﻦ در ﺧﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(Methaemoglobinaemia‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣـﻮاد‬

‫ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ زﯾﺎد ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد و از آﺛﺎر زﯾﺎﻧﺒـﺎر و ﮔـﺎﻫﯽ ﻣﺮﮔﺒـﺎر آن دروی ﺟـﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺖ اﻓﺰودن زﻣﺎن ﺑﻠﻮک ﻋﺼﺒﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ آﺛﺎر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳـﻤﯽ ﻣـﻮاد ﺑـﯽ ﺣـﺴﯽ ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﺑـﻪ‬

‫ﻃﻮری ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺬب را از ﻣﻮﺿﻊ ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮاد را ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻗـﺒﺾ ﮐﻨﻨـﺪه ﻋـﺮوق ﮐـﻪ‬

‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ آن آدرﻧﺎﻟﯿﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﺮاه ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﯿﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﻗﺒﺾ ﻋﺮوق ﻣﻄﻠـﻮب‬

‫ﻧﺒﻮده و ﺗﺮﻣﯿﻢ را ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ از ﻣﻮاد ﺑﺪون آدرﻧﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺳـﻮد ﺟـﺴﺖ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ذﻫﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻤﯿﺖ ﯾﮏ داروی ﺑﯽ ﺣﺴﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر از‬

‫آن را در ﻧﺎﺣﯿﻪ ای ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﺮده اﯾﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺟﺬب آن در زﻣﺎن ﻣـﺸﺨﺺ از ﻧﺎﺣﯿـﻪ‬

‫ﭘﺲ دو ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻣﻬﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ (1‬ﻣﯿﺰان ﺗﺰرﯾﻖ در ﻧﺎﺣﯿﻪ‬

‫‪ (2‬ﻣﯿﺰان ﺟﺬب در ﻧﺎﺣﯿﻪ‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻣﯿﺰان ﺟﺬب ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮﻧﺮﺳﺎﻧﯽ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺗﺰرﯾﻖ ﻟﯿﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ‬

‫اﻧﻔﯿﻠﺘﺮاﺳﯿﻮن ﺣﺪاﮐﺜﺮ در اﺳﺐ و ﮔﺎو ‪ 300‬ﺳﯽ ﺳﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ %2‬و در ﺳﮓ ‪ 30‬ﺳﯽ ﺳﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪%2‬‬

‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ )دﻗﺖ ﺷﻮد ﻣﻘﺪار ﻓﻮق ﻓﻘﻂ وﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﻧﻔﯿﻠﺘﺮاﺳﯿﻮن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ اﺷﮑﺎل دﯾﮕﺮ ﺣﺎﻻﺗﯽ‬

‫وﺟﻮد دارد ﮐﻪ دوز ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از آن ﻣﺮﮔﺒﺎر اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷــﯽ ﻋﻤــﻮﻣﯽ ﺣــﺎﻟﺘﯽ از ﻧﺎﻫﻮﺷــﯿﺎری )‪ (Unconsciousness‬ﻣــﯽﺑﺎﺷــﺪ ﮐــﻪ در ﻣﺮاﺣــﻞ آن‬

‫ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪه در ‪ CNS‬ﺣﺎﺻﻞ آﻣﺪه ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﮐﻪ در آن ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﺣﺴﯽ و‬

‫ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺮکﻫﺎی ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺎﺑﺪ )ﺗﻌﺮﯾﻒ‪.(General Anaesthesia‬‬

‫ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮش ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺪو ﺷﮑﻞ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫‪(1‬ﺑﺨﺎری و ﯾﺎ ﮔﺎزی‬

‫‪ (2‬ﻏﯿﺮ ﻓﺮار ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ـ در ﻧﻮع اول ﻣﻮاد ﻓﻮق ﺑﺪرون رﯾﻪ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و در ﻧﻮع دوم ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑـﻪ ﻓـﺮم ﺗﺰرﯾـﻖ داﺧـﻞ رﮔـﯽ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺷﮑﺎل دﯾﮕﺮ ﻣﺼﺮف در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫دﻫﺎﻧﯽ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ رﮐﺘﻮم‪ ،‬داﺧﻞ ﭘﺮﯾﺘﻮﻧﯿﻮم و ﯾﺎ درون ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای‬

‫ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺰرﯾﻖ درون رﮔﯽ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﺳـﺮﻋﺖ و راﺣﺘـﯽ ﮐـﺎر ﻋﻤﻮﻣﯿـﺖ ﺑﯿـﺸﺘﺮی در‬

‫داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ دارد وﻟﯽ اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﯿﻬﻮﺷﯽﻫﺎی اﺳﺘﻨـﺸﺎﻗﯽ را در ﺟـﺎی ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬

‫ﺧﻮد ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻣﻮرد ﺑﺎﯾﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖ دﻗﯿﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر ﮐـﺎﻣﻼً ﻣـﺪ‬

‫ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻌﻼوه آﻧﮑﻪ ﻣﻮاد ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮای رگ ﻣﺤﺮک ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺗـﺸﮑﯿﻞ ﻫﻤـﺎﺗﻮم در ﻧﺎﺣﯿـﻪ‬

‫ورﯾﺪ و داج و ﯾﺎ اﻧﺪامﻫﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻼً در ﯾﮏ اﺳﺐ ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﺮای راﺣﺘـﯽ‬

‫ﮐﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺰرﯾﻖ درون رﮔﯽ ﺑﻬﻤﺮاه دارد‪ .‬ﺿـﻤﻦ آﻧﮑـﻪ ﮐﻨﺘـﺮل ﻋﻤـﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺑﺨـﺼﻮص در‬

‫ﺗﺰرﯾﻖﻫﺎی ﭘﯿﺎﭘﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎری ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﻫﻮﺷـﯿﺎر ﻫـﻢ‬

‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎص ﺧﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺎی ﺧﻮد ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻔﺎﺳـﯿﺮ‬

‫ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ داﺷﺘﻦ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ درون رﮔﯽ را در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ ﻧﻤﯿﺘﻮان اﻧﮑﺎر ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﯾﮏ‬

‫ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮔﺎزی و ﯾﺎ ﺑﺨﺎری ﺷﮑﻞ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ (1‬اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز و ﯾﺎ ﺑﺨﺎر ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻی دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻘﺲ ﺑﻪ ﺟﺒﺎﺑﭽﻪﻫﺎی رﯾﻪ‪ .‬ﮐﻪ در اﯾـﻦ‬

‫ﻣﻮرد ﺗﻨﻔﺲ ﻋﺎدی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (2‬ﺟﺬب ﮔﺎز و ﯾﺎ ﺑﺨﺎر ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از ﺣﺒﺎﺑﭽﻪ ﻫﻮاﯾﯽ ﺑﻪ ﺧﻮن ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺣﺒﺎﺑﭽﻪﻫﺎ و ﮔﺮدش ﺧـﻮن‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ در اﻃﺮاف آﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (3‬ﮔﺮدش ﺧﻮن و ﭘﺨﺶ ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿـﺰان ﮔـﺮدش ﺧـﻮن‬

‫ﺑﺎﻓﺘﻬﺎ و ﻣﯿﺰان ﺑﺎﻓﺖ ﭼﺮﺑﯽ در آﻧﻬﺎ ﭘﺨﺶ ﻣﻮاد ﻓﻮق در آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮاد ﻓﻮق ﯾﺎ ﻣﺤﺮک ﺑﻮده و ﯾﺎ ﻗﺪرت ﺑﺎﻻﺋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑـﺎ ﯾـﮏ ﻏﻠﻈـﺖ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﯽ دز ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 3‬زﻣـﺎن ﻣﺸﺨـﺼﯽ را اﺷـﻐﺎل‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻮﺟﻮد از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺷﺪن ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق رخ ﻣﯽدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨـﯽ ﻣـﻮاد ﻓـﺮار از‬

‫ﺑﺎﻓﺖﻫﺎ وارد ﺧﻮن ﺳﭙﺲ وارد ﺣﺒﺎﺑﭽﻪ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌـﺪ وارد اﺗﻤـﺴﻔﺮ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ ﮐـﻪ از ﻗـﺎﻧﻮن ﺳـﺎده‬

‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺗﺒﻌﯿﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻣﻮاد ﺗﺰرﯾﻘﯽ‪ ،‬ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً وارد ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن‬

‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ‪ CNS‬ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ و در ﻣﻮرد اﺷﮑﺎل داﺧﻞ دﻫﺎﻧﯽ و رﮐﺘـﻮم‪ ،‬ﺟـﺬب از ﻃﺮﯾـﻖ‬

‫رودهﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺒﺪ وارد ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﺪه و ﺳـﭙﺲ ﺧـﻮد‬

‫را ﺑﻪ ‪ CNS‬ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬و ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻮﺟﻮد از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺜﻞ ﻣـﻮاد ﻓـﺮار و ﺑﺨـﺎری ﺷـﮑﻞ ﺣﺎﻟـﺖ‬

‫ﮐﺎﻣﻼً ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻧﺪارد و ﻣﻮاد ﻓﻮق ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﮐﺒﺪ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺰه ﺷﺪه و از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻠﯿﻪ دﻓﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮاد ﻓﺮاری ﻣﺜﻞ اﺗﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ درون رﮔﯽ و ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖ رﮐﺘﻮم ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ دﻓﻊ آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً از‬

‫ﻃﺮﯾﻖ رﯾﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﻣﻮاد اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ زﺧﻢ و ﯾﺎ ﭘﻮﺳﺖ دﻓﻊ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎی اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬وﺿﻌﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎر‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻫﺪف از اﯾﺠﺎد‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬روﺷﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮای اﻟﻘﺎء و ﺗﺪاوم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ‬

‫روﺷﻬﺎی اﻟﻘﺎء و ﺗﺪاوم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺰرﯾﻘﯽ‬

‫اﯾﺠــﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷــﯽ ﺑــﻪ روش ﺗﺰرﯾﻘــﯽ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ روش اﺳﺘﻨــﺸﺎﻗﯽ ﺑــﻪ وﺳــﺎﯾﻞ ﮐﻤﺘــﺮی‬

‫ﻧﯿﺎز دارد؛ اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮﯾﻦ روش اﯾﺠﺎد ﻫﻮﺷﺒﺮی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه از اﯾﻦ روش‬

‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﯽ و ﯾﺎ روﺷﻬﺎی ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ‬

‫در ﺑﯿﻦ روﺷﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﻣـﯽﺗـﻮان‬

‫ﺑﻪ راﺣﺘﯽ و ﺑﺪون ﺧﻄﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﯾﻦ روش در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺮﯾﻊ ﻏﻠﻈﺖ دارو‬

‫از ﻃﺮﯾﻖ رﯾﻪ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش ﻣﺴﺘﻠﺰم دﺳـﺖﯾـﺎﺑﯽ ﺑـﻪ دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎی ﮔـﺮان‬

‫ﻗﯿﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ در اﯾـﻦ روش‪ ،‬ﺣـﻀﻮر ﻓـﺮد آﻣـﻮزش دﯾـﺪه ﺑـﺮای ﮐﻨﺘـﺮل وﺿـﻌﯿﺖ ﻋﻤـﻮﻣﯽ‬

‫ﺑﯿﻤﺎر‪ ،‬ﺿﺮورت دارد‪.‬‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ داﺧﻞ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺳﻌﺖ روزاﻓﺰون روﺷﻬﺎی درﻣﺎن ﺟﺮاﺣـﯽ در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﮐﻮﭼـﮏ‪ ،‬اﺑـﺪاع روﺷـﻬﺎی‬

‫ﺟﺪﯾﺪ اﻟﻘﺎء ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺴﻬﯿﻞ در ﺗﮑﻨﯿﮑﻬﺎی ﺟﺮاﺣﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ در‬

‫ﻣﻮارد اورژاﻧﺲ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻮک ﻫﺎ و ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎی اﺿﻄﺮاری ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰﯾﻬﺎی داﺧﻠﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﻮک و‬

‫ﺷﮑﺴﺘﮕﯿﻬﺎی ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺮوﻗﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﺰرﯾـﻖ‬

‫ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻻزم ﺑﺮای اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺎﯾﻌﺎت و اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﻬﺎ و ﺣﺘﯽ داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﺮوری اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﺮوق ﻣﺬﮐﻮر در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻓﺮواﻓﺘﺎدﮔﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺮوﻗﯽ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮدن ﺑـﯿﺶ‬

‫از ﺣﺪ ﻋﺮوق‪ ،‬ﺗﺮوﻣﺒﻮز و ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﻫﺎی ﺷﺪﯾﺪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﯾﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺗﻼف زﻣﺎن زﯾﺎدی دارد‪ .‬ﻟﺬا‬

‫‪١٧‬‬
‫در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردی ﯾﺎﻓﺘﻦ روش دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺰرﯾﻖ داروﻫﺎ و ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻻزم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔـﻆ ﺣﯿـﺎت‬

‫ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﯾﮑﯽ از روﺷﻬﺎی ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ اﺳـﺘﺨﻮاﻧﯽ ﺑـﻮده‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺒﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫اﻧﺠﺎم اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﻼوه ﺑﺮ روﺷﻦ ﻧﻤﻮدن وﺿﻌﯿﺖ ﺳـﻼﻣﺘﯽ‬

‫ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ ﻧﯿـﺰ ﻣـﺸﺨﺺ‬

‫ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮان‪ :‬ﺗﺮس‪ ،‬ﮐﻤﺒﻮد وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻗﺒﻠﯽ داروﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺣﯿـﻮان‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺣﯿﻮان ﻗﺒﻞ از اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ در ﻧﻈـﺮ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫وﺿﻌﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺣﯿﻮان‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در ﺗﺤﻤﻞ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻣـﻮرد‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺣﯿﻮان ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻬﺎرت و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﺟﺮاح و ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﻧﯿـﺰ در‬

‫ﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬زﯾﺮا ﻋﻠﯽرﻏﻢ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در ﯾﮏ ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﺗﺠﺰﺑﮥ اﻧﺪک ﺟـﺮاح و ﯾـﺎ ﻣﺘﺨـﺼﺺ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻄﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﮔﺮدﯾﺪهاﻧﺪ‪:‬‬

‫‪١٨‬‬
‫ـ ردۀ ﯾﮏ‪ :‬ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ دارای ﺑﯿﻤﺎری ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎری آﻧﻬـﺎ ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﺷـﺪه و ﻓﺎﻗـﺪ ﻋﻼﺋـﻢ‬

‫ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﺳـﺎﻟﻤﯽ ﮐـﻪ در اﻣـﻮر‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ـ ردۀ دو‪ :‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺎاﺧﺘﻼﻻت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﻪ اﯾـﻦ اﺧـﺘﻼﻻت ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﻮده و ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺣﺪودی ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌـﯽ و ﺗﻌـﺎدل ﻓﯿﺰﯾﻮﻟـﻮژﯾﮑﯽ ﺑـﺪن ﺗـﺪاﺧﻞ ﻧﻤـﻮده‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻻت ﻫﻤﭽﻮن ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻔﯿﻒ آب ﺑﺪن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ آزﻣـﺎﯾﺶ ﻫـﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑـﯽ راﯾـﺞ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ـ ردۀ ﺳﻪ‪ :‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺎ اﺧﺘﻼﻻت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﻢ ﺗـﺎ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﮐـﻪ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ اﯾـﻦ اﺧـﺘﻼﻻت ﻧﺎﺷـﯽ از‬

‫ﻣﺸﮑﻼت ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﯿﻤﺎر ﺗﺪاﺧﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﯽﺗﻮان ﺣﯿﻮاﻧﺎت‬

‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻧﻔﺮﯾﺖ ﺟﺒﺮان ﺷﻮﻧﺪه و ﯾﺎ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ درﯾﭽﻪﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫ـ ردۀ ﭼﻬﺎر‪ :‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺎ اﺧﺘﻼﻻت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﺪﯾﺪی ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻻت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺟـﺪی ﺑـﺎ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﯿﻤﺎر ﺗﺪاﺧﻞ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﺗﻬﺪﯾﺪی ﺑﺮای زﻧﺪﮔﯽ وی ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﯾﻨـﺪ‪ .‬ﺟﺮاﺣـﯽ ﺑـﺮای‬

‫ﻧﺠﺎت دادن زﻧﺪﮔﯽ اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﯿﻤﺎران اﯾـﻦ ﮔـﺮوه ﻣـﯽﺗـﻮان ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﭘﺎرهﺷﺪﮔﯽ ﻣﺜﺎﻧﻪ و ﻓﺘﻖ ﻫﺎی اﺧﺘﻨﺎﻗﯽ داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ـ ردۀ ﭘﻨﭻ‪ :‬ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در ﻫﺮ ﮔﻮﻧﮥ ﺣﯿﻮاﻧﯽ‪ ،‬وﯾﮋه ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﮥ ﮐﺎﻣـﻞ ﺑﯿﻤـﺎری‪ ،‬راﻫﻨﻤـﺎی‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ درﺟـﮥ‬

‫ﺣﺮارت‪ ،‬ﻧﺒﺾ و ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ در درﻣﺎﻧﮕﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از اﻧﺠـﺎم‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ و ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺎﺑﻠﻮی ﺧﻮﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪه و در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺴﻦﺗﺮ ﺗﺠﺰﯾﮥ ادرار‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﯿـﺮی‬

‫ﻧﯿﺘﺮوژن اوره ﺧﻮن و آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﻧﯿﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
 ‫ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺛﺮ ﻣﺤﺪود ﯾﺎ وﺳﯿﻌﯽ ﺑﺮ روی ﺳﯿـﺴﺘﻢﻫـﺎی ﺑـﺪن و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﺑـﺮ روی‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬ﻗﻠـﺐ و ﻋـﺮوق و دﺳـﺘﮕﺎه اﻋـﺼﺎب ﻣﺮﮐـﺰی ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫اﻓــﺰاﯾﺶ اﺛــﺮات داروﻫــﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷــﯽ ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓــﯽ ﺷــﻮک‪ ،‬از دﺳــﺖ دادن ﺧــﻮن‪ ،‬ﻟﮑﻮﺳـﯿﺘﻮز‪،‬‬

‫ﺑﯽاﺷﺘﻬﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮐﻢآﺑﯽ‪ ،‬ﮐـﻢﺧـﻮﻧﯽ‪ ،‬ﭼـﺎﻗﯽ ﻣﻔﺮﻃـﯽ‪ ،‬ﺳـﻮء ﺗﻐﺬﯾـﻪ‪ ،‬اورﻣـﯽ‪ ،‬دﯾﺎﺑـﺖ و ﺑـﺴﯿﺎری از ﻣـﻮارد‬

‫دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و دوران ﭘﺲ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮐﻠـﯽ‬

‫ﺑﯿﻤﺎران ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻤﺘـﺮی ﺑـﺮای ﺟﺒـﺮان اﺧـﺘﻼﻻت ﺣﺎﺻـﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ و ﺟﺮاﺣـﯽ دارﻧـﺪ و ﺗﻐﯿﯿـﺮات‬

‫ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺴﯽ‪ ،‬ﮐﻠﯿﻮی و اﺳﯿﺪ و ﺑﺎز ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣـﺮ ﺑـﺪان‬

‫ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻬﺖ اﯾﺠـﺎد آن ﺑﺎﯾـﺪ از داروﻫـﺎ و‬

‫ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎی وﯾﮋهای اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﺎﯾﺪ در ﻣـﻮرد اﯾـﻦ ﺑﯿﻤـﺎران ﻣﺒـﺬول‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎی ﻋﻔـﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷــﯽ را در اﯾــﻦ ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎ ﺑــﺎ ﺧﻄــﺮ ﻓــﺮاوان ﻫﻤــﺮاه ﺳــﺎزد‪ ،‬ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻣﺜــﺎل ﻣــﯽﺗــﻮان ﺑﯿﻤــﺎری‬

‫ﺳﮓ ﻫﺎی ﺟﻮان‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﺗﻨﻔﺴﯽ در ﻣﻮش ﺻﺤﺮاﯾﯽ و ﯾﺎ ﭘﺎﺳﺘﻮرﻟﻮز در ﺧﺮﮔﻮش ﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫اﻧﺪازه‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ و زﻣﯿﻨﮥ ژﻧﺘﯿﮑﯽ‬

‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺰرگ دارای ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ ﭘﺎﯾﮥ ﮐﻤﺘﺮی ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳـﺎس وزن‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﺘﺮی داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻘﺪار داﺧﻞ ورﯾﺪی ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘـﺎل‬

‫در ﻣﻮش ‪ ،60mg/kg‬در ﻣﻮش ﺻﺤﺮاﯾﯽ ‪ 40mg/kg‬و در ﺳﮓ ‪33mg/kg‬ـ‪ 30‬اﺳـﺖ‪ .‬در ﻧﮕـﺎه اول‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺣﺎﺻﻞ از اﺧﺘﻼف در ﮔﻮﻧﮥ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در‬

‫ﮔﻮﻧﮥ ﺳﮓﺳﺎﻧﺎن ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺳﮓ ﻫﺎی ﻧﮋاد ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﮕﻬﺎی ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻫﻢ ﺳﻦ و ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﻣﯿﺰان ﮐﻤﺘﺮی از داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﻫـﺮ ﻧـﮋاد ﻧﯿـﺰ‪ ،‬ﻣﺘﻔـﺎوت‬

‫‪٢٠‬‬
‫اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻨﮕﯽ ﻧﻔﺲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻧﮋادﻫـﺎی ﺑﺮﮐﯿـﻮ ﺳـﻔﺎﻟﯿﮏ دﯾـﺪه ﺷـﻮد‪،‬‬

‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮدن ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﻫﻮاﯾﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺳﮓ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داروی ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ارﺗﺒـﺎﻃﯽ‬

‫ﻧﺪارد ﻟﺬا ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻟﻮﻟـﮥ داﺧـﻞ ﻧـﺎﯾﯽ از اﯾـﻦ ﻋﺎرﺿـﻪ ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮی ﮐـﺮد‪ .‬ﻧﯿـﺎز ﮔﺮﺑـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﻣﺸﺒﻪ ﺑﺎ ﺳﮓ ﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در آﻧﻬـﺎ دوﺑﺮاﺑـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿـﺴﻢ‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ در ﮔﺮﺑﻪﺳﺎﻧﺎن ﺑﺰرگ )ﺷﯿﺮ و ﺑﺒﺮ( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﺑﻪﻫﺎی اﻫﻠﯽ آﻫـﺴﺘﻪﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬

‫زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺳﮕﻬﺎی ﮔﺮیﻫﻮﻧﺪ دوﻧﺪه ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻦ‬

‫ﺳﻦ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﺎ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿـﺴﻢ‬

‫ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﻋﻤﻠﮑـﺮد دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺪن اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﯿﮑﯽ در‬

‫ﻧﻮزادان و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺟﻮان ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺳﻨﯽ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﺑـﺴﯿﺎری از داروﻫـﺎ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬

‫اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﺘﺮی از دارو را در آﻧﻬﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﻣﺮﺣﻠـﮥ ﺑﻬﺒـﻮدی از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮات ﻫﺎ در ﺳﮕﻬﺎی ﺟﻮان ﺳﻪ ﺗﺎ دوازده ﻣﺎﻫﻪ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ از ﺳﮓ ﻫﺎی ﭘﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﻨﺲ‬

‫ﺟﻨﺲ ﺣﯿﻮان ﻧﯿﺰ ﺑﺮ روی ﻣﯿﺰان داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺎده ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‬

‫ﻧﺮ ﺑﻪ داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﺴﺎﺳﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ درزﻣـﺎن آﺑـﺴﺘﻨﯽ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿـﺴﻢ ﭘﺎﯾـﻪ در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﻣـﺎده‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﯿﮑﯽ ﺟﻨـﯿﻦ اﺳـﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓـﯽ ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل در ﻣﻮﺷﻬﺎی ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻣﺎده ﺳﺎﻟﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎدهﻫﺎی ﻋﻘﯿﻢ ﺷﺪه ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﻫﺎی اﺧﺘـﻪ‬

‫ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺎدهﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ‬

‫اﺳﺖ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺛﺮ ﺗﺴﺘﻮﺳﺘﺮون ﺑﺮ روی ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺳﻢزادﯾﯽ ﮐﺒﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪای ‪ ،‬ﺟﺬب ﻏﺬا و ﺗﻌﺎدل ﻣﺎﯾﻌﺎت‬

‫ﺳﻮء ﺗﻐﺬﯾﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﻣﺰﻣﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ داروﻫـﺎ در‬

‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﮓ و ﮔﺮﺑـﻪ‪ ،‬ﮔﻮﺷـﺘﺨﻮار ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ رژﯾـﻢ ﺣـﺎوی‬

‫ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﺮس ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ و ﺟﺮاﺣـﯽ را ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﯽ ﺗﺤﻤـﻞ‬

‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﮓ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﺳﻮءﺗﻐﺬﯾﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﺳﮕﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ دارﻧﺪ دﯾﺮﺗـﺮ ﺑـﻪ ﻫـﻮش ﻣـﯽآﯾﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﯽ از ﺣﯿﻮاﻧـﺎت دﯾﮕـﺮ ﻧﯿـﺰ دارای‬

‫اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﺨﺼﻮص ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺧﻮﮐﭽﻪ ﻫﻨﺪی‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن اﺣﺘﯿـﺎج‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ‪ c‬دارد و ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﺗﺮ و ﮐﻠﺮوﻓﺮم در ﺧﻮﮐﭽﻪﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ دﭼـﺎر‬

‫ﮐﻤﺒﻮد اﯾﻦ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻫﺴﺘﻪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬ﻟﺬا راﺑﻄـﮥ ﻣـﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑـﯿﻦ ﮐﻤﺒـﻮد وﯾﺘـﺎﻣﯿﻦ ‪ c‬و ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ در ﺧﻮﮐﭽﻪﻫﺎی ﻫﻨﺪی وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮّار در ﺳﮓ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺳـﻄﺢ‬

‫اﺳﯿﺪ اﺳﮑﻮرﺑﯿﮏ ﭘﻼﺳﻤﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻣﻮارد ﺗﺠﻤﻊ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﭼﺮﺑـﯽ در ﺑـﺪن‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬

‫داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ در ﮐﻤﺒﻮدﻫﺎی ﺗﻐﺬﯾﻪای ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫وﺟﻮد ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ ﻫﻀﻢ در ﻟﻮﻟﮥ ﮔﻮارﺷﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ‬

‫ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاران‪ ،‬دوازده ﺗﺎ ﻫﯿﺠﺪه ﺳـﺎﻋﺖ ﭘـﺲ از ﻣـﺼﺮف ﻏـﺬا ﺑـﻪ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ارزش ﻏـﺬاﯾﯽ دﺳـﺖ ﭘﯿـﺪا‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﻮردن ﻏﺬا ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺑـﺮای ﺣﯿـﻮان ﺳـﻮدی ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔـﺮ‬

‫ﺣﯿﻮاﻧﯽ در ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺣﯿﻦ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣـﻮاد ﺧـﻮرده ﺷـﺪه را‬

‫اﺳﺘﻔﺮاغ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺟﺮاﺣﯽ ﻣﺤﻮﻃﮥ ﺷﮑﻤﯽ ﻣﺸﮑﻞ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در روز ﻗﺒـﻞ از اﯾﺠـﺎد‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﯿﻮان ﻏﯿﺮﻧﺸﺨﻮار ﮐﻨﻨﺪه را ﺗﻮﺳﻂ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﻀﻢ ﺑﺎﻻ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻧﻤﻮد و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺎ روز‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ از ﺧﻮردن آب ﺗﻮﺳﻂ ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮد زﯾﺮا ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﮐـﻢ آﺑـﯽ در ﻣـﻮش ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫دﺳﺖﮐﺎری ﺣﯿﻮان و اﺛﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺒﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از اﻫﻤﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮاردﺧﺎص‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺛﺮات زﯾﺎدی ﺑﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﻧﺎآﺷﻨﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻬﯿـﯿﺞ ﯾـﺎ‬

‫ﺑﺮوز ﺗﺮس در ﺣﯿﻮان ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﯿﻮان ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ رﻓﺘﺎر ﺷـﺪه وﯾـﺎ ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻣﺤـﯿﻂ ﻏﺮﯾـﺐ‬

‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮد و ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮی از داروی ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺑـﺮای آرام‬

‫ﮐﺮدن و ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮی داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺟﻬﺖ اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﻻزم ﮔـﺮدد‪ .‬در ﭼﻨـﯿﻦ ﻣـﻮاﻗﻌﯽ اﮔـﺮ از‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻋﻤﯿـﻖ ﺗـﺮی از ﺣـﺪ ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر اﯾﺠـﺎد ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬

‫اﭘﯽﻧﻔﺮﯾﻦ ﮐﻪ در ﺣﯿﻮان ﺗﻬﯿﯿﺞ ﺷﺪه آزاد ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﻠﺐ را ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻓﺮّار‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ‪ :‬ﮐﻠﺮوﻓﺮم‪ ،‬ﺳﯿﻠﮑﻮﭘﺮوﭘﺎن‪،‬‬

‫ﺗﺮی ﮐﻠﺮواﺗﯿﻠﻦ‪ ،‬ﻫﺎﻟﻮﺗﺎن و اﺗﯿﻞ ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺣﺴﺎس ﮐﺮده و ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﻫﺎی ﻗﻠﺒـﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در‬

‫ﺧﻼل اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ در ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺪﯾﺪاً ﺗﻬﯿﯿﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽﻧﻈﻤـﯽ ﻫـﺎی ﻗﻠﺒـﯽ‬

‫ﻣﻌﻤﻮل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎک اﺳﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾﺴﺖ ﻗﻠﺒﯽ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺎﻫﺶ درﺟﮥ‬

‫ﺣﺮارت ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷـﺪن ﺑﺮﮔـﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺑـﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫـﺎ و داروﻫـﺎی ﭘـﯿﺶ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺻﻮرت ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮدن ﺗﻬﻮﯾﮥ ﺗﻨﻔﺴﯽ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﻧﯿـﺰ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺣﯿﻮان و ﻣﺤـﯿﻂ آن‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ اﯾﺠـﺎد اﺳـﺘﺮس در ﺣﯿـﻮان‬

‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻠﻮﻏﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﻮری از اﺳﺘﺮس ﻫﺎی راﯾﺠﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﺣﯿـﻮان را ﺑـﺮای‬

‫ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎ و ﮐﺎﻫﺶ وزن ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺗﺐ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از اوﻟﯿﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎی اﯾـﻦ ﻧـﻮع اﺳـﺘﺮس‬

‫اﺳﺖ‪ .‬درد ﻧﯿﺰ از اﺳـﺘﺮس ﻫـﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑـﯽ و ﻓـﺸﺎرﻫﺎی اﺣـﺴﺎﺳﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺳـﺮﻋﺖ‬

‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ داروﻫﺎی آرام ﺑﺨﺶ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻗﺒﻠﯽ داروﻫﺎ‬

‫داروﻫﺎی آرامﺑﺨﺶ و ﺗﺴﮑﯿﻦ دﻫﻨﺪه‪ ،‬داروﻫـﺎی ﺿـﺪ ﺗـﺸﻨﺞ و ﺑـﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫـﺎ اﺛـﺮ داروﻫـﺎی‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ و ﺑـﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣـﺪت زﻣـﺎن‬

‫ﺗﺠﻮﯾﺰ‪ ،‬ﻣﻘﺪار دارو و اﺛـﺮات ﺗـﻀﻌﯿﻒ ﮐﻨﻨـﺪﮔﯽ آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﯾـﺪ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﻮﻟﻔﺎﻧﺎﻣﯿﺪﻫﺎ اﺛـﺮ‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮراﺗﻬﺎ‪ ،‬اﺗﺮ و ﮐﻠﺮوﻓﺮم را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و آﻧﺘﯽﺑﯿﻮﺗﯿـﮏ ﻫـﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿـﺮ‪ :‬ﻧﺌﻮﻣﺎﯾـﺴﯿﻦ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎﻣﺎﯾـﺴﯿﻦ‪،‬‬

‫اﺳﺘﺮﭘﺘﻮﻣﺎﯾﺴﯿﻦ و ﭘﻠﯽﻣﯿﮑﺴﯿﻦ‪ ،B‬اﺛﺮ ﻣﻬـﺎر ﻋـﺼﺒﯽ ـ ﻋـﻀﻼﻧﯽ ﺷـﻞﮐﻨﻨـﺪهﻫـﺎی ﻋـﻀﻼﻧﯽ را ﺗﻘﻮﯾـﺖ‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داروﻫﺎ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰﻫـﺎی ﻗﺒﻠـﯽ آﻧﻬﺎﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﯾﮏ دارو‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺳﺘﻔﺎدۀ ﻗﺒﻠﯽ از ﻫﻤﯿﻦ دارو وﯾﺎ داروﻫﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ آن‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﯽ‬

‫ﺷﻮد‪ .‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺑﻪ داروﻫﺎی ﻣﺨﺪر و ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﺠﺪد از آﻧﻬﺎ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد اﺛﺮات ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮی دارو ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺠـﺪد ﺑـﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫـﺎی‬

‫ﮐﻮﺗﺎه اﺛﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺪار ﻻزم آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬

‫داروﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دارای ﻣﺪت زﻣﺎن اﺛﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻢزداﯾﯽ آﻧﻬﺎ در زﻣﺎن ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺠـﺪد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫ﮐﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻟﺬا در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﺠﺪد ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺪار آﻧﻬﺎ را ﮐﺎﻫﺶ داد‪.‬‬

‫ﻧﻮع داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ و ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ دو ﺗﺰرﯾﻖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﺠـﻮﯾﺰ دارو‬

‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﯿﺶ از ده روز ﺑﯿﻦ ﺗﺰرﯾﻖ ﻫﺎی ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ‬

‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ دارو دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺳﮓ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﮐﺘﺴﺎﺑﯽ در ﮐﻤﺘـﺮ از‬

‫دو ﻫﻔﺘﻪ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار ﮐﺸﻨﺪۀ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻋﻤﻖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫)‪(The sign and Stages of Anaesthesia‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻮﺷﯿﺎری ﺑﻪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﮐـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق ﺑﺎ داروﺋﯽ ﮐﻪ اﺛﺮ ﮐﻨﺪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دارد )دیاﺗﯿﻞاﺗﺮ(‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻤﺮاﻫـﯽ‬

‫‪٢٤‬‬
‫آن ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﻣﺎده دﯾﮕﺮی ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬و اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ داروﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ آﺛﺎر ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺮﯾﻊ در‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دارﻧﺪ )ﻣﺜﻞ ﻫﺎﻟﻮﺗﺎن و ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ(‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪Stage1 (1‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ )‪ (Induction‬ﯾﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ارادی ﻣﻮﺳﻮم ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤـﺎر‬

‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﺠﺎن زده ﺷﻮد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺗـﻨﻔﺲ ﮐـﺎﻣﻼً ﺻـﺪادار و اﺣﺘﺒـﺎس ﺗـﻨﻔﺲ ﻣﻤﮑـﻦ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮس و ﺑﯿﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﺳﺒﺐ ازدﯾﺎد ﺗﻨﻔﺲ و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﺷـﺪه و ﻣﺮدﻣـﮏ ﻫـﻢ ﮔـﺸﺎد‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﻪ دﻟﯿﻞ آن ﺗﺮﺳﯿﺪن و ﺗﺮﺷﺢ آدرﻧﺎﻟﯿﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت دردزا ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ وﻟـﯽ‬

‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﺟﻮد اﯾﺴﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮی از ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دﻓـﻊ ﻣـﺪﻓﻮع و ادرار ﻧﯿـﺰ‬

‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﯾﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Stage 2 (2‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﺠﺎﻧﺎت ﻏﯿﺮ ارادی و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﻣﻬﺎر ﻧﺸﺪه ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮﮐـﺎت و ﺗﺤﺮﯾﮑـﺎت ﻣﻤﮑـﻦ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﯿﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺣﺮﮐﺎت و ﻫﯿﺠﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟـﻮد ﮐـﺎﻣﻼً‬

‫ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ و ﺷﯿﻬﻪ در اﺳﺐ‪ ،‬ﭘﺎرس وﯾﺎ زوزه در ﺳﮓ و ﯾﺎ ﺻﺪای ﺟﯿﻎ در ﮔﺮﺑﻪ ﻣﻤﮑـﻦ‬

‫اﺳﺖ دﯾﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻣﯿﺰان ﻫﯿﺠﺎن ﻣﻮﺟﻮد رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺧﻮی و ﺧﺼﻠﺖ آن ﻧﺪارد ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺮاﺣﺘـﯽ‬

‫وارد اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻔﺲ ﮐﺎﻣﻼً ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و اﺣﺘﺒﺎس ﻧﻔﺲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻘﻼی ﺣﯿﻮان دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫رﻓﻠﮑﺲ ﺑﻠﻊ و اﺳﺘﻔﺮاغ در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑـﻪ ﻃـﺮف ﻣﺮﺣﻠـﻪ ‪ 3‬دﭘـﺮس ﺷـﺪه و‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد و رﻓﻠﮑﺲ ﺳﺮﻓﻪ در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ وﺟﻮد دارد‪ Nystagmus .‬ﯾـﺎ ﭼـﺮﺧﺶ ﮐـﺮه‬

‫ﭼﺸﻢ در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ وﺟﻮد دارد و ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 3‬ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ وﻟـﯽ اﯾـﻦ‬

‫ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤـﺎد ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬ﻣﺮدﻣـﮏ ﭼـﺸﻢ در اﯾـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻧﯿـﺰ ﮔـﺸﺎد‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢٥‬‬
 ‫‪Stage 3 (3‬‬

‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﻨﺎم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺟﺮاﺣـﯽ ‪ Surgical anaesthesia‬ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﭼﻬـﺎر ﭘـﻼن‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (A‬ﭘﻼن اول‪ :‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﺒﮏ ﯾﺎ ‪ Light anaesthesia‬از آن ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﺑﺘـﺪا ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت دردزا از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود و ﺗﻨﻔﺲ ﻧﻈﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺣﺮﮐﺎت دﺳﺖ و ﭘﺎ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺮﮐﺘﯽ‬

‫از ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ دﯾﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ درد ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫رﻓﻠﮑﺲﻫﺎی ‪ Palpebral & Corneal & Anal‬در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﻨﻮز وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺮدﻣـﮏ ﭼـﺸﻢ‬

‫ﺗﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ در ﺣﯿﻮان و ﭘﯿﺶ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از آﺗﺮوﭘﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﮓ در اﯾـﻦ‬

‫ﭘﻼن رﻓﻠﮑﺲ ﭘﺪال ‪ Pedal reflex‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻌﺎﯾﻨﺎت و اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺜﻞ ﺑﺎز ﮐﺮدن آﺑﺴﻪ را ﻣﯽﺗﻮان در اﯾﻦ ﭘﻼن اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫‪ (B‬ﭘــﻼن دوم‪ :‬اﯾــﻦ ﭘــﻼن ﺑــﻪ ﺑﯿﻬﻮﺷــﯽ ﻣﺘﻮﺳــﻂ ﻣﻮﺳــﻮم اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻣﺸﺨــﺼﻪ آن از ﺑــﯿﻦ رﻓــﺘﻦ‬

‫‪ Pedal reflex‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ Laryngeal reflex‬در ﻧﯿﻤﻪﻫﺎی اﯾﻦ ﭘﻼن از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺶ از آن وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪ Corneal reflex‬و ﻣﻘﺪاری از ﺗﻮﻧﻮس اﺳﻔﻨﮑﺮ ﻣﻘﻌﺪی ﮐﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫در اﺳﺐ‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺧﻮک ﮐﺮه ﭼﺸﻢ در ﻗﺴﻤﺖ وﺳﻂ ﻓﯿﮑﺲ ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ در ﺳﮓ ﮐﺮه ﭼـﺸﻢ‬

‫ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﯿﻨﯽ آﻣﺪه و ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻞ ﺷﺪن ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﭘﯿﺸﺮوﻧﺪهای اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و رﻓﻠﮑﺲ ﭘﺪال در ﺳـﮓ و ﮔﺮﺑـﻪ ﺧﯿﻠـﯽ ﮐـﻢ‬

‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﻼن ﺑﺮای ﺗﻤﺎم ﺟﺮاﺣﯽﻫﺎ ﺑﺠﺰ ﺟﺮاﺣﯽ داﺧﻞ ﺷﮑﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (C‬ﭘﻼن ﺳﻮم‪ :‬اﯾﻦ ﭘﻼن را ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﯾﺎ ‪ Deep anaesthesia‬ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮدﮐﺎر وﺟـﻮد‬

‫دارد وﻟﯽ ﺗﻌﺪاد آن ازدﯾﺎد ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺗﻨﻔﺲ ﮐﻢ ﻣﯽﮔﺮدد ﭼﺮا ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻠﺠﯽ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪﻫـﺎی‬

‫‪٢٦‬‬
‫ﺑﯿﻦ دﻧﺪهای ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺗﻨﻔﺲ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ‪ Jerky‬درﻣﯽآﯾﺪ ﺗﻤـﺎم ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪﻫـﺎی اﺳـﮑﻠﺘﯽ ﮐـﺎﻣﻼً‬

‫رﯾﻼﮐﺲ و ﺷﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﯿﻦ دم و ﺑﺎز دم وﻗﻔﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﺸﺎد ﺷﺪن ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺑﺪﻟﯿﻞ ﻓﻠﺠﯽ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﻣﮋﮔﺎﻧﯽ(‪ .‬ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﻮر زﯾـﺎد‬

‫در ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺟﺰﺋﯽ وﺟﻮد دارد و رﻓﻠﮑﺲ ‪ Corneal‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﺳـﮓ و ﮔﺮﺑـﻪ ﮐـﺮه ﭼـﺸﻢ‬

‫دوﺑﺎره ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺮﮐﺰی ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻮن ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﭼﺸﻢ از ﺑﯿﻦ ﻣـﯽرود و رﻓﻠﮑـﺲ ﭘـﺪال ﻧﺎﭘﺪﯾـﺪ‬

‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ (D‬ﭘﻼن ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﮐﻪ ﺑﻪ ‪ Deepest level of surgical anaesthesia‬ﺷﻬﺮت دارد ﮐـﻪ در اﯾﻨﺠـﺎ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ واﻗﻌﺎً ‪ Over dose‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﯿﻞ ﻓﻠﺠﯽ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻣﯿﺰان ﺑﺮای ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیﻫـﺎی‬

‫ﻣﻮﺟﻮد ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺸﻬﻮد ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗـﻨﻔﺲ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺣﺎﻟـﺖ ﺳـﯿﺎﻧﻮز ﺑـﺪﻟﯿﻞ‬

‫‪ Hypoxia‬در ﻣﺨﺎﻃﺎت و ﺧﻮن ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ .‬رﻓﻠﮑﺲ ﻣﻘﻌﺪی و ﺗﻤـﺎﻣﯽ رﻓﻠﮑـﺲﻫـﺎی‬

‫ﭼﺸﻤﯽ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻨﻔﺲ از ﻃﺮﯾﻖ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﮐـﺮه ﭼـﺸﻢ ﺣﺎﻟـﺖ‬

‫ﭼﺸﻢ ﻣﺎﻫﯽ ‪ Fish eye‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﺮﺷﺤﺎت ﭼـﺸﻤﯽ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻣـﯽﺷـﻮد اﯾـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬

‫ﻫﺸﺪار ﺟﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮدﻣﮏ ﮔﺸﺎد ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻧﻮر ﭘﺎﺳـﺦ‬

‫ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪Stage 4 (4‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻠﺠﯽ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻨﻔﺴﯽ در ﺑﺼﻞاﻟﻨﺨﺎع ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﮐـﺎﻣﻼً ﺣـﺎد در ‪Over dose‬‬

‫ﺷﺪن دارو ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻔﺲ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه و ﮐﻮﻻﭘﺲ ﻋﺮوﻗﯽ رﺧﺪاده و ﻣﺮگ ﺑﺮوز ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫آﺛﺎر ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮ روی ﺑﺪن‬

‫ﭘﺨﺶ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺗﻤﺎم ﺑﺪن آﺛﺎر ﮔﺴﺘﺮدهای را در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﻘﺎط ﺑـﺪن ﺑـﻪﻫﻤـﺮاه‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺛﺮات ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﮔﺮدﻧﺪ ﭼﺮا ﮐـﻪ ﺑـﺴﯿﺎری از ارﮔـﺎن ﻫـﺎ‬

‫ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻋﺼﺎب ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ اﺛﺮ ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻬﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺤﺮﯾـﮏ و‬

‫‪٢٧‬‬
‫ﯾﺎ دﭘﺮﺳﯿﻮن آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﯿﺮات ﺛﺎﻧﻮﯾﻪای را در ارﮔﺎن ﻫﺎی ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن اﻋﺼﺎب ﭘﺪﯾـﺪ آورد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﯾﮏ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ و اﯾﻤﻦ وﻗﺘﯽ ﻣﯿﺴﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ آﺛﺎر ﻣﻮﺿـﻌﯽ‬

‫و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ آن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺮ روی ﺗﻨﻔﺲ‬

‫اﻟﮕﻮی ﺗﻨﻔﺲ ﺧﻮﺑﺨﻮدی در ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﻬﻮش ﺷﺪه از ﭼﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﻣﺘﻔﺎوت اﺳـﺖ‪.‬‬

‫اول اﯾﻨﮑﻪ در ﺣﯿﻮان ﺑﯿﻬﻮش ﺷﺪه ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺎزدم در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺗﻮن ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﻣـﺴﺌﻮل دم‬

‫در اﻧﺘﻬﺎی ﻣﺮﺣﻠﻪ دم ﺑﻄﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎزدم ﺑﻌﺪی ﺑﻮﻗﻮع ﻣﯽﭘﯿﻮﻧﺪد‪.‬‬

‫دوم اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻈﻢ ﺗﻨﻔﺲ در ﺣﯿﻮان ﺑﯿﻬﻮش ﺷﺪه دﭼﺎر اﺧﺘﻼل اﺳﺖ‪ .‬اﻟﮕﻮی ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺗﻨﻔﺲ در ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‪،‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺜـﻞ اﺳـﺐ ﻣـﺎ ﺣـﺎﻟﺘﯽ ﺑﻨـﺎم‬

‫‪ Periodic breathing‬ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ دو ﯾﺎ ﺳﻪ و ﯾﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬اﯾﺴﺖ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﺮای ﻣـﺪﺗﯽ ﻃـﻮﻻﻧﯽ‬

‫ﺑﺮوز ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻋﺪهای آﻧﺮا ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗـﻨﻔﺲ ﺑـﻪ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ‪ CO2‬ﺧﻮن ﻣﯿﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬و ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﺤﺎﻟﺖ ‪ Hypoxia‬ﺑﯿـﺸﺘﺮ واﮐـﻨﺶ‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی ‪ CO2‬در ﺣﻠﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬

‫ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﺑﯿﻦ دﻧﺪهای در ﺣﺎﻟـﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻋﻤﯿـﻖ ﺑـﺎ ﮐـﺎﻫﺶ ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﺑـﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ ‪ CO2‬ﻫﻤـﺮاه‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﯿﺘﻮان ﻓﺮض ﮐﺮدن ﮐﻪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﮐﺴﯿﮋن در ﺑﺪن ﻫﻤﺮاه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬

‫وﻟﯽ ﻣﺪارک ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ اﺛﺒﺎت ﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺣﯿﻮان ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪه و ﯾﺎ در‬

‫ﺣﺎل اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻫﻢ ﻣﺼﺪاق دارد و ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﺮزش ﺣﯿـﻮان ﻣـﺼﺮف‬

‫اﮐﺴﯿﮋن ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﯿﻦ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﯿﻮان ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ‬

‫ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن اﻫﻤﯿﺖ داد‪ .‬ﻣﺼﺮف اﮐﺴﯿﮋن ﺑﺎ ﻫﯿﭙﺮﺗﺮﻣﯽ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﻫﯿﭙﻮﺗﺮﻣﯽ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬
‫ﺗﻬﻮﯾﻪ رﯾﻮی در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺤﺖ اﺛﺮات دﭘﺮس ﮐﻨﻨـﺪه ﻣـﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ و ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﮐﻨﻨـﺪه ﺟﺮاﺣـﯽ ﻗـﺮار‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﮐﻼً ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔﺴﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ دوﺳﺮی ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪:Humoral controls (1‬‬

‫ـ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﯽ ‪ CO2‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد در دﻗﯿﻘﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫ـ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﻮن ﻫﯿﺪروژن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔﺲ در دﻗﯿﻘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ـ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﯽ اﮐﺴﯿﮋن ﻧﯿﺰ اﺛﺮات ﻣﺸﺎﺑﻪای دارد ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔﺲ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ـ اﻓﺰاﯾﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔﺲ و ﮐﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﺗـﻨﻔﺲ‬

‫در دﻗﯿﻘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪: (Pressurs & Stretch Receptors) Reflex controls(٢‬‬

‫در ﯾﮏ ﺗﻨﻔﺲ ﻋﺎدی رﻓﻠﮑﺲ دم ﺳﺒﺐ دم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و ﺳﭙﺲ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎری دم ﻓﻌﺎل ﺷـﺪه و ﺟﻠـﻮی‬

‫آﻧﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺎزدﻣﯽ ﻓﻌﺎل ﺷﺪه و ﺑﺎزدم رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎی ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزدم دوﺑـﺎره رﻓﻠﮑـﺲ دم‬

‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺷﺪه و دم ﺑﺮوز ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ رﻓﻠﮑـﺲ دم‬

‫ﻣﻬﺎر ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺎزدم ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺣﺎﻟـﺖ ‪ Hyperpnea‬ﺗﺤـﺮک رﻓﻠﮑـﺲ دﻣـﯽ ﺳـﺒﺐ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی دم ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺑﺎزدم ﺑﻌﺪی‪ ،‬رﻓﻠﮑﺲ دم دوﺑﺎره ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺮ روی ﮔﺮدش ﺧﻮن‬

‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮔﺮدش ﺧﻮن در ﻃﻮل ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮ ﺧـﻮد ﻣـﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺑـﺮ‬

‫روی اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻮده وﻟﯽ ﺗﻌﺪادی از آﻧﻬﺎ ﺑﺸﮑﻞ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ و ﺑﻌﻠﺖ اﺛﺮ ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑـﺮ روی ﺗﻬﻮﯾـﻪ‬

‫رﯾﻮی و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻋﺼﺎب اﺗﻮﻧﻮﻣﯿﮏ ﺑﻮﻗﻮع ﻣﯽﭘﯿﻮﻧﺪد‪ .‬و ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺛﺮات ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣﺠﻤـﻮع آﺛـﺎر‬

‫ﻓﻮق ﺑﻮده و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺛﺮ ﻣـﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮ روی اﯾـﻦ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﺧـﻮن ﺳـﯿﺎﻫﺮﮔﯽ ﺑـﻪ ﻗﻠـﺐ‪،‬‬

‫‪٢٩‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﯾﮏ اﺧﺘﻼف ﺷﯿﺐ ﺑﯿﻦ ورﯾﺪﻫﺎ و ﻗﻠـﺐ از ﻧﻈـﺮ ﻓـﺸﺎر وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر درون ﻗﻔﺴﻪ ﺳـﯿﻨﻪ اﯾـﻦ‬

‫اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر را ﮐﺎﻫﺶ داده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ورود ﺧﻮن ورﯾﺪی ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﮐﻢ ﺷﺪه و در ﻧﻬﺎﯾـﺖ ﺑـﺮون ده‬

‫ﻗﻠﺐ ﮐﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی )‪ Positie End – Expiratory Pressure (PEEP‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐـﺎﻫﺶ‬

‫)‪ Functional Residual Capacity (FRC‬در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓـﺸﺎر درون ﻗﻔـﺴﻪ‬

‫ﺳﯿﻨﻪ ﻣﯽﺷﻮد و از ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ ﺑﻄﻮر ﺟﺪی ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ‪ (Intermittent Positive Pressure Ventilation) IPPV‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ در وﻗـﺖ‬

‫ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺛﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ را اﻋﻤﺎل ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺧﻮاﺑﯿﺪه ﺑﺎ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﺎز ﺷـﺪه در اﺛـﺮ ﺟﺮاﺣـﯽ‪ ،‬اﺛـﺮات ﭘﻤـﭗ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪای و‬

‫ﭘﻤﭗ ﻓﺸﺎر ﻣﻨﻔﯽ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و آﻧﭽﻪ ﺧﻮن را ﺑﻪ ﮔـﺮدش در ﻣـﯽآورد ﺗﻨﻬـﺎ ﺧـﻮد‬

‫ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ از اﺛﺮ اﻧﻘﺒﺎض ﻗﻠﺐ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ و اﺛﺮ اﯾﻦ ﭘﻤـﭗ را ﺑﻄـﻮر ﮐﻠـﯽ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻧﺸﺨﻮار ﮐﻨﻨﺪه و ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺰرگ و ﯾﺎ آﺑﺴﺘﻦ از ﺧﻮاﺑﺎﻧﯿﺪن‬

‫ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻣﻼً ﻃﺎق ﺑﺎز )‪ (Completerly supine‬ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺪاً ﺧـﻮدداری ﮐـﺮد‪ .‬ﭼـﺮا ﮐـﻪ‬

‫ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت داﺧﻞ ﺷﮑﻢ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺳﯿﺎﻫﺮگ ﺧﻠﻔﯽ را ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی زﯾﺮ ﮐﻤﺮی ﻣـﯽﻓـﺸﺎرد و از‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﻮن ﺑﻪ ﻗﻠﺐ از ﺑﺨﺶ ﺧﻠﻔﯽ ﺣﯿﻮان ﺑﻄﻮر ﺟﺪی ﮐﺎﺳﺘﻪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺒﯽ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاد ﻣﺸﺨﺺ در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺜﻞ آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﺣﺎﺻـﻞ ﻣﯿﺎﯾـﺪ‪ ،‬در‬

‫ﯾﮏ ﻃﯿﻒ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ وﻟﯽ ﭘﺲ از آن ﺑﺮون ده ﻗﻠـﺐ ﮐﺎﺳـﺘﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﻗﻠﺐ ﻓﺮﺻﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﭘﺮ ﺷﺪن از ﺧﻮن ﺳﯿﺎﻫﺮﮔﯽ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﮐـﻪ در ﻣﺮاﺣـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺑـﻪ وﻗـﻮع‬

‫ﻣﯽﭘﯿﻮﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دارای اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷـﺮح‬

‫زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺸﺎر ﺧﻮن‬

‫داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ دارو‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ ﮐـﺎﻫﺶ ﻓـﺸﺎرﺧﻮن ﺳـﺮﺧﺮﮔﯽ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺟﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﮑـﺎت اﯾﺠـﺎد ﺷـﺪه در ﻫﻨﮕـﺎم ﺟﺮاﺣـﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮی در ﻓﺸﺎرﺧﻮن ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دﻫﻨﺪه ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻗـﺎدر ﺑـﻪ اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮی ﻓـﺸﺎرﺧﻮن‬

‫ﻧﯿـــﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨـــﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﯾﺎﻓﺘـــﻪﻫـــﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺗﻌـــﺪاد ﺿـــﺮﺑﺎن ﻧـــﺒﺾ‪ ،‬ﻣﯿـــﺰان ﺧـــﻮﻧﺮﯾﺰی از‬

‫ﻣﻮﺿﻊ ﺟﺮاﺣﯽ‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺨﺎﻃﺎت ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻼﻣﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ راﻫﻨﻤﺎی ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ ﺑـﺮای‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﺎ اﺛـﺮ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ داروﻫـﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿـﺮ‬

‫اﯾﺰوﻓﻠﻮران و اﻧﻔﻠﻮران ﺑﺮ روی ﻣﯿﻮﮐﺎرد اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮ در آﻫﻨﮓ ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﻧﯿـﺰ ﻃـﯽ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻫﺎی ﺳﺒﮏ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎﻟﻮﺗﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳـﻤﭙﺎﺗﯿﮏ اﻣـﺮی‬

‫ﺷﺎﯾﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺟﻨﺒـﯽ دﯾﮕـﺮی‬

‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮدن ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
 ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻗﺪرت اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎ‬

‫ﺗﻤﺎم داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﻗﺪرﺗﻬﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ اﻧﻘﺒﺎض ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ دارو ﺑﺎﻋﺚ ﻓﻠﺠﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻟـﺬا ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ از‬

‫داروﻫﺎی ﻣﻬﺎر ﮐﻨﻨﺪۀ ﻋﺼﺒﯽ ـ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای اﺳـﺘﻔﺎده ﻧـﺸﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار اﻧﺒـﺴﺎط و ﺷـﻞ ﺷـﺪﮔﯽ‬

‫ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده‬

‫از داروﻫﺎی ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮدن ﻋﻤﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪﻫـﺎی‬

‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺑﻠﻊ و ﻋﻤﻞ ﺟﻮﯾﺪن در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮑـﺎت ﺟﺮاﺣـﯽ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮐﻠـﯽ‬

‫ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی دﺳﺖ و ﭘﺎ در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﺒﮏ و ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﺳﯿﻨﻪ و ﺷﮑﻢ در ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻋﻤﯿـﻖ ﺷـﻞ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﻤﻠﮑﺮد دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺲ‬

‫در ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺟﺎری و ﺣﺠﻢ ﻫﻮای ﺧـﺎرج‬

‫ﺷﺪه از ﺷﺶ ﻫﺎ در ﻫﺮ دﻗﯿﻘﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻔﺲ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﯽ ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬

‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺗﻌﺪاد و ﻋﻤﻖ ﺗـﻨﻔﺲ ﻫﻤـﺮاه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺗﻌـﺪاد‬

‫ﺗﻨﻔﺲ در ﺳﻄﻮح ﻋﻤﯿﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫دﻫﻨﺪه را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﻧﺪازه و ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺑﯿﺸﺘﺮ داروﺟﺎن ﺑﯿﻤﺎر را ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﻄﻮح ﻋﻤﯿﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺳﮓ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻠﻊ ﻫﻮا و ﺣﺮﮐﺖ ﭘﻮزه و ﮔﺮدن دﯾﺪه ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد و ﻣﻨﻈﻢ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯿﺰان ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫و ﺗﺤﻤﻞ درد وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﯽﺗﻔﺎوت ﺑﻮدن ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ اﻃﺮاف و ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪادن ﺑـﻪ ﺗﺤﺮﯾﮑـﺎت‬

‫دردآور ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬
 ‫ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی ﭼﺸﻤﯽ‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی ﭼﺸﻤﯽ در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﻧﺸﺎن‬

‫دادﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎ ﺟﺰ در ﻣﻮارد ﺧﺎص از ارزش ﮐﻤﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎی ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮۀ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ‪ .‬داروﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮرﻓﯿﻦ و آﺗﺮوﭘﯿﻦ در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮر ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ در اﻧﺪازۀ ﻣﺮدﻣﮏ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻟﺬا اﯾـﻦ ﺗﻐﯿﯿـﺮ راﻫﻨﻤـﺎی ﻗﺎﺑـﻞ اﻃﻤﯿﻨـﺎﻧﯽ ﺑـﺮای ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﻋﻤـﻖ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺎﻻت ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﮔﺸﺎدی ﻣﺮدﻣﮏ را اﯾﺠـﺎد‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺸﺎد ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧـﺸﺎﻧﮥ آﺷـﮑﺎر‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺪار داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻼﺋﻢ ﻫﺸﺪار دﻫﻨـﺪۀ دﯾﮕـﺮی ﻧﯿـﺰ ﻣـﯽﺗـﻮان اﯾـﻦ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺸﺎدی ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻓﻠﺠﯽ رﺷﺘﻪﻫﺎی ﻣﻨﻘـﺒﺾ ﮐﻨﻨـﺪۀ ﻋﻨﺒﯿـﻪ‬

‫اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ﮔﺸﺎدی ﺳﺎدۀ ﻣﺮدﻣﮏ ﺗﻔﺮﯾﻖ داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی ﻗﺮﻧﯿﻪای و ﻣﻠﺘﺤﻤﻪای ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺎ‬

‫اﻧﺘﻬﺎی ﺳﻄﺢ دوم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﻮری ﻣﺮدﻣﮏ را ﻣﯽﺗـﻮان ﺗﻮﺳـﻂ ﺑـﺴﺘﻦ ﭘﻠـﮏ‬

‫ﻫﺎی ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻣﺪت ده ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ ﺛﺎﻧﯿﻪ و ﺳﭙﺲ ﺗﺎﺑﺎﻧﯿﺪن ﻧﻮر ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﭼﺸﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﻠﮏ آن ﺑﺎز‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﻮری وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻣﺮدﻣـﮏ ﭼـﺸﻢ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬

‫ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ واﮐﻨﺶ در اواﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﺳﻮم از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎزﺗﺎب در ﺳﮓ در ﻣﺮﺣﻠـﮥ‬

‫دوم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺣﯿﻮان از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دﯾﺪه ﺷﺪه و در زﻣﺎن ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﻮرﻓﯿﻦ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ( ﺑﺎﻋﺚ اﻧﻘﺒﺎض و ﺗﺰرﯾﻖ آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﺑﺎﻋـﺚ ﮔـﺸﺎدﮔﯽ‬

‫ﻣﺮدﻣﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺸﺎدﮔﯽ ﻣﺮدﻣﮏ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫـﺎ ﻧﯿـﺰ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫اﻧﻘﺒﺎض ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺮدﻣﮏ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻠـﮥ ﭼﻬـﺎرم ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻓـﺮا رﺳـﺪ‬

‫ﻣﺮدﻣﮏ ﮔﺸﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ﯾﺎد ﺷﺪه ﻓﻘﺪان ﺑﺎزﺗـﺎب ﭘﻠﮑـﯽ ﻧﯿـﺰ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻮدن ﻣﯿـﺰان‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﮥ ﺑﯿﻬﻮش ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﻫـﺎن ﺑـﺪون اﯾﺠـﺎد اﻧﺤـﺮاف و ﺟﻤـﻊ‬

‫ﺷﺪن زﺑﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎز ﺷﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در وﺿﻌﯿﺖ رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ ﻗـﺮار دارد‪ .‬در ﺗﻤـﺎم ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫دﻓﻊ ﺑﺰاق و اﺷﮏ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪۀ ﺷﺮوع ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻮﺷﯿﺎری اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺮﺷـﺢ اﺷـﮏ در‬

‫‪٣٣‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻤﯿﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮد و از آن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﻠـﮏ ﻫـﺎ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎز ﺑـﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨـﺪ‬

‫ﺧﺸﮑﯽ و ﮐﺪورت ﻗﺮﻧﯿﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﺎﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون آن ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ اﺧـﺘﻼل در ﻋﻤﻠﮑـﺮد‬

‫ﺗﻨﻔﺴﯽ و ﮔﺮدش ﺧﻮن ﺣﯿﻮان ﮔﺮدد‪ ،‬آن را از ﻧﺎراﺣﺘﯽ و دردﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت دردآور ﻋﻤـﻞ‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ دور ﻧﮕﻬﺪارد‪.‬‬

‫اﺻﻮل آرامﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﯽدردی و ﻣﻮاد ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫‪Principle of sedation, analgesia and premedication‬‬

‫ﻫﻨﻮز ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی واﺣﺪ در ﻣﻮرد ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﻮاد ﺳـﺪاﺗﯿﻮ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﮑـﻮﻻﯾﺰر و ﻫﯿﭙﻨﻮﺗﯿـﮏ وﺟـﻮد‬

‫ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺎدهای ﻫﯿﭙﻨﻮﺗﯿﮏ ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ دﭘـﺮس ﻧﻤـﻮدن‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی ﺷﺪه و ﻣﻮﺟﻮد راﺣﺖﺗﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻣﯽرود و ﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﺎده ﻋﻤـﻖ ﺧـﻮاب را ﺷـﺪت‬

‫ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻫﯿﺠﺎن ﺑﯿﻤﺎر را ﺗﺴﮑﯿﻦ داده و ﻧﺘﯿﺠﻪ آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﻮاب‬

‫ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺼﺮف اﯾﻦ ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮابآﻟﻮدﮔﯽ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻣـﻮاد ﺗﺮاﻧﮑـﻮﻻﯾﺰر ﻫﯿﺠﺎﻧـﺎت را‬

‫ﮐﺎﻫﺶ داده وﻟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮابآﻟﻮدﮔﯽ ﻧﻤـﯽﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬

‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی اﺧﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ داروﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮏ ﺧﺎﺻﯿﺖ دارﻧﺪ و ﺗﻔﺮﯾﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺪار ﻣـﺼﺮﻓﯽ دارو‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻣﻮاد ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﻫﯿﭙﻮﺗﯿﮏ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ و ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﻣﺜـﺎل‬

‫آﻧﻬﺎ زاﯾﻼزﯾﻦ )‪ (xylazine‬و ﻫﯿﺪرات ﮐﻠﺮال )‪ (chloral hydrate‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﻢ آﻧﻬﺎ ﺳﺒﺐ‬

‫ﺧﻮاب آﻟﻮدﮔﯽ و ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺒﺐ ﺧﻮاب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺻﻄﻼح ﺗﺮاﻧﮑﻮﻻﯾﺰر اﺷـﺎره ﺑـﻪ ﻣـﻮادی اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬

‫ﺳﺒﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ و رﻓﺘﺎر ﺣﯿﻮان ﻣـﯽﺷـﻮد و ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﯾـﻦ ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻣـﻮاد ﺗﺮاﻧﮑـﻮﻻﯾﺰر ﺑـﻪ ﺣـﺎﻻت‬

‫‪ minor,‬و ‪ major‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزه اﯾﻦ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺑﻨﺪرت اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪی‬

‫ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺼﺮف درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ دارو اﺳﺘﻮار ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪٣٤‬‬
 ‫‪1‬ـ داروﻫﺎی ﺿﺪﻫﯿﺠﺎن ﯾﺎ )‪antianxiety (anxiolytics‬‬

‫‪2‬ـ داروﻫﺎی ﺿﺪرواﻧﯽ ﯾﺎ ‪antipsychotic‬‬

‫‪3‬ـ داروﻫﺎی ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ‪/‬ﻫﯿﭙﻨﻮﺗﯿﮏ ‪sedative/hypnotics‬‬

‫اﺻﻮل ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻮاد ﺳﺪاﺗﯿﻮ‬

‫ﺑــﺮای اﯾﺠــﺎد ﯾــﮏ ﺣﺎﻟــﺖ ﺳــﺪاﺗﯿﻮ ﻣــﺆﺛﺮ اﻧﺘﺨــﺎب داروی ﻣﻨﺎﺳــﺐ‪ ،‬در ﻧﻈــﺮ ﮔــﺮﻓﺘﻦ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ رﻓﺘﺎر و ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﺟﻮد زﻧـﺪه ﻣـﯽﺑﺎﯾـﺴﺖ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ دارو ﻫﻢ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻮاد ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺟﻬﺖ ﯾﮏ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ در ﮐﻨﺎر ﻣـﻮاد‬

‫ﺑﯽﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ از دوز ﺑـﺎﻻی دارو اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد و اﮔـﺮ ﺣﺎﻟـﺖ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ‬

‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﯿﺎﻣﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﮐﯿﺐ دو دارو ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ذﻫﻦ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﻣﯽﺷـﻮد از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻋﻤـﻮﻣﯽ در‬

‫ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺟﺎﯾﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣـﻮاد ﺳـﺪاﺗﯿﻮ و ﺗﺮاﻧﮑـﻮﻻﯾﺰر ﺟﻬـﺖ ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻً از دوز ﭘﺎﺋﯿﻦ دارو اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد و اﺛﺮ آن روی ﺗﻌﻤﯿﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ )ﺣﺘـﯽ اﮔـﺮ‬

‫اﺛﺮ واﺿﺤﯽ در رﻓﺘﺎر ﺣﯿﻮان ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد ﺳـﺪاﺗﯿﻮ و‬

‫ﺗﺮاﻧﮑﻮﻻﯾﺰر ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐـﺎﻣﻼً آرام و ﺳـﺎﮐﺖ ﻧﮕﻬـﺪاری ﺷـﻮد ﭼـﺮا ﮐـﻪ وﺟـﻮد ﺗﺤﺮﯾﮑـﺎت‬

‫ﻣﺤﯿﻄﯽ از اﺛﺮ ﮐﺎﻣﻞ دارو ﺑﺮ ﺣﯿﻮان ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺣﯿـﻮان ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ دارای دردی در‬

‫ﻧﺎﺣﯿﻪای از ﺑﺪن ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ا زﻣﻮاد ﺿﺪ درد ﻣﻨﺎﺳﺐ )آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ( ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ ‪Phenothizine derivatives‬‬

‫داروﻫﺎی اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان داروﻫﺎی ﺿﺪﺣﺎﻻت رواﻧﯽ )‪ (antipsychotices‬و ﯾـﺎ در‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮ ‪ Neuroleptics‬ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم داروﻫـﺎی اﯾـﻦ ﮔـﺮوه ﻃﯿـﻒ وﺳـﯿﻌﯽ از‬

‫اﺛﺮات ﻣﺮﮐﺰی )‪ (Central‬و ﻣﺤﯿﻄﯽ )‪ (Peripheral‬داﺷﺘﻪ وﻟﯽ ﺷﺪت اﯾـﻦ اﺛـﺮات از ﯾـﮏ دارو ﺑـﻪ‬

‫داروی دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿـﺴﺖ دوﭘـﺎﻣﯿﻦ اﺛـﺮات آرامﺑﺨـﺸﯽ و ﺗﻐﯿﯿـﺮات‬

‫‪٣٥‬‬
‫رﻓﺘﺎری را ﻧﺸﺎن داده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺛﺮ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺿﺪاﺳﺘﻔﺮاﻏﯽ )ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﺳﺘﻔﺮاغ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻣـﻮاد ﺷـﺒﻪ‬

‫ﺗﺮﯾﺎک( دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺣﺎﺻﻠﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع داروی ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔـﺎوت ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬

‫ﻣﺼﺎرف ﭘﺰﺷﮑﯽ )در ﻣﻮرد اﻧﺴﺎن ﻫﺎ( ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﯾﮏ ﻋﺎرﺿﻪ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﺷﻮد‬

‫وﻟﯽ در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﻫﺪف اوﻟﯿﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﯾﮑـﻪ داروﻫـﺎی‬

‫اﯾــــﻦ دﺳــــﺘﻪ ﺧﺎﺻــــﯿﺖ ﺿــــﺪدرد )‪ (analgesic‬ﻧﺪارﻧــــﺪ ﮔﺮﭼــــﻪ داروﯾــــﯽ ﺑــــﻪ اﺳــــﻢ‬

‫‪) Methotrimeprazine‬ﮐﻪ در دﺳﺘﻪ ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ( ادﻋﺎ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در اﻧـﺴﺎن ﺧﺎﺻـﯿﺖ‬

‫ﺿﺪدردی ﻗﻮی دارد‪ .‬ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﻬﻢ ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻠﻮک ﮐﺮدن ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی آدرﻧـﺎﻟﯿﻦ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ) ‪ (α 1 − adrenoceptors‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺛﺮ ﺿﺪآدرﻧﺎﻟﯿﻦ را ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﺛﺎر ﯾﮏ ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺗﺴﺎع ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآورد‪ .‬ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ اﺛﺮ ﺿﺪ آرﯾﺘﻤﯽ ﻫﻢ ﺑﺮ‬

‫روی ﻗﻠﺐ دارﻧﺪ اﯾﻦ ﻣﻮاد اﺛﺮ ‪ spasmolytic‬ﯾﺎ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن اﺳﭙﺎﺳﻢ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪﻫـﺎی ﺻـﺎف را در روده‬

‫دارﻧﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺣﺪاﻗﻞ در اﺳﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺮﮐﺎت روده ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻞ ﺷـﺪن‬

‫اﺳﻔﺘﮕﺘﺮ ﮐﺎردﯾﺎی ﻣﻌﺪه در ﻧﺸﺨﻮارﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺧﻄﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻮاد ﻏـﺬاﯾﯽ ﺑـﻪ‬

‫دﻫﺎن را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺼﻮص در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﻄﺮ ﭘﻨﻮﻣﻮﻧﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﺑـﺎﻻ ﻣـﯽرود‪.‬‬

‫اﯾﻦ داروﻫﺎ درﺟﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﺧﺎﺻﯿﺖ آﻧﺘﯽﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ دارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺎ ﺣﺪودی اﺛﺮ ﺑﻠﻮک ﮐﻨﻨـﺪه‬

‫روی ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی ﮐﻮﻟﯿﺰژﯾﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ اﺛﺮات ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺮارت ﺑﺪن را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ آن ﻗـﺴﻤﺘﯽ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﺗـﺴﺎع‬

‫ﻋﺮوق ﻣﺤﯿﻄﯽ و از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﺣﺮارت از ﻃﺮﯾﻖ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺴﻤﺘﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روی‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺮﮐﺰی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﯽ اﯾـﻦ دﺳـﺘﻪ داروﯾـﯽ در‬

‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺧﻮن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺮ ﮐﺪام از داروﻫﺎی اﯾﻦ ﮔﺮوه‬

‫ﺑــﺮ اﺳــﺎس ﻧــﻮع اﺛــﺮی ﻣــﯽﺑﺎﺷــﺪ ﮐــﻪ از آن اﻧﺘﻈــﺎر ﻣــﯽرود ﻣــﺜﻼً داروی ‪ Promethazine‬اﺛــﺮ‬

‫آﻧﺘﯽﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ ﺧﻮﺑﯽ دارد و داروی ‪ acepromazine‬اﺛﺮ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺧﻮﺑﯽ دارد‪ .‬و دﯾﮕﺮ ﻣﻮاردی ﮐﻪ در‬

‫اﻧﺘﺨﺎب اﯾﻦ داروﻫﺎ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻃﻮل ﻣﺪت اﺛﺮ ﯾﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣٦‬‬
 ‫داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ Acetyl promazine‬ﯾﺎ ‪1-Acepromazine‬‬

‫‪2- Propionylopromazine‬‬
‫‪3-Chlorpromazine‬‬
‫‪4- Methotrimeperazine‬‬
‫‪5- Promethazine‬‬

‫‪Acepromazine‬‬
‫اﯾﻦ دارو اﺣﺘﻤﺎﻻً از راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺼﺮف داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دارو ﺑﻌﻠـﺖ اﺛـﺮ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﮐﻪ دارد در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫـﺎ در دوز ﮐـﻢ اﺛﺮاﺗـﯽ‬

‫روی رﻓﺘﺎر ﺣﯿﻮان دارد و در دوز ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﮐﺮد ﻣﻨﺤﻨﯽ اﺛـﺮ دارو‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دوز ﺧﯿﻠﯽ زود ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﻂ ﺻﺎف ﻣﯽرﺳﺪ ﭘﺲ اﻓﺰاﯾﺶ دوز در آن ﻣﺤﺪوده ﺣﺎﻟﺖ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ‬

‫را اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻤﯽدﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺑﻮدن را ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬در اﮐﺜﺮ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت دوز‬

‫‪ 0/03mg/kg‬ﺑﺎ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ را ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬

‫از آن )‪ (0/3mg/kg‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺪت ﺳﺪاﺗﯿﻮ در ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺻﺮف ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘـﯽ‬

‫دوز ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0/03mg/kg‬ﺧﺎﺻﯿﺖ آرام ﮐﺮدن ﺣﯿﻮان را دارد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺎﺑﺠـﺎی آن در‬

‫ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت اﺳﺐ ﺳﻮاری ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮدن ﻫﯿﺠﺎﻧﺎت زﯾـﺎد اﺳـﺐ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﺪت اﺛـﺮ دارو ﻃـﻮﻻﻧﯽ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در دوز ‪ 0/2mg/kg‬در درﻣﺎﻧﮕﺎه ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪6‬ـ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ‬

‫ﻣﺤﻘﻘﺎن در دوز داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ‪ 0/1mg/kg‬اﺛﺮ ﺳﺪاﺗﯿﻮ را ﺑﻪ ﻣﺪت ‪12‬ﺳﺎﻋﺖ و در دوز ‪0/15mg/kg‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﺪت ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺤﻘﻘﺎن در دوز داﺧـﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪ ‪ 0/1mg/kg‬اﺛـﺮ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ را ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪12‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖ و در دوز ‪ 0/15mg/kg‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪24‬ـ‪ 16‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺛـﺮ دارو ﮐـﺎﻣﻼً‬

‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﮓﻫﺎی ﺑﺰرگ اﻏﻠﺐ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﮓﻫﺎی آﻧﻬـﺎ ﭘـﺲ از ﺗﺠـﻮﯾﺰ اﯾـﻦ‬

‫دارو ﺑﺮای ﭼﻨﺪ روز ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ وﻟﯽ ﮔﺰارﺷﺎت ﻋﻠﻤﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬در ﻋﻤـﻞ‬

‫دوز دارو را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮای ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﮐﺮدن )‪ (Sedation‬و ﻫﺪف از ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﮐﺮدن اﻧﺘﺨـﺎب‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﺑﻪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻧﻤﯽﺗـﻮان اﻋﺘﻤـﺎد ﮐـﺮد و در‬

‫ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد دﯾﺪه ﮐﻪ دارو ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ را در ﻣﻮﺟﻮدی ﭘﺪﯾـﺪ آورد ﮐـﻪ در اﯾﻨﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻮارد‬

‫ﻣــﯽﺗــﻮان از داروﻫــﺎی دﯾﮕــﺮ و ﯾــﺎ از ﺗﺮﮐﯿــﺐ داروﻫــﺎ ﮐﻤــﮏ ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬دﻟﯿــﻞ ﻋﻤﻮﻣﯿــﺖ ﯾــﺎﻓﺘﻦ‬

‫‪ acepromazine‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ واﮐﻨﺶﻫﺎی ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ در ﻣﻮرد‬

‫اﯾﻦ دارو در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ داروﻫﺎی دﯾﮕﺮ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪرت رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﮔﺰارﺷﺎﺗﯽ ﻣﺒﻨـﯽ ﺑـﺮ‬

‫ﻫﯿﺠﺎن ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺰرﯾﻖ اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داﺧﻞ رﮔﯽ و ﯾﺎ داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای در اﺳﺐ وﺟﻮد دارد‪ .‬دﯾﮕﺮ‬

‫اﺛﺮات ﻣﺮﮐﺰی آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑـﺪن )ﻫﯿﭙـﻮﺗﺮﻣﯽ( و ﺧﺎﺻـﯿﺖ ﺿﺪاﺳـﺘﻔﺮاﻏﯽ‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ آﺳـﺘﺎﻧﻪ رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﺣﻤـﻼت ﺻـﺮﻋﯽ را ﮐـﺎﻫﺶ‬

‫ﻣﯽدﻫﺪ )ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ آن ﺑﯿﻤﺎر ﺻﺮﻋﯽ زودﺗﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ( اﻣﺎ ﮔﺰارش دﯾﮕـﺮی ادﻋـﺎ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در اﻧﺴﺎن ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ ﯾﮏ اﺛﺮ ﺿﺪﺗﺸﻨﺞ دارد‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﮔﻔﺘـﻪﻫـﺎی اﺧﯿـﺮ در ﻣـﻮرد‬

‫ﺗﺸﻨﺞ و ﺻﺮع ﺑﺎ ﻫـﻢ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑـﻞ ﺟﻤـﻊﺑﻨـﺪی ﻫـﺴﺘﻨﺪ اﻣـﺎ ﺑﻨﻈـﺮ ﻣﯿﺮﺳـﺪ در داﻣﭙﺰﺷـﮑﯽ ﺑﻄـﻮر ﻋﻤـﻮم‬

‫آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ در ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺻﺮع داﺷﺘﻪ و ﯾﺎ در ﺧﻄﺮ ﺗﺸﻨﺞ ﺑﻪ ﻫـﺮ دﻟﯿـﻞ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻧﺒﺎﯾـﺪ‬

‫ﻣﺼﺮف ﺷﻮد )ﻣﺜﻼً ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻠﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮐـﻪ ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣـﺎده ﺣﺎﺟـﺐ در ﻧﺨـﺎع و ﻋﮑـﺴﺒﺮداری ﺑـﺎ اﺷـﻌﻪ ‪x‬‬

‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن(‪ .‬در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﺣﯿﻮاﻧﺎت آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﻣﯿﮕـﺮدد و‬

‫اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺑﻮﯾﮋه در اﺳﺐ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯿﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺗﺴﺎع ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﺤﯿﻄـﯽ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻠﻮک ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی ‪ α 2 − adrenoceptons‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ و ﺳﺮﺣﺎل اﺛـﺮات‬

‫ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ در ﻣﻮارد ﺷﻮک ﯾﺎ ﮐـﺎﻫﺶ ﺣﺠـﻢ ﺧـﻮن ﻋﻮاﻗـﺐ ﺧﻄﺮﻧـﺎک و‬

‫ﺣﺘﯽ ﮐﺸﻨﺪه در ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺳﺮﺧﺮﮔﯽ ﺑﺮوز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺛﺮات آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ در دوز درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮ روی ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و اﮐﺜـﺮ ﻣﺤﻘﻘـﯿﻦ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺰﯾﯽ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﻫﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮی را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﮔﺰارﺷﯽ در ﺳﺎل ‪ 1972‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ دوز ‪ 1mg/kg‬اﯾﻦ دارو در ﺳﮕﻬﺎ ﻣﻮﺟـﺐ ﮐـﺎﻫﺶ ﺿـﺮﺑﺎن‬

‫ﻗﻠﺐ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ اﺳﯿﺖ ﻗﻠﺒﯽ ﻧﻮع ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ـ دﻫﻠﯿﺰی )‪ (Sinoatriol arrest‬ﺷﺪه و در اﺳـﺒﻬﺎ ﺑﻠـﻮک‬

‫‪٣٨‬‬
‫دﻫﻠﯿﺰی ـ ﺑﻄﻨﯽ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻻت در ﮔﺰارش ﻫـﺎ ﺑـﺪﻟﯿﻞ ﻧﺤـﻮه ﻣـﺼﺮف دارو‪ ،‬دوز آن‬

‫)دوز ‪ 1mg/kg‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﮐﺜﺮ دوزﻫﺎی ﮐﻠﯿﻨﯿﮑﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻓﺮدی ﺣﯿـﻮان ﺑـﻮده‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ ﺑﻨﻈﺮ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ اﺛﺮ ﺿﺪ آرﯾﺘﻤـﯽ‬

‫ﺑﺮ روی ﻗﻠﺐ دارد و اﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﺮ ﺿﺪ اﺛﺮ آدرﻧﺎﻟﯿﻦ در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﯿﺒﺮﯾﻼﺳﯿﻮن ﻗﻠﺒﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از‬

‫ﻓﯿﺒﺮﯾﻼﺳﯿﻮن ﻗﻠﺒﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﭘﺲ اﺳﺘﻔﺎده از آن در ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽﻫﺎ ﻣﻔﯿﺪ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺿـﻌﻒ‬

‫ﮐﺮدن و ﮐﻮﻟﭙﺲ ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ آﺳـﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑـﺎ دوز ﮐـﻢ ﻫـﻢ ﮔﺎﻫـﺎً‬

‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﻋﻠﺖ‪ ،‬ﮐﻢ ﺑﻮدن ﺣﺠﻢ ﺧﻮن ﺑﻮده وﻟﯽ در ﻣـﻮارد دﯾﮕـﺮ ﻋﻠﺘـﯽ ذﮐـﺮ‬

‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﮓ ﻧﮋاد ‪ Boxer‬ﺿﻌﻒ ﮐﺮدن و ﺑﯿﺤﺎل ﺷﺪن ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺠـﻮﯾﺰ آﺳـﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑـﺎ‬

‫دوزﻫﺎی ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻧﺤﻮه ﺗﺠﻮﯾﺰ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ادﻋﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دارد ﻋﻠﺖ آن‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺧﻮن در ﮔﺮدش در اﺛﺮ اﯾﺴﺘﺎﯾﯽ ﺧﻮن و ﯾﺎ ﺳﻨﮑﻮپ ﻧﺎﺷﯽ از اﺛﺮ ﻋﺼﺐ واگ ﺑﺮ روی ﻋﺮوق‬

‫ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ )‪ .(Orthostatic hypovolaemia or vasovagal syncope‬دوز درﻣﺎﻧﮕـﺎﻫﯽ اﯾـﻦ‬

‫دارو اﺛﺮ ﺟﺰﯾﯽ ﺑﺮ روی ﺗﻨﻔﺲ داﺷﺘﻪ و اﮔﺮ ﭼﻪ ﺣﯿﻮان ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪه ﺧﯿﻠﯽ آﻫﺴﺘﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ اﻣـﺎ‬

‫ﺣﺠﻢ ﺗﻨﻔﺲ در دﻗﯿﻘﻪ )‪ (minute volume‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ اﺛﺮ آﻧﺘﯽ ﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻨﯽ ﮐﻤﯽ دارد اﻣﺎ اﺛﺮ ﺿﺪاﺳﭙﺎﺳﻢ آن روی ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﺻـﺎف از ﺟﻤﻠـﻪ‬

‫رودهﻫﺎ ﻗﻮی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ دارو ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺒﺪ ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﯿﺰه ﺷـﺪه و ﺑـﻪ دو ﺷـﮑﻞ ﮐﺎﻧﺠﻮﮔـﻪ و ﻏﯿﺮﮐﺎﻧﺠﻮﮔـﻪ‬

‫)‪ (Congugated and non-congugated‬در ادرار ﺗﺮﺷﺢ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ دارو ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ‬

‫آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ ﻧﺮ ﮐﻪ ﺷﻞ ﺷﺪه از ﻏﻼف ﭘﺮﭘﯿﻮس ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﺪ و در ﮔﺎو ﻧﺮ و ﻧﺮﯾﺎن )اﺳﺐ ﻧﺮ( ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ اﻧﺪام‬

‫ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬آﺳﯿﺐ ﺑﻪ آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ ﮐﻪ ﺷﻞ و آوﯾﺰان ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺗـﻮرم‬

‫اﯾﻦ ﻋﻀﻮ ﺷﺪه و از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺠﺪد آن ﺑﻪ ﻏﻼف ﭘﺮﭘﯿﻮس وﻗﺘﯽ اﺛﺮ دارو از ﺑﯿﻦ رﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮی ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﺘﯽ ﻣﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﻗﻀﯿﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﮔﺰارش ﻫﺎﯾﯽ راﺟـﻊ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ اﺧﯿـﺮ‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﺗﺰرﯾﻘﺎت ﻣﮑﺮر داروﻫﺎی ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﯾﮋﮔﯽ اﺧﯿﺮ ﺑﻌﻀﯽ از داﻣﭙﺰﺷﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ داروﻫﺎ را در ﻧﺮﯾﺎن ﺑﺎ ارزش ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‬

‫وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﺣﺘﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮاد ﻫﻢ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻨﺪرت رخ ﻣﯽدﻫﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ از دوز ﭘـﺎﺋﯿﻦ‬

‫دارو و ﺑﻪ ﻓﺮم داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻠﯽ و آوﯾﺰاﻧﯽ‬

‫ﻗﻀﯿﺐ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮرم و ﻧﻌﻮظ داﺋﻤﯽ ﻣﺒﺪل ﺷﺪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اورژاﻧﺲ در ﺟﻬـﺖ درﻣـﺎن ﻧﺮﯾـﺎن‬

‫اﻗﺪام ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻊ ﺗﺠﻮﯾﺰ داﺧﻞ رﮔﯽ آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﯾﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣـﺸﺨﺺ در ﻋـﺮض ‪ 5‬دﻗﯿﻘـﻪ ﺑـﺮوز‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﻇﻬﻮر اﺛﺮ ﮐﺎﻣﻞ دارو ﺗﺎ ‪ 20‬دﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾـﻦ‬

‫دارو ﺑﻌﻨﻮان ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ وﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑـﻪ ﻣـﺎﮐﺰﯾﻤﻢ اﺛـﺮ دارو ﺑـﻪ ﺣﯿـﻮان داده‬

‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺗﺰرﯾﻘﺎت داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای و زﯾﺮﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ اﺛـﺮ ‪45‬ــ‪ 30‬دﻗﯿﻘـﻪ زﻣـﺎن‬

‫ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺬب دارو از زﯾﺮﭘﻮﺳﺖ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺧﯿﺮ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ دوزﻫﺎی ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪن ﺣﯿﻮان را ﺑﻪ ﻣﯿﺰان‬

‫زﯾﺎدی ﺣﺘﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬در اﺳﺘﻔﺎده از اﺷﮑﺎل ﺧﻮراﮐﯽ آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ‬

‫ﺟﺬب ﻣﺘﻐﯿﺮ آن در ﺣﯿﻮاﻧﺎت دوز ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺎز اﺳﺖ )در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ ‪3mg/kg‬ـ‪.(1‬‬

‫آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮدهای در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﻌﻨﻮان ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﮐﻨﻨـﺪه و ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﻣﺼﺮف دارد‪ .‬ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ اﯾﻦ دارو ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﯾـﮏ داروی ﻣﺨـﺪر ﺑـﻪ اﺳـﻢ ‪ etorphine‬ﺑﻌﻨـﻮان‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺑـﻪ اﺳـﻢ ‪ Large animal immobilon‬در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﺑـﺰرگ ﮐـﺎرﺑﺮد ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ دارد‪ .‬اﺛـﺮ‬

‫ﺿﺪاﺳــﺘﻔﺮاﻏﯽ ﻣــﺼﺮف آن را ﺑﻌﻨــﻮان ﺟﻠــﻮﮔﯿﺮی از ‪ motion sickness‬در ﺳــﮓ و ﮔﺮﺑــﻪ و اﺛــﺮ‬

‫ﺿﺪاﺳﭙﺎﺳﻢ دارو ﺗﺠﻮﯾﺰ آن را در ﮐﻮﻟﯿﮏ اﺳﭙﺎﺳﻤﯽ )‪ (spasmodic colic‬اﺳﺒﺎن ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬دوز‬

‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺗﺰرﯾﻘﯽ آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑﺮای ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﮐﺜﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﻫﻠﯽ ﺑﯿﻦ ‪0/1mg/kg‬ـ‪0/025‬‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دوز ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺑﺮای ﻣﺼﺮف داﺧﻞ رﮔﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوز ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺣﺘﯽ ﺗﺎ ‪ 0/2mg/kg‬ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ‬

‫اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٤٠‬‬
 ‫‪Propionylpromazine‬‬
‫اﯾﻦ دارو در ﻣﻨﺎﻃﻖ اروﭘﺎ و اﺳـﮑﺎﻧﺪﯾﻨﺎوﯾﺎ ﺑـﺮای ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﮐـﺮدن و ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮدهای ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻋﻤـﻞ اﯾـﻦ دارو‪ ،‬ﺧﺎﺻـﯿﺖ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ آن و ﻋـﻮارض‬

‫ﺟﺎﻧﺒﯽاش ﺧﯿﻠﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ دوز ﻣـﺼﺮﻓﯽ آن در اﺳـﺐ ‪0/25mg/kg‬ــ‪ 0/15‬و در‬

‫ﺳﮓ ‪0/3mg/kg‬ـ‪ 0/2‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داروی ﻓﻮق ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮدهای ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺘﺎدون )‪ (methadone‬ﮐـﻪ‬

‫ﯾﮏ داروی ﻣﺨﺪر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Chlopromazine‬‬
‫اﯾﻦ دارو ﻧﯿﺰ ﺑﻄﻮر ﮔـﺴﺘﺮدهای در داﻣﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻣـﺼﺮف دارد اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻣﯿـﺰان زﯾـﺎدی ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫آﺳــﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ و ﭘﺮوﭘﯿﻮﻧﯿــﻞ ﭘﺮوﻣــﺎزﯾﻦ ﺟــﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﻋﻤــﺎل و ﻋــﻮارض ﺟــﺎﻧﺒﯽ دارو ﻣــﺸﺎﺑﻪ‬

‫آﺳﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑﻮده اﻣﺎ ﻗﺪرت ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن دارد )ﺗـﺎ دوز ‪ 1mg/kg‬از اﯾـﻦ دارو اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬

‫اﺳﺖ( و ﻃﻮل ﻣﺪت اﺛﺮ دارو ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻮده اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﮐﻤﺘـﺮی ﺣﺎﺻـﻞ ﻣـﯽاورد‪ .‬اﯾـﻦ دارو‬

‫ﺑﺨﺼﻮص در اﺳﺐ ﻫﺎ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻮده و ﺣـﺎﻟﺘﯽ ﺑـﻪ اﺳـﻢ ‪) panic‬اﺿـﻄﺮاب و دﺳـﺘﭙﺎﭼﮕﯽ( ﮐـﻪ‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﻌﻒ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺪﯾﺪ آورد‪.‬‬

‫‪Promazine‬‬
‫ﻋﻤﻞ اﯾﻦ دارو ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻠﺮﭘﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑﻮده اﻣﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﺎ ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ ﮐﻤﺘـﺮی‬

‫ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ دارو اﻏﻠﺐ در اﺳﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻠﺮﭘﺮوﻣﺎزﯾﻦ ارﺟﺤﯿﺖ دارد ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻨﺪرت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻫﯿﺠـﺎن و‬

‫ﯾﺎ اﻓﺘﺎدن ﺣﯿﻮان را ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورد‪ .‬در ﻣﻮارد ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 1mg/kg‬ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٤١‬‬
 ‫‪Methotrimeperazine‬‬
‫اﯾﻦ ﻫﻢ داروﯾﯽ دﯾﮕﺮ از دﺳﺘﻪ ﻓﻨﻮﯾﺘﺎزﯾﻦﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﺛﺮ ﺿـﺪردردی ﻧﯿـﺰ دارد ﮐـﻪ ﻣﯿـﺰان‬

‫ﺿﺪدردی آن ‪ 0/7‬ﻣﻮرﻓﯿﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪) etorphine‬ﯾﮏ داروی ﻣﺨﺪر اﺳﺖ(‬

‫در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ اﺳﻢ ‪ Small animal immobilon‬ﻣﺼﺮف دارد‪.‬‬

‫‪Promethazine‬‬
‫اﯾﻦ دارو اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺟﺰء اوﻟـﯿﻦ داروﻫـﺎی از دﺳـﺘﻪ ﻓﺘﻮﯾﺘـﺎزﯾﻦﻫـﺎ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ در ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دارو ﺑﺮای ﺗﺰرﯾﻖ در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ ﻣﺤﺮک ﺑﻮده و ﻣـﯽﺑﺎﯾـﺴﺖ در ﻋﻤـﻖ‬

‫ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﺑﺰرگ ‪60‬ـ‪ 40‬دﻗﯿﻘﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﮔﺮدد‪ .‬در ﻣﻮارد اورژاﻧﺲ ﻣﯽﺗﻮان دارو را ﭘﺲ‬

‫از رﻗﯿﻖ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎ ﺳﺮم ﻧﻤﮑﯽ اﯾﺰوﺗﻮﻧﯿﮏ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﯿﻠﯽ آﻫﺴﺘﻪ داﺧﻞ رگ ﺗﺰرﯾﻖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﺰرﯾﻖ ﺳـﺮﯾﻊ‬

‫دارو ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺷﺪه و در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺷﻮﮐﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺮگ ﺣﺎدث ﮔـﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮف اﯾﻦ دارو در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻗﻮی و ﻣﺆﺛﺮ ﺿﺪﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻨﯽ آن ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ‬

‫ﻣﺼﺮف آن در ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻫﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﺷﺢ ﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ ﻣـﯽﮔـﺮدد ﺗﻮﺻـﯿﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Butyrophenones‬‬

‫در اﻧــﺴﺎن اﯾــﻦ ﮔــﺮوه ﺑــﻪ ﻧــﺎم ﺗﺮاﻧﮑﻮﻻﯾﺰرﻫــﺎی ﻋﻤــﺪه )‪ (magor tronquilizers‬و ﯾــﺎ‬

‫‪ neuroleptics‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ داروﯾﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ ﻏﯿﺮﺧﻮﺷـﺎﯾﻨﺪ ﻣﺜـﻞ‬

‫ﻫﺬﯾﺎن‪ ،‬ﺳﺮدرﮔﻤﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻗﺮاری‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﮏ دﻣﺎﻏﯽ و ﺣﺘﯽ اﺣﺴﺎس ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﯾـﻦ ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬

‫اﻏﻠﺐ ﺑﺮای ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﻮده و وﻗﺘﯽ ﺷﺨﺺ از اﺛﺮات دارو رﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﺗﻠﺨـﯽ از آن ﯾـﺎدآوری‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وﻗﻮع اﯾﻦ ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوز ﻣﺼﺮﻓﯽ دارو ﺑﻮده و ﺑـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ دوز ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬

‫‪ Overdose‬ﺷﺪن دارو واﮐﻨﺸﻬﺎی ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ dystonic‬ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﺌﻮال ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻫﻢ ﺣﺎﻻت اﻧﺴﺎن را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﯾﻦ دارو ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨـﺪ ﯾـﺎ ﺧﯿـﺮ‬

‫ﺑﯽﺟﻮاب اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﺣﺎﻻت ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ داروﯾـﯽ دﯾـﺪه ﺷـﺪه ﮐـﻪ‬

‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺛﺮات ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ و ﺗﻨﻔﺲ داروﻫﺎی اﯾـﻦ دﺳـﺘﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﯾﯽ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن در اﺛﺮ ﺑﻠـﻮک ﮔﯿﺮﻧـﺪهﻫـﺎی ‪ α − adrenergic‬ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺣـﺎدث‬

‫ﮔـــﺮدد‪ .‬اﯾـــﻦ دﺳـــﺘﻪ از داروﻫـــﺎ ﺧﺎﺻـــﯿﺖ ﺿﺪاﺳـــﺘﻔﺮاﻏﯽ ﻗـــﻮی ﮐـــﻪ از ﻧﻈـــﺮ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟـــﻮژی ﺑـــﺮ‬

‫‪ chemoemetic trigger zone‬اﺛﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از اﺳﺘﻔﺮاغ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻣـﻮاد ﺿـﺪدرد ﺧـﺎﻧﻮاده‬

‫ﺗﺮﯾﺎک ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﺗﻮأم آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺿﺪدرد ﺗﺤﺖ ﺗﺮﮐﯿﺒـﯽ‬

‫ﺑﻪ اﺳﻢ ‪ neuroleptanalgesia‬اﯾﺪهآل ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ آن اﺳـﺘﻔﺎده اﯾـﻦ‬

‫ﻣﻮاد در اﻧﺴﺎن زﯾﺮﺳﺌﻮال اﺳﺖ وﻟﯽ در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﺼﺮف ﮔـﺮدد و ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً در‬

‫ﺗﺮﮐﯿــﺐ ‪ neuroleptanalgesia‬اﯾــﺪه آل ﻣــﯽ ﻧﻤﺎﯾــﺪ‪ .‬در اﯾــﻦ دﺳــﺘﻪ ﺳــﻪ دارو ﺑــﻪ اﺳــﺎﻣﯽ‬

‫‪ Droperidol, Azaperone‬و ‪ Fluanisone‬ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪Azaperone‬‬
‫اﯾﻦ دارو از دﺳﺘﻪ ﺑﻮﺗﯿﺮوﻓﻨﻮنﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺼﺮف در ﺧﻮکﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ دوز‬

‫ﻣﺼﺮﻓﯽ اﺛﺮات ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورد ﺧﻮکﻫﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ در ‪ 20‬دﻗﯿﻘـﻪ اول ﭘـﺲ از ﺗﺰرﯾـﻖ دارو‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﯿﺠﺎن از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ در ﻃـﻮل اﯾـﻦ ﻣـﺪت ﻣﻮﺟـﺐ آﺷـﻔﺘﮕﯽ در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ‪) .‬ﻣﺜﻼً در اﺛﺮ ﺳﺮوﺻﺪا(‪ .‬ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ اﯾﻦ دارو ﮐﺮاراً ﻣﻮﺟﺐ ﻫﯿﺠﺎن ﺣﯿﻮان ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬

‫اﺳﺐ ﻫﺎ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪0/8mg/kg‬ـ‪ 0/4‬ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﻌـﻀﯽ ﻣﻮاﻗـﻊ ﺣﺎﻟـﺖ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ‬

‫ﺧﻮﺑﯽ را ﺣﺎﺻﻞ آورد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﻀﯽ اﺳﺐ ﻫﺎ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺗﺠﻮﯾﺰ اﯾﻦ دارو ﻟﺮزش ﻋﻀﻼﻧﯽ و ﻋﺮق ﮐﺮدن ﺷﺪﯾﺪ از‬

‫ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ و در ﻋﻤﻞ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ دارو اﻏﻠﺐ در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﺳﺐ ﻫﺎ‬

‫ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ ﮐﺮاراً ﻣﻮﺟﺐ ﻫﯿﺠﺎن ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻌـﻀﯽ از ﻣﺤﻘﻘـﺎن ﻋﻠـﺖ ﻫﯿﺠـﺎن را در‬

‫اﺳﺐ ﺑﻌﻠﺖ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺣﯿﻮان ﻣﯽداﻧﻨﺪ اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺧـﻮک ﻧﯿـﺰ ﺣـﺎﻻت ﻣـﺸﺎﺑﻪای ﻧـﺸﺎن داده و در‬

‫‪٤٣‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻫﻢ اﺛﺮات ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی اﯾﻦ دارو ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺛﺮ اﺧﯿـﺮ را ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬

‫ﺑﻪ اﺛﺮات ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮد دارو ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰارش ﻣﺸﺨﺺ در ﻣﻮرد ﮐﺎﻫﺶ ﮐـﻢ ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن ﺳـﺮﺧﺮﮔﯽ در ﺧـﻮکﻫـﺎ ﻣﺘﻌﺎﻗـﺐ ﺗﺰرﯾـﻖ داﺧـﻞ‬

‫ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪3/5mg/kg‬ـ‪ 0/3‬وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻋﻠـﺖ آن اﺛـﺮ ﺑﻠـﻮک ‪α − adrenergic‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮک ﺗﻤﺎم داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻓﺮض ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﮐـﺎﻫﺶ در ﺑـﺮون ده و ﺗﻌـﺪاد ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ در‬

‫ﺧﻮکﻫﺎ در اﺛﺮ ﻣﺼﺮف اﯾﻦ دارو ﺑﯽاﻫﻤﯿﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ در ﻣﻮرد اﺳﺐ ﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﮔـﺰارش‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ‪ azaperone‬ﺟﻬﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﯾﺎ ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺧـﻮکﻫـﺎ ﻗﺒـﻞ از ﺳـﺰارﯾﻦ‬

‫ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﺧﻮکﻫﺎ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﻈﺮ ﺧﻮابآﻟﻮد ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬

‫اﯾﻦ ﺑﺎ ﮔﺮم ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺑﭽﻪ ﺧﻮکﻫـﺎ‪ ،‬ﺗـﻨﻔﺲ آﻧﻬـﺎ ﺧـﻮب ﺑـﻮده و ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻣـﺸﮑﻠﯽ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﺣﺎﻟـﺖ‬

‫ﺧﻮابآﻟﻮدﮔﯽ ﺑﺮوز ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺧﻮکﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﮔﺴﺘﺮدهای اﯾﻦ دارو ﺟﻬﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻗﺒـﻞ از‬

‫ﻣﺼﺮف ‪ ،metomidate‬داروی ﻓﻮق داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دارو ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑـﻪ داﻣـﺪاران ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺑﻪ ﺧﻮکﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬و ﯾﺎ ﻧﮕﻬﺪاری ﺧﻮکﻫﺎ و ﯾﺎ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪﻫﺎ در ﯾﮏ ﻣﺤﻞ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬

‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻧﺰاع ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬داروی ﻓﻮق ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺧﯿﺮ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﺳﺐ داده ﺷـﻮد ﭼـﺮا‬

‫ﮐﻪ واﮐﻨﺶ ﻫﯿﺠﺎن ﻫﻢ ﺑﺮای اﺳﺐ و ﻫﻢ ﺑﺮای اﻓﺮاد ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪Dropetidol‬‬
‫اﯾﻦ دارو ﯾﮏ ‪ neuropleptic‬ﻗﻮی ﺑﺎ ﻃﻮل اﺛﺮ ‪8‬ــ‪ 6‬ﺳـﺎﻋﺘﯽ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ داروی ﻓـﻮق ﯾـﮏ‬

‫ﺿﺪاﺳﺘﻔﺮاق ﺧﯿﻠﯽ ﻗﻮی ﺑﻮده و ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮای اﺛﺮات دﭘﺮاﺳﯿﻮن ﺗـﻨﻔﺲ ﻣـﻮارد ﺷـﺒﻪ ﻣـﻮرﻓﯿﻦ ﺑـﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ﯾﮏ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ ﺣﺴﺎس ﻧﻤﻮدن ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻨﻔﺲ ﺑﻪ دیاﮐـﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ادﻋﺎ ﻣﯽﺷﻮد اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽ ‪ extrapyramidal‬اﯾﻦ دارو ﻧﺎدر ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ اﻣـﺎ اﯾـﻦ‬

‫‪٤٤‬‬
‫اﺛﺮ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺗﻮﺳﻂ ‪ overdose‬ﺷﺪن دارو ﺑﻮﻗﻮع ﻣﯽﭘﯿﻮﻧﺪد اﻣﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﻇﻬـﻮر اﯾـﻦ اﺛـﺮات ﺗـﺎ ‪24‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﺗﺠﻮﯾﺰ دارو ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫دوزﻫﺎی ‪0/4mg/kg‬ـ‪ 0/1‬دارو ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺧﻮﺑﯽ در ﺧﻮکﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ در اﯾـﻦ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت از داروی ‪ Azaperone‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ارزاﻧﯽ آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده اﺻـﻠﯽ داروی‬

‫‪ Droperidol‬در داﻣﭙﺰﺷــﮑﯽ ﻣــﺼﺮف ﺗــﻮأم آﻧﻬــﺎ ﺑــﺎ داروی ﻣﺨــﺪری ﺑــﻪ اﺳــﻢ ‪ fentanyl‬ﺗﺤــﺖ‬

‫‪ neuroleptanalgesic‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Fluanisone‬‬
‫اﯾﻦ دارو از ﺑﻮﺗﯿﺮوﻓﻨﻮنﻫﺎ ﻧﯿﺰ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ‪ fentanyl‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ‪neuroleptanalgesic‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Benzodiazepines‬‬

‫ﮐﻠﺮدﯾﺎزﭘﻮﮐــﺴﺎﯾﺪ )‪ (Chlordiazepoxide‬در ﺳــﺎل ‪ 1955‬ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪ از آن زﻣــﺎن‬

‫داروﻫﺎی ﮔﺮوه ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ در ﻃﺐ اﻧﺴﺎﻧﯽ و داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﻣﺼﺮف ﮔﺴﺘﺮدهای ﯾﺎﻓﺘﻨـﺪ ﮔﺮﭼـﻪ ﻣـﺼﺮف‬

‫داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ آن ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬در اﻧﺴﺎن داروﻫـﺎی اﯾـﻦ ﮔـﺮوه ﺟﻬـﺖ ﻣـﺼﺎرف ﻣـﺸﺨﺺ زﯾـﺮ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬ـ ﻋﻤﻞ ﺿﺪﻫﯿﺠﺎن دارﻧﺪ )‪(Antianxiety action‬‬

‫‪2‬ـ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﻫﯿﭙﻨﻮﺗﯿﮏ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪3‬ـ اﺛﺮات ﺿﺪﺗﺸﻨﺞ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪4‬ـ رﯾﻠﮑﺲ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای را ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬
‫‪5‬ـ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﭘﺲﮔﺴﺘﺮ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورﻧﺪ )‪ (Retrograde amnesia‬ﻃﯿﻒ وﺳـﯿﻌﯽ از داروﻫـﺎی اﯾـﻦ‬

‫دﺳﺘﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ اﺛﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ اﺛﺮات اﺻﻠﯽ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺧـﻮد را از ﻃﺮﯾـﻖ دﭘﺮاﺳـﯿﻮن ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿـﮏ اﻋﻤـﺎل‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﻮاص رﯾﻠﮑﺲ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﺮوﻧﻬـﺎی داﺧـﻞ ﻧﺨـﺎﻋﯽ ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﯽآﯾـﺪ‪ .‬اﺛـﺮات‬

‫ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺤﺮﯾﮏﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻨﺰودﯾـﺎزﭘﯿﻦﻫـﺎ )‪ (BZ‬اﻋﻤـﺎل‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﺛﺮ ﻣﻬﺎری ﺑـﺮ روی اﻧﺘﻘـﺎل دﻫﻨـﺪهﻫـﺎی ‪ (γ − a min obutyric acid )GABA‬را ﺗﻘﻮﯾـﺖ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ GABA .‬روی ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎی ﮐﻠﺮ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﻮنﮐﻠﺮاﯾﺪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳـﻠﻮل‬

‫ﻣﯽﮔﺮدد و ﺳﻠﻮل را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﻣﻘﺎوم ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ دﺳـﺘﻪ از داروﻫـﺎ ﺑـﺮ روی‬

‫ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺧﺎﺻــﯽ اﺛــﺮ ﻣــﯽﮔﺬارﻧــﺪ ﭘــﺲ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿــﺴﺖﻫــﺎی ﻣﺸﺨــﺼﯽ ﺑــﺮای آﻧﻬــﺎ وﺟــﻮد دارد‪ .‬داروی‬

‫‪ flumazenil‬اﻣﻮزه ﺑﻌﻨﻮان آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ ﻣﺼﺮف درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ دارد‪.‬‬

‫ﻣــﺼﺮف اوﻟﯿــﻪ ﺑﻨﺰودﯾــﺎزﭘﯿﻦﻫــﺎ در ﺑﯿﻬﻮﺷــﯽ اﻧــﺴﺎن ﺑﻌﻨــﻮان ﯾــﮏ داروی از ﺑــﯿﻦ ﺑﺮﻧــﺪه ﻫﯿﺠــﺎن ﯾــﺎ‬

‫)‪ (anxiolytics‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﯾﺎ در زﻣﺎن اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣـﯽرود‪ .‬ﻣﺰﯾـﺖ‬

‫اﯾﻦ داروﻫﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در دوز درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ اﺛﺮ ﮐﻤﯽ روی دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺲ دارد و اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧـﻞ‬

‫رﮔﯽ آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﺗﺴﺎع ﻋﺮوﻗﯽ و ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﻣﯽﺷـﻮد وﻟـﯽ اﺛـﺮات اﺧﯿـﺮ ﻣﺤـﺪود ﺑـﻮده و دارو‬

‫ﺧﯿﻠﯽ اﯾﻤﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮ ﭼﻪ اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در زﻣﺎن اﻟﻘـﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﮐـﺎرﺑﺮد‬

‫دارد وﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ اﯾـﻦ داروﻫـﺎ در ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﻣﺼﺮف ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻻزم را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈـﺮ داﺷـﺖ در ﻣـﺼﺮف ﺗﺮﮐﯿﺒـﯽ‬

‫آﻧﻬﺎ )ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک( اﺛﺮات ﮐﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی ﺗﻨﻔﺲ و ﮔﺮدش ﺧﻮن داﺷﺘﻨﺪ از ﺑـﯿﻦ ﻣـﯽرود و‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﻄﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ دو دﺳﺘﮕﺎه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ را ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪) .‬دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺲ و دﺳـﺘﮕﺎه‬

‫ﮔﺮدش ﺧﻮن(‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮف ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮراﮐﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داﺧﻞ رﮔﯽ و داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﻫـﻢ ﻣـﺼﺮف‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داﺧﻞ رﮔﯽ ﻣﺼﺮف ﺷﻮﻧﺪ اﺛﺮاﺗﺸﺎن ﻓﻘﻂ در ﯾﮏ ﭼﺮﺧﻪ ﮔـﺮدش ﺧـﻮن‬

‫‪٤٦‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﻧﻤﯽﮔﺮدد و در ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ وﺟﻮد دارد و ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﭼﻨﺪدﻗﯿﻘـﻪ ﻃـﻮل‬

‫ﺑﮑﺸﺪ ﺗﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﺛﺮات اﯾـﻦ دارو ﻇـﺎﻫﺮ ﮔـﺮدد‪ .‬ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿـﺴﻢ اﯾـﻦ داروﻫـﺎ در ﮐﺒـﺪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽﮔﯿـﺮد و‬

‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖﻫﺎی داروﻫﺎ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﻮد دارو و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﺑﯿﺸﺘﺮ از داروی اﺻﻠﯽ‪ ،‬اﺛـﺮ دارد ﮐـﻪ‬

‫اﯾﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪن زﻣﺎن اﺛﺮ دارو ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک ﺟﻬﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣـﺪن‬

‫ﺣﺎﻻت ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﺿﺪدردی ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺮای ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﻮدن اﺛﺮات‬

‫ﻟﺮزﺷﯽ و ‪) hallucination‬ﻫﺬﯾﺎن( در داروی اﺧﯿﺮ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮐﻠـﯽ دارو در ﮔﺮﺑـﻪﺳـﺎﻧﺎن‬

‫ﺑﺰرگ و ﺳﻢداران ﺑﺮای آرام ﮐﺮدن آﻧﻬﺎ ﮐﺎرﺑﺮد دارد در دوزﻫﺎی ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﻔﯿـﺪ ﺑـﻮده و‬

‫ﺑﺮای از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﻟﺮزش ﻫﺎ ﺑﻄﻮر وﺳﯿﻌﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻄﻮر ﻋﻤـﻮم اﺛـﺮ ﺧـﻮﺑﯽ در‬

‫ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺷﺘﻬﺎ دارﻧﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺷﺘﻬﺎﯾﯽ در ﻣﻮرد دﯾﺎزﭘﺎم در ﮔﺮﺑﻪﻫﺎ ﮐـﺎﻣﻼً ﻣـﺸﻬﻮد ﺑـﻮده و ﻣـﺼﺮف‬

‫درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ دارد‪ .‬داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﮐﻪ در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ داﻣﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻣـﺼﺮف دارﻧـﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬دﯾﺎزﭘـﺎم‬

‫)‪ ،(Diazepam‬ﻣﯿـــﺪازوﻻم )‪ ،(Midazolam‬ﮐﻠـــﯽ ﻣـــﺎزوﻻم )‪ (Climazolam‬و زوﻻزﭘـــﺎم‬

‫)‪.(Zolazepam‬‬

‫دﯾﺎزﭘﺎم ‪Dizepam‬‬

‫اﯾﻦ دارو ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮدهای از ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ ﻣﺼﺮف دارد و ﻣﺎﻧﻨـﺪ دﯾﮕـﺮ داروﻫـﺎی اﯾـﻦ‬

‫ﮔﺮوه در آب ﻏﯿﺮﻣﺤﻠﻮل ﺑﻮده و ﺑﺮای ﺗﺰرﯾﻖ از ﺣﻼﻟﻬﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﭘﺮوﭘﯿﻠﻦ ﮔﻠﯿﮑﻮل‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮل و ﺑﻨﺰوات ﺳﺪﯾﻢ‬

‫در اﺳـﯿﺪ ﺑﻨﺰوﺋﯿــﮏ ﮐﻤــﮏ ﻣـﯽﮔﯿﺮﻧــﺪ‪ .‬ﺗﺰرﯾــﻖ داﺧـﻞ رﮔــﯽ آﻧﻬــﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳــﺖ ﺳــﺒﺐ اﻟﺘﻬــﺎب رگ‬

‫)‪ (thrombophlebitis‬ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻋﻠﺖ را ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣـﻼل ﻫـﺎی آن ﻣـﯽداﻧﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬

‫ﻣﺸﮑﻼت ﺣﻼﻟﯿﺖ‪ ،‬اﯾﻦ دارو را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ آب رﻗﯿﻖ ﻧﻤﻮده و ﯾﺎ ﺑﺎ داروﻫﺎی دﯾﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ ﻣﺨﻠـﻮط‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫اﺛﺮات دﯾﺎزﭘﺎم در ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﻫﻠﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﯾـﮏ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈـﺖ دارو ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﺛﺮات ﮐﻠﯿﻨﯿﮑﯽ ‪8‬ـ‪ 6‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﻣﺼﺮف دارو دﯾﺪه ﻣﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ آن را ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﭼﺮﺧـﻪ‬

‫‪٤٧‬‬
‫ﻣﺠﺪد ﮐﺒﺪی دارو و ﯾﺎ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖﻫﺎی آن ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از دارای ﻓﻮق ﺟﻬﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ اﺛﺮات‬

‫ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی آن ﭘﯿﺶ از ﻣﺼﺮف ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﻮﻫﻢ و ﻫﺬﯾﺎن آن‬

‫ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺛﺮات ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﻫﯿﭙﻨﻮﺗﯿﮏ دﯾﺎزﭘﺎم در ﺳﮓ ﻫﺎی ﺳﺎﻟﻢ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﯾـﺎ ﺟﺰﺋـﯽ اﺳـﺖ و ﮐﻮﺷـﺶ در‬

‫ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮاب در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺎ ﺗﺰرﯾﻘﺎت داﺧﻞ رﮔﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در‬

‫دوزﻫﺎی درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ دﯾﺎزﭘﺎم اﺛﺮ ﻣﻬﻤﯽ روی دﺳﺘﮕﺎه ﺗـﻨﻔﺲ و ﮔـﺮدش ﺧـﻮن ﻧـﺪارد اﻣـﺎ ﻣﻘـﺪاری اﺛـﺮ‬

‫ﺷﻞﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﻋﻀﻼت دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ اﺛـﺮ ﺑـﺮ روی ﻧﺮوﻧﻬـﺎی ﻧﺨـﺎﻋﯽ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﯿـﺰان ﺳـﻤﯿﺖدارو‬

‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﮐﻢ ﺑﻮده و ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎد دارو ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﮓ ﻫﺎ داده ﺷﺪه اﺛﺮی ﺑﺮ روی ﮐﻠﯿﻪ ﯾـﺎ‬

‫ﮐﺒﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﯾﺎزﭘﺎم ﻋﻤﻞ ﻣﻬﻤﺶ در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﺟﻬﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻟﺮزﺷﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻋﻠﺘﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ دارو در ﺣﺎﻻت ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺣﻤﻼت ﺻﺮع در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮی از ﺣـﺎﻻت ﻟـﺮزش ﭘـﺲ از‬

‫ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﻮاد ﺣﺎﺟﺐ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺨﺎﻋﯽ )ﻣﯿﻠﻮﮔﺮاﻓﯽ( و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﻟﺮزش ﻫـﺎی ﺣﺎﺻـﻞ از ﻣـﺴﻤﻮﻣﯿﺖ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻣﺼﺮف دﯾﺎزﭘﺎم در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺰرگ ﺧﯿﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در اﺳﺐ ﻫـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬

‫ﺷﻞ ﺷﺪن ﻋﻀﻼت آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ وﺣﺸﺖ و ﻫﯿﺠﺎن ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ در ﻣﻮاردی ﻣـﺼﺮف آﻧﻬـﺎ ﭘـﯿﺶ از ﺗﺰرﯾـﻖ‬

‫ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ در اﺳﺐ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺪازوﻻم ‪Midazolam‬‬

‫ﯾﮏ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺤﻠﻮل در آب ﺑﻮده و ﺑﺮای ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ دردﻧﺎک ﻧﺒﻮده و اﯾﺠـﺎد اﻟﺘﻬـﺎب در‬

‫رگ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دارو در ﮐﺒﺪ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺰه ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﯿﻤﻪ ﻋﻤﺮ آن ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘـﺮ از دﯾﺎزﭘـﺎم ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و‬

‫اﺛﺮات ﺗﺠﻤﻌﯽ دارو ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮده و ﺑﻬﺒﻮدی از اﺛﺮات دارو ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺛﺮات اﺧﯿﺮ اﺳـﺘﻔﺎده داﺧـﻞ‬

‫رﮔﯽ آن ﺟﻬﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﯾﺎ ﻫﻤﺮاه اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﮐﺜﺮ ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ اﺛﺮات ﺗﻨﻔﺴﯽ و‬

‫ﻗﻠﺒﯽ آن ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻮده و ﺗﺮﮐﯿﺐ آن ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک در ﺟﺮاﺣـﯽ ﻫـﺎی ﻗﻠـﺐ اﻧـﺴﺎن ﺑﻄـﻮر وﺳـﯿﻌﯽ‬

‫‪٤٨‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻣﺼﺮف داروی ﻓﻮق در ﮔﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﻮکﻫﺎ ﻣﺼﺮف آن ﻫﻤـﺮاه‬

‫ﻣﺘﻮﮐﻠﻮﭘﺮاﻣﯿﺪ ﯾﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺧﻮﺑﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﺮ ﮐﺪام از داروﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﯾﯽ در اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻣﯿﺪازوﻻم ﻫﻤﺮاه دروﭘﺮﯾﺪول )‪ (droperidol‬ﺑﺎز ﻫـﻢ در ﺧـﻮک‬

‫ﯾﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻋﺎﻟﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورد‪.‬‬

‫ﮐﻠﯽ ﻣﺎزوﻻم ‪Climazolam‬‬

‫ﯾﮏ داروی ﻗﻮی از دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ ﺑﻮده و ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ آن اﺛـﺮات ﺧـﻮد را ﺧﯿﻠـﯽ‬

‫ﺳﺮﯾﻊ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﯿـﺰان وﺳـﯿﻌﯽ در ﮔـﺎو‪ ،‬ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ‪ ،‬اﺳـﺐ و ﺳـﮓ ﮐـﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬در ﮔـﺎو دوز‬

‫‪ 5 mg/kg‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﻮراﮐﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ و ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورد اﻣﺎ دوز ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬

‫داﺧﻞ رﮔﯽ و ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣﻔﯿﺪی ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ آن در اﺳﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪) panic‬ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب( »ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻋﻠﺖ آن ﺷﻠﯽ ﻋﻀﻼت ﺣﯿﻮان ﺑﻮده و اﺳﺐ از اﻓﺘـﺎدن و‬

‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل وﺣﺸﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ« ﻣﻨﻊ ﻣﺼﺮف دارد وﻟﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﻣﻔﯿﺪ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ دارو ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬

‫‪ fentanyl‬در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﮓ ﻣﺼﺮف دارد‪.‬‬

‫زوﻻزﭘﺎم ‪Zolazepam‬‬

‫اﯾﻦ دارو در اﻧﺴﺎن اﺛﺮات ﺧﻮابآوری ﻣﺸﺨﺼﯽ دارد‪ .‬در داﻣﭙﺰﺷـﮑﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺒـﯽ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬

‫‪ tiletamine‬ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از دﺳﺘﻪ ‪ dissociative agent‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻠﻮﻣﺎزﻧﯿﻞ ‪Flumazenil‬‬

‫)‪(Benzodiazepine antagonist‬‬
‫داروی ﻓﻮق ﺑﺨﺼﻮص در ﻃﺐ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮای درﻣﺎن‪ Over dose‬ﺷﺪن ﻣﺼﺮف ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫـﺎ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد دارد ﮐﻪ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻮرد ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﯿﺪازوﻻم ﮐـﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﮔـﺰارش‬

‫‪٤٩‬‬
‫ﻣﺼﺮف داروی ﻓﻮق در ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن اﺛﺮ دﯾﺎزﭘﺎم و ﮐﻠـﯽ ﻣـﺎزوﻻم در ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ ﮔـﺎو وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺗﺮﮐﯿـﺐ‬

‫داروی ﻓــــــﻮق ﻫﻤــــــﺮاه ﻧــــــﺎلاﮔــــــﺰان )‪ (naloxone‬ﺑــــــﺮای ﺑﺮﮔﺮداﻧــــــﺪن اﺛــــــﺮات‬

‫ﮐِﻠﯽ ﻣﺎزوﻻم‪/‬ﻓﻨﺘﺎﻧﯿﻞ )‪ (climazolam.fentanyl‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﺼﺮف داروی‬

‫‪ flumazenil‬در داﻣﭙﺰﺷــﮑﯽ ﻣﺤــﺪود ﻣــﯽﺑﺎﺷــﺪ اﻣــﺎ در ﻫــﺮ ﺣــﺎل ﭼﻨﺎﻧﭽــﻪ ﻣــﺼﺮف ﺑــﯿﺶ از ﺣــﺪ‬

‫ﺑﻨﺰودﯾﺎزﭘﯿﻦﻫﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﺷﻮد از داروی ﻓﻮق ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪α 2 -adrenoceptor agonists‬‬

‫زاﯾﻼزﯾﻦ )‪ (xylazine‬از ﺳـﺎل ‪ 1968‬در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ اﻣـﺎ در آن زﻣـﺎن‬

‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه آن و اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽاش ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻌـﺪﻫﺎ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﺪ اﯾـﻦ دارو ﯾـﮏ‬

‫آﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮای ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی ‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﭘـﺲ داروﻫـﺎی دﯾﮕـﺮی در‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻏﯿـﺮ از زاﯾﻼزﯾـﻦ ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﯾـﻦ داروﻫـﺎ دﺗﻮﻣﯿـﺪﯾﻦ )‪،(detomidine‬‬

‫ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ )‪ (medetomidine‬و ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ )‪ (clonidine‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻋﻤﺎل اﺻﻠﯽ و اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬

‫ﺗﻤﺎم اﯾﻦ داروﻫﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﻃﻮل ﻣﺪت اﺛﺮ و وﺳﻌﺖ و ﻣﯿﺰان اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﯽ آﻧﻬـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ‬

‫اﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻋﻠﻞ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ داروﻫﺎ ﻣﯿﺰان اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻮدﻧـﺸﺎن‬

‫ﺑﺮای ‪ α1 ,α 2‬ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﺪه ﺷﺪه را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ در ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﯿﻮاﻧﺎت دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﮔﺎو‬

‫‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زاﯾﻼزﯾﻦ ﺣﺴﺎﺳﺘﺮ از اﺳﺐ و ﺳﮓ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﻣﯿـﺰان ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ ﮔـﺎو ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﮓ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان )ﮔﺎو( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺗﻮﻣﯿـﺪﯾﻦ ﺑﺮاﺑـﺮ اﺳـﺐ و ﯾـﺎ‬

‫ﺣﺘــﯽ از آن ﮐﻤﺘــﺮ اﺳــﺖ و ﺧــﻮک ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﺗﻤــﺎﻣﯽ داروﻫــﺎ ﺧﯿﻠــﯽ ﻣﻘــﺎوم اﺳــﺖ‪ .‬داروﻫــﺎی اﯾــﻦ‬

‫دﺳﺘﻪ )‪ ( α 2 -adrenoceptor agonists‬اﺳﺘﻔﺎده اﺻﻠﯽ اﺷﺎره ﺑﻌﻨﻮان اﺛـﺮ ﻣﺮﮐـﺰی آﻧﻬـﺎ در ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻋﻤﯿﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺣﺘﯽ در ﺑﻌﻀﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺧﻮاب ﯾﺎ ‪ hypnosis‬ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورﻧـﺪ( اﻣـﺎ‬

‫اﯾﻦ داروﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ اﺛﺮات ﻧﺨﺎﻋﯽ و ﻣﺮﮐﺰی ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺒﺐ اﺛـﺮات ﺿـﺪدردی )‪ (analgesia‬ﮔﺮدﻧـﺪ‬

‫‪٥٠‬‬
‫ﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﯾﻦ اﺛﺮات در دوزﻫﺎی ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ )‪ (subsedative‬ﻫﻢ ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﺛـﺮ‬

‫ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻬﻢ داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﺮ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﻠﺒـﯽ ـ ﻋﺮوﻗـﯽ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﺸﺨﺺ ﺗﻌـﺪاد‬

‫ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﺼﺐ واگ اﯾـﻦ ﻋﻤـﻞ اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽﮔﯿـﺮد‪.‬‬

‫اﺛﺮات روی ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺳﺮﺧﺮﮔﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﺛﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻣﺮﮐﺰی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ‬

‫ﯾــﮏ ﻣﺮﺣﻠــﻪ اﻓــﺰاﯾﺶ ﻓــﺸﺎر ﺧــﻮن اوﻟﯿــﻪ ﺣﺎﺻــﻞ ﻣــﯽآﯾــﺪ ﮐــﻪ وﺳــﻌﺖ و اداﻣــﻪ آن ﺑــﺴﺘﻪ ﺑــﻪ‬

‫ﻧﻮع دارو‪ ،‬دوز آن‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﻣﺼﺮف داروﻫﺎ و ﮔﻮﻧﻪ ﺣﯿﻮان ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﯾﮏ ﮐﺎﻫﺶ ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن‬

‫ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دارو و ﮔﻮﻧﻪ ﺣﯿﻮان دارد ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑـﺪ )اﻣـﺎ اﯾـﻦ‬

‫داروﻫﺎ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﻤﯽ روی ﻣﯿﻮﮐﺎردﯾﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ( و ﮔﺮدش ﺧﻮن آﻫﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺪاﺧﻞ در ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوز دارو ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در ﻓﺎز اوﻟﯿﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﺸﺎر‬

‫ﺧﻮن ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻫﻤﺮاه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻋـﺮوق ﻣﺤﯿﻄـﯽ اﻓـﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ و در‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺮوق ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺤﻘﻘـﺎن اﺳـﺘﻔﻼده از ﻣـﻮاد آﻧﺘـﯽ ﮐﻠﻨﯿﺮژﯾـﮏ )ﺑـﺮای ﻣﺜـﺎل آﺗـﺮوﭘﯿﻦ( ﻗﺒـﻞ از ﺑﮑـﺎر ﺑـﺮدن‬

‫ﻣﻮاد ‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬را ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﮐـﺎﻫﺶ ﺟـﺪی ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﺗﻮﺻـﯿﻪ‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﺳﻼﻣﺖ اﯾﺪه اﺧﯿﺮ را زﯾﺮﺳﺌﻮال ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻨﻈﻮر اﺧﯿـﺮ ﺑﺎﯾـﺪ‬

‫زﻣـــﺎن ﮐـــﺎﻓﯽ ﺑـــﺮای ﻇﻬـــﻮر اﺛـــﺮات ﻣـــﻮاد آﻧﺘـــﯽ ﮐﻠﻨﯿﺮژﯾـــﮏ ﻗﺒـــﻞ از ﺑـــﻪ ﮐـــﺎرﮔﯿﺮی ﻣـــﻮاد‬

‫‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬داده ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻄﺮ آرﺗﯿﻤﯽ و اﻓـﺰاﯾﺶ ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ را‬

‫ﺳﺒﺐ ﺷﺪه و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﺎز اول اﺛﺮ ﻣـﻮاد ‪ ، α 2 -adrenoceptor agonists‬ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن ﺑـﺎ ﻓﻘـﺪان‬

‫ﺑــﺮادی ﮐــﺎردی و ﻇﻬــﻮر ﺗــﺎﮐﯽ ﮐــﺎردی ﺑﯿــﺸﺘﺮ ﺑــﺎﻻ ﻣــﯽرود‪ .‬و در ﮔﺮﺑــﻪ ﺛﺎﺑــﺖ ﺷــﺪه ﮐــﻪ اﺛــﺮ ﻣــﻮاد‬

‫آﻧﺘﯽﮐﻠﻨﯿﺮژﯾﮏ از ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ زﻣﺎن ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﭘﺮ ﺷـﺪن ﻗﻠـﺐ‬

‫از ﺧﻮن در ﻣﺮﺣﻠﻪ دﯾﺎﺳﺘﻮﻟﯽ را ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﻨﻮز ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮی ﻣـﻮاد آﻧﺘـﯽﮐﻠﻨﯿﺮژﻧﯿـﮏ ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺟﺒﺮان ﺟﺪی ﺑﺮادی ﮐﺎردی ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻮاد ‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥١‬‬
‫ﺳﺌﻮال دﯾﮕﺮ اﻣﮑﺎن وﺟـﻮد ﮔﯿﺮﻧـﺪهﻫـﺎی ‪ ، α 2 -adrenoceptor agonists‬روی ﻣﯿﻮﮐـﺎردﯾﻮم ﻗﻠـﺐ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺧﯿﻠﯽ ﻫﯿﺠﺎنزده در اﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎده از زاﯾﻼزﯾﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ‪،‬‬

‫اﯾﺴﺖ ﻗﻠﺒﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻗﻠﺐ را ﺑﻪ آرﯾﺘﻤﯽ ﻧﺎﺷﯽ از آدرﻧﺎﻟﯿﻦ در اﺛﺮ زاﯾﻼزﯾﻦ ﻣﻄﺮح‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺣﻀﻮر ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی ‪ α 2 -adrenoceptor‬را در ﻗﻠﺐ‬

‫ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﺟﻮد آن در ﻋﺮوق ﮐﺮوﻧﺮ ﻗﻠﺐ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺛﺮات روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔﺴﯽ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ داروﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ در دوزﻫﺎﯾﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻋﻤﯿﻖ در ﺳﮓ‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ و اﺳﺐ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورد ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔﺲ ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﯽآﯾـﺪ اﻣـﺎ در‬

‫ﻓﺸﺎر ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ اﮐﺴﯿﮋن )‪ (PaO2‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺪی ﺣﺎﺻـﻞ ﻧﻤـﯽآورد‪ .‬در ﻧـﺸﺨﻮارﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗﻌـﺪاد‬

‫ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ رخ دﻫﺪ و ﺗﻨﻔﺲ ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﯿﺎز دارد و ﻓﺸﺎر ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ اﮐﺴﯿﮋن‬

‫)‪ (PaO2‬ﻋــﺪم اﺷــﺒﺎع ﻫﻤﻮﮔﻠــﻮﺑﯿﻦ را ﻧــﺸﺎن ﻣــﯽدﻫــﺪ‪ .‬ﺑﻨﻈــﺮ ﻣــﯽرﺳــﺪ ﮐــﺎﻫﺶ اﮐــﺴﯿﮋن ﺧــﻮن‬

‫)‪ (hypoxamia‬ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و ﯾﺎ ﺗﻬﻮﯾﻪ رﯾﻮی ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان‬

‫ﺑﯿﻬﻮش ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ ‪ clonidine‬ﯾـﮏ داروی‬

‫‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ( دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﮑﺎﻧﯿـﺴﻢﻫـﺎی داﺧـﻞ رﯾـﻮی‬

‫)‪ (intrapulmonary mechanisms‬را ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺪﯾﺪه اﺧﯿﺮ ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﻫﺶ اﮐﺴﯿﮋن ﺧـﻮن‬

‫ﺑﺪﻧﺒﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺎﻧﺖ داﺧﻞ رﯾﻮی ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫زاﯾﻼزﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ راﻫﻬﺎی ﻫﻮاﺋﯽ را در ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮد وﻟـﯽ در ﮔـﺎو ﭼﻨـﯿﻦ اﺛـﺮی ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ادرار ﮐﺮدن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻋﻠـﺖ آن را ﻣﻬـﺎر ﺗﺮﺷـﺢ ﻫﻮرﻣـﻮن‬

‫ﻋﻠﺖ آن را ﻣﻬﺎر ﺗﺮﺷﺢ ﻫﻮرﻣﻮن ‪ (Antidiuretic hormon.) ADH‬ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ دوز ﺧﯿﻠﯽ‬

‫ﺑﺎﻻی اﯾﻦ داروﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ادرار ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ﻫﯿﭙﺮﮔﻠـﺴﯿﻤﯽ ﺗـﺸﺪﯾﺪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺮﮐﺎت روده ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻣﺼﺮف اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽ اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺗﺤﺮﯾﮏ زﯾﺎد رﺣﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ اﺳﺘﻔﺎده از آن در اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎی‬

‫آﺑﺴﺘﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺳﻘﻂ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٥٢‬‬
‫اﮐﺜﺮ داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ در ﻣﻘﺪاری ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﺪاﺗﯿﻮ درﻣﺎﻧﮕـﺎﻫﯽ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﮐـﺎﻫﺶ درﺟـﻪ‬

‫ﺣﺮارت ﺑﺪن )ﻫﯿﭙﻮﺗﺮﻣﯽ( ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ آن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع دارو و ﮔﻮﻧﻪ ﺣﯿﻮان ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﯿﭙﻮﺗﺮﻣﯽ ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﺛﺮ زاﯾﻼزﯾﻦ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺑﻪ اﺳﻢ ‪ Idazoxan‬ﻣﻬﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﻣـﻮرد‬

‫ﻫﯿﭙﻮﺗﺮﻣﯽ ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ اﺧﯿﺮ ﻫﯿﭙﻮﺗﺮﻣﯽ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد ﻣـﻮش ﻫـﺎ‬

‫دوزﭘﺎﺋﯿﻦ دﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ )‪) (detomidine‬ﯾـﮏ ‪ ( α 2 -adrenoceptor agonists‬ﻣﻮﺟـﺐ ﻫﯿﭙـﻮﺗﺮﻣﯽ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺑﻪ اﺳﻢ ‪ Yohimbine‬ﻣﻬـﺎر ﻣـﯽﺷـﻮد اﻣـﺎ دوزﻫـﺎی ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﻣﻮﺟـﺐ‬

‫ﻫﯿﭙﻮﺗﺮﻣﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫـﺎی ‪ α 1 -adrenoceptor‬ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﯽ‬

‫داروﻫـﺎی ‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬ﺑﻌﻨـﻮان ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻣـﺼﺮف ﻣـﯽﺷـﻮد ﻣﻘـﺪار ﻻزم‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﯾﺎ داروﻫﺎی داﺧﻞ رﮔﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدی ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣـﻮاد اﯾـﻦ‬

‫دﺳﺘﻪ داروﯾﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻮاد ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻋﻤﻖ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﯿﻮان ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Xylazine‬‬
‫اﯾﻦ دارو در ﻃﯽ ‪ 20‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯾﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد در ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﻮده‬

‫اﺳﺖ‪ .‬داروی ﻓﻮق ﯾﮏ ‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬ﺗﯿﭙﯿﮏ ﺑﻮده و اﺛـﺮات ﻣـﺸﺨﺺ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺧﯿﺮ ﺧﻮد اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت اﻫﻠـﯽ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺐ‪ ،‬ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮔﺎو ﺑﺮای ﺳـﺪاﺗﯿﻮ‬

‫ﺷﺪن ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﻣﯿﺰان ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪن اﺳﺐ ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﮔﺎو ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺧـﻮک‬

‫ﺣﺘﯽ از اﺳﺐ ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دارو ﻣﻘﺎوﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﮑﺎن دارد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﯿﻦ ﻧﮋادﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﮏ ﮔﻮﻧـﻪ‬

‫ﮐﻤﺘﺮ دﭼﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫زﯾﻼزﯾﻦ ﺑﻪ اﺷﮑﺎل داﺧـﻞ رﮔـﯽ ـ داﺧـﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪای و زﯾﺮﭘﻮﺳـﺘﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷـﻮد ﮔﺮﭼـﻪ ﺷـﮑﻞ‬

‫زﯾﺮﭘﻮﺳﺘﯽ آن ﺧﯿﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺰرﯾﻘﺎت آن ﻣﺤﺮک ﻧﯿﺴﺖ ﮔﺮﭼﻪ در ﺗﺰرﯾﻘﺎت دارو ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ‬

‫داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ در اﺳﺐ در ﻣﻮرد ﻣﺤﻠﻮﻟﻬـﺎی ﻏﻠـﯿﻆ آن ﺗـﻮرم ﻣـﻮﻗﺘﯽ ﮐـﻮﭼﮑﯽ ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهﮐﻨﻨﺪهﻫﺎی دارو ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن از اﺛﺮ دارو ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ اﺛـﺮ‬

‫را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺮارت ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ دارو در آن ﻧﮕﻪداری ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽداﻧﻨﺪ وﻟﯽ در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎ ﻣـﺴﺌﻠﻪ اﺧﯿـﺮ‬

‫اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﺐ دارو در ﻣﻘﺎدﯾﺮی ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﺣﯿﻮان ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺧﻮد را ﺳﺮ ﭘﺎ ﻧﮕـﻪ‬

‫دارد ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺣﺮﮐﺖ ﺣﯿﻮان ﻋـﺪم ﺗﻌـﺎدل ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﮔـﺮدد وﻟـﯽ در ﻧـﺸﺨﻮارﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و‬

‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار دوز دارد و در دوزﻫﺎی ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺣﯿﻮان ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﺎﻓﺘﺪ‬

‫و روی زﻣﯿﻦ دراز ﺑﮑﺸﺪ و ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﻫﻮﺷﯿﺎری و ﺣﺘﯽ ﺣﺎﻻﺗﯽ ﻧﺰدﯾـﮏ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺣـﺎدث ﺷـﻮد‪ .‬ﭘـﺲ از‬

‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪن ﺑﺎ دوز ﺑﺎﻻ دﭘﺮﺳﯿﻮن ﻣﺸﺨﺺ ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ و ﺗﻨﻔـﺴﯽ در ﻧـﺸﺨﻮارﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﺼﺮف ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ دارو اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿـﺐ زاﯾﻼزﯾـﻦ ﺑـﺎ ﺗﻌـﺪادی از ﻣـﻮاد‬

‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ‪ ،‬ﺿﺪدرد و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﺛﺮ ﺗﺠﻤﻌﯽ ﯾـﺎ ﮐﻤﮑـﯽ )‪ (Synergistic‬داروی ﻓـﻮق‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮای ﮐﺎﺳﺘﻦ از اﺛﺮات ‪ Overdose‬ﺷـﺪن داروی اﺧﯿـﺮ ﻣﻔﯿـﺪ اﺳـﺖ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﮐﺮدن از دوز ﮐﻤﺘﺮی از داروی ﻓﻮق ﺑﻬﺮهﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ داروی ﻓﻮق ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﺿﺪدرد )‪ (analgesic‬ﻗﻮی ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻣﯿـﺰان آن در دوز درﻣﺎﻧﮕـﺎﻫﯽ‬

‫دارو ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻻزم ﺑﺮای ﺳﺪاﺗﯿﻮ اﺳﺐ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾـﮏ ﻣـﺪت ﮐﻮﺗـﺎﻫﯽ ﺿـﺪدرد ﺧـﻮﺑﯽ را‬

‫ﺣﺎﺻﻞ آورد و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ و درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ زﯾﺎدی وﺟﻮد دارد ﮐـﻪ درﮐﻮﻟﯿـﮏ اﺳـﺖ )درد ﺣﺎﺻـﻞ از‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ دﺳﺘﮕﻪ ﮔﻮارش( ﯾﮏ ﺿﺪدردی ﻋﺎﻟﯽ را ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬

‫اﺳﺐ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﮑﺎری و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﻮاد ﺑﯽﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ واﮐﻨﺶ ﺷﺪﯾﺪی ﻧـﺸﺎن‬

‫ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ واﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﭼﯿﺪن ﻣﻮ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺻﻔﺤﮥ ﻓﯿﻠﻢ رادﯾﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮐﻪ ﺑـﺮای‬

‫ﺣﯿﻮان دردی ﻫﻢ ﻧﺪارد دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎو و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ واﮐـﻨﺶ ﻣﺸﺨـﺼﯽ ﺑـﻪ ﻟﻤـﺲ ﮐـﺮدن‬

‫ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ داروی ﻓﻮق ﺑﺪون ﺷﮏ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺿﺪدردی دارد وﻟﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ دوزﻫﺎی ﺑﺎﻻی آن‬

‫ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ را ﺑﺪون درد اﻧﺠﺎم داد و ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ از ﻣﻮاد ﺑﯽﺣـﺴﯽ ﻣﻮﺿـﻌﯽ ﻫـﻢ‬

‫ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٥٤‬‬
‫اﺛﺮات ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ اﯾﻦ دارو در اﯾﻦ دﺳﺘﮥ داروﯾﯽ ﺗﯿﭙﯿﮏ ﺑﻮده و در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ اﯾﻦ دارو ﯾﮏ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻓﺸﺎر ﺧﻮن رخ داده و ﺳﭙﺲ ﻣﯿﺰان ﻓـﺸﺎر‬

‫ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪20‬ـ‪ 10‬درﺻﺪ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن در ﺣﺎل اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺣﯿﻮان ﻣﯽرﺳـﺪ‪ .‬ﻓـﺎز اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن در‬

‫ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﻣﺸﻬﻮد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮادی ﮐﺎردی ﺑﺮون ده ﻗﻠﺐ ﭘـﺎﺋﯿﻦ ﻣـﯽاﻓﺘـﺪ و ﺑﻠـﻮک‬

‫ﻗﻠﺒﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد آﻧﺘﯽﮐﻠﻨﯿﺮژﯾﮏ ﺑﺮای ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮﺑﺮادی ﮐﺎردی ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣـﯽرﺳـﺪ داروی‬

‫ﻓﻮق اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﺎﭼﯿﺰی ﺑﺮ روز ﻣﯿﻮﮐﺎردﯾﻢ دارد اﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿـﺰان دوز ﻣـﺼﺮﻓﯽ ﻣﻮﺟـﺐ دﭘﺮﺳـﯿﻮن‬

‫ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﻓﺖ در ﻓﺸﺎر اﮐﺴﯿﮋن ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ )‪ (PaO2‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﮥ ﺣﯿـﻮان ﺑـﻮده و ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً در‬

‫ﻧﺸﺨﻮارﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﺪی اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮ ﺷﻞ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ دارو ﺑـﺮ روی ﻋـﻀﻼت‪ ،‬ﻣـﺼﺮف آن در ﻣﻮاﻗـﻊ‬

‫اﻧﺴﺪاد ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎی ﺑﺎﻻی ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی ﻫﻮاﯾﯽ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎک اﺳﺖ‪ .‬دﯾﮕـﺮ ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ زاﯾﻼزﯾـﻦ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﭘﺸﺖ ﺳﺮﻫﻢ و ﻣﻤﺘﺪ و ﮐﻨﺘـﺮل ﻧـﺸﺪه ﻋـﻀﻼت )‪ (muscle twitching‬وﻗﺘـﯽ ﮐـﻪ‬

‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻋﻤﯿﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺮق ﮐﺮدن در اﺳﺐ وﻗﺘﯽ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺮاغ در زﻣـﺎن ﺣـﺪاﮐﺜﺮ‬

‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻫﯿﭙﺮﮔﻠﯿﺴﻤﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﭼﺸﻤﯽ و ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺮﮐـﺎت روده و اﻓـﺰاﯾﺶ‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ادرار ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زاﯾﻼزﯾﻦ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻮﺟﺐ اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت رﺣﻤﯽ ﻣـﯽﮔـﺮدد و اﺳـﺘﻔﺎده از آن در اواﺧـﺮ‬

‫آﺑﺴﺘﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ زاﯾﻤﺎن رود ﻫﻨﮕﺎم ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺮﮐﺎت رﺣﻢ ﺷﺎﻧﺲ ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اووم را در رﺣـﻢ‬

‫در اﺑﺘﺪای ﻟﻘﺎح اﺳﺐ و ﮔﺎو ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺧﯿﻠﯽ اﯾﻤﻦ در ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ‬

‫از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ واﮐﻨﺶ ﻫـﺎی ﺟـﺪی ﻫـﻢ در ﺗﻌـﺪادی از ﮔـﺰارش ﻫـﺎ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬

‫ﮔﺰارﺷﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد ﻫﯿﺠﺎن ﺷﺪﯾﺪ و ﯾﺎ ﮐﻮﻟﭙﺲ اﺳﺐ ﻫﺎ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ دارو ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺗﺰرﯾﻖ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ دارو در داﺧﻞ ﺳـﺮﺧﺮگ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪه‬

‫ﺑﺎﺷﺪ و اﻣﺎ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺛﺮ واﻗﻌﯽ ﺧﻮد دارو ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮادی ﮐﺎردی ﺷـﺪﯾﺪ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬

‫ﻋﻠﺖ ﮐﻮﻟﭙﺲ ﺣﯿﻮان ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻋﻠﺖ اﺧﯿﺮ ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺤﻤﻞ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮادی ﮐﺎردی درزﻣﺎن ﻓـﺎز‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن رخ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﮐﻮﻟﭙﺲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﮔﺎو ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺮگ در اﺛـﺮ ﺗﺰرﯾـﻖ‬

‫‪٥٥‬‬
‫زاﯾﻼزﯾﻦ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻓﺘﺎدن ﺣﯿﻮان ﺑﺮروی زﻣﯿﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻫﯿﭙﻮﮐﺴﻤﯽ را در‬

‫اﺛﺮ ﺗﺰرﯾﻖ ‪ α 2 -adrenoceptor agonist‬در ﮔﺎو ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺮای ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدن زﻣﺎن‬

‫اﻓﺘﺎدن ﺣﯿﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ‪ yohimbine‬ﯾﺎ ‪ atipamezole‬ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺮگﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻌﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده از زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﺮای ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟـﻮد‬

‫ﮔﺰارﺷﺎت اﺧﯿﺮ زاﯾﻼزﯾﻦ ﯾﮏ داروی ﻣﻔﯿﺪ ﺟﻬﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻮده و ﭘﺲ از ﻣـﺼﺮف آن ﻣـﯽ ﺗـﻮان از‬

‫داروﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮف زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدی از ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻻزم‬

‫ﺟﻬﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ و ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪن ﺣﯿـﻮان‬

‫ﻓﺮق دارد اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را از ﻧﻈﺮدور داﺷﺖ ک در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ زاﯾﻼزﯾﻦ ﻫﻢ در ﻫﺮ ﺣـﺎل‬

‫اﺛﺮ دارو در ﺣﯿﻮان وﺟﻮد دارد و ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﯿﺰان داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻻزم ﮐﺎﺳﺖ‪ .‬درﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﺧﯿﻠﯽ‬

‫ﻋﻤﯿﻖ ﺑﺎ زاﯾﻼزﯾﻦ ﺳﺪاﯾﺘﻮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن آﻫﺴﺘﻪ ﻣﯽﮔـﺮدد و ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ داروی ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫اﺛﺮش ﻃﻮﻻﻧﯽ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ‪ overdose‬ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺣﺘﯿﺎط ﻻزم ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫داﺧﻞ رﮔﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮراتﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻓﺎن )‪ (saffan‬ﯾﺎ ﭘﺮوﯾﻮﻓﻮل )‪ (propfol‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﮔـﺮدد ﺑﺎﯾـﺪ‬

‫ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬زاﯾﻼزﯾﻦ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﺟﻬـﺖ ﺷـﻞﮐﻨﻨـﺪﮔﯽ ﻋـﻀﻼﻧﯽ ﮐـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ‬

‫ﻣﯽآورد ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺧﯿﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ ﺳـﻔﺘﯽ ﻋـﻀﻼﻧﯽ ﮐـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﻮاد‬

‫‪ dessociative agent‬ﻣﺜــﻞ ﮐﺘــﺎﻣﯿﻦ در ﻣﻮﺟــﻮد زﻧــﺪه ﺣﺎﺻــﻞ ﻣــﯽﺷــﻮد ازﺑــﯿﻦ ﺑــﺮود و‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ زاﯾﻼزﯾﻦ ‪ /‬ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ در ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮدﻧﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Detomidine‬‬
‫اﯾﻦ دارو در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﯾﮏ ﻣﺸﺘﻖ از ‪ imidazole‬ﺑﻮده و ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ داروی ﺳﺪاﺗﯿﻮ‪ /‬ﺿـﺪدرد‬

‫ﺑﺮای ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﺷﮑﺎل داﺧﻞ رﮔـﯽ و داﺧـﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪای ﻣـﺼﺮف ﺷـﺪه و ﺷـﮑﻞ‬

‫ﺧﻮراﮐﯽ آن ﻣﺆﺛﺮ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﮐﻪ از ﻏﺸﺎی ﻣﺨﺎﻃﯽ ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺟﺬب ﻣﯽﮔـﺮدد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ زﯾـﺮ‬

‫زﺑﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﻗﺪرت ﺳﺪاﺗﯿﻮ آن ﻣﺸﺎﺑﻪ‬

‫‪٥٦‬‬
‫ﺑﺎ ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ و ‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮ زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺪرت ﻧﺴﺒﯽ اﻟﺰاﻣﺎً در ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﻫﻠﯽ ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ اﺧﯿـﺮ‬

‫ﻧﯿﺴﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ در ﮔﺎو ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از زاﯾﻼزﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ وﻟﯽ در اﺳﺐ ﻗﻮیﺗﺮ از زاﯾﻼزﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻃﺒﻖ‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘــﺎت اﯾــﻦ دارو ﺑﺨــﺼﻮص در ﺑﻮﺟــﻮد آوردن ﺑــﯽدردی درﮐﻮﻟﯿــﮏ اﺳــﺐ ﻣــﺆﺛﺮ ﺑــﻮده اﺳــﺖ‪.‬‬

‫ـ ﻋﺮوﻗــــﯽ آن ﻣﺎﻧﻨــــﺪ ﺣﺎﻟــــﺖ ﺗﯿﭙﯿــــﮏ داروﻫــــﺎی اﯾــــﻦ دﺳــــﺘﻪ ﯾــــﺎ‬ ‫اﺛــــﺮات ﻗﻠﺒــــﯽ‬

‫‪ α 2 -adrenoceptor agonists‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زاﯾﻼزﯾﻦ اﯾﻦ دارو اﺛﺮ ﮐﻤﯽ ﺑﺮ روی ﻓﺸﺎر اﮐـﺴﯿﮋن‬

‫ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ ))‪ (PaO2‬اﺳﺐ دارد اﻣﺎ در ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻫﯿﭙﻮﮐﺴﻤﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآورد‪ .‬اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽ آن‬

‫در اﺳﺐ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه ﻋﻀﻼت )‪ (muscle twitching‬ﻋـﺮق ﮐـﺮدن‪ ،‬ﺳـﯿﺦ ﺷـﺪن‬

‫ﻣﻮﻫﺎ‪ ،‬ﻫﯿﭙﺮﮔﻠﯿﺴﻤﯽ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ادرار ﻣﺸﺨﺺ و ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺮﮐﺎت روده ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دوز دارو ﺗﮑـﺮر‬

‫و زﻣﺎن اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﻓﺮق ﺑﯿﻦ دﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ و زاﯾﻼزﯾﻦ اﺛﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻧﻘﺒﺎﺿﺎت رﺣﻤﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ دوزﻫـﺎی ﭘـﺎﺋﯿﻦ دﺗﻮﻣﯿـﺪﯾﻦ‬

‫) ‪ (20µg / kg‬ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻨﺪ ﺷﺪن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی رﺣﻢ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت آﺑـﺴﺘﻦ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻘﻂ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ زاﯾﻼزﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﺸﺨﺼﯽ در ﺑﻮﺟﻮد آوردن ﺳﻘﻂ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت آﺑـﺴﺘﻦ‬

‫دارد‪ .‬در ﮐﺎرﻫﺎی اوﻟﯿﻪ دوزﻫﺎی ﺑﯿﻦ ) ‪ (40− 60µg / kg‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪﻫـﺎی‬

‫رﺣﻢ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫دﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ﺑﻄﻮر اوﻟﯿﻪ در اﺳﺐ ﺑﻌﻨﻮان ﺳـﺪاﺗﯿﻮ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در ﮐﺎرﻫـﺎی اوﻟﯿـﻪ دوزﻫـﺎی ﺑـﯿﻦ‬

‫‪ 10− 300µg / kg‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺐ ﻫﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ دوز ﺳـﺮﭘﺎ ﻣﺎﻧـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ دوز ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ دارو )ﻣﺜﻞ ﺑﺮادیﮐﺎردی‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺳﺮﺧﺮﮔﯽ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻋـﺮق‬

‫ﮐﺮدن‪ ،‬ﺳﯿﺦ ﺷﺪن ﻣﻮ‪ ،‬ﭘﺮش ﻫﺎی ﻋﻀﻼﻧﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ادرار( ﺑﻄﻮر ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒـﻮﻟﯽ ﻃـﻮﻻﻧﯽ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬

‫وﻟــﯽ اﯾــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ اوﻟﯿــﻪ اﯾﻤــﻦ ﺑــﻮدن دارو را در اﺳــﺐ ﻧــﺸﺎن داد و در دوز درﻣﺎﻧﮕــﺎﻫﯽ ﻣﯿــﺰان‬

‫‪ 10− 20µg / kg‬ﯾﮏ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﯾــﻦ دارو ﺑﻌﻨــﻮان ﯾــﮏ ﭘــﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷــﯽ ﻗﺒــﻞ از ﻣــﺼﺮف ﮐﺘــﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﯿﻮﭘﻨﺘــﻮن )‪ (thiopentone‬و‬

‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل )‪ (propofol‬ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬دوز دﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ﻻزم ﺑﺮای ﮔﺎو ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺐ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬دوز ﭘـﺎﺋﯿﻦ‬

‫‪٥٧‬‬
‫دﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در اواﯾﻞ و اواﺧﺮ آﺑﺴﺘﻨﯽ ﮔﺎو ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺪه و اﯾﻤﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﻄﻮر‬

‫ﻧﺴﺒﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ زاﯾﻼزﯾﻦ ﻓﺎﻗﺪ اﺛﺮ ﺧﻮابآوری )‪ (hypnotic‬ﺑﻮده و ﮔﺎو ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺮﭘﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ‪Medetomidine‬‬

‫اﯾــــﻦ ﺗﺮﮐﯿــــﺐ ﺑــــﺴﯿﺎر ﻗــــﻮی‪ ،‬ﻣــــﺆﺛﺮ و ﯾــــﮏ آﮔﻮﻧﯿــــﺴﺖ اﻧﺘﺨــــﺎﺑﯽ ﺑــــﺮای‬

‫‪ α 2 -adrenoceptor‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻣﺮﮐﺰی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و در ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت‬

‫ﺑﻌﻨﻮان ﺳﺪاﺗﯿﻮ‪ ،‬ﻫﯿﭙﻨﻮﺗﯿﮏ و ﺿﺪدرد )آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ( و ﭘـﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ )‪ (premedicant‬ﻣـﺼﺮف دارد‪.‬‬

‫ﺟﺪا از اﺛﺮات ﺳﺪاﺗﯿﻮ‪ ،‬ﻫﯿﭙﻨﻮزﯾﺲ )ﺧﻮابآوری( و ﺿﺪدردی )آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﺎ( در اﯾﻦ دارو‪ ،‬ﺗـﺄﺛﯿﺮات ﻣـﺸﺨﺺ‬

‫ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد اﯾﻦ ﮔﺮوه( وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮادیﮐـﺎردی‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن‬

‫ﺳﺮﺧﺮﮔﯽ و ﺳﭙﺲ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﺑﺮوندﻫﯽ ﻗﻠﺐ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺗﻤـﺎم اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬

‫ﺗﯿﭙﯿﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻔﺮاغ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ )ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ( ﭘﺮش ﻋﻀﻼﻧﯽ‪ ،‬ﻫﯿﭙﻮﺗﺮﻣﯽ‪ ،‬ﮐـﺎﻫﺶ ﺣﺮﮐـﺎت‬

‫روده و ﻫﯿﭙﺮﮔﻠﯿﺴﻤﯽ در اﯾﻦ دارو دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﮐﺜـﺮ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﻣﺪﺗﻮﻣﯿـﺪﯾﻦ ﺗـﻨﻔﺲ را آﻫـﺴﺘﻪ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺳﮓﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ ﻓﺮم از ﺗﻨﻔﺲ ﭘﺮﯾﻮدﯾﮏ )‪ (periodic breathing‬را ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‬

‫ﮐــﻪ ﺣﯿــﻮان ﺑــﺎ ﭼﻨــﺪ ﺗــﻨﻔﺲ ﯾــﮏ وﻗﻔــﻪ در ﺗﻨﻔــﺴﺶ رخ ﻣــﯽدﻫــﺪ و ﻣﺠــﺪداً ﭘــﺲ از ﻣــﺪﺗﯽ‬

‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺷﺪن ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻏﯿﺮ ﻧﺸﺨﻮارﮐﻨﻨﺪه اﮐﺴﯿﮋن ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه‬

‫و ﻣﯿﺰان دیاﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ درﺧﻮن ﺷﺮﯾﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﻧﻤـﯽرود و دﭘﺮﺳـﯿﻮن ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺗـﻨﻔﺲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ دیاﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ در اﯾﻦ دارو در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﯿﻬﻮش ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐﻤﺘـﺮ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ Co2‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن داده و ﺗﺤﺮﯾـﮏ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﻔﺲ در ﻣﯿﺰان و ﻋﻤﻖ ﻓﻌﺎل ﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﮐـﺮده ﺗـﺎ ‪ Co2‬اﺿـﺎﻓﯽ را از ﺑـﺪن‬

‫‪٥٨‬‬
‫ﺧﺎرج ﮐﻨﺪ و دﭘﺮﺳﯿﻮن اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ‪ Co2‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻋﻠﺘـﯽ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑـﻮده و ﻣﻮﺟـﺐ‬

‫اﺣﺘﺒﺎس ﺑﯿﺸﺘﺮ ‪ Co2‬ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻤﻦ ﺑﻮدن داروی ﻓﻮق در اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬در آﺑﺴﺘﻨﯽﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ در ﺳﮓ ﻫﺎی ﻣﺎده در دوز‬

‫‪ 20µg / kg‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی رﺣﻢ ﮐﻢ ﺷـﺪه وﻟـﯽ در دوز ‪ 40− 60µg / kg‬ﯾـﮏ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬

‫ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای رﺣﻢ در ‪ 5-7‬دﻗﯿﻘﻪ اول ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه وﻟﯽ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای رﺣﻢ ﻫﻤﺮاه‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ و درﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺧﯿﺮ ﻫﯿﭽﮑﺪام از ﺳﮓ ﻫﺎی ﻣﺎه ﺳﻘﻂ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﯿـﺰان زﯾـﺎدی‬

‫‪ MAC‬را در ﻣﻮرد ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮏ اﺛﺮ ‪ Synergist‬ﺑﺮ روی‬

‫ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ داﺧﻞ رﮔﯽ دارد‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل اﯾﻦ دارو در اﺷﮑﺎل ﺗﺰرﯾﻘﺎت داﺧﻞ رﮔﯽ‪ ،‬داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪای ﯾـﺎ‬

‫زﯾﺮﭘﻮﺳﺖ ﻣﺤﺮک ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮﯾﻦ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدﺗﺮﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ را ﻣﯽدﻫﺪ و اﺳـﺘﻔﺮاغ‬

‫ﺣﺎﺻﻠﻪ از دﯾﮕﺮ اﺷﮑﺎل ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺮاغ در ‪20‬ــ‪ 10‬درﺻـﺪ ﺳـﮓ ﻫـﺎ و ‪65‬ــ‪ 50‬درﺻـﺪ‬

‫ﮔﺮﺑﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای داروی ﻓﻮق داده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷـﻮد و اﮔﺮﭼـﻪ در‬

‫ﻃﻮل ‪ 5‬دﻗﯿﻘﻪ ﺳﺪاﯾﺘﻮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ آن ﭘﺲ از ‪ 20‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫روش ﺗﺰرﯾﻖ زﯾﺮ ﭘﻮﺳﺘﯽ آن ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺧﻮراﮐﯽ آن ﻏﯿﺮ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﮐﺒﺪ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮔﺮدد وﻟﯽ دارو از ﻃﺮﯾﻖ ﻏﺸﺎء ﻣﺨﺎﻃﯽ ﺟﺬب ﻣﯽﮔﺮدد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ زﯾﺮزﺑـﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ اﺳﺘﻔﺎدۀ داروی ﻓﻮق در ﺳﮓ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ آﺗﺎﮐﺴﯽ و ﯾـﺎ ﻋـﺪم ﺗﻌـﺎدل‬

‫ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﯿﻮان ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آراﻣﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه وﻟﯽ ﺳﺮش ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺮاغ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ در‬

‫اﯾﻦ ﻟﺤﻄﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ زاﯾﻼزﯾﻦ زﻣﺎن آن ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺣﯿـﻮان ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ‬

‫درازﮐﺶ )‪ (recumbent‬و ﺧﻮاﺑﯿﺪه در ﻣﯽآﯾﺪ اﻣﺎ ﺣﺘﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺧﯿﻠﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺣﯿﻮان ﻗﺒﻞ از‬

‫ﺧﻮاﺑﯿـــﺪن ﻣـــﯽﺗﻮاﻧـــﺪ ﺑﻠﻨـــﺪ ﺷـــﺪه و ﺑـــﺎ آﺗﺎﮐـــﺴﯽ و ﯾـــﺎ ﻋـــﺪم ﺗﻌـــﺎدل ﺷـــﺪﯾﺪ راه ﺑـــﺮود‪.‬‬

‫ﭘـﺮش ﻋـﻀﻼﻧﯽ )‪ (muscle twitching‬ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ رخ دﻫـﺪ ﮐـﻪ در ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ﺣﺎﻟـﺖ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ‬

‫ﻣﺸﺨﺺﺗﺮﯾﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﮓ ﻫﺎی اﻧﺪازۀ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﺑـﺎ دوز ‪ 40µg / kg‬ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ‬

‫داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪای ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآﯾﺪ )ﺑﺎ ﻧﺼﻒ اﯾﻦ دوز ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ داﺧـﻞ ورﯾـﺪی(‪ ،‬دوزﻫـﺎی ﺑـﺎﻻﺗﺮ زﻣـﺎن‬

‫‪٥٩‬‬
‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﺎ دوز ‪ 80µg / kg‬در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯽدردی ﺑﯿـﺸﺘﺮ )آﻧﺎﻟﺠﺰﯾـﺎی ﺑﯿـﺸﺘﺮ( ﻣـﺆﺛﺮ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺎ اﻧﺪازه ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﻪ دارو ﻣﻘﺎوﻣﺘﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎﺣﺪی ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ دوز‬

‫دارو ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم ﺑﺮﺳﻄﺢ ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺪاﺗﯿﻮ در ﺳﮓ ﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ در ﻣﺤـﯿﻂ ﭘـﺮ‬

‫ﺳﺮوﺻﺪا ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﺣﯿﻮان ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ را ﻧﺸﺎن داد ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ‬

‫ﺻﺪا ﻋﮑﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﮔﺮﺑﻪﻫﺎ دوزﻫﺎی ﺑﺎﻻﺗﺮ ) ‪ (80 − 150µg / kg‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داﺧﻞ ﻣﺎﻫﯿﭽـﻪای ( ﺑـﺮای ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﻻزم‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺣﯿﻮان ﻗﺎدر اﺳﺖ از ﺧـﻮاب ﺑﯿـﺪار ﺷـﻮد‪ .‬در ﮔﺮﺑـﻪ ﺗﺰرﯾـﻖ داﺧـﻞ‬

‫ورﯾﺪی ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دارو ﺑﻄﺮو ﮔﺴﺘﺮدهای ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻃـﻮل ﻣـﺪت‬

‫درازﮐﺶ ﻣﺎﻧﺪن )‪ (prolong recumbency‬ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﮓ ﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ آن ﺑﺎ‬

‫ﻣﻮاد ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک )ﻣﺨﺪر ( ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ آن ﺑﺎ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﻮده اﺳـﺖ‬

‫ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﯿﺰان ‪ 1− 2µg / kg‬از اﯾﻦ دارو ﺑﺮای ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪن ﻣـﺪت درازﮐـﺶ ﺣﯿـﻮان ﮐـﺎﻓﯽ‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ در ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﮔﺎو اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ رﮔﯽ ‪ 10− 20µg / kg‬از آن‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺰرﯾﻖ ‪0/2 mg/kg‬ـ‪ 0/1‬از زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺣﯿﻮاﻧﺎت وﺣﺸﯽ دوز ﺑﯿﺸﺘﺮی از دارو ﻻزم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎﮐﺘـﺎﻣﯿﻦ در ﺗﻔﻨـﮓﻫـﺎی‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ )‪ (dart gun‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ ﺗﺮﮐﯿـﺐ ﻓـﻮق در ﻃﯿـﻒ ﺑـﺴﯿﺎری از ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﺟﻬـﺖ‬

‫ﺑــﯽﺣﺮﮐــﺖﺳــﺎزی و رﯾﻠﮑــﺲ ﮐــﺮدن ﻣﻔﯿــﺪ ﺑــﻮده اﺳــﺖ و ﻣﺨــﺼﻮﺻﺎً ﺗﻮﺳــﻂ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿــﺴﺖﻫــﺎی‬

‫‪ α 2 -adrenoceptor‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺣﯿﻮان را ﻫﻮﺷﯿﺎر ﻧﻤﻮد اﯾﻦ دارو ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری از ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن و‬

‫دﯾﮕﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه و ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﻫـﺎی ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﯽ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﻮﮐﭽﮥ ﻫﻨﺪی )‪ .(guinea pig‬ﻣﻘﺎوﻣﺘﺮﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دارو ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬و در‬

‫اﯾﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ آن ﺑﺎ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٦٠‬‬
 ‫رﻣﯿﻔﯿﺪﯾﻦ ‪Romifidine‬‬

‫اﯾﻦ دارو از ﮐﻠﻮﻧﯿﺪﯾﻦ درﺳﺖ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘـﻪ و ﯾـﮏ ‪α 2 –adrenoceptor agonist‬‬

‫ﺗﯿﭙﯿﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و در آﻟﻤﺎن و ﺳـﻮﯾﺲ در ﺑﺮرﺳـﯽ ﻫـﺎی درﻣﺎﻧﮕـﺎﻫﯽ در اﺳـﺐ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺪاﺳﯿﻮن در دوز ‪ 80µg / kg‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داﺧﻞ رﮔﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑـﺎ زاﯾﻼزﯾـﻦ‬

‫‪ ،1mg/kg‬ﯾﺎ دﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ) ‪ (20µg / kg‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮده و ﺳﺮ ﺣﯿـﻮان ﺑـﻪ اﻧـﺪازه آﻧﻬـﺎ )ﻣـﺼﺮف‬

‫زاﯾﻼزﯾﻦ و دﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ( ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻧﻤﯽاﻓﺘﺪ وﻟﯽ ﻣﯿﺰان ﭘﺎﺳﺦدﻫﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺮکﻫﺎ در ﻫﺮ ﺳﻪ دارو ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮده‬

‫اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن اﺛﺮ دارو در ﻣﻮرد رﻣﯿﻔﯿﺪﯾﻦ از ﻫﻤـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻮده و ﺑـﺎ ازﺑـﯿﻦ رﻓـﺘﻦ اﺛـﺮ‬

‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﺑﺎز اﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮی آراﻣﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی داروﻫﺎی اﻟﻔﺎـ ‪2‬ـ آدرﻧﻮﺳﭙﺘﻮر ﯾﺎ ‪α 2 -adrenoceptor antagonists‬‬

‫اﺛﺮات ﻣﺮﮐﺰی و ﻣﺤﯿﻄـﯽ داروﻫـﺎی آﮔﻮﻧﯿـﺴﺖ ‪ α 2 -adrenoceptor‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﻣﻘـﺎدﯾﺮ‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ از آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﯾﻦ دﺳـﺘﻪ داروﯾـﯽ ﺧﻨﺜـﯽ ﮔـﺮدد‪ .‬ﺑﯿـﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ازﺑـﯿﻦ داروﻫـﺎی‬

‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮ روی ‪ yohimbine‬ﺑﻮده اﺳﺖ وﻟﯽ داروی ﺟﺪﯾﺪ و ﻗﻮیﺗﺮی اﻣﺮوزه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻫﻮﺷﯿﺎر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﭘﺲ از ﻣـﺼﺮف زاﯾﻼزﯾـﻦ ﯾـﺎ دﺗﻮﻣﯿـﺪﯾﻦ ﺑﺨـﺼﻮص در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫وﺣﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻮده و ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪن ﺑﯽﻣﻮرد ﺳﺪاﺳﯿﻮن ﻣﺮﮔﺒﺎر اﺳﺖ و در ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﻫﻠـﯽ در ﻣـﻮاردی‬

‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪن درازﮐﺶ ﺣﯿﻮان ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی ‪ α 2 -adrenoceptor‬ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی ‪ α 2 -adrenoceptor‬ﺷـﺎﻣﻞ ‪ RX 821002 A , idazoxan ,yohimbine‬و‬

‫‪ atipamezole‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﻮیﺗﺮﯾﻦ و اﺧﺘﺼﺎﺻﯽﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬـﺎ ﺳـﻪ ﻣـﻮرد آﺧـﺮ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﻮﻗـﻊ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ در ﺟﻬﺖ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن اﺛﺮات آﮔﻮﻧﯿﺴﺖ داروﻫﺎی اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﮐﯿﻨﺘﯿـﮏ‬

‫داروﻫﺎ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ داروی آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ زودﺗﺮ اﺛﺮش در ﺣﯿﻮان ازﺑﯿﻦ ﺑـﺮود ﻣﺠـﺪداً اﺛـﺮات‬

‫‪٦١‬‬
‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ داروی آﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﻇﻬﻮر ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و اﯾﻦ واﻗﻌـﻪ در ﺣﯿـﺎت وﺣـﺶ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﺟـﻮد زﻧـﺪه را در‬

‫ﻣﻌﺮض ﺷﮑﺎرﭼﯿﺎن ﮔﻮﺷﺘﺨﻮار ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﻻزم ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار آﮔﻮﻧﯿـﺴﺖ ﻣـﺼﺮف‬

‫ﺷﺪه و ﻣﯿﺰان زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻣﺼﺮف آﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﺑﺮرﺳﯽ ﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﺮ‬

‫روی آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿــﺴﺖﻫــﺎی اﯾــﻦ دﺳــﺘﻪ اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه ﻣﻌﻠــﻮم ﺷــﺪه ﮐــﻪ ﻣﯿــﺰان ﻻزم ﺑــﺮای ﺑﺮﮔﺮداﻧــﺪن‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻗﻠﺒﯽ ـ ﺗﻨﻔـﺴﯽ ﺑﯿـﺸﺘﺮ از دوز ﻻزم ﺑـﺮای ﺑﺮﮔﺮداﻧـﺪن ﺣﺎﻟـﺖ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد‬

‫آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﻫﺎی ﻧﮋادی ﻣﻄﺮح ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻌﯿـﯿﻦ دوز دﻗﯿـﻖ‬

‫را در ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽﺳﺎزد ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ دﻗـﺖ ﻧﻤـﻮد ﮐـﻪ ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺷـﯽ از‬

‫زﯾﺎدی ﻣـﺼﺮف آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿـﺴﺖﻫـﺎ ﺑـﺮوز ﻧﻨﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬ﻟـﺮزشﻫـﺎ )‪ (convulsions‬ﮔـﺎﻫﯽ ﭘـﺲ از ﻣـﺼﺮف‬

‫‪ idazoxan ,yohimbine‬و ‪ RX 821002 A‬دﯾﺪه ﺷﺪه وﻟـﯽ در اﮐﺜـﺮ ﻣـﻮارد ﮐﺘـﺎﻣﯿﻦ ﻫـﻢ در‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ داروی ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻣﺼﺮﻓﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﺛﺮ داروی ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎ آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿـﺴﺖ از ﺑـﯿﻦ‬

‫ﻧﻤﯽرود ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﯽ ﻟﺮزش ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ Yohimbine‬در ﻃﯿﻒ وﺳـﯿﻌﯽ از ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﮐـﺎرﺑﺮد دارد و دوز ‪ 0/1mg/kg‬آن در ﺳـﮓ ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬

‫ﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮس ﻧﻤﻮدن اﺛﺮات زاﯾﻼزﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ دوز ﺑﯿﺸﺘﺮ آن در ﺳﮓ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﻫﯿﺠﺎن‬

‫ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ Atipamezole‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺟﻬﺖ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن اﺛﺮات ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ )‪ (medetomidine‬در ﺳـﮓ‪ ،‬ﮔﺮﺑـﻪ و‬

‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت وﺣﺸﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎک و ﺟﺪی ﺣﯿﻮان ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ذﮐـﺮ ﻧـﺸﺪه‬

‫اﺳﺖ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی دوز ﮐﻢ دارو ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺴﺘﮕﯽ را در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻇﺎﻫﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ Overdose‬ﺷﺪن ‪ atipamezole‬ﻇﺎﻫﺮاً در اﮐﺜﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻬﻤﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤـﯽآورد‬

‫و ﻟﺮزﺷﻬﺎی ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺧﻔﯿﻒ در ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺳﮓ ﮐﻪ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ درﯾﺎﻓـﺖ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ دﯾـﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ اﻣـﺎ‬

‫ﺣﺎﻻت دﯾﮕﺮ و ﺗﺸﻨﺞ در ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮف ﻧﺸﺪه ﻫﺮﮔﺰ دﯾﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺮﺑﻪﻫﺎ ﻫـﻢ ﮐـﻪ‬

‫ﺳﺪاﺗﯿﻮ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﻣﺼﺮف ‪ atipamezole‬اﺛﺮ ﮐﻤﯽ داﺷﺘﻪ وﻟﯽ در ﻣـﻮاردی ﮐـﻪ ﺑـﺮای ﺑﺮﮔﺮداﻧـﺪن اﺛـﺮ‬

‫ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ در ﮔﺮﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ اﺛﺮ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ دﯾـﺪه ﺷـﺪه اﻣـﺎ ﻫﯿﺠـﺎن‬

‫‪٦٢‬‬
‫ﺷﺪﯾﺪی ﺣﺎدث ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دارو )‪ (atipamezole‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن اﺛﺮات دﺗﻮﻣﯿـﺪﯾﻦ در‬

‫اﺳﺐ و زاﯾﻼزﯾﻦ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت وﺣﺸﯽ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﮔﺎو ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮاد ﺿﺪدرد ‪Analgesia‬‬

‫ﯾﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻫﺪﻓﺶ ﺑﻮﺟﻮد آوردن ﺑﯽدردی ﻗﺒﻞ از ﺟﺮاﺣﯽ‪ ،‬در ﻃﻮل آن و ﺑﻌـﺪ از‬

‫آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺣﯿﻮان را ﺑﻪ ﺣﺪی از ﻧﺎﻫﻮﺷـﯿﺎری ﻣـﯽ رﺳـﺎﻧﺪ ﮐـﻪ درد را ﺣـﺲ‬

‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ وﻟﯽ اﻣﺮوزه ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﯾﮏ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧـﺮم و‬

‫راﺣﺖ ﺷﺪه و ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه در زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ درد را ﺣﺲ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و راﺣﺖﺗـﺮ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺪون ﺷﮏ ﺗﻤﺎم ﻣﻮاد ﻣﻮﻟﺪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﮏ ﻋﻤﻞ ﺿﺪ درد ﯾﺎ آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ داﺷﺘﻪ وﻟـﯽ ﺣـﺪا از اﯾـﻦ‬

‫ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﭼﻬﺎر روش ﻣﯽﺗﻮان ﺑﯽدردی ﯾﺎ آﻧﺎﻟﺠﺰی را ﺣﺎﺻﻞ آورد‪.‬‬

‫‪1‬ـ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺑﯽﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ‬

‫‪2‬ـ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک‬

‫‪3‬ـ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ‪α 2 –adrenoceptor agonist‬‬

‫‪4‬ـ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎب ﻏﯿﺮاﺳﺘﺮوﺋﯿﺪی‬

‫)‪Non Steroidal Anti inflammatory Drugs (NSAIDS‬‬

‫اﻣﺮوزه ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺿﺪدرد ﯾﺎ آﻧﺎﻟﺠﺰی وﻗﺘﯽ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ داروﻫـﺎ‬

‫ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﻮر ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت دردزا ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد ﺑـﯽﺣـﺴﯽ ﻣﻮﺿـﻌﯽ در ﻃـﻮل‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از ﺟﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﺑﯽدردی را در ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻞ در ﺣﯿﻮان ﺣﺎﺻﻞ آورد و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ‬

‫ﻣﻮاد دارای اﺛﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺜﻞ ‪ bupivacaine‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻣـﻮاد ‪α 2 - adrenoceptor agonists‬‬

‫وﻗﺘﯽ در ﻣﻘﺎدﯾﺮ آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ آن در ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺣﺎﻟـﺖ ﺳﺪاﺳـﯿﻮن‬

‫ﻋﻤﯿﻖ )اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭘﺲ از ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب ﻗﻠﻤـﺪاد ﻧﻤـﯽﺷـﻮد( و ﺑـﺮادیﮐـﺎردی‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻧﺴﺎن ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻮاد ﻓﻮق را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﭘﯽدورال ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ آن‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ و ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎب ﻏﯿﺮ اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪی از ﺗﺮﺷﺢ ﭘﺮوﺳﺘﺎﮔﻠﻨﺪﯾﻦﻫﺎ در ﻣﻨﻄﻘـﮥ ﺻـﺪﻣﻪ‬

‫‪٦٣‬‬
‫دﯾﺪه ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ اﻟﺘﻬﺎب و آﻣﺎس در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺬﮐﻮر ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫اﯾــﻦ ﻣﻨﺒــﻊ ﻣﻬــﻢ ﺗﻮﻟﯿــﺪ درد را )اﻟﺘﻬــﺎب و آﻣــﺎس( ﮐﻨﺘــﺮل ﻧﻤﺎﯾــﺪ‪ .‬اﺳــﺘﻔﺎده از ﻓﻨﯿــﻞ ﺑﻮﺗــﺎزون و‬

‫‪ fluinxine meglumin‬ﭘﺲ از ﺟﺮاﺣﯽ اﻧﺪاﻣﻬﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ درد ﻣـﺼﺮف ﮔـﺴﺘﺮدهای‬

‫دارد‪ .‬اﻣﺮوزه ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎب ﻏﯿﺮ اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪی در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﺟﻬﺖ ﮐـﺎﻫﺶ درد ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ‬

‫ﭘﺲ از ﺟﺮاﺣﯽ ﻏﯿﺮ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ وﻟﯽ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪ ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻋﻠﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬

‫ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻓﻮق در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺤﺪود و ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ داروﻫﺎ اﮔـﺮ ﺑـﯿﺶ از‬

‫ﺣﺪ ﻣﺼﺮف ﺷﻮﻧﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﻤﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻄﻮر درﺳﺖ و ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺼﺮف ﮔﺮدﻧﺪ و اﺣﺘﯿﺎﻃﺎت ﻻزم‬

‫ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺟﻬﺖ ﺑﯽدردی ﭘﺲ از ﻋﻤﻞ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺿﺪدردﻫﺎی ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک ‪Opioid analgesia‬‬

‫ﻣﻮاد ﻓﻮق ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺮﯾﺎک ﺑﺮای ﺑﯿﺶ از ‪ 2000‬ﺳﺎل ﺑﺮای ازﺑﯿﻦ ﺑﺮدن درد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫از ﺗﺮﯾﺎک ﻋﺼﺎرۀ ﻣﻮرﻓﯿﻦ و ﻫﺮوﺋﯿﻦ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﻮاد ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔـﯽ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣـﻮاد‬

‫آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ )ﺿﺪ درد ﯾﺎ ﺑﯽدردی( دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﻮاد اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻃﺒﯿﻌـﯽ و‬

‫ﻫﻢ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ )ﺳﻨﺘﺰی( وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﮐﯿﻨﺘﯿﮏ و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد از ﻧﻈﺮ ﻋﻮارض‬

‫ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ در درﻣﺎﻧﮕﺎه‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎی زﯾﺎدی در ﭘﯿﺶرو دارد‪.‬‬

‫ﻋﻠﺖ اﺻﻠﯽ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻮاد ﻓﻮق ﺟﻬﺖ آﻧﺎﻟﺠﺰی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﻣـﻮارد ﺟﻬـﺖ ﻣـﺴﮑﻦ ﺳـﺮﻓﻪ ﺑﮑـﺎر‬

‫ﻣﯽروﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻮاد ﻓﻮق ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آن دﭘﺮﺳﯿﻮن ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و در اﻧﺴﺎن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺮﺧﻮﺷﯽ و اﻋﺘﯿﺎد ﮐﻪ از ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷـﻮد اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫اﯾﻦ ﻣﻮاد را ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪﯾﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺟﻬﺖ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﻓﺮاوان‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﯿﺮ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻄـﺮح ﻧﯿـﺴﺖ وﻟـﯽ ﻋـﻮارض ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬

‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﮥ دﯾﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺗﻬﻮع و اﺳﺘﻔﺮاغ )درﺳﮓ(‪ ،‬ﯾﺒﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎرش و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد اﺣـﺴﺎس ﮐـﺴﺎﻟﺖ و‬

‫ﺑﯿﭽﺎرﮔﯽ )‪ (dysphoria‬در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﮓﻫﺎ ﻣﻮاد ﻓﻮق ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺪاﺳـﯿﻮن‬

‫‪٦٤‬‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآورﻧﺪ وﻟﯽ در ﮔﺮﺑﻪ و اﺳﺐ دوز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻫﯿﺠﺎن ﺣﺎﺻﻞ آورد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ در ﺣـﻀﻮر درد‬

‫در ﮔﺮﺑﻪ و اﺳﺐ ﻫﻢ دوز درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺴﮑﯿﻦ را ﺣﺎﺻﻞ ﻣـﯽآورد و ﻫﯿﺠـﺎن ﻏﯿـﺮ ﻣﺘﺤﻤـﻞ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی ﻣﻮرﻓﯿﻦ ﺗﺎ ﺣﺪی ﻫﻢ ﺧﺎﺻـﯿﺖ آﮔﻮﻧﯿـﺴﺖ دارﻧـﺪ ﭘـﺲ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻘـﺪاری‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺿﺪدرد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﻃﺮﻓﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻋﺘﯿﺎد و ﻣﺸﮑﻼت ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺮح‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﺧﺎﻟﺺ در ﻣﻮرد ﻣﻮرﻓﯿﻦ ﻧﺎلاﮔﺰان )‪ (naloxone‬ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ اﺻـﻼً ﺧﺎﺻـﯿﺖ‬

‫آﮔﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫اﺛﺮات ﻋﻤﻮﻣﯽ آﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک در ﺣﯿﻮاﻧﺎت‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ در اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺛﺮ ﻧﺸﺌﻪ آﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﻮاد ﺷﺒﯿﻪ ﻣﻮرﻓﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ در اﻧﺴﺎن ﭘﺪﯾﺪ ﻣـﯽآورد ﮐـﻪ‬

‫وی را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درد ﻏﯿﺮ آﮔﺎه ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺼﺪاق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮاد‬

‫ﺧﺎﻟﺺ آﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﺷﺒﯿﻪ ﻣﻮرﻓﯿﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان دوز ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﭘﺮﺳـﯿﻮن ﺗﻨﻔـﺴﯽ ﺣﺎﺻـﻞ آورد‬

‫اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ اﮔﺮ در ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه درد در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ دوز ﮐﻢ ﻣـﻮاد‬

‫ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک )ﻣﻮرﻓﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ( ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﯽ ﺣﺮﮐﺎت ﺗﻨﻔﺴﯽ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺖ ﻣـﻮاد‬

‫ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﺳﺘﻔﺮاغ ﮔﺮدد و از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ دﭘﺮﺳـﯿﻮن ﻣـﺸﺨﺺ رﻓﻠﮑـﺲ‬

‫ﺳﺮﻓﻪ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﯽﺗـﻮﺟﻬﯽ ﻣﻮﺟـﺐ ﭘﻨﻮﻣـﻮﻧﯽ اﺳﺘﻨـﺸﺎﻗﯽ ﮔـﺮدد‪ .‬آﮔﻮﻧﯿـﺴﺖﻫـﺎی ﺷـﺒﻪﺗﺮﯾـﺎک‬

‫ﻣﯿﺰان ﺗﻮن )‪ (tone‬را در رودهﻫﺎ ﺑﺨﺼﻮص در ﻧﺎﺣﯿﻪ اﺳﻔﻨﮑﺘﺮﻫﺎ ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ و اﯾـﻦ ﮐـﺎر ﺑﺎﻋـﺚ ﮐـﺎﻫﺶ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻮاد ﺷﺪه و ﺳﺒﺐ ﯾﺒﻮﺳﺖ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻓﻮق در دردﻫﺎی ﺻﻔﺮاوی و دردﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﯿﺰﻧﺎی درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ اﺳﭙﺎﺳﻢ‬

‫در ﻧﻮاﺣﯽ ﻓﻮق را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺠﺎری آﻧﻬﺎ را ﺗﻨﮓﺗﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﻓﺸﺎر ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻐﺰی ﻧﺨﺎﻋﯽ‬

‫را ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ ﭘﺲ در ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺳﺮاﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺻـﺤﯿﺢ ﻧﯿـﺴﺖ و ﻣﻨـﻊ ﻣـﺼﺮف دارد‪ .‬ﺧﺎﺻـﯿﺖ‬

‫اﻋﺘﯿﺎد اﯾﻦ ﻣﻮاد ﮐﻪ آﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺪاوم اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫آﻧﻬﺎ در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺳـﮓ و ﺧﺮﮔـﻮش آﮔﻮﻧﯿـﺴﺖﻫـﺎی ﺷـﺒﻪﺗﺮﯾـﺎک‬

‫‪٦٥‬‬
‫ﻣﻮﺟﺐ دﭘﺮاﺳﯿﻮن ‪CNS‬ﻣﯽﺷﻮد در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ در ﮔﺮﺑﻪ و اﺳﺐ ﻫﯿﺠﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ دوز‬

‫ﺑﺎﻻی ﻣﻮرﻓﯿﻦ در ﺳﮓ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺪاﺳﯿﻮن ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ در ﮔﺮﺑﻪ و اﺳﺐ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﯿﺠﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮاد آﮔﻮﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯿﻮزﯾﺲ ‪ miosis‬ﻣﯽﺷﻮد )ﺗﻨﮓ ﺷﺪن ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ( وﻟـﯽ‬

‫در اﺳﺐ و ﮔﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻫﯿﺠﺎن ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗـﻊ ﻣﻮﺟـﺐ ‪ mydriasis‬ﻣﯿـﺪرﯾﺎزﯾﺲ )ﺑﺎزﺷـﺪن ﻣﺮدﻣـﮏ‬

‫ﭼﺸﻢ ( ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﺛﺮات ﻗﻠﺒﯽ ﻋﺮوﻗﯽ دارو ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻧـﻮع دارو‪ ،‬دوز آن و ﮔﻮﻧـﮥ ﺣﯿـﻮان‬

‫دارد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ در دوز ﺑﺎﻻ در ﺳﮓ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮادیﮐﺎردی ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﻠـﺖ آن ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﻋـﺼﺒﯽ واگ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﯾﻦ دارﻫﺎ ﺑﺮ روی ﺧﻮد ﻗﻠﺐ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و اﺛﺮش روی ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺳـﺮﺧﺮﮔﯽ‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮﺷﺢ ﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ اﺛﺮ ﻣﻮرﻓﯿﻦ و ﭘﺘﺪﯾﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن‬

‫ﺳﺮﺧﺮﮔﯽ در ﺳﮓ ﮔﺮدد‪ .‬آﮔﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎی ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک در اﺳﺐ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺷﺪه و ﻣﻮﺟـﺐ‬

‫ﺗﺎﮐﯽﮐﺎردی ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﮐﺮد در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮادیﮐﺎردی ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫دوز ﺑﺎﻻی ﻣﻮاد ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻔﺘﯽ ﻋﻀﻼت ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮد وﺟﻮد‬

‫درد در ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺮای ﻣﺼﺮف اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و‬

‫دوزی ﮐﻪ در اﺳﺐ و ﮔﺮﺑﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﻫﯿﺠﺎن ﻣﯽدﻫﺪ در ﻣﻮﻗﻊ وﺟﻮد درد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺛـﺮ را‬

‫ﻧﺸﺎن ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮاد ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک‬

‫ﻣﻮاد ﺷﺒﻪ ﺗﺮﯾﺎک )‪ (opioid‬ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﺑﯽدردی ﻗﺒﻞ از ﻋﻤـﻞ‪ ،‬در ﻃـﻮل آن و ﯾـﺎ ﭘـﺲ از‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑـﺎ ﻣـﻮاد ﺳـﺪاﺗﯿﻮ ﺑـﺮای ﺗﻘﯿـﺪ ﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‬

‫ﺣﯿـــﻮان ﺑﮑـــﺎرﺑﺮده ﻣـــﯽﺷـــﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨـــﺎب ﻣﻨﺎﺳـــﺐ ﻣـــﻮاد ﺷـــﺒﻪ ﺗﺮﯾـــﺎک ﺑـــﺴﺘﻪ ﺑـــﻪ ﻣﯿـــﺰان‬

‫‪1‬ـ ـ ﺑــﯽدردی ﻣــﻮرد ﻧﯿــﺎز ‪2‬ـ ـ ﺳــﺮﻋﺖ رﺳــﯿﺪن ﺑــﻪ اﯾــﻦ ﺑــﯽدردی ‪3‬ـ ـ ﻣــﺪت زﻣــﺎن ﻻزم ﺑــﺮای‬

‫ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪن آن دارد‪.‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﺑﯽدردی در ﻃﻮل ﺟﺮاﺣﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﯽاﻻﺛﺮ ﺟﻬﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺜـﻞ ﻣـﻮرﻓﯿﻦ‬

‫ﯾﺎ ‪ buprenorphine‬ﻣﯽﺷﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و ﯾﺎ از ﻣـﻮادی ﺑـﺎ اﺛـﺮ ﮐﻮﺗـﺎهاﻻﺛـﺮ ﻣﺜـﻞ ‪ fentanyl‬ﯾـﺎ‬

‫‪٦٦‬‬
‫‪ alfentanil‬در ﻃــﻮل ﻋﻤــﻞ اﺳــﺘﻔﺎده ﻧﻤــﻮد‪ .‬وﻗﺘــﯽ ﯾــﮏ آﻧــﺎﻟﺠﺰی ﻗﺪرﺗﻤﻨــﺪ ﻣﺜــﻞ ‪ fentanyl‬ﯾــﺎ‬

‫‪ etorphine‬در ﺑﺨﺶ اﻋﻄﻢ ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺼﺮﻓﯽ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد دﭘﺮﺳﯿﻮن ﺗـﻨﻔﺲ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬

‫ﺟﺪی ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده از اﮐﺴﯿﮋن و ‪ IPPV‬ﻻزم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪Intemittent Positive Pressure Ventilation (IPPV‬‬

‫در زﻣـــﺎن ﺑﺮﮔـــﺸﺖ ﺣﯿـــﻮان از ﺑﯿﻬﻮﺷـــﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽـــﻪ وﺳـــﺎﯾﻞ ﺣﻤـــﺎﯾﺘﯽ در دﺳـــﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷـــﺪ‬

‫دﭘﺮﺳﯿﻮن ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺒﻮر ﻣﻮاد ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک از ﺟﻔﺖ اﺣﺘﯿﺎط‬

‫ﻻزم در ﻣﻮﻗﻊ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی آﻧﻬﺎ در زﻣﺎن زاﯾﻤﺎن ﺑﺎﯾـﺪ ﺻـﻮرت ﮔﯿـﺮد ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﻧـﺎلاﮔـﺰان )‪(naloxone‬‬

‫ﺑﻌﻨﻮان آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﭘﺮاﺳﯿﻮن ﺗﻨﻔﺲ را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻮا ﻧﺎرﮐﻮﺗﯿﮏ در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﻫﻢ ﺧﺎﺻﯿﺖ دﭘﺮﺳـﯿﻮن‬

‫را در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی اﻋﻤﺎل ﮐﻨﻨﺪ و اﺛﺮات ﻓﻮق ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ ﺣﯿـﻮان و دوز ﻣـﺼﺮﻓﯽ دارو‬

‫دارد‪ .‬اﺛــﺮات دﭘﺮﺳــﯿﻮن ﺳﯿــﺴﺘﻢ ﻋــﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐــﺰی ﺷــﺎﻣﻞ ﺑــﯽدردی‪ ،‬دﭘﺮﺳــﯿﻮن ﺗﻨﻔــﺴﯽ‪ ،‬ﺳــﺪاﺗﯿﻮ و‬

‫‪ hypnosis‬و دﭘﺮﺳﯿﻮن رﻓﻠﮑﺲ ﺳـﺮﻓﻪ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و اﺛـﺮات ﺗﺤﺮﯾﮑـﯽ آن ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﻋﻤـﻮﻣﯽ و‬

‫ﺣﺘﯽ ‪) convulsions‬ﻟﺮزش(‪ ،‬ﺗﻬﻮع و اﺳﺘﻔﺮاغ و ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﻪ اﺳﻢ ‪)Euphoria‬ﻧـﺸﺌﮕﯽ( ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫داروﻫــﺎی اﯾــﻦ دﺳــﺘﻪ ﮐــﻪ ﺻــﺮﻓﺎً ﻋﻤــﻞ آﮔﻮﻧﯿــﺴﺖ دارﻧــﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از ‪،Pethedine ،Morphine‬‬

‫‪ ،Fentanyl ،Phenoperidine ،Methadone‬و ‪ Etorphine‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﮥ دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺑـﺼﻮرت‬

‫‪ Partial agonists‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻋﻤﻞ ﺿﺪدرد داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﮐـﺎرﺑﺮد دارﻧـﺪ اﯾـﻦ ﻫـﺎ‬

‫ﻣﺜــﻞ ‪ Buprenorphine‬و ‪ Pentazocine‬ﻣــﯽﺑﺎﺷــﻨﺪ دﺳــﺘﮥ دﯾﮕــﺮی ﻫــﻢ ﻫــﺴﺖ ﮐــﻪ‬

‫‪ Partial agonists‬ﺑﻮده وﻟﯽ ﺑﻌﻨﻮان آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺜـﺎل آﻧﻬـﺎ ‪،Diprenorphine‬‬

‫‪ Nalorphine‬و ‪ Levallorphan‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و دﺳﺘﮥ دﯾﮕﺮ ﺻﺮﻓﺎً آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺖ ﺧـﺎﻟﺺ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ و‬

‫ﻣﺜﺎل آن ‪ Naloxane‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺟﻬﺖ ﺧﻨﯽ ﺳﺎزی اﺛﺮات ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﮥ ﻣﻮاد ﺷﺒﻪﺗﺮﯾﺎک ﻣﺜﻞ ﺗﻬﻮع‪،‬‬

‫اﺳﺘﻔﺮاغ و دﭘﺮﺳﯿﻮن ﺗﻨﻔﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮاد ‪ Neruroleptic‬ﻫﻤﺮاه ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ اﺛﺮات ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺧﻨﺜﯽ‬

‫ﮔﺮدد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ‪ Nerurolepanalgesia‬ﻧﺎم دارد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪ Etorphine‬ﮐﻪ ﯾﮏ آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ‬

‫‪٦٧‬‬
‫ﻗﻮی ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺎ آﺳـﭙﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﻫﻤـﺮاه ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﺗﺮﮐﯿـﺐ در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﺑـﺰرگ ﺑـﻪ اﺳـﻢ‬

‫‪ Large animal imuobilon‬ﻧـــﺎم دارد‪ .‬و در ﺣﯿﻮاﻧـــﺎت ﮐﻮﭼـــﮏ ‪ Etorphine‬را ﺑـــﺎ‬

‫‪ methotrimprazine‬ﻫﻤﺮاه ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﺳﻢ آن ‪ Small animal immobilon‬ﻧﺎم دارد وﻟـﯽ در‬

‫ﻫﺮ ﺣﺎل ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از ﻣﻮاد آﻧﺎﻟﺠﺰﯾﮏ و ﻣﻮاد ‪ Neuroleptic‬و ﯾﺎ ﺳـﺪاﺗﯿﻮ وﺟـﻮد دارد و‬

‫ﺟﻬﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺘﺐ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪Premedication‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان ‪ Preanaesthetic medication‬ﯾـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ‪ Premedication‬در ﺟﻬﺖ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺑﯿﻬﻮش ﮐﻨﻨﺪه و ﺣﯿﻮان ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ اﻟﻘـﺎ و ﻧﮕـﻪداری‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺑﺮای ﺟﺮاح )ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ( آﺳـﺎﻧﺘﺮ ﻧﻤـﻮده در ﺣﺎﻟﯿﮑـﻪ در آن زﻣـﺎن ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺑـﺮای‬

‫ﻣﻮﺟﻮد راﺣﺖﺗﺮ و اﯾﻤﻦﺗﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻮاد ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻗﺒﻞ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﮑﺎر ﻣـﯽرود اﻣـﺎ‬

‫در ﻃﻮل ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﺣﺘﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻫﻢ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﮐﻼﺳﯿﮏ ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻫﺎ ﻣﺘﺼﻮر اﺳﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪1‬ـ ﺗﺴﮑﯿﻦ ﻫﯿﺠﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﺑﯿﻢ و ﻫﺮاس ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ آن در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﻮدن ﻋﻮارض ﺣﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻫﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻮارض ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ داروی ﻣـﺼﺮﻓﯽ و‬

‫ﻧﻮع ﺣﯿﻮان ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺷﺎﻣﻞ اﺳـﺘﻔﺮاغ )ﺑﺨـﺼﻮص در ﺳـﮓ و ﮔﺮﺑـﻪ(‪ ،‬ﺑﺮﮔـﺸﺖ‬

‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ازﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺮادیﮐﺎردی‪ ،‬ﺗﺮﺷﺢ ﺑﺰاق و اﻧﻘﺒﺎض ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬ـ ﮐﺎﻫﺶ داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺼﺮﻓﯽ‪ :‬در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد ﻧﻪ در ﻫﻤﮥ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻮاد ﭘـﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دوز ﻻزم ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﺎده ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﻣﯽﮐﺎﻫـﺪ‪ .‬وﻟـﯽ ﺑﺎﯾـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺖ ﮔـﺎﻫﯽ اﺛـﺮات‬

‫دﭘﺮﺳﯿﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻮرد ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪4‬ـ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯽدردی ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻣﺆﺛﺮ‬

‫‪٦٨‬‬
 ‫داروﻫﺎی ﺿﺪ ﮐﻮﻟﯿﻨﺮژﯾﮏ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺪﮐﻮﻟﯿﻨﺮژﯾﮏ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﺳﮑﺎرﯾﻨﯽ اﺳﺘﯿﻞ ﮐﻮﻟﯿﻦ و اﻧﺘﻘـﺎل اﻣـﻮاج در‬

‫ﭘﺎﯾﺎﻧﻪﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ ﭘﺲ ﻋﻘﺪهای ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻫـﺪاف اﺻـﻠﯽ ﮐـﺎرﺑﺮد آﻧﻬـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﺑﺰاق و ﺗﺮﺷﺤﺎت ﺑﺮوﻧﺶ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻬﺎر اﺛـﺮات ﻧﺎﺷـﯽ از ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﻋـﺼﺐ واگ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮐـﺎﻫﺶ‬

‫ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ( و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﯾﺠﺎد اﺛﺮ داروﻫﺎی ﻣﺤـﺮک دﺳـﺘﮕﺎه ﭘﺎراﺳـﻤﭙﺎﺗﯿﮏ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎم اﯾﺠـﺎد‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ داروﻫﺎی ﻓﺮار ﻣﺤﺮک ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬اﺗﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﺑﺰاق و ﺑﺮوﻧﺶ ﻫﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﺻـﻮرت‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺎﻟﻮﺗﺎن ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻦ دارو ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل در ﻫﻨﮕﺎم اﯾﺠـﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﻫﺎﻟﻮﺗﺎن در ﺳﮕﻬﺎی ﻧﮋاد ﮐﻮﭼﮏ و ﮔﺮﺑﻪ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑـﺮده ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬زﯾـﺮا وﺟـﻮد ﮐﻤﺘـﺮﯾﻦ‬

‫ﺗﺮﺷﺢ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺴﺪاد ﻣﺠﺎری ﻫﻮاﯾﯽ و اﻧﻘﺒﺎض ﺣﻨﺠﺮه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از داروﻫﺎی ﺿـﺪﮐﻮﻟﯿﻨﺮژﯾﮏ‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ داروﻫﺎی ﺿﺪ ﮐﻮﻟﯿﻦ اﺳﺘﺮاز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺌﻮﺳﺘﯿﮕﻤﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻨﺜﯽﺳﺎزی اﺛـﺮ ﺷـﻞ ﮐﻨﻨـﺪهﻫـﺎی‬

‫ﻋﻀﻼﻧﯽ رﻗﺎﺑﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻞ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎی دﭘﻼرﯾﺰه ﮐﻨﻨﺪه و ﺳﻮﮐﺴﺎﻣﺘﻮﻧﯿﻮم ﮐﻪ دارای اﺛﺮاﺗﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ‬

‫اﺳﺘﯿﻞ ﮐﻮﻟﯿﻦ اﺳﺖ ﻣﺼﺮف داروﻫﺎی ﺿﺪ ﮐﻮﻟﯿﻨﺮژﯾﮏ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫آﺗﺮوﭘﯿﻦ‬

‫آﺗﺮوﭘﯿﻦ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻟﮑﺎﻟﻮﺋﯿﺪﻫﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﮔﻞ ﺗﺎﺟﺮﯾﺰی ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﻠﻤـﯽ آﺗﺮوﭘﺎﺑﻼدوﻧـﺎ‬

‫اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻠﺢﺳﻮﻟﻔﺎت در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﭘـﺲ از ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣﻘـﺪار زﯾـﺎد آﺗـﺮوﭘﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺮاﮐـﺰ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻐﺰ و ﺑﺼﻞاﻟﻨﺨﺎع در اﺑﺘﺪا ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﺳﭙﺲ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺎ در ﺻـﻮرت اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺐ اﯾﻦ دارو ﻫﯿﭻ اﺛﺮ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮ روی دﺳﺘﮕﺎه اﻋﺼﺎب ﻣﺮﮐﺰی ﺑﺮوز ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻋﻤـﻮﻣﯽ‬

‫ﯾﺎ ﻣﻮﺿﻌﯽ آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺒﺴﺎط ﻣﺮدﻣﮏ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐـﻪ دﭼـﺎر ﻋﺎرﺿـﮥ آب ﺳـﯿﺎه‬

‫ﭼﺸﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺻﻮرت اﯾﺠـﺎد اﻧﺒـﺴﺎط ﻣﺮدﻣـﮏ ﺗﻮﺳـﻂ اﯾـﻦ دارو‪ ،‬در‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی ﭼﺸﻤﯽ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺪاﺧﻞ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن‬

‫‪٦٩‬‬
‫ﻗﻠﺐ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻬﺎر ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻣﺮﮐﺰی ﻋﺼﺐ واگ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺗﻐﯿﯿـﺮی ﺣﺎﺻـﻞ‬

‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دارو ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺴﺖ ﺷﺪن ﻋﻀﻼت و ﮐـﺎﻫﺶ ﺗﺮﺷـﺤﺎت ﺑـﺮوﻧﺶ و ﻧﯿـﺰ اﻓـﺰاﯾﺶ‬

‫ﺣﺠﻢ دﻗﯿﻘﻪای و ﻓﻀﺎی ﻣﺮده ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از اﺛﺮات دﯾﮕﺮ آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮان اﻓـﺰاﯾﺶ اﺳـﯿﺪﯾﺘﻪ‬

‫ﻣﻌﺪه‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺮﮐﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش و اﻧﻘﺒﺎض ﻣﺜﺎﻧﻪ و ﺣﺎﻟﺐ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﻋﻮارض ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﺑﺮ‬

‫روی دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ ﭘﺲ از ﺗﺰرﯾﻖ داﺧـﻞ ورﯾـﺪی آن ﺷـﺎﻣﻞ ﮐـﺎﻫﺶ ﮔـﺬرای ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ‪،‬‬

‫ﺑﯽﻧﻈﻤﯽﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺗﺎﮐﯽ ﮐﺎردی ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و ﺑﻠﻮک دﻫﻠﯿﺰی ـ ﺑﻄﻨﯽ درﺟﮥ ﯾـﮏ و دو و ﺣﺘـﯽ‬

‫ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﺑﻄﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﺳﯽ ﺗﺎ ﭼﻬﻞ دﻗﯿﻘﻪ ﻗﺒﻞ از اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت زﯾـﺮ ﭘﻮﺳـﺘﯽ ﯾـﺎ‬

‫داﺧﻞ ﻋﻀﻼﻧﯽ و ﯾﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺒﻞ از اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻞ ورﯾﺪی ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬

‫ﺑﺮای درﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن ﻧﺎﺷـﯽ از ﮐـﺎﻫﺶ ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ و ﯾـﺎ ﺧﻨﺜـﯽ ﺳـﺎزی اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬

‫ﻧﺌﻮﺳﺘﯿﮕﻤﯿﻦ ﻃﺮﯾﻘﮥ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺠﻮﯾﺰ آن روش داﺧﻞ ورﯾﺪی اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﻣـﺼﺮف آﺗـﺮوﭘﯿﻦ در ﺳـﮓ‬

‫‪ 0/05 mg/kg‬ـ ‪ 0/02‬و در ﮔﺮﺑﻪ ‪ 0/3 mg/kg‬ـ ‪ 0/1‬اﺳﺖ و ﺑﺮای ﺧﻨﺜﯽ ﮐﺮدن اﺛـﺮات ﻣﻮﺳـﮑﺎرﯾﻨﯽ‬

‫داروﻫﺎی ﺿﺪﮐﻮﻟﯿﻦ اﺳﺘﺮاز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺌﻮﺳﺘﯿﮕﻤﯿﻦ‪ 1/2 mg ،‬ـ ‪ 0/6‬آﺗـﺮوﭘﯿﻦ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﺰرﯾـﻖ آﻫـﺴﺘﻪ‬

‫ورﯾﺪی در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬دو ﺗﺎ ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺰرﯾﻖ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﯿﻮﺳﯿﻦ )اﺳﮑﻮﭘﻮﻻﻣﯿﻦ(‬

‫اﺛﺮات ﻫﯿﻮﺳﯿﻦ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ آﺗﺮوﭘﯿﻦ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻗﺪرت آن در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺪن ﺑـﺎ آﺗـﺮوﭘﯿﻦ ﻣﺘﻔـﺎوت‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺧﺎﺻﯿﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮﺷﺤﺎت ﻣﺨﺎﻃﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﯿﻮﺳـﯿﻦ ﻗـﻮﯾﺘﺮ‪ ،‬اﻣـﺎ اﺛـﺮ آن ﺑـﺮ روی‬

‫ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺛﺮات ﻣﺮﮐﺰی ﻫﯿﻮﺳﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﺗﺮوﭘﯿﻦ اﺳﺖ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در اﺳﺐ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﯿﻮﺳﯿﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﮏ ﻫﯿﺪروﺑﺮوﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﺎﭘﺎورﺗﻮم ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺗﺠـﺎری در دﺳـﺘﺮس اﺳـﺖ و اﯾـﻦ ﺗﺮﮐﯿـﺐ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺣـﺎوی ‪20 mg‬‬

‫ﭘﺎﭘﺎورﺗﻮم و ‪ 0/4mg‬ﻫﯿﻮﺳﯿﻦ در ﻫﺮ ﻣﯿﻠﯽ ﻟﯿﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧٠‬‬
 ‫ﮔﻠﯿﮑﻮﭘﯿﺮوﻻت )روﺑﯿﻨﻮل(‬

‫ﮔﻠﯿﮑﻮﭘﯿﺮوﻻت ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﺑﺰاق ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ آﺗـﺮوﭘﯿﻦ‬

‫اﺛﺮ ﮐﻤﺘﺮی ﺑـﺮ روی ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻗﻠﺒـﯽ ـ ﻋﺮوﻗـﯽ دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ ﻋﻠـﺖ اﯾـﻦ دارو ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه داروﻫـﺎی‬

‫ﺿــﺪ ﮐــﻮﻟﯿﻦ اﺳــﺘﺮاز ﺗﺮﮐﯿــﺐ ﺑــﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿــﺪی ﺑــﺮای ﺧﻨﺜــﯽ ﮐــﺮدن اﺛــﺮات ﻋﻮاﻣــﻞ ﻣﻬــﺎر ﮐﻨﻨــﺪۀ‬

‫ﻋﺼﺒﯽ ـ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ دارو ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﻋﺒـﻮر از ﺳـﺪﺧﻮﻧﯽ ـ ﻣﻐـﺰی ﻧﯿـﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺛﺮات ﻣﺮﮐﺰی ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺗﺮوﭘﯿﻦ دارد‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﮔﺰارﺷـﺎت ﮔﻠﯿﮑـﻮﭘﯿﺮوﻻت ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫آﺗﺮوﭘﯿﻦ و ﻫﯿﻮﺳﯿﻦ‪ ،‬اﺛﺮات ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮ روی ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ دارد و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ داروی ﺿﺪ ﮐﻮﻟﯿﻨﺮژﯾﮏ ﻗﺎﺑﻞ ﻣـﺼﺮف‬

‫در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺰرﯾﻘﯽ‬

‫ﻧﺤﻮۀ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺰرﯾﻘﯽ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫اﻟﻒ ـ داﺧﻞ رﮔﯽ‪ :‬در اﯾﻦ روش داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ ﯾﮑﯽ از راﻫﻬﺎی زﯾﺮ ﺑﻪ ﺟﺮﯾـﺎن ﺧـﻮن وارد‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫ـ داﺧﻞ ورﯾﺪی‬

‫ـ داﺧﻞ ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ‬

‫ـ داﺧﻞ ﻗﻠﺒﯽ‬

‫ـ داﺧﻞ ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان )از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻮراخ ﮐﺮدن ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان(‬

‫ب ـ داﺧﻞ ﺻﻔﺎﻗﯽ‪ :‬در اﯾﻦ روش داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در داﺧﻞ ﻣﺤﻮﻃﮥ ﺻﻔﺎﻗﯽ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣـﯽﮔـﺮدد و از اﯾـﻦ‬

‫ﻃﺮﯾﻖ وارد ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ج ـ داﺧﻞ ﺳﯿﻨﻪای‪ :‬در اﯾﻦ روش‪ ،‬داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در داﺧﻞ ﺣﻔﺮۀ ﺻﺪری ﺗﺰرﯾﻖ و ﺑـﺪﯾﻦ ﺷـﮑﻞ‪ ،‬وارد‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٧١‬‬
 ‫د ـ زﯾﺮﭘﻮﺳﺘﯽ‬

‫ﻫـ ـ داﺧﻞ ﻋﻀﻼﻧﯽ‬

‫و ـ از ﻃﺮﯾﻖ راﺳﺖ روده‪ :‬ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎی روﻏﻨﯽ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ روﻏﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻘﯿﻪ و از اﯾـﻦ ﻃﺮﯾـﻖ وارد ﺟﺮﯾـﺎن ﺧـﻮن‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮاد ﻓﺮار‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﺮ را ﻣﯽﺗﻮان ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻞ ورﯾﺪی و ﻫـﻢ از ﻃﺮﯾـﻖ راﺳـﺖ‬

‫روده ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ز ـ از ﻃﺮﯾﻖ دﻫﺎن‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ داروﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ دﻫﺎن و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ راﺳﺖ روده ﺗﺠـﻮﯾﺰ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اول ﺑﺎﯾـﺪ‬

‫وارد ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﺷﻮﻧﺪ و ﻗﺒﻞ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻋﺼﺎب ﻣﺮﮐﺰی‪ ،‬از ﮐﺒﺪ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﯾﻦ روش اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ و در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬روش داﺧـﻞ ورﯾـﺪی اﺳـﺖ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﮏ دارای ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬داروﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ در‬

‫داﺧﻞ ورﯾﺪ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺗﻮﺳـﻂ ﺟﺮﯾـﺎن ﺧـﻮن در ﻣﻐـﺰ و ﺳـﺎﯾﺮ ﺑﺎﻓﺘﻬـﺎی ﺑـﺪن‪ ،‬ﭘﺨـﺶ‬

‫ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬دﻓﻊ داروﻫﺎ از ﺑﺪن‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﻣﺮاﺣﻞ ﺟﺬب آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ اﮐﺜﺮاً در ﮐﺒـﺪ ﺗﺠﺰﯾـﻪ و از ﻃﺮﯾـﻖ‬

‫ﮐﻠﯿﻪ دﻓﻊ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮاﺣﯽ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ورﯾﺪی‬

‫ورﯾﺪ ﺳﻔﺎﻟﯿﮏ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮای ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ورﯾﺪی در اﮐﺜـﺮ ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﺑـﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎی ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺰرگ ﻧﻈﯿﺮ اﺳﺐ و ﮔﺎو اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﻞ اﯾﻦ ورﯾﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﯽ ـ ﻣﯿـﺎﻧﯽ ﺳـﺎﻋﺪ اﺳـﺖ و‬

‫اﯾﻦ ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮزن ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ را دارد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺰرﯾﻖ در اﻃﺮاف رگ اﻧﺠﺎم ﮔﯿـﺮد‪،‬‬

‫ﺳﺮﯾﻌﺎً ﻗﺎﺑﻞ رؤﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﺗﺰرﯾﻖ‪ ،‬دﺳﺘﯿﺎر در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗـﺮار ﻣـﯽﮔﯿـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺗﺰرﯾﻖ در ورﯾﺪ ﺳﻔﺎﻟﯿﮏ دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺘﯿﺎر در ﻃﺮف ﭼﭗ ﺣﯿﻮان ﻗـﺮار‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺎزوی ﭼﭗ ﺧﻮد را دور ﮔﺮدن ﺣﯿﻮان ﺣﺎﺋﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺳﺮ او را ﺑﻪ ﺳﯿﻨﮥ ﺧﻮد ﻣﯽﻓﺸﺎرد و ﺑـﺎ‬

‫دﺳﺖ راﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬آرﻧﺞ راﺳﺖ ﺣﯿﻮان را ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻋﻤﻞ اﺧﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﮐﻒ دﺳﺖ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺗـﺎ‬

‫‪٧٢‬‬
‫ﺣﯿﻮان ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺸﯿﺪن دﺳﺖ ﺧﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻧﮕﺸﺖ ﺳﺒﺎﺑﻪ ﺑﺮ روی اﻧﺘﻬﺎی ﺑـﺎﻻی اﺳـﺘﺨﻮان زﻧـﺪ‬

‫زﺑﺮﯾﻦ ﻗﺮار داده ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ آن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺎرج‪ ،‬ورﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در ﻣـﻮاردی‬

‫ﮐﻪ ﺣﯿﻮان ﺷﺮور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ دام در ﻣﻘﯿﺪ ﮐﺮدن ﺣﯿـﻮان ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﯽ اﯾﻔـﺎ ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬در ﭼﻨـﯿﻦ‬

‫ﻣﻮاردی ﻣﯽﺗﻮان ورﯾﺪ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﺗﻮرﻧﯿﮑﺖ ﺑﺴﺖ ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﯾﮏ دﺳﺖ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ‬

‫ورﯾﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﺎ دﺳﺖ دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻞ ﺗﺰرﯾﻖ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت اﯾﻦ روش‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ در ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ورﯾﺪ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻟﻐﺰش ﺳﻮزن اﺳـﺖ‪.‬‬

‫در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮد دﺳﺘﯿﺎر ﻣﯽﺗﻮان ﺣﯿﻮان را ﺑﺎ ﯾﮏ ﻃﻨﺎب ﮐﻮﺗﺎه ﻣﻬﺎر ﮐﺮد و ﺗﺰرﯾﻖ را ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽـﻪ ﮐـﻪ در‬

‫ﺑﺎﻻ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫ورﯾﺪ وداج‪ :‬از ﻗﻄﻮرﺗﺮﯾﻦ و ﺳﻄﺤﯽﺗﺮﯾﻦ ورﯾﺪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس اﺳﺖ و در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در اﺳـﺐ‬

‫و ﮔﺎو ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ورﯾﺪ در ﻧﺎودان وداﺟﯽ در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ـ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﮔـﺮدن ﻗـﺮار‬

‫دارد‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﺷﮑﻤﯽ آن‪ ،‬ﻋﻀﻠﮥ ﺟﻨﺎﻏﯽ ـ رأﺳﯽ و در ﺑﺎﻻی آن ﻋﻀﻠﮥ ﺑـﺎزوﯾﯽ ـ رأﺳـﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ورﯾﺪ وداج دارای ﺗﺤﺮک ﺑﯿﺸﺘﺮی اﺳﺖ و ﻣﺤﻞ آن ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳـﺮ و‬

‫ﮔﺮدن‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ورﯾﺪ ﺑﺮای اﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺧﻮن ﯾـﺎ ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﺳـﺖ وﻟـﯽ در ﺻـﻮرت‬

‫ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮ و ﮔﺮدن ﺳﻮزن ﺑﻪ راﺣﺘﯽ از رگ ﺧﺎرج ﺷـﺪه و در ﺻـﻮرت ﺗﺰرﯾـﻖ در اﻃـﺮاف ورﯾـﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ‬

‫ﻋﺎرﺿﻪ در ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﺗﺰرﯾﻘﺎت ﻃـﻮﻻﻧﯽ در اﯾـﻦ ورﯾـﺪ از‬

‫ﺳﻮﻧﺪ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮای ﺗﺰرﯾﻖ در ورﯾﺪ وداج‪ ،‬ﺣﯿﻮان ﺑﺮ روی ﺟﻨﺎغ ﺳﯿﻨﻪ ﺧﻮاﺑﺎﻧﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬دﺳـﺘﻬﺎ‬

‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺳﺮ و ﮔﺮدن ﺑﻪ ﻃﺮف ﻋﻘﺐ ﺧﻢ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ورﯾـﺪ در ﻧﺎﺣﯿـﻪ‬

‫ورود ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﻣﺴﺪود ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺘﻮرم ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬
‫ورﯾﺪ ﺳﺎﻓﻦ‪ :‬اﯾﻦ ورﯾﺪ در ﭘﺎ ﻗﺮار دارد و در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬اﯾﻦ‬

‫ورﯾﺪ از ﺳﻄﺢ ﻗﺪاﻣﯽ ـ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻔﺼﻞ ﺧﺮﮔﻮﺷﯽ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳـﻄﺢ ﺧﻠﻔـﯽ زاﻧـﻮ ﺣﺮﮐـﺖ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﺳﮓ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺸﺘﯽ ورﯾﺪ ﺳﺎﻓﻦ ﺟﺎﻧﺒﯽ‪ ،‬و در ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ ﭘـﺸﺘﯽ ورﯾـﺪ ﺳـﺎﻓﻦ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﺟﻬﺖ ﺗﺰرﯾﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ ﺷـﺎﺧﻪ ﭘـﺸﺘﯽ ورﯾـﺪ ﺳـﺎﻓﻦ ﻣﯿـﺎﻧﯽ از ﺳـﻄﺢ‬

‫ﻗﺪاﻣﯽ ـ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﻔﺼﻞ ﺧﺮﮔﻮﺷﯽ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﻪ ﮔﻮش راﻧـﯽ ﭘـﯿﺶ ﻣـﯽرود‪ .‬در ﺳـﮓ‪،‬‬

‫ﺷﺎﺧﮥ ﭘﺸﺘﯽ ورﯾﺪ ﺳﺎﻓﻦ ﻣﯿﺎﻧﯽ در ﻧﺎﺣﯿﮥ زاﻧﻮ ﺑﻪ ورﯾﺪ ﺳﺎﻓﻦ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﻠﺤﻖ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﻫﺮ دو ورﯾﺪ ﻣـﺬﮐﻮر‬

‫ﺑﻪ ورﯾﺪ راﻧﯽ ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﮔﺮﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺴﻠﺴﻞ رگ ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺎﺧﮥ ﭘﺸﺘﯽ از ورﯾﺪ ﺳﺎﻓﻦ ﺑﺰرگ‪،‬‬

‫ورﯾﺪ ﺳﺎﻓﻦ ﺑﺰرگ و ورﯾﺪ راﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﺗﺰرﯾﻖ در ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﯾـﮏ ﻃـﺮف‬

‫ﺧﻮاﺑﺎﻧﯿﺪه و ﺳﭙﺲ دﺳﺘﯿﺎر در ﭘﺸﺖ ﺣﯿﻮان اﯾﺴﺘﺎده و ﭘﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ دﺳﺖ و دﺳـﺘﻬﺎی ﺣﯿـﻮان ﺑـﺎ دﺳـﺖ‬

‫دﯾﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬ﺣﯿﻮان ﺑﺮ روی ﻣﯿﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ورﯾﺪﻫﺎی ﮔﻮش‪ :‬ﺗﺰرﯾﻖ در اﯾﻦ ورﯾﺪﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺧﺮﮔـﻮش و ﺧـﻮک ﻣﻌﻤـﻮل اﺳـﺖ وﻟـﯽ ﮔـﺎﻫﯽ در‬

‫ﺳﮕﻬﺎی ﻧﮋاد داﺷﻬﻮﻧﺪ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ورﯾﺪﻫﺎی ﺣﺎﺷﯿﻪای ﮔـﻮش‪ ،‬در ﻟﺒـﮥ ﺧـﺎرﺟﯽ ﮔـﻮش ﻗـﺮار‬

‫دارﻧﺪ و ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﻧﮕﺸﺖ ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﺗﻮرﻧﯿﮑﺖ در ﻗﺎﻋﺪۀ ﮔﻮش ﻣـﺴﺪود ﮐـﺮد‪ .‬در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت‬

‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ اﺧﺬ ﺧﻮن از اﯾﻦ ورﯾﺪﻫﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ وﻟﯽ در ﺻﻮرت ﺗﺰرﯾﻖ ﺧﺎرج رﮔﯽ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﯽ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ورﯾﺪ اﺟﻮف ﻗﺪاﻣﯽ‪ :‬اﯾﻦ ورﯾﺪ در ﺧﻮک ﺑﺮای ﺟﻤﻊآوری ﺣﺠﻢ زﯾﺎدی از ﺧﻮن ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ورﯾﺪﻫﺎی زﯾﺮزﺑﺎﻧﯽ‪ :‬اﯾﻦ ورﯾﺪﻫﺎ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﺗﺰرﯾﻘﺎت در ﺳﮓ ﻫﺎی ﺑﯿﻬـﻮش ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﺗﺰرﯾﻖ‪ ،‬زﺑﺎن ﻃﻮری ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺷﮑﻤﯽ آن رؤﯾﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺗﺰرﯾﻖ در ﯾﮑﯽ از رگ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺧﺬ ﺧﻮن از‬

‫اﯾﻦ ورﯾﺪﻫﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ و در ﺻﻮرت ﺗﺰرﯾﻖ ﺧﺎرج ورﯾﺪی‪ ،‬ﺗـﻮرم ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﯽ در ﻧﺎﺣﯿـﻪ ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬

‫‪٧٤‬‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ )ﺣﺘﯽ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺎدۀ ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﺪه در اﻃﺮاف ورﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0/1 ml‬ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد‬

‫ﮐﻪ در اﯾﻦ روش از ﻧﺎزﮐﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮزن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس )ﺷﻤﺎرۀ ‪ 25‬ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﭘﺲ از ﺧـﺎرج‬

‫ﻧﻤﻮدن ﺳﻮزن‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﺰرﯾﻖ را ﺑﺮای ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﻓﺸﺎر داد ﺗﺎ از اﯾﺠﺎد ﻫﻤﺎﺗﻮم ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺷﻮد‪.‬‬

‫داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺰرﯾﻘﯽ‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ دارای ﯾﮏ ﻫﺴﺘﻪ ﭘﯿﺮﯾﻤﯿﺪﯾﻦ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺮﮐﯿـﺐ اﺳـﯿﺪﻣﺎﻟﻮﻧﯿﮏ و اوره و دارای‬

‫دوﻓﺮم ﮐﺘﻮ و اﻧﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﯿﺪ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرﯾﮏ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺧﻮابآور ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﮔـﺮو ه ﻫـﺎی‬

‫آﻟﮑﯿــﻞ ﯾــﺎ آرﯾــﻞ ﺑــﺮ روی ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﻬــﺎی ‪ R1‬و ‪ R2‬ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت ﺧــﻮابآور را اﯾﺠــﺎد ﻣــﯽﮐﻨــﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳــﺎس‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﮔﺮوه ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻋﺚ ﺗـﺸﮑﯿﻞ ﭼﻬـﺎر ﮔـﺮوه ﻣﺠـﺰا‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﮐﺴﯽ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ‪ ،‬اﮐـﺴﯽ ﺑـﺎراﺑﯿﺘﻮرات ﻫـﺎی ﻣﺘﯿﻠـﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺗﯿﻮﺑـﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫـﺎ و‬

‫ﺗﯿﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎی ﻣﺘﯿﻠﻪ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮐﺴﯽ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ در ﻃﯽ ﯾـﮏ دورۀ ﮔـﺮدش ﺧـﻮن ﻣﻐـﺰی‬

‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﯾﮏ ﺑﺎر ﺗﺰرﯾﻖ دارو‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺻﺪ آرامﺑﺨـﺸﯽ و اﯾﺠـﺎد‬

‫ﺧﻮاب ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮐﺴﯽ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎی ﻣﺘﯿﻠﻪ ﺷﺪه اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻋﺪم ﻫﻮﺷـﯿﺎری در ﻃـﯽ‬

‫ﯾﮏ دورۀ ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻣﻐﺰی ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬رادﯾﮑﺎل ﻣﺘﯿﻞ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی‬

‫ﺗﺸﻨﺠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺮزش ﻋﻀﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت ﻏﯿﺮارادی و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮن ﻋﻀﻼت ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ورﯾﺪی‬

‫ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻓﯽ از ﺗﯿﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﯾﮏ دورۀ ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻣﻐﺰی ﻣﯽﺷـﻮد و‬

‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﮐﺴﯽ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻫﻮﺷﯿﺎری در آﻧﻬﺎ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﯿﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎی ﻣﺘﯿﻠﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺗﺸﻨﺞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ در اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از آﻧﻬـﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ دارای ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ ﻗﻮی ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒـﺎت اﺳـﯿﺪی ﻧﻈﯿـﺮ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬـﺎی ﺿـﺪدرد‪،‬‬

‫ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻓﻨﻮﺗﯿﺎزﯾﻨﯽ‪ ،‬آدرﻧﺎﻟﯿﻦ و ﺑﺮﺧﯽ داروﻫﺎی ﺷﻞ ﮐﻨﻨﺪۀ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬
‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎی ﺳﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻮدرﻫﺎی ﻣﺤﻠـﻮل‬

‫در آب ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ )ﻧﺴﺪوﻧﺎل(‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘــﺎل ﺳــﺪﯾﻢ اوﻟــﯿﻦ ﺗﯿﻮﺑــﺎرﺑﯿﺘﻮرات اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪه در داﻣﭙﺰﺷــﮑﯽ و آﻧــﺎﻟﻮگ ﺗﯿــﻮی‪،‬‬

‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روی ﮐﺮﺑﻦ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬آن‪ ،‬اﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮد اﺗﺼﺎل ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺰرﯾﻖ‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ آن در ﭘﻼﺳﻤﺎ و ﮐﺒﺪ اﻓﺰاﯾﺶ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾـﻦ ﻣﻘـﺪار ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻏﻠﻈﺖ دارو در ﻋﻀﻼت ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﯾﻖ اﻓﺰاﯾﺶ و ﺗﺎ ﺣﺪود ﺑﯿﺴﺖ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه‬

‫و ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻏﻠﻈﺖ آن ﮐﺎﻫﺶ و در ﻋﺮض دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌـﺪ از ﺗﺰرﯾـﻖ دارو‪ ،‬ﺑـﺴﺮﻋﺖ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ اﯾﻦ دارو در ﭼﺮﺑﯽﻫﺎی ﺑﺪن در اﺑﺘﺪا ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻃﯽ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ اول ﭘﺲ از‬

‫ﺗﺰرﯾﻖ ﺳﺮﯾﻌﺎً اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و در ﻋﺮض ﺳﻪ ﺗﺎ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺧﻮد ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻏﻠﻈـﺖ‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ در ﭼﺮﺑﯽ از ﭘﻼﺳﻤﺎ و ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ و ﻣﺪت زﻣﺎن ﺧﻮاب‬

‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار داروی ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺰرﯾـﻖ‪،‬‬

‫ﻣﯿﺰان ﭘﺨﺶ دارو در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﭼﺮﺑﯽ ﺑﺪن و ﻣﯿﺰان ﺟﺬب اﯾﻦ دارو ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺮﺑﯿﻬﺎی ﺑﺪن اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺻﻮرت ﺗﺰرﯾﻖ ﺳﺮﯾﻊ داﺧﻞ ورﯾﺪی ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﻧﺪک ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل‪ ،‬ﻏﻈـﺖ دارو در ﭘﻼﺳـﻤﺎ و ﻣﻐـﺰ ﺳـﺮﯾﻌﺎً‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و درﺟﮥ ﻋﻤﯿﻘﯽ از ﺧﻮاب اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻏﻠﻈـﺖ دارو در ﭘﻼﺳـﻤﺎ و ﻣﻐـﺰ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ و ﻋﻤﻖ ﺧﻮاب اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺳﺮﯾﻌﺎً ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺰرﯾﻖ آﻫﺴﺘﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎد دارو‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪن ﻏﻠﻈﺖ ﭘﻼﺳﻤﺎﯾﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﮕﻬﺪاری ﻋﻤـﻖ ﺧـﻮاب‬

‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻻزم اﺳﺖ و ﺑﻬﺒﻮدی از آن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺟـﺬب دارو ﺗﻮﺳـﻂ ﭼﺮﺑـﯽ‬

‫ﻫﺎی ﺑﺪن دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل در اﻧﺘﻬﺎی ﻋﻤﻞ ﺗﺰرﯾﻖ در ﺑﺎﻓﺘﻬﺎی ﻏﯿـﺮ ﭼﺮﺑـﯽ زﯾـﺎد ﺧﻮاﻫـﺪ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﻧﮑﺘﮥ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺒﻮدی اوﻟﯿﻪ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد و ﭘﯿﺶ روﻧﺪۀ دارو ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺘﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﻋﺼﺒﯽ اﺳﺖ و ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﯾﮥ ﮐﺒﺪی دارو ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪٧٦‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ دیاﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ اﺳﯿﺪﯾﺘﮥ ﭘﻼﺳـﻤﺎ ﻣـﯽﺷـﻮد و اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﺮ روی ﺗﻮزﯾـﻊ‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل در ﺑﺪن اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﺋﯽ ﯾﻮﻧﯿﺰه ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ اﺳﯿﺪ آﻟـﯽ ﺿـﻌﯿﻒ‬

‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ در اﺳﯿﺪﯾﺘﻪ ﺧﻮن‪ ،‬ﺑﺮ ﯾـﻮﻧﯿﺰه ﺷـﺪن آن اﺛـﺮ ﻣـﯽﮔـﺬارد‪ .‬اﮔـﺮ اﺳـﯿﺪﯾﺘﻪ‬

‫ﭘﻼﺳﻤﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺰء ﯾﻮﻧﯿﺰه ﻧﺸﺪه ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و از آن ﺟﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﺰء در ﭼﺮﺑﯽ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ اﺳﯿﺪﯾﺘﻪ ﭘﻼﺳﻤﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺬب دارو ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻓﺖ ﻫـﺎی ﭼﺮﺑـﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد و در‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﭘﻼﺳﻤﺎﯾﯽ دارو ﮐﻢ ﻣﯽﮔـﺮدد و ﻋﻤـﻖ ﺧـﻮاب اﯾﺠـﺎد ﺷـﺪه ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓـﯽ‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﻗﺎدر ﺑﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎی ﭘﻼﺳﻤﺎﺳﺖ و ﻣﯿﺰان اﺗﺼﺎل آن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﭘـﺮوﺗﺌﯿﻦ و‬

‫اﺳﯿﺪﯾﺘﮥ ﭘﻼﺳﻤﺎ دارد‪ .‬ﮐﺎﻫﺶ اﺳﯿﺪﯾﺘﮥ ﺧﻮن ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ اﺗﺼﺎل دارو ﺑﻪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎی ﭘﻼﺳﻤﺎ ﻣﯽﺷﻮد‬

‫و از آن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ دارو ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ اﺗﺼﺎل ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ آن دارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﻮاب اﯾﺠـﺎد‬

‫ﺷﺪه ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻢﺧﻮﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘـﺪار ﻣـﺼﺮف ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل ﻣـﯽﺷـﻮد اﻣـﺎ ﻋﻠـﺖ آن ﮐـﺎﻣﻼً‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎی ﭘﻼﺳﻤﺎ در اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﮐـﻢﺧـﻮﻧﯽ و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﮐـﺎﻫﺶ‬

‫اﺗﺼﺎل دارو ﺑﻪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎ را ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل در اﯾﻦ ﻣﻮاﻗﻊ ذﮐـﺮ ﮐـﺮدهاﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻓﻌﺎل ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل را در ﺧﻮن ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗـﺮار ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺟـﺬب‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺮﺑﯽ ﻫﺎی ﺑﺪن‪ ،‬درﺟﻪ ﯾﻮﻧﯿﺰه ﺷـﺪن و ﻣﻘـﺪار اﺗـﺼﺎل آن ﺑـﻪ ﭘـﺮوﺗﯿﺌﻦﻫـﺎی ﭘﻼﺳـﻤﺎ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻮق در ﯾﮏ زﻣﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿـﺮ اﺳـﯿﺪﯾﺘﮥ ﭘﻼﺳـﻤﺎ ﺑﻌﯿـﺪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬

‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﭘﺲ از ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ورﯾﺪی ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺑﻪ دﺳـﺘﮕﺎه اﻋـﺼﺎب ﻣﺮﮐـﺰی ﻣـﯽرﺳـﺪ و‬

‫اﺛﺮات آن ﭘﺎﻧﺰده ﺗﺎ ﺳﯽ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﭘﺲ از ﺗﺰرﯾﻖ آﺷﮑﺎر ﻣﯽﺷـﻮد و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن دورهای از وﻗﻔـﮥ ﺗﻨﻔـﺴﯽ‬

‫اﯾﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻀﻌﯿﻒ دﺳﺘﮕﺎه اﻋﺼﺎب ﻣﺮﮐﺰی ﺑﻮده‪ ،‬و ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﮐـﺎﻫﺶ ﺗﻬﻮﯾـﮥ‬

‫ﺣﺒﺎﺑﭽﻪای و اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر دیاﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳـﺪﯾﻢ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﯽ از ﺟﻔـﺖ ﻋﺒـﻮر‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده در ﻋﻤﻞ ﺳﺰارﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗـﻀﻌﯿﻒ ﻣﺮﮐـﺰ ﺗﻨﻔـﺴﯽ ﺟﻨـﯿﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬در‬

‫ﺳﻄﻮح ﺳﺒﮏ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ آﺷـﮑﺎر در ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﺎزﺗـﺎب ﻫـﺎی ﺣﻨﺠـﺮهای و‬

‫ﺑﺮوﻧﺸﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﻠـﺖ آن ﺗﺤﺮﯾـﮏ اﻋـﺼﺎب ﭘﺎراﺳـﻤﭙﺎﺗﯿﮏ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ در ﺳـﻄﻮح ﻋﻤﯿـﻖ‬

‫‪٧٧‬‬
‫ﺑﯿﻬﻮﺷـــﯽ اﯾـــﻦ ﺣـــﺴﺎﺳﯿﺖ از ﺑـــﯿﻦ ﻣـــﯽرود و اﻧﻘﺒـــﺎض ﺣﻨﺠـــﺮه وﺟـــﻮد ﻧﺨﻮاﻫـــﺪ داﺷـــﺖ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد اﺛﺮات ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ زﯾـﺎدی وﺟـﻮد دارد و ﻋﻠـﺖ آن ﺗﻔـﺎوت در‬

‫روﺷﻬﺎی اﻧﺪازهﮔﯿـﺮی‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از داروﻫـﺎی ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‪ ،‬ﻋﻤـﻖ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ اﯾﺠـﺎد ﺷـﺪه و ﻣﻘـﺪار‬

‫دیاﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ ﺧﻮن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ در ﺻﻮرت ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺳﺮﯾﻊ داﺧﻞ ورﯾﺪی اﯾﻦ دارو‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺑﺮوز ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ دارای اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﺮ روی ﻋـﻀﻠﮥ ﻗﻠـﺐ‬

‫اﺳﺖ و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺑـﯽﻧﻈﻤـﯽ ﻫـﺎی ﻗﻠﺒـﯽ ﻧﻈﯿـﺮ ﺿـﺮﺑﺎن ﻫـﺎی ﭘـﯿﺶ رس ﺑﻄﻨـﯽ و‬

‫ﻣﻮج ﻫﺎی دوﺗﺎﯾﯽ ﺑﻄﻨﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﻫﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﺪه و ﺑـﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻮار ﻗﻠﺐ ﺑﻪ وﻗﻮع آﻧﻬﺎ ﭘﯽﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﻇﻬﻮر اﯾﻦ ﻋﻮارض ﻣﯽﺗﻮان از آﺗﺮوﭘﯿﻦ ﯾـﺎ‬

‫ﭘﺮوﭘﺮاﻧﻮﻟﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﯿﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ اﻋـﺼﺎب ﺳـﻤﭙﺎﺗﯿﮏ و‬

‫ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺑـﯽﻧﻈﻤـﯽ ﻫـﺎی دﻫﻠﯿـﺰی و ﺑﻄﻨـﯽ‪ ،‬ﺑـﺮادی ﮐـﺎردی‬

‫ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و ﯾﺎ ﺑﻠﻮک ﻗﻠﺒﯽ درﺟﮥ ﯾﮏ‪ ،‬دو و ﯾﺎ ﺳﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺮاﺳـﺎس ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه‪،‬‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺑﺎ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﻋﺼﺎب ﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ و اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻋـﺮوق ﻣﺤﯿﻄـﯽ‬

‫ﻣﯽﮔﺮدد و ﻓﺸﺎر ﺧﻮن را اﻓﺰوده و ﺣﺠﻢ ﺿﺮﺑﻪای را ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽدﻫـﺪ‪ ،‬وﻟـﯽ ﺑـﺮ روی ﺷـﺎﺧﺺ ﻗﻠﺒـﯽ‪،‬‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻋﺮوق‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺮوق رﯾﻮی و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻘﺒﺎض ﻋﻀﻠﮥ ﻗﻠﺐ‪ ،‬اﺛﺮ ﺧﺎﺻﯽ ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑﺮاﺳـﺎس‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘــــﺎت در ﺻــــﻮرت اﺳــــﺘﻔﺎده از ﻟﯿــــﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ )ﺑــــﻪ ﻣﯿــــﺰان ‪ (8/8mg/kg‬ﺑــــﻪ ﻫﻤــــﺮاه‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ )ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ (11mg/kg‬ﻣﯽﺗﻮان از اﯾﺠﺎد ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ و اﺛﺮات ﻗﻠﺒـﯽ ـ رﯾـﻮی‬

‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮد و اﯾﻦ روش ﺑﺮای اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐـﻪ از ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﻗﻠﺒـﯽ ـ رﯾـﻮی‬

‫رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه در ﺻـﻮرت اﺳـﺘﻔﺎده از ﻟﯿـﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل ﺳـﺪﯾﻢ‪،‬‬

‫ﺑﺎزﺗﺎﺑﻬﺎی ﺣﻠﻘﯽ و ﺣﻨﺠﺮهای ﺑﺪون اﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﻬﻮﯾﮥ رﯾﻮی‪ ،‬ﺗﻀﻌﯿﻒ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و‬

‫اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻬﻮع ﺑﻌﺪ از ﺟﺮاﺣﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺮﮐﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﮔـﻮارش ﻣـﯽﺷـﻮد و ﺳـﭙﺲ ﻣﯿـﺰان اﻧﻘﺒـﺎض و‬

‫ﺣﺮﮐﺎت آن را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺳﻬﺎل ﯾﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﺣﺮﮐﺎت ﮔﻮارﺷـﯽ در اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻘـﺎدﯾﺮ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد‬

‫‪٧٨‬‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳـﺪﯾﻢ در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ ﭘﺮوﭘﻮﻓـﻮل )از دﺳـﺘﻪ داوﻫـﺎی اﯾﺠـﺎد ﮐﻨﻨـﺪۀ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﺮﯾﻊ اﻻﺛﺮ و ﻏﯿﺮ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮراﺗﯽ( ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺎﻋـﺚ ﮐـﺎﻫﺶ ﻓـﺸﺎر درﯾﭽـﮥ ﭘـﺎﯾﯿﻨﯽ ﻣـﺮی‬

‫ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ در اﺛﺮ آزادﺳﺎزی ﮐﺘﮑﻮل آﻣﯿﻦ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺻﻮرت ﻣـﯽﭘـﺬﯾﺮد‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫دارو در ﺳﮓ و در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑﯿـﺸﺘﺮی در ﻧﻮرآدرﻧـﺎﻟﯿﻦ ﭘﻼﺳـﻤﺎ ﻣـﯽﺷـﻮد و‬

‫ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺗﻔﺎوت ﻣﺬﮐﻮر را ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳـﺖ ﮐـﻪ داروﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻓﻌـﺎل ﺷـﺪن‬

‫ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی آدرﻧﺮژﯾﮏ ﺑﺘﺎ ـ دو ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻘﺒﺎض ﻣﺎﻫﯿﭽﻪﻫﺎی ﻣﺨﻄـﻂ را اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در ﮔﺮﺑﻪ ﻋﮑﺲ اﯾﻦ واﻗﻌﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳـﺪﯾﻢ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﻣﻬـﺎر اﻣـﻮاج اﯾﺠـﺎد ﺷـﺪه در‬

‫اﻋﺼﺎب ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﺳﺴﺘﯽ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﻀﻌﯿﻒ دﺳﺘﮕﺎه اﻋﺼﺎب ﻣﺮﮐﺰی ﺣﺎﺻﻞ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻟﺮزش در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺗﻤﺎم ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﻣﻌﻤـﻮل اﺳـﺖ و ﻋﻠـﺖ آن ﮔـﺸﺎدﮔﯽ‬

‫ﻋﺮوﻗﯽ در ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﺖ دﯾﮕﺮ اﯾـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ را ﻧﺒـﻮد ﺧﺎﺻـﯿﺖ ﺿـﺪ دردی در ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل‬

‫ﺳﺪﯾﻢ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داروﻫﺎی ﺿﺪ درد اﯾﻦ ﻟﺮزش ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘـﺮل ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺮاﺳـﺎس‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﯽﺗـﻮان از داروﻫـﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿـﺮ‪ :‬اﺳـﺘﯿﻞ ﭘﺮوﻣـﺎزﯾﻦ‪ ،‬زاﯾﻼزﯾـﻦ‪ ،‬ﮐﺘـﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬دﯾﺎزﭘـﺎم و‬

‫ﻣﭙﺮﯾﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻗﺒﻞ از ﺗﺰرﯾﻖ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳـﺪﯾﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪ .‬از ﻣﯿـﺎن آﻧﻬـﺎ‬

‫اﺳﺘﯿﻞ ﭘﺮوﻣﺎزﯾﻦ داروی ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﯾﻦ اﺳﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘـﺪار ﻣـﺼﺮف‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان داروی ﭘـﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮان در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ‪4‬ـ آﻣﯿﻨﻮﭘﯿﺮﯾﺪﯾﻦ و ﯾﻮﻫﯿﻤﺒﯿﻦ زﻣـﺎن ﺑﺎزﮔـﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ را‬

‫ﮐﺎﻫﺶ داد ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮرازﭘﺎم ﻗﺒﻞ از ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺳﺴﺘﯽ ﻋـﻀﻼﻧﯽ‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎی ارﺗﻮﭘﺪی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﻧﺴﺎن و ﺳﮓ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺎد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺰرﯾﻖ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ‬

‫ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮاﻟﯽ اﯾـﻦ دارو را درﯾﺎﻓـﺖ ﮐـﺮدهاﻧـﺪ ﻋﻠـﯽرﻏـﻢ ﺑـﺎﻻ ﺑـﻮدن ﻏﻠﻈـﺖ ﭘﻼﺳـﻤﺎﯾﯽ‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻫﻮش آﻣﺪهاﻧﺪ )در واﻗﻊ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﺰرﯾﻖ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ(‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺑﺮوز اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎی ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺳـﻠﻮﻟﯽ در ﺑﺮاﺑـﺮ دارو و آزادﺳـﺎزی ﻣـﻮاد‬

‫‪٧٩‬‬
‫ﻫﻮرﻣﻮﻧﯽ داﺧﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮوﭘﺮاﻧﻮﻟﻮل ﺑﺎ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﻘـﺪار ﻣـﺼﺮف ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل‬

‫ﺳﺪﯾﻢ ﺑﺮای اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﺪت زﻣﺎن اﺛﺮ آن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﺋـﯽ در اﯾﺠـﺎد ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬

‫ﺣﺎد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ دارو ﻣﯽﮔـﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿـﺴﺖ ﮔﯿﺮﻧـﺪهﻫـﺎی آدرﻧﺮژﯾـﮏ آﻟﻔـﺎ‬

‫ﻧﻈﯿﺮ ان ـ )‪2‬ـ ﮐﻠﺮواﺗﯿﻞ( ـ دی ﺑﻨﺰﯾﻼﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺪون اﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه و ﯾﺎ ﻣﺪت‬

‫زﻣﺎن اﺛﺮ دارو‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬

‫ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎی آدرﻧﺮژﯾﮏ در اﯾﺠﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺎد ﺑﻪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ و ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از داروﻫﺎی ﻣﻬﺎر ﮐﻨﻨﺪه ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎی آدرﻧﺮژﯾﮏ از اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮد‪.‬‬

‫از اﺛﺮات دﯾﮕﺮ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ‪ ،‬دارا ﺑﻮدن اﺛﺮات ﺗﺠﻤﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺪان ﻣﻌﻨـﯽ ﮐـﻪ ﻣﻘـﺎدﯾﺮ ﺗﮑـﺮاری دارو‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺷﺒﺎع ﻧﺴﻮج ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾـﻦ ﮐـﻪ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد دارو ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ آن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣـﺪت زﻣـﺎن ﻻزم ﺑـﺮای‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺰﯾﻢ ﻫﺎی ﻣﯿﮑﺮوزوﻣﺎل در ﮐﺒﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖ ﻫـﺎی آن‬

‫از ﻃﺮﯾﻖ ادرار دﻓﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ آن را در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ ﺗـﻮرم ﮐﺒـﺪ و ﺑﯿﻤـﺎران ﮐﻠﯿـﻮی‬

‫ﻣﺼﺮف ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﻮارد ﺷﻮک ﭼﻮن ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن از اﻋﻀﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻐﺰ و ﻗﻠﺐ ﺑﺮﻗـﺮار‬

‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺠﻮﯾﺰ دارو ﺣﺴﺎﺳﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺴﻦ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺳﻦ ﮐﻤﺘـﺮ از‬

‫ﯾﮏ ﻣﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻘﺼﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯿﮑﺮوزوﻣﯽ ﮐﺒﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﯿﺰه ﻧﻤـﻮدن دارو ﻧﯿـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه‬

‫اﺳﯿﺪوز ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻋﻤﻞ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﯽﺷﻮد و در ﺑﯿﻤﺎران اﺳﯿﺪوزی ﺑﺎﯾـﺪ از ﻣﯿـﺰان ﺗﺠـﻮﯾﺰ‬

‫اﯾﻦ دارو ﮐﺎﺳﺖ‬

‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد ﻣﻨﻊ ﻣﺼﺮف ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭘﻮرﻓﯿﺮﯾﺎ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎری‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﭘﯿﺶ روﻧﺪه ﺑﺎﻓﺖ ﻣﯿﻠﯿﻦ اﻋﺼﺎب‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺮﺑـﻮط و در‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ آﺧﺮ‪ ،‬ﻓﻠﺠﯽ ﭘﯿﺶ روﻧﺪهای را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪٨٠‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل در اﻧﺴﺎن و ﺳﮓ اﻣﮑﺎن ﺑﺮوز واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ازدﯾـﺎد ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ وﺟـﻮد دارد و‬

‫ﻋﻼﺋﻢ آن ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن‪ ،‬اﻧﻘﺒـﺎض ﺑـﺮوﻧﺶ ﻫـﺎ‪ ،‬ﮐﺒـﻮدی و ﺧـﻮﻧﺮﯾﺰی‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ در رودهﻫﺎﺳﺖ‪ .‬از ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ در اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮوز ﮐﻬﯿﺮ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎی ‪ 5‬و ‪ 2/5‬درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و از آن ﺟﺎ ﮐـﻪ ﻣﺤﻠـﻮل اﯾـﻦ‬

‫دارو ﺷﺪﯾﺪاً ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﻓﺘﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺰرﯾﻖ ﺧـﺎرﺟﯽ ﻋﺮوﻗـﯽ آن‪،‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻗﺒﺾ ﻋﺮوﻗﯽ و ﻧﮑﺮوز ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﻓﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺰرﯾﻖ زﯾﺮﭘﻮﺳﺘﯽ و ﺷﺴﺘـﺸﻮی ﻧﺎﺣﯿـﻪ ﺑـﺎ‬

‫ﯾﮏ ﺗﺎ دو ﻣﯿﻠﯽ ﻟﯿﺘﺮ ﻟﯿﺪوﮐﺎﺋﯿﻦ دو درﺻﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺮم ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژی ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﺷـﻮد‪ ..‬ﻣﻘـﺪار‬

‫ﻣﺼﺮف ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ در ﺳﮓ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺣﯿﻮان ﻧﻈﯿﺮ درﺟﮥ ﮐﻢ آﺑﯽ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ و ﯾﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫از داروﻫﺎی ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ دارد وﻟﯽ در ﮐـﻞ ‪ 10 mg/kg‬از ﻣﺤﻠـﻮل ‪ 2/5‬درﺻـﺪ آن ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺿﻤﻨﺎً ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز ﻣﺼﺮف آن ﺗﺎ ‪ 25 mg/kg‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل در ﮔﺮﺑـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫ﺳﮓ اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ از ﻣﺤﻠﻮل ‪ %1/25‬آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﯿﺎﻣﯿﻼل ﺳﺪﯾﻢ )ﺳﻮرﯾﺘﺎل(‬

‫ﺗﯿــﺎﻣﯿﻼل ﺳــﺪﯾﻢ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘــﺎل ﺳــﺪﯾﻢ از دﺳــﺘﮥ ﺗﯿﻮﺑــﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫــﺎی ﺑــﺎ اﺛــﺮ ﺧﯿﻠــﯽ‬

‫ﮐﻮﺗﺎه اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﮐﻤـﯽ از ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل ﺳـﺪﯾﻢ ﻗـﻮﯾﺘﺮ و ﺧﺎﺻـﯿﺖ ﺗﺠﻤﻌـﯽ آن ﮐﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿـﺮات‬

‫ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ ﺗﯿﺎﻣﯿﻼل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻗـﺒﺾ ﻋﺮوﻗـﯽ در ﻋـﺮوق‬

‫ﻣﺤﯿﻄﯽ و رﯾﻮی ﻣﯽﺷﻮد و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺎﻫﯿﭽﮥ ﻗﻠﺐ را ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺗﯿﺎﻣﯿﻼل ﺑﺮ روی دﺳـﺘﮕﺎه‬

‫ﺗﻨﻔﺲ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺸﺎر اﮐﺴﯿﮋن ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﮓ‪ ،‬ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻣﻮاج دوﺗﺎﯾﯽ ﺑﻄﻨﯽ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ورﯾﺪی ﺗﯿﺎﻣﯿﻼل اﯾﺠﺎد‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﻠﺖ آن اﺧﺘﻼل در ﺗﻌﺎدل ﺑﯿﻦ اﻋﺼﺎب ﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ و ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای درﻣـﺎن اﯾـﻦ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮان از آﺗﺮوﭘﯿﻦ و ﯾﺎ ﭘﺮوﭘﺮاﻧﻮﻟﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪٨١‬‬
‫ﺗﯿﺎﻣﯿﻼل در ﮔﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل‪ ،‬اﻧﻘﺒـﺎض ﺣﻨﺠـﺮه و اﯾـﺴﺖ ﺗﻨﻔـﺴﯽ ﮐﻤﺘـﺮی اﯾﺠـﺎد ﮐـﺮده و در‬

‫ﺣﯿﻮاﻧــﺎت ﮐــﻮﭼﮑﺘﺮ ﺗﺮﺷــﺢ ﺑــﺰاق ﺑﯿــﺸﺘﺮی را ﺳــﺒﺐ ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .‬ﻣﻘــﺪار ﻣــﺼﺮف اﯾــﻦ دارو در ﺳــﮓ‬

‫‪20mg/kg‬ـ‪ 8‬از ﻣﺤﻠﻮل دو درﺻﺪ آن اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ از ﻟﺤﺎظ ﻗﺪرت ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺤﻠـﻮل ‪ 2/5‬درﺻـﺪ‬

‫ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻮﻫﮕﺰﯾﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ )ﺑﺮوﯾﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ(‬

‫ﻣﺘﻮﻫﮕﺰﯾﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﺨﻠﻮط اﯾﺰوﻣﺮ راﺳﻤﯿﮏ آﻟﻔﺎ ـ دی و آﻟﻔﺎ ـ ال‪ ،‬ﺳﺪﯾﻢ ـ ‪ 5‬ـ آﻟﯿﻞ ـ ﯾﮏ ـ‬

‫ﻣﺘﯿﻞ ـ ‪1) 5‬ـ ﻣﺘﯿﻞ ـ ‪2‬ـ وﯾﻨﯿﻞ( ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات اﺳﺖ و ﺗﻔﺎوت آن ﺑﺎ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻧﺒﻮدن ﮔﺮوه ﺳﻮﻟﻔﻮر‬

‫در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دارو دو ﯾﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻗﻮﯾﺘﺮ از ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺪت زﻣﺎن‬

‫اﺛﺮ آن ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮ و زﻣﺎن ﺑﻬﺒﻮدی از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آن ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻮدن اﺛﺮ اﯾﻦ دارو را ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺣﻞ ﺑﺎﻻی آن در ﭼﺮﺑﯽ و ﺳﺮﻋﺖ زﯾـﺎد ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿـﺴﻢ آن در‬

‫ﮐﺒﺪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﻣﺪت ﺳﯽدﻗﯿﻘﻪ ﺣﯿﻮان را ﺑﯿﻬﻮش ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻬﺒـﻮدی‪ ،‬ﻟـﺮزش‬

‫ﻋﻀﻼﻧﯽ و ﺗﺸﻨﺞ رخ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺪ دردﻫﺎی ﺗﺨﺪﯾﺮی و ﯾﺎ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻓﺘﻮﺗﯿﺎزﯾﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮان‬

‫از ﺑﺮوز آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﺛﺮات ﻗﻠﺒﯽ ـ ﻋﺮوﻗﯽ در ﻣﺘﻮﻫﮕﺰﯾﺘـﺎل ﺳـﺪﯾﻢ ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل ﺳـﺪﯾﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺗﺠـﻮﯾﺰ‬

‫ﻣﺘﻮﮔﺰﯾﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ و ﻗـﺪرت اﻧﻘﺒﺎﺿـﯽ‬

‫ﻋﻀﻠﮥ ﻗﻠﺐ ﻧﯿﺰ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﻣﺘﻮﻫﮕﺰﯾﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ در ﺳﮓ ‪6mg/kg‬ـ‪ 4‬از ﻣﺤﻠـﻮل ‪ %1‬ﯾـﺎ ‪ %2‬آن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت داﺧـﻞ‬

‫ورﯾﺪی اﺳﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪12mg/kg‬ـ‪ 10‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﺠﺎد ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺗﺠﻤﻌﯽ‪ ،‬ﺧﻄﺮﻧـﺎک‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف اﯾﻦ دارو در ﮔﺮﺑـﻪ ‪ 5mg/kg‬از ﻣﺤﻠـﻮل ‪ %0/5‬اﺳـﺖ و در اﯾـﻦ ﺣﯿـﻮان ﺗﻨﻬـﺎ در‬

‫ﻣﻮاﻗﻌﯽ از اﯾﻦ دارو اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻬﺒﻮدی ﺳﺮﯾﻊ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل در‬

‫ﻣﻮاﻗﻊ ﺳﺰارﯾﻦ(‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬
 ‫داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻏﯿﺮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮراﺗﯽ ﺳﺮﯾﻊ اﻻﺛﺮ‬

‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل )راﭘﯿﻨﻮوت(‬

‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮای اﻟﻘﺎ و‬

‫ﺣﻔﻆ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺰرﯾﻘﺎت ﻣﺪاوم و ﻣﺘﻨﺎوب ورﯾﺪی در اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫دارو ﺳﺎل ﻫﺎ در اروﭘﺎ ﺑﺮای ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ از ﺳـﺎل‬

‫‪ 1989‬اﺟﺎزۀ ﻣﺼﺮف در ﮐﺸﻮر آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﮐﺴﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﭘﺮﻓـﻮل‪ ،‬از دﺳـﺘﮥ داروﻫـﺎی آرامﺑﺨـﺶ‬

‫ﺧﻮابآور اﺳﺖ ﮐﻪ دارای ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﯿﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ دارو ﺗﺮﮐﯿﺒـﯽ از ﮔـﺮوه‬

‫ﻓﻨﻞ ﻫﺎی آﻟﮑﯿﻞ ﺑﺎ ﻣﺎدۀ ﻣﻮﺛﺮۀ ‪ 2‬و ‪ 6‬دی اﯾﺰوﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻓﻨﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی اوﻟﯿﮥ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮ روی اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﺎدۀ ﻣﺆﺛﺮ دارو ﺑﻪ واﺳـﻄﮥ‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﺮﻣﻮﻓﻮر ـ ایال ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آزادﺳﺎزی ﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﯾﺠﺎد واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ازدﯾﺎد ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ در‬

‫اﻧﺴﺎن و ﺳﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻓﺮﻣﻮل ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ اﻣﻮﻟﺴﯿﻮن ﭼﺮﺑﯽ در آب ﺷـﺎﻣﻞ ‪%1‬‬

‫ﻣﺎده ﻣﺆﺛﺮه‪ %10 ،‬روﻏﻦ ﺳﻮﯾﺎ‪ %1/2 ،‬ﻓﺴﻔﺎﺗﯿﺪ ﺧﺎﻟﺺ و ‪ %2/25‬ﮔﻠﯿﺴﺮول ﺗﺼﺤﯿﺢ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل داروﯾﯽ ﻏﯿﺮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮراﺗﯽ و ﻏﯿﺮ اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪی‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊ اﻻﺛﺮ ﺑﺎ ﻃﻮل اﺛﺮ ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿـﺴﻢ‬

‫ﺑﺎﻻ و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﺑﻬﺒﻮدی ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ دﻧﺒﺎلﺗﺰرﯾﻖ ﯾﮑﺒﺎره و ﯾـﺎ ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣﮑـﺮر ورﯾـﺪی اﺳـﺖ‬

‫وﻋﻼوه ﺑﺮ اﺛﺮات ﻓﻮق ﺧﺎﻟﯽ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺛﺮات ﺗﻬﯿﺠﯽ و ﺗﺠﻤﻌﯽ در اﻧـﺴﺎن و ﯾـﺎ ﺣﯿـﻮان ﺑﯿﻬـﻮش ﺷـﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺒﻮدی ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊ ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺠﺪد و ﺳﺮﯾﻊ دارو از ﻣﻐـﺰ ﺑـﻪ دﯾﮕـﺮ ارﮔﺎﻧﻬـﺎ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬

‫ﮔﻠﻮﮐﻮرﯾﻨﻪ و ﺳﻮﻟﻔﺎﺗﻪ ﺷﺪن ﺳﺮﯾﻊ دارو ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺒﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺘﺸﺎر ﺳﺮﯾﻊ ﭘﺮوﭘﻮﻓـﻮل از ﭘﻼﺳـﻤﺎ‬

‫ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻋﺼﺎب ﻣﺮﮐﺰی ﺑﻪ واﺳﻄﮥ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﭼﺮﺑﯽ دوﺳﺘﯽ زﯾﺎد آن‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊ اﻻﺛﺮ ﺑﻮدن دارو را ﺗﻮﺟﯿـﻪ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٨٣‬‬
 ‫ﭘﺮوﻓﻮل‪ ،‬داروﯾﯽ ورﯾﺪی و ﺑﻪ ﺳﻪ روش ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﻮﯾﺰ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ (1‬ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺗـﮏ دوز ﺑـﺮای اﻟﻘـﺎء ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ و ﻟﻮﻟـﻪﮔـﺬاری و ﺷـﺮوع ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ و ﯾﺎ در ﻣﻮرد ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎی ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ و ﺟﺰﺋﯽ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪(2‬ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮑﺒﺎره و ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺮای اﻟﻘﺎء و ﺣﻔـﻆ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ در ﺟﺮاﺣـﯽ ﻫـﺎی ﻃـﻮﻻﻧﯽ‬

‫ﻣﺪت ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ (3‬از اﯾﻦ دارو ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻓﻘﺪان اﺛﺮات ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣـﺪاوم ورﯾـﺪی‪ ،‬ﺑـﺮای ﺣﻔـﻆ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﯽ ﻋﻤﺪه ﻧﯿﺰ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻋﻤﺎل اﺛﺮات ﻣﻬﺎری ﺑـﺮ روی واﺳـﻄﮥ ﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﮔﺎﻣـﺎ آﻣﯿﻨﻮﺑﻮﺗﯿﺮﯾـﮏ اﺳـﯿﺪ ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻋﺼﺎب ﻣﺮﮐﺰی ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ اﯾﻦ دارو ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿـﮏ‬

‫ﻣﻐــﺰ ﺷــﺪه و در ﻣﻘﺎﯾــﺴﻪ ﺑــﺎ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘــﺎل ﺳــﺪﯾﻢ در اﻧــﺴﺎن و ﺣﯿﻮاﻧــﺎت ﻗــﺎدر ﺑــﻪ اﻓــﺰاﯾﺶ ﻓــﺸﺎر ﻣــﺎﯾﻊ‬

‫ﻣﻐﺰی ـ ﻧﺨﺎﻋﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ در اﻧﺴﺎن ﻫﺎی ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻی ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻐـﺰی ـ ﻧﺨـﺎﻋﯽ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻊ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﮐـﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾـﺎن‬

‫ﺧﻮن ﻣﻐﺰ و ﻣﺼﺮف اﮐﺴﯿﮋن ﺗﻮﺳﻂ آن ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺮوق ﻣﻐـﺰ را اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽدﻫـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ دارو‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ دارای اﺛﺮت ﺿﺪﺗﺸﻨﺠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی اﺳﺖ و در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﺻـﺮع ﺑـﺮای‬

‫اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎﻟﯽ ﭼﻮن ﻣﯿﻠﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬

‫ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل در اﻧﺴﺎن و ﺳﮓ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻗﺪرت اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ ﻋـﻀﻠﮥ‬

‫ﻗﻠﺐ و ﮔﺸﺎدﮔﯽ ﻋﺮوق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺣﺘﯽ در اﻧﺴﺎن ﻫﺎ و ﺳﮓ ﻫﺎی ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﺣﺠﻢ ﺧـﻮن‬

‫ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪک اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﻋﻤﻮﻣﺎً از ﻃﺮﯾﻖ ﻋـﺮوق‬

‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺠﻮﯾﺰ اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫـﺎی ﻓـﺸﺎر‪ ،‬ﺑـﺮون ده ﻗﻠﺒـﯽ‪،‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﺿﺮﺑﻪای و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺳﯽ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻗﻒ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت وﮔﺬرای ﺗﻨﻔﺴﯽ در ﺳﮓ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ دﯾـﺪه‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺰرﯾﻖ ﺳﺮﯾﻊ داﺧﻞ ورﯾﺪی دارو اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺛﺮ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ دارو‬

‫‪٨٤‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺰ دم و ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻬﻮﯾﻪای ﺑـﻪ دی اﮐـﺴﯿﺪﮐـﺮﺑﻦ را از ﻋﻠـﻞ دﯾﮕـﺮ اﯾﺠـﺎد ﺗـﻀﻌﯿﻒ ﺗﻨﻔـﺴﯽ‬

‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻀﻌﯿﻒ واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﺣﻨﺠﺮه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻃﻨﺎب ﻫﺎی ﺻـﻮﺗﯽ‬

‫و ﺣﺮﮐﺖ ﻏﻀﺮوفﺗﺮﺟﻬﺎﻟﯽ در ﺳﻄﻮح ﺳﺒﮏ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮات ﻣﻨﻔـﯽ در‬

‫ﻋﻤﻞ ﺳﺰارﯾﻦ ﺳﮓ ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ دارو ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر داﺧـﻞ ﭼـﺸﻢ ﺑـﻮده‪،‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮان از آن ﺟﻬﺖ ﺟﺮاﺣﯽ ﭼﺸﻢ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ‪.‬‬

‫ﯾﮑﯽ از راﯾﺠﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮارض ﺗﺰرﯾﻖ ورﯾﺪی ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﺧﺼﻮﺻﺎً در اﻧـﺴﺎن و ﺑـﺎ ﺷـﺪت ﮐﻤﺘـﺮی در ﺳـﮓ‪،‬‬

‫اﺣﺴﺎس درد در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺰرﯾﻖ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺨﺼﻮص در ﺗﺰرﯾﻖ دارو ﺑﻪ داﺧـﻞ ورﯾـﺪﻫﺎی ﺑﺎرﯾـﮏ‬

‫ﻣﺸﻬﻮدﺗﺮ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ ﺑﺮوز درد اﺣﺘﻤﺎﻻً وﺟﻮد ﻣﺎدۀ ﻣﺆﺛﺮه ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل در اﻣﻮﻟﺴﯿﻮن دارو اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﺠـﻮﯾﺰ‬

‫داﺧﻞ ورﯾﺪی داروی ﺑﯽﺣﺴﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻗﺒﻞ از ﺗﺰرﯾﻖ ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل و اﺳﺘﻔﺎده از ورﯾﺪﻫﺎی ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان‬

‫از ﺑﺮوز ﻋﺎرﺿﮥ ﻓﻮق ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺗﺰرﯾﻖ ﺧـﺎرج ورﯾـﺪی ﭘﺮوﭘﻮﻓـﻮل‪،‬‬

‫ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺑﺎﻓﺘﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮوز اﺳﺘﻔﺮاغ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺰرﯾﻖ ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻬﻮع و اﺳﺘﻔﺮاغ در ﻃﻮل ﺑﻬﺒﻮدی از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل در‬

‫اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دراﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺮاغ ﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ‬

‫از آﺳﯿﺒﻬﺎی ﻣﻌﺪهای ـ رودهای‪ ،‬ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل داروی ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد زﯾـﺮا ﺑـﺮ روی ﺣﺮﮐـﺎت دﺳـﺘﮕﺎه‬

‫ﮔﻮارش اﺛﺮی ﻧﺪارد‪ .‬در ﮐﻞ ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﯿﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ از ﻣﺰاﯾﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﭼـﻮن ﺣـﺪاﻗﻞ‬

‫اﺛﺮات ﺗﺠﻤﻌـﯽ در ﻣـﻮارد ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣﮑـﺮر‪ ،‬دورۀ ﺑﻬﺒـﻮدی آرام و ﮐﻮﺗـﺎﻫﺘﺮ و ﺑـﺮوز ﺣـﺪاﻗﻞ اﺛـﺮات ﺳـﻮء‬

‫ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﺼﺮف اﯾﻦ دارو ﻗﯿﻤﺖ ﮔـﺰاف آن و ﻣﺤـﺪود ﺑـﻮدن‬

‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﺼﺮف دارو ﭘﺲ از ﺑﺎز ﻧﻤﻮدن آﻣﭙﻮل ﺣﺎوی آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺷﺪﯾﺪ اﻣﻮﻟﺴﯿﻮن‬

‫دارو ﺑﻪ رﺷﺪ ﻣﯿﮑﺮو ارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﻘﺪان ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻧﮕﻬﺪارﻧـﺪۀ ﺿـﺪ ﻣﯿﮑﺮوﺑـﯽ درآن اﺳـﺖ‬

‫رﻋﺎﯾﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽ درﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ آن ﺿﺮوری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬و ﻣﻮاردی از ﺑﺮوز ﺗﺐ‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﺧـﻮﻧﯽ و‬

‫ﺣﺘﯽ ﻣﺮگ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺰرﯾﻖ اﻣﻮﻟﯿﺴﻮن آﻟﻮدۀ ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٥‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ و ﺣﯿﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‪ ،‬ﮔﺰارش ﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﺮوﭘﻮﻓﻮل در ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ و ﮐﺒـﻮﺗﺮ‬

‫ﻧﯿﺰ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدۀ ﻋﻤﻠﯽ از ﭘﺮوﭘﻮﻓـﻮل در ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﮐﻮﺗـﺎه ﺑـﻮدن ﻃـﻮل ﻣـﺪت‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻣﯽﺗﻮان از آن ﺟﻬﺖ اﻟﻘﺎء ﺑﯽﺧﻄﺮ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﻟﻮﻟـﻪﮔـﺬاری‬

‫درﻧﺎی و اﺗﺼﺎل ﭘﺮﻧﺪه ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣـﺮ ﺑﺨـﺼﻮص در ﻣـﻮاردی ﮐـﻪ‬

‫ﻋﺪم آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎ ﮔﺎزﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﺳﮏ ﯾﺎ ﻣﺤﻔﻈﮥ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣـﺪﻧﻈﺮ اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﻣﺼﺪاق ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ دراﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﯽ ﺟﺰﺋﯽ‪ ،‬رادﯾـﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﻣـﻮارد ﺧـﺎص‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘــﺎﺗﯽ در ﭘﺮﻧــﺪﮔﺎن اﺳــﺘﻔﺎده ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .‬اﺧــﺘﻼف در روش ﻫــﺎی اﻧــﺪازهﮔﯿــﺮی و ﻧــﻮع داروﻫــﺎی‬

‫ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﻗﺒـﻞ از ﺗﺰرﯾـﻖ ﭘﺮوﭘﻮﻓـﻮل ﻣﻘـﺪار ﻣـﺼﺮف اﯾـﻦ دارو را ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻗـﺮار‬

‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬داروﻫﺎی ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ راﯾﺞﻗﺒﻞ از ﺗﺰرﯾـﻖ ﭘﺮوﭘﻮﻓـﻮل ﺷـﺎﻣﻞ اﺳـﺘﯿﻞ ﭘﺮوﻣـﺎزﯾﻦ‪ ،‬ﭘﺎﭘـﺎورﺗﻮم‪،‬‬

‫ﭘﺘﯿﺪﯾﻦ‪ ،‬دﯾﺎزﭘﺎم‪ ،‬زاﯾﻼزﯾﻦ و ﻣﺪﺗﻮﻣﯿﺪﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺳـﺘﻔﺎدۀ از آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﻘـﺪار ﭘﺮوﭘﻮﻓـﻮل‬

‫ﻣﺼﺮﻓﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن اﺛﺮ آن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎﻓﺎن‬

‫اوﻟﯿﻦ در ﺳﺎل ‪ 1941‬ﮔﺰارﺷﯽ در ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪۀ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‬

‫داده ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺳﺎل ‪ ،1955‬ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ دﯾﻮن را ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺻﺪ درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ دﯾﻮن و ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ در ﺳﮓ‪ ،‬ﺗﺄﺧﯿﺮ در اﯾﺠـﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ‬

‫در اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ دﯾﻮن ﺑﻮده‪ ،‬و اﯾﻦ ﺗـﺄﺧﯿﺮ در ﺷـﺮوع اﺛـﺮ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ اﯾﺠـﺎد ﻟﺨﺘـﮥ‬

‫ورﯾﺪی ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دارو‪ ،‬ﻋﻠﻞ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ دﯾﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ در زﻣﯿﻨـﮥ‬

‫اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ از اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن آﻟﻔﺎ ﮔﺰاﻟﻮن از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﻟﻔﺎ‬

‫ﮔﺰاﻟﻮن در آب ﻏﯿﺮ ﻣﺤﻠﻮل اﻣﺎ در ﮐﺮﻣﻮﻓﻮر ـ ایالﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ اﺳﺖ و اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪی دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم آﻟﻔـﺎدوﻟﻮن‬

‫ﮐـــــﻪ دارای ﺧﺎﺻـــــﯿﺖ ﺧـــــﻮابآوری ﺿـــــﻌﯿﻒﺗـــــﺮی اﺳـــــﺖ‪ ،‬ﺣﻼﻟﯿـــــﺖ آﻟﻔـــــﺎﮔﺰاﻟﻮن‬

‫درﮐﺮﻣﻮﻓﻮر ـ ایال را ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣـﯽدﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻓﺎن ﻣﺨﻠـﻮط اﯾـﻦ دو اﺳـﺘﺮوﺋﯿﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣـﻮل‬

‫‪٨٦‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎی ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس آن ﺷﺎﻣﻞ ‪ 0/9‬ﮔﺮم آﻟﻔﺎﮔﺰاﻟﻮن‪0/3 .‬ﮔﺮم اﻟﻔﺎدوﻟﻮن‪ 20 ،‬ﮔﺮم ﮐﺮﻣﻮﻓـﻮر‬

‫ـﺎیال‪ 0/25 ،‬ﮔﺮم ﮐﻠﺮﯾﺪﺳﺪﯾﻢ و ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﻣﻘﻄﺮ ﺑﺮای ﺗﺰرﯾﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ از‬

‫ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺎﻓﺎن دارای ‪ 9‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم آﻟﻔﺎ ﮔﺰاﻟﻮن و ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم آﻟﻔﺎدوﻟﻮن‪ .‬اﯾﻦ دارو در ﻃﺐ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧـﺎم‬

‫آﻟﺘﺰﯾﻦ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﮏ ﮐﻢ ﺑﻮدن ﺣﻼﻟﯿﺖ ﺳﺎﻓﺎن در آب از ﻣﻌﺎﯾﺐ اﯾـﻦ دارو ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﻪ‬

‫ﻋﻠﺖ آزادﺳﺎزی ﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ ﻧﺎﺷﯽ از وﺟﻮد ﮐﺮوﻣﻮرﻓﻮر ـ ایال در ﻣﺤﻠﻮل آن ﻧﻤـﯽﺗـﻮان از آن در ﺳـﮓ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺳﺎﻓﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﮔﺮﺑﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ‬

‫و ﻣﯽﺗﻮان در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﮓ ﻧﯿﺰ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﯽ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪ .‬اﻟﮕﻮﻫـﺎی ﻧـﻮار‬

‫ﻣﻐﺰی در ﺣﯿﻦ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﻓﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺳﺖ و اﯾـﻦ دارو ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﻧﺘﺨـﺎﺑﯽ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﮐﺴﯿﮋن ﻣﻐﺰ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﻣﻐﺰی ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳـﺎﻓﺎن ﯾـﮏ‬

‫داروی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ از ﺟﺮاﺣﺎت ﻧﺎﺣﯿﮥ ﺳﺮ رﻧـﺞ ﻣـﯽﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻟﻘـﺎء‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻓﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘﺎل ﺳـﺪﯾﻢ ﻧﺒـﻮده و در ﺻـﻮرت ﺗﺰرﯾـﻖ ﺳـﺮﯾﻊ داﺧـﻞ ورﯾـﺪی‪،‬‬

‫ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ اﯾﻦ دارو ﻣﺎﻧﻨﺪ اوغ زدن و اﺳﺘﻔﺮاغ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣـﯽﮔـﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﻟـﺮزش در ﻋـﻀﻼت‬

‫دﺳﺖ و ﭘﺎ و ﺻﻮرت ﻧﯿﺰ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ دارای ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺒﻮدی از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻓﺎن در اﺛﺮ ﭘﺨـﺶ ﻣﺠـﺪد دارو و ﺗﺠﺰﯾـﻪ ﻣﺠـﺪد آن در ﺑـﺪن‬

‫اﺳﺖ‪ .‬وﻗﻮع ﺳﺮﻓﻪ و ﺳﮑﺴﮑﻪ و اﻧﻘﺒﺎض ﺣﻨﺠﺮه ﭘﺲ از ﺗﺰرﯾﻖ ﺳﺎﻓﺎن ﻧﺎدر اﺳﺖ و وارد ﮐﺮدن ﻟﻮﻟـﻪﻧـﺎﯾﯽ‬

‫در ﮔﺮﺑﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دارو ﺑﯿﻬﻮش ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺗﻨﻔﺴﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﯾـﻦ‬

‫دارو و ﻣﺪت زﻣﺎن اﺛﺮ آن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار داروی ﻣﺼﺮف ﺷـﺪه دارد‪ .‬ﺳـﺎﻓﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﯿﻮﭘﻨﺘـﺎل ﺳـﺪﯾﻢ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻣﺮﮐﺰی ورﯾﺪی و ﺣﺠﻢ ﺿﺮﺑﻪای ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن‬

‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﻧﺪارد و ﻋﻠﺖ آن ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﺋﯽ در ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺻـﻮرت اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ دارو ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﮔﺬار اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ آن اﺛﺮات ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮی از ﺧﻮد ﺑﻪ‬

‫ﺟﺎی ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺳﺎﻓﺎن ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺮوق رﯾﻮی و ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻧﻘﺒﺎﺿـﯽ ﻋـﻀﻠﮥ‬

‫ﻗﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﻓﺎن دارای اﺛﺮات ﺿﺪ اﺳـﺘﺮوژﻧﯽ ﺿـﻌﯿﻔﯽ اﺳـﺖ و ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ راه دﻓـﻊ دو اﺳـﺘﺮوﺋﯿﺪ‬

‫‪٨٧‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در آن‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ﺻﻔﺮا اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺮوﺋﯿﺪﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮوژﺳﺘﺮون دارای ﮔﺮدش ﮐﺒـﺪی ـ رودهای‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﻋﺒﻮر ﺳﺎﻓﺎن از ﺟﻔﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ‬

‫در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 6mg/kg‬در ﻋﻤﻞ ﺳـﺰارﯾﻦ ﻫـﯿﭻ اﺛـﺮ ﺟـﺎﻧﺒﯽ ﺑـﺮ روی ﺑﭽـﻪ‬

‫ﮔﺮﺑﻪﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬درﻫﻨﮕﺎم ﺑﻬﺒﻮدی از ﺑﯿﻬﻮش اﯾﺠـﺎد ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﻓﺎن در ﮔﺮﺑـﻪ‪ ،‬ﻟـﺮزش‬

‫ﻋﻀﻼﻧﯽ و در ﺻﻮرت ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺣﯿﻮان‪ ،‬ﺗﺸﻨﺞ رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﮔﺮﺑﻪﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮش ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﺳﺎﻓﺎن‪ ،‬ﺧﯿﺰو ﭘﺮﺧﻮﻧﯽ ﻻﻟﮥ ﮔﻮش و ﭘﻨﺠﻪﻫﺎی ﭘﺎ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه اﯾـﻦ دارو دارای ﺧﺎﺻـﯽ آزاد‬

‫ﺳﺎزی ﻫﯿﺴﺘﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﯿﺰ رﯾﻮی ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻟﺒﺪ ﮔـﺸﺎﯾﯽ و آزﻣﺎﯾـﺸﻬﺎی ﺑﺎﻓـﺖ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻤﺎم ﺳﮓ ﺳﺎﻧﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺰرﯾﻖ ﺳﺎﻓﺎن ﯾـﮏ واﮐـﻨﺶ ازدﯾـﺎد ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ از‬

‫ﺧﻮدﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺣﺎﺻﻞ از وﺟﻮد ﮐﺮﻣﻮﻓﻮرـ ایال اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺤﻘﻘـﯿﻦ از اﯾـﻦ دارو در‬

‫ﺳـــﮓﻫـــﺎﯾﯽ ﮐـــﻪ اﺳـــﺘﯿﻞ ﭘﺮوﻣـــﺎزﯾﻦ وﮐﻠﺮﻓﻨﯿـــﺮاﻣﯿﻦ )ﺑـــﻪ ﻋﻨـــﻮان داروی ﺿﺪﻫﯿـــﺴﺘﺎﻣﯿﻦ(‬

‫درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ و اﻟﻘﺎی راﺣﺖ و ﺑﻬﺒﻮدی ﺳﺮﯾﻊ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را در آﻧﻬﺎ ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧـﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻓﻘﺪان ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺗﺠﻤﻌﯽ در ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮدی ﺳﺮﯾﻊ‪ ،‬ﺗﻀﻌﯿﻒ ﮐﻢ ﺗﻨﻔـﺴﯽ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬

‫ﺳﺴﺘﯽ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﮐﺎﻓﯽ وﻋﺪم ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﻮﺿﻌﯽ در ﺻﻮرت ﺗﺰرﯾﻖ ﺧﺎرج ورﯾﺪی از ﻋﻠـﻞ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻮدن‬

‫ﺳﺎﻓﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﮔﺮﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻓﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻞ ورﯾﺪی و داﺧﻞ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﺗﺠﻮﯾﺰ‪ ،‬و اﻟﻘﺎ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺠﻮﯾﺰ داﺧﻞ ورﯾﺪی آن ﻣﻌﻤﻮﻻً راﺣﺖ و ﺳﺮﯾﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺎ در ﺑﺮﺧـﯽ از‬

‫ﻣﻮاﻗﻊ اوغ زدن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺮاغ و اﻧﻘﺒﺎض ﺣﻨﺠﺮه ﻋﺎرض ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣـﺼﺮف ﺳـﺎﻓﺎن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت داﺧـﻞ‬

‫ورﯾﺪی ‪ 9mg/kg‬اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﻣﺪت ده دﻗﯿﻘﻪ ﺣﯿﻮان را ﺑﯿﻬﻮش ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻬﺒـﻮدی ﮐﺎﻣـﻞ‬

‫از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﯽﺗﺎ ﻧﻮد دﻗﯿﻘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرت ﺗﺰرﯾـﻖ داﺧـﻞ ﻋـﻀﻼﻧﯽ اﯾـﻦ دارو‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺼﺮف آن ‪ 18 mg/kg‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻫﻔﺖ ﺗﺎ ﻫﺸﺖ دﻗﯿﻘﻪ از ﺗﺰرﯾﻖ دارو‪ ،‬اﺛـﺮات آن ﺑـﺮوز‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻃﻮل ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ده ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ دﻗﯿﻘﻪ و ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺷﺼﺖ ﺗﺎ ﻧـﻮد دﻗﯿﻘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﺰرﯾﻖ داﺧﻞ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺳﺎﻓﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ﺗﺰررﯾﻖ داﺧﻞ ورﯾﺪی آن‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ اﻃﻤﯿﻨـﺎن‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‬

‫‪٨٨‬‬
 ‫داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ اﺛﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ داروﻫﺎی اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﯿﺪرات ﮐﻠﺮال‪ ،‬ﮐﻠﺮاﻟﻮز‪ ،‬ﯾﻮرﺗﺎن و ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳـﺪﯾﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﯿﺪرات ﮐﻠﺮال در اﺳﺐ و ﮔﺎو‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی آرامﺑﺨﺶ و ﺧﻮابآور اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ دارو ﺑـﻪ‬

‫ﺻﻮرت داﺧﻞ ورﯾﺪی و ﯾﺎ ازﻃﺮﯾﻖ دﻫﺎن ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﺷﻮد و در ﺳﺎﯾﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﮐﻠﺮاﻟﻮز ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺮارت دادن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺴﺎوی از ﮔﻠﻮﮔﺰ و ﻫﯿـﺪارات ﮐﻠـﺮال‪ ،‬ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﯾﻂ ﺧـﺎص ﺗﻬﯿـﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد و دارای دو اﯾﺰوﻣﺮ آﻟﻔﺎ و ﺑﺘﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻞ ورﯾـﺪی ﺗﺠـﻮﯾﺰ‪ ،‬و ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺮای‬

‫اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ از ﺳﺎﯾﺮ داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﮐﻠﺮﯾﺪ اﺗﯿﻞ‪ .‬اﺗﺮ و ﯾﺎ ﻣﺘﻮﻫﮕﺰﯾﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑـﺎ آن‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎﯾﺐ ﮐﻠﺮاﻟﻮز ﺷﺎﻣﻞ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﮐﻢ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ‬

‫دارو و ﺑﻬﺒﻮدی آﻫﺴﺘﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﺮزش ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ ﻋﻠـﺖ در داﻣﭙﺰﺷـﮑﯽ ﮐـﺎرﺑﺮدی‬

‫ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ )ﻧﻤﺒﻮﺗﺎل(‬

‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ از دﺳﺘﮥ اﮐﺴﯽ ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎ )ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات ﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎه اﺛﺮ ﺑﺎ ﻣﺪت زﻣﺎن اﺛﺮ‬

‫‪ 45‬ﺗﺎ ‪ 90‬دﻗﯿﻘﻪ( و ﻧﺎم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺳﺪﯾﻢ ـ ‪5‬ـ اﺗﯿﻞ ـ ‪5‬ـ)‪1‬ـ ﻣﺘﯿﻞ ﺑﻮﺗﯿﻞ(ﺑﺎرﺑﯿﺘﻮرات‪ ،‬اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ‬

‫اﺛﺮ ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺑﺮ روی دﺳﺘﮕﺎه اﻋﺼﺎب ﻣﺮﮐﺰی ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻗـﺸﺮ ﻣﻐـﺰ و ﻫﯿﭙﻮﺗـﺎﻻﻣﻮس‪ ،‬ﺗـﻀﻌﯿﻒ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻀﻌﯿﻒ اﻋﺼﺎب ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﻐﺰ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺸﻨﺞ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ دارو دارای ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺿﻌﯿﻒ ﺿﺪدردی اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘـﺎل ﺳـﺪﯾﻢ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗـﻀﻌﯿﻒ ﻣﺮﮐـﺰ ﺗـﻨﻔﺲ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد و در ﺣﯿﻮاﻧﺎت آﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ از ﺟﻔﺖ ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ و وارد ﺟﺮﯾـﺎن ﺧـﻮن ﺟﻨﯿﻨـﯽ‪ ،‬و ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺟﻨﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ دارو دارای اﺛـﺮات ﺳـﻤﯽ اﻧـﺪک ﺑـﺮروی ﻋـﻀﻠﮥ ﻗﻠـﺐ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﯾﯽ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن در اﺛﺮ ﮔﺸﺎدﮔﯽ ﻋﺮوق ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﮐـﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﻣﺮﮐـﺰ‬

‫‪٨٩‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻗﻄﺮ ﻋﺮوق رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ‪ ،‬در اﺛـﺮ اﻓـﺰاﯾﺶ دیاﮐـﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ ﺧـﻮن ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺗـﻀﻌﯿﻒ‬

‫ﺗﻨﻔﺴﯽ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺑـﺮ روی ﮐﻠﯿـﻪ اﺛـﺮ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻤﯽ‬

‫ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻋﺚ آزادﺳﺎزی ﻫﻮرﻣﻮن ﺿﺪادراری ﻣﯽﺷﻮد و از دﻓﻊ آب ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ دارو ﺑـﺮ‬

‫روی دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش و ﮐﺒﺪ اﺛﺮ ﻣﺤﺴﻮﺳﯽ ﻧـﺪارد اﻣـﺎ در ﻣﻘـﺎدﯾﺮ زﯾـﺎد‪ ،‬ﺑـﻪ ﮐﺒـﺪ آﺳـﯿﺐ ﻣـﯽرﺳـﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ در ﮐﺒﺪ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺰه ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻓﺘﻬـﺎی ﺑـﺪن ﻧﯿـﺰ ﻗـﺪرت ﺗﺠﺰﯾـﻪ اﯾـﻦ دارو را‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ دارو ﭘﺲ از ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺰه ﺷﺪن از ﻃﺮﯾـﻖ ادرار دﻓـﻊ ﻣـﯽﮔﺮددﺑﻬﺒـﻮدی از ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﺣﺎﺻـﻞ از‬

‫ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً آﻫﺴﺘﻪ و در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل دارو‬

‫در اﺳﺐ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺰ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ااز ﺧﻮک‪ ،‬ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺰه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺸﻨﺞ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت دﺳﺖ و ﭘـﺎ و‬

‫اﯾﺠﺎد ﺳﺮ و ﺻﺪا در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻬﺒﻮدی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﯾﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﮐـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از داروﻫـﺎی ﺿـﺪدرد ﯾـﺎ‬

‫آرامﺑﺨﺶ ﻣﯽﺗﻮان از وﻗﻮع اﯾﻦ ﺣﺎﻻت ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮد‪ .‬ﭘﻨﺘﻮﺑﺎرﺑﯿﺘﺎل ﺳﺪﯾﻢ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت داﺧـﻞ ورﯾـﺪی‬

‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﮔﺰارش ﻫﺎﯾﯽ از ﺗﺰرﯾﻖ دارو در ﺣﻔﺮه ﺻﻔﺎق ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺼﺮف اﯾـﻦ‬

‫دارو ‪ 30mg/kg‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﯾﻮرﺗﺎن‬

‫ﯾﻮرﺗﺎن از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت اﺳﯿﺪ ﮐﺎرﺑﺎﻣﯿﮏ اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺳﺒﮏ و ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬

‫دارو ﺳﺮﻃﺎنزاﺳﺖ و در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﯽﺷـﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﺮﺧـﯽ از ﻣﺤﻘﻘـﯿﻦ در‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘــﺎت ﺧــﻮد از اﯾــﻦ دارو اﺳــﺘﻔﺎده ﮐــﺮدهاﻧــﺪ و ﻣﻘــﺪار ﻣــﺼﺮف آن در ﺳــﮓ‪ ،‬ﮔﺮﺑــﻪ و ﺧﺮﮔــﻮش‬

‫‪1000mg/kg‬ـ‪ 500‬ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻞ ورﯾﺪی اﻋﻼم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﻔﮑﺎﮐﯽ )ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه(‬

‫داروﻫــﺎی اﯾــﻦ دﺳــﺘﻪ‪ ،‬از ﻣــﺸﺘﻘﺎت ﺳــﯿﮑﻠﻮﻫﮕﺰﯾﻼﻣﯿﻦ و ﺷــﺎﻣﻞ ﮐﺘــﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﯿﻠﺘــﺎﻣﯿﻦ‬

‫و ﻓﻦ ﺳﯿﮑﻠﯿﺪﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮاص ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻧﯿﺰ ﺧﻮاص و اﺛﺮات ﺑـﺎﻟﯿﻨﯽ‬

‫‪٩٠‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ داروﻫﺎی ﻏﯿﺮاﺳﺘﻨﺸﺎﻗﯽ اﯾﺠﺎدﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ ﻣﺘﻔـﺎوت و دارای ﺧـﻮاص ﺿـﺪردرد‪ ،‬ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬

‫آورﻧﺪه ﮐﺎﺗﺎﻟﭙﺴﯽ )ﻓﻘﺪان و ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺮﮐﺎت ﻋﻀﻼت ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن ﺑﺎزﺗـﺎب ﻫـﺎی اﯾـﺴﺘﺎدن(‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﯿﻤﺎر ﻫﻮﺷﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻮاﺣﯽ اﻧﺘﻬـﺎﯾﯽ ﺑـﺪن در اﺛـﺮ ﺿـﻌﻒ ﺣـﺴﯽ و‬

‫ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻓﻠﺞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﻧﻔﮑﺎﮐﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﻋـﺪم‬

‫اﺣﺴﺎس درد ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻮاب ﺳﻄﺤﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋـﻼوه در ﺻـﻮرت ﻣـﺼﺮف آﻧﻬـﺎ در اﻧـﺴﺎن‬

‫ﺗﻮﻫﻢ و رؤﯾﺎ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽﭘﯿﻮﻧﺪد‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم اﻟﻘﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﺮﮐﺎت ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻏﯿﺮاﺧﺘﯿﺎری و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮن‬

‫ﻋﻀﻼت ﻣﻌﻤﻮل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و در اﺛﻨﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﻣﮑﺎن ﺑﺮوز ﺣﺮﮐﺎت ﺗﻮﻧﯿﮏ ـ ﮐﻠﻮﻧﯿﮏ )ﻟﺮزﺷﻬﺎی ﻋﻀﻼﻧﯽ‬

‫ﻧﺎﺷﯽ از وﻗﻮع ﺗﺸﻨﺞ(‪ ،‬ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺎت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎت ﻧﺎﺷـﯽ از ﮐـﺎﻫﺶ ﺳـﻄﺢ‬

‫ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮی از دارو ﺗﺰرﯾﻖ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ داروﯾﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﻔﮑﺎﮐﯽ اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﻈﺮﯾـﺎت ﺑﯿـﺎﻧﮕﺮ آن اﺳـﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ‬

‫داروﻫﺎ در دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی ﺑﺮ روی ﻗﺴﻤﺖ ﻫـﺎی ﻓﻮﻗـﺎﻧﯽ ﻫﯿﭙﻮﺗـﺎﻻﻣﻮس و ﺑـﺼﻞاﻟﻨﺨـﺎع ﻋﻤـﻞ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻧﻮاﺣﯽ ﺣﺴﯽ ـ ﭘﯿﮑﺮی ﻣﻐﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ داروﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﻣﻐـﺰ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﻧﻮار ﻣﻐﺰی ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه وﻗﻮع ﺗﺸﻨﺞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ )ﮐﺘﺎﻻر(‬

‫ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ دی آل ـ ‪ 2‬ـ )‪ 0‬ـ ﮐﻠﺮوﻓﻨﯿﻞ( ـ ‪ 2‬ـ )ﻣﺘﯿـﻞ آﻣﯿﻨـﻮ( ﺳـﯿﮑﻠﻮﻫﮕﺰاﻧﻮن‬

‫ﻫﯿﺪروﮐﻠﺮﯾﺪ‪ ،‬در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎی ‪ 50 ،10‬و ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم در ﻫﺮ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ در دﺳـﺘﺮس ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﻪ‬

‫اﺷﮑﺎل داﺧﻞ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﯾﺎ داﺧﻞ ورﯾﺪی ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ دارو در ﭘﺮﯾﻤﺎﺗﻬـﺎ‪ ،‬ﮔﺮﺑـﻪ و ﺧـﻮک دارای‬

‫ﺧﻮاص ﺿﺪدرد ﻋﻤﯿﻖ ﺑﺪون اﯾﺠﺎد ﺳﺴﺘﯽ ﻋـﻀﻼﻧﯽ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ و ﺣﺘـﯽ در ﺻـﻮرت ﻓﻘـﺪان ﺗﺤﺮﯾﮑـﺎت‬

‫ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﺗﻮﻧﯿﮏ ـ ﮐﻠﻮﻧﯿﮏ در دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﻗﺎدر ﺑـﻪ از ﺑـﯿﻦ‬

‫ﺑﺮدن دردﻫﺎی اﺣﺸﺎﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﺑﺰاق و اﺷﮏ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ اﯾـﻦ ﻣـﺸﮑﻞ ﺑـﻪ‬

‫راﺣﺘﯽ ﺗﻮﺳـﻂ اﺳـﺘﻔﺎده از آﺗـﺮوﭘﯿﻦ ﺑﺮﻃـﺮف ﻣـﯽﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه در ﺻـﻮرت اﺳـﺘﻔﺎده از اﯾـﻦ دارو‬

‫‪٩١‬‬
‫ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی ﺣﻠﻘﯽ و ﺣﻨﺠﺮهای از ﺑﯿﻦ ﻧﻤﯽرود‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی ﭘﻠـﮏ‪ ،‬ﻣﻠﺘﺤﻤـﻪای‪ ،‬ﻗﺮﻧﯿـﻪای و‬

‫ﺑﻠﻌﯽ ﻧﯿﺰ از ﺑﯿﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺮﮐﺎت اﻓﻘﯽ ﭼﺸﻢ در ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﺎﺻـﻞ از ﮐﺘـﺎﻣﯿﻦ ﻣﻌﻤـﻮل اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ در‬

‫ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ـ زاﯾﻼزﯾﻦ ﺗﻤﺎم ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﺎزﺗﺎب ﻗﺮﻧﯿﻪای از ﺑﯿﻦ ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺧﻔﯿﻒ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔﺲ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﺒﺮان ﺣﺠﻢ ﺟﺎری ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬

‫ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮدن ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬اﺳﯿﺪﯾﺘﻪ ﺧﻮن ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺮﺧﻼف ﺳﺎﯾﺮ داروﻫﺎی ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓـﺸﺎر ﺧـﻮن ﺷـﺮﯾﺎﻧﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ ﻋﻠـﺖ آن‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﮐﺘﮑﻮل آﻣﯿﻦ ﻫﺎی ﻣﻮﺟـﻮد در ﺟﺮﯾـﺎن ﺧـﻮن‪ ،‬ﺣﺎﺻـﻞ از ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮی از ﺟـﺬب ﻣﺠـﺪد‬

‫ﻧﻮر آدرﻧﺎﻟﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎﯾﺎﻧﻪﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ آدرﻧﺮژﯾـﮏ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻨـﺎوب و ﭼﮕـﻮﻧﮕﯽ روش ﺗﺰرﯾـﻖ در ﻣﯿـﺰان‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن‪ ،‬از اﻫﻤﯿﺖ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ اﯾـﻦ دارو ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺿـﺮﺑﺎن و‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ ﻗﻠﺐ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﻢ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻗﻠﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑـﯽﻧﻈﻤـﯽ ﻫـﺎی‬

‫ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺘﮑﻮل آﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺼﺮف ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﻌﻤﻮل‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﯾﺠـﺎد ﺳـﺴﺘﯽ ﻋـﻀﻼﻧﯽ ﻧﯿـﺴﺖ و ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗـﻮان ﻋـﻀﻼت اﺳـﮑﻠﺘﯽ و‬

‫ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی وﺗﺮی ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺳﺴﺘﯽ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﻣـﯽﺗـﻮان از داروﻫـﺎی ﺷـﻞﮐﻨﻨـﺪه‬

‫ﻋﻀﻼﻧﯽ ﭘﻼرﯾﺰه ﯾﺎ دﭘﻼرﯾﺰه ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺰرﯾﻘﺎت ﻣﺘﻨﺎوب و ﭘﯿﺎﭘﯽ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﻋﻼﺋﻤﯽ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ و اﺛـﺮات ﺗﺠﻤﻌـﯽ دﯾـﺪه ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺰرﯾﻘﺎت ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ در ﻣﻮش ﺻﺤﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﮔﺮﺑـﻪ و ﻣﯿﻤـﻮن در ﺗـﺎﺑﻠﻮی ﺧـﻮﻧﯽ‪ ،‬ادرار‪ ،‬ﻣﻐـﺰ‬

‫اﺳﺘﺨﻮان و ﯾﺎ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎی ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧﻮن ﺗﻐﯿﯿﺮی اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺗﻮﺳـﻂ ﮐﺒـﺪ ﻣﺘـﺎﺑﻮﻟﯿﺰه و‬

‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎی آن از ﻃﺮﯾﻖ ادرار دﻓﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺣﯿﻮاﻧـﺎﺗﯽ ﮐـﻪ دارای ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬـﺎی ﮐﺒـﺪی و‬

‫ﮐﻠﯿﻮی ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎط ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪.‬‬

‫از ﻋﻮارض ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺸﻨﺞ‪ ،‬درد در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺗﺰرﯾﻖ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺳﯿﺪﯾﺘﻪ ﭘﺎﺋﯿﻦ )‪ 3/5‬ﺗـﺎ ‪(5/5‬‬

‫و اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺮﺷﺢ ﺑﺰاق را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪٩٢‬‬
‫ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎ اﻧﻮاع داروﻫﺎی آرامﺑﺨﺶ ﻧﻈﯿﺮ‪ :‬زاﯾﻼزﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﯿﻞ ﭘﺮوﻣﺎزﯾﻦ و دﯾﺎزﭘـﺎم ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪه و‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده از زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروی ﭘﯿﺶﺑﯿﻬﻮﺷﯽ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﺘـﺎﻣﯿﻦ‪،‬‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ از ﺳﺎﯾﺮ داروﻫﺎﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺨﻠﻮط ااﯾﻦ دو دارو ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺟﺮاﺣﯽ و ﻏﯿﺮﺟﺮاﺣـﯽ ﻧﻈﯿـﺮ‪ :‬ﺑﺨﯿـﻪ‬

‫ﮐﺮدن ﭘﺎرﮔﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ ﻫﺎی ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺗﺮﻣﯿﻤﯽ ﺑﺮ روی دﻧﺪان و ﻣﻘﯿﺪ ﮐﺮدن ﺣﯿﻮان ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬

‫اﻧﺠﺎم رادﯾﻮﮔﺮاﻓﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺣﺎﺻﻞ از ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ و ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺧﻨﺜـﯽﮐﻨﻨـﺪﮔﯽ‬

‫ﻋﺼﺐ واگ آﺗﺮوﭘﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﯿﻦ رﻓـﺘﻦ ﻋﻼﺋـﻢ ﺳـﻮء زاﯾﻼزﯾـﻦ و اﻓـﺰاﯾﺶ ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ زاﯾﻼزﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺳﺴﺘﯽ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺗﺮاوش ﺑﺰاق ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ـ اﺳﺘﯿﻞ ﭘﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﻣﯽﺷﻮد و ﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺪون ﺗﺠﻮﯾﺰ آﺗﺮوﭘﯿﻦ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪.‬‬

‫در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎزاﯾﻼزﯾﻦ و ﯾﺎ اﺳﺘﯿﻞ ﭘﺮوﻣﺎزﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﻠﺒـﯽ ـ ﻋﺮوﻗـﯽ‬

‫ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﻣﯽﺗﻮان از ﺗﺮﮐﯿﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﺳﮓ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬

‫در ﺳﮓ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺲ از ﺗﺰرﯾﻖ آﺗﺮوﭘﯿﻦ‪ ،‬آرامﺑﺨﺶ و ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را ﺗﻮﺳـﻂ ﯾـﮏ ﺗﯿﻮﺑـﺎرﺑﯿﺘﻮرات‬

‫اداﻣﻪ داد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳـﺴﺘﯽ ﻋـﻀﻼﻧﯽ و ﮐـﺎﻫﺶ ﺗﺮﺷـﺢ ﺑـﺰاق‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ در ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراﮐﯽ ﻣﯽرﺳﻨﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ اﯾـﻦ‬

‫دارو در ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر آﻧﻮرﯾﺴﻢ ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ و ﺿﻌﻒ ﻗﻠـﺐ‬

‫ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻐﺰی ـ ﻧﺨﺎﻋﯽ‬

‫در ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﺟﺮاﺣﺎت ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺳﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣـﺼﺮف ﮐﺘـﺎﻣﯿﻦ در ﮔﺮﺑـﻪ‬

‫‪40mg/kg‬ـ‪ 10‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و در ﻋﺮض ﺳﻪ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ اﺛﺮات دارو ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﯿﺴﺖ ﺗـﺎ ﭼﻬـﻞ و‬

‫ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬در ﺳﮓ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﻣـﺼﺮف آن ‪ 10mg/kg‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت داﺧـﻞ ورﯾـﺪی‬

‫اﺳﺖ و ﺣﯿﻮان در ﻋﺮض ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ده دﻗﯿﻘﻪ ﺑﯿﻬﻮش ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺪت ﺑﯿﺴﺖ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺣﺎﺻـﻞ از آن‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫‪٩٣‬‬
 ‫ﺗﯿﻠﺘﺎﻣﯿﻦ‬

‫ﺗﯿﻠﺘﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ‪2‬ـ )اﺗﯿﻞ آﻣﯿﻨﻮ( ـ ‪ 2‬ـ )‪2‬ـ ﺗﯿﻨﯿﻞ( ﺳـﯿﮑﻠﻮﻫﮕﺰاﺗﻮن ﻫﯿﺪروﮐﻠﺮﯾـﺪ از‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﮐﺎﺗﺎﻟﭙﺘﯿﮏ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده در ﮔﺮﺑﻪ و ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ ﺑـﻪ ﻓـﻦ ﺳـﯿﮑﻠﯿﺪﯾﻦ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ دارو‬

‫ﻗﻮﯾﺘﺮ از ﮐﺘﺎﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺗﺠﻮﯾﺰ ‪ 11mg/kg‬از اﯾﻦ دارو ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺧﻞ ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺑﺎﻋـﺚ از‬

‫ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﺗﻌﺎدﻟﯽ ﺑﺮای ﻣﺪت دو ﺗﺎ ﺳﻪ دﻗﯿﻘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻨـﺎ ﺑـﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه‪،‬‬

‫اﺳﯿﺪوز و اﯾﺴﺖ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑـﺎﻻی اﯾـﻦ دارو اﺛـﺮ ﺑـﺴﯿﺎر‬

‫ﻧــﺎﭼﯿﺰی ﺑــﺮ روی دﺳــﺘﮕﺎه ﻗﻠﺒــﯽ ـ ﻋﺮوﻗــﯽ دارد‪ .‬اﺧﯿــﺮاً در ﺳــﮓ از اﯾــﻦ دارو ﺑــﻪ ﻫﻤــﺮاه‬

‫زوﻻزﭘﺎم )از آﻧﺎﻟﻮگﻫﺎی دﯾﺎزﭘﺎم( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ و اﻓـﺰاﯾﺶ‬

‫ﺟﺰﺋﯽ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و ﺑﺮون ده ﻗﻠﺒﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﻼﯾﻢ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﮐﻞ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺮای‬

‫اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ در ﺳﮓﺳﺎﻧﺎن ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻦ ﺳﯿﮑﻠﯿﺪﯾﻦ‬

‫ﻓﻦ ﺳﯿﮑﻠﯿﺪﯾﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﻫﻢ ﺗـﻀﻌﯿﻒ دﺳـﺘﮕﺎه اﻋـﺼﺎب ﻣﺮﮐـﺰی ﺷـﺪه‪ ،‬در اﻏﻠـﺐ‬

‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت در ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎد ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮن ﻋﻀﻼت اﺳﮑﻠﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ دارو ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻟﻘﺎء ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫اول و دوم ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ را دارد و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺒﺮد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳـﻮم ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬از اﯾـﻦ دارو در اﻧـﺴﺎن‪،‬‬

‫ﻣﯿﻤﻮن‪ ،‬ﺑﺰ و ﻣﺎﮐﯿﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺑﯿﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ در داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﺗﻮﺻـﯿﻪ‬

‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٩٤‬‬
 :‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ اﻧﺘـﺸﺎرات داﻧـﺸﮕﺎه‬،‫ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺑﯿﻬﻮﺷـﯽ در ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﮐﻮﭼـﮏ‬.(1378) ‫ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‬،‫ﺻﺪﯾﻘﯽ‬--1

.‫ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ‬

2-Adams, H. R. (2001). Veterinary Pharmacology and Therapeutics. 8th

ed. Lowa State University Press, Ames, PP. 247-267, 314-342, 377-382.

3-Greene, S.A. (2002). Veterinary Anesthesia and Pain Manangement

Secrets.Hanley & Belfus Inc., Philadelphia, PP: 87-90, 91-95.

4- Hall, L.W. and Clark, K.W. (2001). Veterinary Anesthesia. 10th ed.
W.B. Saunders Company, London.

5- Marntell, S. and Nyman, G. (1996). Effect of additional premedication

on romifidine and ketamine anaesthesia in horses. Acta Veterinary
Scandinavia, 37(3): 315-325

6- Murison, P.J., Clutton, R.E., Blissitt, K.J. and Funnell, O.D. (2003).
Blood pressure and electrocardiographic effects of acepromazine in
anaesthetized horses. Veterinary Anaesthesia and Analgesia, 30(2): 94.

7- Greene, S.A. (2002). Veterinary Anesthesia and Pain Manangement

Secrets.Hanley & Belfus Inc., Philadelphia, PP: 87-90, 91-95.

٩٥
 ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬
‫داﻧﺸﻜﺪه داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫اﺻﻮل ﺟﺮاﺣﻲ و ﻫﻮﺷﺒﺮي‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ‪:‬‬
‫ﺩﮐﺘﺮ ﻓﺮﻳﺪﻭﻥ ﺻﺎﺑﺮي ﺍﻓﺸﺎﺭ‬

‫ﺳﺎﻝ ‪۱۳۹۱‬‬
 ‫آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﻮﺿﻊ ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ‪ :‬دﻛﺘﺮ ﻓﺮﻳﺪون ﺻﺎﺑﺮي اﻓﺸﺎر‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬

‫ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎي ﻓﻠﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮك آرﺋﻮس و ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺮﭘﺘﻮﻛﻮك(‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻔﻮﻧﺖ زﺧﻢ ﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﻓﻠﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻳﺎ ﻣﻘﻴﻢ در ﻻﻳﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺷﺎﺧﻲ ﺷﺪه ﺳﻄﺤﻲ ﭘﻮﺳﺖ و در ﻧﻮاﺣﻲ ﻓﻮﻟﻴﻜﻮل ﻫﺎي ﻣﻮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻣﻘﻴﻢ در ﺑﺪن ﺳﮓ ﻫﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮك اﭘﻴﺪرﻣﻴﺪﻳﺲ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻮرﻳﻨﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي و ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻴﺘﻲ روﺳﭙﻮروم‬
‫)‪ (Pityrosporum spp‬ﺑﻮده و ﭘﺎﺗﻮژن ﻫﺎي ﮔﺬرا )‪ (transient pathogens‬ﺷﺎﻣﻞ اﺷﺮﺷﻴﺎ ﻛﻮﻟﻲ )‪Escherichia ‬‬
‫‪ ،( coli‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﺳﺘﺮﭘﺘﻮﻛﻮك‪ ،‬اﻧﺘﺮوﺑﺎﻛﺘﺮﻫﺎ و ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻠﺴﺘﺮﻳﺪﻳﻮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪم ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﻠﻮرﻫﺎ در‬
‫زﻣﺎن ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻧﻤﻮدن ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪون آﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ و ﺗﺪاﺧﻞ در‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﻟﺘﻴﺎم آن‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد آﻣﺎده ﺳﺎزي آن ﻗﺒﻞ از ﺟﺮاﺣﻲ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ داده و از اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﻲ ﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬

‫آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺴﻴﺲ )‪ (Antisepsis‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺮوز ﻋﻔﻮﻧﺖ و آﻟﻮدﮔﻲ )‪ (sepsis‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺷﺪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎي ﻣﻘﻴﻢ و ﻳﺎ ﮔﺬرا )‪ (resident and transient microbes‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻳﻚ آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺮآورده و‬
‫ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ داﺷﺘﻪ و در ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﻪ آن ﻣﺎده ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬
‫)‪ (antimicrobial agent‬اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺎده آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ )‪ (antiseptic agent‬ﻣﺎده اي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮوز ﺧﺎﺻﻴﺖ آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺴﻴﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺼﻮر ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻴﭙﻴﻚ از ﺣﺮﻛﺖ آزاداﻧﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد و ﻳﺎ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ آﻳﺪ اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آن ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ﺣﻀﻮر‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ در ﺑﺪن ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮم ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪه داده و داراي ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ داﺧﻠﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ )‪ (biofilm matrix‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در آﻣﺪه ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ آن ﻫﺎ ﻣﺸﻜﻞ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪن ﻳﻚ ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻏﻴﺮزﻧﺪه‬
‫ﻣﺜﻞ اﻳﻤﭙﻼﻧﺖ ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﺳﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﺗﻜﻪ اي از ﻧﺦ ﺑﺨﻴﻪ در ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﭽﺴﺒﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺬب و اﺗﺼﺎل ﺑﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﮔﺮدد‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻣﻘﻴﻢ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻴﭙﻴﻚ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺑﺘﺪاﺋﺎً ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻧﺸﺪه و ﻣﻮرد درﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﻴﻮﻓﻴﻠﻢ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي آزاد دﻳﮕﺮ ‪ 500-1500‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﻣﺎن آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﻜﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺘﺮﻧﺪ‬
‫ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻜﻲ ﻛﺎرآﻳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي داﺷﺘﻪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺬب آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﻜﻲ آن ﻫﺎ ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻣﭙﺰﺷﻜﺎن و ﺗﻴﻢ آن ﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم روش و ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﺣﻴﻦ ﺟﺮاﺣﻲ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻫﻴﺰﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ‬

‫در ﺳﮓ ﻫﺎي ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 6-12‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از اﻟﻘﺎي ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺳﺘﻔﺮاق‬
‫و ﭘﻨﻮﻣﻮﻧﻲ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﻲ ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آب ﻣﻤﻨﻮع ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎي روده ﺑﺰرگ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ )ﻣﺜﻞ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 48‬ﺳﺎﻋﺖ( ﻳﺎ آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﻚ ﻫﺎي روده اي )ﻣﺜﻞ ﻛﺎﻧﺎﻣﺎﻳﺴﻴﻦ‬
‫ﺧﻮراﻛﻲ‪ ،‬ﻧﺌﻮﻣﺎﻳﺴﻴﻦ ﻳﺎ ﭘﻨﻲ ﺳﻴﻠﻴﻦ ﺟﻲ( و ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﻛﺎر ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻣﻜﺎن ﺑﺮوز ﻫﻴﭙﻮﮔﻠﻴﺴﻤﻲ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺧﻴﻠﻲ ﺟﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 4-6‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دﻓﻊ ﻣﻮاد زاﺋﺪ‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﺣﻴﻮان در زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻗﺒﻞ از اﻟﻘﺎي ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ادرار و ﻣﺪﻓﻮع ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺟﺮاﺣﻲ ﻗﻮﻟﻮن ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﻘﻴﻪ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ اﻏﻠﺐ ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺷﻜﻤﻲ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ادرار ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺨﻴﻠﻪ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﻣﺜﺎﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﻴﻮان ﺑﻴﻬﻮش اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دﺳﺖ و ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻮﻧﺪ اﺳﺘﺮﻳﻞ ادراري ﺗﺨﻠﻴﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻮ ﭼﻴﻨﻲ در ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﻲ آﻣﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﻧﻮع ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺣﻤﺎم ﻛﺮدن ﺣﻴﻮان روز ﻗﺒﻞ از ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮﻫﺎي ﺳﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻮاد‬
‫زاﺋﺪ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻪ ﻣﻮ و اﻧﮕﻞ ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻣﻜﺎن دارد ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي دور از ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ) ‪ elective‬ﻳﺎ ﻏﻴﺮ اورژاﻧﺲ( درﻣﺎن ﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎ در ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي دور از ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺒﻮدي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن در ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﺎرج از ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ اﻧﺠﺎم ﺣﺮاﺣﻲ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد )ﻣﺜﻼً در اﺗﺎق آﻣﺎده ﺳﺎزي(‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮ در ﺷﺐ ﻗﺒﻞ‬
‫از ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮ در ﻗﺒﻞ ازﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻮ ﻛﺎﻣﻼً از اﻃﺮاف ﻣﺤﻞ ﺑﺮش ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮش ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﺤﺪوده‬
‫آﺳﭙﺴﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(1‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :1‬ﻣﻮﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً از اﻃﺮاف ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮش ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺘﻮان در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺮش را در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﺴﻂ داد‪ .‬در‬
‫ﺳﮓ ﻫﺎي ﻧﺮ از ﻣﻮﭼﻴﻨﻲ در اﻃﺮاف ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺮﭘﻴﻮس ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻞ آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﺑﺮش ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﺑﻮده و اﻧﺠﺎم ﺑﺮش ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ و‬
‫ﻧﺼﺐ درﻳﻦ ﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺰرگ ﺑﻮدن ﻣﺤﻞ آﻣﺎده ﺷﺪه اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ را دارد‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺎن ﺟﺮاﺣﻲ ﺳﻬﻮاً ﻃﻲ ﺟﺮاﺣﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد از ورود آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮش اﺟﺘﻨﺎب ﮔﺮدد‪ .‬ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 20‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ از ﻫﺮ ﻃﺮف ﺑﺮش ﻣﻮ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮﺛﺮي ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮﭼﻴﻦ ﺑﺮﻗﻲ )‪ (electric clipper‬ﻛﻪ ﺗﻴﻐﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 40‬دارد ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻫﺎي زﺑﺮﺗﺮي دارﻧﺪ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان اﺑﺘﺪا از ﺗﻴﻐﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 10‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻤﺎره ﺗﻴﻐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﻫﺎي ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﻣﻮﭼﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ "ﻗﻠﻢ" )‪ (pencil grip‬در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﺷﺮوع ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﺟﻬﺖ روﻳﺶ ﻣﻮ‪ ،‬ﻣﻮﭼﻴﻨﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ روﻳﺶ ﻣﻮ‪ ،‬ﻣﻮﭼﻴﻨﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺗﺎ‬
‫ﻣﻮﻫﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺮم ﻫﺎي ﻣﻮﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﻫﺎي دﻳﮕﺮ آﺳﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮي وارد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آن ﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫واﻛﻨﺶ ﺧﻔﻴﻒ ﻟﻴﻤﻔﻮﺳﻴﺘﻴﻚ ﭘﻮﺳﺘﻲ )‪ (mild dermal lymphocytic reaction‬ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و ﻧﺎﺻﺎف ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻮﻫﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻴﻎ ﻫﺎي رﻳﺶ ﺗﺮاش ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮﻫﺎ ﻣﺜﻼً در اﻃﺮاف ﭼﺸﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮش ﻫﺎي‬
‫رﻳﺰ)‪ (microlacerations‬در ﭘﻮﺳﺖ ﺷﺪه و ﻣﻮﺟﺐ اﻟﺘﻬﺎب و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻋﻔﻮﻧﺖ در ﻣﺤﻞ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻮﺑﺮداري‪ ،‬ﻣﻮﻫﺎي ﺳﺴﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ وﻛﻴﻮم )‪ (vacuum‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎي اﻧﺪام‬
‫ﺣﺮﻛﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﺎﻧﺪن ﭘﻨﺠﻪ ﻫﺎ ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻪ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺮار دادن آن در ﻳﻚ‬
‫دﺳﺘﻜﺶ ﻻﺗﻜﺲ و ﻣﺤﻔﻮظ ﻛﺮدن آن ﺑﺎ ﭼﺴﺐ از ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﻛﻨﺎري ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(2‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :2‬ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﺟﺮاﺣﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﺪام ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺎ در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ ﺑﻮدن ﭘﻨﺠﻪ ﻣﻮرد ﻟﺰوم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ دﺳﺘﻜﺶ‬
‫ﻻﺗﻜﺲ ﺑﺮ روي ﭘﻨﺠﻪ و ﺑﺎ ﭼﺴﺐ‪ ،‬آن را از دﻳﺪ ﺧﺎرج ﻧﻤﻮد‪ .‬دﺳﺘﻜﺶ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﻮار اﺳﺘﺮﻳﻞ ﭼﺴﺐ دار ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‬

‫و در ﻣﻮاردي ﻣﻲ ﺗﻮان روي ﭘﻨﺠﻪ ﻣﺠﺪداً ﭼﺴﺐ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان آﻧﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﺮم آوﻳﺰان ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﻴﻮان ﺑﻪ اﺗﺎق ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺑﺮش ﺟﺮاﺣﻲ ﻳﻚ اﺳﻜﺮاب ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﭘﻤﺎد آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﻜﻲ داﺧﻞ‬
‫ﭼﺸﻤﻲ و ﻳﺎ ﻻﺑﺮﻳﻜﻨﺖ در داﺧﻞ ﻗﺮﻧﻴﻪ و ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺧﻴﺮ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﺗﻤﻴﺰ و ﻧﻪ اﻟﺰاﻣﺎً اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺳﺎزي اوﻟﻴﻪ ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و از‬
‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﺧﻢ‪ ،‬ﮔﺴﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺧﺮاش‪ ،‬آﻣﺎس‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰي‪ ،‬درﻣﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ آزردﮔﻲ ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﻲ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎي ﭘﺎﺗﻮژن راﻫﻲ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮد ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺳﮓ ﻫﺎي ﻧﺮ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺷﻜﻤﻲ در آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ داﺧﻞ ﭘﺮﭘﻴﻮس ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ ﺷﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(3‬‬
 ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :3‬ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم آﻣﺎده ﺳﺎزي اﺳﺘﺮﻳﻞ‪ ،‬داﺧﻞ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺮﭘﻴﻮس ﺳﮓ ﻧﺮ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ ﺑﻪ روش ﻓﻼﺷﻴﻨﮓ ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺻﺎﺑﻮن ﻣﻴﻜﺮوب ﻛﺶ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ دﺑﺮﻳﺪ ﻫﺎ و ﻛﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ اﺳﻜﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﻛﻒ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻛﺜﻴﻔﻲ ﻫﺎ و ﭼﺮﺑﻲ ﻫﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﻜﺮاب وﺳﻴﻊ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻮﻫﺎي‬
‫ﺳﺴﺖ اﻃﺮاف و ﺷﻮره ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺰاﺣﻢ در ﺷﺎن ﮔﺬاري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل در اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﺪوﻓﻮرﻫﺎ)‪ ،(Iodophors‬ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ )‪ ،(CHG‬اﻟﻜﻞ ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻫﮕﺰاﻛﻠﺮوﻓﻦ )‪ (Hexachlorophene‬و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﭼﻬﺎرﺗﺎﻳﻲ آﻣﻮﻧﻴﻮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﻜﻞ ﺑﺮ ﺿﺪ اﺳﭙﻮرﻫﺎ‬
‫ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺎده ﭼﺮﺑﻲ زدا ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻨﻬﺎ‬
‫از اﻟﻜﻞ ﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮم ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ و ﺑﺘﺎدﻳﻦ )‪(povidone iodine‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﮕﺰاﻛﻠﺮوﻓﻦ و ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﭼﻬﺎرﺗﺎﻳﻲ آﻣﻮﻧﻴﻮم از دﻳﮕﺮ ﻣﻮاد در دﺳﺘﺮس ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ و اﻣﺮوزه‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﺟﺪول ‪.(1‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ 1‬ﺧﻮاص ﻣﻮاد آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﺨﺮﻳﺶ ﭘﻮﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻟﺶ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺗﺎﻣﭙﻮن ﺑﺮ روي آن اﺟﺘﻨﺎب ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ )‪(Positioning‬‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮدن اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﻮاد ﻣﻴﻜﺮوب ﻛﺶ ﺑﺮ روي ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻴﻮان ﺑﻪ اﺗﺎق ﺟﺮاﺣﻲ آورده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﻳﻦ‬
‫روي ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در دﺳﺘﺮس ﺟﺮاح ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻃﻨﺎب‪ ،‬ﻛﻴﺴﻪ ﻫﺎي ﺷﻦ‪ ،‬ﺷﻜﺎف ﻣﻴﺰ‪،‬‬
‫ﭼﺴﺐ و ﻳﺎ وﺳﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ روي ﻣﻴﺰ ﺑﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻘﻴﺪات ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از‬
‫ﺗﺪاﺧﻞ در ﻋﻤﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ﻫﺎ و اﻋﺼﺎب اﺣﺘﻨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي‬
‫ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻳﻨﮓ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ اﺗﺼﺎﻻت آن ﻫﺎ ﭘﺲ از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻴﻮان در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮ‬
‫روي ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪداً ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺣﻴﻮان ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ روي ﭘﻮﺷﺸﻲ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮدش آب ﮔﺮم و ﻳﺎ ﻫﻮاي‬
‫ﮔﺮم ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺘﻮﻫﺎي ﺣﺎوي ﻫﻮاي ﮔﺮم در ﻧﮕﻪ داري دﻣﺎي ﺑﺪن‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﻴﻦ ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ از ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﺣﺎوي ﮔﺮدش آب ﮔﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از اﻟﻜﺘﺮوﻛﻮﺗﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺻﻔﺤﻪ اﺗﺼﺎل زﻣﻴﻦ آن )‪ (ground plate‬ﺑﺎﻳﺪ در زﻳﺮ ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮد ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از روش آوﻳﺰان ﻛﺮدن‬
‫اﻧﺪام ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺣﻴﻮان ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻧﺪام ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺴﺐ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﺮم‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫آﻣﺎده ﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ )‪(preoperative skin preparation‬‬

‫ﻫﺪف از آﻣﺎده ﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻞ ﺷﺎﻣﻞ ‪ (1‬ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﺎك و ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﮔﺬرا از روي ﭘﻮﺳﺖ‪(2 ،‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎي ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰا در ﻳﻚ ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬و ‪ (3‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از‬
‫ﺗﺠﻤﻴﻊ و رﺷﺪ ﻣﺠﺪد ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫آﻣﺎده ﺳﺎزي آﺳﭙﺘﻴﻚ ﭘﻮﺳﺖ ﭘﺲ از ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﺣﻴﻮان در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ در روي ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬از‬
‫ﺗﺎﻣﭙﻮن اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﭘﻚ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻗﺮار دارد در ﻛﻨﺎر ﻛﺎﺳﻪ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻛﻪ در آن ﻣﺎده ﻣﻴﻜﺮوب ﻛﺶ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮرﺳﭙﺲ اﺳﺘﺮﻳﻞ )‪ (sterile sponge forceps‬و ﻳﺎ دﺳﺘﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ ﻛﺶ‬
‫دارد‪ ،‬ﺗﺎﻣﭙﻮن اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﻪ روش آﺳﭙﺘﻴﻚ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از دﺳﺖ ﻗﻮﻳﺘﺮ )دﺳﺖ راﺳﺖ در راﺳﺖ دﺳﺖ ﻫﺎ ( ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻧﻤﻮدن ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﻮرﺳﭙﺲ‪ ،‬و از دﺳﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺗﺎﻣﭙﻮن از ﻇﺮف اﺳﺘﺮﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﻜﺮاب ﻛﺮدن از ﻣﺤﻞ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻮﭼﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﻮاﺷﻲ و ﻳﺎ اﻃﺮاف اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺎﻣﭙﻮن‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺣﻮاﺷﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻮﭼﻴﻨﻲ ﺷﺪه آورده ﺷﻮد زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮش‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺗﺎﻣﭙﻮن ﺑﻪ ﺣﻮاﺷﻲ رﺳﻴﺪ دور اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺮاراً از ﺑﺘﺎدﻳﻦ و اﻟﻜﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و‬
‫ﻣﺤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺳﻪ ﺑﺎر اﺳﻜﺮاب ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﻜﻞ )اﻳﺰوﭘﺮوﭘﻴﻞ اﻟﻜﻞ( در ﺑﻴﻦ ﺑﺘﺎدﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﺘﺎدﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫را ﻛﺎﺳﺘﻪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل زﻳﺎدي روي ﻣﻴﺰ و ﻳﺎ در ﭼﻴﻦ ﺧﻮردﮔﻲ ﻫﺎي ﺑﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻮﻟﻪ و ﻳﺎ‬
‫ﺗﺎﻣﭙﻮن اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ اﺳﻜﺮاب ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺘﺎدﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺤﻠﻮل ده درﺻﺪ ﺑﺘﺎدﻳﻦ ﺑﺮ‬
‫روي ﻣﺤﻞ اﺳﭙﺮي و ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﻮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(4‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :4‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﺑﺘﺎدﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن آﻣﺎده ﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ 10‬درﺻﺪ آن را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺎﻟﻴﺪن و ﻳﺎ اﺳﭙﺮي در ﻣﺤﻞ‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻪ در ﻳﻚ زاﻳﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﭙﺮي ﺑﺘﺎدﻳﻦ و ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻦ آن در ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫ﺳﻪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺸﻚ ﺷﺪن آن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ روش ﻣﺮﺳﻮم اﺳﻜﺮاب ﻛﺮدن در ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي دﻳﻮاره‬
‫ﺷﻜﻤﻲ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻠﻮل ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎده در اﻧﺘﻬﺎي آﻣﺎده‬
‫ﺳﺎزي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻧﻤﻜﻲ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﻛﺮاﺗﻴﻦ ﺑﺎﻧﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬زﻣﺎن ﺗﻤﺎس آن ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺘﺎدﻳﻦ دارد‪ .‬دو ﺗﻤﺎس ‪ 30‬ﺛﺎﻧﻴﻪ اي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آن ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺟﺪﻳﺪﺗﺮي ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ آن ﻫﺎ اﻟﻜﻞ ﺑﻮده و در ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺎر‬
‫ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﭘﻠﻴﻜﺎﺗﻮر اﺳﺘﺮﻳﻞ از ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺎ اﻃﺮاف ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه و ﻗﺒﻞ از ﺷﺎن ﮔﺬاري و ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه اﻟﻜﺘﺮوﺳﺮﺟﺮي ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 2-3‬دﻗﻴﻘﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺸﻚ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ از اﻟﻜﺘﺮوﺳﺮﺟﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺠﻤﻊ اﻟﻜﻞ و ﻳﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﻟﻜﻠﻲ دارﻧﺪ‬
‫اﺟﺘﻨﺎب ﮔﺮدد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﺸﻚ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺷﺎن ﮔﺬاري ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻳﻚ ﻣﺎده آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ اﻳﺪه آل در ﺟﺪول ‪ 2‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻳﺪه آل ﻣﻮاد آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ ﻗﺒﻞ از ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻳﺪه آل اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ‪ ،‬ﻗﺎرچ ﻫﺎ‪ ،‬وﻳﺮوس ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺑﺎﺳﻴﻞ ﻫﺎ و اﺳﭙﻮرﻫﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ زاﻳﻲ آن ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻏﻴﺮ ﺳﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫در ﻣﺤﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ داراي اﺛﺮ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اي در ﻣﺤﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻛﻨﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫از ﻣﺤﻞ ﺟﺬب ﻧﮕﺮدد ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻏﻴﺮ ﺳﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮان از آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر و ﺑﺎ اﻳﻤﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺘﻮان از آن در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺪن و درﺗﻤﺎم دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺑﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‬ ‫‪‬‬

‫ﻣﻮاد ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﻟﻜﻠﻲ دارﻧﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻗﺒﻠﻲ )ﻣﺜﻞ ﺑﺘﺎدﻳﻦ و ﻛﻠﺮﻫﮕﺰدﻳﻦ( زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي آﻣﺎده‬
‫ﺳﺎزي ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻧﺎم ﻫﺎي ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﺘﻌﺪدي وارد ﺑﺎزار ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻟﻜﻞ ﻳﻚ ﻣﺎده ﻣﻮﺛﺮ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬
‫ﺑﻮده اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻘﺪان ﭘﺎﻳﺪاري در ﻣﺤﻞ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎﺛﻴﺮش ﺑﺮ روي ﭘﻮﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻮادي ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﻟﻜﻠﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬آن ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬاري ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎده دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺑﺘﺎدﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﻴﺮﻳﺘﻴﻮن روي )‪ (zinc pyrithione‬ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻣﺤﻞ‬
‫ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎ اﺛﺮ ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﻬﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺘﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫اﻟﻜﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺤﻠﻮل ‪ 2‬درﺻﺪ ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ ﺑﺎﺿﺎﻓﻪ‬
‫اﻳﺰوﭘﺮوﭘﻴﻞ اﻟﻜﻞ اﺛﺮ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﻬﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻳﺰوﭘﺮوﭘﻴﻞ اﻟﻜﻞ ‪ 70‬درﺻﺪ و ﻳﺎ‬
‫ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ ‪ 2‬درﺻﺪ دارد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﻳﮕﺮي ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺗﺎﻧﻮل ‪ 83‬درﺻﺪ ﺑﺎﺿﺎﻓﻪ ﭘﺮﻳﺘﻴﻮن روي‪ ،‬اﺛﺮات ﻓﻮري‬
‫ﺑﻬﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ ‪ 4‬درﺻﺪ و ﻳﺎ ﺑﺘﺎدﻳﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺘﺎدﻳﻦ و اﻳﺰوﭘﺮوﭘﻴﻞ ﻧﻴﺰ اﺛﺮات ﺿﺪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﻬﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺘﺎدﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ دو آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي اﺛﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ اﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ آﻧﺘﻲ ﺳﭙﺘﻴﻚ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دو آﻧﺘﻲ‬
‫ﺳﭙﺘﻴﻚ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﻜﺮوب ﻛﺸﻲ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻫﻢ اﺛﺮات ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪه و ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺸﻲ)‪ (additive‬دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاد اﻟﻜﻠﻲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺎده اي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد )ﻣﺜﻞ ﭘﻴﺮﻳﺘﻴﻮن روي( در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺘﺎدﻳﻦ ﻳﺎ ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎن ﮔﺬاري ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻞ ﻳﺎ ‪Draping‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺣﻴﻮان ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺤﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ روش آﺳﭙﺘﻴﻚ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﺷﺪ‪ ،‬آﻣﺎده ﺷﺎن‬
‫ﮔﺬاري ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻟﻜﺘﺮوﺳﺮﺟﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ آﻣﺎده ﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ و ﺷﺎن ﮔﺬاري‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎﻓﻲ رﻋﺎﻳﺖ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل)ﻣﺜﻞ اﻟﻜﻞ و ﻣﻮاد ﭼﺮﺑﻲ زدا( ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺮش ﭘﻮﺳﺘﻲ در ﺣﻴﻮان ﻧﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﺨﻮان ﻋﺎﻧﻪ اﻣﺘﺪاد ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭘﺮﭘﻴﻮس ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﭘﻨﺲ ﺷﺎن ﮔﻴﺮ‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻃﺮف ﻛﻼﻣﭗ زده ﺷﻮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(5‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :5‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮش ﺗﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻋﺎﻧﻪ در ﺳﮓ ﻧﺮ اﻣﺘﺪاد ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭘﺮﭘﻴﻮس ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻤﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻨﺲ ﺷﺎن ﮔﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻛﻼﻣﭗ زده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺪف از ﺷﺎن ﮔﺬاري ﺑﻮﺟﻮد آوردن و ﺣﻔﻆ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﺳﭙﺘﻴﻚ اﻃﺮاف ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎن ﮔﺬاري‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢ ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻪ ﮔﺎن و دﺳﺘﻜﺶ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﺷﺎن ﻫﺎي ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه )ﺷﺎن‬
‫ﻫﺎي ﭼﻬﺎرﺗﻜﻪ اي ( ﻗﺴﻤﺖ آﻣﺎده ﻧﺸﺪه ﻣﻮﺟﻮد را از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﺟﺪا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻨﮕﻮن ﺷﺎن ﻫﺎ ‪field drapes‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﺎن ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ آب ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎن ﻫﺎ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺎدﺑﺰﻧﻲ و ﻳﺎ ﺗﻜﺎن ﺷﺪﻳﺪ داد زﻳﺮا ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﺷﺪه و ﮔﺮدو ﺧﺎك‪ ،‬ﭘﺮز و ﻗﻄﺮات آب را در‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺷﺎن ﺑﺮ روي ﻣﺤﻠﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺠﺪد آن ﺑﻪ ﻃﺮف‬
‫ﻣﺤﻞ ﺑﺮش ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺠﺪد آن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺤﻞ آﻣﺎده ﺷﺪه ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﺎن ﻫﺎ در ﻣﺤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻨﺲ ﺷﺎن ﮔﻴﺮ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(6‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :6‬ﺷﺎن اوﻟﻴﻪ )‪ (field drapes‬را در ﻣﺤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻨﺲ ﻫﺎي ﺷﺎن ﮔﻴﺮ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻧﻮك ﭘﻨﺲ ﻫﺎي ﺷﺎن ﮔﻴﺮ ﭘﺲ از ﻓﺮو رﻓﺘﻦ آن‬
‫ﻫﺎ در ﭘﻮﺳﺖ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ دﺳﺘﻜﺎري ﺷﻮﻧﺪ‬

‫وﻗﺘﻲ ﭘﻨﺲ ﺷﺎن ﮔﻴﺮ در ﭘﻮﺳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻮك آن ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﺪه و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻗﺖ دﺳﺘﻜﺎري ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺎن در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻤﺎم ﻟﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ را ﻧﻤﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺮاﻗﺐ ﺗﻤﺎس اﺗﻔﺎﻗﻲ ﮔﺎن‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺣﻴﻮان و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺮش ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺷﺎن ﮔﺬاري ﻣﺤﻔﻮظ ﮔﺮدﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺎن ﮔﺬاري ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(7‬‬
 ‫‪ ‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :7‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺎن داراي ﺷﻜﺎف ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮش داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺷﺎن را ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻨﺲ آﻟﻴﺲ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﻮد )ﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﻨﺲ ﺷﺎن ﮔﻴﺮ(‪ .‬از اﻳﺠﺎد ﺳﻮراخ در ﺷﺎن ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺷﺎن ﺑﺰرگ روي ﺣﻴﻮان ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ را ﻧﻴﺰ ﭘﻮﺷﺶ داده و ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ و آﺳﭙﺘﻴﻚ‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﭘﺪﻳﺪ آورد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ cloth drape‬ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺷﻜﺎف در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ داﺷﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮش در ﻣﻌﺮض ﺑﻮده و ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻴﺰ را ﻧﻴﺰ ﭘﻮﺷﺶ ﻛﺎﻣﻞ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻪ داري اﻳﻦ ﺷﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﭘﻨﺲ ﺷﺎن ﮔﻴﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﺪه واز ﭘﻨﺲ آﻟﻴﺲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ آن ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺖ زﻳﺮا ﻛﻪ ﭘﻨﺲ ﺷﺎن ﮔﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﻮراخ ﻛﺮدن ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪودي آﻟﻮدﮔﻲ را وارد ﻣﺤﻞ آﻣﺎده ﺷﺪه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫آﻣﺎده ﺳﺎزي ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ‪  preparation of the surgical team‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻣﻬﻢ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در ﺣﻴﻦ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻴﻢ و ﻳﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻣﺎده ﺳﺎزي دﻗﻴﻖ ﺗﻴﻢ ﺟﺮاﺣﻲ و‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ در اﻃﺎق ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ در اﻃﺎق ﻋﻤﻞ ﺷﺪه وﻟﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺬف‬
‫ﻛﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﻣﻮﺟﻮد در اﺗﺎق ﻋﻤﻞ‪ ،‬رﻓﺖ و آﻣﺪ آﻧﻬﺎ و ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻮا‬
‫)‪ (airborn  bacteria‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ راﺑﻄﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﻳﻚ ﻣﻘﺮرات ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻟﺒﺎس ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﭘﺮﺳﻨﻞ اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻣﻜﺎن‬
‫دارد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻨﻞ اﺗﺎق ﺟﺮاﺣﻲ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ اﻓﺮاد ﺗﻴﻢ ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ و اﻓﺮاد دﺧﻴﻞ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن در ﻛﺎر ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻟﺒﺎس ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮدن ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم اﻓﺮادي ﻛﻪ وارد اﺗﺎق ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ از ﻟﺒﺎس و ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ورود آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﻨﻞ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻓﺮاد از ﻟﺒﺎس ﻫﺎي اﺳﻜﺮاب‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺎي ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از دو ﺗﻜﻪ ﻟﺒﺎس ﻣﺜﻞ ﭘﻴﺮاﻫﻦ و ﺷﻠﻮار اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﮔﺸﺎد و آوﻳﺰان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ آن در داﺧﻞ ﺷﻠﻮار ﻗﺮار ﮔﻴﺮد وﻟﻲ در ﻣﻮرد ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻫﺎي‬
‫ﺗﻨﮓ و ﺗﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﺗﻮان‪ ،‬آن را روي ﺷﻠﻮار ﻧﻴﺰ ﻗﺮار داد‪ .‬آﺳﺘﻴﻦ ﻫﺎي ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﺪ‬
‫دﺳﺖ ﻫﺎ و آرﻧﺞ ﺑﺮاي اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﺎﻣﻼً در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻠﻮار ﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﺶ و ﻳﺎ ﺑﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺳﻔﺖ‬
‫ﻛﺮدن ﻛﻤﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻏﻴﺮ اﺳﻜﺮاب ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ﺑﺎ آﺳﺘﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ روي ﻟﺒﺎس ﻫﺎي اﺗﺎق ﻋﻤﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻻزم اﺳﺖ اﻳﻦ ﻟﺒﺎس ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ دﻛﻤﻪ و ﻳﺎ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺑﭽﺴﺒﻨﺪ ﺗﺎ از ﺑﺮﺧﻮرد اﺗﻔﺎﻗﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻞ اﺗﺎق ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺒﺎس ﻫﺎي اﺳﻜﺮاب ﻻزم اﺳﺖ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺑﺎر ﭘﻮﺷﻴﺪن ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در‬
‫اﺗﺎق ﻋﻤﻞ آﻟﻮده و ﻳﺎ ﻣﺮﻃﻮب ﺷﻮد ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﻫﺎي‬
‫اﺳﻜﺮاب در ﺧﺎرج از اﺗﺎق ﻋﻤﻞ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻟﺒﺎس اﺳﻜﺮاب در ﺑﻴﺮون‬
‫از ﻣﺤﻮﻃﻪ اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان در روي آن از ﮔﺎن ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮﻗﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫از دﻳﮕﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻴﻢ ﺟﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﻣﻮ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻚ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﻛﻔﺶ‪ ،‬ﮔﺎن ﻫﺎ و دﺳﺘﻜﺶ‬
‫ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮ ﻳﻚ ﻧﺎﻗﻞ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﺸﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺑﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﻫﺎ را در ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آن ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل آﻟﻮدﮔﻲ از ﻃﺮف ﻣﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﻛﺎﻣﻞ آن‬
‫ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺟﺮاﺣﻲ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻛﻼه و دﻫﻨﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در اﺗﺎق ﺟﺮاﺣﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻼه ﺗﻤﺎم ﻣﻮ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و ﻣﺎﺳﻚ روي دﻫﺎن و ﺑﻴﻨﻲ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺻﻮرت و‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ رﻳﺶ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﻼه ﻫﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻮﺷﺶ ﻛﺎﻣﻞ داد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(8‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :8‬ﻣﻮﻫﺎي ﺻﻮرت و ﺧﻂ رﻳﺶ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ )ﻫﻮد( ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻔﺶ راﺣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮد راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﺎ ﻛﺮد‪ .‬از ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﻛﻔﺶ در ﺑﺪو ورود ﺑﻪ اﺗﺎق ﺟﺮاﺣﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎ در زﻣﺎن ﺧﺮوج از ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ‬
‫اﺗﺎق ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺪداً ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﻛﻔﺶ از ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺼﺮف ﻣﺠﺪد و ﻳﺎ از ﻣﻮاد‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﻮاد ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺟﺎذب آب ﻧﺒﻮده و ﺑﻪ ﭘﺎرﮔﻲ ﻣﻘﺎوم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻫﺎي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﻛﻔﺶ رﻳﺴﻚ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺪاده و در ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮي در اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ زﻳﺎد ﺑﻮدن ﻣﻮي ﺣﻴﻮاﻧﺎت در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻫﺎي‬
‫داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﻛﻔﺶ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺟﺮاﺣﻲ از اﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺳﻚ ﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﭘﺮز ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ آﺑﺪوﺳﺖ )‪ (hydrophilic filter web‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻴﻦ دو ﻻﻳﻪ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺗﺎق ﻋﻤﻞ وارد ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ روي دﻫﺎن و ﺑﻴﻨﻲ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻣﻬﻢ‬
‫آن ﻫﺎ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﺮدن ﻗﻄﺮات آب ﺣﺎوي ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻄﺮات ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﻮﻗﻊ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن‪،‬‬
‫ﻋﻄﺴﻪ و ﺳﺮﻓﻪ از دﻫﺎن وﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻴﻨﻲ وﺣﻠﻖ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﺳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي روي دﻫﺎن و ﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‬
‫ﻛﻪ ﻫﻮاي ﺗﻨﻔﺴﻲ از ﻛﻨﺎره ﻫﺎي آن داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﻧﺸﻮد و ﺣﺘﻤﺎً از ﻓﻴﻠﺘﺮ آن ﻋﺒﻮر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﺎﺳﻚ روي‬
‫ﺑﻴﻨﻲ ﺷﻜﻞ دﻫﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ آن ﻗﺴﻤﺖ ﺑﭽﺴﺒﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﺳﻚ ﺑﺮاي ورود ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﻛﻪ در آن وﺳﺎﻳﻞ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﺎز ﺷﺪه‪ ،‬اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎن ﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﺴﺘﺸﻮ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد ﺑﻮده و از ﻣﻮاد ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮده و ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺟﻨﺲ ﻛﺘﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎن ﻫﺎي ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻟﻴﺎف ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻧﺒﻮده و از ﻓﻴﺒﺮ‬
‫درﺳﺖ ﺷﺪه و در آن ﻧﺦ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﮔﺎن ﻫﺎي ﻛﺘﺎﻧﻲ اﺟﺎزه ﻧﻔﻮذ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ﻣﻲ دﻫﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در زﻣﺎن ﺧﻴﺲ ﺷﺪن ﺑﻴﺸﺘﺮ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﮔﺎن ﻫﺎ در اﺛﺮ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺣﻔﺮات رﻳﺰ آن ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷﺪه و‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ آن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺎن ﻫﺎي ﭘﺎرﭼﻪ اي و ﮔﺎن ﻫﺎي ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف‬
‫ﺑﺪون ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان آﻟﻮدﮔﻲ ﺟﺪا ﺷﺪه از ﮔﺎن ﻫﺎي ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺎن ﻫﺎي ﭘﺎرﭼﻪ‬
‫اي‪ ،‬ﭘﺲ از اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻫﺎ در اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﻛﻢ ﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﻜﺮاب ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫اﺳﻜﺮاب ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﺮاﺣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن دﺳﺖ ﻫﺎ و آرﻧﺞ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮي‬
‫ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ زﺧﻢ ﺟﺮاﺣﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ در‬
‫ﺗﻴﻢ ﺟﺮاﺣﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺗﺎ آرﻧﺞ ﺧﻮد را اﺳﻜﺮاب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻫﺪاف اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ زدون ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻛﺜﻴﻔﻲ و ﭼﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺗﺠﻤﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪ در دﺳﺖ ﻫﺎ( و ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻣﻘﻴﻢ ﭘﻮﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از ﭘﻮﺳﺖ ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ( در ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ دﺳﺘﻜﺶ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ )ﺑﺪون اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ( ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻟﻮدﮔﻲ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ در ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﻞ داراي ﺳﻮراخ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و‬
‫درﺻﺪ آن ﻫﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﺟﺮاﺣﻲ و ﻳﺎ در ﻃﻲ ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ رود‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي در دو ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‬
‫داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺮوز ﻧﻘﺎﻳﺺ دﺳﺘﻜﺶ ﺟﺮاﺣﻲ در ‪ 23/3‬درﺻﺪ از ﻣﻮارد ﺑﻮﻗﻮع ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻘﺎﻳﺺ ‪ ،‬در ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻧﺮم و در دﺳﺖ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ) اﻓﺮاد راﺳﺖ دﺳﺖ در دﺳﺖ ﭼﭗ( ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻌﻨﻲ داري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ 84 .‬درﺻﺪ از ﻧﻘﺎﻳﺺ در اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 60‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻲ اﻧﺠﺎﻣﺪ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﻧﻘﺎﺋﺺ دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎ در اﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺣﺮاﺣﻲ‬
‫ﻫﺎي ارﺗﻮﭘﺪي(‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﻮﻳﺾ دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎ در ﻫﺮ ‪ 60‬دﻗﻴﻘﻪ و ﻳﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪن دو ﺟﻔﺖ دﺳﺘﻜﺶ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺎﺑﻮن ﻫﺎي ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوب ﻳﺎ دﺗﺮﺟﻨﺖ ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻳﺪ داراي اﺛﺮ ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬وﺳﻴﻊ اﻟﻄﻴﻒ و ﻏﻴﺮ ﻣﺤﺮك ﺑﻮده و‬
‫ﻻزم اﺳﺖ از ﺗﺠﻤﻊ ﻣﺠﺪد و رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاد اﺳﻜﺮاب دﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻻﻳﻪ ﺷﺎﺧﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎﻧﺪ ﺷﺪه و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه آن ﻧﻴﺰ داراي ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوب ﻛﺸﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ در زﻳﺮ دﺳﺘﻜﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺻﻮرت آﺳﻴﺐ ﺑﻪ آن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﺪاوم‬
‫ﻣﻮاد اﺳﻜﺮاب ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻟﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻠﺮﻫﮕﺰﻳﺪﻳﻦ ﮔﻠﻮﻛﻮﻧﺎت‪ ،‬ﭘﻮوﻳﺪﻳﻦ‬
‫آﻳﻮداﻳﻦ )ﺑﺘﺎدﻳﻦ(‪ ،‬و ﻫﮕﺰاﻛﻠﺮوﻓﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺟﺪول ‪.(3‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﺻﺎﺑﻮن ﻫﺎي ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي اﺳﻜﺮاب ﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﻮاد ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﻟﻜﻠﻲ داﺷﺘﻪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آب و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺮس ﻛﺸﻴﺪن ﻧﺪارﻧﺪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﻟﻜﻠﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺖ زده و‬
‫ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮي ﻫﻢ از ﻣﻮاد اﺳﻜﺮاب ﻣﺮﺳﻮم ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ دو زﻣﺎن ‪ 90‬ﺛﺎﻧﻴﻪ اي اﺳﻜﺮاب ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻣﺮﺳﻮم ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻪ ‪ 5‬و ﺣﺘﻲ‬
‫‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ زﻣﺎن ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮاد اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎ را از ﭘﻮﺳﺖ ﺟﺪا ﻛﺮده و در اﺛﺮ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﻴﻜﺮوب ﻛﺶ آن ﻫﺎ‬
‫را ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬روش ﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم اﻧﺠﺎم اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪) the anatomic timed scrub(1‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﻜﺮاب در ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺸﺨﺺ( و ‪) counted brush stroke scrub (2‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻌﺪاد ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮس ﺑﺮ‬
‫روي ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺖ(‪ .‬اﻳﻦ روش ﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 4‬و ﺷﻜﻞ ‪ 9‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :4‬روش ﻣﺮﺳﻮم اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ‬

‫ﺑﺮس اﺳﻜﺮاب‪ ،‬ﺻﺎﺑﻮن ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‪ ،‬و ﺗﻤﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﺧﻦ را در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‬ ‫‪‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖ و ﺣﻠﻘﻪ را از دﺳﺖ ﺧﺎرج ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪‬‬

‫دﺳﺖ ﻫﺎ و ﺳﺎﻋﺪﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺮﻃﻮب ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎ و ﻧﻮاﺣﻲ زﻳﺮ ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎ را ﺗﻮﺳﻂ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎ در زﻳﺮ آب روان ﭘﺎك ﻛﻨﻴﺪ‪  .‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺎزوﻫﺎ و ﺳﺎﻋﺪ ﻫﺎ را زﻳﺮ آب روان ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺎﻧﺪازه ‪ 2-3‬ﭘﻤﭗ از ﺻﺎﺑﻮن ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ را ﺑﺮ روي دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺎﻧﺪازه ‪ 2-3‬ﭘﻤﭗ از ﺻﺎﺑﻮن ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺮ روي ﺑﺮس اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‬ ‫‪‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ دو روش زﻳﺮ اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫روش اول ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس زﻣﺎن و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪(Anatomic Timed Method‬‬

‫روش دوم‬ ‫روش اول‬

‫روش اول ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس زﻣﺎن و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ روش دوم ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺮس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪(Counted Brush Stroke Method)   Anatomic Timed Method‬‬

‫در اﻳﻦ روش ‪ 30‬ﺑﺎر ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮس اﻧﺠﺎم ﻣﻲ‬ ‫‪‬‬ ‫زﻣﺎن ﺷﺮوع در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻃﺮف‬ ‫‪‬‬
‫ﺷﻮد )ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺮس ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻻ و‬ ‫اﻧﮕﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻦ اﻧﮕﺸﺘﺎن‪ ،‬و ﭘﺸﺖ و ﺟﻠﻮ دﺳﺖ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎ ﺟﻠﻮ و ﻋﻘﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ( ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮاي دو دﻗﻴﻘﻪ اﺳﻜﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬
‫ﺣﺮﻛﺎت ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن و اﻧﮕﺸﺖ‬ ‫ﺑﺪﻧﺒﺎل آن اﺳﻜﺮاب ﺳﺎﻋﺪ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و‬ ‫‪‬‬
‫ﺷﺼﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫دﺳﺖ ﻫﺎ در ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺳﺎﻋﺪ ﻫﺎ ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪  .‬‬
‫ﻫﺮ اﻧﮕﺸﺖ و ﺷﺼﺖ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ ‪20‬‬ ‫ﻫﺮ ﻃﺮف ﺳﺎﻋﺪ ﺗﺎ ‪ 3‬اﻳﻨﭻ )‪ 7/5‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ(‬ ‫‪‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮس اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﻞ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از آرﻧﺞ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 1‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﻜﺮاب ﻣﻲ‬
‫ﻫﺎي اﺗﺼﺎل اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻫﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪9‬‬ ‫ﺷﻮد‪  .‬‬
‫‪  (A‬‬
‫ﻛﻞ زﻣﺎن اﺳﻜﺮاب ﺑﺮاي ﻫﺮ دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ ‪-3‬‬ ‫‪‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺼﺖ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎره و‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻛﻮﭼﻚ اﺳﻜﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫اﺳﻜﺮاب از ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺖ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﻣﭻ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪  .‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬ ‫‪‬‬

‫و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ‪ 20‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮس اﻧﺠﺎم ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪(B 9‬‬

‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ در ﻫﺮ دو روش ﺑﺮس اﺳﻜﺮاب ﺑﻪ زﻳﺮ آب روان ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮس ﺑﻪ دﺳﺘﻲ ﻛﻪ اﺳﻜﺮاب‬ ‫‪‬‬
‫ﺷﺪه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ دﺳﺖ وﺳﺎﻋﺪ اﺳﻜﺮاب ﺷﺪه ﺑﻪ زﻳﺮ آب روان ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪  .‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮاي دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ روش اول و ﻳﺎ دوم ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻫﺮ دو دﺳﺖ و ﺑﺎزو اﺳﻜﺮاب ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮس ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻪ درون ‪ sink‬اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫از ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻳﻚ دﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎن آب را ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ و اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن آب ﺑﻘﻴﻪ‬ ‫‪‬‬
‫دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ ﻫﺎ را ﺑﺸﻮﻳﺪ ‪ ‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺟﺮﻳﺎن آب ﻫﻤﻮاره دﺳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﺎﻋﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪  (C 9‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﻄﺢ آرﻧﺞ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﻫﺎ را ﺗﻜﺎن داد ﺑﻠﻜﻪ آب ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه از آرﻧﺞ ﺑﭽﻜﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫دﺳﺖ دﻳﮕﺮ را ﻫﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ روش ﻓﻮق زﻳﺮ آب ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫دﺳﺖ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻋﻤﻮدي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ دﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﮔﺎن و‬ ‫‪‬‬
‫دﺳﺘﻜﺶ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‬
 ‫‪ ‬‬

‫‪ A‬‬

‫‪B‬‬

‫‪C‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :9‬وﻗﺘﻲ از روش ﻣﺮﺳﻮم اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :A :‬ﻫﺮ اﻧﮕﺸﺖ و‬
‫ﺷﺼﺖ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه و ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮده ﻫﺎي ﺑﻴﻦ‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد اﺳﻜﺮاب ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ :B .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺷﺪه و ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ اﺳﻜﺮاب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ :C .‬وﻗﺘﻲ دﺳﺖ زﻳﺮ ﺟﺮﺑﺎن آب ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺎزه داد ﻛﻪ آب از ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻔﺼﻞ آرﻧﺞ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻛﻒ ﻛﺮدن و آﺑﻜﺸﻲ در ﻃﻮل اﺳﻜﺮاب‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺮس ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺮ‬
‫روي ﺳﻄﺢ و زﻣﺎن ﺻﺮف ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻄﺢ وﺟﻮد دارد وﻟﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬در ﻫﺮ دو روش از ﻣﻴﺰان ﻻزم‬
‫ﺗﻤﺎس و اﺻﻄﻜﺎك ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﻮاد ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮي دﺳﺖ ﻫﺎ و‬
‫ﺑﺎزوﻫﺎ آﻟﻮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زﻣﺎن اﺳﻜﺮاب و ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮس ﻛﺸﻴﺪن ﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و ﺗﺨﺮﻳﺶ آن اﺟﺘﻨﺎب ﮔﺮدد زﻳﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﺎﻓﺖ )ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل در ﻗﺎﻋﺪه ﻓﻮﻟﻴﻜﻮل ﻫﺎي ﻣﻮ( ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺮ ﺷﺪه و ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮة ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻔﻮﻧﺖ زا‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﻣﺎده ﺻﺎﺑﻮﻧﻲ و ﻳﺎ ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪه ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ﻣﻮرد ﺑﺎزده آن ﻣﺤﺼﻮل ﺿﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ اﺳﻜﺮاب ‪ 5-7‬دﻗﻴﻘﻪ اي ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺟﺮاﺣﻲ در‬
‫ﻳﻚ روز و ﺳﭙﺲ اﺳﻜﺮاب ‪ 2-3‬دﻗﻴﻘﻪ اي ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﺑﻌﺪي در ﻫﻤﺎن روز ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻣﻮاد‬
‫ﺟﺪﻳﺪي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در اﺳﻜﺮاب اوﻟﻴﻪ ﺟﺮاﺣﻲ و ﻳﺎ اﺳﻜﺮاب ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺟﺮاﺣﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ روز اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺳﻜﺮاب ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻌﺪي‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺗﻤﻴﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﻮﻟﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و ﻛﻒ ﻳﻚ دﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺪود ‪ 5‬ﮔﺮم ﻣﺤﻠﻮل ﺿﺪ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﭘﺮ ﺷﺪه و ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮ روي دو دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ ﻫﺎ ﭘﺨﺶ و ﻣﺎﻟﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺸﻚ ﺷﻮد‬
‫)ﺣﺪود ‪ 1-1/5‬دﻗﻴﻘﻪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮي از ﻣﺤﻠﻮل ﻓﻮق ﺑﺮ روي ﻛﻒ ﻳﻚ دﺳﺖ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﺎر روي‬
‫دﺳﺖ ﻫﺎ ﺗﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﭻ ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﺪه ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺸﻚ ﺷﻮد )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 30‬ﺛﺎﻧﻴﻪ(‪.‬‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ زﻳﻨﺖ آﻻت )ﺷﺎﻣﻞ اﻧﮕﺸﺘﺮ و ﺳﺎﻋﺖ( ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﺎﺣﻴﻪ دﺳﺖ ﻫﺎ و آرﻧﺞ ﻫﺎ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﺨﺰﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺧﻴﺮ )‪ 1998‬و ‪ (2001‬ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻻك‬
‫ﻧﺎﺧﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮ روي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﻴﻜﺮوب ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ وﺟﻮد در ﻣﻮرد ﻻك ﻫﺎي ﻧﺎﺧﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﻬﻨﻪ و ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 4‬روز از آن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﺗﺮي‬
‫از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﮔﺮم ﻣﻨﻔﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ‪ ،‬از اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﺎﺧﻦ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫داراي ﻧﺎﺧﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﺷﺪ ﻗﺎرﭼﻲ در ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ آﻟﻮدﮔﻲ زﺧﻢ ﺟﺮاﺣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬دﺳﺖ ﻫﺎ و آرﻧﺞ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎري از زﺧﻢ ﺑﺎز و‬
‫ﮔﺴﺴﺘﮕﻲ در ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻛﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﺧﻢ ﺟﺮاﺣﻲ را آﻟﻮده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﺷﻴﺎء ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ دﺳﺖ زد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﺳﺖ ﻫﺎ و ﺑﺎزوﻫﺎ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻏﻴﺮ ﻋﻤﺪي ﺑﺎ اﺷﻴﺎء ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد )ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺟﺮاﺣﻲ(‪ ،‬اﺳﻜﺮاب ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮار ﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫ﺣﻴﻦ و ﻳﺎ ﭘﺲ از اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻧﺎﺣﻴﻪ آرﻧﺞ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ آب و‬
‫ﺻﺎﺑﻮن از ﭘﺎك ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ )دﺳﺖ ﻫﺎ( ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻢ ﺗﺮ ﭘﺎك )آرﻧﺞ ﻫﺎ( ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﻮد‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﻳﻚ ﺑﺮس‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮاﺣﻞ اﺳﻜﺮاب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﻗﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮس ﻫﺎي اﺳﺘﺮﻳﻞ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف‬
‫و ﺑﺮس ﻫﺎي ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺳﻜﺮاب ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻫﺎ و آرﻧﺞ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺣﻮﻟﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺧﺸﻚ ﮔﺮدد‪ .‬ﺣﻮﻟﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ را از روي ﻣﻴﺰ‬
‫ﺑﺮدارﻳﺪ و دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﻄﺮات آب ﺑﺮ روي ﮔﺎن اﺳﺘﺮﻳﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﻟﻪ ﻧﭽﻜﺪ‪ .‬و ﺳﭙﺲ از ﻣﻴﺰ ﻣﻘﺪاري ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮﻟﻪ را از ﻗﺴﻤﺖ ﻃﻮﻟﻲ ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎت ﻓﺸﺎر آرام‪ ،‬ﻳﻚ دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ را ﺑﺎ ﻳﻚ اﻧﺘﻬﺎي ﺣﻮﻟﻪ ﺧﺸﻚ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪).‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ .(10‬ﻣﭻ ﺧﻮد را در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آرﻧﺞ ﻫﺎ را ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺧﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺣﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﻜﺮاب‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ دﺳﺖ و آرﻧﺞ ﺧﺸﻚ ﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه اﻧﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺣﻮﻟﻪ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻛﺎر ﻣﺠﺪداً دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ دﻳﮕﺮ ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر ﺣﻮﻟﻪ را ﺑﺮ روي ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه آن را روي زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﺧﻮد را ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻣﭻ ﻧﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :10‬وﻗﺘﻲ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻃﺮف ﺣﻮﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ و ﻳﻚ دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ ﺧﻮد را‬
‫ﺧﺸﻚ ﻛﻨﻴﺪ )از دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﻋﻤﻞ ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺣﻮﻟﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‬

‫ﭘﻮﺷﻴﺪن ﮔﺎن ﺟﺮاﺣﻲ )‪(Gowning‬‬

‫ﮔﺎن ﺟﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﺗﻴﻢ ﺟﺮاﺣﻲ و ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد‪ .‬آن ﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﻣﻮادي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ از ﻋﺒﻮر ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎ از ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎن ﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﭘﺮز‪،‬‬
‫ﻛﺸﺶ‪ ،‬ﻓﺸﺎر و اﺻﻄﻜﺎك )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬آرﻧﺞ و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﻜﻤﻲ( ﻣﻘﺎوم ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ راﺣﺖ‪،‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ آﺗﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎن ﻫﺎي در دﺳﺘﺮس ﺑﻪ دو ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف )‪ (single use‬و ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر‬
‫ﻣﺼﺮف )‪ (reusable‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫روش ﭘﻮﺷﻴﺪن ﮔﺎن در زﻳﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه و در ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 11‬ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ A‬‬

‫‪B‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ ،A :11‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ دﺳﺘﻴﺎر ﮔﺎن را ﺑﺎﻻ ﻛﺸﻴﺪه و روي ﺷﺎﻧﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮه زدن ﺑﻨﺪ ﮔﺮدﻧﻲ و ﻛﻤﺮي‬
‫آن را ﻣﺤﻜﻢ ﻛﻨﻴﺪ ‪ ،B‬ﺑﺮاي اﺣﺘﺮاز از ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺷﺪن ﺟﻠﻮي ﮔﺎن ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﺲ از ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ اﻗﺪام ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮده زدن ﺑﻨﺪ ﺟﻠﻮﻳﻲ آن ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫در ﭘﻮﺷﻴﺪن ﮔﺎن و دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﺣﺘﺮاز از اﻓﺘﺎدن ﻗﻄﺮات آب ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ و آﻟﻮدﮔﻲ آن‪ ،‬ﺑﻪ دور از‬
‫دﻳﮕﺮ وﺳﺎﻳﻞ اﺳﺘﺮﻳﻞ )ﻣﺜﻼً ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ( و ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎر ﺟﺮاﺣﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﮔﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺗﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫داﺧﻠﻲ آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﻴﺮون ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎن را ﻣﺤﻜﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ آراﻣﻲ از روي ﻣﻴﺰ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده و آن را از ﻣﻴﺰ دور ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻓﻀﺎي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﻴﺪن ﮔﺎن ﺑﺪون ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﺷﻴﺎء و ﻣﻴﺰ اﻃﺮاف ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﮔﺎن را در ﺳﻄﺤﻲ ﺷﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺑﺎز ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎن را ﺗﻜﺎن ﻧﺪﻫﻴﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻄﺮ آﻟﻮدﮔﻲ را ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﮔﺎن ﺑﺎز ﺷﺪ ﻣﺤﻞ ﺑﺎزوﻫﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده و ﻫﺮ دﺳﺖ را از آﺳﺘﻴﻦ ﻫﺎﻳﺶ رد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﻫﺎ را در ﻣﺤﻞ اﻧﺘﻬﺎي‬
‫آﺳﺘﻴﻦ ﮔﺎن ﻧﮕﺎه دارﻳﺪ و ﻛﺎﻣﻼً از ﮔﺎن ﺧﺎرج ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ دﺳﺘﻴﺎر ﮔﺎن ﺑﺮ روي ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻘﺐ ﻛﺸﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻨﺪ ﮔﺮدﻧﻲ و ﺑﻨﺪ داﺧﻞ ﻛﻤﺮي آن ﮔﺮه زده ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ .(A 11‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ آن ﻧﻴﺰ اﺳﺘﺮﻳﻞ‬
‫اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﺟﻠﻮﻳﻲ آن ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﻜﺶ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﮔﺮه زده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(B 11‬‬

‫ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ )‪(gloving‬‬

‫دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻧﻮع ﻻﺗﻜﺲ ﻳﻚ ﺳﺪي ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎي ﺗﻴﻢ ﺟﺮاﺣﻲ و ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ آن ﻫﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي روش ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﻜﺮاب ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫دﺳﺘﻜﺶ آن ﺳﻮراخ ﮔﺮدد‪ ،‬رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوب از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﻮق ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاد ﻻﺑﺮﻳﻜﺎﻧﺖ ﺑﺮاي دﺳﺘﻜﺶ‬
‫ﻫﺎي ﻻﺗﻜﺲ ﻣﺜﻞ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ )‪ (talcum‬ﻳﺎ ﻣﻮاد ﭘﻮدري ﺷﻜﻞ )‪ (low cross‐linked cornstarch‬ﭘﻮﺷﻴﺪن‬
‫دﺳﺘﻜﺶ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻓﻮق ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت ﺷﺴﺘﻦ زﻳﺎد آن ﻫﺎ در زﻣﺎن ﻗﺒﻞ از ﺟﺮاﺣﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮم ﻧﻤﻜﻲ اﺳﺘﺮﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اي ﺑﺮاي ارﮔﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﺮك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺟﺮاح‬
‫از دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ داﺧﻠﻲ آن ﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺎده ژﻟﻲ ﻣﺤﻠﻮل در آب )ﻫﻴﺪروژل( آﻏﺸﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )‪ (2003‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻫﺎي ﮔﺮم ﻣﺜﺒﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﭘﺎﺗﻮژن ﺑﻮده اﻧﺪ از ﻗﻄﺮات آب دﺳﺖ ﺟﺮاﺣﺎن ﭘﺲ‬
‫از اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺄ اﻳﻦ ارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎ از آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﮔﺮم ﻣﺜﺒﺖ در ﻃﻮل زﻣﺎن دو دﻗﻴﻘﻪ اي در‬
‫دﺳﺘﻜﺸﻲ ﻛﻪ در ﻻي ﻛﺎﻏﺬ ﻣﺮﻃﻮب ﻗﺮار دارد رﺳﻮخ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎ ﻗﺒﻞ از‬
‫اﺳﻜﺮاب ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮ روي ﮔﺎن اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﺎز ﺷﺪة ﺟﺮاﺣﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﻳﺎ در ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﺮاح دﺳﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺧﻮد را ﺧﺸﻚ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﻗﺮار داده ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ روش ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ (1 :‬ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﺑﻪ روش‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ‪ (2‬ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﺑﻪ روش ﺑﺎز و ‪ (3‬ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﻴﺎر‬

‫روش ﺑﺴﺘﻪ )‪(closed gloving‬‬

‫در روش ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ دﺳﺖ ﻫﺮﮔﺰ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ ﮔﺎن و ﻳﺎ دﺳﺘﻜﺶ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‬
‫)ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪.(12‬‬
 ‫‪ A‬‬

‫‪ B‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :12‬ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ روش ﺑﺴﺘﻪ‪ ،A .‬از ﻃﺮﻳﻖ آﺳﺘﻴﻦ ﮔﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻚ دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آن از‬
‫ﻻي ﻛﺎﻏﺬ دﺳﺘﻜﺶ ﺑﺮدارﻳﺪ‪ .‬ﻃﻮري دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﺮدارﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﻒ دﺳﺖ آن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ و روي ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ‬
‫ﮔﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺼﺖ و اﻧﮕﺸﺘﺎن دﻳﮕﺮ آن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻔﺼﻞ آرﻧﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،B .‬ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮدن‬
‫دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎره و ﺷﺼﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎره و ﺷﺼﺖ دﺳﺖ دﻳﮕﺮ )از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ ﮔﺎن(‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻟﺒﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮدن دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده و روي ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ ﮔﺎن و دﺳﺖ ﻗﺮار‬
‫دﻫﻴﺪ‪ .‬دﺳﺖ را ﺑﻪ آراﻣﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻒ دﺳﺘﻲ دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻠﻐﺰاﻧﻴﺪ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ روش را ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
 ‫روش ﺑﺎز )‪(open gloving‬‬

‫روش ﺑﺎز زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻓﻘﻂ دﺳﺖ ﻫﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﻧﺪ ﮔﺬاري در ﻣﺠﺎري ادراري‪،‬‬
‫اﺧﺬ ﺑﻴﻮﭘﺴﻲ ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬و ﻳﺎ آﻣﺎده ﺳﺎزي اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﻴﻤﺎر( و ﻳﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻃﻲ ﺟﺮاﺣﻲ ﻳﻚ دﺳﺘﻜﺶ آﻟﻮده ﺷﺪه‬
‫و ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ روش ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر روﺗﻴﻦ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﻴﺪن ﮔﺎن و دﺳﺘﻜﺶ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‬
‫)ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ .(13‬ﭘﺮوﺳﻪ ﻓﻮق ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﻴﺪن دو دﺳﺘﻜﺶ در )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ (14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ B‬‬

‫‪ A‬‬

‫‪ D‬‬
‫‪C‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :13‬روش ﭘﻮﺷﻴﺪن ﺑﺎز وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ دﺳﺖ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،A .‬ﺟﻠﺪ دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ و دﺳﺘﻜﺶ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺧﻮد از ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺎ ﺷﺪه آن ﺧﺎرج ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ آراﻣﻲ دﺳﺖ ﺧﻮد را داﺧﻞ دﺳﺘﻜﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺘﺎن ﺑﻪ داﺧﻞ اﻧﮕﺸﺘﺎن‬
‫دﺳﺘﻜﺶ وارد ﺷﻮد‪ .‬اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺼﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ داﺧﻞ و ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﺼﺖ دﺳﺘﻜﺶ ﺑﺮده و ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﺮ روي ﺷﺼﺖ ﻗﻼب‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،B.‬اﻧﮕﺸﺖ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﻒ دﺳﺘﻲ دﺳﺘﻜﺶ وارد ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ‪ ،C‬ﻣﭻ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ‬
‫دﺳﺘﻜﺶ در آن رود ‪ 90‬درﺟﻪ ﺧﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،D.‬ﺑ‪Ĥ‬راﻣﻲ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد را اﻃﺮاف ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﻲ دﺳﺘﻜﺶ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و در ﻫﻤﺎﻧﺤﺎل دﺳﺘﻜﺶ را‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ ﺑﺮ روي ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﻲ ﮔﺎن ﺑﻜﺸﻴﺪ‬
 ‫‪ A‬‬ ‫‪ B‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :14‬روش ﭘﻮﺷﻴﺪن ﺑﺎز وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺪام از دﺳﺖ ﻫﺎ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،A .‬ﻳﻚ دﺳﺘﻜﺶ را‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻲ ﻛﺸﻲ آن ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮدارﻳﺪ‪ .‬دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﺮ روي دﺳﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻠﻐﺰاﻧﻴﺪ و‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،B .‬از دﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻗﺺ دﺳﺘﻜﺶ ﭘﻮﺷﻴﺪه اﻳﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده واﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد راﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺎرﺟﻲ دﺳﺘﻜﺶ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻠﻐﺰاﻧﻴﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ درون‬
‫دﺳﺘﻜﺶ ﻟﻐﺰاﻧﺪه و ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ را ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ دﺳﺘﻜﺶ ﺑﺎز ﻧﺸﺪه ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﭻ‬
‫ﺧﻮد را ﻟﻤﺲ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻟﺒﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮده و آﻧﺮا ﺑﺎز‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‬

‫ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﻴﺎر )‪(assisted gloving‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ اﻳﻦ روش در ﻣﻮرد ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﻴﺎر در )ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ ( 15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ A‬‬

‫‪ B‬‬

‫‪ C‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :15‬ﭘﻮﺷﻴﺪن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﻴﺎر‪ ،A.‬دﺳﺘﻴﺎر دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و اﻧﮕﺸﺘﺎن و ﺷﺼﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﻲ دﺳﺘﻜﺶ وارد‬
‫ﻣﻴﻜﻨﺪ و آﻧﺮا ﺑﺎز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ،B‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﺼﺖ دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺖ ﺧﻮد راﺑﻪ درون دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻠﻐﺰاﻧﻴﺪ ﺳﭙﺲ دﺳﺘﻴﺎر‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺶ دﺳﺘﻜﺶ را ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺑﻪ روي ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺸﻲ ﮔﺎن ﻣﻴﻜﺸﺪ‪ ،C .‬دﺳﺘﻴﺎر دﺳﺘﻜﺶ دﻳﮕﺮ را ﺑﺮ ﻣﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺖ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺧﻮد‬
‫دﺳﺘﻜﺶ را از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﻲ آن ﺑﺎزﺗﺮ ﻧﻤﻮده و دﺳﺖ ﺧﻮد را وارد دﺳﺘﻜﺶ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺼﺖ دﺳﺘﻴﺎر ﺑﻪ زﻳﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﻲ دﺳﺘﻜﺶ ﻣﻲ‬
‫رود ﺗﺎ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ وارد دﺳﺘﻜﺶ ﺷﻮد‬

‫در آوردن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ روش آﺳﭙﺘﻴﻚ )‪(removing gloves aseptically‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ در آوردن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ روش آﺳﭙﺘﻴﻚ در ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 16‬ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :16‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺮون آوردن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ روش آﺳﭙﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ دﺳﺘﻜﺶ را از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﻲ آن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ )ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﮔﺎن ﻧﺰﻧﺪ( و آﻧﺮا ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻨﻜﻪ دوﺑﺎره دﺳﺘﻜﺶ را دﺳﺖ ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان از روش دﺳﺖ ﻛﺮدن دﺳﺘﻜﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دﺳﺘﻴﺎر در ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 15‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد‬

‫ﺣﻔﻆ اﺳﺘﺮﻳﻠﻴﺘﻲ در ﻃﻮل ﺟﺮاﺣﻲ )‪(maintaining sterility during surgery‬‬

‫روش ﻫﺎي ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﻴﺪن ﮔﺎن و دﺳﺘﻜﺶ‪ ،‬ﺧﻄﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﺗﻴﻢ و ﻣﻮﺿﻊ ﺟﺮاﺣﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻫﻮﺷﻴﺎري ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻟﻮدﮔﻲ ﮔﺎن ﻫﺎ و دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﮔﺎن ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻴﻢ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ رو ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ‬
‫را ﻟﻤﺲ ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﻫﺎ و ﺳﺎﻋﺪ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻣﭻ دﺳﺖ و زﻳﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ ﻧﻴﺎﻳﺪ درﻫﻢ ﻗﻼب ﮔﺮدد و ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮد ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻣﭻ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻞ اﺳﻜﺮاب ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺧﻮد اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ در ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﻴﻢ‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻠﻮي ﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﻴﺰ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺮﻳﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد وﻟﻲ ﭘﺸﺖ ﮔﺎن‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ از ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ دور ﺷﺨﺺ ﺑﭙﻴﭽﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﮔﺮدد زﻳﺮا ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺷﺨﺺ اﺳﻜﺮاب ﺷﺪه روﻳﺖ ﮔﺮدد‪ .‬آﺳﺘﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ‪ 2‬اﻳﻨﭽﻲ )‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮي( ﺑﺎﻻﺗﺮ از آرﻧﺞ ﺗﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﭻ اﺳﺘﺮﻳﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﭻ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ را ﺟﺬب ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ )آن را در‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﺑﻲ اﺛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ( اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﻜﺶ اﺳﺘﺮﻳﻞ در‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﺟﺮاﺣﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻂ ﮔﺮدﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻧﺎﺣﻴﻪ زﻳﺮ ﺑﺎزوﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدد‬
‫زﻳﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺮق ﻛﺮدن‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﻄﻮح ﻳﻘﻪ اي و ﮔﺮدﻧﻲ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﻛﺎت ﺳﺮ و‬
‫ﮔﺮدن ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺎﻟﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻟﻮده ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬