Αποφθέγματα των Τριών Ιεραρχών

Στις 30 Ιανουαρίου, κάθε χρόνο, γιορτάζουμε τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών

(Μεγάλου Βασιλείου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου),
όπως καθιερώθηκε από το 1100 μ.Χ.. Η γιορτή τους, από το 1842, λέγεται και Γιορτή
των Γραμμάτων, μια και οι Τρεις Ιεράρχες ήταν Μεγάλοι Δάσκαλοι αλλά και
Πατέρες της Εκκλησίας. Μελέτησαν τους αρχαίους κλασικούς συγγραφείς και
φιλοσόφους, και κατόρθωσαν να συμφιλιώσουν το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα με την
Χριστιανική Πίστη.

Η μεγάλη τους καρδιά και η χριστιανική ψυχή τους γίνονταν στέγη για όσους είχαν
ανάγκη. Ήταν τόση η καλοσύνη και η φιλανθρωπία τους, που δεν υπολόγισαν τα
πλούτη και τα χρήματά τους. Τίποτα δεν κράτησαν για τον εαυτό τους. Όλα τα
υπάρχοντά τους τα διέθεσαν για να δώσουν χαρά στους συνάνθρωπούς τους.
Πολλές φορές οι Ιεράρχες με τα ίδια τους τα χέρια, έδεναν τις πληγές των
αρρώστων. Τίποτε δεν τους φόβιζε. Ακόμη και τους λεπρούς περιποιούνταν. Οι
Τρεις Ιεράρχες ήταν και ιεραπόστολοι. Δίδασκαν τη Χριστιανική θρησκεία και το
Λόγο του Θεού με πάθος, γεγονός που σε συνδυασμό με τη μεγάλη τους μόρφωση,
τους έφερε αντιμέτωπους και εχθρούς με βασιλιάδες και άρχοντες.

Ακολουθούν οι απόψεις των Τριών Ιεραρχών για την εκπαίδευση και για την
κοινωνική αδικία με σκοπό τη συζήτηση μες στην Τάξη γύρω από τα θέματα αυτά.
 Η ανατροφή και η μόρφωση των παιδιών ήταν ένα θέμα που τους ενδιέφερε
ιδιαίτερα γι’ αυτό και πολλές είναι οι συμβουλές τους προς γονείς και
παιδαγωγούς:

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρομοιάζει την εφηβική κρίση με «μεγάλη

βαρυχειμωνιά» που ενέσκηψε, και που ο κυβερνήτης πρέπει να είναι ικανός και
έτοιμος να αντιμετωπίσει. Ο σοφός ιεράρχης συνιστά, προτού ελέγξουμε το παιδί,
να το επαινέσουμε για κάποιο χάρισμα ή έργο του ώστε να δημιουργηθεί
κατάσταση ευφορίας στη ψυχή του, οπότε ο έλεγχος που θα ακολουθηθεί θα είναι
ανώδυνος ή λιγότερο οδυνηρός.
Στους κακούς και πονηρούς συνιστά να κάνουμε τις παρατηρήσεις μας αόριστα και
ανώνυμα, οπότε ο ένοχος ακούει χωρίς να εκτίθεται και να αντιδρά. Αυτό κάνει ο
Κύριος στο μυστικό Δείπνο: «Εις εξ υμών παραδώσει με», δηλαδή «ένας από εσάς
θα με παραδώσει». Ελέγχει τον Ιούδα χωρίς να τον κατονομάζει και να τον εκθέτει.
Θέλει να του δώσει, άλλη μια ακόμη ευκαιρία να διορθωθεί.
Κατά τον Ιωάννη Χρυσόστομο «ό,τι είναι για το σώμα η αγκαλιά, είναι για την ψυχή
η επικοινωνία με λόγια». Ο διάλογος είναι δείγμα αγάπης αλλά και αυξάνει την
αγάπη. Είναι το καλύτερο μέσο για να πειστούν τα παιδιά, το καλύτερο όργανο για
τη μετάδοση γνώσεων, βιωμάτων και εμπειριών.
Οι γονείς οφείλουν να φροντίζουν για τη μόρφωση των παιδιών τους περισσότερο
από οτιδήποτε άλλο. «Οι γονείς που δε φροντίζουν για τη μόρφωση των παιδιών
τους θεωρούνται φονιάδες, γιατί η μόρφωση είναι που θα καλλιεργήσει την ψυχή
του παιδιού.»
Σε καμιά περίπτωση όμως δεν πρέπει να τα επιπλήττουν συνεχώς γιατί, όπως
τονίζει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος:
«Όποιος επιπλήττει τους νέους χωρίς συγχρόνως να τους παρηγορεί, τους κάνει
σκληρότερους. Διότι δεν μπορούν να σηκώσουν το φορτίο των συνεχών ελέγχων
και γι’ αυτό και με βιαιότητα αντιδρούν. Για να προλάβουμε λοιπόν τους πόνους
που προκαλούν οι έλεγχοι, πρέπει να τους συνοδεύουμε με λόγια καλοσύνης».

Ο Μ. Βασίλειος λέει για το ίδιο θέμα:

«Είναι αποτελεσματικότερη η παιδαγωγία που γίνεται με λογικό και ήπιο τρόπο,
παρά εκείνη που έχει ως αιτία της το θυμό και την οργή.»
Επίσης κατά το Μέγα Βασίλειο:
«Να προσέχουν τα παιδιά με ποιους συναναστρέφονται, να προσέχουν ποιους
κάνουν φίλους». Σημαντικό είναι να είμαστε ανοιχτοί σε συμβουλές,
αφού «Άνθρωπος που δεν συμβουλεύεται άλλον, μοιάζει με ακυβέρνητο πλοίο,
που έχει παραδοθεί στη δύναμη των ανέμων».

Σημαντικό θέμα επίσης που απασχόλησε τους Τρεις Ιεράρχες ήταν το θέμα του της
οικονομικής και κοινωνικής ανισότητας ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς:

Επισημαίνει ο Άγιος Βασίλειος:

«Εσύ δεν είσαι πλεονέκτης; Εσύ δεν είσαι κλέφτης αφού σφετερίζεσαι εκείνα που
δέχτηκες από τον Θεό για να τα διαχειριστείς ως οικονόμος; Μήπως νομίζεις
ότι θα ονομαστεί λωποδύτης μόνον εκείνος που γδύνει κάποιον και του αρπάζει τα
ρούχα, ενώ εκείνος που δεν ντύνει τον γυμνό, αν και μπορεί να το κάμει, αξίζει να
πάρει άλλο όνομα;
Πρόσεξε! Το ψωμί που εσύ παρακρατείς, είναι του πεινασμένου∙ το ένδυμα που
αποθηκεύεις στις ντουλάπες σου, είναι του γυμνού∙ το παπούτσι που σαπίζει στο
σπίτι σου, είναι του ξυπόλυτου∙ τα χρήματα που τα κατακρατείς σε λογαριασμούς
είναι εκείνου που έχει ανάγκη. Ώστε λοιπόν τόσους αδικείς, όσους θα μπορούσες
να βοηθήσεις».

Με αυστηρότητα τονίζει και ο Ιωάννης Χρυσόστομος: «Άχρηστοι είναι οι πλούσιοι,

ναι, άχρηστοι, εκτός κι αν είναι ελεήμονες και φιλάνθρωποι. Μα, δυστυχώς, λίγοι
πλούσιοι, πολύ λίγοι ξεχωρίζουν για τη φιλανθρωπία τους. Οι περισσότεροι είναι
βουτηγμένοι στη φιλαυτία, την ασπλαχνία, την αμαρτία. Γι αυτό μην τους ζηλεύεις.