ΠΗΓΗ ΤOY ΚΕΙΜΕΝOY: orthodoxi-

diapaidagogisi.blogspot.com/2007/02/blog-post.html

Η προσευχή ως μέσον διαπαιδαγωγήσεως των παιδιών

Tο θέμα της διαπαιδαγωγήσεως των παιδιών είναι πάντοτε επίκαιρο και

σημαντικό, ιδιαίτερα στην ταραγμένη και εικονοκλαστική εποχή μας.
Η πραγμάτευση, που θα επιχειρήσουμε, θα επισημάνει δυσκολίες και θα
προτείνει τρόπους αντιμετωπίσεως. Ξεκινούμε με το περίφημο «χάσμα των
γενεών», το οποίο σε κάποιο βαθμό πάντοτε υπήρχε, διότι «... σε ένα βαθμό
οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπων λόγω ηλικίας, χαρισμάτων, πείρας και
πνευματικής καταστάσεως είναι φυσικές», όπως σημειώνει και ο
Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος σε αξιόλογη
παλαιότερη μελέτη του (1989) με θέμα «Σχέσεις γονέων και παιδιών».
Σήμερα όμως, εποχή γενικοτέρας κρίσεως αξιών, θεσμών, ηγεσίας,
προσώπων, διέρχονται και οι σχέσεις γονέων και παιδιών μία πολύπλευρη
κρίση.
Για να ξεπερασθούν αυτές οι δυσκολίες και διαφορές χρειάζεται ψυχραιμία,
σοβαρότητα και κυρίως αγάπη. Χρειάζεται επίσης ένα σταθερό πλαίσιο
προσανατολισμού και κριτηρίων στη ζωή, κάτι που τόσο σπανίζει σήμερα,
στην εποχή της μεγάλης συγχύσεως που ζούμε.
Τι να μεταδώσουν οι γονείς στα παιδιά τους και πως να συνεννοηθούν μαζί
τους όταν είναι οι ίδιοι μπερδεμένοι και χρειάζονται πρώτοι αυτοί βοήθεια;
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Το θέμα μας είναι «Η προσευχή
ως βίωμα των γονέων και μέσον διαπαιδαγωγήσεως των παιδιών».

Τι είναι λοιπόν η προσευχή;

Ας δούμε τι λέγει γι’ αυτόν ένας έμπειρος ασκητής, ένας άνθρωπος της
προσευχής, ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης, συγγραφεύς της «Κλίμακος» που
έζησε και ασκήτεψε στο Σινά τον 6ον αιώνα, όπου διετέλεσε και ηγούμενος
της ομωνύμου Μονής.
«Η προσευχή, μας λέγει στον εικοστό όγδοο λόγο του βιβλίου του, που
αναφέρεται στο θέμα αυτό, είναι ως προς την ποιότητά της ένωση του

1
ανθρώπου με τον Θεό, και ως προς την ενέργειά της σύσταση και διατήρηση
του κόσμου... γέφυρα που σώζει από τούς πειρασμούς, τοίχος που
προστατεύει από τις θλίψεις, συντριβή των πολέμων (που εγείρει κατεπάνω
μας ο διάβολος), ... εργασία που δεν τελειώνει, πηγή των αρετών, πρόξενος
των χαρισμάτων, ... φωτισμός του νου, πέλεκυς που κτυπά την απόγνωση,
απόδειξη της ελπίδος, διάλυση της λύπης, μείωση του θυμού, ...»
Θα μπορούσαμε αναλύοντας αυτόν τον ορισμό να βγάλουμε πλούσιο υλικό
για συζήτηση και χρήσιμα συμπεράσματα-διδάγματα για τον τρόπο
διαπαιδαγωγήσεως των παιδιών μας.
Η προσευχή και μάλιστα η λεγομένη καρδιακή (το να προσευχόμαστε δηλαδή
με την καρδιά μας, να το νοιώθουμε, να μην είναι η προσευχή μας ξερή και
διανοητική), προϋποθέτει αγάπη και ενδιαφέρον γι ‘αυτόν που γίνεται (για τα
παιδιά μας στη συγκεκριμένη περίπτωση) και εμπιστοσύνη ότι αυτός στον
οποίο απευθυνόμαστε
(ο Θεός) έχει την αγάπη και τη δύναμη να μας βοηθήσει.
Όταν μιλούμε για την προσευχή ως βίωμα των γονέων, εννοούμε οι γονείς να
τη ζουν την προσευχή, να είναι άνθρωποι προσευχής, άνθρωποι του Θεού,
άνθρωποι της Εκκλησίας, με πνευματικό πατέρα, με μυστηριακή ζωή, με
πνευματική προσοχή στη ζωή τους.Όπως είναι γνωστό, η
αποτελεσματικότερη αγωγή είναι αυτή που δίνεται όχι με πολλά λόγια, αλλά
με το παράδειγμά μας.
Όπως αναφέρει ο μακαριστός Γέρων Παΐσιος στις « Επιστολές» του:
«Μακάριοι οι γονείς που δεν χρησιμοποιούν τη λέξη ''μη'' στα παιδιά τους,
αλλά τα φρενάρουν από το κακό με την αγία ζωή τους, την οποία μιμούνται
τα παιδιά και ακολουθούν τον Χριστό με πνευματική λεβεντιά χαρούμενα».
Έτσι, όταν οι γονείς είναι άνθρωποι της προσευχής, βιώνουν την προσευχή,
ζουν εν Χριστώ και συνεπώς ζει μέσα τους ο Χριστός, μπορούν και να
μεταδώσουν τον Χριστό στα παιδιά τους. Αλλιώς, μόνο με τα λόγια χωρίς το
ζωντανό παράδειγμα, λίγα πράγματα μπορούν να κατορθώσουν.
Διαβάζουμε στις «Διδαχές» του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού « Ένα δέντρο,
ωσάν το κόψεις, ευθύς ξεραίνονται τα κλαριά, αμή ωσάν ποτίζεις την ρίζαν,
στέκονται δροσερά τα κλωνάρια.

2
Ομοίως είστενε και οι γονείς ωσάν το δέντρο και όταν ποτίζεται ο πατέρας
και η μητέρα, όπου είστενε η ρίζα των παιδιών με νηστείες, προσευχές,
ελεημοσύνες, με καλά έργα, φυλάγει ο Θεός τα παιδιά σας.
Όταν ξεραίνεστε οι γονείς με τις αμαρτίες, θανατώνει ο Θεός τα παιδιά σας
(σημ. δική μας: εννοεί ότι ξεραίνονται σιγά σιγά και τα παιδιά πνευματικά)
και σας βάζει εις την κόλασιν μαζί τους».
Πραγματικοί γονείς λοιπόν, είναι όχι αυτοί που απλώς γεννούν, αλλά αυτοί
που -κυρίως- ανατρέφουν σωστά.
Οι γονείς αυτοί έχουν σαφή προσανατολισμό στη ζωή τους. Γνωρίζουν τι
θέλουν και ποιο δρόμο να ακολουθήσουν για να το πετύχουν.
Έχουν ορθόδοξες προϋποθέσεις και κριτήρια. Γνωρίζουν ότι ο σκοπός που
ήρθαμε στον κόσμο είναι να γίνουμε θεοί κατά χάριν, και αυτό επιτυγχάνεται
με τον τρόπο που ορίζει η ορθόδοξη πατερική μας παράδοση της καθάρσεως
της καρδιάς από τα πάθη, του φωτισμού του νοός από τη Χάρη του Αγίου
Πνεύματος και της θεώσεως.
Όταν λοιπόν οι γονείς βλέπουν το παιδί τους -όπως και κάθε άνθρωπον- «ως
Θεόν κεκελευσμένον» (προσκεκλημένον να γίνει Θεός), καθώς λέγει ο Μέγας
Βασίλειος, τότε όλα μπαίνουν στη σωστή τους θέση και αποκτούν το
πραγματικό τους νόημα.
Όσον αφορά στα παιδιά τώρα, πρέπει να κάνουμε τις απαραίτητες
διαφοροποιήσεις. Αλλιώς θα μιλήσουμε σ’ ένα παιδί προσχολικής ηλικίας κι
αλλιώς σ’ έναν έφηβο.
Η διαφορά είναι τεράστια.
Επίσης πρέπει να έχουμε πάντα υπ’ όψιν μας ότι οι ανθρώπινοι χαρακτήρες
έχουν μία διαβάθμιση από το βαμβάκι μέχρι το σίδερο, αν θέλουμε να
μιλήσουμε μεταφορικά. Τόσο πολύ μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους.
Και αυτό βέβαια ισχύει και για τα παιδιά.Έτσι, το να βλέπουν οι γονείς κάθε
παιδί υποστατικά, δηλαδή, ως ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο πρόσωπο,
μέσα στη δική του κατάσταση και στην ιδιαιτερότητά του, είναι πολύ
σπουδαίο.
Ακούστε τι γράφει παιδί του Δημοτικού σε γράμμα που ζητήθηκε να γράψουν
τα παιδιά προς τον πατέρα τους στα πλαίσια έρευνας που έγινε σε Δημοτικά
Σχολεία: «Σταμάτα πια να με συγκρίνεις με τα αδέλφια μου η με του γείτονα
το παιδί. Δεν ξέρεις πως το κάθε παιδί είναι ο εαυτός του;».

3
Και τα μεγάλα όμως παιδιά, ευχής έργο θα ήταν να μπορούσαν να βλέπουν
τούς γονείς τους υποστατικά, ως πρόσωπα δηλαδή, μοναδικά και
ανεπανάληπτα.
Αυτό όμως είναι κάτι που προϋποθέτει ωριμοτητα και αγάπη. Το να μπει
κανείς στη θέση του άλλου είναι πολύ σημαντικό και χρήσιμο. Μας βοηθά να
καταλάβουμε τον άλλο και να ξεπεράσουμε δυσκολίες -από
μικροπαρεξηγήσεις μέχρι σοβαρότερα προβλήματα. Δυστυχώς όμως, όπως
έλεγε ο μακαριστός Γέρων Παΐσιος, αντί να μπούμε δια της αγάπης στη θέση
του άλλου για να τον καταλάβουμε, συνήθως προσπαθούμε να πάρουμε («να
φάμε») τη θέση του άλλου.
Ο γονεύς, πατέρας η μητέρα, που είναι άνθρωπος της προσευχής, αγωνίζεται
πρώτα στον εαυτό του να κόβει τα πάθη του και τις αμαρτωλές επιθυμίες,
αλλά και αυτό το «ίδιον θέλημα».
Έτσι σιγά-σιγά, βαδίζοντας την οδό της καθάρσεως, από τα πάθη όπως την
ονομάζουν οι Άγιοι Πατέρες, φθάνει από εμπαθής λίγο η πολύ που ξεκίνησε,
να γίνει ολιγοπαθής, χαλιναγωγώντας τα πάθη, τα οποία πλέον δεν τον
εξουσιάζουν, και βαδίζει και προς την κατάσταση της απαθείας, την
κατάσταση του φωτισμού, οπότε γίνεται δοχείο της Χάριτος του Αγίου
Πνεύματος, νεκρώνοντας τα πάθη και μετασχηματίζοντας την εμπαθή-
ιδιοτελή αγάπη σε αγάπη η οποία «ου ζητεί τα εαυτής» (Α? Κορ. 13, 5).
Ένας τέτοιος άνθρωπος προσευχής, αγωνιζόμενος τον καλόν αγώνα της
αρετής, είναι σε θέση, με τη βοήθεια του Θεού, να παράσχει πραγματική
αγωγή στα παιδιά του, δηλαδή όπως το δηλώνει και η λέξη να τα «αγάγη»,
να τα οδηγήσει σ? ένα δρόμο που και ο ίδιος τον βάδισε και τον βαδίζει.
Ένας τέτοιος άνθρωπος σιγά-σιγά στολίζεται με τα ποικίλα χαρίσματα του
Αγίου Πνεύματος (βλ. Γαλ. 5, 22) με κορυφαία την αγάπη και την ταπείνωση.
Βλέπει τον άλλο ως πρόσωπο. Σέβεται την ελευθερία του.
Γράφει ο Σεβασμιώτατος Ναυπάκτου στη μελέτη του με τίτλο «Σχέσεις
γονέων και παιδιών»: «... η σχέση μας με τα παιδιά πρέπει να διακρίνεται
από την αγάπη και την ελευθερία, και μάλιστα αυτά πρέπει να πηγαίνουν και
να εκφράζονται μαζί: Η αγάπη να εκφράζεται ως ελευθερία και η ελευθερία
να εκφράζεται ως αγάπη. Μια αγάπη χωρίς τον σεβασμό της ελευθερίας
είναι δικτατορία, και μία ελευθερία χωρίς να υπάρχει πραγματική αγάπη
είναι αναρχία» (ενθ? αν., σ. 282). Και παρακάτω: «Συνήθως οι γονείς

4
δικαιολογούν κάθε ενέργειά τους με το ότι αγαπούν τα παιδιά. Βέβαια το
θέμα της αγάπης είναι πάρα πολύ μεγάλο και, όπως λένε οι Άγιοι Πατέρες, η
αγάπη στην πραγματικότητα είναι καρπός απαθείας, δηλαδή προϋποθέτει
την καθαρότητα της καρδιάς» (ενθ? αν., σ. 283). Και λίγο παρακάτω:
«Επίσης, συνήθως τα παιδιά δικαιολογούν κάθε ενέργειά τους λέγοντας ότι
είναι ελεύθερα να κάνουν ο,τι θέλουν, ότι είναι ελεύθερες προσωπικότητες.
Έτσι δεν μπορούν λέει να δεχθούν καθοδήγηση εκ μέρους των γονέων τους.
Αλλά ελευθερία δεν σημαίνει κάνω ο,τι θέλω. Δεν είναι απλώς μία ελεύθερη
επιλογή. Η πραγματική ελευθερία εκφράζεται ως αγάπη» (ενθ? αν., σ. 283).
Ο ταπεινός άνθρωπος θεωρεί τον εαυτό του χειρότερο από όλους. Δεν είναι
εύκολος κριτής των σφαλμάτων των άλλων και αν θα χρειαστεί να ελέγξει
στην περίπτωση της αγωγής, θα το κάνει με σκοπό να οικοδομήσει, όχι να
πληγώσει τον άλλον η να προβάλει και να δικαιώσει το εγώ του. «Παιδεύσει
με δίκαιος εν ελέει και ελέγξει με» καθώς λέγει η Γραφή. Ο δίκαιος, ο
άνθρωπος του Θεού δηλαδή, παιδαγωγεί και ελέγχει όταν χρειάζεται, αλλά
με έλεος, με αγάπη, πατρικά, για το καλό μας. Και τον έλεγχο αυτόν τον
δεχόμαστε, γιατί η καρδιά πληροφορείται εσωτερικά ότι αυτό γίνεται από
αγάπη.
Ο άνθρωπος της αγάπης και της ταπεινώσεως ξέρει να συγχωρεί. Και αυτή η
συγχώρηση είναι απαραίτητη για την συγ-χώρηση με την ετυμολογική και
αρχαία σημασία της λέξεως. Συγ-χώρηση πάει να πει εν αγάπη
αλληλοπεριχώρηση. Πόσο αλήθεια ωφέλιμη και παιδαγωγικά σωστή είναι η
ευλογημένη συνήθεια πολλών χριστιανικών οικογενειών να διαβάζουν όλοι
μαζί στο τέλος της ημέρας το Απόδειπνο, το οποίο τελειώνει με μια εδαφιαία
μετάνοια και αίτηση από καρδίας συγχωρήσεως από τούς άλλους και
παροχής συγχωρήσεως από τη δική μας πλευρά. Έτσι η ημέρα κλείνει χωρίς
κρατούμενα για την επομένη.
Ο άνθρωπος της προσευχής έχει υπομονή. Μεγάλη υπόθεση αυτό για την
εποχή μας τη γεμάτη άγχος και βιασύνη.
Ο άνθρωπος του Θεού ξέρει να ακούει τον άλλο. Κι αυτό δυστυχώς μας
λείπει πολύ. Διαλεγόμεθα συνήθως μονολογούντες εκ παραλλήλου.
Ακούστε τι λέγει μαθητής του Δημοτικού σε έρευνα που έγινε για το πως
βλέπουν τα παιδιά τούς γονείς τους και τι θέλουν απ? αυτούς: «Θα ήθελα
από τούς γονείς μου να διαθέτουν κάθε μέρα η τουλάχιστον μέρα παρά μέρα

5
μια ώρα για να συζητώ μαζί τους τα προβλήματά μου. Έτσι θα μπορώ να
τούς λέω τα προβλήματά μου και να μου δίνουν μία σωστή λύση» (στο ωραίο
βιβλίο του Ιωάννου Γεωργούλα «Γράμματα σ? έναν πατέρα» σ. 321).
Ο άνθρωπος της προσευχής δεν οργίζεται εύκολα· είναι πράος και ειρηνικός.
Ξέρει να μακροθυμεί. Ο άνθρωπος αυτός είναι χαρούμενος. Δεν έρχεται στο
σπίτι κατσούφης -κάτι που είναι μεταδοτικό.
Ο άνθρωπος του Θεού έχει πίστη, δηλαδή εμπιστοσύνη στον Θεό και όχι στις
δικές του μόνο δυνάμεις. Θεέ μου, λέγει, τα παιδιά δικά σου είναι. Εσύ μου
τα εμπιστεύθηκες. Βοήθησέ με λοιπόν να τα διαπαιδαγωγήσω σωστά. Φώτισε
κι? αυτά κι? εμάς τούς γονείς τους. Και σε ακραίες περιπτώσεις
προβληματικής διαγωγής των παιδιών, αντί να απελπιστεί -καρπός της
υπερηφανείας η απελπισία και η απόγνωση κατά τούς Αγίους Πατέρας-
αυτός, επειδή είναι ταπεινός, δεν διστάζει να πει «Θεέ μου, εγώ απέτυχα ως
πατέρας· Εσύ τώρα σώσε τα παιδιά μου». Όπως έλεγε ο μακαριστός Γέρων
Παΐσιος, «όταν εμείς αναθέτουμε τα πάντα σ? Αυτόν, ο Θεός υποχρεώνεται
(μιλούμε ανθρωποπαθώς) να μας βοηθήσει».
Βέβαια εμείς πρέπει να κάνουμε ανθρωπίνως αυτό που πρέπει· και θα έχουμε
ευθύνη, αν παραλείψουμε να το κάνουμε. Αλλά να μη νομίζουμε ότι εμείς με
τις ικανότητές μας θα σώσουμε την κατάσταση. «Ας αφήσουμε να κάνει κάτι
κι ο Θεός», όπως έλεγε πάλι ο μακαριστός Γέροντας, δηλαδή, ας μην έχουμε
μόνο στον εαυτό μας την ελπίδα.
Ο ώριμος πνευματικά γονεύς, ο άνθρωπος του Θεού, ο άνθρωπος της
προσευχής, δεν είναι εγωκεντρικός, καταπιεστικός, υπερπροστατευτικός.
Έχει κατανοήσει ότι τα παιδιά δεν είναι ιδιοκτησία μας· δεν μας ανήκουν·
δεν τα δημιουργήσαμε μόνοι μας· είμαστε συνδημιουργοί τους με τον Θεό.
Εκείνος έβαλε την ψυχή, εμείς το σώμα.
Δυστυχώς, η αγωγή που παίρνει συνήθως το παιδί, από την κούνια του
ακόμη, είναι τέτοια, ώστε η πρώτη λέξη που μαθαίνει είναι η προσωπική
αντωνυμία Εγώ και μάλιστα με κεφαλαίο το Έψιλον.
«Τι καλό παιδί που έχω εγώ» η «έχω το καλύτερο παιδί του κόσμου», ακούμε
να λέει συνήθως η μητέρα στο παιδί, ενώ ακόμη είναι στην κούνια. Και η
εσφαλμένη αυτή παιδαγωγική, που γεμίζει το παιδί εγωισμό, συνεχίζεται και
γεμίζει όλους άγχος. «Να γίνεις πρώτος να σε καμαρώνουμε», είναι μια
έκφραση που δηλώνει αυτό το πνεύμα.

6
Όταν όμως ο πρώτος στόχος είναι ο αγιασμός, τότε και οι υπόλοιποι στόχοι
μπορούν να αξιολογηθούν και να ιεραρχηθούν σωστά.
Ο ώριμος γονεύς φροντίζει να μη δίνει υποσχέσεις που δεν θα τις τηρήσει.
Παρατηρεί ένας μαθητής, στην έρευνα που αναφέραμε νωρίτερα,
απευθυνόμενος στους γονείς του: «Μη μου δίνετε επιπόλαιες υποσχέσεις.
Νιώθω πολύ περιφρονημένος όταν δεν τις κρατάτε» ( Ιω. Γεωργούλα, ενθ.
αν.).Ο ώριμος γονεύς έχει διάκριση (την «μείζονα πασών των αρετών» κατά
τον ¶γιο Ισαάκ τον Σύρο), δεν είναι μικρολόγος η μίζερος, δεν γίνεται
φορτικός, έχει αρχοντική αγάπη για να θυμηθούμε πάλι τον Γέροντα Παΐσιο.
«Καιρός του σιγάν και καιρός του λαλείν» διαβάζουμε στον « Εκκλησιαστή»
(γ? 7-8) ένα από τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. «Μη μου κάνετε συνεχώς
παρατηρήσεις» γράφει ένας μαθητής Δημοτικού στην έρευνα που
προαναφέραμε. Γράφει σχετικώς ο Αββάς Δωρόθεος στα «Ασκητικά Έργα»6
του αναφερόμενος στις σχέσεις γέροντος-υποτακτικών, αλλ? αυτά ισχύουν
και για τις σχέσεις γονέων-παιδιών: «Να μην επιμένεις στα μικρά σφάλματα,
σαν ακριβοδίκαιος κριτής και να μην ελέγχεις συνεχώς, διότι τούτο είναι
φορτικό και με το συνήθισμα στον έλεγχο οδηγεί σε αναισθησία και
καταφρόνηση». Επίσης «Να μη διατάσσεις αυταρχικώς, αλλά να συζητείς
ταπεινώς το θέμα... διότι ο τρόπος αυτός γίνεται προτρεπτικός και πείθει
περισσότερο και αναπαύει τον πλησίον».
Ο άνθρωπος του Θεού, ο άνθρωπος της προσευχής, δεν μιλά μόνον για τον
Θεό στα παιδιά, αλλά -κυρίως- μιλά στον Θεό για τα παιδιά. Γι? αυτόν η
προσευχή δεν είναι κούραση αλλά ξεκούραση («τοίχος που προστατεύει από
τις θλίψεις, πέλεκυς που κτυπά την απόγνωση, διάλυση της λύπης», καθώς
είδαμε στον ορισμό που δίνει ο ¶γιος Ιωάννης της Κλίμακος). Γι? αυτό και
καταλαβαίνει ότι το μεγαλύτερο βάρος του αγώνος πρέπει να δοθεί στην
προσευχή, η οποία όμως δεν θα περιορίζεται μόνο στα λόγια.
Όταν οι γονείς είναι άνθρωποι του Θεού, θα έχουν «κοινή γραμμή» στο θέμα
της αγωγής των παιδιών, κάτι πολύ σημαντικό. Θα έχουν επίσης, κατά
προτίμηση, τον ίδιο πνευματικό και θα προσπαθήσουν με το παράδειγμά τους
να εισαγάγουν τα παιδιά στην λειτουργική και μυστηριακή ζωή της
Εκκλησίας μας και να τα κάνουν να την αγαπήσουν.
Αλλά και το παιδί από την πλευρά του ωριμαζοντας θα πρέπει να καταλάβει
ότι «Δεν πρέπει να έχει μεγάλη εμπιστοσύνη στην καρδιά του (στα

7
συναισθήματά του) και στην κρίση του, να επιδιώκει να δέχεται τις
συμβουλές από τούς μεγαλυτέρους του, να μη γίνεται εξεταστής των έργων,
γιατί πολλές φορές αποδεικνύεται πεπλανημένος εξεταστής, να υποτάσσεται
με ελευθερία και ευχαρίστηση, να αγωνίζεται για να περικόπτει το θέλημά
του, να υπομένει ατάραχα ο,τι του συμβαίνει...». Αυτά λέγει ο Αββάς
Δωρόθεος περιγράφοντας τα καθήκοντα του υποτακτικού και εδώ
συγκεκριμένα του παιδιού προς τούς γονείς του.
Πάντως πρέπει να καταλάβουμε ότι οι νέοι «δεν ζητούν απλώς έναν κόσμο
όπου θα υπάρχη πληθώρα οικονομικών αγαθών αλλά κυρίως έναν κόσμο
χωρίς ανία» (Μητρ. Ναυπάκτου, ενθ? ανωτ. σ. 280). Και η ανία, η πλήξη
δημιουργείται από την μη εύρεση νοήματος ζωής. Οι νέοι με πνευματικές
ανησυχίες ψάχνουν για απάντηση στα λεγόμενα υπαρξιακά ερωτήματα:
Ποιός είμαι; Από που έρχομαι; Που πηγαίνω; Υπάρχει ζωή μετά θάνατον;
Ποιός είναι ο σκοπός της υπάρξεώς μου; Η σημερινή κοινωνία με την κρίση
που τη μαστίζει δεν βοηθά τούς νέους να δώσουν απαντήσεις σ? αυτά τα
ερωτήματα. Οι έγκυρες και δοκιμασμένες απαντήσεις της Εκκλησίας
περιφρονούνται συνήθως, είτε από άγνοια, είτε από προκατάληψη και
οπωσδήποτε και επειδή ο εχθρός της σωτηρίας μας διάβολος ωθεί τούς
ανθρώπους να ασχολούνται και να διαβάζουν ένα σωρό πράγματα, εκτός από
αυτά που θα συντελέσουν στη σωτηρία τους. Αντιθέτως, προβάλλονται οι
απαντήσεις των αιρέσεων και της παραθρησκείας που οδηγούν σε φοβερά
αδιέξοδα, όπως π.χ. η πλάνη της μετενσαρκώσεως και τα μηνύματα της
«Νέας Εποχής» για μια ζωή με σεξ, βία και μαγεία.Όπως διαβάζουμε στο
βιβλίο του αμερικανού ψυχιάτρου Victor Frankl, ιδρυτού της λεγομένης
λογοθεραπευτικής ψυχιατρικής: «Το Παναμερικανικό Εκπαιδευτικό
Συμβούλιο έκαμε έρευνα (σφυγμομέτρηση) σε 171.500 φοιτητές. Το 68,1%
απάντησαν ότι ο υψηλότερος σκοπός της ζωής τους είναι να βρουν μία
φιλοσοφία για τη ζωή που να έχει νόημα.
Μια άλλη στατιστική επισκόπηση που έκανε το Πανεπιστήμιο Χόπκινς υπό
την αιγίδα του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας ανάμεσα στους φοιτητές
του είχε τα εξής αποτελέσματα: Ένα 16% απάντησε: Θέλω να κάνω
χρήματα. Ένα 78% εδήλωσαν ότι ο στόχος της ζωής του είναι να βρουν ένα
σκοπό και ένα νόημα στη ζωή τους».
Κάτι ανάλογο εκφράζει και ένα φυλλάδιο που έπεσε στα χέρια μου και σας το

8
διαβάζω: «Μην καταπιέζετε τα παιδιά σας. Σκεφθείτε ότι έχουν δίκιο.
Μεγαλώνουν σ? έναν κόσμο απάνθρωπο.
Εσείς μεγαλώσατε σ' έναν κόσμο όπου τα είχατε όλα. Είχατε και πείνα και
ανέχεια και δυστυχία και φτώχεια, επομένως, μπορούσατε να ελπίζετε.
Σήμερα τα παιδιά σας δεν έχουν τίποτε. Σε τι να ελπίσουν, όταν έχουν προ
πολλού και του πουλιού το γάλα, χάμπουργκερ και χρήματα και έγχρωμη
τηλεόραση και μηχανάκια και ωραία ρούχα; Είναι τα φτωχά μπουχτισμένα.
Λυπηθείτε τα».
Αυτά τα μπουχτισμένα από τον καταναλωτισμό και την ανία παιδιά, που είναι
εύκολα θύματα των ναρκωτικών και των ψυχοναρκωτικών, δηλαδή των
συγχρόνων αιρέσεων, εμείς καλούμεθα να τα οδηγήσουμε, κυρίως με το
παράδειγμά μας, στον Χριστό. Το έργο δεν είναι εύκολο. Αλλά η Χάρις του
Θεού έχει τη δύναμη να μεταμορφώνει τούς ανθρώπους, εκεί που
ανθρωπίνως φαίνεται ότι δεν γίνεται τίποτε.
Και για να κλείσουμε, θα αναφέρω κάποιες ευγενείς επιθυμίες που θα
μπορούσαν να αποτελούν αιτήματα προσευχής γονέων προς τον Θεό για τα
παιδιά τους.
Την επιλογή έκανα από το βιβλίο «Γράμματα σε έναν πατέρα», το οποίο ήδη
αρκετές φορές εμνημόνευσα.
«Κύριε, κάνε μας καλύτερους γονείς.
Δίδαξε μας να καταλαβαίνουμε τα παιδιά μας.
Να ακούμε υπομονετικά ο,τι έχουν να μας πουν και να απαντάμε ευγενικά,
όταν μας ρωτούν.
Προφύλαξέ μας από τον κίνδυνο να φερόμαστε απότομα.
Βοήθησέ μας να μην πληγώνουμε τα αισθήματά τους, να μην τραυματίζουμε
τη φιλοτιμία τους, να μην τα τιμωρούμε σε ώρες εξάψεως και θυμού.
Φώτισε μας να τα νουθετούμε με ηρεμία και πραότητα και σε κάθε στιγμή να
τα εμπνέουμε με το παράδειγμά μας.
Κάνε μας να παραβλέπουμε τα μικρά και ασήμαντα σφάλματα των παιδιών
μας και βοήθησέ μας να κοιτάζουμε τα προτερήματά τους και τα καλά έργα
που κάνουν.
Δώσε μας την κατάλληλη λέξη για έναν δίκαιο έπαινο.
Βοήθησέ μας να τα συμπαραστεκόμαστε, να τα φερόμαστε όπως ταιριάζει
στην ηλικία τους και να μην έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από αυτά.

9
Να τα βοηθάμε στην πραγμάτωση όλων των καλών τους επιθυμιών.
Κάνε μας καλούς και δίκαιους, συνετούς και κοινωνικούς.
Κάνε μας να είμαστε αγαπητοί και να τα προσφέρουμε ένα αληθινό
χριστιανικό παράδειγμα.
Κάνε τέλος με τη ζωή μας και όλες τις εκδηλώσεις μας, να τα δείχνουμε τον
δρόμο που οδηγεί σε ΣΕΝΑ».
Αμήν.

Ο ρόλος των γονέων στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών

Είναι δύσκολο και χρειάζεται πολύ αγάπη και αγώνα , όχι μόνο για να
αξιωθεί κανείς να γίνει γονέας , αλλά ιδιαίτερα στο να λειτουργήσει ως
πρότυπο στα παιδιά τα οποία θα φέρει στον κόσμο. Ολοι επιθυμούν να γίνουν
γονείς , να φέρουν δικά τους παιδιά στον κόσμο , ωστόσο , λίγοι
αντιλαμβάνονται στην πραγματικότητα πόσο δύσκολο και συνάμα υπεύθυνο
έργο είναι αυτό. Πολλοί γονείς αρκούνται μόνο στο να προσφέρουν υλικά
αγαθά στα παιδιά τους , ώστε να μην τους λείψει τίποτα νομίζοντας , ίσως ,
αθέλητα τις περισσότερες φορές , πως ο ρόλος τους εξαντλείται και
τελειώνει σ' αυτό τον σκοπό.
Ξεχνούν, όμως , ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο σώμα , αλλά έχει και ανάγκες
ψυχικές , δύσκολα συνήθως να γνωρισθούν και να κατανοηθούν , ωστόσο

10
αναμφισβήτητα υπάρχουν και μάλιστα διαφοροποιούνται από άνθρωπο σε
άνθρωπο , από παιδί σε παιδί. Αλλωστε , κάθε άνθρωπος είναι ον μοναδικό κι
ανεπανάληπτο. Κάνουν τα πάντα για να μην στερηθούν τα βλαστάρια τους
απολαύσεις της παιδικής ζωής και λησμονούν ότι οι ίδιοι πρέπει να γίνουν
φάροι ζωής γι' αυτά , μεγαλώνοντας τα με επίγνωση των ιδιαιτεροτήτων
τους και πραγματική αγάπη. Το μόνο περιβάλλον για να μεγαλώσει σωστά
ένα παιδί είναι το περιβάλλον της ειλικρινούς και άδολης αγάπης. Αν αυτό
πάψει να τροφοδοτεί τον θεσμό της οικογένειας , τότε η οικογένεια
εισέρχεται σε μία φθίνουσα πορεία , αργοπεθαίνει.
Οταν δυό άνθρωποι αποφασίζουν να δημιουργήσουν μία οικογένεια ,
οφείλουν να γνωρίζουν πως η συνένωση τους εις σάρκαν μίαν πρέπει να έχει
κενωτική διάσταση , πρέπει το εγώ να γίνει εμείς , πρέπει ο εγωισμός του
κάθε ανθρώπου που συγκροτεί την οικογένεια να θυσιαστεί στο βωμό της
αγάπης προς τον άλλον. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της σχέσης
των δυό ανθρώπων που μας δίνει ο Απόστολος Παύλος: «καθώς και ο
Χριστός ηγάπησε την εκκλησίαν και εαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής , ...
ούτως οφείλουσιν οι άνδρες αγαπάν τας εαυτών γυναίκας ως τα εαυτών
σώματα. Ο αγαπών την εαυτού γυναίκα εαυτόν αγαπά» (Εφεσίους Ε', 25, 28).
Αν το ζευγάρι δεν κινηθεί μ' αυτόν τον τρόπο μέσα στην οικογένεια , τότε
αρχίζουν οι προστριβές και οι αντιθέσεις , καρποί του εγωισμού που δεν
θέλει να μεταμορφωθεί σε αγάπη , αγώνα και σταυρό.
Ας πάψουν οι ανεύθυνοι γονείς να λένε «από αγκάθι βγαίνει ρόδο και από
ρόδο βγαίνει αγκάθι», γιατί έτσι , βέβαια , τους συμφέρει , γιατί δεν
μπόρεσαν να γίνουν πραγματικοί γονείς , υπεύθυνοι φορείς διαλόγου με τα
παιδιά τους. Ας δώσουμε ό,τι καλύτερο έχουμε , ας γίνουμε όσο καλύτερα
πρότυπα μπορούμε για τα παιδιά μας , ας τα μάθουμε να αγαπούν τον Θεό ,
τον συνάνθρωπο τους , να σέβονται , να έχουν διάκριση , να μπορούν να
ερμηνεύουν σωστά τον εαυτό τους μέσα από την αγάπη προς το Θεό. Με
λίγα λόγια , να μην τα στερούμε από τις πνευματικές αξίες της ζωής οι
οποίες είναι τόσο σημαντικές , όσο και αναγκαίες. Μας το λέει άλλωστε και
ο Απόστολος Παύλος στην προς Κορινθίους επιστολή: «Μην παρωργίζετε τα
τέκνα υμών , αλλά εκτρέφετε και θάλπετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία
Κυρίου».
Τελικά , το μήνυμα μπορεί να συνοψιστεί στο έξης: «Αγαπητέ γονέα , ακόμη

11
κι αν δεν έχεις υψηλή μόρφωση η περίσσιους πόρους , πιστεύω ότι έχεις
πολλή αγάπη μέσα σου για το παιδί σου και αυτή η αγάπη , ή πραγματική , σε
κάνει να θυσιάζεσαι , σε περιβάλλει με υπομονή , σε βοηθά να μαθαίνεις από
τα λάθη σου , να προσπαθείς συνεχώς να γίνεσαι όλο και καλύτερος μέσω
του μεγάλου έργου που σου έχει αναθέσει ο Θεός διά της ζωής». Ο Χριστός
είπε: «άφετε τα παιδία έρχεσθαι προς με και μη κωλύετε αυτά. των γαρ
τοιούτων εστίν η βασιλεία του Θεού». Πρέπει να γίνουμε όπως αυτά , άκακοι
και αγνοί , διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να κερδίσουμε την Βασιλεία
των Ουρανών. Ας τα βοηθήσουμε να χτίσουν την ζωή τους κοντά στον
Χριστό , γιατί μόνον έτσι θα είναι ευτυχισμένα και θα ανακαλύψουν την
εσωτερική ηρεμία , άλλα πρωτίστως θα μάθουν να διαχειρίζονται την ζωή
τους με σύνεση και θα σέβονται την ζωή των άλλων. Θα παίρνουν δύναμη
από Εκείνον που είναι η ζωή και θα αντιμετωπίζουν κάθε δύσκολη στιγμή και
δοκιμασία με την πίστη τους.

ΠΗΓΗ¨:anthosorthodoxias.net

Οι γονείς και το παιδί

Το έτος 1977 η σύζυγος μου έμεινε έγκυος. Η χαρά μας ήταν μεγάλη! Και η
πρώτη μας φροντίδα ήταν να ενημερώσουμε τον π. Πορφύριο, ο οποίος
συμμερίζετο τις χαρές μας και τις λύπες μας, από την πρώτη μέρα της
γνωριμίας μας και μας στήριζε με τις προσευχές του, αλλά και τις

12
συμβουλές του, οι οποίες ήσαν γεμάτες από σοφία και θεία έμπνευση!

Για τον λόγο αυτόν, τον επισκεφτήκαμε και του ανακοινώσαμε

αυτοπροσώπως το χαρμόσυνο γεγονός. Ευχαριστήθηκε πολύ! Η χαρά του
ήταν έντονα ζωγραφισμένη στο πρόσωπο του.

-Τώρα ολοκληρώθηκε η ευτυχία σας! Ο καλός μας Θεός σας τα έδωσε όλα!
Είστε καλοί και τους καλούς ο Κύριος δεν τους στερεί τίποτε! Εξάλλου, σας
το είχα πει. Θα κάνετε παιδί, Αλλά εσείς μωρέ είσαστε άπιστοι Θωμάδες. Δεν
πιστεύετε σ? αυτά που σας λεω. Το ξέρω ότι με αγαπάτε αλλά είστε
ολιγόπιστοι. Λυγίζετε εύκολα, που να σας πάρει η ευχή? Όταν έρχεστε, σας
βλέπω σκυθρωπούς και απελπισμένους, και όταν φεύγετε σας βλέπω στον
δρόμο που πηγαίνετε στο σπίτι σας, χαρούμενους, ευτυχισμένους και με
τονωμένη την πίστη σας! Το αυτοκίνητο σας δεν κυλάει αλλά πετάει!

Τώρα, καθίστε να σας πω ορισμένα πράγματα, για να έχετε υπόψιν σας σαν
υποψήφιοι γονείς που είστε. Και αυτά που θα σας πω, θέλω να τα βάλετε
καλά στο μυαλό σας, να τα συγκρατήσετε και να τα εφαρμόσετε κατά
γράμμα, εάν δεν θέλετε να δείτε το παιδί σας δυστυχισμένο και τους
εαυτούς σας το ίδιο.

Έρχονται εδώ εκατοντάδες γονείς και με κλάματα στα μάτια με παρακαλούν

να βοηθήσω τα παιδιά τους γιατί άλλα έμπλεξαν με ναρκωτικά, άλλα με
κακές παρέες, άλλα τους βρίζουν τους ζητούν χρήματα, για να τα
χρησιμοποιήσουν στις χαρτοπαιχτικές λέσχες και στα άλλα τυχερά
παιχνίδια, και όταν δεν έχουν να τους δώσουν, τους απειλούν και ακόμη και
τους χτυπούν! Έτσι φτάνουν οι γονείς να καταριώνται και αυτά και την ώρα
και την στιγμή που τα έφεραν στην ζωή!

Έχω δει γονείς, να κλαινε με μαύρο δάκρυ, για το κατάντημα των παιδιών
τους και να λένε, χίλιες φορές να μην τα είχαμε! Γιατί, τότε θα είχαμε ένα
καημό και μια στεναχώρια, που δεν θα είχαμε παιδιά, ενώ, τώρα μου λένε
έχουμε χίλιους καημούς και άλλες στεναχώριες για τα προβλήματα τα
φοβερά που μας δημιουργούν καθημερινά και ντρεπόμεθα να κυκλοφορούμε

13
στον κόσμο.

Γι? αυτό ζητάνε να τους βοηθήσω με τις προσευχές μου, για να σώσουν τα
παιδιά τους. Όμως, όταν τους ρωτώ εσείς τι κάνατε, ή τι κάνετε τώρα, για
να βοηθήσετε αυτά τα δυστυχισμένα πλάσματα, μου απαντούν, σχεδόν ,
στερεότυπα, ότι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα, γιατί ξέφυγαν από τον
έλεγχό τους, γιατί ήταν έφηβοι!

E! Επόμενο ήταν. Αφού αφήσατε όλα τα παιδικά χρόνια ανεκμετάλλευτα και

περιμένατε να έλθει η ήβη, για να ασχοληθείτε με τα παιδιά σας, ασφαλώς
αυτά τα αποτελέσματα, θα είχατε και θα πρέπει να περιμένετε και
χειρότερα. Το παιδί είναι σαν το ζυμάρι. Όσο πιο μαλακό είναι το ζυμάρι,
τόσο πιο εύκολα πλάθεται, διαμορφώνεται, διαπαιδαγωγείται και τελειούται.

Τώρα, που θυμηθήκατε εσείς, ότι έχετε παιδιά, ή μάλλον σας τα θύμισαν
αυτά με τις αταξίες τους, τις απαιτήσεις, τις παρανομίες τους και γενικά με
την ανήθικη συμπεριφορά τους, τώρα είναι αργά. Πέταξε το πουλάκι. Και αν
πετάξει το πουλί, που το είχαμε στο κλουβί δύσκολα πιάνεται, για να μην πω,
πως δεν ξαναπιάνεται!

Η διαπαιδαγώγηση του παιδιού είναι το Α και το Ω των υποχρεώσεων, που

έχουν οι γονείς σ? αυτήν την ανθρώπινη ύπαρξη, που με την θεϊκή
συνύπαρξη, φέρνουν στην ζωή! Γονείς, που απέτυχαν να διαπαιδαγωγήσουν
το παιδί τους σωστά, θεωρούνται αποτυχημένοι σε όλα! Σε όλα, με ακούτε;
Γιατί, αν υποθέσουμε, ότι υπάρχουν γονείς, που αφιέρωσαν όλη τους την ζωή
να επεκτείνουν τις βιομηχανικές τους εγκαταστάσεις και να
πολλαπλασιάσουν τα χρήματα τους, με αποτέλεσμα να γίνουν μεγιστάνες
του πλούτου, ενώ παράλληλα δεν έκαναν τίποτε, για την χρηστή
διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, τότε, σας λεω, ότι όχι μόνο δεν
προσέφεραν τίποτε στα παιδιά τους, αλλά ηγωνίστηκαν και κόπιασαν για να
δημιουργήσουν τεμπέληδες, ακαμάτες και εγκληματίες! Ναι! Σας το
βεβαιώνω εγώ. Εγκληματίες έφτιαξαν!

14
Και ξέρετε γιατί; Γιατί το χρήμα, όταν βρεθεί σε χέρια διεφθαρμένων
ανθρώπων, κάνει κακό και στους ίδιους που το έχουν και στους άλλους, που
το στερούνται. Γιατί, οι πρώτοι εξαγοράζουν τους τελευταίους, από ανάγκη,
και τους χρησιμοποιούν σαν άβουλα όντα, όπου, όποτε και για οποιονδήποτε
λόγο θέλουν. Πάντως ποτέ για καλό!

Δεν έχετε ακούσει που λένε: «Το χρήμα διαφθείρει συνειδήσεις;». Πιο σωστή
κουβέντα για τον ρόλο που παίζει το χρήμα στη συνείδηση του ατόμου και
ειδικότερα στην εξαγορά της συνειδήσεως των ανθρώπων, από καταβολής
κόσμου, εγώ τουλάχιστον, δεν έχω ακούσει. Που πάτε μακρυά. Ο Ιούδας δεν
πρόδωσε τον Ιησούν μας, για το χρήμα; Για τα τριάκοντα αργύρια; Αυτό δεν
σας φτάνει;

Δεν είναι αρκετό να σας πείσει, για την καταστρεπτική δύναμη που έχει το
χρήμα, όταν το χειρίζονται άνθρωποι, που δεν έχουν μέσα τους Θεό; Και
αυτοί, που δεν ασχολούνται με την θεϊκή διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους
τι νομίζετε ότι φτιάχνουν; Ιούδες φτιάχνουν! Και αλίμονο τους! Γιατί
συγκεντρώνουν θησαυρούς εδώ στην γη και αδιαφορούν για την Βασιλεία
των Ουρανών.

Εξ άλλου, αυτά που συγκεντρώνουν εδώ, ούτε και οι ίδιοι θα προλάβουν να

τα απολαύσουν, αλλά ούτε και τα κακομαθημένα παιδιά τους θα μπορέσουν
να τα διατηρήσουν. Και ξέρετε γιατί; γιατί οι μεν γονείς έχουν προσβληθεί
από ανίατη αρρώστια, που λέγεται φιλαργυρία. Και με αυτή θα πεθάνουν
αγκαλιά! Όλα τα άλλα αγαθά, που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο τους
αφήνουν αδιάφορους. Επομένως θα πεθάνουν χωρίς να μπορέσουν να τα
απολαύσουν!

Τα Δε παιδιά τους, ανίκανα, όπως τα κατάντησαν, δεν θα είναι σε θέση να τα

διατηρήσουν! Γιατί, το να διατηρήσει κανείς τα αγαθά, είναι δυσκολότερο
από το να τα αποκτήσει! Πράγματι! Έχει δίκιο ο Παππούλης, διότι «Το
διατηρήσαι τα? αγαθά, χαλεπώτερον του κτήσασθαι», όπως έλεγαν και οι
αρχαίοι πρόγονοι μας.

15
Συνεπώς, εάν δεν υπάρχει σωστή διαπαιδαγώγηση, δεν υπάρχει τίποτε. Και η
σωστή διαπαιδαγώγηση δεν γίνεται όπως θέλουμε εμείς. Πολύ Δε
περισσότερο δεν γίνεται όποτε θέλουμε εμείς! Αυτά τα δύο πρέπει να έχουν
το ίδιο σημείο εκκίνησης και υποχρεωτικώς να συνυπάρχουν. Και το σημείο
εκκίνησης συμπίπτει απολύτως, με το σημείο της σύλληψης του παιδιού.
Συνεχίζεται καθόλη την διάρκεια της κυήσεως και αυξάνεται συνεχώς, από
την ημέρα του τοκετού μέχρι της πλήρους ενηλικιώσεως του παιδιού.

Αυτό που σας λέω, είναι πολύ βασικό. Γι? αυτό θέλω πολύ να το προσέξετε! Η
φροντίδα των γονέων για το παιδί, αρχίζει από τότε που αυτό βρίσκεται
μέσα στην κοιλιά της μητέρας του! Ναι! Από τότε!

Μα θα μου πείτε: τι μπορούμε να κάνουμε εμείς, για το έμβρυο και γενικά για
ένα παιδί που βρίσκεται ακόμη, μέσα στην κοιλιά της μάνας του;

Σας απαντώ: Εμείς μόνοι μας τίποτε! Εκείνος, όμως , που επέτρεψε τη
σύλληψη του, ΤΑ ΠΑΝΤΑ! Αλήθεια, υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα από το θαύμα
της συλλήψεως; ασφαλώς όχι!

Γι΄ αυτό, εμείς σε Εκείνον θα απευθυνθούμε και από εκείνον θα ζητήσουμε

τις θερμές προσευχές μας, να μεριμνήσουμε για την τελειότητα του
σώματος και της ψυχής του συλληφθέντος παιδιού, όταν ακόμη αυτό
βρίσκεται στο στάδιο της κυήσεως. Και εκείνος, με τη Θεία χάρη του Αγίου
Πνεύματος, θα φροντίσει και για τα δυο. Οι προσευχές μας, όμως, δεν
σταματάνε εδώ. Αντιθέτως μάλιστα! Μετά τον τοκετό, του νεογνού, όσο θα
αυξάνει αυτό, θα αυξάνουν και οι προσευχές μας.

Έτσι, με τον τρόπο αυτόν δείχνουμε, ότι, πράγματι, εμπιστευόμαστε την

σωστή διαπαιδαγώγηση του παιδιού μας στον ίδιο τον Θεό. Και όταν το παιδί
μας βρίσκεται υπό την άμεση και συνεχή εποπτεία, παρακολούθηση και
προστασία του Θεού, ε, τότε να είμαστε βέβαιοι, πως ποτέ δεν θα
παραστρατήσει.

16
Ἰωάννης Χρυσόστομος - Παιδαγωγικὰ θέματα

Δὲν εἶναι ἀξιοπερίεργο τὸ ὅτι στέλνουμε τὰ παιδιά μας στὸ σχολεῖο

νὰ μάθουν γράμματα καὶ τέχνες καὶ ἐξαντλοῦμε ὅλες μας τὶς
δυνατότητες γιὰ τὴν ἐπιτυχία αὐτοῦ τοῦ σκοποῦ καὶ δὲν
ἐνδιαφερόμαστε νὰ τὰ ἀναθρέψουμε συγχρόνως καὶ σύμφωνα μὲ τὸ
θέλημα τοῦ Θεοῦ;

Ἒ λοιπὸν νὰ ξέρετε ὅτι, ὅταν ἀνατρέφουμε τὰ παιδιά μας, ἔτσι ὥστε νὰ

γίνουν, ἀνεδῆ, ἀκόλαστα, ἀπειθάρχητα, βάναυσα, τότε, ἐμεῖς πρῶτοι θὰ
γευθοῦμε τοὺς καρποὺς τῆς κακίας τους.

Ἂς προσέξουμε λοιπὸν αὐτὸ τὸ θέμα κι ἂς ὑπακούσουμε σ᾿ αὐτὸ ποὺ μᾶς

διδάσκει ὁ μακάριος Ἁπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος μᾶς συμβουλεύει νὰ
ἀνατρέφουμε τὰ παιδιά μας καὶ νὰ τὰ παιδαγωγοῦμε, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα
τοῦ Θεοῦ.

Νὰ τοὺς δίνουμε πάντα ἐμεῖς πρῶτοι τὸ καλὸ παράδειγμα καὶ νὰ τὰ

συνηθίσουμε ἀπὸ μικρὰ στὴν μελέτη τῶν θείων Γραφῶν.

Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 61,150, κ.εξ.

Μέχρι πότε θὰ εἴμαστε κάτω ἀπὸ τὸ σαρκικὸ φρόνημα; Μέχρι πότε

θὰ σκύβουμε καὶ θὰ ἐπικεντρώνουμε ὅλο τὸ ἐνδιαφέρον μας πάνω
στὰ γήινα πράγματα;

Ὅταν πρόκειται, γιὰ τὴν φροντίδα τῆς ἀνατροφῆς καὶ τὴν παιδαγωγία τῶν
παιδιῶν μας, ἂς παίρνουν ὅλα τὰ ἄλλα δεύτερη θέση καὶ σημασία.

17
Ἂν τὸ παιδὶ διδαχτεῖ ἀπὸ μικρὸ νὰ σκέπτεται μὲ σωστὸ τρόπο, τότε ἔχει ἤδη
ἀποκτήσει μεγάλο πλοῦτο καὶ δόξα.

Δὲν θὰ ἔχεις κατορθώσει τίποτα τὸ σπουδαῖο, ἂν ἔχεις μάθει τὸ παιδί σου

κάποια τέχνη ἢ τὴν ἀρχαία φιλοσοφία, μὲ τὴν ὁποῖα θὰ κερδίσει ἐνδεχομένως
χρήματα. Τὸ σπουδαῖο θὰ εἶναι ἂν τὸ ἔχεις διδάξει τὴν τέχνη νὰ περιφρονεῖ
τὰ χρήματα. Ἂν θέλεις νὰ τὸ κάνεις πλούσιο, ἔτσι νὰ τὸ κάνεις. Γιατὶ
πλούσιος δὲν εἶναι ὅποιος ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ πολλὰ χρήματα ἢ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει
ὅλα τὰ ἀγαθά, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τίποτα. Αὐτὸ νὰ
διδάξεις τὸ παιδί σου. Αὐτὸ νὰ τοῦ μάθεις. Αὐτὸς εἶναι ὁ μεγαλύτερος
πλοῦτος.

Μὴν κοιτάζεις, πῶς θὰ τὸ κάνεις νὰ προκόψει -μὲ τὴν ἔννοια βέβαια, ποὺ τὸ
κοσμικὸ φρόνημα θεωρεῖ τὴν προκοπὴ- γιατὶ ἔτσι θὰ τὸ καταντήσεις
φιλόδοξο. Φρόντισε καλύτερα νὰ τοῦ μάθεις πῶς νὰ περιφρονεῖ, σὲ τούτη
ἐδῶ τὴ ζωή, τὴν ἀνθρώπινη δόξα. Ἔτσι μπορεῖ νὰ γίνει καὶ πιὸ ἔνδοξος καὶ
πιὸ σπουδαῖος.

Αὐτὰ εἶναι πράγματα, ποὺ εἶναι εὔκολα καὶ εἶναι δυνατὸν νὰ γίνουν ἐξ ἴσου,
καὶ ἀπὸ τὸν πλούσιο καὶ ἀπὸ τὸ φτωχό. Αὐτὰ δὲν τὰ διδάσκεται κανεὶς ἀπὸ
δάσκαλο, οὔτε τοῦ τὰ μαθαίνει καμμιὰ τέχνη. Αὐτὰ εἶναι πράγματα ποὺ τὰ
μαθαίνει κανεὶς ζώντας σύμφωνα μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ.

Μὴν φροντίζεις μόνο, νὰ ζήσει τὸ παιδί σου πολλὰ χρόνια ἐδῶ στὴ γῆ.
Φρόντισε νὰ ἀξιωθεῖ νὰ ζήσει τὴν ἀτέλειωτη καὶ αἰώνια ζωή.

Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 61,150, κ.εξ.

Θέλεις νὰ ἀφήσεις ἄνθρωπέ μου, πλοῦτο στὸ παιδί σου; Δίδαξέ το νὰ

εἶναι τίμιο. Γιατὶ ἔτσι θὰ μπορέσει νὰ διαφυλάξει τὸν πλοῦτο του.

18
Ἔτσι, ἀκόμα κι ἂν δὲν ἀποκτήσει ἄλλα κτήματα, τουλάχιστον δὲν θὰ
σκορπίσει ὅσα ἔχει.

Ἂν ὅμως τὸ παιδί σου εἶναι πονηρό, τότε δὲν θὰ τὸ ἀφήσεις φύλακα τοῦ
πλούτου σου, ἀλλὰ θὰ τὸ κάνεις χειρότερο κι ἀπὸ τὸν τελευταῖο φτωχὸ τῆς
γῆς.

Γιὰ ὅσους δὲν ἔχουν ἀναθρέψει σωστὰ τὰ παιδιά τους, εἶναι γι᾿ αὐτὰ
προτιμότερη, ἀπὸ τὸν πλοῦτο, ἡ τέλεια φτώχεια. Γιατὶ ἡ φτώχεια θὰ τὰ
διατηρήσει στὴν ἀρετή, ἀκόμα καὶ παρὰ τὴ θέλησή τους, ἐνῶ ὁ πλοῦτος δὲν
θὰ τὰ ἀφήσει στὸν ἴσιο δρόμο, ἀκόμα κι ἂν τὰ ἴδια τὸ θέλουν. Ἡ πλούσια ζωὴ
θὰ τὰ παρασύρει στὸ κακό, θὰ τὰ καταστρέψει καὶ θὰ τὰ ὁδηγήσει σὲ
ἀμέτρητα δεινά.

Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 61, 546 κ.ἑξ.

Πές μου ἄνθρωπὲ μου, ἂν ἔβλεπες τὸ παιδί σου νὰ λειώνει ἀπὸ τὴν
πεῖνα, θὰ τὸ ἄντεχε ἡ ψυχή σου καὶ θὰ ἀγνοοῦσες τὴν κατάστασή
του; Δὲν θὰ ἔτρεχες νὰ κάνεις ὅ,τι περνάει ἀπὸ τὸ χέρι σου, γιὰ νὰ τὸ
χορτάσεις καὶ νὰ τὸ ἀναπαύσεις;

Ἒ λοιπόν, ἂν ἔλειωνε τὸ παιδί σου ἀπὸ τὴν πεῖνα καὶ τὴν ἔλλειψη τῆς ὑλικῆς
τροφῆς, δὲν θὰ τὸ παράβλεπες. Τώρα, ποὺ καταστρέφεται ἀπὸ τὴν ἔλλειψη
τῆς διδασκαλίας τῶν θείων Γραφῶν, τὸ σηκώνει ἡ ψυχή σου καὶ τὸ
προσπερνᾶς ἀπαρατήρητο;

Πές μου, ἀξίζει τέτοιος ποὺ εἶσαι, νὰ ὀνομάζεσαι πατέρας;

Αὐτὴ ἡ πεῖνα εἶναι φοβερώτερη ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τῆς τροφῆς, ἐφόσον
καταλήγει στὸν μεγαλύτερο, τὸν πνευματικὸ θάνατο. Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ
ἐνδιαφερόμαστε, περισσότερο γι᾿ αὐτὴν καὶ νὰ τὴν ἀντιμετωπίζουμε πιὸ
ἄμεσα. Ὁ ἀπ. Παῦλος λέει: Νὰ μεγαλώνετε τὰ παιδιά σας, νουθετώντας καὶ
παιδαγωγώντας τα, μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ (Ἐφ. στ´, 4). Αὐτὴ εἶναι ἡ πιὸ καλὴ
πατρικὴ φροντίδα. Αὐτὴ εἶναι ἡ πιὸ γνήσια πατρικὴ κηδεμονία.

19
Ἔτσι ἐγὼ κατανοῶ τὴν πατρικὴ σχέση μὲ τὸ παιδί, ὅταν δηλαδὴ ὁ πατέρας
φροντίζει περισσότερο ἀπὸ τὴν ὑλική, τὴν πνευματικὴ τροφὴ τοῦ παιδιοῦ
του.

Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 51, 100 - 101

Ἂν πρόκειται νὰ μᾶς ζητηθοῦν εὐθῦνες γιὰ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους

-ἐφόσον μᾶς ἔχει πεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος : κανένας νὰ μὴν ζητάει τὸ
δικό του, ἀλλὰ καθένας νὰ φροντίζει γιὰ τὸ συμφέρον τοῦ ἄλλου. (Α
Κορ. 10, 24)- πόσο περισσότερο θὰ εἴμαστε ὑπόλογοι γιὰ τὴν
ἔλλειψη τῆς φροντίδα μας πρὸς τὰ παιδιά μας;

Θὰ μᾶς πεῖ ὁ Θεὸς: Δὲν τό ῾χες το παιδὶ κοντά σου ἀπὸ βρέφος; Δὲν σὲ ἔχω
ὁρίσει δάσκαλό του, προστάτη, κηδεμόνα καὶ ὁδηγό του; Δὲν τὸ εἶχα ἀφήσει
ὁλοκληρωτικὰ στὰ χέρια σου;

Σοῦ ἔχω δώσει ἐντολή, νὰ τὸ διαπλάσεις ἀπὸ πολὺ μικρὸ καὶ νὰ τὸ

παιδαγωγήσεις σωστά. Νομίζεις ὅτι θὰ βρεῖς ἔλεος, ἂν ἀδιαφορήσεις καὶ τὸ
ἀφήσεις νὰ χαθεῖ;

Τί ἔχεις νὰ ἀπαντήσεις πάνω σ᾿ αὐτὸ ἄνθρωπέ μου;

Μήπως θὰ μοῦ πεῖς, ὅτι τώρα ποὺ μεγάλωσε τὸ παιδί, εἶναι γιὰ μένα δύσκολο
αὐτὸ τὸ ἔργο καὶ σκληρὸ; Αὐτὸ ἄνθρωπέ μου ἔπρεπε νὰ τὸ εἶχες ὑπολογίσει
ἀπὸ τότε, ποὺ τὸ παιδὶ ἦταν μικρὸ καὶ εὔπλαστο καὶ μποροῦσε εὔκολα νὰ
ὑπακούει. Ἁπὸ τότε ἔπρεπε νὰ τὸ διαπαιδαγωγήσεις προσεκτικὰ καὶ νὰ τὸ
συνηθίσεις νὰ κινεῖται καὶ νὰ σκέπτεται σωστά. Ἁπὸ τότε ἔπρεπε νὰ τὸ
διορθώνεις καὶ νὰ κόβεις τὶς ἀδυναμίες του. Τότε ποὺ ἡ ἡλικία ἦταν ἀκόμα
τρυφερὴ καὶ ὅλα ἦταν πιὸ εὔκολα. Τότε ἔπρεπε νὰ εἶχες ξερριζώσει τὰ
ἀγκάθια.

20
Ἂν δὲν τὰ παραμελοῦσες τότε ποὺ ἀναπτύσσονταν τὰ πάθη, δὲν θὰ εἶχαν
τώρα ριζώσει καὶ δὲν θὰ ἦσαν σήμερα δυσκολοθεράπευτα. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς
μᾶς παραγγέλει ἡ Ἁγ. Γραφὴ καὶ μᾶς λέει: Κάνε τὸ παιδί σου, νὰ σκύψει τὸ
κεφάλι, ἀπὸ τὴ μικρή του κιόλας ἡλικία, τότε ποὺ εἶναι πιὸ εὔκολη ἡ
διαπαιδαγώγησή του (Σοφ. Σειρ. 7, 23).

Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 51, 327 κ.ἑξ.

20 "παιδαγωγικές" προτάσεις
για να καταστρέψεις την ψυχική υγεία του παιδιού σου.

ΠΗΓΗ:www.psyche.gr/paidi19sxoleio
.htm 15/03/07 του Νικήτα
Καυκιού

"Τα παιδιά σου δεν είναι δικά σου παιδιά.

Είναι οι γιοι και οι κόρες
της λαχτάρας της ζωής
για τη ζωή.
Έρχονται μέσα από σένα,
αλλά όχι από σένα
και ενώ είναι μαζί σου,
δεν σου ανήκουν».
Khalil Gibran

1 • Να επικοινωνείς με το παιδί μόνο για να το καταπιέζεις με συμβουλές,

προτροπές και απαιτήσεις ώστε να σε φοβάται και να σε αποφεύγει. Μην
παίζεις και μην αστειεύεσαι μαζί του για να μην χάνεις τζάμπα το χρόνο σου.

21
2 • Σύγκρινε συχνά το παιδί σου με κάποιο άλλο που τα καταφέρνει
καλύτερα. Γρήγορα θα μάθει να νιώθει κατώτερο.

3 • Η σχέση με τον-ην σύζυγο σου δεν επηρεάζει το παιδί. Να τσακώνεσαι

συχνά με τον-ην σύντροφό σου και να απαιτείς από το παιδί σου να φέρεται
με ευγένεια και αυτοσυγκράτηση.

4 • Μην επιτρέπεις στο παιδί να παίρνει πρωτοβουλίες ή να συμμετέχει στις

δουλειές της οικογένειας. Όταν θα έχει γίνει άβουλο και παθητικό φρόντισε
να του ρίξεις το φταίξιμο και να το φορτώσεις με ενοχές.

5 • Όταν κάνει κάποιο σφάλμα ή συμπεριφέρεται με τρόπο που δεν σου

αρέσει, να κρίνεις αυστηρά την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του
χωρίς να περιορίζεις την κριτική στη συγκεκριμένη ανεπιθύμητη
συμπεριφορά. Για παράδειγμα αντί να του πεις «χρειάζεται να αφιερώσεις
περισσότερο χρόνο στη μελέτη των μαθηματικών», πες του «Είσαι βλάκας».
Με αυτό τον τρόπο γκρεμίζεις άμεσα την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.

6 • Αν εσύ κάνεις κάποιο σφάλμα μην το παραδέχεσαι για να το μάθεις να

μην αποδέχεται ούτε αυτό τα δικά του σφάλματα. Διατήρησε ατσαλάκωτη
την ανώτερη-εξιδανικευμένη εικόνα σου ώστε να το βοηθήσεις να νιώθει
αισθήματα μειονεκτικότητας και αναξιότητας.

7 • Να αλλάζεις τους κανόνες συμπεριφοράς ανάλογα με τα αισθήματά σου

ώστε ποτέ το παιδί να μην έχει σαφή αντίληψη σχετικά με το τι επιτρέπεται
και τι απαγορεύεται. Να το τιμωρείς ανάλογα με τα αισθήματά σου και όχι
ανάλογα με την πρόθεσή του να παραβεί συγκεκριμένους κανόνες.

8 • Μην του επιτρέπεις να εκτονώνεται έξω από το σπίτι με παιχνίδι ή

αθλητικές δραστηριότητες. Κλείσε το μέσα και ανάγκασέ το να διαβάζει με
το ζόρι ατέλειωτες ώρες. Μάλωνέ το αυστηρά αν είναι ανήσυχο και
απρόσεχτο.

22
9 • Δίνε του αόριστες οδηγίες χωρίς να ξεκαθαρίζεις τι ακριβώς θέλεις από
το παιδί. Για παράδειγμα πες του «Το δωμάτιό σου είναι χάλια» και όχι
«μάζεψε αυτά τα χαρτιά από το πάτωμα και στρώσε το κρεβάτι σου».

10 • Μην του επιτρέπεις να εκφράζει τα αρνητικά του συναισθήματα.

Ανάγκασέ το να φαίνεται πάντα ήρεμο, χαρούμενο, και ευγενικό. Η απώθηση
των αρνητικών συναισθημάτων θα αυξήσει τις πιθανότητες να γίνει ένας
καταθλιπτικός ενήλικας.

11 • Μην του βάζεις σταθερά όρια για να μην μάθει να προσαρμόζεται στις
απαιτήσεις του περιβάλλοντος.

12• Μην του δείχνεις αγάπη ώστε να μην μάθει να συνδέεται

συναισθηματικά με τους άλλους. Αν εσύ δεν του δείξεις αγάπη δεν θα
μπορέσει να αγαπήσει τον σύντροφό του, τα παιδιά του, τους φίλους του και
το Θεό.Χωρίς την Αγάπη θα μπορέσει να κλειδωθεί στη μοναξιά του.

13 • Μην είσαι συνεπής και μην κρατάς τις υποσχέσεις σου για να το μάθεις
να μην εμπιστεύεται κανένα.

14 • Πίστεψε ότι το παιδί είναι ο κολλητός σου φίλος. Να του

εκμυστηρεύεσαι όλα σου τα προβλήματα, τα μυστικά και τις δυσκολίες και
να του ζητάς συμπαράσταση, βοήθεια και συμβουλές στις προσωπικές σου
δυσκολίες.

15 • Το παιδί μαθαίνει από αυτά που λες και όχι από αυτά που κάνεις. Να
του φωνάζεις για να ησυχάσει, να το βρίζεις για να μη λέει κακά λόγια, να το
τιμωρείς για να μάθει να συγχωρεί, να το δέρνεις για να μη βαράει τα άλλα
παιδάκια, να το απειλείς για να σέβεται τους άλλους.

16 • Να κατηγορείς τους φίλους του, μπροστά του, για να σε απορρίψει μια

ώρα αρχύτερα.

17 • Να διαφωνείς και να τσακώνεσαι με τον-ην σύζυγό σου μπροστά στο

παιδί για θέματα που το αφορούν. Με αυτό τον τρόπο θα πάψει να σε
υπακούει και να σε σέβεται.

23
18 • Το παιδί, σου ανήκει. Απαίτησε να σκέπτεται, να αισθάνεται και να
ενεργεί όπως εσύ θέλεις. Κράτησέ το κολλημένο πάνω σου ώστε να μην
ανοίξει ποτέ τα δικά του φτερά. Όσο πιο εξαρτημένο είναι, τόση
περισσότερη ανασφάλεια θα νιώθει όταν δεν βρίσκεσαι δίπλα του.

19 • Προσπάθησε με κάθε τρόπο να προσδιορίσεις το μέλλον του. Ανάγκασέ

το να πραγματώσει τα όνειρά σου και να εκπληρώσει τις προσδοκίες σου. Αν
παραβιάσεις τη ζωή του θα μπορέσεις το κάνεις να νιώθει αποτυχημένο.

20 • Πίστεψε ότι αν γνώριζες περισσότερα θα φερόσουν καλύτερα. Νιώσε

ενοχές αν δεν μπορείς να συμπεριφέρεσαι στο παιδί όπως θα ήθελες ή όπως
θα έπρεπε. Κρίνε αυστηρά τον σύντροφό σου για τα λάθη του.

Λίγο πριν αποφασίσεις να κάνεις παιδιά, βρες ένα φιλικό ζευγάρι που
έχει ήδη παιδιά και άσκησε κριτική στις παιδαγωγικές τους μεθόδους.
Κρίνε τους για έλλειψη υπομονής, χαμηλά επίπεδα αντοχών, αδυναμία
οριοθέτησης της συμπεριφοράς κλπ.
Υπόδειξέ τους τρόπους που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τα ωράρια
του ύπνου, τη χρήση της τουαλέτας, τους τρόπους στο τραπέζι και
την γενικότερη συμπεριφορά τους.
Απόλαυσέ το! Θα είναι η τελευταία φορά στη ζωή σου που θα έχεις
όλες τις απαντήσεις.

Σημ. Αυτό το ανέκδοτο είναι δημοσιευμένο σε πολλές ιστοσελίδες

στην αγγλική γλώσσα. Δεν αναφέρεται πουθενά η πρώτη πηγή. Το
απέδωσα ελεύθερα στα Ελληνικά.

24
ΠΑΙΣΙΟΣ -ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΩΝ ΑΓΩΓΗΣ-

· Πολλοί οι πειρασμοί και οι κίνδυνοι για τους νέους σήμερα, Γέροντα.

Ανησυχούμε, παρ' όλο που φροντίζουμε να έχουμε τα παιδιά μας μέσα στην
Εκκλησία.
- Τα παιδιά που έχουν ποτιστεί από μικρά στην ευσέβεια, μην τα φοβάστε. Και
να ξεφύγουν, λίγο, λόγω ηλικίας, λόγω πειρασμών, θα επανέλθουν. Είναι σαν
τα κουφώματα που τα περνάμε με το λάδι και δεν τα πιάνει η σαπίλα.
· Από ποια ηλικία πιστεύεις, γέροντα , ότι αρχίζουν τα παιδιά να γίντονται
δέκτες και με ποιο τρόπο πρέπει ν ενεργούμε πάνω τους σαν γονείς, χωρίς
να υπάρχει κίνδυνος να τα βλάψουμε από τυχόν υπερβολές:
- Πρώτα - πρώτα τα παιδιά αντιγράφουν εμάς και μάλιστα από μωρά. Από
εκεί και πέρα θα πρέπει να ενεργούμε επάνω τους όπως στα ρολόγια. Όσο
παίρνει το ελατήριό τους, τα κουρδίζουμε γρήγορα. Μετά σιγά - σιγά ,
προσέχοντας να μη σπάσουμε το ελατήριό τους με το ζόρισμα.
· Πολλές φορές , Γέροντα , τα παιδιά αντιδρούν σε διάφορα θέματα
ευσέβειας.
- Όταν κάτι δεν πάει καλά, πάντα κάτι φταίει. Μήπως φταίει το παράδειγμά
σας; Μήπως φταίνε τίποτε κακά θέματα , τίποτε άσχημες πράξεις, άσχημα
λόγια μέσα στο σπίτι; Πάντως την ευσέβεια τη δίνουμε στα παιδιά με το
γάλα και όχι με την ξηρά τροφή. Ποτέ με πίεση και προσταγή. Και προπάντος
με το παράδειγμά μας.

25
- Στις περιπτώσεις των κακών πράξεων το ξύλο φέρνει αποτέλεσμα;
- Να το αποφεύγουμε όσο μπορούμε. Ούτε εκείνα τα μη - μη συνέχεια. Του
παιδιού να του δίνουμε να καταλαβαίνει. Να ξέρει πότε κάνουμε κάτι και
πότε δεν κάνουμε. Μόνο τότε το φέρνουμε σε λογαριασμό.
· Γέροντα , παρ' όλο που τα ακολουθούμε όλα αυτά, εκείνα γίνονται ατίθασα.
Μερικές φορές ξεπερνάνε κάθε όριο. Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε.
- Ας δίνουμε καμιά φορά το κατσαβίδι και στο Χριστό για να ρυθμίζει τα
πράγματα σφίγγοντας μερικές βίδες. Μην περιμένουμε να τα κάνουμε όλα
μόνοι μας.
· Όταν, Γέροντα το παιδί είναι μέσα στην Εκκλησία, αλλά μετά από κάποια
ηλικία αρχίζει ν' αλλάζει συμπεριφορά, να ξεφεύγει, πως πρέπει να
ενεργούμε;
- Με ηρεμία. Αν είναι κάτι πολύ σοβαρό να επεμβαίνουμε. Να παραβλέπουμε
και τίποτε για να μη θυμώνει και γίνεται χειρότερο.
· Όταν ένα παιδί μπλέξει με κακές παρέες και εγκαταλείψει το σπίτι του, ενώ
δεν έχει πάρει πολύ Χριστό μαζί του, υπάρχουν ελπίδες να επανέλθει;
- Αγάπη πήρε μέσα του; Όταν μέσα στο σπίτι υπάρχει αγάπη και το ίδιο το
παιδί το περιβάλλουμε με αγάπη και φύγει και να μπλέξει με παρέες και με
γλέντια, θα δει κάποια στιγμή ότι έξω δεν υπάρχει αγάπη. Θα δει ότι υπάρχει
παντού υποκρισία και θα γυρίσει στο σπίτι. Ενώ αν θυμάται εχθρότητα και
μίσος, Δε θα του κάνει καρδιά να πάρει τη στράτα του γυρισμού.
· Όταν γνωρίσουμε το Χριστό αργά, δηλαδή ενώ τα παιδιά μας έχουν ήδη
μεγαλώσει, τι πρέπει να κάνουμε για να τα βάλουμε στο δρόμο του Θεού;
- Εδώ μόνο η προσευχή φέρνει αποτέλεσμα. Πρέπει να ζητήσουμε από το Θεό
με πολλή πίστη έλεος γι' αυτά τα παιδιά, που δεν ευθύνονται για την απιστία
τους. Να αναγνωρίσουμε ότι η ευθύνη είναι μόνο δική μας, να ταπεινωθούμε
και να μετανοήσουμε ειλικρινά και ο Θεός θα τα βοηθήσει. Έχει Εκείνος τον
τρόπο του. Όλο και κάποιο σωσίβιο θα τους ρίξει για να σωθούν.

Σημείωση:
1. Ο διακριτικός και διορατικός Γέροντας Παϊσιος , που τον ετίμησε και
αγάπησε ένα πλήθος ευσεβών ανθρώπων και μάλιστα νέων στην ηλικία και
επιστημόνων και που προσέφερε όσο ευρίσκετο στη γη τον απέραντο
σεβασμό, αλλά και τώρα που ανήκει στην εν ουρανώ θριαμβεύουσα

26
Εκκλησία, καταθέτει ευκαίρως - ακαίρως την ευλάβειά του , ήταν έτοιμος
πάντα να προσφέρει λόγο πνευματικής οικοδομής και παρηγοριάς στον
καθένα που έτρεχε κοντά του.
Φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα, μιλούσε σαν ειδικός για όλα τα θέματα.
Ένα απλό δείγμα αυτής της κατά το Θεόν σοφίας του, είναι και η
καταχωριζομένη αυτολεξί συνομιλία του με πνευματικό παιδί του για θέμα
ιδιαίτερης σημασία, όπως είναι η αγωγή των παιδιών και μάλιστα στην
εποχή μας.
Η δημοσίευση του διαλόγου στο περιοδικό μας ας αποτελέσει ένα ευλαβικό
μνημόσυνο όλων μας για τον άνθρωπο του Θεού και τον Άγιο της περίεργης
εποχής μας που ενουθέτησε, επαρηγόρησε, καθοδήγησε, έθρεψε πνευματικώς
και επροβλημάτισε σωστά και ωφέλιμα κάθε άνθρωπο δεκτικό, που με καλή
διάθεση τον επλησίασε και σαν το διψασμένο ελάφι ήπιε το ζωογόνο νερό
που με αγάπη του προσέφερε ο Ασκητής του Άγιου Όρους. Ας έχουμε όλοι
την άγια ευχή του.

27