– 4 –
μητέρα)... τώρα δέ παρομοιάζει τόν ἑαυτό του μέ πατέρα, διά νά δείξῃ μέ
τό ὄνομα τοῦ πατρός τήν ἀγάπην καί προστασίαν, ὁποῦ εἶχεν εἰς τούς
Χριστιανούς» (ἅγιος Νικόδημος). «Ἐξαίρει ἐνταῦθα τήν ἰδιότητά του ὡς
παιδαγωγοῦ... Ἦτο ὁ πνευματικός πατήρ των καί... ἐπαιδαγώγει αὐτούς
ὡς πατήρ, μετά τῆς στοργῆς μᾶλλον παρά μετά τῆς ἐξουσίας τοῦ πατρός,
“ὡς τέκνα αὐτοῦ ἀγαπητά νουθετῶν”» (Α΄ Κορ. δ΄14) (Π. Ν. Τρεμπέλας).
Πόθος του, ὅπως καί πόθος κάθε καλοῦ πατέρα, κάθε γονέα, ἦταν ἡ
πρόοδος τῶν τέκνων του. Ἄς τό προσέξουμε αὐτό ὅλοι μας καί ὡς τέκνα
καί ὡς πατέρες (γονεῖς). Ὡς τέκνα φυσικῶν ἤ πνευματικῶν πατέρων
νά δεχόμαστε εὐχαρίστως τίς συμβουλές τους, πού ἀποβλέπουν στήν
κατά Θεόν πρόοδό μας. Ὡς πατέρες φυσικοί ἤ πνευματικοί (κληρικοί,
δάσκαλοι, κατηχητές κ.λπ.) νά συμβουλεύουμε μέ σοβαρότητα καί
ἀγάπη τά τέκνα μας (φυσικά ἤ πνευματικά) ἀποβλέποντας στήν ψυ­χική
πρόοδο καί σωτηρία τους.
5. Ποιά ἦταν ἡ πατρική προτροπή καί ἡ ἔντονη παρακίνηση
(«μαρ­τυρόμενοι») τοῦ Ἀποστόλου πρός τούς Θεσσαλονικεῖς;
«Περιπατῆσαι ὑμᾶς ἀξίως τοῦ Θεοῦ τοῦ καλοῦντος ὑμᾶς εἰς τήν ἑαυτοῦ
βασιλείαν καί δόξαν». Χρησιμοποιεῖ μάλιστα ἔντονη παρακίνηση, γιά νά
τονίσει ὅτι «ἡ πρόσκλησις αὕτη τοῦ Θεοῦ εἶναι πρόσκλησις ὑψηλή καί
ὑπερβαλλόντως τιμητική» (π. Εὐσέβιος). Ἔχει δέ σπουδαιότατη σημασία
γιά μᾶς. Γιατί; Διότι ἀπό τήν ἀνταπόκρισή μας σ᾿ αὐτήν ἐξαρτᾶται ἡ
αἰώνια σωτηρία μας.
Τί σημαίνει ἡ φράση «περιπατῆσαι ἀξίως τοῦ Θεοῦ...»; «Ἡ νοο­
τροπία μας, αἱ ἐσωτερικαί μας διαθέσεις, ἀλλά καί ὅλη ἡ ἐξωτερική συμ­
περιφορά καί διαγωγή μας πρέπει νά ἀνταποκρίνωνται πρός τήν κλῆσιν
αὐτήν» (Π. Ν. Τρεμπέλας). Εἶναι τιμή τό νά μᾶς καλεῖ ὁ Θεός νά γίνουμε
μέτοχοι τῆς Βασιλείας καί τῆς δόξας Του. Ὑπάρχει ὅμως τιμή χωρίς
εὐθύνη καί ὑποχρεώσεις; Οἱ κλητοί πρέπει νά γίνουμε καί ἐκλεκτοί.
Μέ τήν προτροπή αὐτή ἐνισχύει ἐπίσης ὁ Ἅγιος ὡς ἄριστος
παιδαγωγός τούς Θεσσαλονικεῖς στό νά συνεχίζουν νά ὑπομένουν
τίς θλίψεις τους μέ τό βλέμμα στραμμένο στή δόξα τῆς Βασιλείας τοῦ
Θεοῦ, πού τούς ἀναμένει. «Εἰ γάρ εἰς βασιλείαν ἐκάλεσεν, εἰ γάρ εἰς
δόξαν ἐκάλεσε, πάντα δεῖ φέρειν (=πρέπει νά ὑπομένουμε τά πάντα,
προκειμένου νά τήν ἀπολαύσουμε τελικῶς) (ἱερός Χρυσόστομος, ΕΠΕ,
22, 400) (βλ. καί Β΄ Κορ. δ΄ 16-18, Β΄ Τιμ. β΄ 12).
ΣΥΝΘΗΜΑ: «Περιπατῆσαι ὑμᾶς ἀξίως τοῦ Θεοῦ τοῦ καλοῦντος
ὑμᾶς εἰς τήν ἑαυτοῦ βασιλείαν...» (Α΄ Θεσ. β΄12).
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΥΚΛΟΙ ΜΕΛΕΤΗΣ
ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ
ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ
«Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ»
Μαυρομιχάλη 32 - 106 80 ΑΘΗΝΑ 2022 - 2023
Τομεύς Ἐπιστημόνων, Ἐκπαιδευτικῶν καί Φοιτητῶν Θέμα 5ο
Στήν προηγούμενη συμμελέτη μας, ὅπως θά θυμάστε ἀσφαλῶς,
θαυμάσαμε τόν ἀπόστολο Παῦλο γιά τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἐπι­τε­
λοῦσε τό ἀποστολικό ἔργο του, ἐξετάζοντας τό παράδειγμά του ἀπό
ἀρνητικῆς, κατά κάποιον τρόπο, πλευρᾶς. Δέν κήρυττε μέ δόλο, ὅπως οἱ
ψευδοδιδάσκαλοι, δέν κολάκευε, δέν ἦταν φιλοχρήματος καί φιλόδοξος
κ.λπ. Σήμερα θά προσέξουμε τή θετική πλευρά τοῦ παραδείγματός του,
ὅπως αὐτή παρουσιάζεται στούς ἑπόμενους στίχους τοῦ β΄ κεφαλαίου
τῆς Ἐπιστολῆς πού μελετοῦμε.
Μελέτη περικοπῆς: Α΄ Θεσ. β΄ 7-12.
1. Πῶς ἀρχίζει ὁ Ἅγιος νά μιλᾶ γιά τόν ἑαυτό του; Μέ μία παρο­
μοίωση. Ποιά; Παρομοιάζει τόν ἑαυτό του μέ τροφό, δηλαδή μέ μητέρα,
ἡ ὁποία «θηλάζει, περιποιεῖται καί περιθάλπει τά τέκνα αὐτῆς» (π.
Εὐσέβιος). Τί θέλει νά τονίσει μέ αὐτή τήν παρομοίωση; «Ἐνταῦθα
τήν φιλοστοργίαν δείκνυσι» (ἱ. Χρυσόστομος, ΕΠΕ 22, 386). Σάν νά
τούς ἔλεγε: «Μόνον ἐλατήριον τό ὁποῖον μᾶς ἐκίνει εἰς τήν ἀπέναντί σας
συμπεριφοράν μας, ἦτο τό εἰλικρινές ἐνδιαφέρον, ἡ θερμή καί ἄδολος
ἀγάπη πρός ὑμᾶς. Καί ὁμοιάζομεν ὡς ἐκ τούτου μέ τήν φιλόστοργον
μητέρα, ἡ ὁποία ἐξ ἀγάπης καί μόνον πρός τά τέκνα της τά περιθάλπει
καί πᾶσαν θυσίαν εἶναι πρόθυμος νά ὑποστῇ δι᾿ αὐτά» (π. Εὐσέβιος).
Χρησιμοποιεῖ μάλιστα καί τή λέξη «ἤπιοι», γιά νά τονίσει ἀκόμη
καλύτερα τήν παιδαγωγική μέθοδό του. «Ἐγενήθημεν ἤπιοι ἐν μέσῳ
ὑμῶν», γράφει. Δέν ἦταν σκληρός καί τραχύς ὁ λόγος του, οὔτε δηκτικός,
πικρός καί προσβλητικός. Ὁ Ἀπόστολος χρησιμοποίησε ὄχι τή γλώσσα
τῶν κολάκων, ἀλλά τή γλώσσα τῆς συγκαταβάσεως καί κατανοήσεως,
τήν τρυφερή γλώσσα τῆς μητέρας, πού ἀγαπᾶ καί πονάει τό παιδί της καί
τό συμβουλεύει ἀναλόγως. «Ὁ μειλίχιος καί ταπεινός καί συγκαταβατικός
τρόπος εἶναι καταλληλότερος τῆς αὐστηρότητος καί τραχύτητος, διά νά
κερδίζῃ τις εἰς Χριστόν τούς ἀνθρώπους» (Π. Ν. Τρεμπέλας).
Ἕνας ἐγωιστής μπορεῖ ἄραγε νά εἶναι πράος, ἤρεμος, γλυκύς καί
ἤπιος ἔναντι τῶν ἄλλων καί μάλιστα τῶν νεοτέρων, τῶν μαθητῶν, ἤ τῶν
 – 2 –
ὑφισταμένων του; Πολύ δύσκολο, ἄν ὄχι ἀδύνατο. Χωρίς ταπείνωση
δέν ὑπάρχει ἀληθινή ἠπιότητα. Ἀργά ἤ γρήγορα, ἐάν δοθεῖ κάποια
ἀφορμή, ἀποκαλύπτεται ἡ ἐπίπλαστη ἠπιότητα, τήν ὁποία εἶναι πιθανόν
νά χρησιμοποιεῖ κάποιος ἐγωιστής. Γι᾿ αὐτό ὁ Κύριος συνδυάζει τήν
πραότητα καί τό ἥμερο τῆς συμπεριφορᾶς μέ τήν ταπείνωση. Θυμάστε
τόν σχετικό λόγο Του; «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ ὅτι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός
τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. ιε΄ 29).
2. Στή συνέχεια ὁ Ἀπόστολος μιλᾶ γιά τήν ἀγάπη του πρός τούς
Θεσσαλονικεῖς μέ ἐντονότερο μάλιστα τρόπο. Τί λέει στόν 8ο στίχο;
Ἤμουν συνδεδεμένος ψυχικά μαζί σας («ὀμειρόμενοι ὑμῶν») καί ἤθελα
νά σᾶς μεταδώσω ὄχι μόνο τό Εὐαγγέλιο, ἀλλά καί τήν ψυχή μου! «Οὐκ
ἔστιν ἴσον κηρῦξαι καί ψυχήν δοῦναι» (ἱερός Χρυσόστομος, ΕΠΕ 22,
386). Εἶναι δυνατόν νά κηρύττει ἤ νά μιλᾶ κάποιος, χωρίς ὅμως νά εἶναι
διατεθειμένος νά προσφέρει καί τήν ψυχή του ὑπέρ τῶν ἀκροατῶν του.
Γιατί τό λέει ἄραγε αὐτό ὁ Ἀπόστολος; Γιά νά ἀποκρούσει τίς
κατηγορίες τῶν ἐχθρῶν του ὅτι ἦταν δῆθεν ἰδιοτελής καί ἤθελε νά
ἐκμεταλλευθεῖ τούς ἀκροατές του γιά προσωπική ὠφέλεια. Ὄχι μόνο
δέν ἦταν ἰδιοτελής, ἀλλά ἦταν ἕτοιμος νά θυσιάσει καί τόν ἑαυτό του
πρός χάριν τῶν Θεσσαλονικέων. «Καί τήν ζωήν του αὐτήν διεκινδύνευε
χάριν τοῦ Εὐαγγελίου. Προθύμως ἀνήλισκεν ἑαυτόν εἰς τήν ὑπηρεσίαν
τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν...» (Π. Ν. Τρεμπέλας).
Ἀναφέρει μάλιστα στόν ἑπόμενο στίχο (στίχ. 9) καί κάτι ἀκόμη,
πού ἐπιτείνει αὐτή τήν ἀλήθεια τῆς αὐταπαρνήσεώς του; Τί λέει;
Δέν θέλαμε, γράφει σέ πρῶτο πληθυντικό πρόσωπο, γιά νά συμ­πε­
ρι­λάβει καί τούς συνεργάτες του, νά ἐπιβαρύνουμε κανέναν. Ἐρ­γα­
ζό­­μαστε χειρωνακτικά νύχτα καί ἡμέρα γιά νά ἀντιμετωπίζουμε τίς
ἀνάγκες τῆς συντηρήσεώς μας. Τό ἔκαναν αὐτό ἄραγε, ἐπειδή δέν
καταδέχονταν νά λάβουν χρηματική βοήθεια; Ὄχι. Ἀλλά γιά νά μή
βρίσκουν ἀφορμή νά κατηγορήσουν τό ἔργο του οἱ ἐχθροί του. Ἐρ­
γάζονταν μάλιστα μέ κόπο καί μόχθο. Μᾶς διδάσκουν νά εἴμαστε ἀβα­
ρεῖς καί νά μήν ἐπιβαρύνουμε τούς ἄλλους μέ τόν ἕναν ἤ τόν ἄλλον
τρόπο.
3. Ἐπικαλεῖται ἀκόμη καί τή μαρτυρία τῶν ἴδιων τῶν Θεσσαλονικέων,
οἱ ὁποῖοι ἦταν αὐτόπτες μάρτυρες τῆς διαγωγῆς καί συμπεριφορᾶς του.
Τί φανερώνει αὐτό; Τήν παρρησία του. Ἐάν δέν ἦταν προσεκτική ἡ
ζωή του, θά εἶχε τό θάρρος νά ἐπικαλεσθεῖ τή μαρτυρία τους; Ὄχι.
Εἶχε συνείδηση τῆς ἄμεμπτης συμπεριφορᾶς του, γι᾿ αὐτό καί ἐπεκαλεῖτο
– 3 –
τή μαρτυρία τους. Ἐμιμεῖτο σέ αὐτό τόν Κύριο. Θυμάστε τί εἶπε κάποτε
ὁ Θεάνθρωπος καί πρός αὐτούς τούς ἐχθρούς Του, τούς ἄρχοντες
τῶν Ἰουδαίων, οἱ ὁποῖοι παρατηροῦσαν μέ τεταμένη προσοχή τή
ζωή Του, γιά νά βροῦν κάτι νά Τόν κα­τηγορήσουν; «Τίς ἐξ ὑμῶν
ἐλέγχει με περί ἁμαρτίας;» (Ἰω. η΄ 46).
Μόνο ὅμως τῶν ἀνθρώπων τή μαρτυρία ἐπεκαλεῖτο ὁ θεῖος
Παῦλος; Ὄχι, ἀλλά καί τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἄνθρωποι βλέπουν τά ἐξωτερικά.
Ὁ Θεός βλέπει καί τά «κρύφια», τά βάθη τῆς καρδιᾶς. Τό ὅτι ἐπεκαλεῖτο
ὡς μάρτυρα καί τόν καρδιογνώστη Θεό, φανερώνει ἀκόμη καλύτερα
τήν εἰλικρίνεια τῆς ζωῆς καί τῶν προθέσεών του. Μποροῦμε ἄραγε νά
τόν μιμηθοῦμε σέ αὐτό; Μποροῦμε, διότι καί ἐκεῖνος ἦταν ἄνθρωπος
ὅπως καί ἐμεῖς· ἀρκεῖ νά εἴμαστε ἀγωνιστές τοῦ καλοῦ ἀγώνα καί νά
«ἐπιτελῶμεν ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ» (Β΄ Κορ. ζ΄ 1). Νά προσέχουμε
δηλαδή καί τά βάθη τῆς ψυχῆς μας καί τήν ἐξωτερική μας συμπεριφορά.
Γιά ποιό πράγμα ἐπικαλεῖται τή μαρτυρία Θεοῦ καί ἀνθρώπων;
Τί λένε τά τρία ἐπιρρήματα «ὁσίως καί δικαίως καί ἀμέμπτως»
τοῦ 10ου στίχου; Ἡ λέξη «ὁσίως» ἀναφέρεται στίς σχέσεις του μέ τόν
καρδιογνώστη Θεό. Ἦταν δηλαδή ἀφιερωμένος πλήρως σ᾿ Ἐκεῖνον·
ἀγωνιζόταν γιά τόν ἁγιασμό τῆς ψυχῆς του καί μέ ὅλη τή διάθεση τῆς
ἁγνῆς καρδιᾶς του ἐργαζόταν γιά τή δόξα Του. Ἡ λέξη «δικαίως» τί
ἐννοεῖ; Τίς σχέσεις του μέ τούς συνανθρώπους του. Δέν ἀδίκησε ποτέ
κανέναν οὔτε μέ λόγια οὔτε μέ ἔργα. Ἡ λέξη «ἀμέμπτως» ἀναφέρεται
καί στίς δύο προηγούμενες ἀλήθειες. Κανείς δέν μποροῦσε νά τόν
κατηγορήσει γιά κάποια παράλειψη ἤ ἁμαρτία.
Ἀξιοθαύμαστος πράγματι ὁ Ἅγιος! Εἶναι ὅμως ἀρκετό νά θαυμά­
ζουμε ἁπλῶς τόν Ἀπόστολο γιά τήν παρρησία του αὐτή; Ὄχι, πρέ­
πει καί νά τόν μιμούμαστε. Ἡ συμπεριφορά αὐτή εἶναι κανόνας ζωῆς
γιά κάθε πιστό. Τό γράφει ὁ ἴδιος σέ ἄλλη Ἐπιστολή του καί ἀκούγεται
ἡ προτροπή του κατά τή μεγάλη ἡμέρα τῶν Θεοφανίων ἀπό πλήθη
πιστῶν: «Ἐπεφάνη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις,
παιδεύουσα ἡμᾶς ἵνα ἀρνησάμενοι τήν ἀσέβειαν καί τάς κοσμικάς
ἐπιθυμίας σ ω φρό ν ω ς καί δ ι κ α ί ω ς καί ε ὐσ ε β ῶ ς ζήσωμεν ἐν τῷ
νῦν αἰῶνι» (Τίτ. β΄ 11-12). Ἀλήθεια καί προτροπή πού ἰσχύει γιά ὅλους.
4. Στή συνέχεια χρησιμοποιεῖ ἄλλη μία παρομοίωση γιά τόν ἑαυτό
του ὁ ἅγιος Παῦλος. Ποιά εἶναι αὐτή; Παρομοιάζει στόν 11ο στίχο τόν
ἑαυτό του μέ καλό πατέρα, ὁ ὁποῖος προτρέπει καί παρηγορεῖ τά παιδιά
του. «Ἀνωτέρω μέν παρωμοίωσε τόν ἑαυτόν του μέ τήν τροφόν (τήν