ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΩΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021
Ὑπεύθυνος σύνταξης Ἱερ/χος Εὐθύμιος
Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΣΑΜΑΡΕΙΤΟΥ
(Λουκᾶ κεφ. Ι. στίχ. 25-37)
Ὅσο ὁ χρόνος προχωρεῖ καὶ τὰ γύρω
μας πράγματα μεταβάλλονται, τόσο οἱ
ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου, ποὺ ἀκού-
στηκαν πρὶν ἀπὸ εἴκοσι αἰῶνες, πα-
ρουσιάζονται πάντοτε νέες, πάντοτε μὲ
νέα καὶ ἑλκυστικὴ λαμπρότητα, μὲ τρό-
πο ὥστε ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖο ἄλλοτε δὲν
μᾶς ἔκανε ἐντύπωση, νὰ ἐκπέμπει τώρα
ἀκτινοβόλον ἀνταύγεια. Τοῦτο συμβαί-
νει καὶ μὲ τὴν παραβολὴ τοῦ Καλοῦ
Σαμαρείτου. Ὁ Χριστιανός, ποὺ θὰ τὴν
μελετήσει σοβαρά, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ
μὴ βρεῖ πάντοτε νέο φῶς, νέα δύναμη,
νέα ἐπίδραση στὴν ψυχή του, παρόλο
ποὺ ἡ κεντρικὴ ἀλήθεια τῆς διηγήσεως
μένει πάντοτε ἡ αὐτή.
Ἡ παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρεί-
του, ἐνῶ φαίνεται τόσο ἁπλῆ, ὥστε νὰ
τὴν καταλαβαίνει καὶ ἕνα παιδί, περι-
λαμβάνει τόσο σπουδαίες ἀληθείες, ὥστε
νὰ εἶναι ἀσύγκριτος. Στὴ μικρὴ διήγησή
της ἔχει περιλάβει ὁ Κύριος ἀφ᾽ ἑνὸς
μὲν τὴν ἄριστη νομοθεσία περὶ τῶν σχέ-
σεών μας πρὸς τὸν πλησίον ἀφ᾽ ἑτέρου
δὲ τὸ μέγα μυστήριο τῆς Ἐνσάρκου
Οἰκονομίας, τὴν ἅπειρη ἀγάπη, ποὺ
ἔδειξε πρὸς ἐμᾶς ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος
κατέβηκε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ γιὰ νὰ μᾶς
σώσει καὶ νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴν αἰώνια
ζωή. Ἀλλ᾽ ὑπάρχουν στὸν κόσμο ζητή-
ματα περισσότερο σπουδαῖα καὶ περισ-
σότερο ἐνδιαφέροντα ἀπὸ τὰ δύο αὐτά;
Ἡ πρώτη ἐρώτηση τοῦ νομικοῦ
καὶ ἡ ἀπάντηση τοῦ Χριστοῦ
Ἀφορμὴ γιὰ νὰ διηγηθεῖ ὁ Κύριος
τὴν παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου
ἔδωσαν δύο ἐρωτήσεις ἑνὸς νομικοῦ.
Ἐκ τούτων τὴν μὲν πρώτη πρόβαλε ὁ
νομικός, γιὰ νὰ πειράξει τὸν Κύριο, καὶ
τὴν δεύτερη, διότι βρέθηκε στὴν ἀνάγκη
νὰ ρωτήσει.
«Νομικός τις ἀνέστη, ἐκπειράζων
αὐτόν (τὸν Χριστόν) καὶ λέγων, Διδά-
σκαλε, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κλη-
ρονομῆσαι;» (στίχ. 25). Ὁ νομικὸς τῆς
ἐποχῆς τοῦ Κυρίου δὲν εἶναι ἐκεῖνος,
τὸν ὁποῖο ἐμεῖς σήμερα ὀνομάζουμε δι-
κηγόρο, ἀλλὰ καὶ δὲν ἀπέχει πολὺ ἀπὸ
αὐτόν. Νομικοὶ λέγονταν τότε ὅσοι κα-
ταγίνονταν στὴν ἑρμηνεία τοῦ νόμου
τοῦ Μωϋσῆ, καὶ μάλιστα στὶς Ἰουδαϊ-
κὲς παραδόσεις, στὶς ὁποῖες ἔδιναν με-
γαλύτερη σημασία. Καὶ ἐπειδὴ ὁ νόμος
αὐτὸς ἦταν νομοθεσία θρησκευτικὴ καὶ
πολιτικὴ συγχρόνως, γι᾽ αὐτὸ ὁ νομικὸς
μετεῖχε ἀπὸ τὸν σημερινὸ θεολόγο καὶ
ἀπὸ τὸν σημερινὸ νομικό. Οἱ νομικοὶ
αὐτοί, οἱ ὁποῖοι λέγονταν καὶ Γραμμα-
τεῖς, ἀνήκαν κυρίως στὴν τάξη τῶν Φα-
ρισαίων. Τέτοιος τύπος ὑποκριτοῦ καὶ
ἀνοήτου δοκησισόφου ἦταν ὁ νομικὸς
ποὺ πλησίασε τὸν Κύριο καὶ τοῦ πρό-
βαλε ἐρώτημα. Ρώτησε ὄχι βεβαίως γιὰ
νὰ διδαχθεῖ (αὐτὸς νὰ διδαχθεῖ! ποὺ
1
φαντάζονταν ὅτι τὸν νόμο τὸν «παίζει
στὰ δάχτυλα»;) ἀλλὰ γιὰ νὰ δεῖ «τί ξέ-
ρει αὐτός, τὸν ὁποῖο οἱ ἄλλοι θεωροῦ-
σαν μέγα διδάσκαλο» γιὰ νὰ φέρει σὲ
στενόχωρο θέση τὸν Χριστὸ διὰ τῆς συ-
ζητήσεως ἢ «διὰ νὰ τὸν πιάσει», καθὼς
θὰ λέγαμε ἐμεῖς σήμερα καὶ τοιουτο-
τρόπως νὰ ἐξευτελίσει τὸν Χριστὸ ἐνώ-
πιον τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ καὶ νὰ ἐπιδείξει
ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ τὴ δική του νομικὴ δει-
νότητα! Θέλησε δηλαδὴ νὰ κάνει κάτι
παρόμοιο πρὸς ἐκεῖνο, ποὺ κάνουν σή-
μερα μερικοὶ δῆθεν ἔξυπνοι, οἱ ὁποῖοι
πειράζουν τοὺς εὐσεβεῖς καὶ ἐναρέτους
ἀνθρώπους, γιὰ νὰ δείξουν πόσο αὐτοὶ
εἶναι ἀνώτεροι. Ἢ ὅπως κάνουν μερι-
κοί, ποὺ διαβάζουν τὸ Εὐαγγέλιο γιὰ νὰ
βροῦν ἐπιχειρήματα, μὲ τὰ ὁποῖα νὰ
πολεμήσουν τὴ χριστιανικὴ θρησκεία,
ἀλλὰ πιάνονται οἱ ἴδιοι στὰ δίκτυα τοῦ
Εὐαγγελίου (Ὁ Ἀθηναγόρας, ὁ φιλόσοφος
καὶ ἀπολογητὴς τοῦ Χριστιανισμοῦ, προ-
τοῦ πιστεύσει στὸν Χριστό, διάβασε τὸ
Εὐαγγέλιο γιὰ νὰ βρεῖ ἐπιχειρήματα καὶ νὰ
πολεμήσει τὴ χριστιανικὴ θρησκεία. Ἀλλὰ
τόση ἐντύπωση ἔκανε στὴν ψυχή του ἡ
ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ὥστε πίστεψε
στὸν Χριστὸ καὶ ἀπὸ πολέμιος ἔγινε ὑπο-
στηρικτὴς καὶ ἀπολογητὴς τοῦ Χριστιανι-
σμοῦ. Αὐτὸ συνέβη καὶ στὶς μέρες μας,
μπῆκαν στὸ Ναό, ὅπου γίνονταν κήρυγμα,
ἄνθρωποι, ποὺ ἤθελαν νὰ βροῦν ἀφορμὴ
εἰρωνείας, καὶ οἱ ὁποῖοι, ἀκούγοντας τὸ
κήρυγμα, μετανόησαν καὶ ἔγιναν εὐσεβεῖς).
Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ ἀκαταγώνιστος ἀντί-
παλος. Δὲν ἀφήνει τὴν ἀλήθειά Του νὰ
γίνεται παιχνίδι. Εἶναι μωρὸς καὶ ἀνό-
ητος ἐκεῖνος, ποὺ νομίζει ὅτι ἔχει τὴν
ἱκανότητα νὰ γελοιοποιήσει τὴ χριστια-
νικὴ ἀλήθεια, ὅπως εἶναι μωρὸς ἐκεῖ-
νος, ποὺ νομίζει ὅτι μπορεῖ νὰ μαυρίσει
καὶ νὰ μουντζουρώσει τὸν ἥλιο. Ἐμπρὸς
στὸ μαχαίρι τοῦ Πνεύματος, («ὅ ἐστι
ρῆμα Θεοῦ» Ἐφ. στ´,17), καὶ τὸ λεπτό-
τερο ἀνθρώπινο μυαλό, καὶ τὸ ἐξυπνό-
τερο πνεῦμα, ποὺ φαίνεται σὲ μᾶς λε-
πίδα ὀξυτάτη, ἀποδεικνύεται εὔθραυστο
ἄχυρο. Καὶ στὴν παροῦσα, λοιπόν, πε-
ρίσταση ὁ νομικός, μὲ τὸ πικρὸ καὶ
πειρακτικὸ πνεῦμα, ἦλθε βέβαιος ὅτι
θὰ νικήσει καὶ ἔφυγε ντροπιασμένος,
ἀλλὰ καὶ πεπεισμένος ἐσωτερικῶς, ὅτι
ἦταν ὀρθότατα ὅσα ἄκουσε ἀπὸ τὸ
στόμα τοῦ Χριστοῦ.
«Τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρο-
νομήσω;». Ἱδοὺ ἡ πειρακτικὴ ἐρώτηση
τοῦ νομικοῦ. Τὴν ἴδια ἐρώτηση πρόβαλε
σοβαρῶς καὶ ὁ πλούσιος νέος. Ἀλλ᾽
ἐκεῖνος ἔχασε τὴν αἰώνια ζωὴ ἐξαιτίας
τῆς φιλαργυρίας, αὐτὸς ὅμως ἐξαιτίας
τῆς ὑπερηφάνιας, τῆς ὑψηλῆς ἰδέας
περὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς ἐπιστήμης του.
Τί κρῖμα ὅτι ζήτημα τόσο μεγάλο καὶ
σπουδαῖο, ζήτημα ποὺ πρέπει νὰ εἶναι
τὸ κέντρο τῶν σοβαρῶν συζητήσεων
καὶ τῶν πόθων καὶ τῶν ἐνεργειῶν τοῦ
ἀνθρώπου, τὸ ζήτημα τῆς αἰωνίου ζωῆς,
τὸ προβάλλει ὁ νομικὸς μὲ διάθεση τό-
σο ἐλεεινὴ καὶ μὲ σκοπὸ τόσο ὕπουλο
καὶ δόλιο! Καὶ πόσο εἶναι λυπηρὸ νὰ
βλέπεις καὶ σήμερα συχνὰ ἀνθρώπους,
ποὺ ἔχουν τὴν ἀξίωση νὰ λέγονται μορ-
φωμένοι, νὰ μιλοῦν μὲ πολλὴ ἐλαφρό-
τητα καὶ κατὰ τρόπο ἐμπαικτικὸ γιὰ
ζητήματα ὑψηλὰ καὶ θεῖα! Ἀλλὰ δὲν
εἶναι λιγότερο λυπηρὰ καὶ ἡ θέση τῶν
Χριστιανῶν ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι μὲ πολλὴ
ἀδιαφορία καὶ ψυχρότητα ἀκοῦνε ζητή-
ματα ὑψίστης σημασίας, ὅπως εἶναι τὸ
ζήτημα τῆς αἰωνίου ζωῆς. Μυθιστορή-
2
ματα, παραμύθια, φανταστικὲς καὶ τε-
ρατώδεις διηγήσεις, ψεύδη καὶ ἀνοη-
σίες, ὅσες μία παραστρατημένη φαντα-
σία μπορεῖ νὰ δημιουργήσει, ἀκούονται
ἀπὸ πολλοὺς μὲ πολλὴ εὐχαρίστηση
καὶ προκαλοῦν ἐνδιαφέρον ζωηρό. Πό-
σα χρήματα ξοδεύονται καὶ πόσος πο-
λύτιμος χρόνος δαπανᾶται καὶ πόσες
ἠθικὲς καταστροφὲς δημιουργοῦνται
καθημερινῶς ἀπὸ τέτοια ἀκούσματα
καὶ θεάματα, στὰ ὁποῖα τρέχουν μικροὶ
καὶ μεγάλοι! Ἀλλ᾿ ὅταν πρόκειται νὰ
ἀκούσουν σπουδαίες ἀλήθειες, ἀλήθειες,
ποὺ ὁδηγοῦν στὴν ἀληθινὴ εὐτυχία, τὶς
ἀποφεύγουν ἐπιμελῶς, ἢ τὶς ἀκοῦνε μὲ
πολλὴ ραθυμία καὶ δυσφορία. Παρατη-
ρῆστε πόσοι τρέχουν στὴν ἐκκλησία
καὶ πόσοι στοὺς κινηματογράφους καὶ
τὰ θέατρα. Ἀπὸ τὰ σπουδαιότατα, λοι-
πόν, καὶ πολυτιμότατα ζητήματα, ἐξ
ὅσων ἐνδιαφέρουν τὸν ἄνθρωπο, εἶναι
καὶ τὸ ζήτημα τῆς αἰωνίου ζωῆς. Διότι,
ἐὰν ὁ Χριστιανὸς κατορθώσει νὰ βαδί-
σει ἀσφαλῶς πρὸς τὴν εὐτυχία τῆς
αἰωνίου ζωῆς, κέρδησε τὸ πᾶν, ἐξασφά-
λισε τὸ αἰώνιο μέλλον του, πέτυχε τὸν
προορισμό του. Ἐὰν ὅμως ἀποτύχει στὸ
ζήτημα αὐτό, ἔχασε τὸ πᾶν, εἶναι τὸ
ἀξιοθρήνητο πλᾶσμα!
Ἡ ἀπάντησις τοῦ Χριστοῦ. «Ὁ δὲ
εἶπε πρὸς αὐτόν, ἐν τῷ νόμῳ τί γέ-
γραπται; πῶς ἀναγινώσκεις;» (στίχ.
26). Ἡ ἀπάντηση αὐτὴ τοῦ Κυρίου
εἶναι ὁ ἄριστος τύπος τῶν ἀπαντήσεων,
οἱ ὁποῖες πρέπει νὰ δίνονται σὲ περι-
στάσεις, κατὰ τὶς ὁποῖες ὁ ἐρωτῶν δὲν
εἶναι εὐθὺς καὶ εἰλικρινής. Διότι ὁ Κύ-
ριος δὲν ἀποφεύγει νὰ ἀπαντήσει, μο-
λονότι γνωρίζει, ὡς καρδιογνώστης, τὴν
κακὴ πρόθεση τοῦ νομικοῦ. Δὲν δίνει
ὅμως καὶ τὴν ἀπάντηση, ποὺ περίμενε
ὁ νομικός. Δὲν μεταφέρεται στὴ θέση
τοῦ μαθητοῦ, ὁ ὁποῖος ἐρωτᾶται ἀπὸ
ἀνώτερό του, ἀλλ᾽ ἀπαντᾶ σύμφωνα μὲ
τὸ σοφὸ νόημα τῆς ἐρωτήσεως. «Τί γρά-
φει ὁ νόμος διὰ τὸ ζήτημα τῆς αἰωνίου
ζωῆς; τὸν ἐρωτᾶ ὁ Χριστός. Τί διαβάζεις
ἐκεῖ στὸ νόμο ὡς νομικός, ποὺ εἶσαι;»
Ἀντί, λοιπόν, ὁ Χριστὸς νὰ ἀπαντήσει,
ρωτάει. Καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ μεταφέ-
ρει τὸν νομικό, ποὺ ἦλθε νὰ πειράξει
καὶ νὰ διδάξει, στὴ θέση τοῦ μαθητοῦ,
τοῦ ὑποχρεωμένου νὰ ἀπαντᾶ καὶ ὄχι
νὰ ρωτᾶ! Ὑπῆρχε μεγαλύτερος ἐξευτελι-
σμὸς γιὰ ἕναν νομικό, ποὺ παρουσιά-
στηκε μὲ τόση ἔπαρση;
Ἀλλ᾽ ἂν ἡ ἐρώτηση αὐτή, μὲ τὴν
ὁποία ὁ Κύριος ἀπάντησε, ἦταν κόλα-
φος, «ράπισμα», γιὰ τὸν ὑποκριτὴ καὶ
δόλιο νομικό, γιὰ μᾶς εἶναι φῶς, ποὺ
δείχνει σπουδαῖο καθῆκον. Δείχνει ὅτι
γιὰ νὰ κληρονομήσει κανεὶς τὴν αἰώνια
ζωὴ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ μελετάει τὸν
νόμο τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ μαθαίνει τί διδά-
σκει ὁ Θεὸς στὸν νόμο Του καὶ στὸ
Εὐαγγέλιό Του γιὰ τὸ ζήτημα τῆς αἰω-
νίου ζωῆς. Διότι μόνο στὸ Εὐαγγέλιο
τοῦ Χριστοῦ βρίσκει ὁ Χριστιανὸς τὸ
δρόμο, ποὺ ὁδηγεῖ στὸν οὐρανό. Καὶ γι᾽
αὐτὸ τὸ σκοπὸ ὁ Χριστὸς δίδαξε τὸ
Εὐαγγέλιο καὶ οἱ Ἀπόστολοι τὸ ἔγρα-
ψαν καὶ τὸ κληροδότησαν σὲ μᾶς, γιὰ
νὰ εἶναι ὁ καθημερινὸς διδάσκαλος τῆς
ἀληθείας καὶ ὁ ὁδηγὸς τῆς ζωῆς μας.
Ἀλλ᾽ εἶναι θλιβερὸ ὅτι οἱ περισσότεροι
Χριστιανοὶ δὲν τὸ διάβασαν ποτὲ καὶ
δὲν ξέρουν τί πιστεύουν καὶ ἀγνοοῦν
τὴν ὁδὸ τῆς αἰωνίου ζωῆς. Διὰ τοῦτο
καὶ ἡ ἁμαρτία εἶναι τόσο πολὺ ἐξαπλω-
μένη καὶ οἱ ἰδέες τοῦ ψεύδους καὶ τῆς
3
ἀπιστίας βρίσκουν τόσο εὔκολα ὑποδο- ποὺ εἶναι ὁ Θεός. Ἐπειδὴ εἶναι φυσικὸ
χή. τὸ παιδὶ ν᾽ ἀγαπᾶ τὸν πατέρα, γι᾽ αὐτὸ
εἶναι φυσικώτερο ν᾿ ἀγαπᾶμε τὴν πηγὴ
Ἡ ὁδὸς τῆς αἰώνιας ζωῆς τῆς ὑπάρξεώς μας, τὸν κατ᾽ οὐσίαν πα-
τέρα, τὸν Θεό, νὰ καυχώμαστε γιὰ τὴ
«Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, ἀγαπή-
σχέση μας πρὸς Αὐτόν, νὰ Τοῦ ἀφιερώ-
σεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης
σουμε ὅλη τὴν καρδιά μας, τὴν κεντρι-
τῆς καρδίας σου, καὶ ἐξ ὅλης τῆς
κὴ ταύτη ἑστία, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐκπέ-
ψυχῆς σου, καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος
μπονται, οἱ ἀκτῖνες τοῦ ἠθικοῦ καἰ
σου, καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου,
θρησκευτικοῦ βίου ὅλη τὴ στοργὴ καὶ
καὶ τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν.»
τοὺς πόθους τῆς ψυχῆς μας, ὅλες τὶς
(στίχ. 27). Δὲν εἶναι παράδοξο ὅτι ὁ
δραστικὲς δυνάμεις τῆς θελήσεώς μας,
νομικὸς ἔδωσε τὴν πρέπουσα ἀπάντη-
ὅλες τὶς διανοητικὲς ἐνέργειές μας. Νὰ
ση ὡς πρὸς τὶς θεμελιώδεις ἐντολὲς τοῦ
Τὸν ἀγαπήσουμε δηλαδὴ μὲ ἀγάπη
νόμου, ἐκ τῶν ὁποίων τὴν πρώτη, τῆς
εἰλικρινῆ, ἐγκάρδια, ὁλόθερμη, ἰσχυρή,
ἀγάπης πρὸς τὸν Θεό, οἱ εὐσεβεῖς
διότι Αὐτὸς δικαιοῦται νὰ κατέχει ὅλη
Ἰουδαῖοι ἐπαναλάμβαναν τὸ πρωὶ καὶ
μας τὴν ὕπαρξη καὶ νὰ ὑπηρετεῖται μὲ
τὸ ἑσπέρας κάθε μέρας. Οἱ δύο ἐντολὲς
ὅ,τι ἔχουμε, ἐφ᾽ ὅσον τὰ πάντα σ᾽ Αὐτὸν
τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τῆς
ἀνήκουν. Διὰ μέσου Αὐτοῦ μόνο πρέπει
ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον εἶναι πρά-
νὰ ἀγαποῦμε πᾶν ἄλλο πρόσωπο ἢ
γματι ὁ ἐγκέφαλος καὶ ἡ καρδία τοῦ
πρᾶγμα, τὸ ὁποῖο ἀξίζει τὴν ἀγάπη μας
νόμου αὐτὲς εἶναι τὸ «πλήρωμα τοῦ
καὶ τὸ θεωρεῖ ὁ Θεὸς ἀξιαγάπητο. Διὰ
νόμου» λέει ὁ Παῦλος (Ρωμ. ιγ´, 10). Ἡ
τῆς δευτέρας ἐντολῆς ὁ Θεὸς ζητάει νὰ
ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ εἶναι «ἡ πρώτη
ἀγαπήσουμε τὸν πλησίον, ὅπως ἀγαπᾶ-
καὶ μεγάλη ἐντολή» καὶ ἡ πρὸς τὸν
με τὸν ἑαυτό μας. Εἶναι ἡ ἐντολὴ αὐτὴ
πλησίον «δευτέρα ὁμοία αὐτῇ» (τῇ
φυσικὴ συνέπεια τῆς πρώτης. Καθ᾽
πρώτῃ), εἶπε σὲ ἄλλη περίσταση ὁ Κύ-
ὅσον δηλαδὴ ἀγαπᾶ κανεὶς τὸν Θεό,
ριος καὶ πρόσθεσε ὅτι «ἐν ταύταις ταῖς
κατὰ τοσοῦτον θὰ ἐλευθερώνεται ἀπὸ
δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ
τὸν ἀτομισμὸ καὶ τὴν τυφλὴ φιλαυτία,
προφῆται κρέμανται» (Ματθ. κδ´,38-40).
γιὰ νὰ βλέπει καὶ τὸν πλησίον ἐνώπιον
Μὲ τὴν πρώτη καὶ μεγάλη ἐντολὴ ὁ τοῦ κοινοῦ Πατρὸς στὴν αὐτὴ θέση,
Θεὸς ζητάει ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ἀγάπη ποὺ βλέπει τὸν ἑαυτό του. Ὅταν ἀγα-
πλήρη καὶ τελεία. Τοῦτο διότι ὁ Θεὸς πᾶ κανεὶς τὸ πρωτότυπο, τὸ πρόσωπο,
εἶναι τὸ ὕψιστο, τὸ ἔξοχο, τὸ ἄριστο, τὸ τότε καὶ στὴν εἰκόνα τοῦ προσώπου
ἀπείρως τέλειο ὅν. Εἶναι ὁ δημιουργός τούτου θὰ δώσει τὸν πρέποντα σεβα-
μας, ὁ εὐεργέτης μας, ὁ Πατέρας μας. σμό. Στὸν πλησίον ἔχουμε τὴν εἰκόνα
Καὶ ἐπειδὴ εἶναι φυσικὸ νὰ θαυμάζει τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἐὰν ἀγαπᾶμε τὸν Θεό,
καὶ νὰ ἀγαπάει ὁ ἄνθρωπος ὅ,τι εἶναι ἀσφαλῶς θὰ δώσουμε καὶ στὴν εἰκόνα
καλὸ καὶ ὡραῖο καὶ ἑλκυστικὸ καὶ τέ- Του ἐντὸς τοῦ θερμοῦ θαλάμου τῆς
λειο, εἶναι πολὺ φυσικώτερο νὰ ἀγαπᾶ καρδιᾶς μας τὴν πρέπουσαν θέση. Ἐὰν
τὸ ἀπείρως καλὸ καὶ ὡραῖο καὶ τέλειο,
4
ἀγαπᾶμε τὸν Θεό, θὰ ἐπιθυμήσουμε
καὶ γιὰ ὅλα τὰ παιδιά Του ὅ,τι καὶ γιὰ
τὸν ἑαυτό μας, δηλαδὴ μόνο τὸ καλὸ
καὶ οὐδέποτε τὸ κακό. Θὰ ἐργαζόμαστε
κάθε καλό, ποὺ μποροῦμε γιὰ τὸν πλη-
σίον, οὐδέποτε ὅμως τὸ κακό. Θὰ φρο-
ντίζουμε νὰ προσφέρουμε στὸν πλησίον
κάθε ὑπηρεσία, τὴν ὁποία ἐπιθυμοῦμε
νὰ κάνουν οἱ ἄλλοι σὲ μᾶς. Θὰ ἀνεχό-
μαστε τὰ ἐλαττώματά του, ὅπως ἀκρι-
βῶς ἀνεχόμαστε καὶ τὰ δικά μας ἐλατ-
τώματα καὶ δὲν παύουμε νὰ ἀγαπᾶμε
τὸν ἁμαρτωλὸ ἑαυτό μας. Αὐτὲς εἶναι
οἱ δύο μεγάλες ἐντολές, ἄνευ τῶν
ὁποίων δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ θεωρεῖται
Χριστιανός, ἔστω καὶ ἂν βαπτίστηκε
καὶ λέγεται Χριστιανὸς καὶ πιστεύει
καὶ ἐκκλησιάζεται καὶ ἐκτελεῖ ἄλλα κα-
θήκοντα θρησκευτικά. Χωρὶς ἀγάπη
εἶναι ἀδύνατον ὁ Χριστιανὸς νὰ φθάσει
στὸν οὐρανὸ καὶ νὰ κληρονομήσει τὴν
αἰώνια ζωή. Διὰ τῆς ἀγάπης βρῆκε τὸ
δρόμο τῆς αἰώνιας ζωῆς, ἢ μᾶλλον αὐτὴ
τὴ ζωή, ἐφ᾽ ὅσον ὁ «Θεὸς ἀγάπη ἐστί»,
συγχρόνως ὁ Θεὸς εἶναι ἡ ζωὴ ἡ αἰώ-
νιος, ἡ μακαρία, ἡ πανευτυχής!
Τὴν ἀπάντηση αὐτὴ τοῦ νομικοῦ τὴν
ἐπικυρώνει ὁ Κύριος: «Εἶπε δὲ αὐτῷ,
ὀρθῶς ἀπεκρίθης τοῦτο ποίει καὶ
ζήσει» (στίχ. 28). Μολονότι ἦλθε νὰ
πειράξει τὸν Χριστό, ἐν τούτοις ἡ
ἀπάντησή του ἦταν ὀρθή. Ἀλλ᾽ ἐὰν ἡ
ὀρθὴ ἀπάντηση ἦταν σὲ ἕναν νομικὸ
εὔκολη, ἔλειπε ὅμως τοῦτο τὸ σπου-
δαῖο, ἡ ἐφαρμογή. Καὶ χωρὶς αὐτὴν οἱ
ὀρθότατες ἀπαντήσεις καὶ γνώσεις μέ-
νουν λόγια κενὰ καὶ λόγια τοῦ ἀέρα. Ἡ
ὅλη δυσκολία τῶν δύο μεγάλων ἐντο-
λῶν τῆς ἀγάπης εἶναι στὴν ἐφαρμογή.
Στὴν ἐφαρμογὴ αὐτὴ παρέπεμψε ὁ
Χριστὸς τὸν νομικὸ ἀλλὰ καὶ κάθε ἄν-
θρωπο, ποὺ γνωρίζει τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ
«τοῦτο ποίει καὶ ζήσει», λέει, δηλαδὴ
ἀγάπησε τὸν Θεὸ καὶ τὸν πλησίον σου
καὶ ἔτσι θὰ κληρονομήσεις τὴν εὐτυχία
τῆς αἰωνίου ζωῆς.
Ναί, ἀναγνῶστά μου, εἶναι ἀπόλυτη
ἀνάγκη νὰ γνωρίζουμε τὸ νόμο τοῦ
Θεοῦ. Πρέπει ἀπαραιτήτως ὁ Χριστια-
νὸς νὰ γνωρίζει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ,
ποὺ εἶναι γραμμένο στὴν Αγία Γραφή,
στὰ ἱερὰ βιβλία· διότι χωρὶς τὴ γνώση
αὐτὴ ὁ Χριστιανὸς βαδίζει στὸ σκοτάδι
καὶ τὴ σκιὰ τοῦ θανάτου. Ἀλλὰ μόνη ἡ
γνώση τοῦ Εὐαγγελίου δὲν ὠφελεῖ. Ἡ
τελειοτέρα θεολογικὴ μόρφωση, ἡ
πλέον βαθειὰ εἰδικότητα στὴν Ἁγία
Γραφή, ὅταν ἡ καρδία μένει ψυχρὴ καὶ
ὁ βίος εἶναι ὅλως ἀντίθετος πρὸς τὴ
θρησκευτικὴ αὐτὴ γνώση, ὄχι μόνο
εἶναι ἀνωφελὴς καὶ ἄχρηστος, ἀλλὰ θὰ
φέρει μεγαλύτερη καταδίκη. Διότι ὁ
ἴδιος ὁ Κύριος εἶπε ὅτι, ἐκεῖνος ὁ
δοῦλος, ποὺ γνωρίζει τὸ θέλημα τοῦ
κυρίου του καὶ δὲν τὸ κάνει, θὰ τιμω-
ρηθεῖ περισσότερο (Λουκᾶ ιβ´, 47). Καὶ
ὅταν στοὺς μαθητές Του φανέρωσε
σπουδαιότατες ἀλήθειες, πρόσθεσε, ὅτι
ἀφοῦ μάθατε αὐτά, θὰ εἶστε εὐτυχεῖς
καὶ μακάριοι ὅταν τὰ ἐφαρμόζετε (Ἰω.
ιγ΄,17). Τί ὠφελεῖτο ὁ νομικός, ποὺ ἤξερε
τὸ νόμο τόσο καλά, ἀλλ᾿ ἔμενε ἐντελῶς
ξένος πρὸς τὴν ἀγάπη; Γι᾽ αὐτὸ ὁ Κύ-
ριος τοῦ εἶπε ὅτι ὀρθῶς μὲν ἀπεκρίθη
καὶ ὀρθὴ ἦταν ἡ ἰδέα, ὅτι μόνο γιὰ τὴν
ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν πλησίον
μπορεῖ νὰ κληρονομήσει τὴν αἰώνια
ζωή, ἀλλ᾿ ἔπρεπε καὶ νὰ δείξει στὰ ἔργα
τὴν ἀγάπη αὐτή, γιὰ νὰ ζήσει αἰωνίως
εὐτυχής.
5
Ἡ δεύτερη ἐρώτηση τοῦ νομικοῦ τὸ νόμο, διὰ τὴν γνώση τοῦ ὁποίου κα-
υχιόταν, ὡς γνήσιος Φαρισαῖος, ἀπεδεί-
Τὴν ἴδια ἐντολή, ποὺ ἔδιδε τότε στὸν χθη παραβάτης τοῦ νόμου, τὸν ὁποῖο
νομικό, δίνει καὶ στὸν καθένα ἀπὸ μᾶς αὐτὸς ὁμολόγησε ὡς ὑπέρτατον. Καὶ
τοὺς Χριστιανοῦς. «Τοῦτο ποίει καὶ γιὰ νὰ δικαιολογηθεῖ, προβάλλει νέο
ζήσει», λέει καὶ σὲ μένα, ποὺ γράφω ἐρώτημα. Τοῦτο ἀκριβῶς κάνουν καὶ
ἐδῶ τὸ νόμο Του, καὶ σὲ σένα, ἀναγνῶ- σήμερα ἐκεῖνοι, ποὺ κινοῦνται ἀπὸ
στά μου, ποὺ τὸν διαβάζεις. Εἶναι με- ἐλατήρια ὅμοια πρὸς τὰ ἐλατήρια τοῦ
γάλη εὐεργεσία καὶ γιὰ μένα καὶ γιὰ νομικοῦ. Ὅταν δοῦν ὅτι ἀπέτυχαν μὲ
σένα τὸ ὅτι τὸν βλέπουμε ἐδῶ γραμ- τὴν πρώτη δόλια ἐρώτηση, ρωτοῦν
μένο. Ἀλλὰ τότε μόνο θὰ εἴμαστε πάλι καὶ πάλι καὶ μεταπηδοῦν σὲ ἄλλο
εὐτυχεῖς καὶ μακάριοι καὶ θὰ ζήσουμε ζήτημα, ὄχι γιὰ νὰ πληροφορηθοῦν κα-
τὴν αἰώνια ζωή, ὅταν σ᾽ ὅλη μας τὴ ζωὴ λύτερα, ἀλλὰ γιὰ νὰ δικαιολογήσουν τὴ
πορευθοῦμε σύμφωνα μὲ τὴ γνώση στάση τους καὶ νὰ σκεπάσουν τὴν
αὐτή, δηλαδὴ ὅταν σ᾽ ὅλη μας τὴ ζωὴ ἀποτυχίαν τους· ὄχι γιὰ νὰ μάθουν ἐν
δείξουμε πραγματικὴ ἀγάπη πρὸς τὸν ταπεινοφροσύνει τὴν ἀλήθεια, ἀλλὰ γιὰ
Θεὸ καὶ πρὸς τὸν πλησίον. Ἂς μὴ νὰ μὴ φανοῦν νικημένοι καὶ ἐκτεθειμέ-
φύγει, λοιπόν, ποτὲ ἀπὸ τὸ νοῦ μας ἡ νοι. Ἀλλ᾽ ὁ ὑπερήφανος, ποὺ δὲν θέλει
ἐντολὴ τοῦ Κυρίου «τοῦτο ποίει καὶ νὰ ταπεινωθεῖ στὴν ἀρχὴ θὰ ταπεινω-
ζήσει». θεῖ καὶ θὰ ἐξευτελιστεῖ στὸ τέλος κατὰ
«Ὁ δέ, θέλων δικαιοῦν ἑαυτόν, τρόπο πολὺ χειρότερο. Τοῦτο ἔπαθε καὶ
εἶπε πρὸς τὸν Ἰησοῦν, καὶ τίς ἐστί ὁ νομικός, ὅπως θὰ δοῦμε στὴ σειρά.
μου πλησίον;» (στίχ. 29). Ὁ νομικὸς Γιὰ νὰ δικαιολογήσει, λοιπόν, τὸν
ἄρχισε νὰ αἰσθάνεται ὅτι νικᾶται. ἑαυτό του ὁ νομικός, ζητάει νὰ παρα-
Ἀντιλήφθηκε καλὰ ὅτι οἱ λόγοι τοῦ στήσει ἀσαφὲς τὸ γράμμα τοῦ νόμου.
Χριστοῦ: «τοῦτο ποίει καὶ ζήσει», ἦταν Ρωτάει, λοιπόν, τὸν Χριστό: ποιός εἶναι
κατηγορία καὶ καταδίκη γι᾿ αὐτόν, διότι ὁ πλησίον μου; ποιόν ἡ δεύτερη ἐντολὴ
ἕως τώρα δὲν εἶχε ἐφαρμόσει τὸ νόμο, ἐννοεῖ «πλησίον», τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ
δὲν εἶχε ἀγαπήσει τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἀγαπῶ ὅπως καὶ τὸν ἑαυτό μου; Τὸ ζή-
πλησίον. Ἐὰν τὸ εἶχε κάνει, δὲν θὰ εἶχε τημα αὐτὸ συζητοῦσαν οἱ ραββῖνοι πά-
ἀνάγκη νὰ ρωτήσει πῶς θὰ κληρονομή- ντοτε, χωρὶς νὰ βρίσκουν ἱκανοποιητικὴ
σει τὴ ζωή, διότι θὰ εἶχε ἤδη κτῆμά του λύση. Διότι οἱ Ἰουδαῖοι, παρεξηγοῦντες
τὴ ζωὴ αὐτή, θὰ εἶχε προσκολληθεῖ τὸ νόμο, διέστρεψαν καὶ τὸ νόημα τῆς
στὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ ζωή. ἐντολῆς τῆς ἀγάπης. Τὸν πλησίον τὸν
Εἶχε, λοιπόν, μόνο τὴ γνώση τοῦ νόμου περιώρισαν μεταξὺ ἐκείνων μόνο τῶν
τοῦ Θεοῦ, ὄχι ὅμως καὶ τὴν ἀγάπη, καὶ ἀνθρώπων, μὲ τοὺς ὁποίους τοὺς συνέ-
ἑπομένως ἦταν «χαλκὸς ἠχῶν καὶ κύμ- δεαν δεσμοὶ συγγενείας, θρησκεύματος,
βαλον ἀλαλάζον». Βλέπει τώρα ὁ νομι- ἐθνικότητος. Κάθε ἄλλος ἄνθρωπος δὲν
κὸς ὅτι ἀντὶ νὰ φέρει τὸν Χριστὸ σὲ δύ- ἦταν πλησίον γιὰ τὸν Ἰουδαῖο. Ὁ
σκολη θέση καὶ νὰ τὸν ἐκθέσει ἐνώπιον Ἰουδαῖος γιὰ παράδειγμα ἕναν εἰδωλο-
τοῦ λαοῦ, ἀπεδείχθη αὐτὸς ξένος πρὸς
6
λάτρη φρονοῦσε ὅτι δὲν ἔπρεπε μὲν νὰ
τὸν φονεύσει, ἐφ᾽ ὅσον δὲν βρίσκονταν
σὲ ἐμπόλεμη κατάσταση, ἀλλὰ δὲν εἶχε
τάχα καὶ ὑποχρέωση νὰ τὸν σώσει, ἐὰν
κινδύνευε, ἐὰν ἦταν ἕτοιμος νὰ πνιγεῖ
καὶ αὐτὸς μποροῦσε νὰ τὸν σώσει.
Σπουδαιοτάτη εὐκαιρία βρίσκει τώ-
ρα ὁ Κύριος, ἐξ ἀφορμῆς τῆς νέας
ἐρώτησης τοῦ νομικοῦ, νὰ διδάξει τὴν
ἀνεκτίμητη καὶ πρωτάκουστη στὸν τότε
κόσμο διδασκαλία Του περὶ τοῦ πλη-
σίον. Ἀπαντάει μὲ θαυμάσια μέθοδο.
Δὲν λέει κατ᾽ εὐθεῖαν στὸ νομικὸ ὅτι
«πλησίον σου εἶναι κάθε ἄνθρωπος, ὁ
ὁποῖος ἔχει τὴν ἀνάγκη σου» διότι μία
τέτοια ἀπάντηση ἦταν ἱκανὸς νὰ τὴν
ἀμφισβητήσει ὁ νομικὸς κατὰ τρόπο δι-
κολαβικό, προβάλλων τὶς παραδόσεις
τῶν πρεσβυτέρων, τὶς ὁποῖες ὁ λαὸς
θεωροῦσε ὡς νόμο. Ἀπαντάει, λοιπόν,
ὁ Κύριος μὲ ὡραιοτάτη παραβολή, στὴν
ὁποία ἀποδεικνύει, κατὰ τρόπο πειστι-
κώτατο καὶ ἀναντίρρητο, ποιόν ὤφειλε
ὁ νομικὸς νὰ θεωρεῖ πλησίον. Καὶ διὰ
τῆς ἀπαντήσεως αὐτῆς διορθώνει μὲν
τὴν μεγάλη πλάνη, ποὺ εἶχαν οἱ Ἰου-
δαῖοι περὶ τοῦ πλησίον, διδάσκει δὲ μὲ
μέθοδο θελκτικὴ καὶ ἐπαγωγὸν ὅλες τὶς
γενεὲς τῶν ἀνθρώπων, ποιές σχέσεις
πρέπει νὰ μᾶς συνδέουν πρὸς ἀλλή-
λους, καὶ ποιά εἶναι ἡ θεμελιώδη ἀρχὴ
τῆς κοινωνικῆς εὐτυχίας. Παρακολού-
θησε, φίλε ἀναγνῶστα, τὴν παραβολή,
γιὰ νὰ βρεῖς σ᾽ αὐτὴν τὴν ὑγιεστάτη
κοινωνιολογία.
Ἡ παραβολή
Τὴν ὁδὸ ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ εἰς Ιεριχώ, σωτήρας του στὴν κρίσιμη αὐτὴ περί-
τὴ στενὴ καὶ δύσβατη καὶ βραχώδη, τὴν σταση. Ἀλλ᾿ ὁ πλησίον δυστυχῶς δὲν
ἐνέδρα ταύτην τῶν ληστῶν, ὁ Χριστὸς φαίνεται ἀκόμη. Πῶς δὲν φαίνεται;
τὴν ἔκανε ὀνομαστὴ καὶ τὴν καλλώπισε
μὲ διήγηση τόσο θαυμαστή, ὥστε ὅσοι
ἔκτοτε διαβαίνουν αὐτὴ καὶ ἀναπολοῦν
τὴν τόσο διδακτικὴ καὶ βαρυσήμαντη
διδασκαλία, τὴν διέρχονται μὲ εὐχάρι-
στη συγκίνηση. Διότι ἡ διήγηση εἶναι
ἀμίμητη γιὰ τὴν φυσικότητα καὶ τὴν
παράσταση τῶν χαρακτήρων, τῶν ἀρε-
τῶν ἢ τῶν κακιῶν καὶ ἀθλιοτήτων, τῶν
προσώπων τῆς παραβολῆς:
«Ὑπολαβὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν, ἄν-
θρωπός τις κατέβαινεν ἀπὸ Ἱερου-
σαλὴμ εἰς Ἱεριχώ, καὶ λησταῖς περιέ-
πεσεν, οἳ καὶ ἐκδύσαντες αὐτὸν καὶ
πληγὰς ἐπιθέντες ἀπῆλθον, ἀφέ-
ντες ἠμιθανῆ τυγχάνοντα» (στίχ. 30).
Ἡ παραβολὴ παρουσιάζει ἕναν ἄν-
θρωπο, πιθανώτατα Ἰουδαῖο, ὁ ὁποῖος
ταξίδευε γιὰ ὑποθέσεις του ἀπὸ τὴν
Ἱερουσαλὴμ στὴν Ἱεριχώ. Ὅταν, λοιπόν,
ὁ ταξιδιώτης διέβαινε τὸν ἐπικίνδυνο
αὐτὸ δρόμο, ἔπεσε στὸ «καρτέρι» λη-
στῶν, οἱ ὁποῖοι δὲν περιορίστηκαν νὰ
τὸν ληστέψουν ἁπλῶς, νὰ τοῦ πάρουν
τὰ χρήματα ἢ ὅ,τι ἄλλο χρήσιμο πρᾶγμα
εἶχε μαζί του, ἀλλ᾿ ἔδειξαν καὶ ὅλη τους
τὴν κακουργία. Διότι τὸν ἕγδυσαν μὲν
ὁλοτελῶς, γιὰ νὰ χορτάσουν τὶς αἱμοβό-
ρες διαθέσεις τους τὸν καταπλήγωσαν
καὶ τὸν ἄφησαν μισοπεθαμένο καὶ μὲ
λίγες μόνο ὧρες ὀδυνηρᾶς ζωῆς.
Σὲ τέτοια ἀξιοθρήνητη κατάσταση
ἄφησαν τὸν δυστυχῆ διαβάτη οἱ ληστές.
Χαροπαλεύει. Ἔχει ἀπόλυτη ἀνάγκη τοῦ
«πλησίον», τοῦ σπλαγχνικοῦ καὶ φιλαν-
θρώπου ἐκείνου πλησίον, ὁ ὁποῖος ὄχι
ἁπλῶς θὰ τὸν βοηθήσει, ἀλλὰ θὰ γίνει
7
Ἰδοὺ ἡ παραβολὴ παρουσιάζει δύο
πρόσωπα, ποὺ ἦταν οἱ φυσικώτατοι
πλησίον τοῦ ληστευθέντος. Διότι ἦταν
ἀπὸ τὸ αὐτὸ ἔθνος, μιλοῦσαν τὴν ἴδια
γλῶσσα, εἶχαν τὴν ἴδια θρησκεία, ἀκόμη
δὲ εἶχαν καὶ θέσεις τέτοιες, ποὺ τοὺς
ἔκαναν νὰ εἶναι διπλασίως πλησίον.
Ἀλλοίμονο! Αὐτοὶ δὲν ἦταν ὁ πλησίον.
Καὶ ἰδοὺ ἡ ἀπόδειξη:
Ἡ διαγωγὴ τῶν φυσικῶν πλησίον
«Κατὰ συγκυρίαν δὲ ἱερεύς τις
κατέβαινεν ἐν τῇ ὁδῷ ἐκείνη, καὶ
ἰδὼν αὐτὸν ἀντιπαρῆλθεν. Ὁμοίως
δὲ καὶ Λευΐτης, γενόμενος κατὰ τὸν
τόπον, ἐλθὼν καὶ ἰδὼν ἀντιπαρῆλ-
θεν» (στίχ. 31. 32).
Ἡ ἀσπλαγχνία τῶν δύο τούτων φυ-
σικῶν πλησίον τοῦ ληστευθέντος δὲν
ἦταν λιγότερη ἀπὸ τὴν ἀσπλαγχνία τῶν
ληστῶν. Ἂς μὴ φανεῖ παράξενο αὐτό.
Διότι οἱ μὲν λησταί, εἴτε ἐξαιτίας τῆς
κακῆς ἀνατροφῆς, ποὺ ἔλαβαν, εἴτε
ἐξαιτίας τοῦ κακοῦ περιβάλλοντος, στὸ
ὁποῖο ἔζησαν, ἐξώκειλαν σὲ ἕνα ἔργο
κακοῦργο καὶ ἄσπλαγχνο. Ἀλλ᾽ ὁ
ἱερεύς; Ὁ Λευΐτης; Αὐτοὶ ἐγνώριζαν
καλὰ τὸν νόμο τῆς ἀγάπης, εἶχαν
ἀξίωμα θεῖο, ποὺ τοὺς ἐδίδασκε πά-
ντοτε νὰ εἶναι τὰ ὑποδείγματα τῆς εὐσ-
πλαγχνίας καὶ τοῦ ἐλέους. Ποῦ ἀλλοῦ
πρέπει νὰ ὑπάρχει περισσότερη ἡ συ-
μπάθεια καὶ ἡ εὐσπλαγχνία παρὰ στὸν
ἱερέα τοῦ πολυεύσπλαγχνου Θεοῦ; Ὁ
ἱερεὺς «καθίσταται ὑπὲρ ἀνθρώπων τὰ
πρὸς τὸν Θεὸν ἵνα προσφέρει δῶρά τε
καὶ θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν» (Ἐβρ. ε´,1),
εἶναι ὁ μεσίτης μεταξὺ Θεοῦ καὶ ἀνθρώ-
πων, διὰ τοῦ ὁποίου τὸ θεῖο ἔλεος με-
ταδίδεται. Εἶναι τὸ πρόσωπο, ποὺ
εἰκο-νίζει τὸν συμπαθῆ καὶ εὔσπλαγχνο
Θεό. Ὁμοίως καὶ ὁ Λευΐτης. Διότι οἱ
Λευΐται, ἦταν ἀφιερωμένοι στὴν
ὑπηρεσία τοῦ Ναοῦ τοῦ Θεοῦ, ἰσοβίως
στὸ Ναὸ ζῶντες καὶ ἀπὸ τὸν Ναὸ τρε-
φόμενοι. Καὶ ἑπομένως αὐτοὶ μὲ τοὺς
ἱερεῖς ἦταν οἱ ὁρισμένοι γιὰ τὰ θεῖα
ἔργα τῆς λατρείας, τοῦ ἐλέους, τῆς
ἀγαθοεργίας. Ἀλλὰ τί βλέπουμε; Τὰ δύο
αὐτὰ πρόσωπα, τὰ ὁποῖα, ὡς ἐκ τῆς
ἀνατροφῆς καὶ τοῦ ἔργου των, «φύσει
καὶ θέσει», ἔπρεπε νὰ εἶναι ὄργανα
ἐλέους, παρουσιάζονται πρότυπα
ἀσπλαγχνίας. Ὁ μὲν ἱερεύς, λέει ὁ Κύ-
ριος στὴν παραβολή, πέρασε ἀπὸ τὸν
τόπο τοῦ ἐγκλήματος, εἶδε τὸν
ἑτοιμοθάνατο καὶ προχώρησε χωρὶς νὰ
τὸν πλησιάσει καθόλου. Ἂς μὴν
ὑποθέσει κανεὶς ὅτι δὲν τὸν ἀντι-λή-
φθηκε· ὁ Κύριος ἔβαλε τὶς λέξεις «ἰδὼν
αὐτὸν ἀντιπαρῆλθε», γιὰ νὰ λείψει
κάθε ἀμφιβολία. Ὁμοίως δὲ καὶ ὁ Λευΐ-
της, ὅταν ἔφθασε στὸν τόπο τοῦ
ἐγκλήματος, ἀντιλήφθηκε «τὸν πληγω-
μένο, τὸν πλησίασε, εἶδε ἀπὸ κοντὰ τὴν
ἄθλια κατάστασή του, ἀλλὰ πέρασε
καὶ αὐτὸς ἀδιάφορος, ἀφήνοντας τὸν
ἑτοιμοθάνατο στὴν τύχη του! Ἰδοὺ ἡ
σκληρότης τῶν δύο φυσικῶν πλησίον.
Ἀλλὰ τὸ φαινόμενο αὐτὸ τῆς ἀσπλαγ-
χνίας πρέπει νὰ τὸ ἐξετάσουμε μὲ πε-
ρισσότερη ἀκρίβεια. Ποῦ ξέρεις, ἀνα-
γνῶστά μου, μήπως στὴ διαγωγὴ τῶν
δύο αὐτῶν προσώπων βροῦμε ζωγραφι-
σμένη καὶ τὴ δική μας;
Ἐν πρώτοις πρέπει νὰ σημειωθεῖ,
ὅτι, οὐχὶ σπανίως συμβαίνει, ὥστε ἄν-
θρωποι, ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ ἔργα ἐκ-
κλησιαστικά, μὲ ἔργα λατρείας τοῦ
Θεοῦ, νὰ μὴν ἔχουν καμία ἐσωτερικὴ
8
καὶ πραγματικὴ σχέση μὲ τὸν Θεό. Γιατί
τὸ παράδοξο αὐτό; Διότι συνδέθηκαν
μὲ τὴν Θρησκεία καὶ τὴν Ἐκκλησία
ἐξωτερικῶς μόνο καὶ ὄχι ἐσωτερικῶς.
Πλησιάζουν τὸ θυσιαστήριο καὶ τὰ ἱερὰ
χωρὶς τὴν πρέπουσα προσοχὴ καὶ
εὐλάβεια, ἀλλὰ τυπικῶς καὶ ἐξαιτίας
τοῦ ἐπαγγέλματός των. Ὅταν ὁ ἱερέας,
ἢ ὁ νεωκόρος, ἢ ὁ ἐπίτροπος τοῦ ναοῦ,
ἢ ὁποιοσδήποτε Χριστιανός, πλησιάζει
τὰ ἱερὰ χωρὶς φόβο καὶ σεβασμό, ὅταν
προσέρχεται στὴν θεία Κοινωνία καὶ
μεταλαμβάνει χωρὶς προετοιμασία, χωρὶς
μετάνοια πραγματικὴ καὶ ἐξομολόγηση
εἰλικρινῆ, τότε τὰ συνηθίζει ὅλα· δὲν
τοῦ κάνουν καμία ἐντύπωση καὶ τὰ
ἱερώτερα καὶ φρικτότερα. Τὸ ἀκόμη φο-
βερώτερο, ὅτι, χωρίζει τὸν βίο καὶ τὴ
διαγωγή του ἀπὸ τὰ θρησκευτικὰ κα-
θήκοντα ἢ τὰ ἐκκλησιαστικὰ ἔργα του
καὶ ἁμαρτάνει ἀφόβως, ὅπως καὶ ἐκεῖ-
νοι, ποὺ εἶναι ἐντελῶς ξένοι πρὸς τὴν
Θρησκεία καὶ τὴν Ἐκκλησία. Αὐτὸ ἀκρι-
βῶς βεβαιώνει καὶ ἡ πράξη τοῦ ἱερέα
καὶ τοῦ Λευΐτη.
Δεύτερον, πρέπει ἐπίσης νὰ λεχθεῖ
ὅτι ὁ ἱερέας καὶ ὁ Λευΐτης, ποὺ προ-
σπέρασαν ἀδιάφοροι, ἀνῆκαν στὴν
ἀνώτερη ἰουδαϊκὴ τάξη. Οἱ ἱερεῖς τότε
δὲν λαμβάνονταν ἀπὸ τὸ λαό, ὅπως γί-
νεται σήμερα, ἀλλ᾽ ἦταν οἱ ἄρχοντες, οἰ
ἀριστοκράτες, διότι καὶ πλοῦτο εἶχαν
καὶ παιδεία καὶ δόξα. Ἐπὶ πλέον κα-
τώρθωναν μὲ τὴν ὑποκρισία τους ἐκεί-
νη, τὴν ὁποία τόσο ἐταλάνισε ὁ Κύριος,
νὰ θεωροῦνται εὐλαβεῖς καὶ ἅγιοι, νὰ
θαυμάζωνται καὶ νὰ λιβανίζονται ἀπὸ
τὸ λαό. Ἐ, λοιπόν, ἕνας τέτοιος ἀριστο-
κράτης θεωροῦσε κατάπτωση τῆς ἀξιο-
πρέπειάς του νὰ σκύψει καὶ νὰ κάνει
ἔργα νοσοκόμου σ᾽ ἕναν πτωχὸ τραυμα-
τία!
Παρατηρῆστε τώρα πόσο τὰ δύο
αὐτὰ πρόσωπα τῆς παραβολῆς εἶναι
φίλαυτα. Εἶδαν τὸν τραυματία καὶ
πιθανὸν νὰ τοὺς ἦλθε ἡ ἰδέα νὰ τὸν
βοηθήσουν. Ἀλλὰ σκέφθηκαν ἀμέσως
ὅτι ὁ τόπος ἐκεῖνος ἦταν ἐπικίνδυνος,
ὅτι ἦταν «κοιλάδα τοῦ αἵματος», ὅπως
τότε ὀνόμαζαν τὸ δρόμο αὐτό, τόπος
αἱματοβαμμένος ἀπὸ τὰ κακουργήματα
τῶν λειστῶν καὶ ἑπομένως, ἂν ἐβρά-
δυναν ἐκεῖ, γιὰ νὰ περιποιηθοῦν τὸν
πληγωμένο, ἦταν φόβος νὰ πέσουν καὶ
αὐτοὶ στὰ χέρια τῶν ληστῶν. «Ἂς σώ-
σουμε, λοιπόν, τὸν ἑαυτό μας καὶ τὰ
χρήματά μας, εἶπαν. Τί μᾶς μέλει ἐμᾶς
γιὰ τὸν ἄλλο;» Ἔπειτα γιὰ νὰ περιποι-
ηθεῖ κανεὶς ἕναν πληγωμένο, νὰ τὸν
φέρει στὴν Ἱεριχώ, νὰ φροντίσει γι᾽
αὐτόν, ὅλα αὐτὰ ἤθελαν χρόνο καὶ
χρῆμα. Ἀλλὰ νὰ ἐπιβραδύνουν αὐτοὶ τὸ
ταξίδι τους καὶ νὰ ξοδέψουν ἀπὸ τὴν
τσέπη τους; Αὐτὰ εἶναι θυσίες, τὶς
ὁποῖες δὲν ἐννοεῖ ποτὲ νὰ κάνει ἕνας
φίλαυτος καὶ ἐγωιστής, στερημένος ἀπὸ
τὰ αἰσθήματα τῆς συμπαθείας καὶ τῆς
ἀγάπης. Ἀλλὰ μήπως δὲν τὰ βλέπουμε
αὐτὰ καὶ σήμερα; Ὅσοι εὐτυχοῦν, συ-
νήθως δὲν δίνουν προσοχὴ στὴ δυστυ-
χία τῶν ἄλλων. Προσπαθοῦν νὰ δημι-
ουργοῦν πάντοτε ἔξοδα περιττὰ σὲ δια-
σκεδάσεις καὶ ἐπιδεικτικὴ πολυτέλεια,
γιὰ νὰ μὴν περισσεύει τίποτε γιὰ τοὺς
ἄλλους. Προσπαθοῦν νὰ ξοδεύουν τὸ
χρόνο στὰ κέντρα τῆς ἐπιδείξεως, ἢ
στὶς πάντοτε ἐπεκτεινόμενες ἐπιχειρή-
σεις, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἀπορροφῶνται γιὰ
νὰ μὴ μένει οὔτε διάθεση, οὔτε καιρὸς
γιὰ τὴν ἀγαθοεργία καὶ τὴ φροντίδα
9
ὑπὲρ τῶν πασχόντων. Πολλοὺς δὲν
τοὺς ἀφήνει καὶ ὁ φόβος μήπως πτω-
χείνουν καὶ αὐτοί, ἂν βοηθοῦν πτω-
χούς, ἢ μήπως μεταδοθεῖ καὶ σ᾽ αὐτοὺς
ἡ ἀσθένεια τῶν πασχόντων. Καὶ φυσι-
κὰ θεωροῦν τόσο πολύτιμη τὴ σάρκα
τους, ὥστε πρέπει νὰ μὴν ἐλαττωθοῦν
οὔτε κατὰ μία πεντάρα οἱ δαπάνες γιὰ
τὴν ἄνεσή τους, οὔτε νὰ ὑπάρξει καὶ
μακρυνὴ ὑποψία ὅτι ἐνδέχεται νὰ
ἀσθενήσουν καὶ νὰ πάθουν! Μὲ τοὺς
φόβους, λοιπόν, αὐτοὺς τῆς φιλαυτίας
καὶ τοῦ ἐγωισμοῦ κλείνει τὴν καρδιά
του μέσα στὸ πορτοφόλι του καὶ τὴν
κάνει ἄσπλαγχνη καὶ ἀναίσθητη ὁ φί-
λαυτος καὶ ἐγωιστής. Ἀλλὰ ἀγάπη
πρὸς τὸν πλησίον δὲν μπορεῖ νὰ νοηθεῖ
χωρὶς θυσίες. Καὶ ὅταν δὲν ὑπάρχει
πνεῦμα χριστιανικῆς ἀγάπης, οὐδέποτε
θὰ λείψουν οἱ δικαιολογίες, μὲ τὶς
ὁποῖες δῆθεν σκεπάζουν πολλοὶ τὴν
ἔλλειψη τῆς ἀγάπης καὶ τῆς εὐσπλαγ-
χνίας.
Ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ παραλείψωμεν
καὶ ἕνα ἄλλο σπουδαῖο λόγο γιὰ τὸ
ὁποῖον ὁ ἱερέας καὶ ὁ Λευΐτης πέρασαν
ἀδιάφοροι ἐμπρὸς ἀπὸ τὸν τραυματία.
Δὲν ἦταν ἐκεῖ εὐκαιρία νὰ ἐπιδειχθοῦν!
Ὁ δρόμος ἐκεῖνος ἦταν ἔρημος, μακριὰ
ἀπὸ κάθε ἀνθρώπινο μάτι. Ποιός θὰ
τοὺς ἔβλεπε ἐκεῖ, γιὰ νὰ θαυμάσει τὴν
εὐσπλαγχνία τους; Ἂν ὁ τραυματίας
ἦταν σὲ καμία πλατεῖα τῶν Ἱεροσολύ-
μων, ἔ, τότε διέφερε τὸ πρᾶγμα. Θὰ
ὑποκρίνονταν τότε ὅτι πάσχουν πολὺ
γιὰ τὸ γεγονός, θὰ κτυποῦσαν τὸ
στῆθος, θὰ σήκωναν τὰ χέρια γιὰ νὰ
προσευχηθοῦν δῆθεν ὑπὲρ τοῦ τραυμα-
τία, πράγματι ὅμως γιὰ νὰ προκαλέ-
σουν τὸν θαυμασμὸ τοῦ λαοῦ, ποὺ θὰ
ἔβλεπε τόσο σπλαγχνικοὺς ἁγίους! Ἐδῶ
τώρα ποιός θὰ τοὺς ἔβλεπε; Καὶ ἑπο-
μένως ποιός λόγος νὰ κοπιάσουν; Φεύ-
γει, λοιπόν, ὁ ἱερέας. Καὶ φυσικὰ τὸ
ἴδιο κάνει καὶ ὁ Λευΐτης. Διότι οἱ Λευΐ-
τες, ὑπηρετῶντας διαρκῶς τοὺς ἱερεῖς
στὸ Ναὸ καὶ ἀναστρεφόμενοι κατὰ τὸ
παράδειγμα ἐκείνων, ἐμόρφωναν τὸν
ἴδιο χαρακτῆρα.
Ἀποκαρδιωτικὴ ἡ διαγωγὴ τοῦ ἱερέ-
ως καὶ τοῦ Λευΐτου καὶ παντὸς σημε-
ρινοῦ ὁμοίου των. Ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει
τέλος καὶ πρόσωπο σπλαγχνικό, ἀπὸ
τὴ διαγωγὴ τοῦ ὁποίου θὰ μάθουμε τὴν
ἀληθινή, τὴν γνήσια, τὴν παρήγορη
ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον; Ναί, ὑπάρχει,
δόξα τῷ Θεῷ! Εἶναι, ὁ καλὸς Σαμαρεί-
της. Αὐτοῦ τὴν θαυμαστὴ ἀγάπη θὰ
μᾶς δείξει ἡ συνέχεια τῆς παραβολῆς.
Ἡ ἀγάπη τοῦ καλοῦ Σαμαρείτη
«Σαμαρείτης δέ τις ὁδεύων ἦλθε
κατ᾿ αὐτόν, καὶ ἰδὼν αὐτὸν ἐσπλαγ-
χνίσθη καὶ προσελθὼν κατέδησε τὰ
τραύματα αὐτοῦ, ἐπιχέων ἔλεον καὶ
οἶνον ἐπιβιβάσας δὲ αὐτὸν ἐπὶ τὸ
ἴδιον κτῆνος, ἤγαγεν αὐτὸν εἰς παν-
δοχεῖον, καὶ ἐπεμελήθη αὐτοῦ. Καὶ
ἐπὶ τὴν αὔριον ἐξελθών, ἐκβαλὼν
δύο δηνάρια ἔδωκε τῷ πανδοχεῖ, καὶ
εἶπεν αὐτῷ, ἐπιμελήθητι αὐτοῦ καὶ
ὅ,τι ἂν προσδαπανήσεις, ἐγὼ ἐν τῷ
ἐπανέρχεσθαί με ἀποδώσω σοι.» (στίχ.
33-35). Μὲ περισσότερη λεπτομέρεια
περιγράφει ἐδῶ ὁ Κύριος τὴ διαγωγὴ
τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου. Ἂς εἶναι γι᾽
αὐτὸ εὐλογημένο τὸ ὄνομά Του, διότι
στὴν περιγραφὴ αὐτὴ ἀπεθησαύρισε
ἀνεκτίμητο πλοῦτο ἀληθείας ὑψίστης
καὶ σωτηριώδους.
10
 Ἔχει πολλὴ σημασία τὸ γεγονὸς ὅτι
μετὰ τὸν ἱερέα καὶ τὸν Λευΐτη ὁ Κύριος
παρουσιάζει διερχόμενο ἐκ τοῦ τόπου
τῆς ληστείας ἕναν Σαμαρείτη. Διότι ὁ
Σαμαρείτης δὲν εἶχε καμία σχέση μὲ τὸν
πληγωμένο Ἰουδαῖο. Ἡ γνωστὴ φράση
ὅτι «οὐ συγχρῶνται Ἰουδαῖοι Σαμαρεί-
ταις», τὴν ὁποία ἡ Σαμαρείτιδα εἶχε πεῖ
πρὸς τὸν Σωτῆρα, φανέρωνε τὸ παλαιὸ
χάσμα, τὸ ἐθνικὸ καὶ θρησκευτικό, ποὺ
χώριζε τοὺς δύο αὐτοὺς λαούς. Τόσο
πολὺ μισοῦσαν καὶ ἀποστρέφονταν οἱ
Ἰουδαῖοι τοὺς Σαμαρεῖτες, ὥστε ὁ
Ἰουδαῖος, ποὺ θὰ ἄγγιζε Σαμαρείτη,
ἔπρεπε νὰ ὑποβληθεῖ στοὺς καθαρι-
σμοὺς τοὺς καθωρισμένους καὶ γιὰ τὴν
προσέγγιση μὲ εἰδωλολάτρες. Ἐπειδὴ
τόσο συχαίνονταν οἱ Ἰουδαῖοι τοὺς Σα-
μαρείτας, γι᾽ αὐτὸ καὶ οἱ ἄρχοντες τῶν
Ἰουδαίων ὀνόμαζαν τὸν Χριστὸ ὑβριστι-
κῶς Σαμαρείτη, γιὰ νὰ ἐκδηλώσουν τὸ
ἐναντίον Αὐτοῦ μῖσος τους «οὐ καλῶς
λέγομεν ἡμεῖς, ὅτι Σαμαρείτης εἶ σύ, καὶ
δαιμόνιον ἔχεις;», τοῦ ἔλεγαν (Ἰω. η´.48).
Ἀλλὰ ἐδῶ ἀκριβῶς εἶναι τὸ μεγαλεῖο
τῆς ἀγάπης. Ὁ Σαμαρείτης αὐτός, ποὺ
θεωροῦνταν ἀποστάτης καὶ βέβηλος
καὶ ξένος πρὸς τὸν Θεό, ο Σαμαρείτης,
ποὺ δὲν εἶχε οὔτε ἀξίωμα ἱερατικό,
οὔτε ὑπηρεσία θρησκευτική, ἀλλὰ ἦταν
ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν πολλῶν, αὐτός,
ὅταν πέρασε ἀπὸ τὸν τόπο τοῦ
ἐγκλήματος καὶ εἶδε τὸν πληγωμένο,
τὸν πλησίασε. Τὸν γνώρισε, φυσικά, ὅτι
ἦταν Ἰουδαῖος· καὶ ἀντὶ νὰ χαρεῖ διότι
ἕνας τέτοιος ἐχθρός του βρίσκεται σὲ
τέτοια κατάσταση καὶ νὰ σπεύσει νὰ
φύγει ἀπὸ ἐκεῖ, ὅλως ἀντιθέτως
«ἐσπλαγχνίσθη» τὸν τραυματία. Καθ᾽
ὃν χρόνο οἱ συμπατριῶτες του, ὁ ἱερέας
καὶ ὁ Λευΐτης, ἔκλεισαν τὰ σπλάγχνα
τους, αὐτός, ὁ μισητὸς καὶ ξένος πρὸς
τοὺς Ἰουδαίους, ἄνοιξε τὴν καρδιά του!
Δὲν λογαριάζει τὴ στιγμὴ αὐτὴ ὁ σπλαγ-
χνικὸς Σαμαρείτης ἐθνικὰ μίση καὶ θρη-
σκευτικὲς διαφορές· ἀλλὰ βλέπει μόνο
τὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἔχει ἀνάγκη τὴ βοή-
θειά του. Βλέπει τὸν ὅμοιό του, ποὺ
βρίσκεται στὸ χεῖλος τοῦ τάφου· μετα-
φέρει νοερῶς τὸν ἑαυτόν του στὴν κα-
τάσταση τοῦ ἑτοιμοθάνατου πληγωμέ-
νου καὶ βλέπει ὅτι στὴν κατάσταση
ἐκείνη θὰ θεωροῦσε μέγα εὐεργέτη του
τὸν σπλαγχνικὸ ἐκεῖνον ἄνθρωπο, ὁ
ὁποῖος θὰ ἔσπευδε νὰ τὸν σώσει.
Ναί, τὸ αἴσθημα τῆς φιλανθρωπίας
θὰ διεγείρεται φυσικῶς μὲ τὶς ἑξῆς σκέ-
ψεις. Ὅταν ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν θέτουμε ὡς
κριτήριο τῶν αἰσθημάτων καὶ τῶν πρά-
ξεών μας τὴν σκέψη: τί θὰ θέλαμε νὰ
μᾶς κάνει ὁ πλησίον σὲ ὁμοία περί-
σταση πρὸς τὴν παροῦσα, κατὰ τὴν
ὁποία ἐμεῖς καλούμαστε νὰ τὸν βοηθή-
σουμε; Ἀφ᾿ ἑτέρου ὅταν ζωγραφίζουμε
στὸ νοῦ μας τὴ δυστυχία καὶ τὴν
ἀθλιότητα, στὴν ὁποία βρίσκονται
πολλοὶ ὅμοιοί μας· καὶ μάλιστα, ὅταν
ἐπισκεπτόμαστε τοὺς τόπους ἐκείνους,
ποὺ παρουσιάζουν τόσο ζωντανὴ τὴ
δυστυχία, τὰ νοσοκομεῖα, δηλαδὴ καὶ
τὰ ποικίλα ἄσυλα τῆς δυστυχίας. Ὅταν
βλέπει κανεὶς ἕνα ὀρφανὸ καὶ ἀπρο-
στάτευτο, μία πτωχὴ κόρη, ποὺ κατή-
ντησε φθισικὴ γιὰ νὰ ἀνταπεξέλθει στὰ
βάρη τῆς οἰκογένειας, μία οἰκογένεια,
ποὺ ναυάγησε μὲν οἰκονομικῶς καὶ
στερεῖται καὶ τὸ ψωμί, μαστίζεται δὲ
καὶ ἀπὸ ἀσθένειες καὶ γι᾽ αὐτὸ βρίσκε-
ται σὲ ἀπελπισία, πολὺ εὐκολότερα θὰ
συγκινηθεῖ. Τέτοια θεάματα δὲν πρέπει
11
νὰ τὰ ἀποφεύγει ὁ Χριστιανός· διότι
αὐτὰ ἐξημερώνουν καὶ ἐξευγενίζουν τὸν
ἄνθρωπο, αὐτὰ διεγείρουν τὰ λεπτὰ καὶ
θεῖα αἰσθήματα τῆς εὐσπλαγχνίας καὶ
τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον· αὐτὰ
παρουσιάζουν ζωντανὴ τὴν εἰκόνα τῆς
ἀνθρώπινης ματαιότητος καὶ συγκρα-
τοῦν ἀπὸ τὴν κενοδοξία καὶ τὴν προ-
σκόλληση στὶς ἁμαρτωλὲς ἡδονὲς τοῦ
κόσμου.
Τέτοιο ἦταν καὶ τὸ θέαμα τοῦ ἑτοιμο-
θάνατου ἐκείνου τραυματία, τὸν ὁποῖο
εἶδε ὁ Σαμαρείτης καὶ εὐσπλαγχνίσθη.
Τὸ αἴσθημα αὐτὸ τῆς εὐσπλαγχνίας δὲν
ἦταν μία ἄκαρπη καὶ ἀνωφελὴς συμπά-
θεια· δὲν ἦταν ὅπως τὰ νεκρὰ ἐκεῖνα
καὶ κούφια αἰσθήματα, ποὺ περιορίζο-
νται στὰ παχειὰ λόγια· «ἐὰν ἀδελφὸς ἢ
ἀδελφή, λέει ὁ θεῖος Ἰάκωβος, γυμνοὶ
ὑπάρχωσι καὶ λειπόμενοι ὦσι τῆς ἐφη-
μέρου τροφῆς (δηλαδὴ τοὺς λείπει τὸ
ψωμὶ τῆς ἡμέρας), εἴπει δέ τις αὐτοῖς
ἐξ ὑμῶν, ὑπάγετε ἐν εἰρήνῃ, θερμαίνε-
σθε καὶ χορτάζεσθε, μὴ δῶτε δὲ αὐτοῖς
τὰ ἐπιτήδεια τοῦ σώματος (δηλαδὴ ὅσα
χρειάζονται διὰ τὴν τροφὴν καὶ ἐνδυ-
μασίαν τοῦ σώματος), τί τὸ ὄφελος;» (β´,
15-16). Ὅπως τὰ πλατειὰ καὶ ἄφθονα
φύλλα δὲν ἀρκοῦν νὰ δώσουν σ᾽ ἕνα
δένδρο ἀξία, ὅταν δὲν κάνει καὶ καρ-
πούς, ἔτσι καὶ τὰ ἄκαρπα αἰσθήματα.
Ἀλλ᾽ ἰδοὺ ὁ Σαμαρείτης δείχνει καὶ στὰ
ἔργα τὰ αἰσθήματα τῆς εὐσπλαγχνίας
καὶ ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον. Κατέ-
βηκε ἀπὸ τὸ ζῶο του, πλησίασε τὸν
πάσχοντα, τὸν ὁποῖο δὲν καταδέχθη-
καν νὰ πλησιάσουν οὔτε ὁ ἱερέας, οὔτε
ὁ Λευίτης· τὸν ρώτησε ἀναμφιβόλως
πῶς ἔφθασε στὴ θλιβερὴ ἐκείνη κατά-
σταση· τὸν ἐνθάρρυνε καὶ τὸν παρηγό-
ρησε. Ἀμέσως ἐλλείψει κατάλληλου
ἰατροῦ, ἐξετέλεσε αὐτὸς ἔργο χειρουρ-
γοῦ, ἀλλὰ καὶ ἔργο νοσοκόμου, ἔργο βε-
βαίως κοπιαστικὸ καὶ ἀηδές. Διότι
ἔδεσε τὶς πληγὲς τοῦ τραυματία, χρησι-
μοποίησε ἴσως καὶ μέρος τῶν ἐνδυμά-
των του, ἀφοῦ προηγουμένως τὶς
ἔπλυνε μὲ κρασὶ καὶ τὶς ἄλειψε μὲ λάδι,
τὰ ὁποῖα εἶχε μαζί του ὡς τροφὴ πρό-
χειρη καὶ τονωτικὴ γιὰ ἕναν ταξιδιώτη.
Μὲ τὸ κρασὶ γιὰ νὰ τὶς καθαρίσει καὶ
νὰ τὶς ἀπολυμάνει, καὶ μὲ τὸ λάδι γιὰ
νὰ καταπραΰνει τοὺς πόνους. Ἔκανε
δηλαδὴ ὅ,τι ἕνας μὴ ἰατρὸς μποροῦσε
νὰ κάνει πρόχειρα, γιὰ νὰ σώσει ἀπὸ τὸ
θάνατο ἕναν τραυματία.
Οἱ περιποιήσεις, ποὺ τοῦ ἔκανε
μέχρι ἐκείνη τὴ στιγμή, ἦταν ἀξιόλογες.
Ἀλλὰ χρειάζονταν καὶ μία ἀκόμη θυσία.
Ὁ τραυματίας δὲν μποροῦσε βεβαίως νὰ
βαδίσει· οὔτε ὅμως ἔπρεπε νὰ μείνει καὶ
στὸ μέρος ἐκεῖνο. Ἀλλὰ καὶ ὁ Σαμαρεί-
της ὡς ταξιδιώτης θὰ μποροῦσε νὰ θε-
ωρήσει τὸν ἑαυτό του ἀπαλλαγμένο
πλέον παντὸς ἄλλου καθήκοντος πρὸς
τὸν τραυματία. Ἐν τούτοις δὲν σκέπτε-
ται ἔτσι, ἀλλὰ θυσιάζει ὁ ἀγαθὸς Σαμα-
ρείτης τὴ δική του ἀνάπαυση, τοποθε-
τεῖ πάνω στὸ ζῶο του τὸν τραυματία·
ἀκολουθεῖ αὐτὸς πεζός, καὶ τὸν μετα-
φέρει σ᾽ ἕνα πανδοχεῖο. Ἡ ἀπασχόληση
αὐτὴ πιθανὸν νὰ τοῦ ἔβλαπτε τὴν ἐρ-
γασία καὶ τὰ συμφέροντα τοῦ ταξιδιοῦ
του, ἀλλὰ ποία σημασία ἔχουν οἱ ἐργα-
σίες μας καὶ τὰ κέρδη μας ἐμπρὸς στὴ
σωτηρία ἑνὸς ἀνθρώπου; Καὶ γι᾽ αὐτὸ
κάθε δικαιολογία τοῦ ἱερέως ἢ τοῦ
Λευΐτου, ὅτι τάχα ἡ ἐργασία τους τοὺς
βίαζε νὰ μὴ σταθοῦν καὶ περιποιηθοῦν
τὸν τραυματία, τὴν ἀνατρέπει τὸ παρά-
12
δειγμα τοῦ Σαμαρείτου, ποὺ δὲν γνώ-
ριζε τὸ νόμο καὶ θεωροῦνταν ἀπὸ
αὐτοὺς εἰδωλολάτρης. Δὲν σταμάτησε
ἕως ἐδῶ τὸ φιλάνθρωπο ἔργο του ὁ Σα-
μαρείτης. Ὅταν ἔφθασε στὸ πανδοχεῖο,
«ἐπεμελήθη αὐτοῦ», λέει ἡ παραβολή.
Δὲν παρέδωσε τὸν τραυματία σὲ κανέ-
ναν ὑπηρέτη, ὁ ὁποῖος ἀσφαλῶς δὲν θὰ
τὸν περιποιοῦνταν, ἀλλὰ ἀνέλαβε ὁ
ἴδιος νὰ τὸν περιποιηθεῖ. Φρόντισε γιὰ
κρεββάτι καὶ τροφὴ κατάλληλη, προ-
σευχήθηκε ἀναμφίβολα κοντὰ στὸ
κρεββάτι τοῦ τραυματία μαζὶ μὲ ἐκεῖνον
-διότι ὁ Σαμαρείτης ἀσφαλῶς ἦταν
εὐσεβής, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὰ ἔργα
του- ἀγρύπνησε ἀρκετά, παρακολου-
θῶντας τὴν κατάσταση τοῦ τραυματία.
Ἀλλ᾽ ἐκεῖνο, ποὺ παρουσιάζει θαυμα-
στὴ ὁμολογουμένως καὶ ἐκπληκτικὴ τὴν
ἀγάπη τοῦ ἀλλοεθνοῦς Σαμαρείτου
πρὸς τὸν πληγωμένο ἐχθρόν του Ἰου-
δαῖο, εἶναι ἡ πράξη τῆς ἑπόμενης μέ-
ρας. Παρ᾽ ὅλο ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ
σκεφθεῖ ὅτι στὸ ἰουδαϊκὸ πανδοχεῖο
αὐτὸς μὲν ἦταν πλέον ἀπαλλαγμένος
ἀπὸ κάθε εὐθύνη, τὴν ὅλη φροντίδα
ἔπρεπε ν᾽ ἀναλάβουν οἱ συμπατριῶτες
τοῦ τραυματία Ἰουδαῖοι, τῶν ὁποίων
ἦταν ὁ φυσικὸς πλησίον, δὲν τὸ κάνει
ὁ ἀγαθὸς Σαμαρείτης. Ἀλλὰ φρονεῖ ὅτι
ἡ συμπάθεια, ποὺ τὸν παρακίνησε ν᾽
ἀρχίσει, τὸν ὐποχρεώνει καὶ νὰ τελει-
ώσει τὸ καλὸ ἔργο. Ὅταν, λοιπόν, εἶδε
ὅτι ὁ ἄρρωστός του ἦταν ἐκτὸς κινδύ-
νου -χάρη στὶς στοργικές του περιποι-
ήσεις- καὶ ὅτι αὐτὸς μποροῦσε πλέον
νὰ συνεχίσει τὸ ταξίδι του, σκέφθηκε
ὅτι ὁ δυστυχὴς τραυματίας εἶχε ἀνάγκη
ἀπὸ χρήματα γιὰ τὴν περαιτέρω νοση-
λεία του, εἶχε ἀνάγκη περιποιήσεως μέ-
χρις ὅτου ἐπουλωθοῦν οἱ πληγές του.
Ἕτοιμος καὶ πάλι γιὰ θυσίες ὁ ἀγαθὸς
Σαμαρείτης. Σὰν ὁ τραυματίας νὰ ἦταν
παιδί του, ἀδελφός του, πρόσωπο πο-
λὺ προσφιλές, γιὰ τὸ ὁποῖο ἦταν ὑπο-
χρεωμένος νὰ προνοήσει, ἀφήνει χρήμα-
τα ἐπαρκῆ στὸν πανδοχέα, τὸν παρα-
καλεῖ νὰ περιποιηθεῖ τὸν ἄρρωστο
μέχρι τῆς ἀποθεραπείας του, καὶ τοῦ
δίνει ὑπόσχεση ὅτι κάθε δαπάνη ἐπὶ
πλέον τῶν δύο δηναρίων, αὐτὸς θὰ
πληρώσει στὴν ἐπιστροφή, ἀμείβων τὴν
προθυμία καὶ τὸ ἐνδιαφέρον του.
Ἰδοὺ εὐσπλαγχνία πραγματική· ἰδοὺ
ἀγάπη ἀληθηνὴ ἡ ὁποία ἀποδεικνύεται
ἀπὸ τὰ ἔργα της. Ἰδοὺ ἡ ἀγάπη πρὸς
τὸν πλησίον, ὅπως ἀκριβῶς τὴ διατάσ-
σει ὁ Θεὸς διὰ τῆς δευτέρας ἐντολῆς.
Ἰδοὺ ὁ ἀληθὴς πλησίον, τὸν ὁποῖο
ἀγνοοῦν οἱ ἱερεῖς καὶ ἀμφισβητοῦν οἱ
νομικοὶ τῆς Ἱερουσαλήμ. Εἶναι ἕνας
ξένος, ἕνας ἀλλοεθνής, ἕνας ἀποστάτης
μισητὸς στοὺς Ἰουδαίους. Αὐτὸς ἐφαρ-
μόζει τὴν πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπη,
αὐτὸς ἀποδεικνύεται τέλειος τηρητὴς
τοῦ νόμου, διὰ τὸν ὁποῖο ἐκαυχᾶτο ὁ
νομικὸς καὶ οἱ συνάδελφοί του.
Εδῶ, φίλε ἀναγνῶστα, τελειώνει ἡ
παραβολή. Ἀληθινὸ ἀριστούργημα. Κά-
θε της λεπτομέρεια ἀποκαλύπτει καὶ
νέο αἴσθημα τρυφερῆς συμπάθειας. Καὶ
ἀνακαλεῖ στὸ νοῦ τοῦ ἀναγνώστου τὴν
ἰδέα, ὅτι τέτοιες παραβολὲς ἔπρεπε νὰ
ἐξέλθουν ἀπὸ τὸ στόμα τέτοιου Διδα-
σκάλου, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ ἀγάπη, εἶναι
ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή. Τὰ
νοήματα τῆς παραβολῆς δὲν περιορίζο-
νται μόνο σὲ ὅσα ἕως ἐδῶ σημειώσαμε.
Ἐὰν ὁ Κύριος εἶχε σκοπὸ νὰ διδάξει
μόνο τὸν νομικὸ μὲ ἕνα ὡραῖο καὶ
13
πειστικὸ διήγημα, ποιός εἶναι ὁ πλη-
σίον, ἡ παραβολὴ τότε θὰ χρησίμευε ὡς
μία ὑποδειγματικὴ μέθοδος ἀπαντήσεως
σὲ παρόμοιες περιστάσεις, ἀλλὰ δὲν θὰ
ἐκπλήρωνε ἄλλον ἀνώτερο σκοπό.
Ἀλλὰ ἡ παραβολὴ τοῦ Σαμαρείτου στὸ
βαθύτερο καὶ πνευματικότερο νόημά
της περιέχει διδακτικότατη ἱστορία
ἑνὸς ἄλλου μεγάλου, θαυμαστοῦ, πα-
γκοσμίου, αἰωνίου καὶ ἀπείρου ἀξίας
γεγονότος εὐσπλαγχνίας καὶ ἀγάπης,
τὸ ὁποῖο θὰ ἐκθέσουμε στὴ σειρά.
Τὸ πνευματικὸ νόημα τῆς
παραβολῆς.
Ὁ καταβαίνων τὴν ὁδὸ πρὸς τὴν
Ἱεριχώ. Στὴν ἀρχὴ τῆς παραβολῆς ὁ
Κύριος μιλάει γιὰ κάποιον ἄνθρωπο, ὁ
ὁποῖος κατεβαίνοντας τὸν ἐπικίνδυνο
ἐκεῖνο δρόμο ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ εἰς Ἱερι-
χώ, ἔπεσε στὰ χέρια ληστῶν. Ἀλλὰ στὸ
πρόσωπο τοῦ δυστυχοῦς αὐτοῦ ἀνθρώ-
που ὑπονοεῖ ὁ Κύριος τὸν ἄνθρωπο
γενικῶς, ὅλους ἐμᾶς τοὺς ἀνθρώπους,
οἱ ὁποῖοι ἐκπέσαμε ἀπὸ τὴν ἐπουράνια
Ἱερουσαλὴμ καὶ ἀπὸ τὸν μέγα καὶ
ὑψηλό μας προορισμὸ καὶ πήραμε τὴν
καταστρεπτικὴ κατηφόρα τῆς ἁμαρτίας
ὅπως καὶ ὁ ταξιδιώτης τῆς παραβολῆς,
ὁ ὁποῖος ἄφησε τὴν ὑψηλὴ καὶ ἁγία
πόλη Ἱερουσαλὴμ καὶ κατέβαινε τὸν
ληστόδρομο τῆς Ἱεριχοῦς. Διότι γνωρί-
ζεις βεβαίως, ἀναγνῶστά μου, ὅτι ὁ
ἀγαθὸς Θεὸς μᾶς ἔπλασε μὲ προορισμὸ
μέγα καὶ ὑψηλό, μᾶς ἔκανε παιδιά Του,
στὴν ψυχὴ τῶν ὁποίων εἶχε ἀποτυπώ-
σει τὴ δική Του εἰκόνα, καὶ μᾶς ἔδωσε
ὅλα τὰ μέσα νὰ ὁμοιωθοῦμε μ᾽ Αὐτὸν,
νὰ γίνουμε ἀγαθοὶ καὶ ἅγιοι καὶ νὰ
ζοῦμε εὐτυχεῖς καὶ μακάριοι μαζὶ μὲ τὸν
Πατέρα μας Θεό. Ἀλλὰ δυστυχῶς ἀπο-
στατήσαμε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ θελήσαμε
νὰ βαδίσουμε πρὸς τὸν κρημνὸ τῆς
ἁμαρτίας. Ἀκολουθήσαμε τὸ μονοπάτι
μιᾶς ζωῆς τραχείας, θλιβερᾶς, κοπιαστι-
κῆς, ποὺ ὁδηγεῖ στὸ θάνατο καὶ σὲ δυ-
στυχία αἰώνια. Καὶ ὅπως στὸν ἀπὸ
Ἱερουσαλὴμ μέχρις Ἱεριχοῦς δρόμο κάθε
βράχος ἦταν ματωμένος ἀπὸ τὰ ἐγκλή-
ματα τῶν ληστῶν, ἔτσι καὶ τῆς ζωῆς
αὐτῆς ἑκάστη σχεδὸν περίοδος εἶναι
ποτισμένη μὲ δάκρυα πόνου καὶ θλί-
ψεων σωματικῶν καὶ ψυχικῶν, οἱ ὁποῖες
μετὰ τὴν ἁμαρτία τῶν πρωτοπλάστων
ἔγιναν ὁ κλῆρος ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν
ἀνθρώπων.
Οἰ κακοποιοὶ ληστές. Ἀλλὰ στὸν
δρόμο αὐτὸν τὸν θλιβερὸ κρύπτονται
καὶ ληστὲς κακοῦργοι. Ληστές, οἱ
ὁποῖοι μὲ πολλὴ αἱμοβορία καὶ περισσὴ
καταστρεπτικὴ μανία ἐπιτίθενται ἐνα-
ντίον τῶν δυστυχῶν διαβατῶν καὶ τοὺς
ληστεύουν, τοὺς γυμνώνουν, τοὺς πλη-
γώνουν θανασίμως. Ποῖοι εἶναι οἱ
ληστὲς αὐτοί; Ποῖοι ἄλλοι παρὰ τὰ
πάθη τὰ ἁμαρτωλὰ ἀφ᾽ ἑνὸς καὶ ὁ
ἀνθρωποκτόνος διάβολος ἐξ ἄλλου;
Ναί, ὅπως οἱ ληστὲς δένουν τοὺς σκλά-
βους τους καὶ ἔπειτα τοὺς σύρουν
ὅπου θέλουν καὶ τοὺς ληστεύουν καὶ
τοὺς φονεύουν, ἔτσι καὶ ὁ Σατανᾶς
ἁλυσοδένει τὴν ψυχὴ μὲ τὰ πάθη τῆς
ἁμαρτίας, τὴν σύρει ὅπου θέλει, τῆς
ἀφαιρεῖ κάθε καλὸ καὶ ἀρετὴ καὶ δω-
ρεά, μὲ τὴν ὁποία τὴν εἶχε προικίσει ὁ
Θεός, τὴν πληγώνει κατὰ τέτοιον τρό-
πο, ὥστε ὁ θάνατος νὰ ἀναμένεται προ-
σεχής. Καὶ μήπως αὐτὸ συνέβη μόνο σ᾽
ἕνα ἢ δέκα ἢ χίλιους ἀνθρώπους; Ἀλ-
λοίμονο! Ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα
14
τὴν αἰχμαλώτισε καὶ τὴν τυράννει, γυ-
μνή, πληγωμένη, αἱμορροοῦσα! Πληγώ-
θηκε ὁ ἄνθρωπος στὸ νοῦ τόσο τρομε-
ρά, ὥστε εἶχε λησμονήσει τὸν Θεὸ καὶ
λάτρευε τὰ ζῶα καὶ τὰ ξόανα. Εἶχε
χάσει τὸ λογικὸ καὶ ἐσύρονταν ἀπὸ τὰ
πάθη τῆς ἁμαρτίας, ὅπως τὰ ἄλογα
ζῶα σύρονται ἀπὸ τὸ χαλινάρι. Σκοτι-
σμὸς βαθύς. Τὸ ψεῦδος τῆς πλάνης καὶ
τῆς ἄγνοιας σκέπαζε τὸ νοῦ, ὅπως ἡ
ζάλη καὶ ἡ σκοτοδίνη καὶ ἡ ἀμνησία
στὸ νοῦ, τοῦ βαριὰ τραυματισμένου.
Πληγώθηκε στὴν καρδία, ὥστε νὰ μὴ
θελει καὶ νὰ μὴν ἐπιθυμεῖ πλέον ἐκεῖνα
τὰ ἀγαθά, ποὺ κάνουν τὸν ἄνθρωπο
ἀληθῶς εὐτυχῆ, ἀλλὰ νὰ ποθεῖ καὶ νὰ
σπεύδει πρὸς ἐκεῖνα, ποὺ αὐξάνουν τὴ
δυστυχία του καὶ τὸν ὁδηγοῦν στὸν
ἄφευκτο θάνατο. Ὅπως ὁ τραυματίας
ἢ ὁ ἀσθενὴς ἐπιθυμεῖ πρὸ παντὸς ἐκεῖ-
να τὰ φαγητά, ποὺ θὰ ἐπιδεινώσουν
τὴν φλεγμονὴ καὶ θὰ χειροτερεύσουν
τὴν κατάστασή του, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ, ἡ
τραυματισμένη ἀπὸ τὴν ἀπαίσια ἁμαρ-
τία ἐπιθυμεῖ ὄχι τὴ δόξα τὴν θεία, τὴν
χαρὰ τὴν οὐρανία, τὴν εἰρήνη τὴν πρα-
γματική, τὴν ὁποία δίνει ὁ Θεὸς στοὺς
εὐσεβεῖς καὶ ἐναρέτους, ἀλλὰ ποθεῖ
τὴν ματαία δόξα τοῦ κόσμου, ἐπιζητεῖ
τὴ χαρὰ καὶ τὴν εὐτυχία στὶς διασκε-
δάσεις καὶ στὶς αἰσχρὲς ἀπολαύσεις,
ὅπου ἀντὶ εὐτυχίας βρίσκει τέλος τὴ
δυστυχία. Πληγώθηκε ἀκόμη στὴ θέ-
ληση ἡ ἁμαρτία, ὡς πληγὴ δεινή, ἐξα-
σθένησε τὴ δύναμη τῆς θελήσεως τοῦ
ἀνθρώπου, ὥστε νὰ μὴ μπορεῖ νὰ διευ-
θύνει τὸν ἑαυτόν του καὶ νὰ μὴ
συγκρατεῖ τὶς ἐπιθυμίες καὶ τὶς ὁρμές
του, ἀλλὰ νὰ σύρεται ἀπὸ αὐτές. Ἡ
ἁμαρτία, λοιπόν, τὸν εἶχε κάνει δοῦλο
τοῦ ἀπαίσιου ἐκείνου ληστοῦ, ποὺ λέ-
γεται Σατανᾶς, καὶ τὸν ἔσυρε σὲ κάθε
εἶδος ἐγκλήματος, στὸ θυμὸ καὶ τὸ
φόνο, στὸ μῖσος καὶ τὸ φθόνο, στὴν
κλοπὴ καὶ τὴν ἀδικία, στὴν αἰσχροκέρ-
δεια καὶ τὴν ἁρπαγή, στὴν ἀνηθικότητα
καὶ τὴν ποικίλη αἰσχρότητα, σὲ τόσα
καὶ τόσα πάθη καὶ ἐγκλήματα. Πολὺ
παραστατικὰ ζωγραφίζει τὴν κατά-
σταση τοῦ δυστυχοῦς ἁμαρτωλοῦ ὁ
ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ρωμαί-
ους ἐπιστολή του (κεφ. α´, 21-32 καὶ ζ´,
23-24). Ἀλλ᾽ ἀκόμη περισσότερο ζωγρα-
φίζει τὴν κατάσταση τῆς ἁμαρτωλοῦ
ἀνθρωπότητος ὁ Κύριος στὴν εἰκόνα
τοῦ ἐμπεσόντος στοὺς ληστάς, τοῦ
γυμνοῦ, τοῦ καταπληγωμένου, τοῦ ψυ-
χορραγοῦντος ἐν μέσῳ δρόμου ἐρήμου
καὶ τρομεροῦ! Ἡ ἐπιθανάτιος ἐκείνη
ἀγωνία τοῦ ληστευθέντος ἦτον ἀγωνία
ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος, ὅλων μας ἀνε-
ξαιρέτως. Διότι ὅλοι βρεθήκαμε ὑπὸ τὸ
κράτος τῆς ἁμαρτίας καὶ ὅλοι εἴμαστε
καταδικασμένοι στὸν αἰώνιο ἀπὸ τοῦ
Θεοῦ χωρισμό, καὶ ἑπομένως στὴν αἰώ-
νια δυστυχία. Ποιός, λοιπόν, θὰ σώσει
τὴν ἑτοιμοθάνατη ἀνθρωπότητα;
Οἱ δύο διαβάτες. Ἰδοὺ ἡ παραβολὴ
παρουσιάζει δύο διαβάτες, ποὺ περ-
νοῦν κοντὰ στὸν τραυματία, ἀλλὰ τὸν
παρατηροῦν ἀπαθῶς καὶ φεύγουν.
Εἶναι ὁ ἱερέας καὶ ὁ Λευΐτης. Τί δηλώ-
νουν οἱ δύο αὐτοὶ διαβάτες; Δηλώνουν
τὸ νόμο τὸν Μωσαϊκό, τὸν ὁποῖο τὰ
δύο αὐτὰ πρόσωπα ἀντιπροσωπεύουν.
Περνάει ὁ Μωσαϊκὸς νόμος ἐμπρὸς
στὴν ἑτοιμοθάνατη ἀνθρωπότητα, τὴν
βλέπει νὰ πάσχει καὶ νὰ φθείρεται ὑπὸ
τὸ βάρος τοῦ βουνώδους ὄγκου τῆς
ἁμαρτίας, τὴν βλέπει μολυσμένη καὶ
15
ἀκάθαρτη ἀπὸ τὴν εἰδωλολατρεία, τὶς
ἀνθρωποθυσίες, τὴν ἀκατονόμαστη
αἰσχρότητα, ἀλλ᾽ ἀντιπαρέρχεται, περ-
νάει, χωρὶς νὰ μπορεῖ νὰ τὴν θεραπεύ-
σει. Διότι «ἀδύνατον αἷμα ταύρων καὶ
τράγων (τῶν ζωοθυσιῶν τοῦ Μωσαϊκοῦ
νόμου) ἀφαιρεῖν ἁμαρτίας», λέει ὁ ἀπ.
Παῦλος. Ὁ Μωσαϊκὸς νόμος «οὐδέποτε
δύναται τοὺς προσερχομένους τελειῶ-
σαι», δηλαδὴ δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ τελει-
οποιήσει τοὺς προσερχομένους καὶ ζη-
τοῦντας νὰ συμμορφωθοῦν πρὸς αὐτὸν
(Ἑβρ. ι´,1,4). Καὶ ἂν ὁ νόμος ὁ Μωσαϊ-
κὸς δὲν μπορεῖ νὰ σώσει, πολὺ περισ-
σότερο ἦταν ἀνίκανος ἡ φιλοσοφία.
Διότι οἱ λίγες ἀλήθειες, τὶς ὁποῖες αὐτὴ
δίδαξε, ἦταν ἀνακατεμένες μὲ ἅφθονη
πλάνη, ἤθελε τὴν ἀνθρωπότητα μοιρα-
σμένη σὲ λίγους προνομιούχους ἐλευθέ-
ρους καὶ πολλοὺς δούλους χωρὶς ἀν-
θρώπινη ἀξία. Ἐπὶ πλέον οἱ φιλόσοφοι,
ποὺ παρουσιάζονται ὡς ἰατροὶ τῆς κοι-
νωνίας, «ἕλκεσιν ἔβρυον», εἶχαν ὅλες τὶς
κακίες, τὶς ὁποῖες ἔφερε καὶ ὁ λαὸς καὶ
ἑπομένως ἦταν δεινῶς καὶ αὐτοὶ τραυ-
ματισμένοι ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Ἐὰν ἔπει-
τα ἀπὸ τὴν ἀνωφελῆ διάβαση τοῦ ἱερέ-
ως καὶ τοῦ Λευΐτου δὲν ἔφθανε ἐγκαί-
ρως ὁ καλὸς Σαμαρείτης, ἀσφαλῶς ὁ
ληστευθεὶς ἐκεῖνος τραυματίας θὰ
ἀπέθνησκε ἐκ τῆς αἱμορραγίας. Ἐὰν
μετὰ τὸ πέρασμα τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου
καὶ τῆς ἑλληνικῆς καὶ γενικῶς τῆς
εἰδωλολατρικῆς φιλοσοφίας δὲν παρου-
σιάζονταν ἐγκαίρως κατὰ τοὺς χρόνους
τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας σωτὴρ τῆς
ἀνθρωπότητος, ἡ ἀνθρωπότης θὰ σά-
πιζε τελείως. Ἀλλά, δόξα τῷ Θεῷ.
Ἦλθε ὁ καλὸς Σαμαρείτης, ὡς σωτὴρ
σπλαγχνικὸς καὶ γεμᾶτος ἀγάπη. Ποιός
εἶναι ὁ σωτὴρ αὐτός;
Ὁ καλὸς Σαμαρείτης. Ὁ σπλαγχνικὸς
Σαμαρείτης, ὁ ὁποῖος ἔσωσε τὸν ἑτοι-
μοθάνατο δὲν εἶναι ἄλλος παρὰ αὐτὸς
ὁ Θεὸς Λόγος. Εἶναι ὁ ἐνανθρωπήσας
Θεός, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.
Αὐτὸς εἶναι ὁ Σωτήρ. Στὴν παροῦσα
ὡραία παραβολὴ ὁ Χριστὸς παρουσιά-
ζει τὸν ἑαυτό του στὸ πρόσωπο τοῦ
Σαμαρείτου, διότι οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ
νομικοὶ Φαρισαῖοι Τὸν ὀνόμαζαν ὑβρι-
στικῶς Σαμαρείτη καὶ Τὸν κατέτασσαν
μεταξὺ τῶν πλέον μισητῶν ἀνθρώπων,
γιὰ νὰ δείξουν πόσο τὸν ἀποστρέφο-
νταν. Αὐτός, λοιπόν, τὸν ὁποῖο αὐτοὶ
τόσο μισοῦσαν εἶναι ὁ Σωτὴρ τῶν ἀν-
θρώπων.
Καὶ τώρα, ἀναγνῶστά μου, ἂς θαυ-
μάσουμε τὴν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Σωτῆ-
ρος Χριστοῦ στὴν ἀριστοτεχνικὴ ἐκείνη
εἰκόνα τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου, ποὺ ζω-
γράφισε ὁ ἴδιος στὴν ὡραία παραβολή.
Κατέβηκε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ φρικώδη
κοιλάδα τῆς ἐπὶ γῆς ἀθλιότητος. Εἶδε
τὴν ἀνθρωπότητα νὰ πάσχει φοβερὰ
ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ νὰ σπεύδει πρὸς
τὸν αἰώνιο θάνατο, ὁ ὁποῖος εἶναι τὸ
φυσικὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας. Τὴν
εἶδε καὶ τὴν εὐσπλαγχνίσθη! Ἀλλ᾽ ἡ
εὐσπλαγχνία Του δὲν ἔχει μέτρο. Διότι,
ὅταν ἐσπλαγχνίσθηκε ἐμᾶς τοὺς ἀπο-
στάτας, τοὺς ἐχθρούς Του, τοὺς ὑβρι-
στὰς τῆς ἁγιότητός Του, δὲν ἔστειλε
κανέναν ἄγγελό Του γιὰ νὰ μᾶς βοηθή-
σει, ὅπως κάνουμε ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι,
οἱ ὁποῖοι στέλνουμε τὸν ὑπηρέτη μας
νὰ δώσει ἕνα κομμάτι ψωμὶ στὸν ζη-
τιᾶνο, ποὺ κτυπάει τὴν πόρτα μας, ἀλλ᾽
ἦλθε ὁ ἴδιος μέχρι ἐμᾶς τοὺς δυστυχεῖς
καὶ καταπληγωμένους. Ἔλαβε τὸ σχῆμα
16
τοῦ ταξιδεύοντος στὴν Ἰουδαία Σαμα-
ρείτου καὶ ἀρχίζει τὴν θεραπεία. Θερα-
πεύει πρῶτα τὸ νοῦ, στὸν ὁποῖο τόσο
σκότος ψεύδους καὶ πλάνης εἶχε
ἐπικαθήσει. Τὸν θεράπευσε μὲ τὴν
ἀλήθεια, τὸν φώτισε μὲ τὸ φῶς τῆς
θείας διδασκαλίας Του, γιὰ νὰ βρεῖ τὸ
δρόμο τοῦ προορισμοῦ του. «Περιῆγεν
ὁ Ἰησοῦς τὰς πόλεις πάσας καὶ τὰς
κώμας, διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς
αὐτῶν καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς
βασιλείας», λέει ὁ ἱερὸς Εὐαγγελιστής
(Ματθ. θ´,35) καὶ «ὁ λαὸς ὁ καθήμενος
ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα, καὶ τοῖς κα-
θημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανοιτου
φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς» (δ΄,16). Ἡ διδα-
σκαλία Του ἐκείνη καταπραΰνει τοὺς
πόνους τῆς ψυχῆς καὶ μαλακώνει,
ὅπως τὸ λάδι, τὶς πληγές. Θεραπεύει
τὴν ψυχὴ καὶ τὴν καρδιὰ τοῦ ἁμαρτω-
λοῦ ἀπὸ τὴν βαρυτάτη ἐνοχὴ τῆς
ἁμαρτίας. Τὴν θεραπεύει μὲ τὸ ἅγιο
αἷμά Του, τὸ ὁποῖο ἔχυσε πάνω στὸν
σταυρὸ καὶ τὸ ὁποῖο ἀπολυμαίνει καὶ
καθαρίζει τὶς ψυχὲς τῶν πιστευόντων
εἰς Αὐτόν, ὅπως τὸ κρασὶ καθαρίζει τὶς
πληγὲς τῶν πληγωμένων. Σαμαρείτης
τῆς παραβολῆς παρίσταται ὅτι θυσίασε
τὴ δική του ἀνάπαυση καὶ ἔκανε ἔργο
νοσοκόμου καὶ βάδισε πεζεῖ γιὰ νὰ με-
ταφέρει πάνω στὸ ζῶο του τὸν τραυμα-
τία. Δηλαδὴ ὁ Χριστὸς σ᾽ ὅλη τὴν ἐπὶ
γῆς ζωή Του ἐκοπίασε καὶ μόχθησε, πε-
ριερχόμενος τὴν Ἰουδαία καὶ τὴν Γαλι-
λαία, γιὰ νὰ βρεῖ τὸ ἀπολωλὸς καὶ νὰ
δέσει τὰ τραύματά του, ἐπὶ τέλους δὲ
θυσίασε καὶ αὐτὴν τὴν ζωή Του.
Ἀνέλαβε Αὐτὸς τὸ βάρος τῶν δικῶν μας
ἁμαρτιῶν ἐπάνω στὸ δικό Του ἅγιο
σῶμα καὶ κάλεσε κάθε ἁμαρτωλό, πλη-
γωμένο ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, καὶ ἑτοιμο-
θάνατο, νὰ στηριχθεῖ στοὺς ἰσχυροὺς
ὤμους Του γιὰ νὰ σωθεῖ ἀπὸ τὴν αἰώ-
νια καταδίκη.
Μετέφερε ὁ ἴδιος τὴν πάσχουσα ἀν-
θρωπότητα στὸ πανδοχεῖο γιὰ τὴν
ἀποθεραπεία καὶ τὴν τελεία ἀνάρρωση.
Ποιό εἶναι τὸ πανδοχεῖο αὐτό, τὸ ὁποῖο
ἱδρύθηκε ὡς σταθμὸς σωτήριος γιὰ νὰ
δέχεται κάθε δυστυχῆ διαβάτη τῆς πα-
ρούσης ζωῆς; Ποῖο ἄλλο ἀπὸ τὴν Ἐκ-
κλησία τοῦ Χριστοῦ; Ἡ Ἐκκλησία Του
εἶναι τὸ θαυμάσιο ἐκεῖνο ἰατρεῖο, στὸ
ὁποῖο εἰσάγει ὁ Χριστὸς τὸν ἁμαρτωλό,
τὸν ὁποῖο καθαρίζει μὲ τὸ αἷμά Του καὶ
δένει μὲ τοὺς ἐπιδέσμους τῶν ἐντολῶν
Του, γιὰ νὰ συγκρατήσει τὴν αἱμορρα-
γία καὶ διευκολύνει τὴν θεραπεία. Στὴν
Ἐκκλησία περιποιεῖται τοὺς ἀρρώστους
Του, δηλαδὴ τοὺς μετανοήσαντας ἁμαρ-
τωλούς, τοὺς τονώνει μὲ τὴν θεία χάρη
τῶν Μυστηρίων Του, καὶ μάλιστα μὲ τὸ
μέγα ἐκεῖνο Μυστήριο τῆς θείας Κοινω-
νίας, παρακολουθεῖ ἐπιμελῶς τὴν πο-
ρεία τῆς ἀναρρώσεως ἑνὸς ἑκάστου
Χριστιανοῦ, στέλνει τὸν Παράκλητο, γιὰ
νὰ τοὺς ζωογονεῖ καὶ νὰ τοὺς ἐξυγι-
αίνει. Ναί, ὅπως μὲ τὸν καθαρὸ ἀέρα
τῶν ἀναρρωτηρίων ἐπιταχύνεται ἡ θε-
ραπεία καὶ ἡ πλήρης ἀποκατάσταση
τῆς ὑγείας τῶν ἀρρώστων, ἔτσι καὶ μὲ
τὴν ζωογόνο πνοὴ τοῦ ἀγαθοῦ Παρα-
κλήτου, τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἀγίου,
ἐπιταχύνεται ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς.
Καὶ ἔτσι ὁ μοναδικὸς ἰατρός, ὁ Ἰησοῦς
Χριστός, ἐπαναφέρει σὲ πλήρη πνευμα-
τικὴ ζωὴ καὶ δραστηριότητα τοὺς Χρι-
στιανοὺς ἐκείνους, ποὺ ἦταν πρωτή-
τερα ἁμαρτωλοί, ἀλλὰ ἐμπιστεύθηκαν
σ᾽ Αὐτὸν τὴ ζωή τους καὶ τὴν θερα-
17
πείαν τῆς ψυχῆς τους. Ὤ! εἶναι θαυ- λέει διὰ τοῦ Ἰεζεκιήλ (γ΄, 20).
μαστὴ ἡ ἀγάπη καὶ ἀνεκδιήγητες οἱ Ἰδοὺ ἡ μεγάλη, ἡ ἄπειρος ἀγάπη,
φροντίδες τοῦ Χριστοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τὴν ὁποία ὁ καλὸς Σαμαρείτης, ὁ Θεὸς
τοῦ ἁμαρτωλοῦ! τοῦ ἐλέους καὶ τῶν οἰκτιρμῶν, ἔδειξε
Παρακολουθῆστε Τον ἀκόμη στὴν πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Καὶ τὴν ἔδειξε ὄχι
ἀλληγορία τῆς παραβολῆς. Ἐπειδὴ ὁ πρὸς ἕνα ὁρισμένο λαό, ἀλλὰ πρὸς
Χριστὸς ἐπρόκειτο ν᾽ ἀναληφθεῖ στοὺς ὅλους ἀνεξαιρέτως τοὺς ἀνθρώπους,
οὐρανούς, ἀπὸ τοὺς ὁποίους κατέβηκε, καὶ πρὸς αὐτοὺς τοὺς ἐχθρούς Του.
ἔδωσε ἐντολὴ στὸν πανδοχέα νὰ περι- Ἔχει μεγάλη σημασία τὸ ὅτι ὁ Σαμαρεί-
ποιῆται τὸν ἄρρωστό Του, παρέχοντας της τῆς παραβολῆς περιποιήθηκε καὶ
σ᾽ αὐτὸν πλήρη ἀμοιβὴ τῶν κόπων του. ἔσωσε ὄχι ἕναν συμπατριώτη του Σαμα-
Ποιός εἶναι ὁ πανδοχέας αὐτὸς τῆς ρείτη, ἀλλὰ ἕνα ἐχθρό του Ἰουδαῖο. Θέ-
Ἐκκλησίας, στὸν ὁποῖο ὁ Χριστὸς ἐμπι- λησε μ᾽ αὐτὸ νὰ δείξει ὁ Χριστὸς ὅτι ἡ
στεύεται τοὺς ἀρρώστους Του ἁμαρτω- ἀγάπη Του δὲν κάνει καμία διάκριση
λούς; Ποιός ἄλλος παρὰ ὁ ἱερὸς κλῆ- μεταξὺ φίλων καὶ ἐχθρῶν, μεταξὺ
ρος, οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ Ἰουδαίων καὶ Ἐθνικῶν, ἀλλὰ προσφέ-
διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας; Σ᾽ αὐτοὺς ρεται ὁλόκληρος σὲ κάθε ἄνθρωπο, ὁ
ἐμπιστεύεται τὴν ψυχὴ τῶν πιστῶν ὁποῖος ζητάει νὰ σωθεῖ, δεχόμενος τὴν
Του. Σ᾽ αὐτοὺς δίνει τὰ δύο δηνάρια, τὸ ἀγάπη Του. Θέλησε νὰ δείξει ὅτι πρέπει
νόμο τῆς Παλαιᾶς καὶ τὸ νόμο τῆς Και- νὰ καταργηθεῖ κάθε φυλετικὸς φραγμὸς
νῆς Διαθήκης. Σ᾽ αὐτοὺς δίνει ἐπαρκῆ ποὺ χωρίζει τοὺς λαούς. Ὅταν ὁ Χρι-
τὴν ἀμοιβὴ γιὰ τὶς ὑπηρεσίες τους - στὸς βρισκόταν στὴ γῆ, οἱ Ἕλληνες
διότι καὶ τιμὴ καὶ σεβασμὸ καὶ ὅ,τι θεωροῦσαν βάρβαρο κάθε μὴ Ἕλληνα
χρειάζεται γιὰ τὸ ἔργο τους παρέχει- καὶ οἱ Ἰουδαῖοι θεωροῦσαν ἐχθρὸ καὶ
ὑπόσχεται πλήρη ἱκανοποίηση καὶ βέβηλο κάθε μὴ Ἰουδαῖο, πάντα ἀπερί-
ἀνταμοιβὴ κατὰ τὴν ἐπιστροφή Του, τμητον, καὶ μάλιστα καὶ αὐτοὺς τοὺς
κατὰ τὴν δευτέρα δηλαδὴ παρουσία Σαμαρεῖτες, ὅπως κατόπιν οἱ Τοῦρκοι
Του, ὁπότε θὰ ἔλθει νὰ βραβεύσει τοὺς θεωροῦσαν ἄπιστο κάθε μὴ παραδεχό-
τίμιους ἐργάτες τῆς ἀρετῆς καὶ νὰ τι- μενο τὸν Μωάμεθ ὡς προφήτη. Ἀλλ᾽ ὁ
μωρήσει τοὺς κακούς. Καὶ εὐτυχεῖς οἱ Χριστὸς μὲ τὴ θυσία Του ζήτησε νὰ
κληρικοὶ ἐκεῖνοι, ποὺ θὰ ἐκτελέσουν σώσει καὶ νὰ ἑνώσει μαζί Του, ἀλλὰ καὶ
πιστῶς τὸ ἔργο τοῦτο τὸ ἱερὸ καὶ θεῖο, μεταξύ τους, ὅλους τοὺς πιστεύοντας
τὸ ὁποῖο ἀνέθεσε σ᾽ αὐτοὺς ὁ Κύριος. εἰς Αὐτόν. Κατήργησε ἀπὸ τὸ λεξιλόγιο
Ἀλλοίμονο σ᾽ ἐκείνους, ποὺ ἀμελοῦν τῆς χριστιανωσύνης τὴ λέξη βάρβαρος
καὶ ἀδιαφοροῦν γιὰ τὴ θεραπεία τῶν καὶ τὴν ἀντικατέστησε μὲ τὴ λέξη
ψυχῶν, τὶς ὁποῖες ὁ Θεὸς ἐμπιστεύθηκε ἀδελφός. Κάθε ἄνθρωπος, ὅταν γίνεται
σ᾽ αὐτούς. Εἰδοποιεῖ ὅτι θὰ εἶναι Χριστιανὸς ἀληθινός, εἶναι πλέον παιδὶ
τρομερὴ ἡ τιμωρία τῆς ἀδιαφορίας τους: τοῦ Θεοῦ, ἀδελφὸς κάθε ἄλλου Χρι-
«Τὸ αἷμα αὐτοῦ (τοῦ ψυχικῶς τραυμα- στιανοῦ, σ᾽ ὁποιονδήποτε ἔθνος καὶ ἂν
τισμένου) ἐκ τῆς χειρός σου ἐκζητήσω», ἀνήκει. «Οὐκ ἕνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην,

18
περιτομή, ἀκροβυστία, βάρβαρος, Σκύ-
θης, δοῦλος, ἐλεύθερος οὐκ ἕνι ἄρσεν
οὐδὲ θῆλυ, ἀλλὰ τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι
Χριστός», διεκήρυξε διὰ τοῦ Παύλου
(Γαλ. γ΄, 28. Κολοσ. γ΄, 11).
Τὴν ἀγάπη Του αὐτὴ ἔδειξε καὶ πρὸς
ἐμᾶς, ἀναγνῶστά μου, ὁ Χριστός. Μᾶς
ἐπισκέφθηκε καὶ μᾶς βρῆκε μισοπεθα-
μένους ἀπὸ τὶς πληγὲς τῆς ἁμαρτίας.
Εἶπε στὸν καθένα μας: «ζῆσε, θέλω νὰ
ζήσεις, σοῦ προσφέρω ὅλα τὰ μέσα τῆς
ζωῆς». Μᾶς προσέφερε τὸ Βάπτισμα τὸ
ἅγιον, στὸ ὁποῖον πλύναμε τὴν ψυχή
μας ἀπὸ τὴν καταδίκη τῆς προπατο-
ρικῆς ἁμαρτίας. Μᾶς προσφέρει τὴ με-
τάνοια καὶ τὴν ἐξομολόγηση, γιὰ νὰ
πλύνουμε τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὴν ἀκαθαρ-
σία τῆς ἁμαρτίας, στὴν ὁποία πέσαμε
μετὰ τὸ Βάπτισμα. Μᾶς προσφέρει τὴ
θεία Κοινωνία, γιὰ νὰ τονώσουμε τὴν
ψυχή μας καὶ νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του καὶ
νὰ βαδίσουμε ἔτσι ἀσφαλῶς στὴν
εὐτυχία τῆς αἰωνίου ζωῆς. Μᾶς προ-
σφέρει τὸ φῶς τῆς διδασκαλίας Του,
τοῦ Πνεύματος τὴν χάρη, ποικίλα καὶ
δυσπερίγραπτα μέσα σωτηρίας καὶ
ζωῆς πνευματικῆς καὶ ἁγίας. Ἔπειτα
ἀπὸ ὅλα αὐτά, ἐὰν ἐξακολουθήσει
ὁποιοσδήποτε ἀπὸ μᾶς τοὺς Χριστια-
νοὺς νὰ μὴ δέχεται τὴ σωτηρία καὶ τὴ
θεραπεία, ἀλλὰ νὰ ζεῖ στὴν ἁμαρτία
ἀμετανόητος, τότε ἡ εὐθύνη εἶναι δική
του. Μόνος του ἑτοιμάζει τὴν καταδίκη
καὶ τὴν αἰώνια δυστυχία του. Ἀλλοί-
μονο ποία δικαιολογία θὰ βρεῖ τότε ὁ
ἀμετανόητος; Τί μπορεῖ νὰ δικαιολο-
γηθεῖ ἕνας ἀσθενὴς καὶ ἑτοιμοθάνατος,
ὅταν τοῦ προσφέρει ὁ ἰατρὸς ἀσφαλῆ
καὶ πλήρη τὴ θεραπεία, ἐκεῖνος ὅμως
ἀρνῆται νὰ τὴν δεχθεῖ;
Ἀλλὰ ἐλπίζουμε ὅτι ὁ ἀγαπητὸς
ἀναγνώστης δὲν θὰ διαπράξει ἕνα τέ-
τοιο τρομερὸ ἔγκλημα κατὰ τοῦ ἑαυτοῦ
του. Ἀλλὰ μετὰ χαρᾶς θὰ δεχθεῖ τὴν
προσφορὰ τῆς ἀγάπης τοῦ Σωτῆρος
Χριστοῦ καὶ θὰ ὑποβληθεῖ στὴ θερα-
πευτικὴ δίαιτα, ποὺ παραγγέλλει
Ἐκεῖνος. Θὰ δεχθεῖ νὰ μετανοήσει, νὰ
ἐξομολογηθεῖ, νὰ ζήσει πλέον χριστια-
νικῶς. Δὲν θὰ δυστροπήσει, ἂν τὰ φάρ-
μακα αὐτὰ εἶναι πικρὰ στὴν γεύση καὶ
δὲν ἀρέσουν στὴν δηλητηριασμένη ἀπὸ
τὴν ἁμαρτία ψυχή του. Οὔτε θὰ ἀπο-
κάμει ἂν ἡ θεραπεία καὶ ἡ δίαιτα ἀπαι-
τήσει πολὺ χρόνο, ἀλλὰ εὐγνωμόνως θὰ
ἐπιμείνει, ἀκολουθῶντας τὴ δίαιτα ποὺ
ὁρίζει τὸ Εὐαγγέλιο, μέχρις ὅτου ἀπο-
κατασταθεῖ ἐντελῶς ὑγιής, ἐνάρετος,
ἄγιος.
Ἡ ἐφαρμογὴ τῆς παραβολῆς.
Ἀλλὰ ἐνθυμεῖται ὁ ἀναγνώστης, ὅτι
ὁ Κύριος ἔλαβε ἀφορμὴ νὰ διηγηθεῖ τὴν
παραβολὴ τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου ἀπὸ
τὴν ἐρώτηση ἐκείνη τοῦ νομικοῦ: ποιός
εἶναι ὁ πλησίον; Ὁ νομικὸς τώρα ἄκου-
σε ἀπὸ τὴν παραβολὴ ποιός εἶναι ὁ
πλησίον, τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ ἀγαπάει
ὅπως τὸν ἑαυτό του. Καὶ γι᾽ αὐτὸ ὁ Κύ-
ριος, μόλις τελείωσε τὴν παραβολή, ρω-
τάει τὸν νομικό: «Τίς οὖν τούτων τῶν
τριῶν δοκεῖ σοι πλησίον γεγονέναι
τοῦ ἐμπεσόντος στοὺς ληστάς;»
(στίχ. 36). Πές μου, λοιπόν, ποιός νομί-
ζεις ὅτι ἀπὸ τοὺς τρεῖς, ποὺ πέρασαν
κοντὰ στὸν ληστευθέντα καὶ πληγω-
μένο, ἀποδείχθηκε πλησίον; Ὁ ἱερεύς,
ἢ ὁ Λευΐτης, ἢ ὁ Σαμαρείτης;
Εἶναι δεινὴ τώρα ἡ θέση τοῦ νομι-
κοῦ. Δεινή, διότι ἀπὸ διδάσκαλος γίνε-
19
ται μαθητής, ὁ ὁποῖος ἐρωτᾶται καὶ
ἀπαντάει καὶ τοιουτοτρόπως, ἀντὶ νὰ
παρουσιάσει τὸν Χριστὸν ὡς ἕναν ἀμα-
θῆ, ποὺ εἶχε ἀνάγκη νὰ γίνει μαθητὴς
δικός του, ἀποδεικνύεται αὐτὸς ἀμαθὴς
καὶ ἐξευτελισμένος. Ἀκόμη δὲ δεινότερη
εἶναι ἡ θέση τοῦ νομικοῦ, διότι ἡ παρα-
βολὴ ἦταν τόσο τεχνική, ὥστε τὸν ἐξα-
νάγκαζε νὰ ὁμολογήσει ὅτι ὁ ἀληθὴς
πλησίον ὑπῆρξε ὁ Σαμαρείτης καὶ ἑπο-
μένως αὐτὸς ὁ νομομαθὴς στέλονταν νὰ
διδαχθεῖ ἀπὸ τὸν ἀμαθῆ Σαμαρείτη
ποιόν ἐννοεῖ ὁ νόμος πλησίον! Ἀλλ᾽
αὐτὸ ἦταν θανάσιμη προσβολὴ γιὰ ἕναν
Ἰουδαῖο, γιὰ ἕναν νομικό. Πῶς γνωρίζει
καὶ ἐκτελεῖ τὸν νόμο ἕνας ἀποστάτης,
ἕνας μισοειδωλολάτρης Σαμαρείτης καὶ
δὲν τὸν γνώριζε καὶ δὲν τὸν ἐφάρμοζε
ὁ Φαρισαῖος ἱερεὺς καὶ ὁ Λευΐτης, ποὺ
εἶχε νὰ κάνει διαρκῶς μὲ τὸ νόμο; Καί
λάτρευε, λοιπόν, τὸν Θεὸ καλύτερα ὁ
Σαμαρείτης ἀπὸ τὸν Φαρισαῖο; Μὰ
αὐτὸ ἦταν φοβερὴ ψυχρολουσία, ἦταν
σοβαρώτατον τραῦμα στὴν ἐθνικὴ φι-
λοτιμία καὶ στὸ φαρισαϊκὸ φρόνημα, τὸ
ὁποῖο στηρίζονταν ἐπὶ τῆς ἀκριβοῦς
δῆθεν προσκολλήσεως στὸ νόμο καὶ τὶς
παραδόσεις.
Ἀλλ᾽ ἀφοῦ ἦταν νομικός, ἔπρεπε νὰ
γνωρίζει τὸν λόγο τοῦ προφήτου, «λάκ-
κον ὤρυξε καὶ ἀνέσκαψε καὶ ἐμπεσεῖ-
ται εἰς βόθρον, ὃν εἰργάσατο» (ψαλμ.
ζ´,16). Ἔσκαψε λάκκο γιὰ τὸν Χριστὸ
καὶ ἔπεσε μέσα ὁ ἴδιος. Καταντροπια-
σμένος, λοιπόν, ἀναγκάζεται νὰ ὁμολο-
γήσει. Ἀλλὰ τόση εἶναι ἡ στενοχωρία
του, τόσον τὸ μῖσός του κατὰ τοῦ Σα-
μαρείτου, ὥστε δὲν θέλει οὔτε νὰ τὸν
ὀνομάσει κάν, ἀλλ᾿ ἀπαντάει: «ὁ ποι-
ήσας τὸ ἔλεος μετ᾿ αὐτοῦ». Δὲν εἶπε
ὁ Σαμαρείτης ἕγινε πλησίον τοῦ λη-
στευθέντος, ἀλλὰ «ἐκεῖνος, ποὺ ἔκανε
τὸ ἔλεος καὶ τὴν φιλανθρωπία καὶ
ἔσωσε τὸν ληστευθέντα, ἔγινε ὁ ἀληθὴς
πλησίον». Διότι πλησίον εἶναι ἐκεῖνος
ποὺ μᾶς πλησιάζει καὶ ἔρχεται σὲ
σχέση μὲ μᾶς, μάλιστα ὅταν βρισκόμα-
στε σὲ ἀνάγκη, καὶ μᾶς βοηθεῖ καὶ μᾶς
σώζει.
Αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀπάντηση ζητάει
καὶ ὁ Χριστός, γιὰ νὰ δώσει στὸν
νομικὸ τὴν τελευταία, ἀλλὰ σοβαρω-
τάτη καὶ πολύτιμη ἐκείνη παραγγελία,
μὲ τὴν ὁποία ἔκλεισε τὴν παραβολή
του. Ἀποτεινόμενος πρὸς τὸν νομικό,
τοῦ λέει μὲ ὅλο τὸ θεῖον κῦρός Του:
«πορεύου καὶ σὺ ποίει ὁμοίως» (στίχ.
37). Πήγαινε στὸ καλό, τοῦ λέει, καὶ
κάνε καὶ σύ, ὅ,τι ἔκανε ὁ Σαμαρείτης.
Μὲ ἄλλους λόγους ἐδῶ ὁ Χριστὸς δι-
δάσκει ὅτι ὁ θελων νὰ μάθει, ποῖος
εἶναι ὁ πλησίον, τὸν ὁποῖον πρέπει νὰ
ἀγαπάει, ὀφείλει νὰ γίνει εὐεργετικὸς
καὶ φιλάνθρωπος, νὰ γίνει αὐτὸς πρῶ-
τος πλησίον τοῦ ἄλλου. Διότι ὁ σκλη-
ρὸς καὶ ἄκαρδος ἄνθρωπος δὲν θὰ ἐν-
νοήσει ποτὲ τὴν ἔννοια τῆς ἐντολῆς
περὶ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον.
Ἑπομένως ὁ νομικὸς τότε θὰ μάθαινε,
ποιός εἶναι ὁ πλησίον, ὅταν μιμοῦνταν
τὸ παράδειγμα τῆς ἀγάπης τοῦ Σαμα-
ρείτου. Ἦταν σὰν νὰ ἔλεγε: ἐὰν καὶ σὺ
δὲν κάνεις σ᾽ ἕναν δυστυχῆ Σαμαρείτη
ὅ,τι ἔκανε ὁ Σαμαρείτης τῆς παραβολῆς
στὸν δυστυχῆ ἐκεῖνον Ἰουδαῖο, οὐδέπο-
τε θὰ καταλάβεις τὸ νόμο τῆς ἀγάπης,
ἔστω καὶ ἂν λέγεσαι νομικός. «Πο-
ρεύου», λοιπόν, καὶ ἄνοιξε τὴν καρδιά
σου, διὰ νὰ ἐκχύσει ἔλεος καὶ εὐσπλαγ-
χνία -ὅπως καὶ ὁ Σαμαρείτης τῆς παρα-
20
βολῆς σὲ κάθε ἄνθρωπο, ποὺ ἔχει
ἀνάγκη τῆς βοηθείας σου, ἔστω καὶ ἂν
δὲν εἶναι συγγενής σου ἢ φίλος σου ἢ
συμπατριώτης σου.
Ἐδῶ τελειώνει ἡ θαυμασία παραβο-
λὴ τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου. Ἡ συμβουλὴ
αὐτή, τὴν ὁποία ἔδωσε ὁ Κύριος στὸν
νομικὸ μὲ τὸ ἴδιο κῦρος, μὲ τὸ ὁποῖο
ἔδωσε διὰ τοῦ Μωυσέως τὸ νόμο, «ἀγα-
πήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν»,
δὲν γνωρίζουμε ἂν ἔκανε ἐντύπωση
στὴν ψυχὴ τοῦ Φαρισαίου νομικοῦ.
Φαίνεται δύσκολο τὸ πρᾶγμα. Διότι
στὴν ψυχὴ τοῦ ἐγωιστοῦ καὶ ὑπερη-
φάνου δὲν βρίσκει ὑποδοχὴ ἡ ἀλήθεια,
ἡ ὁποία διατάσσει τὴν ταπεινὴ ἐφαρ-
μογὴ τῆς ἀγάπης. Ἀλλ᾽ ἡ παραγγελία
ἐκείνη τοῦ Κυρίου δὲν ἐδόθη μόνο στὸν
νομικό. Ἐδόθη σ᾽ ὅλες τὶς ἀπὸ τοῦ
Χριστοῦ καὶ ἐφεξῆς γενεὲς τῶν ἀνθρώ-
πων νὰ ἀκολουθήσουν τὸ παράδειγμα
τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου, δηλαδὴ τὸ δικό
Του παράδειγμα. Ὅταν βλέπουν ὁποιο-
δήποτε ἄνθρωπον πάσχοντα εἴτε στὸ
σῶμα εἴτε στὴν ψυχήν -καὶ πρὸ πα-
ντός, ὅταν ἡ ψυχή του πάσχει ἀπὸ τὴν
τρομερὴ πληγὴ τῆς ἁμαρτίας- νὰ τὸν
θεωροῦν πλησίον καὶ νὰ τοῦ προσφέ-
ρουν πᾶν ὅ,τι ἡ γνήσια ἀγάπη ἐπιβάλ-
λει.
Ἑπομένως καὶ σὲ μᾶς, ἀναγνῶστά
μου, τοὺς σημερινοὺς Χριστιανούς, δό-
θηκε ἡ ἐντολὴ αὐτὴ τοῦ Κυρίου: «πο-
ρεύου, καὶ σὺ ποίει ὁμοίως». Σὲ ὁποιο-
δήποτε μέρος βρίσκεσαι, λέει στὸν κα-
θένα μας, ἀναλόγως πρὸς τὰ μέσα καὶ
τὴν ἱκανότητα, ποὺ ἔχεις, προσπάθησε
νὰ βοηθήσεις καὶ νὰ ἀνακουφίσεις τὸν
ἄνθρωπο, ποὺ ἔχει τὴν ἀνάγκη σου.
Δεῖξε πάντοτε ἀγάπη εἰλικρινῆ καὶ
ἀνιδιοτελῆ. Χωρὶς καμία ἐπίδειξη, ὅπως
καὶ ὁ Σαμαρείτης ποὺ ἐξάσκησε τὴν
ἀγάπη σ᾽ ἕνα τόπο ἔρημο. Χωρὶς κα-
νένα ὑπολογισμὸ κέρδους ἢ ἀνταποδό-
σεως, ὅπως καὶ ὁ Σαμαρείτης ποὺ ἔκα-
νε τὸ καλό, χωρὶς ποτὲ νὰ περιμένει
ἀνταπόδοση ἀπὸ τὸν ἄγνωστο τραυμα-
τία. Χωρὶς κανένα ἐλατήριο ἐγωιστικό,
δηλαδὴ νὰ εὐεργετεῖς, ὄχι ἀπὸ τὴν ἱκα-
νοποίηση ὅτι δὲν βρίσκεσαι στὴν δυ-
στυχῆ κατάσταση ἐκείνου, τὸν ὁποῖο
εὐεργετεῖς οὔτε ἀπὸ τὴν ἐγωιστικὴ
ἐκείνη εὐχαρίστηση ὅτι ἔχεις τὰ μέσα
νὰ παρουσιάζεσαι εὐεργέτης, ἀλλὰ ἀπὸ
εἰλικρινῆ συμμετοχὴ στὴ θλίψη τοῦ
πλησίον.
Δεῖξε ἀγάπη συνετή. Δηλαδὴ νὰ
εὐεργετεῖς μόνο ἐκείνους, ποὺ ἔχουν
ἀνάγκη πραγματική, διότι ὑπάρχουν
καὶ ὑποκριτές, οἱ ὁποῖοι ἐκμεταλλεύο-
νται τὰ ἐλεήμονα αἰσθήματα τῶν φι-
λανθρώπων. Ὁ Σαμαρείτης δὲν ἔδειξε
τὴν ἀγάπη του πρὸς ἕνα ὀκνηρὸ δια-
βάτη, ποὺ ὑποκρίνονταν τὸν ἄρρωστο,
ἀλλὰ πρὸς τὸν ἀληθῶς πάσχοντα. Ὁ
Χριστὸς ἐκχύνει τὸν πλοῦτο τοῦ ἐλέους
Του μόνο πρὸς ἐκείνους ποὺ συναισθά-
νονται βαθέως τὴν θλιβερὴ κατάσταση
τῆς ψυχῆς τους, ὄχι πρὸς τοὺς ὑποκρι-
τὲς καὶ κάπηλους τῆς εὐσέβειας.
Δεῖξε ἀγάπην πλήρη. Δηλαδή, ὅσο τὸ
δυνατὸν τέλεια, ὅπως τέλεια ἔδειξε καὶ
ὁ Σαμαρείτης. Διότι δὲν περιορίσθηκε
μόνο νὰ πλύνει καὶ νὰ δέσει τὶς πληγὲς
τοῦ τραυματία καὶ νὰ τὸν ἀφήσει ἐκεῖ,
ἀλλὰ διὰ σειρᾶς εὐεργεσιῶν ἀπεδείχθη
ἀληθινὸς σωτήρ. Ἐάν, λοιπόν, μπορεῖς
μὲν νὰ κάνεις ὁλόκληρη τὴν εὐεργεσία,
ἐκτελεῖς ὅμως ἕνα μέρος μόνο, ἐνδέχε-
ται νὰ χαθεῖ καὶ αὐτὸ τὸ λίγο.
21
 Δεῖξε ἀγάπη ἄμεση καὶ δι᾿ αὐτοπρο-
σώπου βοηθείας. Δηλαδὴ μόνος σου,
αὐτοπροσώπως, προσπάθει νὰ εὐεργε-
τεῖς. Δὲς τὸν Χριστό, δὲν ἔστειλε κανέ-
ναν ἄγγελό Του, ἀλλ᾽ αὐτοπροσώπως ὁ
ἴδιος ἦλθε στὴ γῆ καὶ ἀναζήτησε «τὸ
ἀπολωλὸς πρόβατον» «ἦλθον διακονῆ-
σαι, λέει, καὶ δοῦναι τὴν ψυχήν μου λύ-
τρον ἀντὶ πολλῶν», δηλαδὴ ἦλθα νὰ
ὑπηρετήσω τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ
δώσω τὴ ζωή μου ὡς λύτρο καὶ ἐξαγορὰ
γιὰ νὰ σώσω πολλούς (Ματθ. κ΄,28).
Εἶναι ἀτελὴς ἡ εὐεργεσία, ὅταν δὲν τὴν
κάνουμε αὐτοπροσώπως. Φυσικά, ὅταν
δὲν εἶναι δυνατὸν τοῦτο, τότε ἂς γίνε-
ται καὶ δι᾽ ἄλλου. Ἀλλ᾽ ὅταν εἶναι δυ-
νατόν, τότε πρέπει τὴ βοήθειά μας νὰ
τὴ συνοδεύουμε μὲ τὴν προσωπικὴ πα-
ρουσία καὶ μὲ τὸ ἐκ τοῦ πλησίον ἐν-
διαφέρον μας, ὁπότε μποροῦμε νὰ
ἐπιδράσουμε πολὺ περισσότερο στὴν
ψυχὴ τοῦ πλησίον, ἀλλὰ καὶ νὰ λά-
βουμε ἐκ τῆς προσωπικῆς ὑπηρεσίας
Ἐκ τοῦ βιβλίου “ΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΑΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ”
ὑπὸ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ἐκδ. ΖΩΗ 1929
ὠφέλεια καὶ εὐχαρίστηση.
«Πορεύου, λοιπόν, καὶ σὺ ποίει
ὁμοίως». Ἰδού, ἀγαπητὲ ἀναγνῶστα,
ποῖος λόγος πρέπει νὰ ἀντηχεῖ στὴν
ψυχή μας σὲ κάθε περίσταση τοῦ βίου
μας. Νὰ ἐργαζόμαστε ὁμοίως πρὸς τὴν
ἐργασία τοῦ Χριστοῦ. Ἰδοὺ ποιός εἶναι
ὁ προορισμός, τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ φέ-
ρουμε εἰς πέρας ἐδῶ στὴ γῆ. Ἐὰν ἡ ζωή
μας προχωράει, χωρὶς νὰ συμμορφώνε-
ται πρὸς τὴν εὐεργετικὴ ζωή, τὴν ὁποία
ἔζησε καὶ ὁ Χριστὸς στὴ γῆ, τότε μα-
ταιοπονοῦμε καὶ δέρνουμε ἀέρα, λεγό-
μαστε Χριστιανοί, ἀλλὰ δὲν εἴμαστε
Χριστιανοί. Πίστευσέ το, ἀναγνῶστά
μου, αὐτό διότι δὲν τὸ γράφω ἐγώ,
ἀλλὰ τὸ ἔγραψε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο διὰ
τοῦ εὐαγγελιστοῦ «ὁ λέγων ἐν αὐτῷ μέ-
νειν ὀφείλει, καθὼς ἐκεῖνος περιεπά-
τησε, καὶ αὐτὸς ἔτσι περιπατεῖν»,
δηλαδή, ὅποιος λέει ὅτι εἶναι Χριστια-
νός, πρέπει νὰ ζεῖ καὶ νὰ συμπεριφέρε-
ται ὅπως καὶ ὁ Χριστός (Α΄, Ἰω. β´,6).
22