ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΩΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΙΟΥΛΙΟΣ 2019
Ἀπόδοση στὴν νεοελληνικὴ γλώσσα ὑπὸ Ἱερομονάχου Εὐθυμίου
Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΠΕΙΡΟΝΤΟΣ ΓΕΩΡΓΟΥ
(Λουκᾶ κεφ. Ἡ στίχ. 5-15. Πρβλ. Ματθ. ιγ´ 1-23 καὶ Μάρκ δ΄, 1-20)
Χίλια χρόνια προτοῦ ὁ Χριστός, ὁ
μοναδικὸς διδάσκαλος τῆς ἀληθείας, ἔλθει
στὸν κόσμο, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο διὰ τοῦ προ-
φήτου Δαβὶδ προεῖπεν ἀκόμη καὶ τὴν μέθοδο
τῆς διδασκαλίας, ποὺ θὰ χρησιμοποιοῦσε ὁ
Κύριος σὲ μερικὲς περιστάσεις. Προεῖπε ὅτι
τὶς μυστηριώδεις ἀλήθειες τῆς βασιλείας τῶν
οὐρανῶν, τὶς ἄγνωστες καὶ κρυπτὲς ἀπὸ
καταβολῆς κόσμου, θὰ τὶς δίδασκε ὁ Κύριος
ὄχι μὲ γριφώδεις καὶ ἀκατανόητους φιλοσοφι-
κοὺς ὁρισμούς, ἀλλὰ μὲ τερπνές, συγχρόνως
δὲ σοφὲς καὶ διδακτικότατες παραβολές. Ὁ
εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος, ὁ ὁποῖος εἶχε τὴν
εὐτυχία νὰ δεῖ ἐφαρμοζομένη τὴν προφητεία
αὐτή, ὅταν ὁ Κύριος σὲ μία περίοδο τῆς
διδασκαλικῆς Του ἐνεργείας συνεχῶς διὰ
παραβολῶν δίδασκε, σημειώνει στὸ 13 κεφά-
λαιο τοῦ εὐαγγελίου του: «ἐλάλησεν αὐτοῖς
πολλὰ ἐν παραβολαῖς». Καὶ πάλιν: «Ταῦτα
πάντα ἐλάλησεν ὁ Ἰησοῦς ἐν παραβολαῖς
τοῖς ὄχλοις, καὶ χωρὶς παραβολῆς οὐκ ἐλάλει
αὐτοῖς, ὅπως πληρωθεῖ τὸ ρηθὲν διὰ τοῦ
προφήτου, λέγοντος: Ἀνοίξω ἐν παραβολαῖς
τὸ στόμα μου ἐρεύξομαι κεκρυμμένα ἀπὸ
καταβολῆς κόσμου» (Ματθ. ιγ´,3,34,35. Ψαλ. οζ´,2).
Ἑπτὰ εἶναι οἱ παραβολές, τὶς ὁποίες
στὴν περίσταση αὐτὴ εἶπε ὁ Κύριος. Ὁ
ἀριθμὸς δὲ ἑπτὰ, ὁ ὁποῖος τόσο συχνὰ στὴν
Ἁγία Γραφὴ παρίσταται ὡς ἀριθμὸς μυστικὸς
καὶ ἱερός, δὲν φαίνεται νὰ στερῆται μυστικῆς
ἔννοιας καὶ στὶς ἑπτὰ αὐτὲς παραβολές. Διότι
καὶ οἱ ἐπτὰ εἶναι παραβολὲς προφητικὲς καὶ
ἀναφέρονται στὴν ἐπίγειο βασιλεία τῶν
οὐρανῶν, δηλαδὴ στὴν ἐπὶ γῆς Ἐκκλησία τοῦ
Χριστοῦ· καὶ οἱ ἐπτὰ ἔχουν πολλὴ σχέση με-
ταξύ τους καὶ ἀκολουθοῦν σειρὰ φυσική.
Διότι στὴν πρώτη παραβολὴ τοῦ σπείροντος
γεωργοῦ ὁ Κύριος περιγράφει τὰ αἴτια, ἐξ
αἰτίας τῶν ὁποίων ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δὲν
φέρει κανένα ἀποτέλεσμα στὶς ψυχὲς τούτων
τῶν ἀκροατῶν, ἐπιτυγχάνει ὅμως τὸν σκοπό
του στὶς ψυχὲς ἄλλων. Στὶς δύο παραβολὲς
τῶν ζιζανίων καὶ τῆς σαγήνης ἐκθέτει, ὅτι ἐδῶ
στὴ γῆ θὰ εἶναι ἀνακατεμένοι οἱ ἀγαθοὶ καὶ
εὐσεβεῖς ἄνθρωποι μὲ τοὺς κακοὺς καὶ πο-
νηρούς, ἀλλ᾿ ὅτι θὰ ἔλθει καιρὸς ποὺ θὰ γίνει
πλήρης καὶ τελειωτικὸς χωρισμὸς μεταξὺ
αὐτῶν. Στὶς ἄλλες δύο, τοῦ κόκκου τοῦ σινά-
πεως καὶ τῆς ζύμης, δεικνύει, ὅτι ἡ Ἐκκλησία
τοῦ Χριστοῦ, ποὺ θὰ ἱδρύονταν μὲ τὸ κήρυ-
γμα τοῦ Εὐαγγελίου, καίτοι μικρὴ στὴν ἀρχή,
κατέχει τόση δύναμη, ὥστε θὰ λάβει μέγιστη
ἀνάπτυξη καὶ ἀσφαλῶς θὰ θριαμβεύσει.
Τέλος στὶς παραβολὲς τοῦ κρυμμένου
θησαυροῦ καὶ τοῦ πολύτιμου μαργαρίτου πα-
ριστάνει, ὅτι εἶναι ἀπόλυτη ἀνάγκη νὰ
ἀποκτήσει κάθε ἄνθρωπος μὲ κάθε θυσία τὴν
βασιλεία τῶν οὐρανῶν στὴν ψυχή του.
Τὶς ἐπτὰ αὐτὲς παραβολὲς θὰ ἀναπτύ-
ξουμε τώρα, ἀρχόμενοι ἀπὸ τὴν παραβολὴ
τοῦ σπείροντος γεωργοῦ, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι
θὰ κινήσουν τὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴν προσοχὴ
τοῦ ἀγαπητοῦ ἀναγνώστου.
Εἴπαμε, ὅτι ἐλπίζουμε νὰ κινήσουν τὸ
ἐνδιαφέρον τοῦ ἀναγνώστου οἱ σοφὲς παρα-
βολὲς τοῦ Κυρίου. Διότι, ἂν ἡ βασίλισσα τοῦ
Σαβὰ ἀπὸ χώρα μακρυνὴ ἦλθε στὰ Ἱεροσό-
λυμα, γιὰ ν᾽ ἀκούσει τὴν σοφία τοῦ Σολομῶ-
ντος ποὺ ἐλάλει μὲ παροιμίες καὶ παραβολές,
πολὺ περισσότερο πρέπει νὰ δείξουμε ἐνδια-
φέρον ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι ἔχουμε
«πλεῖον Σολομῶντος ὦδε» (Γ΄, Βασιλ. ι´,1. Ματθ.
ιβ´,42), ἔχουμε τοὺς θησαυροὺς τῆς θείας σο-
φίας, τὴν ὁποία δίδαξε αὐτοπροσώπως ὁ
Θεός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός! Καὶ ἂν χαιρόμαστε,
ὅταν μᾶς διηγοῦνται ἱστορίες ἀρχαίων γεγο-
νότων καὶ μὲ πολλὴ περιέργεια καὶ φιλομά-
θεια παρακολουθοῦμε τὶς ἀνακοινώσεις
1 ἀπὸ 22
ἐπιστημονικῶν ζητημάτων, ποὺ θεωροῦνταν νὰ ἀκούσει τὸν φημισμένο Διδάσκαλο· ἀλλ᾽
ἕως τώρα ἄγνωστα καὶ μυστηριώδη, ἀλλὰ πά- ἐπὶ πλέον ἐπειδὴ ἔτρεχαν οἱ φιλομαθεῖς
ντως μιλοῦν γιὰ πράγματα τοῦ προσωρινοῦ ἐκεῖνοι ἀκροατές, ποὺ δὲν περίμεναν νὰ πάει
τούτου κόσμου, ἀσυγκρίτως περισσότερο ὁ Χριστὸς στὸν τόπο τους γιὰ νὰ Τὸν
πρέπει νὰ εὐφραινόμαστε καὶ νὰ δεικνύουμε ἀκούσουν, ἀλλ᾿ ἔρχονταν αὐτοὶ πρὸς τὸν Χρι-
κάθε φιλομάθεια, ὅταν πρόκειται νὰ μάθουμε στόν, οὔτε θεωροῦσαν ἀρκετὰ ὅσα ἄκουσαν
τοῦ Θεοῦ τὰ μυστήρια τὰ «κεκρυμμένα ἀπὸ σ᾽ ἕνα τόπο, ἀλλὰ Τὸν παρακολουθοῦσαν σὲ
καταβολῆς κόσμου», τὶς σπουδαιότατες καὶ κάθε πόλη, μὲ τὴν ἐπιθυμία νὰ ἱκανοποιοῦν
μεγίστου ἐνδιαφέροντος ἀλήθειες, ποὺ φανε- πάντοτε τὴν φιλομάθειά τους, χωρὶς ὅμως νὰ
ρώνουν τὸ μέλλον τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ ἔχουν καὶ τὴν εἰλικρινῆ πρόθεση νὰ δεχθοῦν
τὸ μέλλον τὸ αἰώνιον τοῦ καθενὸς ἀπὸ μᾶς τὴν ἀλήθεια, νὰ πιστεύσουν στὸν Χριστὸ καὶ
τοὺς Χριστιανούς. Ἐδῶ ὑπάρχει πλῆρες καὶ νὰ βροῦν τὴν σωτηρία· ἐπειδή, λοιπόν, συγκε-
φωτεινότατο τὸ μέλλον μας. Μὴ ζητεῖς, Χρι- ντρώθηκαν τὰ πλήθη αὐτὰ στὸν αἰγιαλό (ὅπως
στιανέ, νὰ μάθεις τὸ μέλλον σου ἀπὸ τὶς μᾶς πληροφορεῖ ὁ Ματθαῖος), ὁ Χριστὸς μίλησε σ᾽
πηγὲς ἐκείνες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ὁ πονηρὸς αὐτοὺς μὲ παραβολή. Εἶδε ἄφθονα ψάρια
χύνει μὲ τέχνη τὸ δηλητήριο τοῦ ψεύδους, λογικὰ καὶ ἔρριξε τὸ δίκτυ τοῦ παραβολικοῦ
ἀπὸ τὴν μαντεία καὶ τὰ ἄλλα ψευδῆ καὶ λόγου. Ἡ παραβολὴ εἶναι ἡ ἑξῆς:
εἰδωλολατρικὰ μέσα. Μὴ ζητᾷς νὰ μάθεις τὸ «Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπό-
μέλλον στὶς μάταιες καὶ σκοτεινὲς τῆς ρον αὐτοῦ· καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτόν, ὃ μὲν
ἀνθρωπίνης σοφίας ἰδέες, διότι θὰ βρεθεῖς ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδὸν καὶ κατεπατήθη, καὶ
ἁπατημένος. Ἐδῶ, στὶς ἐπτὰ παραβολές, ὁ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατέφαγεν αὐτό.
Χριστὸς θὰ σοῦ παρουσιάσει φωτεινότατο τὸ Καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν πέτραν, καὶ
μέλλον σου. φυὲν ἐξηράνθη, διὰ τὸ μὴ ἔχειν ἰκμάδα.
Καὶ ἕτερον ἕπεσεν ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν,
Ἡ ἀφορμὴ καὶ ἡ ἔκθεση τῆς
καὶ συμφυεῖσαι οἱ ἄκανθαι ἀπέπνιξαν
παραβολῆς τοῦ σπείροντος γεωργοῦ.
αὐτό. Καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν τὴν
Ἐπειδὴ ἡ Ἐκκλησία μας ἀναγινώσκει ἀγαθήν, καὶ φυὲν ἐποίησε καρπὸν ἑκατο-
κατὰ τὴν Κυριακὴν τῶν Πατέρων τῆς Ζ νταπλασίονα. Ταῦτα λέγων ἐφώνει· ὁ
Οἰκουμενικῆς Συνόδου τὴν παραβολὴν τοῦ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω» (στίχ. 5-8).
σπείροντος γεωργοῦ ἀπὸ τὸ εὐαγγέλιο τοῦ
Λουκᾶ, γι᾽ αὐτὸ καὶ ἐδῶ τοῦ Λουκᾶ τὴν διή- Καὶ ἡ σύντομος ἑρμηνεία της εἶναι ἡ
γησιν θὰ ἀναπτύξουμε, ἀλλὰ θὰ τὴν συμπλη- ἀκόλουθος:
ρώνουμε ἀπὸ τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου, Βγῆκε ἕνας γεωργὸς σπορεὺς καὶ πῆγε
ὥστε νὰ παρουσιασθεῖ πληρέστερη. Θὰ συ- στὸ χωράφι του, γιὰ νὰ σπείρει τὸν σπόρον
νεχίσουμε ἐκ τοῦ Ματθαίου τὶς ἄλλες ἕξι του. Κατὰ τὴν σπορὰ αὐτή, ἕνα μέρος τοῦ
παραβολὲς τοῦ πρώτου μέρους. σπόρου ἔπεσε στὸ δρόμο, ποὺ ἦταν στὸ χω-
Ὁ ἱερὸς εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς στὸν ράφι· ἐκεῖ ὅπως ἦταν ἑπόμενο τὸν κατεπά-
στίχο τοῦ εὐαγγελίου του, ποὺ ὑπάρχει εὐθὺςτησαν οἱ διαβάτες, τὸν κατέφαγαν τὰ πετεινὰ
ἀμέσως πρὸ τῆς παραβολῆς τοῦ σπείροντος ποὺ πετοῦν στὸν ἀέρα. Ἄλλο μέρος τοῦ σπό-
γεωργοῦ, σημειώνει ἀπὸ ποία ἀφορμὴ παρα- ρου ἔπεσε πάνω σὲ τόπο πετρώδη, ὅπου φύ-
κινήθηκε ὁ Κύριος νὰ διηγηθεῖ τὴν παραβολὴ τρωσε ἔπειτα ἀπὸ λίγο χρόνο, ἀλλ᾽ ἀμέσως
αὐτή. Ἰδοὺ ἡ ἀφορμή: ξεράθηκε διότι δὲν εἶχε τὴν ἀπαραίτητη γιὰ
τὴν διατήρηση τῆς ζωῆς του ὑγρασία. Καὶ
«Συνιόντος ὄχλου πολλοῦ καὶ τῶν ἄλλο μέρος τοῦ σπόρου ἔπεσε σὲ τόπο, ποὺ
κατὰ πόλιν ἐπιπορευομένων πρὸς
εἶχε ρίζες καὶ σπέρματα ἀκανθῶν πολλῶν.
αὐτόν, εἶπε διὰ παραβολῆς» (στίχ. 4).
Καὶ γι᾽ αὐτό, ὅταν μαζὶ μὲ τὸν σπόρο τοῦ
Ἐπειδὴ συγκεντρώθηκε λαὸς πολὺς ποὺ γεωργοῦ φύτρωσαν καὶ τὰ ἀγκάθια, τὸν
εἶχε τὴν ἐπιθυμία (ἀπὸ περιέργεια βεβαίως)
2 ἀπὸ 22
ἔπνιξαν, διότι αὐτά, καὶ ἰσχυρότερα ἦταν καὶ παραβολαῖς αὐτοῖς λαλεῖ» (Ματθ. ιγ´,18), διότι
γρηγορώτερα μεγάλωσαν. Τέλος ἄλλο μέρος διὰ τῶν παραβολῶν οἱ ἀλήθειες τοῦ Θεοῦ γί-
τοῦ σπόρου ἔπεσε σὲ τόπο γόνιμον, κατάλ- νονται σαφέστερες καὶ περισσότερο εὐχάρι-
ληλο γιὰ νὰ ἀναπτύξει τὸν σπόρο· γι᾽ αὐτὸ στες σ᾽ ἐκείνους ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ γνωρίσουν
φύτρωσε καὶ ἀναπτύχθηκε καί, ὅταν ἦλθε ὁ αὐτές, συγχρόνως δύσκολες καὶ σκοτεινὲς σ᾽
κατάλληλος καιρός, ἔδωσε καρπὸ ἑκατοντα- ἐκείνους ποὺ θέλουν νὰ μένουν στὴν ἄγνοια
πλάσιο. Ἀφοῦ εἶπε ὁ Κύριος τὴν παραβολὴ καὶ τὴν ἁμαρτία. Καὶ ἔτσι οἱ ἀλήθειες τοῦ
τόνισε μεγαλοφώνως: Ὅποιος ἔχει αὐτιὰ Εὐαγγελίου μοιάζουν μὲ τὴν στήλη τοῦ πυρὸς
ἕτοιμα καὶ πρόθυμα νὰ ἀκοὺν τὰ λόγια μου καὶ τὴ νεφέλη ποὺ ἔρριχναν σκιὰ καὶ σκότος
ἂς τὰ ἀκούει προσεκτικά. στοὺς Αἰγυπτίους, φῶς δὲ στοὺς Ἰσραηλῖτες·
Παραβολὴ σύντομη, σαφής, γνωστότατη. μοιάζουν μὲ τὸ φῶς τὸ ὁποῖο φωτίζει καὶ
Διότι ἐλάχιστοι ἄνθρωποι ὑπάρχουν, ποὺ δὲν καθοδηγεῖ ὅσους ἔχουν ὑγιῆ τὴν ὅραση, θαμ-
ἔτυχε νὰ δοῦν ποτὲ γεωργὸ νὰ κρατάει τὸ δι- βώνει καὶ σκοτίζει αὐτοὺς ποὺ ἔχουν βλαμ-
σάκκι τοῦ σπόρου στὸν ὦμο καὶ νὰ σκορπίζει μένα τὰ μάτια.
μὲ τὸ χέρι ἄφθονα τὸν σπόρο. Ὅσοι ἔχουν «Ὑμῖν», εἶπε ὁ Κύριος πρὸς τοὺς μαθη-
μικρὴ πεῖρα τῆς γεωργικῆς ζωῆς, γνωρίζουν τές, ἀλλὰ καὶ πρὸς πάντα εἰλικρινῆ καὶ φίλο
ὅτι δὲν εἶναι παράδοξο νὰ πέσει ὁ σπόρος τῆς ἀληθείας ὀπαδό Του, «ὑμῖν δέδοται
καὶ σὲ γῆ πατημένη, πετρώδη ἢ ἀκανθώδη. γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ
Ἀλλ᾽ ἂν ἡ διδαχὴ τοῦ Κυρίου ἔμενε ἕως ἐδῶ, Θεοῦ τοῖς δὲ λοιποῖς ἐν παραβολαῖς» (στίχ.
χωρὶς νὰ ἐξηγηθεῖ καὶ νὰ φανερωθεῖ τὸ βα- 10). Δηλαδή, σὲ σᾶς δόθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ Πα-
θύτερο σοφὸ νόημά της, δὲν θὰ εἶχε καμμία τέρα ἡ δωρεὰ νὰ μάθετε καὶ νὰ κάνετε κτῆμα
θέση στὸ Εὐαγγέλιο. Διότι ἁπλούστατα, θὰ τῆς ψυχῆς σας τὶς ἄγνωστες καὶ ἀπόρρητες
διηγεῖτο τί γίνεται κατὰ τὴν σπορά, τὴν ὁποία ἀλήθειες, οἱ ὁποῖες ἀφοροῦν τὴν ἵδρυση καὶ
πολλοὶ τὴν γνωρίζουν. Ὁ λόγος ἐκεῖνος μὲ ἐξάπλωση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν
τὸν ὁποῖο ἐπισφράγισε τὴν παραβολή, «ὁ καταγραφή σας σ᾽ αὐτὴν. Στοὺς ἄλλους δὲν
ἔχων ὦτα ἀκούειν, ἀκουέτω», θὰ ἔμενε δόθηκε ἡ χάρη αὐτή, ἀλλὰ σ᾽ αὐτοὺς λαλῶ μὲ
γρῖφος, θὰ ἔμενε μία εἰδοποίηση ἀκατανόητη. παραβολές.
«Τί νὰ ἀκούσω;» θὰ ἔλεγε μὲ ἀπορία ὁ Στοὺς λόγους αὐτοὺς τοῦ Κυρίου, τοὺς
ἀκροατὴς. «Τὸ ὅτι ὁ γεωργὸς ἔσπειρε καὶ μέρηὁποίους πλατύτερα ἐκθέτει ὁ Ματθαῖος, εἶναι
τοῦ σπόρου ἔπεσαν σὲ μέρη ἄκαρπα ἢ καρ- ἀνάγκη νὰ ἐπιμείνουμε λίγο, διότι ἐξηγοῦν
ποφόρα; Τί μὲ ὠφελεῖ αὐτό;». ἄριστα καὶ πολλῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς
Οἱ μαθητὲς τοῦ Κυρίου, ὅταν βρῆκαν μας τὴν διαγωγὴ ἀπέναντι τοῦ Εὐαγγελίου.
εὐκαιρία νὰ μιλήσουν πρὸς Αὐτὸν ἰδιαιτέρως,
«ἐπηρώτησαν αὐτόν, λέγοντες τίς εἴη ἡ Τὸ προνόμιο τῆς γνώσεως τῶν μυστη-
παραβολὴ αὕτη;» (στ. 9) δηλαδὴ ρώτησαν ρίων
ποία εἶναι ἡ ἔννοια τῆς παραβολῆς; Ἢ καθὼς «Υμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια...».
γράφει ὁ Εὐαγ. Ματθαῖος «προσελθόντες οἱ Μὲ τὶς λέξεις αὐτὲς τονίζει ὁ Κύριος ποιό
μαθηταὶ εἶπον αὐτῷ. Διατί ἐν παραβολαῖς μέγα προνόμιο, ποιό μέγα εὐτύχημα ὑπῆρξε
λαλεῖς αὐτοῖς;» διὰ ποῖον λόγο τοὺς μιλᾶς γιὰ τοὺς μαθητὲς τοῦ Κυρίου τὸ ὅτι γνώρισαν
παραβολικά; Καὶ ὁ Κύριος ἀπαντῶντας στὴν τὶς μυστηριώδεις βουλὲς τοῦ Θεοῦ καὶ ἦλθαν
ἐρώτηση, ἐξηγεῖ πρώτα τὸν λόγο, γιὰ τὸν σὲ στενὴ σχέση μὲ τὰ ἔξοχα ἐκεῖνα κεφάλαια
ὁποῖο μιλάει μὲ παραβολαῖς ἔπειτα ἀναπτύσ- τῆς γνώσεως, τὰ ὁποῖα ἐξασφαλίζουν στὸν
σει θαυμάσια καὶ τὸ νόημα τῆς παραβολῆς. ἄνθρωπο τὴν εὐτυχία. Ἡ ἐπιθυμία τῆς γνώ-
σεως «ἡ ὁρμὴ τοῦ εἰδέναι» εἶναι μία ἐκ τῶν
Ὁ γενικὸς λόγος τῆς παραβολικῆς ὁρμῶν καὶ ἐπιθυμιῶν ἐκείνων, οἱ ὁποῖες δια-
ὁμιλίας. κρίνουν τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὰ ἄλλα ζῶα,
Ὁ Κύριος βεβαιώνει ὅτι «διὰ τοῦτο ἐν ἀποτελοῦν δὲ καὶ ἕνα ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τῆς

3 ἀπὸ 22
εὐτυχίας του. Εἶναι ἔξοχο δῶρο τοῦ Θεοῦ ἡ
ἐπιθυμία τῆς γνώσεως, καὶ κυρίως ὅταν στρέ-
φεται πρὸς τὴν γνώση τῆς θείας σοφίας καὶ
ἀληθείας, ποὺ φανερώθηκε στὸν ἄνθρωπο
διὰ τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Οἱ μαθητές, λοιπόν,
τοῦ Κυρίου, ὡς πιστοὶ καὶ σταθεροὶ Αὐτοῦ
ἀκόλουθοι, ἔλαβαν τὴν ἔξοχη αὐτὴ δωρεά. Διὰ
τοῦτο ὁ Κύριος τοὺς μακαρίζει λέγοντας:
«ὑμῶν δὲ μακάριοι οἱ ὀφθαλμοὶ ὅτι βλέ-
πουσι, καὶ τὰ ὦτα ὑμῶν ὅτι ἀκούουσιν»
(Ματθ. ιγ´,16).
Ἀλλὰ ἡ δωρεὰ αὐτὴ ἡ πολυτιμότερη
«ὑπὲρ χιλιάδες χρυσίου καὶ ἀργυρίου» (Ψαλμ.
ριη´,72), ἡ γνώση αὐτή, ἡ «τιμιωτέρα λίθων
πολιτελῶν» (Παροιμ. γ΄,15), δίνεται καὶ σὲ κάθε
Χριστιανὸ ποὺ πλησιάζει περισσότερο τὸν
Χριστὸ καὶ συνάπτει στενὴ σχέση μὲ Αὐτόν·
δίνεται σὲ κάθε πιστὸ καὶ σταθερὸ ὀπαδό
Του, καθ ὃν χρόνον οἱ ἄλλοι μένουν στὸ σκό-
τος τῆς ἄγνοιας, ἔστω καὶ ἂν ξέρουν ὅλες τὶς
ἄλλες γήϊνες γνώσεις καὶ ἐπιστῆμες.
Μπορεῖς λοιπόν, καὶ σὺ νὰ γίνεις δωρε-
οδόχος τῆς ὑψηλῆς, τῆς ἀνεκτίμητης αὐτῆς
δωρεᾶς ἀρκεῖ νὰ θελήσεις νὰ γίνεις πιστὸς
καὶ σταθερὸς τοῦ Χριστοῦ ὀπαδὸς καὶ
ἀκόλουθος. Μπορεῖς καὶ σὺ νὰ μάθεις καὶ νὰ
δεῖς ὅσα «πολλοὶ προφῆτες καὶ δίκαιοι
ἐπιθύμησαν νὰ δοῦν καὶ νὰ ἀκούσουν, καὶ
δὲν εἶδαν οὔτε ἄκουσαν» (Ματθ. ιγ´,17). Ἀρκεῖ
νὰ θελήσεις νὰ φωτισθεῖς ἀπὸ τὴν ἀλήθεια
τοῦ Εὐαγγελίου· ἀρκεῖ νὰ μελετᾷς τὸν θεῖο
νόμο· νὰ φροντίζεις νὰ ζεῖς πάντοτε σύμφωνα
μὲ τὸν νόμο τοῦτο καὶ νὰ προκόπτεις στὴ
χριστιανικὴ ζωή.
Ἡ ἀπόκρυψη ἀπὸ τῶν λοιπῶν
«Τοῖς δὲ λοιποῖς ἐν παραβολαῖς».
Ἐξηγεῖ ὁ Κύριος σαφέστατα, γιατί στοὺς
λοιποὺς μιλάει μὲ παραβολές· «διὰ τοῦτο ἐν
παραβολαῖς αὐτοῖς λαλῶ, ὅτι βλέποντες
οὐ βλέπουσι καὶ ἀκούοντες οὐκ ἀκούου-
σιν, οὐδὲ συνιοῦσιν» (αὐτ. στίχ. 18). Γι᾽ αὐτὸ
μιλάω σ᾽ αὐτοὺς μὲ παραβολὲς διότι ἐνῷ βλέ-
πουν ἐμένα καὶ τὰ ἔργα μου, ἐν τούτοις δὲν
τὰ βλέπουν μὲ τὰ μάτια τῆς ψυχῆς τους, δὲν
θέλουν νὰ τὰ ἐννοήσουν· ἐνῷ ἀκοῦν τὰ λόγια
μου, ἐν τούτοις δὲν δίδουν σ᾽ αὐτὰ καμμία
4 ἀπὸ 22
προσοχὴ καὶ ἑπομένως δὲν τὰ ἐννοοῦν.
Ὑπάρχουν, δυστυχῶς, ἄνθρωποι, οἱ
ὁποῖοι θεληματικὰ μένουν στὴν ἄγνοια· ἐν
γνώσει ἀποστρέφουν τὰ μάτια τους ἀπὸ τὸ
φῶς τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας καὶ ἐν γνώσει
μένουν στὸ σκοτάδι. Μποροῦν εὐχαρίστως
καὶ ἐπὶ ὥρες νὰ συζητοῦν καὶ νὰ ἀκοῦν γιὰ
τὶς βιοτικὲς ἐργασίες τους, γιὰ τὸ ἐμπόριο, γιὰ
τὶς ἐπιχειρήσεις, τὸ συνάλλαγμα, τὰ χρεώ-
γραφα, τὰ εἰσοδήματα. Βρίσκουν τερπνὴ καὶ
ἐνδιαφέρουσα τὴ συζήτηση γιὰ τὸ θέατρο, γιὰ
τοὺς χορούς, γιὰ τὴν μόδα... Καὶ ἀκόμη τερ-
πνότερο νὰ κατακρίνουν, νὰ ἐξετάζουν μὲ
πολλὴ καὶ κακεντρεχῆ ἀκρίβεια τὶς ἠθικὲς
πληγὲς τῶν ἄλλων... Ἀλλ᾽ ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι
ἀκοῦν καὶ κάποια θρησκευτικὴ συζήτηση,
αἰσθάνονται ὅλη τὴν ἄνια, τὴν ἀηδία, τὴν
ἀποστροφή. Ἂν τοὺς πεῖς νὰ μελετήσουν ἕνα
βιβλίο θρησκευτικό, νὰ ἀκούσουν ἕνα κήρυ-
γμα, τότε ἢ θὰ ἀπαντήσουν ὅτι «τὰ ξέρουν
αὐτὰ» καὶ δὲν ἔχουν ἀνάγκη νὰ τὰ ἀκούσουν
–ἐνῶ πράγματι δὲν ξέρουν τίποτε– ἢ θὰ τὸ θε-
ωρήσουν ἀσχολία ἀνάξια τῆς προσωπικότη-
τάς τους. Ἐνδέχεται νὰ σὲ εἰρωνευθοῦν καὶ
νὰ σὲ ἐλεεινολογήσουν, διότι ἐσὺ ἀσχολεῖσαι
μὲ «τὰ θρησκευτικά». Αὐτοί, λοιπόν, «βλέπο-
ντες οὐ βλέπουσιν». Εἶναι οἱ ψυχικῶς τυ-
φλοί!
Ὑπάρχουν ἄλλοι, οἱ ὁποῖοι ἐνῷ βλέπουν
τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ στὰ εὐαγγέλια καὶ
στὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἐνῷ βλέπουν
τὴν Ἐκκλησία Του, τὸ αἰώνιο αὐτὸ καθί-
δρυμα, ποὺ στηρίζεται σὲ ἀδιάκοπη σειρὰ
θαυμάτων, ἐν τούτοις δὲν θέλουν νὰ δοῦν τὴν
θεία δόξα τοῦ Χριστοῦ, δὲν θέλουν νὰ δοῦν
τὴν θεότητά Του. Δὲν θέλουν νὰ δοῦν στὸν
Χριστὸ περισσότερο ἀπὸ ἕναν ἄνθρωπο με-
γάλο, οὔτε τὴν ἄπειρη ἀπόσταση ποὺ Τὸν
χωρίζει ἀπὸ τοὺς ἱδρυτὲς ἄλλων θρησκευμά-
των. Ἐνῶ ἀκοῦν τὴ διδασκαλία Του, δὲν βρί-
σκουν τίποτε τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸν ἑαυτό
τους, δὲν θέλουν νὰ ἐννοήσουν ὅτι ἡ διδασκα-
λία αὐτὴ ἀποβλέπει στὴ δική τους εὐτυχία.
Τοὺς προσφέρει τὴν εὐτυχία καὶ αὐτοὶ δὲν
θέλουν νὰ τὴν πιστεύσουν καὶ νὰ τὴν
δεχθοῦν. Αὐτοί, λοιπόν, «βλέποντες οὐ βλέ-
πουσι, καὶ ἀκούοντες οὐκ ἀκούουσιν».
 Τὸ γεγονὸς αὐτὸ τὸ θλιβερὸ καὶ ἦταν ἡ ἀμετανοησία καὶ ἡ ἀπώλειά τους.
ἀξιοθρήνητο, τὸ ὁποῖο ὄχι μόνο στὴν ἐποχὴ Ἔκλεισαν τ᾽ αὐτιὰ καὶ τὰ μάτια, «μήποτε
τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ καὶ κατόπιν καὶ σήμερα ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ τοῖς ὠσὶν ἀκού-
βλέπουμε, τὸ προεῖπε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα διὰ σωσι, καὶ τῇ καρδίᾳ συνῶσι, καὶ ἐπιστρέ-
τοῦ προφήτου Ἡσαΐου, ὀκτακόσια χρόνια ψωσι καὶ ἰάσωμαι αὐτούς» (αὐτ. 15). Δηλαδὴ
προτοῦ ἔλθει ὁ Χριστός. Καὶ ὁ Χριστὸς βε- ἀδιαφόρησαν πλήρως γιὰ νὰ μὴν μετανοή-
βαιώνει ὅτι ἐκπληρώνεται τώρα ἡ προφητεία, σουν καὶ θεραπευθοῦν ἀπὸ τὴν θανατηφόρο
ἡ λέγουσα: «ἀκοεῖ ἀκούσετε καὶ οὐ μὴ συνῆτε, ἀσθένεια τῆς ἁμαρτίας καὶ σωθοῦν! Ἂν
καὶ βλέποντες βλέψετε καὶ οὐ μὴ ἴδητε» (Αὐτ. μετανοοῦσαν ἀσφαλῶς ὁ Θεὸς θὰ τοὺς ἔσωζε.
στίχ. 14. Ἡσ. στ΄, 9). Ναί, δὲν θέλει ὁ σαρκικὸς ἄνθρωπος νὰ
Τί θὰ ἔλεγες γιὰ ἕναν ἄνθρωπο ποὺ ἔχει ἀκούσει τὴν ἀλήθεια· δὲν θέλει ὁ ἄνθρωπος,
σὲ πλήρη ἐνέργεια τὰ ὄργανα τῆς ὁράσεως (τὰ ποὺ ζεῖ στὴν ἁμαρτία νὰ δεῖ τὸ φῶς τῆς
μάτια του), ἀλλὰ πέφτει στὸν κρημνό, σὰν νὰ ἀληθείας· φοβᾶται νὰ πλησιάσει τὸν Χριστό,
ἦταν τυφλὸς καὶ ἀπὸ τὰ δύο μάτια; Καὶ τί θὰ διότι θὰ βρεθεῖ στὴν ἀνάγκη νὰ ἀφήσει τὶς
σκεπτόσουν γι᾽ ἄλλον ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος ἔχει ἁμαρτωλὲς ἡδονές, νὰ θυσιάσει τὶς σαρκικὲς
ἐντελῶς καλὰ τὰ αὐτιά του καὶ ἀκούει τε- ὀρέξεις καὶ πράξεις, νὰ ἀρνηθεῖ τὰ παράνομα
λείως, ἀλλ᾽ ὅμως ἀδιαφορεῖ γιὰ τὰ μηνύματα συμφέροντα. Προτιμάει τὸ σκότος τῆς
τοῦ κινδύνου ποὺ ἐξαπολύει ἡ σάλπιγκα τοῦ ἁμαρτίας γιὰ νὰ κακουργεῖ ἄφοβα· προτιμάει
αὐτοκινήτου ἢ τοῦ σιδηροδρόμου, καὶ βαδίζει νὰ μένει ἀμετανόητος, προτιμάει νὰ βαδίζει ἐν
πεισματικὰ ἐπάνω στὶς γραμμές, ὅπου βρίσκει γνώσει πρὸς τὴν καταδίκη καὶ τὴν ἀπώλεια
οἰκτρὸ θάνατο; Δὲν θὰ ἔλεγες ὅτι αὐτοκτόνη- παρὰ νὰ μετανοήσει!
σε; Δυστυχῶς κάτι παρόμοιο ἀλλ᾿ ἀσυγκρίτως Σκέψου ἕναν ἀσθενὴ ποὺ πάσχει ἀπὸ
τρομερώτερο ὡς πρὸς τὶς συνέπειες, κάνει νόσημα ἐπικίνδυνο καὶ προχωράει ἀφεύκτως
καθένας ποὺ μένει ψυχικὰ τυφλὸς καὶ πρὸς τὸν θάνατο, ἀλλὰ ἀρνεῖται ἐπίμονα νὰ
κωφός, ἀδιαφορῶντας γιὰ τὴν ἀλήθεια τοῦ δεχθεῖ τὸν γιατρὸ καὶ ν᾽ ἀκούσει τὴν θερα-
Εὐαγγελίου καὶ τὴν ζωὴ τὴν χριστιανικὴ. πευτικὴ δίαιτα. Καὶ τοῦτο γιὰ νὰ μὴ τυχὸν
Ἑξηγεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα διὰ τοῦ προφή- θεραπευθεῖ καὶ σωθεῖ! Πῶς θὰ θεωρήσεις τὸν
του, γιατί οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ διαπράττουν τέ- ἄνθρωπο αὐτό; παράφρονα, τρελλό, ἀποφα-
τοιο ἔγκλημα κατὰ τοῦ ἑαυτοῦ των, καὶ σισμένο ν᾽ αὐτοκτονήσει. Αἴ, λοιπόν. Αὐτοῦ
ἐπαναλαμβάνει στὴν παροῦσα περίσταση τὴν τοῦ εἴδους τὴν παραφροσύνη διέπρατταν καὶ
ἐξήγηση ταύτην ὁ Χριστός. «Ἐπαχήνθη γὰρ ἡ οἱ Ἰουδαῖοι ἐκεῖνοι ποὺ δὲν ἥθελαν νὰ
καρδία τοῦ λαοῦ τούτου καὶ τοῖς ὠσὶ βαρέως ἐννοήσουν τὴν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ
ἤκουσαν καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν ἐκάμ- καὶ ἐκεῖνοι οἱ Χριστιανοὶ ποὺ δὲν θέλουν νὰ
μυσαν». Διότι λέει ἡ ψυχή τους, ὁ νοῦς τους μάθουν τὴν αλήθεια, νὰ πλησιάσουν τὴν θρη-
(αὐτὴ τὴν σημασία ἔχει ἐδῶ ἡ καρδιά) ἔγινε παχὺς καὶ σκεία, ν᾽ ἀφήσουν τὴν ἁμαρτία, νὰ μετανοή-
δυσκίνητος, ὥστε νὰ μὴν ἐννοεῖ τὶς ἀλήθειες σουν, νὰ σωθοῦν!
καὶ τὰ ἔργα τοῦ Χριστοῦ τὰ θαυμαστά. Ἀπέναντι τῆς διαγωγῆς αὐτῶν τῶν
Ἔγιναν βαρήκοοι, ἔκλεισαν τὰ μάτια τους γιὰ
ἀνθρώπων ὁ Χριστὸς ἐφαρμόζει μία ἐνέργεια
νὰ μὴν ἀκοῦν καὶ νὰ μὴν ἐννοοῦν. Ἔμειναν δικαιώτατη. Ἀρνεῖται ἔπειτα νὰ φανερώσει σ᾽
ἀναίσθητοι στὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἔτσι ὥστε αὐτοὺς πλήρη τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου
οὔτε τὸν ψίθυρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ Του, ἐφ᾽ ὅσον ἔκλεισαν τὰ μάτια στὶς πρῶτες
ἀκοῦν, ἀλλ᾽ οὔτε καὶ τὴν μεγαλόφωνη πρό- αὐτὲς ἀκτῖνες, καὶ ἀπίστησαν καὶ θέλησαν νὰ
σκληση ποὺ τοὺς ἀπηύθυνε ὁ Θεὸς διὰ μέσουτὴν ἀγνοοῦν. Οἱ ἀλήθειες οἱ σωτηριώδεις μέ-
τῶν θαυμαστῶν γεγονότων νὰ ἀκροῶνται. νουν πλέον γι᾽ αὐτοὺς παραβολὲς σκοτεινές,
«Ἠγάπησαν μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς»! μυστήρια ἀκατανόητα. Ἐνδέχεται νὰ εἶναι
Τὸ τρομερὸ ἀποτέλεσμα τοῦ ἐγκλήματος γραμματισμένοι, νὰ κατέχουν πολλὲς ἄλλες
αὐτοῦ ποὺ ἐνήργησαν κατὰ τοῦ ἑαυτοῦ τους βιοτικὲς γνώσεις, νὰ ὑψώνωνται σὲ μεγάλα
5 ἀπὸ 22
ἀξιώματα, νὰ γίνωνται πρὸς καιρὸν διεθνὴς
προσωπικότητες. Ἐν τούτοις δὲν γνωρίζουν
τὸ σπουδαιότερο ὅλων, τὸν σκοπὸ τῆς πα-
ρούσης ζωῆς, διότι τοῦτον τὸν φανερώνει ὁ
Θεὸς διὰ τοῦ Εὐαγγελίου Του μόνο σ᾽ ἐκείνους
ποὺ θέλουν νὰ τὸν γνωρίσουν καὶ νὰ σωθοῦν.
Ὠραῖα χαρακτήρισε ἕνας ἐκ τῶν νεωτέρων
φιλοσόφων τοὺς μακρὰν τοῦ Θεοῦ ἐργαζομέ-
νους ἐπιστήμονες· ἀνακαλύπτουν πλεῖστα τὰ
ἐπουσιώδη ἀλλ᾿ ἀγνοοῦν τὸ οὐσιωδέστερο,
τὸν σκοπὸ τῆς παρούσης ζωῆς! Ἀρνεῖται, λοι-
πόν, ὁ Θεὸς τὴν χάριν Του σ᾽ ἐκείνους οἱ
ὁποῖοι συχνὰ καὶ γιὰ πολὺ τὴν ἀπέκρουσαν
καὶ πεισματικὰ ἀντιτάχθηκαν ἐναντίον της.
Τοῦτο κάνουμε κι ἐμεῖς, λέει ὁ Ἅγ. Ἰω. ὁ Χρυ-
σόστομος ὅταν δοῦμε ἕναν νὰ μᾶς ἀκούει μὲ
ἀδιαφορία καὶ νὰ μὴν πείθεται, καίτοι πολλὲς
φορὲς τὸν παρακαλέσαμε, τότε πλέον σιω-
ποῦμε διότι, ἐὰν ἐπιμείνουμε θὰ αὐξηθεῖ ἡ
ἀδιαφορία καὶ ἡ περιφρόνησή του πρὸς τὰ
λόγια μας.
Ἰδοὺ ὁ γενικὸς λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο ὁ
Χριστὸς μιλάει μὲ παραβολὲς ἀνερμήνευτες.
Καὶ συγχρόνως ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο τὸ
Εὐαγγέλιο μένει καὶ σήμερα σὲ πολλοὺς
ἀκατανόητο. Ἀλλ᾽ ἂς φοβηθοῦμε μήπως κι
ἐμεῖς, κλείνοντας τὰ μάτια καὶ τὰ αὐτιὰ στὴ
φωνὴ τοῦ Θεοῦ καὶ στὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγ-
γελίου, χάσουμε τὸν σκοπὸ τῆς ζωῆς μας. Ἂς
φοβηθοῦμε, μήπως ἡ ἀδιαφορία, τὴν ὁποία
τυχὸν δείξαμε ἕως τώρα ἀπέναντι τῆς χάριτος,
τὴν ὁποία μᾶς προσφέρει ὁ Θεὸς γιὰ νὰ
σωθοῦμε, μᾶς ὁδηγήσει σὲ ἀνεπανόρθωτη
συμφορὰ καὶ δυστυχία αἰώνια!
Ἡ ἔννοια τῆς παραβολῆς.
Ἀφοῦ ὁ Κύριος ἀνέπτυξε τὸ γενικὸ λόγο
γιὰ τὸν ὁποῖο μιλάει παραβολικά, ἔρχεται
τώρα νὰ ἐξηγήσει τὸ βαθύτερο νόημα τῆς
παραβολῆς. Ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς μαθη-
τές Του, ἀλλὰ καὶ πρὸς κάθε φιλομαθῆ
Χριστιανὸ ὅλων τῶν αἰώνων, λέει: «Ἔστι δὲ
αὕτη ἡ παραβολή», δηλαδὴ ἡ ἔννοια τῆς
παραβολῆς εἶναι αὐτὴ ποὺ θὰ σᾶς ἐξηγήσω
τώρα. Ἤ, καθὼς ὁ Ματθαῖος γράφει: «ὑμεῖς
οὖν ἀκούσατε τὴν παραβολὴν τοῦ σπείρο-
ντος» (στίχ. 18). Ἐσεῖς ποὺ πιστεύετε καὶ
6 ἀπὸ 22
ἀκούσατε ὅσα εἴπαμε προηγουμένως περὶ
βλεπόντων καὶ μὴ βλεπόντων, ἀκούστε τώρα
τί σημαίνει ἡ παραβολὴ τοῦ σπείροντος
γεωργοῦ. Διότι τὸ νὰ ἀκούει κανεὶς ἐκ νέου
καὶ νὰ μελετᾷ πάλι ὅσα ἄκουσε ἢ μελέτησε,
αὐτὸ εἶναι πολὺ χρήσιμο καὶ συντελεστικὸ
τόσο γιὰ τὴ βαθύτερη κατανόηση τῶν θείων
ἀληθειῶν, ὅσο καὶ γιὰ τὴν πλουσιώτερη
ὠφέλεια ἐξ αὐτῶν. Πάντοτε θὰ βρίσκει κάτι
τὸ πιὸ εὐχάριστο καὶ ὠφέλιμο, ἔστω καὶ ἂν
τὰ ἴδια ἀκριβῶς ἀκούει ἢ μελετᾷ. Καὶ τοῦτο
διότι ὄχι σπάνια ἡ κατανόηση μιᾶς ἀλήθειας
καὶ ἡ ὠφέλεια ἐξ αὐτῆς ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν
διάθεση τῆς ψυχῆς. Καὶ συμβαίνει, ὥστε
ἐκεῖνο, ποὺ δὲν ἐνόησες ἀρκετὰ σ᾽ αὐτὴ τὴν
περίσταση, ἢ δὲν σοῦ ἔκανε τώρα τὴν ἀνά-
λογη ἐντύπωση, τὸ ἐννοεῖς ἄριστα σ᾽ ἄλλη
περίσταση καὶ σοῦ φαίνεται τόσο σπουδαῖο
ὥστε τὸ θεωρεῖς πρωτάκουστο. Ἄλλως τε ὁ
λόγος τοῦ Θεοῦ, οἱ ἀλήθειες οἱ χριστιανικές,
εἶναι μεταλλεῖο ἀνεξάντλητο καὶ ὅσο σκάπτει
κανεὶς σ᾽ αὐτὸ καὶ μάλιστα βαθύτερα θὰ βρί-
σκει πάντοτε νέο πολύτιμο μετάλλευμα.
Ἀρχίζει, λοιπόν, ὁ Χριστὸς τὴν ἐξήγηση τῆς
παραβολῆς ὡς ἑξῆς: «ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγο;
τοῦ Θεοῦ» (στίχ. 11).
Οἱ ἀναλογίες μεταξὺ σπόρου καὶ
λόγου
Πόσο σοφὲς ἀναλογίες καὶ πόσο βάθος
νοημάτων περιέχει ἡ μικρὴ αὐτὴ φράση «ὁ
σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ»! Δὲν θὰ
ἐξετάσουμε τὰ ἄλλα χαρίσματά της, τὴν συ-
ντομία, τὴ σαφήνειά της, πρέπει ὅμως νὰ με-
λετήσουμε τὶς ἀναλογίες, στὶς ὁποῖες
συγκεντρώνεται ὅλη της ἡ σπουδαιότης.
«Ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ».
Καὶ πρῶτον ἡ σπορὰ τοῦ σπόρου ὑπονοεῖ
ὅτι ὑπάρχει σπορεύς. Εἴδαμε ἄλλως τε στὴν
ἀρχὴ τῆς παραβολῆς, ὅτι «ἐξῆλθεν ὁ σπεί-
ρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ». Εἶναι
ἀδύνατον νὰ γίνει σπορὰ συστηματική, παρέ-
χουσα ἐλπίδες καρποφορίας καὶ σοδειᾶς
χωρὶς σπορέα, ὁ ὁποῖος θὰ σπεύσει ἀπὸ τὸ
πρωΐ στὸ χωράφι, θὰ πάρει ἐπ᾽ ὤμου τὸ δι-
σάκκι τοῦ σπόρου, θὰ ὑπομείνει ὅλες τὶς κα-
κοπάθειες τοῦ ψύχους καὶ τῆς ζέστης καὶ θὰ
σπείρει ἄφθονα στὴ γῆ. Ἀλλ᾽ ἀκριβῶς καὶ ὁ
λόγος τοῦ Θεοῦ ὑπονοεῖ σπορέα, κήρυκα·
διότι χωρὶς κήρυκα δὲν ὑπάρχει ἐλπίδα νὰ με-
ταδίδωνται οἱ ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου, οὔτε
νὰ μεταβληθεῖ ὁ κόσμος ποὺ βαδίζει στὴ
φθορὰ καὶ τὴν ἀπώλεια. «Πῶς πιστεύσου-
σιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; πῶς δὲ ἀκούσουσι
χωρὶς κηρύσσοντος;» ἐρωτᾷ ὁ θεῖος Παῦλος
(Ρωμ. ι´,14). Πρῶτος καὶ μέγιστος σπορεὺς καὶ
ἀσύγκριτος ἐμφυτευτὴς καὶ καλλιεργητὴς τοῦ
θείου λόγου στὶς ψυχές, πρῶτος κήρυξ καὶ
διδάσκαλος τοῦ θείου λόγου, ποὺ τὸν ἔσπειρε
πλούσιο καὶ ἄφθονο στὶς ἀνθρώπινες καρ-
διές, εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.
Ναί, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἄφησε
τὴ στολὴ τῆς θείας δόξης ποὺ φοράει στὴν
ἐπουράνιο Ἱερουσαλήμ, κατέβηκε στὴν
ἐπίγειο Ἱερουσαλήμ, φόρεσε τὴν ταπεινὴ καὶ
πτωχὴ στολὴ τοῦ γεωργοῦ, γιὰ νὰ σπείρει τὴν
ἀλήθεια. «Ἐξῆλθεν ὄχι τοπικῶς, λέει ὁ ἱερὸς
Χρυσόστομος, ἀλλὰ διὰ τῆς σχέσεως καὶ τῆς
πρὸς ἡμᾶς οἰκονομίας, μᾶς πλησίασε περισ-
σότερο, φόρεσε τὴν ἀνθρώπινη σάρκα, πρὸς
τὸν σκοπὸ νὰ σπείρει τὸν λόγο τῆς
εὐσεβείας». Ἦλθε νὰ σπείρει τὴν θεογνωσία
στὴν ταλαίπωρη ἀνθρωπότητα, ἡ ὁποία ἀφοῦ
ἔχασε τὴν ἰδέα περὶ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ,
ἀφοῦ περιπλανήθηκε ἐπὶ αἰῶνες στὸ λαβύ-
ρινθο τοῦ σκότους καὶ τοῦ ψεύδους καὶ δὲν
ἄφησε ἀντικείμενο, ζῶο, κτίσμα, ποὺ δὲν λά-
τρευσε ὡς θεό, ἐπὶ τέλους ἔστησε βωμὸ καὶ
στὸν «ἄγνωστον θεόν».
Κακοπαθεῖ βεβαίως ὁ γεωργός, ὅταν
σπείρει στὸ χωράφι του. Ἀλλὰ ποιός μπορεῖ
νὰ παραστήσει τὶς κακοπάθειες, στὶς ὁποῖες
ὑποβλήθηκε ὁ Χριστός, ὅταν ἔσπειρε τὸ λόγο
τῆς ἀληθείας στὸν κόσμο; Ἐπὶ τρία χρόνια
δὲν ἔπαυσε ἀπὸ τοῦ νὰ κοπιάζει, νὰ μοχθεῖ,
νὰ ἱδρώνει, νὰ ὁδοιπορεῖ, κηρύττοντας ἀνὰ
τὴν Ἰουδαία καὶ τὴν Γαλιλαία. Ἐπὶ τρία χρό-
νια δὲν ἔπαυσαν οἱ καταδρομές, οἱ ὕβρεις, οἱ
συκοφαντίες, οἱ διωγμοὶ ἐκ μέρους τῶν Γραμ-
ματέων καὶ τῶν Φαρισαίων, τῶν ἐχθρῶν τού-
των τῆς σπειρόμενης ἀλήθειας. Οὐδέποτε ὁ
γεωργὸς φθάνει μέχρι τέτοιο σημείο κακοπά-
θειας ὥστε νὰ θυσιάσει καὶ τὴ ζωή του χάριν
τῆς σπορᾶς· διότι ἁπλούστατα σκοπὸς τῆς
σπορᾶς εἶναι νὰ τρέφει τὸν γεωργὸ καὶ ὄχι νὰ
πεθαίνει ὁ γεωργὸς γιὰ τὴν σπορά. Ἀλλ᾿ ὁ
Χριστὸς δὲν δίστασε νὰ θυσιάσει καὶ τὴ ζωή
του γιὰ νὰ καρποφορήσει ἡ ἀλήθεια ποὺ
ἔσπειρε. Ὁ Χριστός, λοιπόν, εἶναι ὁ πρῶτος
καὶ μέγιστος σπορεὺς τῆς ἀληθείας.
Ἀλλ᾽ εἶναι μέγα εὐτύχημα, ὅτι ὁ Χριστὸς
ὄχι μόνο ἔσπειρε διὰ στόματος τὸ λόγο τῆς
ἀληθείας, ὅταν ὡς ἄνθρωπος βρισκόταν στὴ
γῆ, ἀλλὰ διὰ τῶν Ἀποστόλων Του ἀποθήκευ-
σε στὸ Εὐαγγέλιό Του ἀνεξάντλητη ποσότητα
σπόρου, γιὰ νὰ συνεχίζεται ἡ σπορὰ μέχρι τῆς
συντελείας τῶν αἰώνων. Ἐπὶ πλέον μετὰ τὴν
ἀνάληψή Του ἐξαπέστειλε τοὺς δευτερεύο-
ντας σπορεῖς καὶ ἀντιπροσώπους Του, ποὺ
συνέχισαν τὸ ἔργο τῆς σπορᾶς τῆς ἀληθείας,
ἐξαπέστειλε τοὺς Ἀποστόλους, τοὺς Πατέρες
τῆς Ἐκκλησίας, τοὺς κήρυκες καὶ διδασκά-
λους Αὐτῆς· καὶ ἐξακολουθεῖ ν᾽ ἀποστέλλει
ὅσους στὴν ἱερὰ αὐτὴ διακονία ἐργάζονται
στὴν Ἐκκλησία μὲ τρόπο ποὺ ἁρμόζει στὸ
ὕψος καὶ τὴν σπουδαιότητα τοῦ ἔργου.
«Αὐτὸς ἔδωσε (λέει ὁ θεῖος Παῦλος περὶ τοῦ
Χριστοῦ) τοὺς μὲν ἀποστόλους, τοὺς δὲ προ-
φήτας, τοὺς δὲ εὐαγγελιστάς, τοὺς δὲ ποι-
μένας καὶ διδασκάλους, πρὸς τὸν καταρ-
τισμὸν τῶν ἁγίων, εἰς ἔργον διακονίας, εἰς
οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφ.
δ΄,11,12). Σ᾽ αὐτοὺς ὁ Κύριος, ὅταν ἐπρόκειτο νὰ
ἀναληφθεῖ στοὺς οὐρανούς, ἔδωσε ὡρισμένη
ἐντολὴ νὰ ὑπάγουν στὸν κόσμο ὅλο καὶ νὰ
κηρύξουν τὸ Εὐαγγέλιο παντού, διδάσκοντας
ὅλα τὰ ἔθνη νὰ τηροῦν καὶ νὰ ἐφαρμόζουν
ὅλον τὸν νόμο τοῦ Εὐαγγελίου (Μάρκ. ιστ´,15 καὶ
Ματθ. κη´,20).
Καὶ μπορεῖ νὰ νομίζουν μερικοὶ ὅτι
εὐχαρίστως θὰ ἀποδέχονταν τὸ Εὐαγγέλιο καὶ
θὰ ἐφάρμοζαν αὐτό, ἐὰν τὸ ἄκουγαν ἀπὸ τὸ
στόμα τοῦ Χριστοῦ, καὶ ὄχι ἀπὸ τοὺς δευτε-
ρεύοντας, ἀπὸ τοὺς κήρυκας τοῦ θείου
λόγου. Ἀλλ᾽ ὁ Κύριος ἐφωδίασε τοὺς ἀπεστα-
λμένους Του κήρυκες μὲ τὴν αὐτὴν ἐξουσία,
ὥστε οἱ δεχόμενοι τὸ Εὐαγγέλιο νὰ ἀπο-
λαύουν τὴν αὐτὴν δωρεὰ ποὺ θὰ λάμβαναν
ἂν τὸ ἄκουγαν ἀπὸ τὸν Χριστό· οἱ δὲ ἀπορ-
ρίπτοντες αὐτὸ νὰ ἔχουν τὴν αὐτὴν εὐθύνη.
«Ὁ ἀκούων ὑμῶν, εἶπε πρὸς τοὺς μαθητές
7 ἀπὸ 22
Του, ἐμοῦ ἀκούει καὶ ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς ἐμὲ
ἀθετεῖ· ὁ δὲ ἐμὲ ἀθετῶν ἀθετεῖ τὸν
ἀποστείλαντά με» (Λουκ. ι´,16). Παρακούει καὶ
ἀθετεῖ αὐτὸν τὸν Χριστὸν ἐκεῖνος ποὺ παρα-
κούει καὶ ἀδιαφορεῖ στὴ φωνὴ τοῦ κήρυκα
τοῦ Εὐαγγελίου. Διὰ τοῦτο ὁ Χριστιανὸς δὲν
πρέπει νὰ προσέχει στὴν ἐξωτερικὴ ἀσθένεια
καὶ τὶς ἀνθρώπινες ἀδυναμίες τοῦ διωρισμέ-
νου ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας κήρυκα τοῦ θείου
λόγου, ἀλλὰ στὸ περιεχόμενο τοῦ λόγου, στὰ
λόγια τοῦ Εὐαγγελίου ποὺ κηρύττει. Μία
μόνο περίπτωση ὑπάρχει κατὰ τὴν ὁποία ὁ
Χριστιανὸς θὰ κλείνει τὰ αὐτιά του στὴ φωνὴ
τοῦ κήρυκα, ὅταν ἐκεῖνος ἀποκηρυχθεῖ ἀπὸ
τὴν Ἐκκλησία ἢ ἀποδειχθεῖ φανερὰ αἱρετικὸς
καὶ κακόδοξος, διδάσκοντας ἀντίθετα πρὸς
τὴν ἀλήθεια τῆς ὀρθοδόξου πίστεως. Στὶς
ἄλλες περιστάσεις δὲν πρέπει ὁ Χριστιανὸς
ν᾽ ἀπορρίπτει τὸν θεῖο λόγο ποὺ τοῦ προσφέ-
ρει ὁ κῆρυξ, μὲ τὴν δικαιολογία ὅτι τάχα καὶ
ἐκεῖνος εἶναι ἄνθρωπος ὅμοιός μας, μὲ
ἀτέλειες καὶ ἐλλείψεις. Διότι ὁ διψασμένος δέ-
χεται τὸ νερὸ ποὺ θὰ σβύσει τὴ δίψα του ὄχι
μόνο ὅταν τὸ ποτήρι τοῦ νεροῦ εἶναι χρυσό,
ἀλλὰ καὶ ὅταν εἶναι πήλινο. Καὶ ἐκεῖνος ποὺ
λαμβάνει γράμματα καὶ δῶρα ἀπὸ προσφιλὲς
ξενιτεμένο πρόσωπο δὲν ἐξετάζει ἂν ὁ ταχυ-
δρόμος εἶναι εὐπρό-σωπος, ἀλλὰ δέχεται μετὰ
χαρᾶς τὸ δῶρο. Δῶρα δὲ ὑψίστης ἀξίας εἶναι
τὰ θεῖα λόγια· δῶρα καὶ γράμματα ποὺ στέλ-
νει ὁ οὐράνιος Πατέρας σ᾽ ἐμᾶς τὰ ξενιτεμένα
παιδιά Του. Καὶ οἱ κήρυκες τοῦ θείου λόγου
εἶναι πρεσβευτὲς τοῦ Θεοῦ, ἀπεσταλμένοι ἐκ
μέρους Αὐτοῦ γιὰ νὰ προσφέρουν στοὺς
ἀνθρώπους τὸ εὐαγγέλιο τῆς σωτηρίας.
«Ὑπὲρ Χριστοῦ πρεσβεύομεν, λέει ὁ θεῖος
Παῦλος, ὡς τοῦ Θεοῦ παρακαλοῦντος δι᾿
ἡμῶν» (Β´ Κορ. ε´,20). Θὰ ἦταν βεβαίως ἀπείρως
εὐχάριστο ἐὰν οἱ δευτερεύοντες σπορεῖς, οἱ
κήρυκες τοῦ θείου λόγου, ἦταν ζωντανὰ πα-
ραδείγματα Χριστιανῶν ποὺ ζοῦν σύμφωνα μὲ
τὸν θεῖο λόγο. Καὶ ἐὰν δὲν εἶναι ἀλλοίμονο! ἡ
εὐθύνη τους εἶναι πολὺ μεγάλη. Σὺ ὅμως Χρι-
στιανέ, λάβε εὐχαρίστως τὰ θεῖα δῶρα, δέξαι
τὰ ἀνεκτίμητα θεῖα λόγια ποὺ σπείρουν στὴν
ἀκοή σου, γιὰ νὰ βρεῖς τὸ φῶς καὶ τὴ σωτη-
ρία. Ταῦτα ὡς πρὸς τὴν πρώτην ἀναλογίαν.
——————————————————————————
8 ἀπὸ 22
«Ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος». Ἡ παρομοί-
ωση τοῦ λόγου πρὸς τὸν σπόρο παρουσιάζει
δεύτερον, ὅτι εἶναι ἀνάγκη σπορᾶς τοῦ θείου
λόγου ἀπόλυτος καὶ ἀπαραίτητος.
Ἐὰν οἱ γεωργοὶ ἔπαυαν νὰ σπείρουν σι-
τάρι, ἐὰν οἱ κηπουροὶ ἔπαυαν νὰ φυτεύουν
καὶ νὰ καλλιεργοῦν τὰ ἄλλα εἴδη τῶν σπορί-
μων, ἀσφαλῶς ἡ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων θὰ διέ-
τρεχε ἄμεσο κίνδυνο· διότι οὔτε ψωμὶ οὔτε
ἄλλα εἴδη φυτῶν χρήσιμων γιὰ τὴ συντήρηση
τῆς ζωῆς θὰ ὑπῆρχαν. Καὶ γι᾽ αὐτὸ θεωρεῖται
πλούσιος κάθε τόπος σιτοπαραγωγός· ἀντιθέ-
τως ὅσο ἔλειπει τὸ σιτάρι, ἤ γίνονταν λιμός,
ἡ ἔλλειψη αὐτὴ θεωροῦνταν θεομηνία.
Ἀλλ᾽ εἶναι ἀσυγκρίτως ἀνώτερη ἡ ἀνάγκη
τῆς σπορᾶς τοῦ θείου λόγου. Ἐκ πρώτης
ὄψεως δὲν παρουσιάζεται ἄμεση καὶ ἀπαραί-
τητη ἡ ἀνάγκη αὐτή, οὔτε φαίνονται ἀμέσως
τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἐλλείψεως. Ἐν τούτοις
εἶναι ἀσυγκρίτως θλιβερώτερα. Τὰ βεβαιώνει
ἡ φοβερὴ ἀπειλὴ ποὺ ἀπευθύνει ὁ Θεὸς διὰ
τοῦ προφήτου Ἀμώς: «ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται,
λέγει ὁ Κύριος, καὶ ἐξαποστελῶ λιμὸν ἐπὶ τὴν
γῆν, οὐ λιμὸν ἄρτων οὐδὲ δίψαν ὕδατος, ἀλλὰ
λιμὸν τοῦ ἀκοῦσαι λόγον Κυρίου» (Ἀμὼς η´,11).
Ἀποδεικνύει καθαρὰ ἡ ἀπειλὴ αὐτὴ τοῦ Θεοῦ
ὅτι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀνώτερος καὶ
ἀναγκαιότερος καὶ ἀπὸ αὐτὴν τὴν τροφὴ καὶ
ἀπὸ αὐτὸ τὸ νερό· ἡ στέρηση τοῦ θείου λόγου
εἶναι θεομηνία φοβερώτερη καὶ ἀπὸ αὐτὴν
τὴν πεῖνα καὶ τὴν λειψυδρία. Ἡ πεῖρα ἄλλως
τε μᾶς πείθει, ὅτι ὅσες φορὲς ὁ λόγος τοῦ
Θεοῦ παύει νὰ κηρύττεται, ὅσες φορὲς ὁ
ἱερὸς ἄμβωνας σιγᾷ καὶ μένει ἔρημος ἀπὸ κή-
ρυκες, τότε νεκρώνεται καὶ ἡ πνευματικὴ
ζωή, τότε ἡ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ μεταβάλ-
λεται σὲ μία ξερὴ καὶ ἄκαρπη λατρεία τύπων·
ἡ Ἐκκλησία χάνει μία πτέρυγα, ἕνα σπουδαι-
ότατο ὄργανο σωτηρίας καὶ ὁ λαὸς μένει στὸ
βαθὺ σκοτάδι τῆς ἄγνοιας καὶ τῆς ἁμαρτίας.
Ὅπως διπλῆ εἶναι ἡ ἀνάγκη τοῦ σπό-
ρου, διότι εἶναι ἀπαραίτητο νὰ σπαρεῖ, ἀφ
ἑνὸς μὲν διὰ νὰ τρέφεται ἀπὸ τὸν καρπό του
ὁ ἄνθρωπος, ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ διὰ νὰ ἀναπαρά-
γεται σπόρος καὶ νὰ πολλαπλασιάζεται καὶ
νὰ διαιωνίζεται τὸ εἶδος τοῦ φυτοῦ, κατὰ πα-
ρόμοιο τρόπο διπλῆ εἶναι καὶ ἡ ἀνάγκη τοῦ
θείου λόγου. Εἶναι ἀνάγκη νὰ σπείρεται μὲ τὸ θεῖ σὲ δένδρο μέγα. Πρέπει νὰ σημειώσουμε
κήρυγμα τὸ προφορικὸ καὶ τὸ γραπτόν· ἀφ ὅτι δὲν εἶναι ἀσήμαντη ἡ δύναμη καὶ ἑνὸς
ἑνὸς μὲν διὰ νὰ μεταδίδει ζωὴ πνευματική, γιὰ τρυφεροῦ βλαστοῦ, ποὺ μόλις φύτρωσε ἀπὸ
νὰ τρέφει καὶ νὰ αὐξάνει στὴν ἀρετὴ καὶ τὴν τὴ γῆ εἶναι ἐκπληκτικὴ ἡ δύναμη τοῦ
χριστιανικὴ τελειότητα τὶς ψυχὲς τῶν Χρι- βλαστοῦ αὐτοῦ, τὸν ὁποῖο μπορεῖς νὰ συντρί-
στιανῶν. Τοῦτο τὸ βεβαιώνει καὶ τὸ Πνεῦμα ψεις μὲ τὸ μικρό σου δάκτυλο. Μὴ ἀπορεῖς
τὸ Ἅγιο ποὺ γράφει διὰ τοῦ ἀπ. Πέτρου ὅτι ἔβαλαν σῶμα στερεόν, βάρους τριάκοντα
οἱ Χριστιανοὶ οἱ ἀληθινοὶ εἶναι «ἀναγεγεννη- ὀκάδων, ἐπάνω στὸ χῶμα, ποὺ ἐπρόκειτο νὰ
μένοι οὐκ ἐκ σπορᾶς φθαρτῆς, ἀλλὰ φυτρώσει ὁ σπόρος ἑνὸς ρεβιθιοῦ, καὶ ὅλο τὸ
ἀφθάρτου, διὰ λόγου ζῶντος Θεοῦ καὶ μέ- βάρος αὐτὸ ἀνεκινήθη ἀπὸ τὸ φούσκωμα τοῦ
νοντος στὸν αἰῶνα» (Α΄, Πέτρ. α´,23). Ἀφ᾿ χώματος ποὺ ἔκανε ὁ βλαστὸς τοῦ ρεβιθιοῦ!
ἑτέρου δὲ εἶναι ἀνάγκη νὰ σπείρεται ὁ θεῖος Ἀλλὰ δύναμη μυστηριώδη καὶ περισσό-
λόγος γιὰ νὰ πολλαπλασιάζωνται οἱ Χριστια- τερο θαυμαστὴ ὑπάρχει καὶ στὸν θεῖο λόγο.
νοὶ οἱ φωτισμένοι καὶ νὰ μεταδίδουν τὶς Ἦχος ἁπλός, ποὺ κινεῖ τὸν ἀέρα καὶ θέτει σ᾽
ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου πάντοτε σὲ κύκλους ἐνέργεια τὴν αἴσθηση τῆς ἀκοῆς, φαίνονται
ἀνθρώπων ὅσο τὸ δυνατὸν εὐρύτερους. ἐκ πρώτης ὄψεως τὰ θεῖα λόγια. Λόγια
Μὴ θεωρήσεις ποτὲ ὡς πάρεργο, ὡς ἀσθενῆ, καὶ ὅμως πανίσχυρα καὶ παντοδύ-
ἀνάγκη δευτερεύουσα, ἀνάξια λόγου, τὸ νὰ ναμα. Ὁ Θεὸς γιὰ νὰ δείξει ὅτι θὰ ἀναστήσει
ἀκούσεις καὶ νὰ μελετᾷς καὶ νὰ μεταδίδεις τοὺς νεκρούς, ἀλλὰ γιὰ νὰ δείξει καὶ τοῦ
καὶ σ᾽ ἄλλους τὰ θεῖα λόγια. Χωρὶς αὐτὰ δὲν θείου λόγου τὴν θαυματουργικὴ δύναμη, ἡ
μπορεῖ ποτὲ νὰ ὑπάρξει ζωὴ χριστιανική· ὁποία εἶναι ἱκανὴ νὰ ἀναστήσει ψυχὲς νεκρω-
χωρὶς αὐτὰ δὲν μορφώνεται ποτὲ ἄνθρωπος μένες ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ νὰ τὶς ἐπαναφέρει
τίμιος, ἐνάρετος, εὐσεβής. Χωρὶς αὐτὰ δὲν σὲ πλήρη ζωή, φανέρωσε στὸν προφήτη
μπορεῖς ποτὲ νὰ πετύχεις τὸν σκοπὸ διὰ τὸν Ἰεζεκιὴλ ὅραμα θαυμάσιο. Τὸν μετέφερε σὲ
ὁποῖο ζεῖς ἐδῶ στὴ γῆ, δὲν θὰ μπορέσεις νὰ πεδιάδα γεμάτη ἀπὸ κόκκαλα ἀνθρώπινα,
βρεῖς τὴν εὐτυχία οὔτε ἐδῶ, οὔτε στὴν ἄλλη ξηρὰ καὶ λευκὰ ἐκ τῆς πολυκαιρίας τὸν διέ-
ζωή. Ὅταν λείπει ὁ Θεῖος λόγος καὶ δὲν σπεί- ταξε νὰ κηρύξει στὰ κόκκαλα αὐτὰ καὶ νὰ
ρεται ἡ ψυχὴ μὲ τὴν ἀλάθεια τοῦ Εὐαγγε- πεῖ: «τὰ ὀστᾶ τὰ ξηρά, ἀκούσατε λόγον Κυ-
λίου, θὰ βλαστάνει πάντοτε τὰ ἀγκάθια τῶν ρίου». Ὁ προφήτης ἐξετέλεσε τὴν ἐντολὴ
κακῶν συνηθειῶν, τῶν ἁμαρτωλῶν πράξεων, αὐτὴ καὶ εἶδε τὸ μέγα θαῦμα, ὅτι τὰ κόκκαλα
τῶν ἐγκλημάτων· θὰ βαδίζει πρὸς τὸν θάνατο ἀποτέλεσαν σκελετοὺς καὶ σώματα ἀνθρώ-
καὶ τὴν αἰώνια δυστυχία. Μέγιστη καὶ ἀπόλυ- πων, ζωοποιήθηκαν, ἀναστήθηκαν καὶ ἀποτέ-
τη ἡ ἀνάγκη τῆς σπορᾶς τοῦ θείου λόγου. λεσαν ἄνδρες ἀκμαίους, «συναγωγὴν πολλὴν
—————————————————————————— σφόδρα» (Ἰεζεκιὴλ στίχ. 1-10).
«Ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ».
Εἶναι πολὺ φυσικὸ νὰ ἔχει τέτοια δύ-
Ἡ παρομοίωσις τοῦ λόγου πρὸς τὸν σπόρο
ναμη ὁ θεῖος λόγος. Διότι ἀφοῦ ἐκφράζει τοῦ
φανερώνει 3ον τὴν δύναμη τοῦ θείου λόγου.
παντοδυνάμου Θεοῦ τὸ θέλημα, διὰ τοῦτο
Ἕνας ἐλάχιστος κόκος εἶναι ὁ σπόρος ἐγκλείει καὶ μεταδίδει δύναμη μέγιστη τοῦ
τοῦ σιταριοῦ καὶ ὅλων σχεδὸν τῶν φυτῶν ἕνα Θεοῦ, δύναμη ποὺ κατευθύνει σὲ σωτηρία καὶ
ἐλάχιστο πραγματάκι, ποὺ πατάει ὑπερήφανα ἁγιασμὸ κάθε ψυχὴ ἡ ὁποία δέχεται προθύ-
ὁ διαβάτης ἄνθρωπος. Καὶ ὅμως ὁ πάνσοφος μως καὶ ὑποτάσσεται σταθερῶς στὸν λόγο
Δημιουργὸς ἔχει κρύψει δύναμη μυστηριώδη τοῦτο. Αὐτὸ ἐννοεῖ καὶ ὁ θεῖος Παῦλος ποὺ
καὶ θαυμαστὴ στὸ πραγματάκι αὐτό, ὑπὸ τὴν γράφει ὅτι «τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ δύ-
φαινομενικὴ ξηρὰ καὶ ἄνευ ζωῆς ἐπιφάνεια ναμις Θεοῦ ἐστιν εἰς σωτηρίαν» (Ρωμ. α´,16).
τοῦ σπέρματος τοῦ φυτοῦ! Ἀρκεῖ νὰ βρεῖ κα- Ὁ Κύριος τὸ ἐπιβεβαιώνει λέγοντας: «ἐὰν
τάλληλες συνθῆκες καὶ θὰ φυτρώσει ἀπὸ ὑμεῖς μείνητε ἐν τῷ λόγῳ τῷ ἐμῷ... γνώσε-
αὐτὸ βλαστάρι γεμᾶτο ζωὴ ποὺ θὰ μεταβλη- σθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθε-

9 ἀπὸ 22
ρώσει ὑμᾶς» (Ἰω. η´,32). Ἡ ἀλήθεια δηλαδὴ τοῦ
Εὐαγγελίου ἔχει τὴ δύναμη νὰ ἐλευθερώνει
τὸν πιστεύοντα ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν τυραννικὴ
καὶ ἰσχυρὴ δουλεία τῶν παθῶν τῆς ἁμαρτίας.
Ἔχει τὴν δύναμη νὰ ἀνασύρει ψυχές, βουτη-
γμένες στὸ βόρβορο τῆς αἰσχρότητας καὶ κρη-
μνισμένες στὴν ἠθικὴ κατάπτωση, καὶ νὰ τὶς
μεταφέρει στὴν καθαρότητα τῆς ἁγνῆς καὶ
ἁγίας ζωῆς. Ἔχει τὴ δύναμη νὰ μεταμορφώνει
τὸν ἄνθρωπο τὸ θυμώδη, τὸν βάρβαρο, τὸν
κακοποιὸ σὲ ἥμερο, εὐγενῆ, ἀγαθοποιό, σὲ
τέκνο Θεοῦ!
Ἔχει, λοιπόν, δύναμη πανίσχυρη, ποὺ
μεταβάλλει τὴν καρδία τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ
καὶ δύναμη φωτιστική, ποὺ διανοίγει καὶ δια-
φωτίζει τὸν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου στὰ ὕψιστα
καὶ σπουδαιότατα τῆς ζωῆς ζητήματα. Τὸν
διαφωτίζει σὲ ζητήματα, τὰ ὁποῖα ὁ νοῦς τοῦ
ἀνθρώπου, μόνος του καὶ χωρὶς τὸν θεῖο
τοῦτον φωτισμό, δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ ἐννοήσει
καὶ νὰ λύσει. Δηλαδή, ποιά εἶναι ἡ καταγωγή
μας, πῶς βρεθήκαμε ἐδῶ στὴ γῆ, ποιός μᾶς
ἔπλασε, αὐτὰ μόνο ὁ θεῖος λόγος μᾶς τὰ πα-
ρουσιάζει φωτεινά. Τί εἶναι ὁ Θεός (ἀλήθεια,
τὴν ὁποία δὲν μπόρεσε ποτὲ νὰ ἐννοήσει τὸ
πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ πλανᾶται στὸν
λαβύρινθο τῆς σκοτεινῆς ἀνθρώπινης φιλοσο-
φίας) μόνο ὁ λόγος τοῦ Κυρίου παρουσίασε
φωτεινὴ στὶς λέξεις «Πνεῦμα ὁ Θεός» (Ἰω.
δ΄,24)· ποιά σχέση ὑπάρχει μεταξὺ τοῦ Θεοῦ
καὶ τοῦ ἀνθρώπου, φανερώνει μόνο ὁ θεῖος
λόγος, ποὺ ὁρίζει αὐτὴ ὡς σχέση πατρὸς
πρὸς τέκνο. Ἀκόμη ποιά εἶναι ἡ ἀξία τοῦ
ἀνθρώπου, γιὰ ποιόν σκοπὸ ζεῖ στὸν κόσμο
τοῦτον, καὶ πῶς θὰ τὸν πετύχει, πῶς πρέπει
νὰ ζεῖ στὸν παρόντα κόσμον, ποιές ἠθικὲς
σχέσεις πρέπει νὰ τὸν συνδέουν μὲ τοὺς
ἄλλους ἀνθρώπους, ποιά θὰ εἶναι ἡ μετὰ θά-
νατον κατάστασή του, ὅλα αὐτὰ τὰ μεγάλα
καὶ αἰωνίου ἀξίας προβλήματα τὰ λύνει φω-
τεινότατα, κατὰ τρόπο μοναδικὸ καὶ ἀλάνθα-
στο, ὥστε νὰ τὰ ἐννοεῖ καὶ νὰ τὰ ἐφαρμόζει
καὶ ὁ πλέον ἁπλὸς ἄνθρωπος, μόνο ὁ θεῖος
λόγος, τὸν ὁποῖο ὁ Χριστὸς μεταδίδει διὰ τοῦ
κηρύγματος τοῦ Εὐαγγελίου Του. Ὁ θεῖος τοῦ
Εὐαγγελίου λόγος εἶναι ἡ μοναδικὴ νομοθεσία
ποὺ μπορεῖ νὰ κυβερνήσει τὸ ἄτομο, τὴν
10 ἀπὸ 22
οἰκογένεια, τὴν κοινωνία, τὰ ἔθνη κατὰ τρόπο
τόσο ἐπιτυχῆ, ὥστε καὶ ἐδῶ νὰ ἀπολαύουν
τὴ δυνατὴ εὐτυχία καὶ μετὰ θάνατο τὴν
πλήρη μακαριότητα.
Ἔπειτα, λοιπόν, ἀπὸ τὶς θαυμαστὲς
αὐτὲς ἰδιότητες, ποὺ ἔχει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ,
θὰ περίμενε κανεὶς ὡς φυσικὸ ἀποτέλεσμα νὰ
μεταβάλλει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους
ποὺ θὰ τύχαινε νὰ τὸν ἀκούσουν ἢ νὰ τὸν
διαβάσουν. Σὲ κάθε ψυχὴ ποὺ σπείρεται, θὰ
ἔπρεπε νὰ τὴν κάνει ψυχὴ καρποφόρα, ψυχὴ
ἀνθοῦσα καὶ καρποφοροῦσα πλούσιον πά-
ντοτε τὸν ὡραῖο καὶ γλυκὺ καρπὸ τῆς ἀρετῆς,
τῆς ἀγάπης, τῆς ἁγιότητος. Ἀλλὰ δυστυχῶς
παρατηρεῖται κάποιο φαινόμενο πολὺ θλι-
βερό. Ἡ σπορὰ τοῦ θείου λόγου δὲν παρακο-
λουθεῖται πάντοτε καὶ ἀπὸ ἀποτελέσματα
ἀνάλογα πρὸς τὴ δύναμη καὶ τὴν ἀξία του,
ἀλλὰ συχνὰ ἀπὸ ἀκαρπία! Τοῦτο ἔρχεται
τώρα νὰ μᾶς δείξει ἡ παραβολή.
Καὶ διὰ μὲν τὴν ἀκαρπία τοῦ θείου
λόγου, ποὺ παρατηρεῖται σήμερα ἐνδέχεται
νὰ φταίμε κι ἐμεῖς ὅσοι θεωρούμεθα κήρυκες
καὶ σπορεῖς τοῦ θείου λόγου. Ἐνδέχεται νὰ
φταίνε ὄχι μόνο ἐκεῖνοι ποὺ μποροῦν νὰ
σπείρουν τὸν θεῖο λόγο καὶ ὅμως ἀμελοῦν καὶ
ἀδιαφοροῦν, ἀλλὰ καὶ ὅσοι ἐκτελοῦν τὸ ἔργο
αὐτό, δὲν τὸ ἐργάζονται ὅμως μὲ τὸν κατάλ-
ληλο τρόπο. Ἐν τούτοις ἡ παραβολὴ τοῦ
σπείροντος γεωργοῦ φανερώνει ὅτι καὶ ὅταν
ἀφθόνως ἔσπειραν τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ οἱ
ἄριστοι σπορείς, δηλαδὴ ὅταν κήρυττε ὁ
Χριστὸς καὶ οἱ Ἀπόστολοι καὶ πάλι δὲν
ὑπῆρξαν τὰ ἀποτελέσματα πάντοτε ἀνάλογα
πρὸς τὴ σπορὰ καὶ πρὸς τὴ δύναμη τοῦ θείου
λόγου. Καὶ ἰδοὺ ἡ ἀπόδειξη:
Τὰ ἀποτελέσματα τῆς σπορᾶς.
Τὸ ἔδαφος στὸ ὁποῖο σπείρεται ὁ θεῖος
λόγος, εἶναι οἱ ψυχὲς τῶν Χριστιανῶν. Αὐτὲς
εἶναι τοῦ «Θεοῦ γεώργιον», δηλαδὴ τὸ χω-
ράφι (Α΄, Κορ. γ΄,9). Οἱ ψυχὲς ὅμως εἶναι διάφο-
ροι ὡς πρὸς τὶς διαθέσεις καὶ ἑπομένως
διάφοροι εἶναι ἡ εὐδοκίμηση καὶ ἡ καρποφο-
ρία. Ὅπως στὴ γῆ ὑπάρχουν τόποι διαφόρου
ποιότητος, ἄλλοι γόνιμοι καὶ καρποφόροι,
ἄλλοι ἄγονοι καὶ ξηροὶ καὶ ἄκαρποι, ἔτσι καὶ
οἱ Χριστιανοὶ ποὺ ἀκοῦν τὸν θεῖο λόγο. Οἱ τὸ μέρος ἐκεῖνο τοῦ χωραφιοῦ, ποὺ περνοῦν
διάφορες διαθέσεις τῶν Χριστιανῶν τούτων διαβᾶτες καὶ ζῶα καὶ φορτία, γίνεται δρόμος
παραβάλλονται στὴν παραβολὴ τοῦ σπείρο- πατημένος καὶ σκληρὸς καὶ χάνει κάθε
ντος γεωργοῦ πρὸς τέσσαρα εἴδη γῆς, ἀπὸ τὰ ἱκανότητα ἡ ὁποία θὰ μποροῦσε νὰ δώσει
ὁποῖα τὰ τρία εἶναι ἄκαρπα, ἕνα δὲ μόνο ζωὴ στὸν σπόρο, ὁ δὲ σπόρος μένει ἐντελῶς
εἶναι εὔφορο καὶ καρποφόρο. ἐπάνω στὴν ἐπιφάνεια, ἔτσι καὶ οἱ ψυχὲς τῶν
Τρία ἄκαρπα καὶ ἕνα καρποφόρο! Τόσο ἀκροατῶν τοῦ εἴδους αὐτοῦ. Ἔχουν πατηθεῖ,
μεγάλη δυσαναλογία! Δηλαδὴ ἀπὸ τέσσερις ἔχουν σκληρυνθεῖ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἔχουν
ἀνθρώπους, ποὺ ἀκοῦν τὸν θεῖο λόγο οἱ τρεῖς γίνει ἠθικῶς ἀναίσθητοι καὶ διὰ τοῦτο δὲν
μένουν ἄκαρποι καὶ ἕνας μόνο φέρει καρπὸ εἰσχωρεῖ σ᾽ αὐτὲς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Περνάει
ἀρετῆς; ἀπὸ τὰ αὐτιά των ἀλλὰ δὲν δημιουργεῖ καμ-
Δυστυχῶς. Ἡ παραβολὴ τέτοιο θλιβερὸ μία ἐντύπωση. Τὸν ἀκοῦν ἀλλὰ δὲν θέλουν νὰ
ἀπολογισμὸ τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς σπορᾶς ἐννοήσουν (αὐτὸ σημαίνει τὸ «παντὸς ἀκούοντος καὶ
μὴ συνιέντος»), ὅτι αὐτοὺς ἀφορᾷ, ὅτι στὸ συμ-
μᾶς παρουσιάζει. «Πολλοί εἰσι κλητοί,
ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί», εἶπε σ᾽ ἄλλη περίπτωση φέρον των ἀποβλέπει ὁ θεῖος λόγος. Δὲν θέ-
ὁ Κύριος (Ματθ. κ΄,16). Περιγράφει καθέναν ἀπὸ λουν νὰ τὸν κάνουν κτῆμα τῆς ψυχῆς των, νὰ
τοὺς χαρακτῆρες τούτους ὁ Κύριος στὴν τὸν κρατήσουν διὰ τῆς πίστεως, διὰ τῆς με-
παραβολὴ γιὰ νὰ δείξει ὅτι «δὲν εἶναι ἕνας ὁ λέτης, διὰ τῆς ἐφαρμογῆς, ἀλλ᾽ ἁπλῶς λαμβά-
δρόμος τῆς ἀπώλειας ἀλλὰ διάφοροι καὶ χω- νουν μία ἐξωτερικὴ γνώση σὰν νὰ πρόκειται
ρισμένοι», ἐπεξηγεῖ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. γιὰ ἕνα διήγημα ἀνούσιο καὶ ξένο. Ἀκοῦν περὶ
ἁμαρτίας, περὶ σωτηρίας, περὶ χριστιανικῆς
Ἡ γῆ ἡ πατημένη. Μία τάξη τῶν ἀκροα-
ἀναγεννήσεως, περὶ ἁγνότητας, περὶ ἀρετῆς
τῶν τοῦ θείου λόγου τὴν παρομοιάζει ὁ Κύ-
γενικῶς, καὶ δὲν δίνουν σ᾽ αὐτὰ καμμία προ-
ριος πρὸς τὴν γῆ τὴν πατημένη: «ἐν τῷ
σοχή. Δὲν λυποῦνται γιὰ τὴν ἁμαρτία, δὲν
σπείρειν αὐτόν, ὃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν
φοβοῦνται τὴν καταδίκη, δὲν αἰσθάνονται τὴν
ὁδὸν καὶ κατεπατήθη, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ
ἀνάγκη τῆς σωτηρίας. Διότι ἡ ἁμαρτία καὶ ἡ
οὐρανοῦ κατέφαγεν αὐτό» (στίχ. 5). Καὶ ἰδοὺ
πονηρὰ τοῦ κόσμου ἐπίδραση ἔκανε τὴν
πῶς ἐπεξηγεῖ: «Οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν
ψυχή τους σκληρή, ἄγονη, ἀνίκανη νὰ ἔλθει
οἱ ἀκούοντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ
σὲ σχέση μὲ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὴν πνευματικὴ
αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν,
ζωή. Καὶ ἀφοῦ ὁ λόγος δὲν βρίσκει εἴσοδο σὲ
ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν» (στίχ.12). Ἢ
τέτοια ψυχή, ὡς φυσικὴ συνέπεια ἐπακολου-
καθὼς λέει ὁ Εὐαγ. Ματθαῖος: «παντὸς
θεῖ ἡ δεύτερη αἰτία.
ἀκούοντος τὸν λόγον τῆς βασιλείας καὶ μὴ
συνιέντος, ἔρχεται ὁ πονηρὸς καὶ ἁρπάζει Ἡ δεύτερη αἰτία εἶναι ἡ ἀπιστία, τὴν
τὸ ἐσπαρμένον ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ οὗτός ὁποία ὁ διάβολος ἐμβάλλει στὴν ψυχή τους.
ἐστιν ὁ παρὰ τὴν ὁδὸν σπαρείς» (στίχ.19).Ὁ διάβολος ἔχει ἔργο του πῶς νὰ ἐμποδίσει
Δηλαδὴ οἱ ἀκροατὲς τοῦ εἴδους αὐτοῦ μοι- τὴν ἐπίδραση τοῦ θείου λόγου καὶ νὰ μαται-
άζουν μὲ τὸν πατημένο δρόμο, ἀκοῦν τὸν ώσει τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν βρεῖ
λόγο τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ δὲν δίνουν προσοχὴ γιὰτέτοιο κατάλληλο ἔδαφος, τόσο ἀναίσθητους
ἀκροατὲς τοῦ θείου λόγου, σπεύδει νὰ βάλλει
νὰ τὸν ἐννοήσουν, δὲν θέλουν νὰ τὸν ἐννοή-
σουν καὶ διὰ τοῦτο ἔρχεται ὁ διάβολος καὶστὸ νοῦν τους τοὺς λογισμοὺς τῆς ἀπιστίας,
οἱ ὁποῖοι μοιάζουν μὲ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρα-
τὸν ἀφαιρεῖ ἀπὸ τὴν ψυχή των. Ἀπὸ τὰ λόγια
νοῦ, ποὺ ἔρχονται καὶ κατατρῶνε τὸ σπόρο
αὐτὰ βλέπουμε ὅτι δύο εἶναι οἱ αἰτίες διὰ τὶς
ὁποῖες οἱ ἀκροατὲς αὐτοὶ μένουν ἐντελῶς τοῦ δρόμου, καὶ οἱ ὁποῖοι λογισμοὶ γίνονται
ἄκαρποι καὶ δὲν ὠφελοῦνται τίποτε ἀπὸ τὰ εὐπρόσδεκτοι ἀπὸ τοὺς ἀκροατὲς αὐτούς,
θεῖα λόγια. διότι αὐτοὶ ζοῦν σύμφωνα μὲ τὶς ἁμαρτωλὲς
ἐμπνεύσεις καὶ ὁδηγίες τοῦ διαβόλου, ἔχουν
Ἡ πρώτη εἶναι ἡ ἠθικὴ ἀναισθησία μὲ
πολλὴ οἰκειότητα πρὸς αὐτὸ καὶ τοῦ ἄνοιξαν
τὴν ὁποία ἀκοῦν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὅπως
11 ἀπὸ 22
εὔκολα τὴν εἴσοδο στὴν ψυχή τους. «Ποιός
τὰ εἶδε αὐτά; Καλὰ τὰ εἶπε ὁ ἱεροκῆρυξ,
καλὰ τὰ γράφει τὸ βιβλίο, ἀλλ᾽ εἶναι ἀληθηνά;
Ὁρίστε, ὑπάρχουν τόσοι ποὺ δὲν τὰ πι-
στεύουν. Δὲν εἶδες τί γράφει ὁ Ρενάν, ὁ Νίτσε,
ὁ Τολστόη;» Τέτοιοι καὶ παρόμοιοι εἶναι οἱ
λογισμοὶ τῆς ἀπιστίας, ποὺ εἰσάγει στὴν
ψυχή τους ὁ Σατανᾶς. Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα
εἶναι ἡ ἁρπαγὴ τοῦ θείου λόγου. Χάνονται
ἐντελῶς τὰ θεῖα λόγια, σὰν νὰ μὴν τὰ
ἄκουσαν ἢ νὰ μὴ τὰ διάβασαν καθόλου. Ἀπὸ
τὸ ἕνα αὐτὶ μπῆκαν καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο τὰ
ἔβγαλαν οἱ λογισμοὶ τῆς ἀπιστίας. Ἤ, ὅταν
δὲν κατορθώσει ὁ Σατανᾶς μὲ τοὺς λογισμοὺς
τῆς ἀπιστίας τὸ ἀποτέλεσμα αὐτό, τότε δια-
στρέφει τὸ νόημα τῶν θείων λόγων, δημιουρ-
γεῖ διάφορες πλάνες, παρεξηγήσεις, δεισιδαι-
μονίες, ποὺ ὁδηγοῦν στὴν ἀπιστία. Ὁ διάβο-
λος, λοιπόν, ὁ ἀνθρωποκτόνος, αὐτὸς εἶναι
καὶ ὁ κλέπτης τοῦ θείου λόγου ἀπὸ τὶς ψυχες
ἐκείνων ποὺ δὲν θέλουν νὰ τὸν ἐννοήσουν,
«ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν».
Ἀλλὰ θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ρωτήσει:
«Ἀφοῦ τέτοιοι εἶναι οἱ Χριστιανοὶ τοῦ εἴδους
αὐτοῦ, τότε γιατί πηγαίνουν στὴν Ἐκκλησία
καὶ ἀκοῦν τὸ Εὐαγγέλιο ἢ τὸ κήρυγμα»; Εἶναι
λόγοι διάφοροι, γιὰ τοὺς ὁποίους πηγαίνουν
στὴν Ἐκκλησίαν. Ἴσως γιατὶ νομίζουν ὅτι
πρέπει νὰ ἐκκλησιάζωνται κάποτε κατὰ τύ-
πους. Ἴσως γιατὶ εἶναι συνήθεια σὲ μερικὲς
ἑορτὲς τοῦ ἕτους (Χριστούγεννα, Μεγάλη Παρασκευή,
Πάσχα) νὰ ἐπισκέπτωνται τὴν Ἐκκλησία, ὅπου
ἐνδέχεται ὁ ὀχληρὸς ἱεροκῆρυξ νὰ ἀπασχολή-
σει τὴν ἀκοή τους. Ἴσως, ἄλλοι, διότι ἔχουν
λόγους νὰ φαίνωνται ὅτι εἶναι καὶ αὐτοὶ
πιστοὶ Χριστιανοί. Ἄλλοι ἀπὸ περιέργεια, καὶ
ἄλλοι εἶναι ἀναγκασμένοι λόγῳ τῆς θέσεώς
τους. Πάντως ὅμως ὄχι πρὸς τὸν σκοπὸ νὰ
ἀκούσουν τὸν λόγο τοῦ Εὐαγγελίου, ὄχι πρὸς
τὸν σκοπὸ νὰ ἀκούσουν τὸ κήρυγμα καὶ νὰ
δεχθοῦν τὶς ἐντολὲς καὶ τὶς παραγγελίες.
Ἀλλ᾿ ἐπειδὴ μὲ τέτοια ἀναισθησία ἀκοῦν
τὸν θεῖο λόγο συμβαίνει καὶ κάτι ἄλλο θλι-
βερό. Τὸ θλιβερὸ αὐτὸ ὑπονοεῖ ἡ λέξη «κατε-
πατήθη», τὴν ὁποία λέει ὁ Κύριος γιὰ τὸ
σπόρο ποὺ ἔπεσε στὸ δρόμο. Ὅπως κατεπα-
τήθη ὁ σπόρος ἐκεῖνος, ἔτσι καταπατεῖται
12 ἀπὸ 22
καὶ περιφρονεῖται καὶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ποὺ
πέφτει στὴν ἀκοὴ τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν. Ὄχι
μόνο ἀφίνουν τὸν Σατανᾶ νὰ κλέβει μὲ τοὺς
λογισμοὺς τῆς ἀπιστίας κάθε ὠφέλεια ἀπὸ
τὸν λόγον αὐτόν, ἀλλὰ καὶ τὸν χρησιμοποιοῦν
ὡς ἀφορμὴ νὰ εἰρωνεύωνται, νὰ ἀστειεύω-
νται, νὰ χλευάζουν. Ἀκοῦν γιὰ ἁμαρτία καὶ
μετάνοια καὶ τὰ ἐμπαίζουν. Ἀκοῦν περὶ μελ-
λούσης κρίσεως καὶ καταδίκης τῶν ἁμαρτω-
λῶν, περὶ μελλούσης ζωῆς, καὶ γελοῦν μὲ τὴν
εὐπιστία τάχα ἐκείνων ποὺ τὰ πιστεύουν.
Γελοῦσαν καὶ χλεύαζαν καὶ οἱ γαμβροὶ τοῦ
Λώτ, ὅταν ἐκεῖνος τοὺς εἰδοποίησε ὅτι ὁ
Θεὸς θὰ καταστρέψει Σόδομα καὶ Σοδομῖτες,
διότι ἡ ἁμαρτία εἶχε ὑπερχειλίσει ἀλλὰ τὰ
γέλια τους ἔγιναν φρικτὸς κλαυθμὸς καὶ
ὀδυρμὸς τὴν ἄλλη μέρα τῆς καταστροφῆς.
Γελοῦν πολλοὶ καὶ σήμερα καὶ ἐμπαίζουν,
χρησιμοποιοῦν λέξεις τοῦ Εὐαγγελίου γιὰ νὰ
κάνουν λογοπαίγνια καὶ ἀστεῖα καὶ νὰ δεί-
ξουν πνεῦμα καὶ ἐξυπνάδα στὶς συζητήσεις
καὶ στὰ χρονογραφήματα. Ἀλλὰ δὲν ἐννοοῦν
ὅτι τόση εἶναι ἡ ἐξυπνάδα τους ὥστε γίνονται
εὐκολώτατα ὄργανα τοῦ διαβόλου καὶ κατορ-
θώνουν νὰ μεταβάλλουν τὸ φῶς σὲ σκότος
καὶ τὰ ὑψίστης σοβαρότητος λόγια σὲ μωρὲς
καὶ ἀνόητες ἀστειότητες. Τέτοιοι, λοιπόν,
εἶναι οἱ ἀκροατὲς τῆς πρώτης κατηγορίας.
——————————————————————————
Ἡ γῆ ἡ πετρώδης. Στὴν παραβολὴ ὁ Κύ-
ριος παρουσιάζει καὶ δεύτερη τάξη ἀκροατῶν
τοῦ θείου λόγου ποὺ μοιάζει πρὸς τὴν γῆ τὴν
πετρώδη. «Καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν πέ-
τραν καὶ φυὲν ἐξηράνθη, διὰ τὸ μὴ ἔχειν
ἰκμάδα» (στίχ. 6). Καὶ ἐξηγεῖ: «οἱ δὲ ἐπὶ τῆς
πέτρας, οἳ ὅταν ἀκούσωσι μετὰ χαρᾶς δέ-
χονται τὸν λόγον, καὶ οὗτοι ρίζαν οὐκ
ἔχουσιν, οἳ πρὸς καιρὸν πιστεύουσι, καὶ
ἐν καιρῷ πειρασμοῦ ἀφίστανται» (στίχ. 18).
Ἤ, ὅπως γράφει ὁ Ματθαῖος: «γενομένης
θλίψεως ἢ διωγμοῦ διὰ τὸν λόγον, εὐθὺς
σκανδαλίζεται» (στίχ. 21).
Οἱ ἀκροατὲς τῆς τάξεως αὐτῆς παρου-
σιάζουν διαφορὰ ἀπὸ τοὺς προηγούμενους.
Δὲν ἀκοῦν μὲ ἀπροσεξία καὶ ἀδιαφορία τὸν
θεῖο λόγο, ὅπως ἐκεῖνοι· δὲν ἀπιστοῦν σὲ ὅσα
ἀκοῦν. Ἀλλὰ δὲν εἶναι σταθεροὶ καὶ μόνιμοι
Χριστιανοί. Δὲν ἀρκεῖ νὰ εἶναι κανεὶς ἁπλῶς
καλύτερος ἀπὸ τὸν γείτονά του ἐφ᾿ ὅσον καὶ
αὐτὸς ἀπέχει πολὺ ἀπὸ τὴν βασιλεία τοῦ
Θεοῦ. Ἀλλ᾿ ἂς ἐξετάσουμε μὲ ἀκρίβεια τὴν κα-
τάστασή τους.
Οἱ Χριστιανοὶ τοῦ εἴδους αὐτοῦ ἀκοῦν
τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ δὲν θεωροῦν πάρεργο
καὶ ἀδιάφορο πρᾶγμα τὸ νὰ ἀκοῦν θεία
λόγια· ἀντίθετα «λαμβάνουν εὐθὺς τὸν
λόγον», χωρὶς ἐσωτερικὴ ἀντίσταση καὶ κάτι
περισσότερο «μετὰ χαρᾶς δέχονται τὸν
λόγον». Οἱ ὡραῖες καὶ ὑψηλὲς διδασκαλίες
τοῦ Εὐαγγελίου, ἡ θεία μορφὴ τοῦ Κυρίου,
ποὺ ζωγραφίζεται στὰ λόγια αὐτὰ, τὸ κάλλος
τῆς ἀρετῆς τοῦ Χριστοῦ, ποὺ λάμπει ἐκεῖ, οἱ
ὑποσχέσεις, ἡ υἱοθεσία, τὰ προνόμια, ὅλα
αὐτὰ θέλγουν καὶ γοητεύουν τὴν καρδιά τους,
συγκινοῦνται μέχρι δακρύων. Ζηλεύει κανεὶς
τὴν προθυμία τους. Ἀλλὰ δυστυχῶς δὲν
ὠφελοῦνται τίποτε!
Διότι καὶ ἂν ἀκούει ἢ διαβάζει κανεὶς
τὸν θεῖο λόγο τακτικώτατα καὶ προσεκτικώ-
τατα, ἀλλὰ σταματάει μόνον σ᾽ αὐτό, δὲν θὰ
φθάσει ποτὲ στὸν οὐρανό. Καὶ ἂν καταπίνει
μὲ πολλὴ ὄρεξη τὰ θεῖα διδάγματα, δὲν
ὠφελεῖται τίποτε, ἐφ᾽ ὅσον αὐτὰ δὲν χωνεύο-
νται στὸ χωνευτήρι τῆς ψυχῆς, γιὰ νὰ μετα-
βάλλουν τὸν χαρακτῆρα· ὅπως καὶ οἱ τροφὲς
ποὺ τρώγονται μὲ πολλὴ ὄρεξη ἀλλὰ μένουν
ἀχώνευτες καμία ὠφέλεια δὲν φέρνουν στὸ
σῶμα. Πολλοί, λοιπόν, «γεύονται τὸ καλὸν
Θεοῦ ρῆμα» (Ἑβρ. στ´,5). ἀλλὰ τὸ γεύονται μόνο
γιὰ τὴν γλυκύτητα ποὺ παρέχει ἡ πρώτη
γεύση, ἔπειτα τὸ φτύνουν καὶ τὸ πετοῦν.
Διότι: «Πρὸς καιρὸν πιστεύουσι», λέει ὁ Κύ-
ριος στὴν παραβολή. Εἶναι πρόσκαιρη ἡ συ-
γκίνηση ἀπὸ τὰ ἀκουόμενα, πρόσκαιρη ἡ ἐξ
αὐτῶν παραγόμενη πίστη καὶ ἡ λαμβανόμενη
ἀπόφαση. Μόλις παρέλθει ἡ πρώτη ἐντύπω-
ση λησμονοῦνται οἱ πρῶτες ἀποφάσεις. Συμ-
βαίνει σ᾽ αὐτοὺς ὅτι καὶ στὸ σπόρο ποὺ ἔπεσε
στὴ γῆ ἐκείνη, ἡ ὁποία κάτω ἀπὸ τὸ λεπτὸ
στρῶμα τῆς ἐπιφάνειας ἔκρυπτε πέτρες καὶ
ἐπειδὴ δὲν εἶχε βάθος καὶ ὑγρασία ἀρκετή, οἱ
ρίζες τοῦ σπόρου προσέκρουσαν στὴν πέτρα
καὶ τὸ βλαστάρι ποὺ φύτρωσε ξεράθηκε ἀπὸ
τὸν ἥλιο. Ὁμοίως καὶ οἱ Χριστιανοὶ τοῦ
εἴδους αὐτοῦ δὲν ἔχουν ρίζα, δὲν ἔχουν
σταθερὲς ἀρχές, εἶναι ἄνθρωποι ἐπιπόλαιοι,
ποὺ μεταβάλλουν εὔκολα πεποιθήσεις, σύμ-
φωνα μὲ τὸ ρεῦμα καὶ τὸν ἄνεμο ποὺ φυσάει·
εἶναι ἀσθενεῖς κατὰ τὴν θέληση δὲν ἔχουν
παγιωμένο χαρακτῆρα, ἀλλὰ σήμερα δέχονται
τὸν θεῖο λόγο καὶ παρουσιάζουν τὸν βλαστὸ
τῆς ὁμολογίας τῆς χριστιανικῆς καὶ αὔριο τὴν
ἀρνοῦνται. Παρ᾽ ὅλη τὴν καλωσύνη καὶ τὴ μα-
λακότητα ποὺ παρουσιάζουν ἐξωτερικά, στὸ
βάθος τῆς καρδιάς τους κρύβουν τραχύτητα
καὶ σκληρότητα ἀδιαπέραστη, ὅπως ἡ πέτρα
τοῦ χωραφιοῦ στὴν ὁποία ὁ σπόρος προ-
σκρούει· σκληρότητα τὴν ὁποία δὲν συνέτρι-
ψε ἡ ταπείνωση τῆς μετάνοιας καὶ ὁ σοβαρὸς
πόθος τῆς σωτηρίας. Παρ᾽ ὅλο ὅτι παρουσιά-
ζουν τὸ σχῆμα ἀνθρώπου θρησκευτικοῦ δὲν
ἔρριξαν ρίζα πίστεως γιὰ νὰ συνδεθοῦν μὲ τὸν
Χριστὸ καὶ νὰ ἐξαρτήσουν τὴ ζωή τους ἀπὸ
Αὐτόν. Εἶναι ὀλιγόπιστοι. Βλαστὸς δὲ χωρὶς
ρίζα καὶ Χριστιανὸς χωρὶς βαθειὰ πίστη γρή-
γορα μαραίνονται. Αὐτὸ ἄλλως τε προσθέτει
εὐθὺς ἀμέσως καὶ ὁ Κύριος:
«Ἐν καιρῷ πειρασμοῦ, γενομένης θλί-
ψεως ἢ διωγμοῦ διὰ τὸν λόγον, ἀφίστα-
νται». Οἱ θλίψεις καὶ οἱ πειρασμοὶ τῆς ζωῆς
σ᾽ αὐτοὺς γίνονται πέτρα σκανδάλου καὶ
λίθος προσκόμματος, στὸν ὁποῖο σκοντά-
φτουν καὶ πέφτουν. Εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴ
παρουσιασθοῦν θλίψεις, διότι ὅπως μετὰ τὴ
γαλήνη ἔρχεται ἡ τρικυμία καὶ μετὰ τὸ καλο-
καίρι ἔρχεται ὁ χειμῶνας, ἔτσι καὶ στὸν βίο
τοῦ Χριστιανοῦ ἔπειτα ἀπὸ τὶς εὐνοϊκὲς πε-
ριστάσεις θὰ ἔλθουν καὶ οἱ μέρες τῶν θλί-
ψεων καὶ πειρασμῶν, θὰ ἔλθουν ζημιές,
στερήσεις, φτώχεια, ἀσθένειες, θάνατοι, περι-
φρονήσεις, συκοφαντίες, πιέσεις, καταδρομές,
διωγμοί, τόσες καὶ τόσες δοκιμασίες, ὅσες
πιέζουν τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων. Καὶ τότε
ὅσοι δὲν ἔχουν τὴ ρίζα τῆς πίστεως, ὅσοι εἶναι
ὀλιγόπιστοι, ὅσοι εἶναι χαρακτῆρες ἀσθενεῖς
καὶ εὐμετάβολοι, αὐτοὶ ὑποχωροῦν, ἀπομα-
κρύνονται ἀπὸ τὴν θρησκεία τοῦ Χριστοῦ,
καίτοι πρὸ ὀλίγου παρουσίαζαν τόση προθυ-
μία· ναυαγοῦν ὅπως καὶ τὰ πλοῖα ἐκεῖνα ποὺ
δὲν ἔχουν ἕρμα (μπαλάστρο) καὶ στὴν πρώτη
τρικυμία ἀνατρέπονται καὶ πνίγονται.
Ἡ θλίψη εἶναι γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς τὸ
13 ἀπὸ 22
δοκιμαστήριο. Διότι σ᾽ αὐτὲς ὅσοι ἔχουν
πίστη, ἀρχὲς σταθερές, θέληση ἀκλόνητη, ὄχι
μόνο δὲν βλάπτονται, ἀλλὰ καὶ ὠφελοῦνται
καὶ προοδεύουν στὴν ἀρετή· ἀποκτοῦν τὴν
μεγάλη ἀρετὴ τῆς ὑπομονῆς, ἡ ὁποία εἶναι
ἱκανὴ νὰ ἀναδείξει τὸν Χριστιανὸ «τέλειον
καὶ ὁλόκληρον καὶ ἐν μηδενὶ λειπόμενον»
(Ἰακ. α´,4). Ἐνῷ ἀντίθετα ὅσοι δὲν ἔχουν πίστη
σκανδαλίζονται ἐπειδὴ ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε νὰ
θλιβοῦν, γογγύζουν καὶ χάνονται. Ὅπως ὁ
ἥλιος καίει τὸν βλαστὸ ἐκεῖνον ποὺ δὲν ἔχει
ρίζα, ἀλλὰ αὐξάνει καὶ τρέφει τὸν ἔχοντα
ρίζα, ἔτσι καὶ ἡ θλίψη. Ἤ, ὅπως ἡ φωτιὰ
καίει μὲν τὰ ξύλα καὶ τὰ ἄχυρα ἀλλὰ καθα-
ρίζει τὸν χρυσό, ἔτσι καὶ ἡ θλίψη, καίει
ἐκείνους ποὺ ἔχουν ἀχηρένιο χαρακτῆρα, κα-
θαρίζει ὅμως ὅσους ἔχουν σταθερὸ χαρακτῆ-
ρα καὶ πίστη ἀκλόνητη.
Εἶναι, λοιπόν, ἀνάγκη ρίζας ἠθικῆς, τὴν
ὁποία ἡ ταπείνωση τῆς ἀληθινῆς μετάνοιας
ρίχνει στὸ βάθος τῆς καρδιᾶς· πίστης
σταθερῆς, ἀποφάσεων μόνιμων γιὰ νὰ καρπο-
φορήσει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τὸν ὁποῖο ἀκοῦμε.
Ἡ ὀλιγοπιστία, ἡ ἀσθενὴ θέληση, ὁ ἐγωισμός,
ἡ ἔλλειψη σταθερότητας στὴν πορεία τὴ
χριστιανικὴ εἶναι ἡ αἰτία, ἐξ αἰτίας τῆς ὁποίας
ἐκτρέπονται σὲ τόσες κακίες ὄχι μόνο
ἄνθρωποι ξένοι πρὸς τὴ θρησκεία ἀλλὰ
δυστυχῶς καὶ Χριστιανοὶ ποὺ λένε ὅτι πι-
στεύουν σὲ Χριστὸ καὶ ἀκοῦν τὸν λόγο τοῦ
Θεοῦ. Ἔνεκα αὐτῆς εἶναι τόσο εὔκολοι στὸ
ψεῦδος καὶ στὴν πλεονεξία καὶ στὴν ἀδικία,
γιὰ νὰ ἀποφύγουν τάχα τὸν κίνδυνο τῆς φτώ-
χειας ἢ τῆς ζημιᾶς ποὺ τοὺς ἀπειλεῖ. Ἰδοὺ
ποιὰ εἶναι ἡ δεύτερη τάξη τῶν ἄκαρπων
ἀκροατῶν τοῦ θείου λόγου.
——————————————————————————
Ἡ γῆ ἡ ἀκανθώδης. Τρίτη τάξη ἀκροα-
τῶν παραβάλλει ὁ Κύριος πρὸς τὴν ἀκανθώ-
δη γῆ. «Καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐν μέσῳ τῶν
ἀκανθῶν καὶ συμφυεῖσαι αἱ ἄκανθαι
ἀπέπνιξαν αὐτό» (στίχ. 7). Καὶ ἐξηγεῖ: «Τὸ δὲ
εἰς τὶς ἀκάνθας πεσόν, οὗτοί εἰσιν οἱ
ἀκούσαντες, καὶ ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλού-
του καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου πορευόμενοι συ-
μπνίγονται καὶ οὐ τελεσφοροῦσι» (στίχ. 14).
Ἤ, ὡς ὁ Ματθαῖος γράφει, «καὶ ἡ μέριμνα
τοῦ αἰῶνος τούτου καὶ ἡ ἀπάτη τοῦ πλού-
14 ἀπὸ 22
του συμπνίγει τὸν λόγον, καὶ ἄκαρπος γί-
νεται» (στίχ. 22).
Στὴν περίπτωση αὐτὴ ὅταν σπάρθηκε ὁ
σπόρος, δὲν φαίνονταν στὴν ἐπιφάνεια τῆς
γῆς τὰ ἀγκάθια, ἀλλ᾽ ἦταν ὑπὸ τὴν γῆ καὶ φύ-
τρωσαν μαζὶ μὲ τὸν σπόρο τοῦ σιταριοῦ,
ἀναπτύχθηκαν γρηγορώτερα ἀπὸ αὐτό, διότι
εἶχαν βαθύτερες καὶ ἀπὸ πολὺ καιρὸ ρίζες.
Πρὸς τὴ γῆ αὐτὴ ὁμοιάζουν οἱ ἄνθρωποι
ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶναι οὔτε σκληροὶ καὶ
ἀδιάφοροι, ὅπως οἱ πρῶτοι, οὔτε ἐπιπόλαιοι
καὶ πρόσκαιροι, ὅπως οἱ δεύτεροι. Αὐτοὶ δὲν
χάνουν κάθε ἐπίδραση τοῦ θείου λόγου εὐθὺς
στὸ πρῶτο ἐμπόδιο, δὲν μεταβάλλονται τόσο
γρήγορα· προχωροῦν κάπως, ὅπως ὁ βλαστὸς
ποὺ φύτρωσε, ἀλλὰ δυστυχῶς δὲν προφταί-
νουν νὰ καρποφορήσουν. Διότι βαθμιαῖα ἡ
ἀγαθὴ ἐπίδραση τοῦ λόγου, ἡ πνευματική
τους ζωτικότητα, τὸ ἀνώτερο ἐγὼ ὑπερνικᾶ-
ται καὶ συμπνίγεται ἀπὸ τὰ πράγματα τοῦ
κόσμου τούτου, τὰ ὁποῖα ἔχουν θέση δεσπό-
ζουσα στὴν καρδιά, εἶναι περισσότερο
ἐπικίνδυνα καὶ ἐπιβλαβῆ, διότι ἐνεργοῦν τὴν
καταστροφὴ σιωπηλὰ καὶ ἀνεπαίσθητα. Ἡ
πέτρα κατέστρεψε τὴ ρίζα, αὐτὰ τὸν καρπό!
Ὁπωσδήποτε, ἂς ἐξετάσουμε καλύτερα τὰ
φοβερὰ αὐτὰ ἀγκάθια, τὰ τόσο ἀπατηλὰ καὶ
ὕπουλα, ποὺ καταστρέφουν τὴν ἐπίδραση
τοῦ θείου λόγου σὲ τόσες χριστιανικὲς ψυχές.
Εἶναι «αἱ μέριμναι τοῦ αἰῶνος τούτου»,
λέει ὁ Κύριος. Πολὺ ἀκριβὴς καὶ ταιριαστὴ ἡ
παρομοίωση τῶν μεριμνῶν τοῦ αἰῶνος τούτου
μὲ τὰ ἀγκάθια καὶ τὰ τριβόλια, τὰ ὁποῖα εἶναι
ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας καὶ καρπὸς τῆς κα-
τάρας. Καὶ οἱ μέριμνες τοῦ βίου εἶναι καρπὸς
τῆς ἀπιστίας. Μετὰ τὴν ἁμαρτία τῶν πρωτο-
πλάστων εἶπε ὁ Θεὸς στὸν Αδάμ: «ἐπικατά-
ρατος ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου... ἀκάνθας καὶ
τριβόλους ἀνατελεῖ σοι» (Γεν. γ΄,18). Καὶ διὰ τοῦ
Παύλου λέει ὁ Θεός: «γῆ ἐκφέρουσα ἀκάν-
θας καὶ τριβόλους, ἀδόκιμος καὶ κατάρας
ἐγγύς, ἧς τὸ τέλος εἰς καῦσιν» (Ἑβρ. στ´,8).
Ἐὰν δὲ ὁ ἀναγνώστης πέρασε ἀπὸ τέτοιο
τόπο ἀκανθώδη, τόπο μὲ τριβόλια, γνωρίζει
πόσο ἐνοχλητικὰ καὶ ἐπιβλαβεῖ εἶναι τὰ φυτὰ
αὐτά. Εὔκολα μπλέκονται καὶ σχίζουν τὰ
ροῦχα, πληγώνουν τὸ σῶμα, ὀργίζουν τὸν δια-
βάτη, καταστρέφουν τὰ σπαρτά!
Τὰ ἀγκάθια καὶ τὰ τριβόλια εἶναι οἱ μέ-
ριμνες τοῦ αἰῶνος τούτου, ὄχι τοῦ ἄλλου,
διότι οἱ μέριμνες γιὰ τὸν ἄλλο αἰῶνα καὶ
κόσμο, ὄχι μόνο δὲν βλάπτουν, ἀλλὰ καὶ
ὠφελοῦν πολύ. Ποιές εἶναι οἱ μέριμναι τοῦ
αἰῶνος τούτου; Εἶναι ἡ ἀνήσυχη φροντίδα γιὰ
τὰ ἀγαθὰ τῆς παρούσης ζωῆς. Εἶναι ἡ ἀγωνία
μὲ τὴν ὁποία πολλοὶ ρίπτονται στὸν ἀγῶνα
τῆς παρούσης ζωῆς καὶ διαρκῶς ζαλίζονται
ἀπὸ τὴν σκέψη γιὰ τὴν αὔξηση τῆς ἐργασίας,
γιὰ τὴν ἐπέκταση τῆς ἐπιχειρήσεως, γιὰ τὸν
πολλαπλασιασμὸ τοῦ χρήματος, γιὰ τὶς
ἀνέσεις καὶ ἀπολαύσεις. «Τί θὰ φᾶμε, τί θὰ
φορέσουμε, πῶς θὰ ζήσουμε, τί θὰ γίνουν τὰ
παιδιά», εἶναι προβλήματα, τὰ ὁποῖα μὲ
ἀγωνία προσπαθεῖ νὰ λύσει ὁ πολὺς κόσμος.
Τὰ προβλήματα αὐτὰ στενοχωροῦν ὄχι μόνο
τοὺς πτωχοὺς οἰκογενειάρχες, οἱ ὁποῖοι ἔχουν
μόλις τὸ ψωμὶ τῆς ἡμέρας, ἀλλὰ περισσότερο
τοὺς πλούσιους. Δὲν ζαλίζονται τόσο μὲ τὸ τί
θὰ φορέσουν οἱ γυναῖκες τοῦ λαοῦ, ποὺ
ἔχουν ἕνα μόλις ἁπλὸ φόρεμα, ὅσο ἀνησυχοῦν
ἐκεῖνες ποὺ ἀλλάζουν κάθε μέρα δύο καὶ
τρεῖς «τουαλέττες». Δὲν πιέζονται τόσο ἀπὸ
τὴν φροντίδα τοῦ φαγητοῦ ἐκεῖνοι ποὺ μόλις
ἐξοικονομοῦν τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴν ζωή, ὅσο
ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν κάθε μέρα στὸ τραπέζι
ποικιλία φαγητῶν καὶ σειρὰ ὀρεκτικῶν καὶ
ἐπιδορπίων! Ἔπειτα αὐτοὶ ἔχουν νὰ φροντί-
σουν γιὰ τὸ μέγαρο, γιὰ τὴν ἔπαυλη, γιὰ τὴν
ἐπίπλωση τοῦ συρμοῦ. Ἔχουν νὰ σκεφθοῦν
ὅτι πρέπει νὰ δώσουν γεύματα καὶ χοροὺς
καὶ ἑσπερίδες· νὰ σκεφθοῦν γιὰ τόσες καὶ
τόσες ἄλλες περιττὲς καὶ βλαβερὲς ἀνάγκες,
τὶς ὁποῖες δημιούργησε καὶ διαρκῶς ἐπαυξά-
νει ὁ σύγχρονος πλαστὸς καὶ ἀνήσυχος πολι-
τισμός. Οἱ μέριμνες αὐτὲς δημιουργοῦν στὸ
μυαλὸ τοῦ Χριστιανοῦ φόβους, ἀγωνίες, ζάλη,
κυκεῶνα. Δὲν ἀφίνουν στὸν Χριστιανὸ χρόνο,
οὔτε τὴν μέρα οὔτε τὴ νύκτα, νὰ σκεφθεῖ
κάτι τὸ πνευματικὸ καὶ ὠφέλιμο. Ἀλλὰ καὶ
ἀπορροφοῦν κάθε ἀγαθὴ διάθεση τῆς ψυχῆς
του, τὸν ἀποσποῦν ἀπὸ τὸ καθῆκον, τὸν
σπρώχνουν σὲ πλείστες παρανομίες· σβύνουν
κάθε πνευματικὸ σπινθῆρα καὶ κάνουν τὸν
ἄνθρωπο ἐντελῶς ὑλόφρονα καὶ γήϊνο καὶ
σαρκικό, ποὺ δὲν βρίσκει πουθενὰ καμμία
ἄνεση καὶ ἀνάπαυση. Ὡραῖα ὁ Κύριος σ᾽ ἄλλη
περίσταση παρέστησε τὴν κραιπάλη καὶ τὴν
μέθη ἰσοδύναμη μὲ τὶς μερίμνες τὶς βιοτικές,
διότι καὶ ἡ μέθη καὶ οἱ μέριμνες δημιουργοῦν
τὴν αὐτὴ ζάλη στὸ κεφάλι τοῦ ἀνθρώπου.
«Προσέχετε ἑαυτοῖς μήποτε βαρυνθῶσιν
ὑμῶν αἱ καρδίαι ἐν κραιπάλει καὶ μέθει
καὶ μερίμναις βιοτικαῖς, καὶ αἰφνίδιος ἐφ᾿
ὑμᾶς ἐπιστῇ ἡ ἡμέρα ἐκείνη» τοῦ θανάτου
(Λουκ. κα´,34). Ἡ μέριμνα, λοιπόν, ἡ ἀνήσυχη
φροντίδα γιὰ τὰ πράγματα τὰ ὑλικὰ τοῦ κό-
σμου τούτου εἶναι πρωτίστως τὰ φοβερὰ
ἀγκάθια, ποὺ πνίγουν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ
ὁ Χριστιανὸς χάνεται.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ πρέπει νὰ ἐξετάσουμε
καὶ μία δικαιολογία, ποὺ ἀκοῦμε συνήθως.
«Πῶς; νὰ καθίσουμε μὲ τὰ χέρια σταυρωμένα;
σοῦ λένε. Νὰ μὴν ἐργαζόμαστε, ἀλλὰ νὰ τὰ
περιμένουμε ἀπὸ πάνω;» Πλάνη καὶ παρεξή-
γηση, ἀπαντάμε. Νὰ ἐργασθεῖς βέβαια, νὰ
φροντίσης γιὰ τὴ δουλειά σου, τὴ νόμιμη καὶ
δίκαιη. Ἀλλὰ νὰ μὴν ἀπορροφηθῆς ἀπὸ αὐτή.
Νὰ ἀναθέτης τὴν ἔκβαση τῆς ἥσυχης καὶ
ἀμέριμνης ἐργασίας σου στὴν πρόνοια τοῦ
Θεοῦ. Νὰ ἐμπιστεύεσαι ἐξ ὁλοκλήρου τὴ συ-
ντήρησή σου στὴν πατρικὴ φροντίδα Ἐκείνου
καὶ τότε θὰ εἶσαι ἀπαλλαγμένος ἀπὸ τὰ
ἀγκάθια τῶν μεριμνῶν. Νὰ ἐργάζεσαι, ἀλλ᾽ ὄχι
νὰ ἀγωνιᾷς, ὄχι νὰ ταράζεσαι, ὄχι νὰ ζαλίζε-
σαι μὲ τὴν ἀνήσυχη σκέψη γιὰ τὰ χρήματα,
γιὰ τὰ χρεώγραφα, γιὰ τὰ κτήματα, γιὰ τὶς
ἐπιχειρήσεις. Ὅταν ἐμπιστεύεσαι στὸ Θεὸ τὸν
ἑαυτό σου, τὴν ἐργασία καὶ τὸ μέλλον σου,
τότε καὶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ θὰ βρίσκει ἔδαφος
κατάλληλο στὴν ψυχή σου καὶ θὰ σὲ ὁδηγεῖ
ἀπὸ χαρὰ σὲ χαρὰ καὶ ἀπὸ ἀρετὴ σὲ ἀρετή.
«Ἡ ἀπάτη τοῦ πλούτου» εἶναι ἐπίσης
ἀγκάθι ποὺ καταστρέφει τὴν καρποφορία
τοῦ θείου λόγου, λέει ὁ Κύριος. Ὅσοι ἀπορ-
ροφοῦνται ἀπὸ τὶς μέριμνες καὶ τὶς φροντίδες
γιὰ νὰ αὐξήσουν τὴν περιουσία τους καὶ νὰ
γίνουν πλούσιοι, ἀπατῶνται μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι
ὅταν ἀποκτήσουν ἕνα ποσὸ ἱκανὸ νὰ
ἐξασφαλίσει τὸ μέλλον τους θὰ παύσουν
πλέον καὶ θὰ ἀσχοληθοῦν ἥσυχα στὴν καλ-
λιέργεια τῆς ψυχῆς τους. Ἀλλὰ ἡ ἐλπίδα αὐτὴ
15 ἀπὸ 22
εἶναι ψευδὴς καὶ ἀπατηλή. Ἀφίνουμε ὅτι ὁ Παῦλος παριστάνει τὸ πάθημα ἐκείνων, ποὺ
πλοῦτος δημιουργεῖ τόσους κινδύνους (θὰ τοὺς ἐπιθύμησαν νὰ γίνουν πλούσιοι! «Ἐμπίπτου-
ἐκθέσουμε στὶς παραβολὲς τοῦ «πλουσίου καὶ τοῦ Λαζά- σι, λέγει, εἰς πειρασμὸν καὶ παγίδα καὶ
ρου» καὶ «τοῦ ἄφρονος πλουσίου»), δεσμεύει τόσο ἐπιθυμίας πολλὰς ἀνοήτους καὶ βλαβε-
δυνατὰ τὴν καρδιά, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νὰ τὸν ράς, αἵτινες βυθίζουσι τοὺς ἀνθρώπους
λατρεύει ὡς Θεό, παρακινεῖ σὲ τέτοιες κακίες, εἰς ὄλεθρον καὶ ἀπώλειαν» ἀκόμη δὲ
ὥστε ὁ Κύριος νὰ πεῖ τὸ μελαγχολικὸ ἐκεῖνο «ἀπεπλανήθησαν ἀπὸ τῆς πίστεως καὶ
λόγο: «πῶς δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχο- ἑαυτοὺς περιέπειραν (δηλαδὴ κάρφωσαν καὶ δια-
ντες στὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελεύσο- πέρασαν τὸν ἑαυτόν τους) ὀδύναις πολλαῖς» (Α΄,
νται!... εὐκοπώτερόν ἐστι κάμηλον διὰ Τιμοθ. στ´,9-10).
τρυμαλιᾶς ραφίδος διελθεῖν, ἢ πλούσιον «Αἱ ἡδοναὶ τοῦ βίου» λέει ὁ Κύριος
στὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν» (Μάρκ. εἶναι ἐπίσης ἀγκάθια φοβερὰ καὶ περισσό-
ι´,23,25). Ἀλλὰ καὶ ἂν τέτοιος κίνδυνος δὲν τερο ἐπικίνδυνα, διότι εἶναι καὶ ἑλκυστικώτε-
ὑπάρχει, ὁ πλοῦτος εἶναι ἀπατηλός, ξεγελάει ρα. Οἱ ἡδονὲς τοῦ βίου, δηλ. οἱ ἀπολαύσεις,
εὔκολα τὸν ἄνθρωπο. Διότι ὅσο κερδίζεις τὰ γλέντια, οἱ διασκεδάσεις οἱ φιλαρέσκειες,
τόσο περισσότερα ἐπιθυμεῖς. Σὲ προσκαλεῖ ἡ κοσμικὴ ζωή. Πόσοι καὶ πόσοι ἄνθρωποι
νὰ ἀγωνισθεῖς γιὰ ἕνα ποσὸ ποὺ σοῦ φαίνε- σήμερα ἀπὸ τὴν τάξη τῶν εὔπορων καὶ πλού-
ται σήμερα ἀρκετὸ νὰ ζήσεις καὶ ὅταν τὸ σιων πρῶτα καὶ ἀπὸ ὅλες τὶς ἄλλες τάξεις
ἀποκτήσεις, παρουσιάζεται πάλι μικρὸ καὶ σὲ ἔπειτα, πνίγουν κάθε ἀγαθὸ σπέρμα, κάθε
ἀναγκάζει νὰ ζητήσεις περισσότερα. Εἶναι βλαστὸ πίστεως καὶ χριστιανικῆς ζωῆς, φθεί-
ἀπάτη καὶ ψεῦδος ὁ πλοῦτος. Διότι ἀντὶ νὰ ρονται καὶ διαφθείρονται μέσα στὸ πλῆθος
σοῦ ἐξασφαλίσει τὸ μέλλον, ὅπως φαντάζε- τῶν ἡδονῶν, τῆς ἀσωτείας, τῆς πολυτέλειας,
σαι, σοῦ τὸ καταστρέφει, σοῦ δημιουργεῖ μέγα τῶν φρενοτροπιῶν τῆς «μόδας» καὶ τῆς
καὶ ἀνυπέρβλητο ἐμπόδιο γιὰ τὸ αἰώνιο μέλ- ἐπιδείξεως!
λον. Εἶναι ἀπάτη ὁ πλοῦτος καὶ γιὰ ἕναν Ἀλλὰ πρέπει νὰ προσέξουμε τὸ ἑξῆς
ἄλλο λόγο ποὺ λέει ὁ ἅγ. Ἰω. ὁ Χρυσόστομος: σημεῖο. Ἐδῶ δὲν ὁμιλεῖ ὁ Κύριος γιὰ ἀνθρώ-
«ὅλα ὅσα ὁ πλοῦτος δίνει εἶναι ἀπάτη· πους ξένους ἐντελῶς πρὸς τὸ κήρυγμα τοῦ
δηλαδὴ μόνο ὀνόματα ἔχουν, ὄχι ὅμως καὶ θείου λόγου, γιὰ ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι πα-
οὐσία, ἡ ὁποία δίνει εὐτυχία· καὶ ἡ ἡδονὴ καὶ ραδόθηκαν στὴν λατρεία τῶν αἰσθήσεων,
ἡ δόξα καὶ ὁ καλλωπισμὸς καὶ ὅλα τὰ δῶρα στὴν ἀσωτεία καὶ τὴν ἀκολασία, ἀλλ᾽ ὁμιλεῖ
τοῦ πλούτου εἶναι φαντασία, ὄχι ἀλήθεια καὶ γιὰ Χριστιανοὺς ποὺ ἀκοῦν τὸν λόγο τοῦ
πραγματικότητα». Εὐαγγελίου, ἐκκλησιάζονται, δέχονται τὰ θεῖα
Ἡ ἀπάτη, λοιπὸν, τοῦ πλούτου πείθει λόγια καὶ προχωροῦν ἕνα διάστημα στὸ
τὸν ἄνθρωπο νὰ παραδώσει σιγὰ σιγὰ ὅλη δρόμο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Τέτοιοι Χριστια-
τὴν ἐμπιστοσύνη του στὸ χρῆμα, νὰ ἐξαρτήσει νοί, καίτοι δὲν ἀπορροφήθηκαν ἀπὸ τὶς μέρι-
ὅλη τὴν ὕπαρξή του ἀπὸ αὐτὸ μὲ τὴν ψευδῆ μνες καὶ δὲν ἀπατήθηκαν ἀπὸ τὸν πλοῦτο,
ἐλπίδα ὅτι μὲ τὸ χρῆμα μπορεῖ τὰ πάντα νὰ ἑλκύονται δυστυχῶς ἀπὸ τὴ δελεαστικὴ καὶ
κατορθώσει καὶ ἔτσι συμπνίγει καὶ ἐξαφανίζει ὕπουλη γοητεία τῶν ἡδονῶν -ἕστω καὶ ἂν
κάθε ἐπίδραση τοῦ θείου λόγου στὴν ψυχή. στὴν ἀρχὴ αὐτὲς φαίνωνται νόμιμες. Παραδί-
Ἔχουμε γεγονότα ὄχι μόνο ἀπὸ τὸ παρελθόν, δουν σ᾽ αὐτὲς τὸ περισσότερο μέρος τῆς
ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴ σύγχρονη πεῖρα, ὅτι ψυχῆς τους καὶ γι᾽ αὐτὸ συμπνίγουν καὶ
ἄνθρωποι ποὺ φαίνονταν ἀγαθοί, ἄνθρωποι ἐξαφανίζουν σιγὰ σιγὰ τὴν ἐπίδραση τοῦ
ποὺ πίστευαν καὶ θρήσκευαν, γελάστηκαν θείου λόγου, γίνονται ξηροὶ καὶ ἄκαρποι καὶ
ἀπὸ τὸ χρῆμα, χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουν, πα- ἄχρηστοι καὶ δυστυχεῖς στὸ τέλος. Διότι -λέει
ρέδωσαν σ᾽ αὐτὸ τὴν ψυχή τους, ψύχραναν ὁ Χρυσόστομος- «ὅπως τὰ ἀγκάθια, ὅπου καὶ
τὴν πίστη τους, ἀπομακρύνθηκαν ἀπὸ τὴν ἂν πιασθοῦν, ματώνουν τὰ χέρια ποὺ θὰ τὰ
θρησκεία ὁλοτελῶς! Πόσο ὡραῖα ὁ θεῖος πιάσουν, ἔτσι καὶ οἱ ἡδονὲς φθείρουν καὶ κα-

16 ἀπὸ 22
ταστρέφουν χέρια καὶ πόδια καὶ μάτια καὶ κε-
φάλι καὶ ὅλα τὰ μέλη· ξερὲς εἶναι οἱ ἡδονὲς
αὐτὲς καὶ ἄκαρπες, ὅπως καὶ τὰ ἀγκάθια,
λυποῦν καὶ θλίβουν πολὺ περισσότερο ἀπὸ
ἐκεῖνα».
Ἰδού, λοιπόν, τὰ ἀγκάθια, ποὺ συμπνί-
γουν τὸν θεῖο λόγο καὶ δὲν τὸν ἀφίνουν νὰ
καρποφορήσει. Ἰδοὺ οἱ Χριστιανοὶ ἐκεῖνοι
ποὺ δὲν θέλουν νὰ παραδώσουν ὅλη τὴν καρ-
διά τους στὸν Θεό, ἀλλὰ τὴν μοιράζουν σὲ
δύο μέρη γιὰ νὰ φυτεύσουν στὸ ἕνα τὸν
σπόρο τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν καὶ στὸ ἄλλο
νὰ καλλιεργήσουν παράνομα τὰ ἀγκάθια τῶν
μεριμνῶν, τοῦ πλούτου καὶ τῶν ἡδονῶν. Τέ-
τοια διανομὴ δὲν μπορεῖ νὰ γίνει· ἡ καρδία
μας εἶναι μία καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀνήκει σὲ δύο
κυρίους. Ἢ στὸν Θεὸ θὰ ἀνήκει ἢ στὰ ἀγκά-
θια τοῦ κόσμου. Ὁ Θεὸς τὴν θέλει ὁλόκληρη,
ὄχι γιατὶ τὴ χρειάζεται, ἀλλὰ διότι εἶναι
ἀδύνατον νὰ γίνεις ἐσὺ εὐτυχὴς ἂν δὲν τοῦ
τὴν δώσεις ὁλόκληρη.
——————————————————————————
Ἡ γῆ ἡ ἀγαθή. Θὰ ἦταν ὁμολογουμένως
πολὺ μελαγχολικὴ ἡ συνέχεια τῆς παραβολῆς,
ἐὰν ἐπρόκειτο νὰ μᾶς παρουσιάζει μόνο εἴδη
ἀνθρώπων, στοὺς ὁποίους γιὰ ταύτην ἢ
ἐκείνη τὴν αἰτία ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μένει
ἄκαρπος. Ἀλλὰ δόξα τῷ Θεῷ! Ὑπάρχει ἐπὶ
τῆς γῆς καὶ τόπος γόνιμος καὶ εὔφορος·
ὑπάρχουν καὶ μεταξὺ τῶν Χριστιανῶν καρδιὲς
καρποφόρες ποὺ ἀποδίδουν στὸν ἀγαθὸ
σπορέα Χριστὸ πλούσιο θερισμό. Ἔχει ὁ
Θεὸς τὴν μερίδα Του μεταξὺ τῶν ἀκροατῶν
τοῦ Εὐαγγελίου Του. Τὴν τάξη τῶν ἀκροατῶν
τούτων μᾶς παρουσιάζει τώρα.
«Καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν τὴν
ἀγαθήν, καὶ φυὲν ἐποίησε καρπὸν
ἑκατονταπλασίονα» (στίχ. 8). Καὶ ἐξηγεῖ: «Τὸ
δὲ ἐν τῇ καλεῖ γεῖ, οὗτοί εἰσιν οἵτινες ἐν
καρδίᾳ καλεῖ καὶ ἀγαθεῖ ἀκούσαντες τὸν
λόγον κατέχουσι, και καρποφοροῦσιν ἐν
ὑπομονῇ» (στίχ. 15). Ἤ, ὅπως γράφει ὁ
Ματθαῖος: «ὁ δὲ ἐπὶ τὴν γῆν τὴν καλὴν
σπαρείς, οὗτός ἐστιν ὁ τὸν λόγον ἀκούων
καὶ συνιών· ὃς δὴ καρποφορεῖ, καὶ ποιεῖ ὁ
μὲν ἑκατόν, ὁ δὲ ἑξήκοντα, ὁ δὲ τριάκοντα»
(στίχ. 23). Ὅτι εἶναι δυνατὸν ἀπὸ ἕναν κόκκο
σπόρου νὰ γίνει καρπὸς ἑκατονταπλάσιος,
αὐτὸ τὸ βεβαιώνουν καὶ ἀρχαῖοι συγγραφεῖς
(ὁ Ἡρόδοτος ἀναφέρει ὅτι στὴν πεδιάδα τῆς Βαβυλώνας
γίνονταν συνήθως διακόσιοι κόκκοι ἀπὸ ἕνα στάχυ) ἀλλὰ
καὶ σήμερα τὸ φαινόμενο δὲν εἶναι σπάνιο.
Στὴν τελευταία περίπτωση ἡ γῆ ἡ καλὴ
καὶ καρποφόρος εἰκονίζει τὴν τάξη τῶν
Χριστιανῶν ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο δέχο-
νται τὸν θεῖο λόγο, ἀλλὰ ἔχουν καὶ ὅλα τὰ
προσόντα ποὺ συνεργοῦν ὥστε νὰ καρποφο-
ρήσουν τὴν ἀρετὴ καὶ νὰ προχωρήσουν πρὸς
τὴν τελειότητα. Ὅπως καὶ ἡ καλὴ γῆ εἶναι
ἐνδεχόμενο νὰ μὴν εἶναι ἐντελῶς ἀπαλλαγ-
μένη ἀπὸ πέτρες καὶ ἀγκάθια, ἀλλ᾽ αὐτὰ δὲν
ὑπερισχύουν, ὥστε νὰ καταπνίξουν τὸν
σπόρο, ὁ ὁποῖος αὐξάνοντας ἐξουδετερώνει
τὴν ἐπίδρασή τους, ἔτσι καὶ οἱ Χριστιανοὶ τοῦ
εἴδους αὐτοῦ δὲν εἶναι βεβαίως ἐλεύθεροι
ὁλοτελῶς ἀπὸ ἐλαττώματα καὶ ἀπὸ ὑπολείμ-
ματα τῆς ἁμαρτίας, ἀλλ᾽ αὐτὰ δὲν ὑπερι-
σχύουν καὶ δὲν κυριαρχοῦν στὴν ψυχή τους.
Ἐξ αὐτοῦ ἐξηγεῖται γιατί ὁ Κύριος εἶπε ὅτι
αὐτοὶ κατέχουν τὸν λόγο «ἐν καρδίᾳ καλεῖ
καὶ ἀγαθεῖ». Διότι εἶναι βέβαιο ὅτι καρδιὲς
καλὲς καὶ ἀγαθὲς μόνο ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ
εἶναι ἱκανὸς νὰ κάνει. Προτοῦ ἐπιδράσει ὁ
θεῖος λόγος, προτοῦ ἐπιστρέψουν στὸν Θεὸ
καὶ ἀναγεννηθοῦν ἀπὸ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ εἶναι
καρδιὲς καλὲς καὶ ἀγαθές, ἐλεύθερες ἀπὸ τὴν
ἐνοχὴ τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀπὸ κακίες καὶ
ἐλαττώματα. Ἀλλ εἶναι καρδιὲς εὐδιάθετες νὰ
δεχθοῦν τὴν ἀλήθεια καὶ ἐπιδεκτικὲς στὴν
ἐπίδραση τοῦ λόγου τοῦ Εὐαγγελίου εἶναι
ψυχὲς εἰλικρινεῖς καὶ πρόθυμες νὰ πιστεύ-
σουν καὶ νὰ προσκολληθοῦν στὸν Χριστό,
εὐθὺς μόλις ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ φανερώσει σ᾽
αὐτὲς τὸν Χριστό, καὶ μετὰ σταθερότητος καὶ
αὐταπαρνήσεως νὰ ἀκολουθήσουν πλέον τὸν
δρόμο τῆς ἀρετῆς. Τοιαῦτα παραδείγματα
ἀνθρώπων ποὺ ζοῦσαν στὴν ἁμαρτίαν, ἕνεκα
τῆς ἀγνοίας, ἀλλ᾿ ἀνθρώπων καλοπροαιρέτων,
οἱ ὁποῖοι προθύμως δέχτηκαν τὴν ἀλάθεια
ὅταν τὴν ἄκουσαν καὶ ὁριστικῶς βάδισαν τὸν
δρόμο τῆς ἀρετῆς, ἔχει πολλὰ νὰ δείξει ἡ Ἁγία
Γραφή (Κορνήλιος, Λυδία, δυνάστης τῆς Κανδάκης),
πλεῖστα δὲ ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ
17 ἀπὸ 22
τώρα ἂς ἐξετάσωμεν ἀκριβέστερον πῶς χαρα- ἀσφαλῶς. Δὲν τὸν ἀφίνουν νὰ τοὺς φύγει διὰ
κτηρίζει ὁ Κύριος τοὺς Χριστιανοὺς τῆς τά- τῆς ἀπροσεξίας· δὲν ἐπιτρέπουν στὸν Σατανᾶ
ξεως αὐτῆς, γιὰ νὰ τοὺς γνωρίσουμε καλύτερα νὰ τὸν ἀφαιρέσει διὰ τῶν λογισμῶν τῆς
καὶ νὰ τοὺς μιμηθοῦμε. ἀπιστίας· δὲν εἶναι ἱκανὴ ἡ θλίψη νὰ ἐξουδε-
Εἶναι ἀκροατὲς νοήμονες. «Ἀκούοντες τερώσει τὴν ἐπίδρασή του, ἀλλὰ τὸν κρατοῦν
τὸν λόγον, συνιοῦσιν», δηλαδὴ τὸν ἐννοοῦν. ὡς τροφὴ τῆς ψυχῆς ἀπαραίτητη καὶ ζωο-
Ἐννοοῦν ὄχι μόνο τὴν σημασία τῶν λόγων, γόνα. Καὶ ἀπόδειξη τούτου εἶναι ὅτι καρπο-
ἀλλ᾽ ἐννοοῦν τὸ συμφέρον τους ποὺ ὑπάρχει φοροῦν. Τί εἴδους καρπὸ παρουσιάζουν;
στοὺς λόγους τούτους· ἐννοοῦν τὴν ὠφέλεια, Ποῖον ἄλλο καρπὸ δίνει τὸ σιτάρι, ποὺ σπεί-
ποὺ μποροῦν νὰ κερδίσουν ἀπὸ τὸν θεῖο ρεται στὴν καλὴ γῆ, εἰμὴ σιτάρι; Καὶ ὁ λόγος
λόγο, ὅπως ὁ καλὸς τεχνίτης καὶ ὁ ἔξυπνος τοῦ Θεοῦ ποὺ σπείρεται στὶς ἀγαθὲς ψυχὲς
ἔμπορος γνωρίζει ποιοῦ εἴδους ἐργασία καὶ τί ἄλλο θὰ κάνει παρὰ θεῖα νοήματα, θεῖα
ποιά ἐπιχείρηση μπορεῖ νὰ τοῦ δώσει ἀσφαλὴ αἰσθήματα, θεάρεστα λόγια καὶ ἔργα καὶ
κέρδη. Εἶναι πράγματι τέχνη καὶ ἐπιστήμη καὶ ἀρετὲς καὶ ἰδιότητες σὰν ἐκεῖνες ποὺ εἶχε καὶ
ἐμπόριο ἐπικερδὲς τὸ νὰ κατορθώνει ὁ ὁ ἀγαθὸς σπορέας, ὁ Χριστός, ὅταν ἔζησε στὴ
ἀκροατὴς ἢ ὁ μελετητὴς τῶν θείων λόγων νὰ γῆ; Αὐτοί, λοιπόν, οἱ Χριστιανοί, φωτιζόμενοι
ἐννοεῖ καὶ νὰ κρατάει ὅλη τὴν ὠφέλεια ποὺ ἀπὸ τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν ὁποῖο προθύμως
τοῦ προσφέρει ὁ Θεὸς μὲ τὰ λόγια αὐτά. Διότι δέχονται καὶ κατέχουν, ἐνισχυόμενοι ἀπὸ τὴν
πολλοὶ δὲν ἐννοοῦν ὅτι ὅσα ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ χάριν τοῦ Θεοῦ ποὺ συνοδεύει τὸ λόγο,
λέει εἶναι γι᾽ αὐτοὺς καὶ ἀποβλέπουν σ᾽ καρποφοροῦν φρονήματα καὶ πεποιθήσεις
αὐτούς. Καὶ γι᾽ αὐτὸ τοὺς ἀκοῦς νὰ λένε καὶ βίο καὶ λόγια καὶ ἔργα ἅγια.
ἔπειτα ἀπὸ ἕνα κήρυγμα: «καλὰ τοὺς τὰ εἶπε Καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ, προσθέτει
ὁ ἱεροκῆρυξ», ἀντὶ νὰ ποῦν «καλὰ μᾶς τὰ ὁ Κύριος. Ἔχει σπουδαία σημασία ἡ λέξη «ἐν
εἶπε ὁ ἱεροκῆρυξ». ὑπομονῇ». Ὅπως ἡ γῆ ποὺ σπείρεται δὲν
Ἐδῶ κυρίως ἔγκειται ἡ πραγματικὴ νοη- δίνει καρπὸ ἔπειτα ἀπὸ μία μέρα, ἢ μία
μοσύνη καὶ ἡ ἐξυπνάδα. Τὸ νὰ ἐννοεῖ κανεὶς ἑβδομάδα, ἀλλὰ χρειάζεται καὶ χρόνο ἀρκετὸ
ἐκεῖνο ποὺ θὰ τὸν κάνει ἀληθηνὰ εὐτυχῆ. καὶ κόπο καὶ καλλιέργεια διάφορων εἰδῶν
Πολλοὶ θαυμάζουν τοὺς ἐπιτήδειους ἐκείνους καὶ τρόπων· ἔτσι καὶ ἀκόμη περισσότερο οἱ
ποὺ κατορθώνουν νὰ κερδίζουν καὶ νὰ ἐπιτυ- ἄνθρωποι ποὺ δέχονται τὸν σπειρόμενο στὶς
γχάνουν στὶς βιοτικὲς ὑποθέσεις καὶ στὰ καρδίες τους θεῖο λόγο, δὲν μποροῦν νὰ γί-
κοσμικὰ στάδια. «Ἔξυπνος ἄνθρωπος αὐτός», νουν ἀμέσως ἐνάρετοι καὶ ἅγιοι. Ὅσο μεγα-
σοῦ λένε «μὰ εἶναι σπινθηροδόλος εὐφυΐα», λύτερο εἶναι ἕνα ἔργο καὶ ὅσο σπουδαιότερο
προσθέτουν. Ἐν τούτοις ἡ ἐξυπνάδα αὐτή, πρόκειται νὰ ἀναδειχθεῖ, τόσο καὶ χρόνο χρει-
ποὺ ξοδεύεται μόνο γιὰ πρόσκαιρες καὶ προ- άζεται μακρότερο καὶ ἐργασία ποικίλη. Συ-
σωρινῆς ἀξίας ὑποθέσεις, ὅπως εἶναι ὅλες οἱ γκρίνετε τὴν κατασκευὴ μιᾶς καλύβας καὶ τὴν
ὑποθέσεις τοῦ κόσμου τούτου, εἷναι ἀσήμα- οἰκοδομὴ ἑνὸς μεγάρου, γιὰ νὰ ἐννοήσετε τὸ
ντος. Ἡ ἀληθὴς νοημοσύνη καὶ ἐξυπνάδα πρᾶγμα. Ἢ ὑποθέστε ὅτι γεννᾶται τὴν ἴδια
εἶναι ἐκείνη ποὺ ξέρει νὰ ἀνακαλύπτει τὸν μέρα ἕνα νήπιο ἀνθρώπου καὶ ἕνα νεογνὸ πι-
δρόμο τῆς ἀληθι-νῆς, τῆς αἰωνίου εὐτυχίας. θήκου (μία μαϊμοῦ). Ἐπειδὴ ὑπάρχει μεγάλη
Τὴν εὐτυχία αὐτὴ τὴν παρέχει μόνο ὁ λόγος διαφορὰ μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ πιθήκου, ὅταν
τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος δημιουργεῖ εὐσέβεια, τὸ μικρὸ τοῦ πιθήκου θὰ εἶναι σὲ θέση νὰ
«ἔχουσαν ἐπαγγελίαν ζωῆς τῆς νῦν καὶ περπατάει, νὰ βρίσκει τὴν τροφή του καὶ νὰ
τῆς μελλούσης» (Α΄, Τιμ. δ΄,8). ἐξυπηρετεῖ ὅλες τὶς ἀνάγκες του, τὸ παιδὶ θὰ
Εἶναι ἀκροατὲς καρποφόροι. «Ἀκούσα- εἶναι ἀκόμη στὴν κούνια, ἀνίκανο γιὰ κάθε
ντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφο- ἀνάγκη του. Ἀναπτύσσεται πολὺ βραδύτερα,
ροῦσι» λέει ὁ Κύριος. Ὄχι μόνο τὸν ἐννοοῦν, διότι εἶναι ἀνώτερο καὶ τελειότερο δημιούρ-
ἀλλὰ καὶ κατέχουν τὸν λόγο· τὸν κρατοῦν γημα. Καὶ ἐδῶ ἐπειδὴ ὁ καταρτισμὸς καὶ ἡ τε-
18 ἀπὸ 22
λειοποίηση τῆς ψυχῆς, τὴν ὁποία ἐργάζεται ὁ
λόγος τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἔργο μέγα καὶ ὑψηλό,
-τί λέω; τὸ ὕψιστο τῶν ἔργων ποὺ γίνονται
στὴ γῆ- γι᾽ αὐτὸ γίνεται «ἐν ὑπομονῇ». Δηλαδὴ
διὰ μέσου καὶ χρόνου μακροῦ καὶ ἐμποδίων
πολλῶν, τὰ ὁποῖα πρέπει ὁ Χριστιανὸς νὰ
ὑπερνικᾶ μὲ σταθερὴ καὶ ἀκλόνητη ὑπομονή,
διὰ μέσου μελέτης καὶ ἐργασίας καὶ ἀσκήσεως
ἐν τῇ ἀρετεῖ. Διότι εἶναι μὲν ἀληθὲς ὅτι ὁ
Θεὸς βοηθάει ἐκείνους ποὺ θέλουν νὰ γίνουν
Χριστιανοὶ ἀληθινοί, καὶ χωρὶς τὴ βοήθειά
Του εἶναι ἀδύνατον νὰ τὸ κατορθώσουν, ἐν
τούτοις ἀπὸ τὴν ὑπομονετική τους ἐργασία,
ἀπὸ τὴν σταθερότητα, ποὺ δὲν ἀπελπίζει
ἀλλὰ ἐπιμένει, ἐξαρτᾶται ἡ καρποφορία στὴν
ἀρετή.
Καρποφοροῦν ἀνόμοια. Παρ᾽ ὅλους ὅμως
τοὺς ἐν ὑπομονεῖ ἀγῶνας των δὲν παρουσιά-
ζουν ὅλοι τὸν ἴδιο καρπό. «Ποιεῖ ὁ μὲν
ἑκατόν, ὁ δὲ ἑξήκοντα, ὁ δὲ τριάκοντα». Βαθ-
μοί, λοιπόν, διάφοροι ἀρετῆς. Μερικοὶ παρου-
σιάζουν περισσότερα καὶ μεγαλύτερα
κατορθώματα στὴν ἀρετὴ καὶ τὴν ἁγιότητα,
ἄλλοι μικρότερα. Ὅλοι βέβαια ἀγωνίζονται νὰ
φθάσουν στὸ μεγαλύτερον βαθμό, ἀλλὰ
μερικοὶ εἶναι ἐξαιρετικῆς φύσεως καὶ κατορ-
θώνουν μὲ τὴν ἐπιμέλειαν καὶ τὴν
ἀκατάβλητη φιλοπονία τους νὰ ὑψωθοῦν καὶ
νὰ γίνουν Παῦλοι. Ἀθανάσιοι, Βασίλειοι, Χρυ-
σόστομοι. Ἀλλὰ ἂς μὴ ἀποθαρρυνώμαστε καὶ
μεῖς οἱ ἄλλοι. Ἐὰν εἴμαστε ψυχὲς εὐθεῖες καὶ
εἰλικρινεῖς, ἐὰν εὐχαρίστως ἀκοῦμε καὶ δεχό-
μαστε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, ὄχι ὡς ἕνα
διασκεδαστικὸ ἄκουσμα ἢ ἀνάγνωσμα, ἀλλ᾽
ὡς τροφὴ τῆς ψυχῆς ἐὰν ἀγωνιζόμαστε νὰ
καρποφορεῖ ὁ θεῖος λόγος, ἔστω καὶ τριάκο-
ντα ἂς εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ἡ θεία χάρη θὰ μᾶς
σώσει. Διότι «καὶ ἐδῶ δεικνύεται ἡ πολλὴ φι-
λανθρωπία τοῦ Θεοῦ, λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ
Χρυσόστομος δὲν ζητάει ἕνα μέτρο ἀρετῆς
ἀπὸ ὅλους, ἀλλὰ δέχεται εὐχαρίστως τοὺς
πρώτους· δὲν ἐκδιώκει καὶ τοὺς δευτέρους,
ἀλλὰ καὶ στοὺς τρίτους δίνει τόπο. Καὶ σύ,
λοιπόν, προσθέτει ὁ ἅγιος πατήρ, ἐὰν δὲν
μπορεῖς νὰ διατηρήσεις παντοτεινὴ παρθενία,
παντρέψου, ἀλλὰ παντρέψου τίμια καὶ μὲ
σωφροσύνη· ἐὰν δὲν μπορεῖς νὰ γίνεις
ἀκτήμων καὶ νὰ διαμοιράσεις ὅλη σου τὴν πε-
ριουσία, δόσε ἀπὸ τὴν περιουσία σου ἀρκετὰ.
Ἐὰν δὲν μπορεῖς νὰ σηκώσεις ὅλο τὸ φορτίο
τῆς ἀκτημοσύνης, μοίρασε μὲ τὸν Χριστὸ τὰ
ὑπάρχοντά σου (δηλαδὴ δίνε ἐλεημοσύνες τὶς
ὁποῖες ὁ Χριστὸς θεωρεῖ σὰν νὰ τὶς δίνεις σ᾽
Ἐκεῖνον). Ὁ Χριστὸς σὲ κάνει κληρονόμο τῶν
οὐρανῶν, καὶ σὺ διστάζεις νὰ τοῦ δώσεις
πράγματα ὑλικὰ καὶ γήϊνα;».
Μακάριοι, λοιπόν, οἱ καρποφόροι
ἀκροατὲς τῆς τελευταίας αὐτῆς τάξεως, «οἱ
ἀκούοντες τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ φυλάσσο-
ντες αὐτόν».
Ἡ μεταβολὴ τῆς ἄκαρπης γῆς σὲ καρ-
ποφόρα.
Θὰ εὐχόμασταν βεβαίως ὥστε κάθε
ἀναγνώστης, στὰ χέρια τοῦ ὁποίου θὰ βρεθεῖ
πρὸς μελέτη τὸ βιβλίο τοῦτο, νὰ ἀνήκει στὴν
τάξη τῶν Χριστιανῶν ποὺ ἀκοῦν τὸν λόγο
τοῦ Θεοῦ καὶ κατέχουν αὐτὸν καὶ
καρποφοροῦν τὴν ζωὴ τὴν ἐνάρετη καὶ ἁγία.
Ἀλλὰ δὲν εἶναι καθόλου παράδοξο νὰ βρεθεῖ
καὶ στὰ χέρια ἀναγνωστῶν, οἱ ὁποῖοι ἔως
τώρα! ἄκουγαν μὲ ἀδιαφορία τὸν λόγο τοῦ
Θεοῦ καὶ ἄφιναν τὴν ψυχή τους σκληρὴ καὶ
πατημένη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία ἢ σκόνταψαν στὶς
θλίψεις καὶ τοὺς πειρασμοὺς τῆς ζωῆς καὶ
ἀπομακρύνθηκαν ἀπὸ τὸν Χριστό, ἢ ἔπνιξαν
κάθε ἐπίδραση τοῦ θείου λόγου μέσα στὶς
βιοτικὲς μέριμνες, στὴν ἀπάτη τοῦ πλούτου,
στὶς ἡδονὲς τοῦ βίου. Αὐτοί, λοιπόν, τί σκέ-
πτονται τώρα; Θὰ μείνουν στὴν κατάσταση
αὐτή; Θὰ βαδίσουν ὁριστικὰ στὴν ἀπώλειαν;
Μὴ γένοιτο! Ἀλλὰ θὰ μᾶς ρωτήσουν,
ὑπάρχει τρόπος νὰ μεταβληθοῦν τώρα καὶ νὰ
γίνουν γῆ ἀγαθή, νὰ γίνουν Χριστιανοὶ ἀγαθοὶ
ποὺ θὰ καρποφοροῦν τὴν ἀρετή;
Βεβαιότατα. «Εἶναι δυνατὸν μεταξὺ τῶν
ἀνθρώπων καὶ ἡ πέτρα νὰ γίνει γῆ λιπαρὰ
καὶ εὔφορος καὶ ὁ δρόμος νὰ μὴν καταπατῆ-
ται πλέον ἀπὸ τοὺς διαβάτες, ἀλλὰ νὰ γίνει
χωράφι παχὴ καὶ τὰ ἀγκάθια νὰ ἀφανισθοῦν,
ὥστε νὰ ἔχουν πλήρη ἐλευθερία ἀναπτύξεως
τὰ σπέρματα. Ἐὰν δὲν ἦταν δυνατόν, δὲν θὰ
ἔσπειρε τὸν σπόρο τοῦ λόγου Του ὁ Θεός.
Ἐὰν δὲν μεταβάλλονται ὅλοι, αὐτὸ δὲν
19 ἀπὸ 22
ὀφείλεται στὸ ἀδύνατο τῆς μεταβολῆς, ἀλλὰ
σ᾽ αὐτοὺς ποὺ δὲν θέλουν νὰ μεταβληθοῦν»
(. Τοῦτο λοιπὸν τὸ πολὺ ἐνδιαφέρον ζήτημα
θὰ ἀναπτύξουμε τώρα.
Ἡ μεταβολὴ τῆς πατημένης γῆς. Γιατί ἡ
γῆ ἐκείνη ἔγινε πατημένη, γιατί ἔγινε δρόμος
σκληρός, ὅλως ἀκατάλληλος γιὰ σπορὰ καὶ
καρποφορία; Ἁπλούστατα διότι εἶχε ἀφεθῆ
χωρὶς φράκτη, καὶ μποροῦσαν νὰ διαβαίνουν
ἐλεύθερα ἄνθρωποι, ζῶα, φορτία. Καὶ γιατί οἱ
ψυχὲς ποὺ μοιάζουν μὲ τὴ γῆ αὐτή, σκληρύν-
θηκαν, ὥστε νὰ ἀκοῦν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ μὲ
ἀδιαφορία καὶ ἀναισθησία καὶ ἀπιστία; Γιὰ
τὸν ἴδιο λόγο· γιὰ τὸ ὅτι ἔμειναν χωρὶς κανένα
φραγμὸ στὴν ψυχὴ καὶ τὶς αἰσθήσεις. Ἡ
γλῶσσα ἦταν ἐλεύθερη νὰ λέει κάθε
ἀργολογία καὶ αἰσχρολογία καὶ βλασφημία.
Τὰ μάτια ἔγιναν θύρες ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἔμπαινε
καὶ ἔβγαινε ἀνεμπόδιστα τὸ κῦμα κάθε
ἄνομης ἐπιθυμίας. Τὰ αὐτιὰ καὶ κάθε
αἴσθηση τοῦ σώματος καὶ κάθε δύναμη τῆς
ψυχῆς δέχονταν πᾶν τὸ ἁμαρτωλὸ καὶ ἔνοχο.
Ἐπὶ πλέον ἡ ψυχὴ εἶχε στερηθῆ ἀπὸ κάθε
μόρφωση καὶ καλλιέργεια χριστιανική. Καὶ γι᾽
αὐτὸ σκληρύνθηκε καὶ σκοτίσθηκε ἀπὸ τὸν
ἐγωισμὸ καὶ τὴν ἁμαρτία ὥστε οὔτε νὰ ἐννοεῖ,
οὔτε νὰ ἐκτιμάει τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ.
Μὲ ποιόν τρόπο μπορεῖ νὰ μεταβληθεῖ
ἡ ψυχὴ αὐτὴ καὶ νὰ γίνει καλὴ καὶ ἀγαθὴ καὶ
ἐνάρετη; Θὰ μᾶς τὸ δείξει ὁ τόπος μὲ τὸν
ὁποῖο μοιάζει, ὁ τόπος ὁ πατημένος. Τὸν
τόπο αὐτόν, γιὰ νὰ τὸν κάνει ὁ γεωργὸς γό-
νιμο καὶ καρποφόρο, θὰ τὸν φράξει πρῶτα,
ὥστε νὰ μὴ τὸν πατοῦν πλέον οἱ διαβάτες, θὰ
τὸν σκάψει ἔπειτα βαθειά, θὰ τὸν «ξεστρεμ-
ματίσει», ὅπως λένε στὴν γεωργικὴ γλῶσσα·
θὰ τὸν λιπάνει, θὰ τὸν καλλιεργήσει, καὶ τότε
ἀσφαλῶς θὰ γίνει καρποφόρος.
Καὶ ὁ Χριστιανὸς τοῦ εἴδους αὐτοῦ πρέ-
πει πρῶτα νὰ θέσει φράκτη μὲ τὴν μετάνοια
καὶ τὴν ἐξομολόγηση καὶ νὰ διακόψει κάθε
σύνδεσμο μὲ τὸν προηγούμενο ἁμαρτωλὸ καὶ
παράνομο βίο του· φράκτη γιὰ τὴν κλοπὴ καὶ
τὴν ἀδικία καὶ τὴν πλεονεξία· φράκτη
προσοχῆς στὰ μάτια καὶ σὲ κάθε αἴσθηση,
διὰ τῆς ὁποίας εἰσέρχεται στὴν ψυχὴ ἡ
ἁμαρτία. Πρέπει νὰ σκαφεῖ σὲ βάθος ἡ
20 ἀπὸ 22
σκληρὴ ψυχή, νὰ συντριβεῖ ὁ ἐγωισμὸς καὶ νὰ
ἐγκατασταθεῖ ἡ ταπείνωση. Πρέπει νὰ γίνει
καλλιέργεια τῆς ψυχῆς ἡ τακτικὴ προσευχὴ
καὶ ὁ ἐκκλησιασμός, ἡ θεία Κοινωνία, ἡ
ἀκρόαση καὶ ἡ μελέτη τοῦ θείου λόγου, ὅλα
αὐτὰ εἶναι μέσα καλλιέργειας, μὲ τὰ ὁποῖα ἡ
θεία χάρη θὰ μεταβάλει τὴν σκληρὴ ψυχὴ σὲ
γῆ ἀγαθὴ ποὺ θὰ βλαστήσει καὶ θὰ ἀνθήσει
τὸ καλλίκαρπο δένδρο τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς
ἁγιότητος!
Ἡ μεταβολὴ τῆς πετρώδους γῆς. Γιατί
στὴ γῆ αὐτὴ ὁ βλαστήσας σπόρος ξεράθηκε
πολὺ γρήγορα; Διότι κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια
τῆς γῆς ἦταν πέτρες σκληρὲς καὶ ἀδιαπέρα-
στες. Καὶ γιατί οἱ ὅμοιες πρὸς τὴ γῆ αὐτὴ
ψυχὲς μένουν ἄκαρπες; Διότι κρύπτονται σ᾽
αὐτὲς ὀγκόλιθοι παθῶν καὶ ἐλαττωμάτων. Τὸ
μοναδικὸ ἔδαφος στὸ ὁποῖο εὐδοκιμεῖ ὁ
λόγος τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ πίστη· ἀλλ᾽ ἐφ ὅσον
οἱ Χριστιανοὶ αὐτοὶ εἶναι ὀλιγόπιστοι καὶ μι-
κρόψυχοι, δὲν εἶναι δυνατὸν παρὰ νὰ κά-
μπτωνται καὶ νὰ νεκρώνωνται πνευματικῶς
στὸ πρῶτο ἐμπόδιο.
Καὶ ὅμως μποροῦν καὶ αὐτοὶ νὰ
μεταβληθοῦν, ὅπως καὶ ἡ γῆ ἡ πετρώδης.
Γνωρίζουν ὅσοι ζοῦν σὲ γεωργικὲς περιφέρειες
πῶς οἱ γεωργοὶ ἐκχερσώνουν τόπους χέρσους
καὶ πετρώδεις. Σκάβουν σὲ βάθος καὶ βγά-
ζουν τὶς πέτρες, τὶς ὁποῖες μαζεύουν σὲ
σωροὺς ἔξω τοῦ χωραφιοῦ· καλλιεργοῦν τὸν
τόπο, τὸν ποτίζουν, τὸν μεταβάλλουν σὲ καρ-
ποφόρο. Καὶ ἐδῶ λοιπὸν πρέπει νὰ
ἀφαιρεθοῦν ἀπὸ τὴν ψυχὴ οἱ ὀγκόλιθοι τῶν
παθῶν καὶ τῶν ἐλαττωμάτων. Μὴ θεωρεῖς τὸ
πρᾶγμα ἀδύνατο, Χριστιανέ μου. Στὰ χωρά-
φια εἶναι ἐνίοτε ἀδύνατον, ὅταν ὁ τόπος εἶναι
πολὺ πετρώδης καὶ ὑπὸ τὴν ἐπιφάνεια κρύ-
βεται βράχος. Ἀλλὰ γιὰ τὴν ψυχὴ δὲν εἶναι
ἀδύνατο. Ἀρκεῖ ἐσὺ νὰ τὸ θελήσεις καὶ τότε
ἀναλαμβάνει ὁ μέγας γεωργὸς τῶν ψυχῶν, ὁ
Χριστός, στὸν ὁποῖο δὲν εἶναι τίποτε ἀδύ-
νατο, νὰ σὲ ἀπαλλάξει ἀπὸ ὅλα τὰ ἐλαττώμα-
τα καὶ νὰ σὲ κάνει Χριστιανὸ πιστό, σταθερό,
καρποφόρο. Ἀρκεῖ ἐσὺ νὰ θελήσεις καὶ νὰ
παραδώσεις τὸν ἑαυτό σου σ᾽ Ἐκεῖνον, νὰ
ἐμπιστευθεῖς τὴ ζωή σου σ᾽ Ἐκεῖνον, νὰ
ὑποταχθεῖς σ᾽ Ἐκεῖνον, διὰ νὰ σὲ κάνει «πε-
πληρωμένον καρπῶν δικαιοσύνης» (Φιλ.
α΄,11). Πόσοι καὶ πόσοι τοιοῦτοι «ἐλευθερωθέ-
ντες ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας, δουλωθέντες δὲ
τῷ Θεῷ, ἔσχον τὸν καρπὸν αὐτῶν εἰς
ἁγιασμόν, τὸ δὲ τέλος εἰς ζωὴν αἰώνιον»!
(Ρωμ. στ´,22). Ἔχεις ἐμπρός σου πλεῖστα παρα-
δείγματα τοιούτων ἀνθρώπων ποὺ μεταβλή-
θηκαν. Ἀποφάσισε, λοιπόν, καὶ σὺ μετὰ
θάρρους νὰ παραδοθεῖς στὸν Χριστό, γιὰ νὰ
σὲ ἀπαλλάξει ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ἁμαρτίας καὶ
νὰ σὲ κάνει γῆ ἀγαθή.
Ἡ μεταβολὴ τῆς ἀκανθώδους γῆς. Πρέ-
πει νὰ ξερριζώσεις ἀπὸ τὴν ψυχὴ τὴν
ἀγωνιώδη ἐκείνη μέριμνα γιὰ τὰ πράγματα
τοῦ κόσμου τούτου, ποὺ ἀποβλέπουν μόνο
στὸ σῶμα καὶ τὴν παροῦσα ζωή. Νὰ σκεφθεῖς
ὅτι δὲν ἔχεις μόνο σῶμα -τὸ ὁποῖο ἄλλως τε
εἶναι προσωρινό, διότι αὔριο θὰ πέσει νεκρὸ
στὸν τάφον- ἀλλ᾽ ἔχεις καὶ ψυχὴ ἀθάνατη,
ἀσυγκρίτως ἀνώτερη καὶ πολυτιμότερη ἀπὸ
τὸ σῶμα. Φρόντισε, λοιπόν, γιὰ τὴν ψυχή σου,
ἀνάθεσε στὴν ἀγαθὴ πρόνοια τοῦ Θεοῦ τὴν
συντήρηση τοῦ σώματος καὶ θὰ δεῖς τότε ὅτι
ξερρίζωσες τὸ φοβερὸ ἐκεῖνο ἀγκάθι τῶν ἀνή-
συχων καὶ βασανιστικῶν μεριμνῶν, ἀπέκτησες
εἰρήνη, ἐξασφάλισες τὸ μέλλον σου.
Πρέπει νὰ ξερριζώσεις τὸ ἀπατηλὸ
ἀγκάθι τοῦ πλούτου. Καὶ θὰ τὸ κατορθώσεις
ἂν παύσεις νὰ στηρίζεις τὶς ἐλπίδες σου στὸν
μάταιο καὶ φθαρτὸ πλοῦτο καὶ προσπαθή-
σεις νὰ ἀποκτήσεις ἄλλο πλοῦτο καὶ θη-
σαυρό· τὸν θησαυρὸ τῆς ἀρετῆς, ποὺ δὲν
χάνεται ποτέ. Ἀκουσε τί σοῦ παραγγέλλει ὁ
Θεὸς διὰ τοῦ Παύλου -καὶ νὰ ξέρεις ὅτι ὁ
Θεὸς εἶναι ὁ ἄριστος οἰκονομολόγος, ὁ ὁποῖος
γνωρίζει καλύτερα ἀπὸ κάθε σοφὸ τῆς γῆς νὰ
σὲ κάνει ἀληθινὰ πλούσιο καὶ εὐτυχῆ. Παραγ-
γέλλει νὰ μὴν ὑψηλοφρονοῦν οὔτε νὰ
ἐλπίζουν στὸν πλοῦτο ποὺ εἶναι ἕνα ἄδηλο
καὶ ἀσταθὲς καὶ ἀβέβαιο πρᾶγμα, ἀλλὰ νὰ
ἐλπίζουν στὸν Θεὸ τὸν αἰώνιο, ὁ ὁποῖος εἶναι
ἱκανὸς νὰ δώσει σ᾽ αὐτοὺς τὴν πλούσια
ἀπόλαυση ὅλων τῶν ἀγαθῶν· νὰ γίνωνται
πλούσιοι σὲ ἀγαθὰ ἔργα, νὰ μεταδίδουν
εὔκολα τὰ χρήματά τους καὶ κάθε καλὸ ποὺ
ἔχουν, νὰ θησαυρίζουν γιὰ τὸν ἑαυτό τους θε- τελευταία αὐτὴ περίπτωση ὅσο καὶ γιὰ τὶς
μέλιο ἀσφαλὲς στὸ μέλλον, γιὰ νὰ πετύχουν προηγούμενες, γιὰ νὰ μεταβληθεῖ ἡ ἀκανθώ-
τὴν αἰώνια ζωή (Α΄ Τιμ. στ´,17-19).
Πρέπει νὰ ξερριζώσεις τὸ δηλητηριῶδες
ἀγκάθι τῶν ἡδονῶν διότι ὁ καρπὸς τοῦ
ἀγκαθιοῦ αὐτοῦ, καίτοι στὴν πρώτη γεύση
φαίνεται γλυκύς, ἔχει τὸ δηλητήριο μέσα του
θὰ σοῦ φθείρει τὴν περιουσία, τὴν ὑπόληψη,
τὴν ὑγεία, τὴν εἰρήνη, τὴν ψυχή. Σκέψου ὅτι
ὑπάρχουν ἄλλες ἡδονὲς καὶ τέρψεις ἀσυγκρί-
τως ἀνώτερες, τὶς ὁποῖες δὲν δοκίμασαν ὅσοι
σύρονται ἀπὸ τὶς σαρκικὲς ὀρέξεις καὶ ἡδο-
νές. Ἡ προσήλωση στὸν νόμο τοῦ Θεοῦ, στὴν
ἀρετή, στὸ καθῆκον, δημιουργεῖ τέρψη καὶ
χαρὰ καὶ εἰρήνη ποὺ δὲν ἀπόλαυσαν ποτὲ οἱ
μεγαλύτεροι πλούσιοι καὶ ἀξιωματοῦχοι τοῦ
κόσμου. Ὅταν σ᾽ αὐτὲς στρέψεις τοὺς πόθους
καὶ τὶς ἐπιθυμίες σου θὰ γίνεις Χριστιανὸς
ἀγαθός, «ἐν παντὶ ἔργῳ ἀγαθῷ καρποφο-
ρῶν καὶ αὐξανόμενος εἰς ἐπίγνωσιν τοῦ
Θεοῦ» (Κολοσ. α´,10).
Ἡ προαγωγὴ τῆς ἀγαθῆς γῆς. Τέλος πρέ-
πει νὰ προστεθεῖ ὅτι καὶ οἱ εὐλογημένες
ἐκεῖνες ψυχές, ποὺ μοιάζουν μὲ τὴν καλὴ γῆ,
δὲν πρέπει νὰ ἐπαναπαυθοῦν στοὺς καρποὺς
τῶν σημερινῶν ἀρετῶν τους. Εἶναι τόσο εὔκο-
λο νὰ χάσουν τοὺς καρποὺς αὐτοὺς καὶ νὰ
μείνουν ἄκαρποι! Ἐφ᾿ ὅσον ζοῦν στὸν κόσμο,
θὰ συναντοῦν ἐμπόδια, θὰ ἀντιμετωπίζουν
κινδύνους, θὰ ὑποβλέπωνται ἀπὸ ἐχθρούς,
ἱκανοὺς νὰ ἁρπάξουν τοὺς καρπούς των. Διὰ
τοῦτο εἶναι ἀνάγκη νὰ «καρποφοροῦν», λέει
ὁ Κύριος -ὄχι νὰ καρποφορήσουν μιὰ φορά,
ἀλλὰ νὰ καρποφοροῦν συνεχῶς, «ἐν ὑπομο-
νῇ». Δηλαδὴ νὰ μὴν κάμπτωνται ποτὲ
ἀπέναντι ὁποιουδήποτε ἐμποδίου ποὺ πα-
ρουσιάζεται στὴν χριστιανικὴ πορεία τους, νὰ
ἀνταπεξέρχονται μὲ ὑπομονὴ καὶ καρτερία σ᾽
ὅλες τὶς ἀντίθετες περιστάσεις τοῦ βίου. Ἐπὶ
πλέον νὰ ἀνανεώνουν πάντοτε διὰ συστημα-
τικῆς καλλιέργειας τῆς ψυχῆς τους, τὸ ζῆλο
καὶ τὴν προθυμία, γιὰ νὰ προάγωνται στὴν
χριστιανικὴ τελειότητα, ὥστε ἐκεῖνος ποὺ
καρποφορεῖ ἕως τώρα τριακονταπλάσιο
καρπὸ νὰ παρουσιάσει αὔριο ἑξηκονταπλά-
σιο, ἑκατονταπλάσιο...
Δὲν ὑπάρχει ἀντίρρηση ὅτι τόσο γιὰ τὴν
21 ἀπὸ 22
δης, ἡ πετρώδης, ἡ σκληρὴ γῆ σὲ καρποφόρο, λόγοι αὐτοί. Καὶ οὐδεμία εἴδηση μπορεῖ νὰ
χρειάζονται κόποι καὶ ἀγῶνες καὶ ἱδρῶτες. δημιουργήσει τόση εὐτυχία ὅση τὰ «εὐαγγέ-
Ἀλλ᾿ ἐὰν ὁ γεωργὸς τόσο κοπιάζει γιὰ νὰ θε- λια» τῆς ὑψίστης χαρᾶς ποὺ δημιουργοῦν οἱ
ρίσει τὸ σιτάρι του -καίτοι πολλάκις παρ᾽ λόγοι τοῦ Θεοῦ.
ὅλους τοὺς κόπους δὲν θερίζει τίποτε- εἶναι Ἀλλοίμονο! Αὐτοὶ ποὺ χρησιμοποιοῦνται
νὰ γίνεται λόγος γιὰ τοὺς κόπους ποὺ θὰ σὲ τόσο πρόθυμα γιὰ γήινους ἤχους πολλὲς
κάνουν ἐνάρετο καὶ θὰ σοῦ ἐξασφαλίσουν φορὲς γιὰ ν᾽ ἀκοῦν εὐφυολογίες μωρές,
εὐτυχία αἰώνιον; ἀστειότητες βρωμερές, βωμολοχίες, αἰσχρότη-
——————————————————————————
τες, κατακρίσεις, ψεύδη, τὰ αὐτιὰ αὐτὰ δὲν
Ὅταν ὁ Κύριος τελείωσε τὴν ὡραία
ἀνέχονται ν᾽ ἀκοῦν τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ! Καὶ σ᾽
παραβολὴ τοῦ σπείροντος γεωργοῦ «ἐφώνει»
ἐρωτῶ: ἔχουν αὐτοὶ αὐτιά; Καὶ ἀφοῦ τὰ ἔχουν
λέει ὁ εὐαγγελιστής, δηλαδὴ φώναξε δυνατὰ,
γιὰ τέτοιο σκοπό, δὲν θὰ ἦταν προτιμότερο
διότι αὐτὸ ποὺ ἐπρόκειτο νὰ πεῖ ἔχει τόσο
νὰ μὴν τὰ εἶχαν; Γι᾽ αὐτὸ τὸ λόγο ὁ Κύριος
μεγάλη σημασία ὥστε ἡ φωνή Του νὰ φθάνει
λέει «ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν». Θέλει νὰ πεῖ
μέχρι ἐμᾶς σήμερα καὶ μέχρι τῆς συντελείας
στὸν ἄνθρωπο, ὅτι ἔκανε ἄχρηστα τὰ αὐτιὰ
τῶν αἰώνων. Τί φώναξε; «ὁ ἔχων ὦτα
αὐτά, ἐφ᾽ ὅσον δὲν τὰ χρησιμοποιεῖ γιὰ ν᾽
ἀκούειν, ἀκουέτω». Δηλαδὴ ὅποιος ἔχει
ἀκούει τὸν θεῖο λόγο· ἐφ᾽ ὅσον δὲν ἀνοίγει τὰ
αὐτιὰ γιὰ νὰ ἀκούει ἂς ἀκούει τὰ λόγια μου.
βαθύτερα αὐτιὰ τῆς ψυχῆς του, γιὰ νὰ
Αὐτὸ ἐφώναξε.
εἰσχωρήσει ἐκεῖ ὁ λόγος· ἐφ᾽ ὅσον δὲν θέλει ν᾽
Κανεὶς βεβαίως ἄνθρωπος, ποὺ ἔχει ὑγιῆ ἀποκτήσει νοῦ πνευματικὸ δεχόμενο τὰ θεῖα
τὴν ἀκοή του δὲν χρησιμοποιεῖ τὰ αὐτιά του λόγια, καὶ θέληση ἰσχυρὴ νὰ κρατάει αὐτὰ,
γι᾽ ἄλλη χρήση, παρὰ γιὰ νὰ ἀκούει. Καὶ γι᾽ καὶ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ πρὸς τὰ ἀγαθὰ
αὐτὸ φαίνεται κάπως παράξενη ἡ παραγγελία τὰ θεῖα.
αὐτὴ τοῦ Κυρίου. Καὶ ὅμως εἶναι ἀληθέστατη.
Εἶναι, λοιπόν, ἀπόλυτη ἀνάγκη νὰ
Διότι πολλοὶ δυστυχῶς ἔχουν τὰ αὐτιά τους
ἀποκτήσουμε τὰ βαθύτερα, τὰ ἐσωτερικὰ
ὄχι γιὰ ν᾽ ἀκοῦν ἐκεῖνα γιὰ τὰ ὁποῖα κυρίως
αὐτιὰ τῆς ψυχῆς. Διότι ὅπως ἡ σπορὰ τοῦ
φύτευσε ὁ Θεὸς στὸ σῶμα μας τὰ αὐτιά· δὲν
σίτου καταλήγει στὸ θερισμό, καὶ ἡ σπορὰ
τὰ ἔχουν γιὰ ν᾽ ἀκοῦν τὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ!
τοῦ θείου λόγου θὰ καταλήξει ἀσφαλῶς καὶ
Ἀκοῦν κάθε ἄλλη φωνὴ καὶ κάθε ἄλλο ἦχο
ὡρισμένως στὸ θερισμό, περὶ τοῦ ὁποίου θὰ
γήϊνο, ἀλλ᾽ ὄχι τὸν οὐράνιο! Γιὰ καμία ἄλλη
μᾶς πεῖ περισσότερα ἡ παραβολὴ τῶν ζιζα-
ἀνάγκη δὲν εἶναι τόσο χρήσιμη ἡ ἀκοὴ ὅσο
νίων. Καὶ τότε ὁ Θεός, καθὼς βεβαιώνει ὁ
γιὰ τὴν ἀκρόαση τῶν λόγων τοῦ Θεοῦ. Ἡ
ἴδιος, «διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συ-
ἀκρόαση μιᾶς μελωδίας, μιᾶς μουσικῆς συμ-
νάξει τὸν σῖτον αὑτοῦ εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ
φωνίας ἀριστοτέχνη μουσουργοῦ, ἑνὸς διάση-
δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ» (Ματθ.
μου ρήτορα, δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ συγκριθεῖ μὲ
γ΄,12). Θὰ καθαρίσει τὸ ἁλώνι του. Καὶ ἐκεῖνοι
τὴν ἀκρόαση τῆς θείας ἁρμονίας τῶν θείων
ποὺ χρησιμοποίησαν γιὰ τὴ σωτηρία τους τ᾽
λόγων· διότι τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ δημιουργοῦν
αὐτιὰ τους καὶ ἔγιναν ἄνθρωποι εὐσεβεῖς καὶ
στὴν ψυχὴ ἁρμονία οὐράνια. Ἡ ἀκρόαση τῶν
ἐνάρετοι, θὰ ἀξιωθοῦν νὰ ἐγκαθιδρυθοῦν
σπουδαιότερων ἀνακοινώσεων, τῶν πολυτι-
στὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ· ὅσοι ἔμειναν κουφοὶ
μότερων εἰδήσεων, δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ
κατὰ τὴν ψυχή, ἀμετανόητοι, σκληροί, ἀμετά-
συγκριθεῖ μὲ τὴν ἀκρόαση τῶν λόγων τοῦ
βλητοι, θὰ ριφθοῦν στὴ φωτιά, φωτιὰ δὲ
Θεοῦ. Διότι οὐδεμία γνώση εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ
ἄσβεστη!
τὴ γνώση καὶ τὴ σοφία ποὺ μεταδίδουν οἱ

Ἐκ τοῦ βιβλίου “ΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΑΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ”

ὑπὸ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ἐκδ. ΖΩΗ 1929

22 ἀπὸ 22