caeaIhea cSwnWHitcmia Iscseacsea

urwvitwm
(wkwhWv / unUmuzwm)
 ‫މަތިވަރ‬
‫ވާހަކަ‪ /‬މަޒމޫނ‬

‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމްތިޙާނ‪2016–2007 -‬‬

 ‫ތަޢާރަފ‬

‫މިއީ އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމްތިޙާނ ހަދާ ދަރިވަރންނަށްޓަކައި އކލަވައިލާފައިވާ ފޮތކވ‪.‬‬

‫މިފޮތގައި ހިމަނާފައިވާނީ ‪ 2007‬ވަނަ އަހަރން ‪ 2016‬ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް‪ ،‬ކޮންމ‬

‫އަހަރަކވސް އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމްތިޙާނގައި އންމ މަތީން މާކސް ހޯދާފައިވާ ބައއް ވާހަކަތަކާއި‬
‫މަޒމޫނތަކވ‪ .‬މި ފޮތގައިވާ މަޒމޫނތަކާއި ވާހަކަތައް ހންނާނީ އޭގ އަސްލަށް ބަދަލއް ނގނސް‪،‬‬
‫ދަރިވަރން ލިޔފައިވާ ގޮތަށވ‪.‬‬

‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމްތިޙާނަށް ތައްޔާރވަމން އަންނަ ދަރިވަރންނާއި އ ނޫން‬

‫ދަރިވަރންވސް މި ފޮތް ޕްރިންޓްކޮށްގން ނވަތަ ޑިޖިޓަލް ޑިވައިސް ތަކގައި ވިޔަސް ގންގޅމަކީ‬
‫ހއްދަކަމކވ‪ .‬ނަމަވސް‪ ،‬މި ފޮތް ނވަތަ ފޮތން ބައއް ވިޔަސް ވިޔަފާރީގ ގޮތގައި ބޭނންކރަންވާނީ މި‬
‫ޑިޕާޓްމަންޓގ ހއްދަ ލިބިގންނވ‪.‬‬

‫ސ‬
‫ޝން ް‬
‫ޒމިނޭ ަ‬
‫ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް އގް ޭ‬ ‫‪2‬‬
 ‫ސ‬
‫ފށމގ ބަ ް‬

‫ލިޔންތރިކަމަކީ ބައއްފަރާތްތަކަށް ލިބިފައިވާ ގދރަތގ ހަދިޔާއކވ‪ .‬ހަމައހންމ‬

‫ލިޔންތރިކަމގ ހނަރަކީ ތަޢލީމީ ޙަޔާތގައި ކާމިޔާބީ ޙާޞިލް ކރމަށްޓަކައި ދަރިވަރންގ ކިބައިގައި‬
‫ހންނަންޖހޭ ހނަރތަކގ ތރއިން ވަރަށް މހިންމ ހނަރކވ‪ .‬ލިޔންތރިކަމގ ހނަރ ލިބިފައިވާ‬
‫ދަރިވަރންނަށް ތަފާތ މާއްދާތަކން ރަނގަޅ ނަތީޖާ ހޯދމަކީ ޢާއްމ ގޮތއްގައި ވަރަށް ފަސޭހަ ކަމކވ‪.‬‬

‫ލިޔންތރިކަމގ ހނަރަކީ ހަމަ ކއްލިއަކަށް ލިބިގަނވޭނ ހނަރއް ނޫނވ‪ .‬ލިޔމގ ހނަރ‬

‫ދަސްކރމަށް ގިނަގނަ ފަރިތަކރންތަކއް ބޭނންވއވ‪ .‬މިގޮތން ބަހއްގ ބަސްކޮށާރ ރަނގަޅަށް އނގޭނަމަ‬
‫ޖމލަތައް ފރިހަމަކޮށް‪ ،‬ރަނގަޅަށް ލިޔަން އނގޭނއވ‪ .‬ބަސްކޮށާރ މއްސަނދި ކރވޭނ އންމ ރަނގަޅ‬
‫އއް ގޮތަކީ ގިނަގިނައިން ލިޔންތައް ކިއމވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬މޮޅ ލިޔންތައް ގިނަގިނައިން ކިޔމަށް‬
‫ދަރިވަރން އަބަދވސް ސަމާލކަން ދޭން ވާނއވ‪.‬‬

‫"މަތިވަރ" މިއީ އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމްތިޙާނގައި ދަރިވަރން ލިޔފައިވާ ފންވަރ ރަނގަޅ‬

‫މަޒްމޫނތަކާއި ވާހަކަތަކގ ތރއިން ހޮވާލާފައިވާ ލިޔންތަކއްގ މައްޗަށް އކލަވާލާފައިވާ ފޮތކވ‪ .‬މި ފޮތް‬
‫އކލަވައިލމގ މަޤްޞަދަކީ ފންވަރ ރަނގަޅ ލިޔންތަކއް ކިޔައި ދިރާސާ ކޮށްލމގ ފރޞަތ‬
‫ދަރިވަރންނަށް ތަނަވަސްކޮށްދިނމވ‪ .‬ތަފާތ މައޟޫޢތަކަށް ދަރިވަރން އިންސާފކޮށްފައިވާ ގޮތގ‬
‫ނަމޫނާއއް ދަރިވަރންނަށް ފޯރކޮށްދިނމވ‪.‬‬

‫އަޙްމަދ ޝަކީބ‬

‫ޑިރކްޓަރ ޖނރަލް‬

‫ސ‬
‫ޝން ް‬
‫ޒމިނޭ ަ‬
‫ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް އގް ޭ‬ ‫‪3‬‬
‫ސ‬
‫ޝން ް‬
‫ޒމިނޭ ަ‬
‫ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް އގް ޭ‬ ‫‪4‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫އާމިނަތ ޢލްފާ އާދިލް‪ ،‬މޭގަ‪/‬ގދ‪.‬ތިނަދޫ‬ ‫މސްކޅިވމގ ކރިން ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި‬ ‫‪1‬‬
‫‪6‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫ލިބިގަންނާށވ‪.‬‬
‫ލަވްޒާ އަޙމަދ‪،‬ހ‪.‬ރކްސީ ‪/‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫މސްކޅިވމގ ކރިން ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި‬ ‫‪2‬‬
‫‪7‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫ލިބިގަންނާށވ‪.‬‬
‫ޝަހލާ އަޙްމަދ‪،‬އއްމީދ‪ /‬ތ‪.‬ގރައިދޫ‬ ‫" ޒަމާނަށް ހޭނލައި ތިބގން އަމާނއްލިބިނތޭދާކަށް‬ ‫‪3‬‬
‫‪9‬‬
‫(ތ‪.‬ގރައިދޫ ޕްރައިވޓް ސންޓަރ)‬ ‫ކަމާއި ބަހާ މިދނިޔޭގައި ހިނގާމަގ ވިސްނަވަންވާނޭ"‬
‫ޝަހލާ އަޙްމަދ‪،‬އއްމީދ‪ /‬ތ‪.‬ގރައިދޫ‬ ‫ޢާއިލާއކގައި އއް ގޭގައި ދިރިއޅން‬ ‫‪4‬‬
‫‪10‬‬
‫(ތ‪.‬ގރައިދޫ ޕްރައިވޓް ސންޓަރ)‬
‫މޙައްމަދ ސައިޙް ފާތިޙް‪،‬ހ‪.‬ހާގޯށި‪/‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫ރާއްޖޭގ އާސާރީތަންތަން ރައްކާތރިކޮށް ބލހއްޓމގ‬ ‫‪5‬‬
‫‪11‬‬
‫(މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫މހިއްމކަން‬

‫‪5‬‬
 ‫މސްކޅިވމގ ކރިން ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަންނާށވ‪.‬‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ ޢލްފާ އާދިލް‪ ،‬މޭގަ‪/‬ގދ‪.‬ތިނަދޫ‬

‫ރމަތިވާނ ވަގތއް‬
‫އާދޭހވ‪ .‬އއްވސް ޝައްކއްނތވ‪ .‬ތިމާގ ފރާނައިގ ސިއްރއް ނޭނގޭނއވ‪ .‬ތިމާގ ނިމން ކ ި‬
‫ވން ވަރަށް ގާތވ‪ .‬ކަންމިހން ހރމާއކ ތިމާގ ޙަޔާތގ ކޮންމ ސިކންތކޮޅަކީ އަގހރި‬
‫ނޭނގޭނއވ‪ .‬މަރގ ބިރާއި ޭ‬
‫ގއި ހަދަންވއްޖއވ‪ .‬ޒވާން ދައރގައި ރަނގަޅ ޙަޔާތއް ބައްޓަންކރާށވ‪ .‬މސްކޅިވމގ‬
‫މަންފާކރވަނިވި ވަގތއް ކަމ ަ‬
‫އ މިއަދ އަޅގަނޑމން ދރާލައި ވިސްނައި ފިކރކރަން‬
‫ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަންނާށވ‪ .‬މި ީ‬ ‫ކރިން‬
‫ހތަށް އރި‬
‫ޖހިފައިވާ ކަމކވ‪ .‬އހނީ މިއަދގ ޒވާން ފރައިގ ކދިން ދކޭ ގޮތގައި ޒވާން ދައރަކީ އމީހން އފާކޮށް ި‬
‫ގޮތަކަށް އޅންވީ ދވަސްކޮޅކވ‪ .‬ދަތްހރި ދވަހަކންނޭ ކާށިކވޭނީ ބނާ ބަސް އަޅގަނޑވސް ޤަބޫލކރަމވ‪ .‬ނަމަވސް‬
‫ނނަގޮތް ކަމނދާކަމވ‪ .‬އމީހން ދކޭގޮތގައި ޒވާން ޢމރގައި‬
‫މބަހގ މާނަދޭހަވފައި އޮ ް‬
‫ހިތާމައަކީ ގިނަ ބަޔަކަށް ި‬
‫ބޭނންކރަންވީއވ‪ .‬އަޅގަނޑގ ނަޒަރގައި އޭގ މާނައަކީ ޒވާން ޢމރ ބޭކާރކޮށްނލައި ހޔޮގޮތގައި ބޭނންކރމވ‪.‬‬
‫ނނަގާށވ‪.‬‬
‫އާދޭހވ! ވހޭތާ ފ ް‬

‫ގިނަ ޒވާންކދިންގ ނަޒަރގައި ނަމާދާއި އަޅކަމަކީ ޅަފަތގައި ކރން ބޭނންކަމއް ނޫނވ‪ .‬އއީ ހަމައކަނި‬
‫މސްކޅިވމން ކރަންޖހޭ އަޅކަންތައްތަކއް ކަމގައި ޤަބޫލކރވނ ކަމގައި ވިއަސް އއީ ވަރަށް ބޮޑ ކށްހީއކވ‪ .‬ތިމާ‬
‫ޒވާން ޢމރގައި ހިތހރިހައި ކަމއްކޮށް މސްކޅިވީ ދވަހން އފާފަތައް ފއްސަވާތޯ ރއާއި ދވާލ އަޅކަންކރމން ބައއް‬
‫ވނީ އއީ އންމ ރަނގަޅގޮތްހންނވ‪ .‬ނަމަވސް ނިމން ކރިމަތިވާނ ވަގތ އނގޭނީ ފަހ ކާކަށް ހއްޔވ؟‬
‫މީހންނަށް ހީ ަ‬
‫ނނާށވ‪ .‬ޒވާންކަމަކީ ނތިދާ އއްޗކވ‪.‬‬
‫ޒވާންކަން ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަ ް‬

‫މށާއި މޖތަމަޢަށް‬
‫އ ޙިލްމ ލިބިގަންނާށވ‪ .‬ޤައ ަ‬
‫އއި މަންފާ ކރވަނިވި ޢިލްމާ ި‬
‫ތިމާގ ޒވާން ޢމރގައި ލާބަ ާ‬
‫އ‬
‫ނ އންމ ފރިހަމަ ގޮތގައި ހިފަ ި‬
‫އޅާ މަސައްކަތްކރާށވ‪ .‬މިގޮތން ލިބިފައިވާ ޢިލްމގ ބޭނ ް‬
‫ފައިދާހރި ފަރދަކަށް ވާން ގަދަ ަ‬
‫ޤައމަށް ޚިދމަތްކޮށްދޭ އަފރާދަކަށް ވާށވ‪ .‬އަޅގަނޑގ ނަޒަރގައި މާއްދީ ޙަޔާތާއި އޚްރަވީ ޙަޔާތް ބަރޯސާ ވގންވަނީ ތިމާ‬
‫ދނިޔޭގައި ކރި ޢަމަލތަކގ މައްޗަށވ‪ .‬ވމާއކ‪ ،‬ދިރިއޅމާއި ޢމރ ބޭކާރ ކޮށްނލައި ކަށްވަޅާއި ޖހންދން ޢިލްމ‬
‫ނ‬
‫އނގނޭށވ‪ .‬ޒިންމާދާރ މީހަކަށްވ ރަނގަޅ ޢާއިލާއއް ބިނާކރާށވ‪ .‬ތިމާ މަގން ނައްޓވާލާފަދަ ކަންތައްތަކން ދރހލިވގ ް‬
‫ހންނާށވ‪ .‬ރަނގަޅ ރަޙްމަތްތރިން ޚިޔާރކޮށް އަޤީދާ އާއި އީމާންތރިކަން ހަރދަނާ ކރާށވ‪ .‬ދީނގ މަތީގައި ފައިތިލަ‬
‫މގޮތން ހޔޮ ޢަމަލކޮށް‪،‬‬
‫ސާބިތކޮށްގން ހންނާށވ‪ .‬ޒވާން ޢމރގައި ރިވތި އަޚްލާޤީ ސިފަތަކން ޒީނަތްތރިވާށވ‪ި .‬‬
‫ލބޭނފަދަ މީހަކަށް ވާން މަސައްކަތް ކރާށވ‪ .‬ދނިޔޭގ ދަޅަތަކަށް‬
‫ދީލަތިވ‪ ،‬އަމާނާތްތރި އަހދަށް ވަފާތރިވ‪ ،‬މީހންގ ލޯބި ި‬
‫ދން ކރާށވ‪.‬‬
‫ހއްލިނގަންނާށވ‪ .‬އަބަދވސް މިނޫންދވަހއް ވާކަން ހަނ ާ‬

‫ފތަކވ‪ .‬ވިސްނާ‬
‫އަޅގަނޑ މި އިޝާރާތްކޮށްލި ކަންތައްތަކަކީ ކޮންމ ޒވާނއްގ ކިބައިގައި ހރން ލާޒިމް ސި ަ‬
‫ފިކރކރާށވ‪ .‬މިކަންތައް މސްކޅިވާ ދވަހން ކރާނީ ފަހ ކިހިނއްހއްޔވ؟ މސްކޅިވ ގައިބާރ ދރަވ އހންމީހންގ‬
‫ނ ދައރގައި ތިމާގ ދަރިން ފިޠރަތގ ސާފކަންމަތީގައި ތަރބިއްޔަތ‬
‫ލބޭނީ އޭރންނވ‪ .‬ތިމާގ ޒވާ ް‬
‫ި‬ ‫އހީއާއި މަދަދ‬
‫ކރވޭނީ އފަދަ ތަރބިއްޔަތއް ތިމާއަށް ލިބިފައިވާނަމައވ‪ .‬އޭރން އކދިން ހޔޮހިތން ޤރބާންވާނއވ‪ .‬ތިމާގ ހަށިގަނޑގ‬
‫ބާރގޮސް ކަމީނާވމން އަޅާލާނއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪6‬‬
‫ނ‬
‫ޒވާންކަން ހޔޮ ގޮތގައި ހޭދަކރާ މީހަކަށް ބާއްޖަވރިކަން ލިބޭނއވ‪ .‬ހަމައކަނި ހޔޮގޮތގައި ވަގތގ ބޭނ ް‬
‫މރަކީ ތިމާގ ފައިވާނަށްވރ‬
‫ހިފަންވީ ޒވާން ޢމރގައއް ނޫނވ‪ .‬ތިމާ ދނިޔޭގައި ނޭވާލާ ކޮންމ ވަގތއް މީގައި ޝާމިލްވއވ‪ަ .‬‬
‫ކައިރީގައިވާ އއްޗކވ‪ .‬އއަށް ސަމާލވ ޢމރ ނަގައިނލާށވ‪.‬‬

‫ތިމާގ ގައިގ ބާރާއި އާރ ދިއމގ ކރިން ތައްޔާރވ ޙަޔާތގައި ދިމާވާ އޮޅިގަނޑއް ގިރާކރާށވ‪ .‬އަދި ޙަޔާތގ‬
‫ނދާނީ‬
‫ކޑަހިނދކޮޅގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަންނާށވ‪ .‬އޭރން މސްކޅިވމން ހިތްހަމަޖހން ލިބޭނއވ‪ .‬ނިމިގ ް‬
‫އފަލންނވ‪ .‬ވމާއކ މސްކޅިވމގ ކރިން ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަންނާށވ‪.‬‬

‫މސްކޅިވމގ ކރިން ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަންނާށވ‪.‬‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ލަވްޒާ އަޙމަދ‪،‬ހ‪.‬ރކްސީ ‪ /‬ކ‪.‬މާލ‬

‫މސްކޅިވމގ ކރިން ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަންނާށވ‪ .‬މިއީ މާމަމން އަބަދވސް ކިޔާއޅޭއަޑ‬
‫އަޅގަނޑމން އންމންވސް އަހާނޭބަހކވ‪ .‬ނަމަވސް މިބަހގ ޙަޤީޤަތާމދ ރަނގަޅަށް ވިސްނާލއްވީ ތިޔައިގ ތރއިން‬
‫ނށް ވިސްނައިދއްވަން އޅޭ‬
‫ދހަވާ ފންމާނައާ މދގައވ‪ .‬މާމަމން މިހންބނ‪ ،‬އަޅގަނޑމން ަ‬
‫ކިތައް ބޭފޅންތޯއވ‪ .‬މިބަހން ޭ‬
‫އއްޗަކާމދގައވ‪ .‬ޒވާންކަމަކީ އަބަދަށް ދމިއޮންނާނޭ އއްޗއް ނޫނވ‪ .‬ވީމާ މި ޒވާންކަން ނިމި ނދަނީސް މި ޒވާންކަމގ‬
‫ނން ޖހޭނއވ‪.‬‬
‫ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަން ަ‬

‫ތަޢލީމަކީ އަދގ ދނިޔޭގ ރޫޙވ‪ .‬އަދި އއާނލާ އއްވސް އިންސާނަކަށް ބާއްޖަވރި ޙަޔާތއް ވޭތކރަން ދަތިކރވާނ‬
‫ހ‬
‫އއްޗކވ‪ .‬މިހންކަމން ފަހން ކިޔަވާނީއޭ ހިތާ‪ ،‬ޅަދވަހ ލިބޭ ތަޢލީމީ ފރޞަތތައް ނަގާލވޭކަށް ނތވ‪ .‬މނިފޫ ި‬
‫ފިލވމގަޔާއި ހިތް އފާކރމގައި ވަގތތަކއް ދއްވާލވޭކަށްނތވ‪ .‬ސްކޫލ ދައރގައި ރަނގަޅަށް ކިޔަވައި‪ ،‬ކޯސްތައް ހަދައި‪،‬‬
‫ށ‬
‫ޅ ް‬
‫މ ރޮނގން މޮޅވަނަތަކާއި ރީތި ނަންތައް ހޯދޭނީ ޒވާން ދައރގައި ވަގތގ ބޭނން ރަނގަ ަ‬
‫މަތީ ތަޢލީމ ޙާޞިލްކޮށް ތަޢލީ ީ‬
‫ނން ދަސްކޮށްގންނވ‪.‬‬
‫އދާ ރަނގަޅަށް ލިބިގަން ަ‬
‫ހިފައިގންނވ‪ .‬ޒވާންކަމގ ފަ ި‬

‫ކ‬
‫ދއިގަނވޭނޭ މަގަ ީ‬
‫ފައިސާއަކީ ދިރިއޅމގ މައި ލޭނާރވ‪ .‬އަދި ދިރިއޅމަށްޓަކައި ފައިސާ ނވަތަ ތަނަވަސްކަން ހޯ ަ‬
‫ނ ތަޢލީމ އނގނމަކން ނފދއވ‪ .‬ތަޖރިބާއަކީ ވސް‬
‫ރަނގަޅ ވަޒީފާއކވ‪ .‬ރަނގަޅ ވަޒީފާއއް ލިބިގަތމަށް ހަމައކަ ި‬
‫ނ އަޅގަނޑމން މަސައްކަތްތައް ދަސްކރަންޖހއވ‪ .‬މަތީ‬
‫އ އަދާކރާ އއްޗކވ‪ .‬މިގޮތ ް‬
‫ވަރަށް މހިންމރޯލއް މިކަމގަ ި‬
‫ށ ވާސިލވމަށްޓަކައި ގިނަވަގތ ޙަރަކާތްތރިވާންޖހއވ‪ .‬އަމިއްލަ މަސައްކަތްތައް ފަށައިގން‪،‬‬
‫މަޤާމތަކާއި އސްހަރފަތްތަކަ ް‬
‫އ‬
‫ވންއޮތީ ޒވާންދައރގ ބޭނން ހޔޮގޮތގަ ި‬
‫ށ ދިރިއޅން އާރާސްތކރމަށްޓަކައވ‪ .‬އަދި މިކަން މިހން ާ‬
‫ކާމިޔާބ ތަނަވަސް މީހަކަ ް‬
‫ހިފައިގންނވ‪.‬‬

‫ނތަކއްވއވ‪ .‬މސްކޅިވާ ދވަހ އ މައިންބަފައިން‬

‫ދަރިއއް ބަލާބޮޑކރމގައި މައިންބަފައިންގ އތައް ހވަފ ް‬
‫ރަނގަޅަށް ބަލާނޭކަމގ ހވަފނވ‪ .‬މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ޒިންމާދާރ ހަރދަނާ މީހަކަށް އ ދަރިފޅ ވާނޭކަމގ ހވަފނވ‪.‬‬
‫ޔގޮތގައި ލިބިގަނގންނވ‪.‬‬
‫މައިންބަފައިންގ މި ހވަފންތަކގައި ޙަޤީޤީ ކލަޖައްސަވައި ދވންއޮތީ ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހ ޮ‬
‫މިގޮތން ޒަމާނގ އޮއިވަރގައިޖހި ޒވާން ދވަސްވަރ މަޖާކރމގައި ވަގތތައް ނަގާލައިގން ނވާނއވ‪ .‬ރަނގަޅ އަޚްލާޤީ‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪7‬‬
‫ބފައިންގ ގާތން ރަނގަޅ ތަރބިއްޔަތއް ލިބިގަނ‪ ،‬މޖތަމަޢގައި ޤަދަރވރި މީހަކަށް‬
‫ހަމަތައް ހިފަހައްޓައި‪ ،‬މައިން ަ‬
‫ވާންވާނއވ‪ .‬މަސްތވާތަކތީގ އަވައިގައިޖހި ސިއްޙަތަށް ގއްލންހރި ކަންކަމގައި ވަގތ ނަގާލައިގންނވާނއވ‪.‬‬
‫މ‬
‫ނނާމދ ވިސްނަންވީ‪ ،‬މސްކޅިވ ގައިން ބާރ ދޫވާހިނދ އ މައިންބަފައިންގ ޒިން ާ‬
‫ޅަދވަހއްސރ ދިރިއޅމާއި މައިންބަފައި ް‬
‫ބޮލގައިއަޅައި މައިންބަފައިންގ ޙައްޤތައް އަދާކރވޭވަރގ ހަރދަނާ މީހަކަށް ވމަށވ‪.‬‬

‫ދީނގ ފަރޟތަކާއި ވާޖިބތައް އަދާކރންވަނީ ހަމައކަނި މސްކޅިވީމައއް ނޫނވ‪ .‬މިހން ކަމން ޒވާންދައރގައި‬
‫ފާޙިޝް ޢަމަލތަކަށް ހއްލި ދީނގ ކަންތައްތަކަށް ފަރވާކޑަކޮށްގން ނވާނއވ‪ .‬އަތގައި އވަރަށް ތަނަވަސްކަންވާނަމަ‪،‬‬
‫ށ‬
‫ނނަށްވސް މިކަން މިގޮތަށް ކރމަ ް‬
‫ޒވާން ޢމރގައި ޙައްޖގ މާތްއަޅކަން އަދާކރަންވާނއވ‪ .‬އަދި އހން މީހ ް‬
‫ނަޞޭޙަތްތރިވން މހިއްމވ‪ .‬އހނީ މަރ އަންނާނީ ކޮން ވަގތއްގައި ކަމއް އއްވސް އިންސާނަކަށް ނޭނގޭނއވ‪ .‬ޒވާން‬
‫ދައރ ހިތހރި ގޮތަކަށް ވޭތކޮށް ޢމރން މައްޗަށް ދާ ދވަހ ތަޢބާވާނީއޭ ހިތާ ހރި މީހަކަށް ދ ދނިޔޭގ ބާއްޖަވރިކަންވސް‬
‫ގއްލިދިއމަކީ ދރގައިވާ ކަމއްނޫންކަން ކަށަވަރވ‪.‬‬

‫ތިމާ މސްކޅިވާދވަހ ރަނގަޅ ހަރދަނާ ދަރިންތަކއް ތިބމަކީ ޝައްކތްނތް ގޮތގައި އަޅގަނޑމން އންމންވސް‬
‫އދޭނޭ ގޮތވ‪ .‬އހންކަމން ޒވާން ދައރ ރަނގަޅ ބައިވރިއއް އިޚްތިޔާރކޮށް ބާއްޖަވރި ކައިވންޏއް ވޭތކޮށް ލިބޭ‬
‫އ ތަރބިއްޔަތއް ދޭންޖހއވ‪ .‬ޒވާންކަމގ އަވައިގައިޖހި ތިމާއަށް ނވާވަރން‪ ،‬ވިސްނައި‬
‫ދަރީންނަށް ރަނގަޅ ތަޢލީމަކާ ި‬
‫އލިގޮސް މިކަމގ ހިތާމައާ‬
‫ކއިވނިތައް ރޫޅި ދަރީން ބިކަ ޙާލގައިޖހި ހަލާކގ ތރއަށް ގ ް‬
‫ނލާ ކައިވނި ތަކއްކޮށް މި ަ‬
‫ކރިމަތިލާން ޖހޭނީ ޚާއްޞަކޮށް މސްކޅިވާ ދވަހއވ‪ .‬މިހންކަމން ޒވާން ދައރ ވަރަށްވިސްނައި ހޭލންތރިވ‬
‫ނން ޖހއވ‪.‬‬
‫ރަނގަޅގޮތގައި ހޭދަކޮށް ފައިދާ ލިބިގަން ަ‬

‫ކަންމިހން ހރމާއކ‪ ،‬މސްކޅިވމގކރިން ޒވާން ދައރގ ފައިދާ އަޅގަނޑމން އންމންވސް ހޔޮގޮތގައި‬

‫ލިބިގަތން ވަރަށް މހިއްމވ‪ .‬ރަނގަޅ ތަޢލީމއް ޙާޞިލްކޮށް ރަނގަޅ ވަޒީފާއއް ހޯދައި ތަނަވަސް ދިރިއޅމއް ވޭތކރމަށވ‪.‬‬
‫އންގ ޙައްޤތައް އަދާކޮށް‪ ،‬ދ ދނިޔޭގ ބާއްޖަވރިކަން ޙާޞިލްކޮށް‪ ،‬ރަނގަޅ ހޔޮލަފާ ދަރީންތަކއް‬
‫ހަމައހންމ މައިންބަފަ ި‬
‫މި މޖތަމައަށް ދޫކޮށް ދިއމަށވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪8‬‬
 ‫" ޒަމާނަށް ހޭނލައި ތިބގން އަމާނއްލިބިނތޭދާކަށް‬

‫ކަމާއި ބަހާ މިދނިޔޭގައި ހިނގާމަގ ވިސްނަވަންވާނޭ "‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޙަޝްމާ ޢަދނާނ‪ ،‬ހ‪.‬ކްރޯމް‪ /‬ކ‪.‬މާލ‬

‫މާތް ﷲ އާދަމގފާނާއި ޙައްވާގފާނ ޚަލްޤކރައްވައި‪ ،‬މިދނިޔއަށް ފޮނއްވި ދވަހއްސރ ފށިގން‪ ،‬މިދނިޔ‬

‫އާރާސްތ ކރމގ މަސްއޫލިއްޔަތ މިވަނީ އަޅގަނޑމން އިންސާނންގ ކޮނޑގައި އޅިފައވ‪ .‬ދނިޔ ތަރައްޤީކރމާއކ‪ ،‬އާ‬
‫އީޖާދތައް ހޯދައި‪ ،‬ތަފާތ ޢިލްމތައް ދަސްކރމގ އިތރން‪ ،‬އިންސާނީ ނަސްލ ދމހއްޓމގ ވާޖިބ އަދާކރަން ޖހއވ‪.‬‬
‫ޒަމާންތައް ދައރވަމން އައިސް‪ ،‬އަޅގަނޑމން މިއަދ މިތިބީ ހރިހާ ގޮތަކންވސް ކރިއަރާފައިވާ ޒަމާނއްގައވ‪.‬‬
‫އާކަންތައްތައް ތަޖރިބާކޮށް‪ ،‬އކަންކަމަށް ލޯހޅވަން ޖހިފައވ‪.‬‬

‫ދރިއޅމގ ތަފާތ ރަހަތައް ދކމންނވ‪ .‬އއްބަޔަކ‬

‫ދނިޔޭގ އކިކަންކޮޅތަކގައި‪ ،‬އކި ނަސްލތަކގ މީހން ދަނީ‪ި ،‬‬
‫ހިނިތންވމާއި އފަލގައި އދހމންދާއިރ‪ ،‬އަނއްބަޔަކ ކަރނަޔާއި ނތަނަވަސް ކަމގައި ފިރކނީއވ‪ .‬ދނިޔަވީ ހިތިކަމާއި‬
‫ނންޖހއވ‪ .‬ޒަމާން ދައްކާ ތަފާތ‬
‫ލބިގަން ަ‬
‫ފޮނިކަން އކިފަހަރމަތިން ތަޖރިބާ ކރަމންދާއިރ‪ ،‬މިކަންތައްތަކން ޢިބްރަތް ި‬
‫ކލަވަރތަކަށް ތިމާގ ހޭލންތރިކަމއް ނތީވިއްޔާ ތިމާއަށް ކޮންމފަދަ މޞީބާތަކާވސް ކރިމަތިލާން ޖހިދާނއވ‪ .‬މިއަދ‬
‫މިދނިޔޭގ ކަންތައްތަކާމދ ވިސްނާ‪ ،‬ފިކރ ނކރީވިއްޔާ‪ ،‬މާދަމާ ކަރނަ އަޅާ ރޯންޖހމަކީ ވދާނކަމއްކަން ދަންނަންވާނއވ‪.‬‬

‫ނ ފންނަމންދާ‬
‫ތިމާގ ދިރިއޅން އަމާންކަމާއި‪ ،‬ބާއްޖަވރިކަމާއކ ވޭތކރަން އދޭނަމަ‪ ،‬ތިމާގ ވަށައިގ ް‬
‫ގނަދވަހ ދނިޔޭގައި އޅ‪،‬‬
‫ށ ވރ ި‬
‫ފލާވަޅތަކން ޢިބރަތް ލިބިގަންނާށވ‪ .‬ތިމާއަ ް‬
‫މަންޒަރތަކަށްބަލައި ފިކރކރާށވ‪ .‬ތަފާތ ި‬
‫ނ‬
‫ގިނަ ތަޖރިބާތައް ކރވިފައިވާ މީހންގ ވާހަކަތަކާ މދ ފންކޮށް ވިސްނާލާށވ‪ .‬ޙަޔާތގައި‪ ،‬ދންވާނ ގޮތް އނގ ީ‬
‫ކާކަށްތޯއވ‪.‬‬

‫އަޅގަނޑމންގ މާތްވި އިސްލާމްދީނގައި‪ ،‬ކަންކަމަށްބަލައި‪ ،‬ވިސްނާ ފިކރކރމަށް އތައް ފަހަރަކވަނީ އިރޝާދ‬

‫ދއްވާފައވ‪ .‬ހަމައއާއކ‪ ،‬މިދނިޔޭގައި އިންސާނން އިމްތިޙާނ ކރއްވމަށްޓަކައި‪ ،‬މާތް ﷲ އަޅގަނޑމންނަށް ތަފާތ‬
‫އިމްތިޙާނތަކާ ކރިމަތި ކރައްވައވ‪ .‬މި އިމްތިޙާނތަކން ފާސް ވމަށްޓަކައި މާތް ﷲ އންގވިފަދައިން އޅމާއކ‪ ،‬ތިމާގ‬
‫ހަތަރ ފަރާތަށް ނަޒަރ ހިންގާ ސަމާލވާންޖހއވ‪ .‬ޙަޤީޤީ އަމާންކަމާއި ކާމިޔާބާ ހަމައަށް ވާޞިލވން އޮތީ އގޮތންނވ‪.‬‬

‫ދނިޔޭގައި ތަފާތ މިޒާޖގ މީހން އޅމންދާއިރ‪ ،‬ތިމާގ ރަޙްމަތްތރިންނކޭ އއްފަދައިން ތިމާގ ދޝްމަނންވސް‬
‫އޅޭނކަން ދަންނަންޖހޭނއވ‪ .‬އމީހަކީ ތިމާ ކިތަންމ ލޯބިވާ މީހަކަސް‪ ،‬އފަދަމީހންގ ޙަޤީޤަތއް ނޭނގޭނއވ‪ .‬ތިމާގ‬
‫އންމގާތގައިވާ މީހަކީ‪ ،‬ތިމާގ ޙަޔާތގ އންމ ނރައްކާތރި މީހާކަމގައިވސް ވފައި އބަހއްޓވ‪ .‬ތިމާގ ޙަޔާތް‬
‫ބަރބާދވގންދާއިރ‪ ،‬އކަމގ މލގައިވަނީ ތިމާ އންމ އިތބާރކރާ މީހާ ކަމގައި ވފައިވަނީ ކިތައް ފަހަރތޯއވ‪ .‬ނވަތަ‪،‬‬
‫އ އަނދިރިކަމގައި ތިބނީ‬
‫ދރހިލޭ‪ ،‬ނވސް ދަންނަމީހންގ ކިބައިން‪ ،‬އތައް ގއްލމަކާއި ކރިމަތިވގން ދާއިރ ނޭނގމާ ި‬
‫ކިތައް މީހންތޯއވ؟ މިއީ ދނިޔޭގައި ހިނގަމންދާ ކޑަކޑަ ދތިން މިސާލކވ‪ .‬މިފަދަ ކަންތައްތަކާމދ ވިސްނާ ހޭލންތރިވ‬
‫ތިބމަކީ‪ ،‬ތިމާ ކޮންމހން ކރަންޖހޭނ ކަމކވ‪ .‬އއީ ތިމާގ ޙަޔާތް ކާމިޔާބ ކރަން ބޭނމިއްޔާއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪9‬‬
‫ތތައް ބޭނންކރވޭއިރ‪ ،‬ތިމާއަކީ ދނިޔއަށް ލޯހޅވިފައި‬
‫މިއަދ ޓީވީ އާއި ރޭޑިޔޯ‪ ،‬އަދި އިންޓަރނޓްފަދަ ވަޞީލަ ް‬
‫ކށް ނވާށވ‪ .‬ދނިޔޭގ ކހިވރިކަމާއި މަކަރވރިކަމގ ދަލގައި ޖހޭ‬
‫ހހައި ވަޔަކަށް ލނބޭ މީހަ ަ‬
‫ހރި މީހަކަށް ވާށވ‪ .‬ޖ ޭ‬
‫ނ‬
‫ށ ވާށވ‪ .‬ދިރިއޅމގ ރާސްތާގައި‪ ،‬އިސްދަށަށް ޖަހައިގ ް‬
‫މީހަކަށް ވމގ ބަދަލގައި‪ ،‬އއާ ދކޮޅަށް ތދވވޭ ފަދަ މީހަކަ ް‬
‫ލއި‪ ،‬ކރިގން ހިނގާ މީހަކަށް ވާށވ‪.‬‬
‫ހިނގާ މީހަކަށް ނވ‪ ،‬އިސްއފ ަ‬

‫ޢާއިލާއކގައި އއް ގޭގައި ދިރިއޅން‬

‫ތ‪.‬ގރައިދޫ ޕްރައިވޓް ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬ޝަހލާ އަޙްމަދ‪،‬އއްމީދ‪ /‬ތ‪.‬ގރައިދޫ‬

‫ނ މަދަރސާއވ‪ .‬ދިރިއޅޭނ ގޮތވ‪ .‬ތަރބިއްޔަތާއި‬

‫ގން ދަސްކޮށްދި ް‬
‫މ ދިރިއޅމަށްޓަކައި ހިނ ާ‬
‫އާދ! ޢާއިލާއަކީ ތި ާ‬
‫ތަޢލީމވ‪ .‬ދީނގ ވާޖިބތަކާއި‪ ،‬އިސްލާމްދީނގ މަތިވރި އޞޫލތަކވ‪.‬‬

‫ބފާ އަޚންނާއި‪،‬‬
‫ނނާއި‪ ،‬އއްބަނޑއއް ަ‬
‫އންބަފައި ް‬
‫ގއި ޙަޔާތއް ފށމަށްފަހ މަ ި‬
‫ކޑަވސް ޝައްކއްނތް ގޮތ ަ‬
‫އޚތންނާއކ ދިރިއޅމަކީ އަޅގަނޑ ދކޭގޮތގައި ޒަވާޖީ ޙަޔާތއް ބާއްޖަވރިކަމާއކ ދިރިއޅމަށް ލިބޭނ ވަރަށް އަގހރި‬
‫ނށް‬
‫ރން ލިބމން އދަރިން ަ‬
‫ލބޭ ގިނަގނަ އހީތރިކަމވ‪ .‬ދަ ި‬
‫ފރޞަތކވ‪ .‬ސަބަބަކީ ތޯއވ‪ .‬ޢާއިލާގ މންބަރންގ ފަރާތން ި‬
‫ރކަމގ ސަބަބން ޙަޔާތގ ބައިވރިޔާ އާއި ޢާއިލާއާ ދމދ‬
‫ގއި‪ ،‬އފަރާތްތަކން ދވޭ އހީތ ި‬
‫ކންތައް ތަކ ަ‬
‫ކޮށްދޭންޖހޭ ގިނަ ަ‬
‫އފދޭ މަތިވރި ގޅންތަކވ‪.‬‬

‫ނބަރންގ ކިބައިން ފނިގންދާ ރަނގަޅ އާދަތަކގ‬

‫ޢާއިލާއާއކ ދިރިއޅމގ ސަބަބން ލިބޭދަރިންނަށް އ ޢާއިލާގ މ ް‬
‫އ އަށަގަނއވ‪ .‬އަދި މި ރަނގަޅ އަސަރ ތަކގ ސަބަބން‬
‫ޓކައި‪ ,‬ބޭނންވާ ރަނގަޅ ސިފަތަ ް‬
‫ސަބަބން އކދިން ދިރިއޅމަށް ަ‬
‫ދނީ ހިތްހަމަޖހމވ‪.‬‬
‫ދމަފިރިންގ ޙަޔާތަށް‪ ،‬ލިބިގން ާ‬

‫އަޅގަނޑމންނަށް އަޅގަނޑމން މައިންބަފައިންވަނީ ވަރަށް މަތީ ދަރަޖައަކަށް ޚިދމަތްކޮށްދީ ދިރިއޅޭނ މަގތައް‬

‫ކޮށައިދީފައވ‪ .‬މިކަންކަމގ އަލީގައި އަޅގަނޑމންގ ދަރިންނަށް ދިރިއޅމަށާއި‪ ،‬މޖތަމަޢގ ހަމަތައް ހިފަހައްޓައިދީ‬
‫އންގ ފަރާތން ވާރތަވމަކީ‬
‫ރއި‪ ،‬ރަނގަޅގޮތްތައް މައިންބަފަ ި‬
‫އކަށީގންވާ ތަރބިއްޔަތާއި‪ ،‬ތަޢލީމ ލިބިދިނމގައި ބޭނންވާ ހނަ ާ‬
‫އދަރިންގ ޙަޔާތަށް އޭގ އަސަރ ކރާނކަމކވ‪.‬‬

‫ޢާއިލާގ އއްބައިވަންތަކަމަށާއި‪ ،‬އަދި ދިރިއޅން އކަތިގަނޑަކަށް ހދމަށްޓަކައި މިއަދ މިވަނީ މަސައްކަތްތަކއް‬

‫މށް‬
‫ކއި‪ ،‬ދީނީ ގޮތން ކރ ަ‬
‫ނ ހޔޮވިސްނމަށް ގނައމަށްޓަ ަ‬
‫ކރަންޖހިފައވ‪ .‬ކދިން ހަމަމަގން ކައްސާލިޔަނދީ‪ ،‬އކދި ް‬
‫ނ‬
‫ފއިވާ ހރިހާ ކަމއް ކދިންނަށް އަންގައިދީ ނަމޫނާ ދައްކަ ް‬
‫އަންގަވާފައިވާ އންމހާ އަޅކަންތައްތަކާއި ދީނގައި ނަހީކރައްވާ ަ‬
‫ދންގ ގައިގައި އަށަގންނވޭނ‬
‫ޖހއވ‪ .‬މި މަތިވރި ސިފަތަކަކީ‪ ،‬އއްވސް ޙާލއްގައި‪ ،‬ދލން ކދިންގާތގައި ބނލމަކން‪ ،‬ކ ި‬
‫ސިފަތަކއްނޫނވ‪ .‬އއީ އކދިންނަށް ޢާއިލާގ ފަރާތން ނަމޫނާ ފނިގން އަށަގންނވޭނ ސިފަތަކވ‪ .‬މިފަދަ ސިފަތައް އންމ‬
‫ނށް ފންނާނީ ޢާއިލާގ ތރއިންނވ‪.‬‬
‫ބޮޑަށް ގއއްގ ތރއިން ކދިން ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪10‬‬
‫ޓއިދޭ ބަޔަކީ މައިންބަފައިންނވ‪ .‬ގޭތރޭގައިޖހޭ‬
‫ޢާއިލާގ އންމހާ މަޞްލަޙަތތައް ރައްކާތރިކޮށް ހިފަހައް ަ‬
‫ޙލަތްތަކގައި ނަޞޭޙަތްދީ‪،‬‬
‫މައްސަލަތަކާއި‪ ،‬ދމަފިރިންގ ދޭތރޭގައިވސް ބައއްފަހަރ ޚިޔާލތަފާތވން އފދއވ‪ .‬މިފަދަ ާ‬
‫ފރާތއްގ މަޝްވަރާއާއި‪،‬‬
‫ޅންޖހޭ ފިޔަވަޅ ތަކާއި‪ ،‬ކރަންޖހޭ ކަންތައް ތަކގައި އހން ަ‬
‫ހަމަމަގަށް އޅވމަށްޓަކައި‪ ،‬އަ ަ‬
‫ލަފާހޯދަން ޖހއވ‪ .‬އަޅގަނޑދކޭ ގޮތގައި މިފަދަ މަޝްވަރާއާއި‪ ،‬ލަފާ މައިންބަފައިންގ ފަރާތން ހޯދމަކީ‪ ،‬އއީ ފައިދާހރި‬
‫ނ‬
‫އންމރަނގަޅ ގޮތވ‪ .‬އއީ ޢާއިލާގ ސިއްރތަކަކީ‪ ،‬ބޭރަށް ފާޅކރވޭ ކަންތައްތަކއްކަމގައި ވގންނވާނއވ‪ .‬މިފަދަކަންކަމ ް‬
‫ކ‬
‫ނށް ފައިދާ ކރާނ ހަމަތަ ާ‬
‫ދ މސްތަޤބަލގައި އަޅގަނޑމންގ ދަރިން ަ‬
‫ލިބިދޭ އަގހރި ފިލާވަޅތައް މިއީ އ ޢާއިލާއަށާއި‪ ،‬އަ ި‬
‫އޞޫލތަކވ‪.‬‬

‫ވަކިންއޅމަކީ‬ ‫މށްފަހ‬
‫ފށ ަ‬ ‫ޙަޔާތއް‬ ‫ސަބަބން‬ ‫އަންނަބަދަލގ‬ ‫ވސްނމަށް‬
‫ި‬ ‫މީހންގ‬ ‫ބަދަލވ‬ ‫ޒަމާން‬
‫ރަނގަޅކަމއްކަމގައި ބައއް މީހން ދކއވ‪ .‬ނަމަވސް އއްވސް ޙާލަތއްގައި މިއީ މާފައިދާހރި ގޮތއްކަމަކަށއް އަޅގަނޑއް‬
‫ނނަށް ޢާއިލާގ ފަރާތން ލިބޭނ މާބޮޑ އހީތރިކަމއް ނތްކަމވ‪ .‬ޢާއިލާއާއކ ދިރިއޅމއް‬
‫ނދކމވ‪ .‬ސަބަބަކީ އފަދަމީހ ް‬
‫މއި‪ ،‬މާލީގޮތން އއްބަޔަކ‬
‫އޅން ޚިޔާލކރަންޖހޭ އހން މހިއްމ ސަބަބތައް އބަހއްޓވ‪ .‬އޭގތރޭގައި‪ ،‬ބަލިވމން އަޅާލ ާ‬
‫ނވާ ހިނދ އފދިފައިވާ ގޅންތަކގ ސަބަބން ކޮންމ މީހަކވސް ދކޭނީ އއީ ތިމަންނަ‬
‫އަނއްބަޔަކ އހީތރިކަން ބޭނ ް‬
‫ދ‬
‫ރލޯތްބާއި‪ ،‬އަޅާލމާއި‪ ،‬އަ ި‬
‫ކރަންޖހޭނ ކަމއް ކަމގައވ‪ .‬އަދި‪ ،‬ކޑައިރއްސރ ތަޢލީމާއި‪ ،‬ތަރބިއްޔަތާއި‪ ،‬އންމހާ މަތިވ ި‬
‫ނށް އންމ ހޔޮގޮތގައި އަޅާލމާއި‪،‬‬
‫ބަލައިބޮޑކރމަށްޓަކައި‪ ،‬އމީހންގ އންމހާ އފާތަކާއި‪ ،‬އަރާމއް ހޭދަކޮށްލި މައިންބަފައިން ަ‬
‫އހީތރިކަމއް ދވޭނީ ޢާއިލާއާ އކގައި އއްގއއްގައި އޅމން ކަމާމދ އއްވސް ޝައްކއްނތވ‪.‬‬

‫ރާއްޖޭގ އާސާރީތަންތަން ރައްކާތރިކޮށް ބލހއްޓމގ މހިއްމކަން‬

‫މޙައްމަދ ސައިޙް ފާތިޙް‪ ،‬ހ‪ .‬ހާގޯށި‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬ ‫މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪:‬‬

‫ޤައމއްގ ތާރީޚގ މައްޗަށް އަލިކަމއްދޭ އންމ މހިއްމ އއްޗަކީ އޤައމއްގ އާސާރީ ތަންތަނވ‪ .‬އަދި މިދަންނަވާ‬
‫ތރީޚގ މހިއްމ ބަހާތަކގ‬
‫ތާރީޚަކީ ނވަތަ ފަސްމަގަކީ ކރިމަގަށް ބަލާ ލޯގަނޑކަމަށް ބލވޭއިރ އާސާރީ ތަންތަންފަދަ ާ‬
‫މހިއްމކަން ހާމަވގންދއވ‪ .‬އހންކަމން އާސާރީ ތަންތަން ރައްކާތރިކޮށް ބލހއްޓމަކީ އއްގޮތަށްވރ ގިނަ ގޮތްގޮތން‬
‫މިރާއްޖއަށް ނހަނ ގިނަ ފައިދާތަކއް ލިއްބވައިދޭނ ކަމއްކަން ކަށަވަރވ‪.‬‬

‫ށ އޮތް އންމ ފަސޭހަމަގަކީ ތާރީޚީ ލިއންތަކާއި ފަތްފއްތައްކިޔާ‪،‬‬

‫ތާރީޚގ ކަޅާހދގ ސަފްޙާތަކަށް ނަޒަރ ހިންގާލމަ ް‬
‫ނތައް ބލމވ‪ .‬މިގޮތން މިރާއްޖއަށް‬
‫ތންތަނގައިހރި ލިޔ ް‬
‫ދިރާސާކރމވ‪ .‬މިކަމަށް އޮތް އންމފަސޭހަ ގޮތަކީ އާސާރީ ަ‬
‫ބަލާއިރ މިސްކިތްތަކގައިހރި ލިޔންތައް ފާހަގަކޮށްލަންޖހއވ‪ .‬އހނީ އކިދވަސްވަރ ތަކގައި ދިވހީން ލިޔކިޔައި އޅމަށް‬
‫ނ‬
‫ބޭނންކރި އަކރތަކާއި ބަސްތައް އާސާރީ މިސްކިތްތަކގައި ލިޔފައިހރި ލިޔންތަކން ފންނާން އބަހއްޓވ‪ .‬އހންކަމ ް‬
‫ނ‬
‫ޤައމގައި ބޭނންކރވނ ބަސްބަހާއި އަކރތަކގ ތާރީޚ އޮޅންފިލވމގ ވަސީލަތއްގ ގޮތގައި އާސާރީ ތަންތަ ް‬
‫ބޭނންވއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪11‬‬
‫ފއިން ކޮށްއޅނ‬
‫ބ ަ‬
‫ހމައކަނި ބަސްބަހގ ތާރީޚ ދނގަތމަކަށްނޫނވ‪ .‬މާޒީގައި ކާ ަ‬
‫އާސާރީ ތަންތަން މހިއްމވަނީ ަ‬
‫މަސައްކަތްތަކާއި‪ ،‬އބައިމީހންގ މަސައްކަތްތރިކަމގ ފންވަރވސް ދައްކވައިދނީ އާސާރީ ބިނާތަކންނވ‪ .‬މިސާލއްގ ގޮތން‬
‫މާލޭގ ހކރ މިސްކިތް ފާހަގަކޮށްލަމވ‪ .‬ގަލވަޑާމާއި‪ ،‬ލިޔލާޖހމގައި އޒަމާނގައި މިސްކިތްފަދަ ތަންތަން ބިނާކރމގ‬
‫ނތަނަކީ ޤަދީމީ ފަންނތަކާއި‬
‫ވައްޓަފާޅި ކިތަންމ ރަނގަޅަކަށްވސް ހކރ މިސްކިތން ފނިގން ދއވ‪ .‬އހންކަމން އާސާރީ ތަ ް‬
‫ތންކަމގައި ދަންނަވަންޖހއވ‪.‬‬
‫އލމަށްޓަކައި މހިއްމ ތަން ަ‬
‫ކން ބަލަ ި‬
‫ހނަރތަކާއި މަސައްކަތްތރިކަން ދނގަތމަށާއި‪ ،‬އކަން ަ‬

‫ތއްވސް އާސާރީ‬
‫މީގއިތރން އަޅގަނޑމންގ ކާބަފައިންގ ދިރިއޅމގ ވައްޓަފާޅި އާއި ޤަބޫލކރންތަކާއި‪ ،‬އާދަކާދަ ަ‬
‫ހން އޅމންގންދިޔައީ ބޑިސްޓ ދީނަށްކަމާއި‪ ،‬އދީނގ‬
‫ތަންތަނން ދައްކވައިދއވ‪ .‬އގޮތން އއްޒަމާނއްގައި ދިވ ީ‬
‫ނ‬
‫ތ ް‬
‫ހން އިސްލާމްވމަށްފަހ އތަން ަ‬
‫ފައްޅިތަކަކީ މޖތަމަޢގައި މހިއްމ ރޯލއް އަދާކރަމންދިއަ ތަންތަންކަމާއި‪ ،‬ދިވ ި‬
‫ތ "‬
‫ލތަކގ ސަރަހައްދާއި ފ‪ .‬އަތޮޅ ނިލަންދޫގ " ފޯއްމަ ި‬
‫ދނީ ލ އަތޮޅ އިސްދޫކަލައިދޫގ ހައްތ ި‬
‫ދޫކޮށްލިކަން ހާމަވގން ަ‬
‫ފދަ‬
‫މ ތާރީޚގ އަސަރތައް ދަމަހައްޓާން ބޭނންނަމަ ބަޔާންކރވނ ަ‬
‫ފަދަ އާސާރީ ތަންތަނންނވ‪ .‬އހންކަމން ޤައމގ ޤަދީ ީ‬
‫އާސާރީތަންތަން ރައްކާތރި ކރަންޖހއވ‪.‬‬

‫އިޤތިޞާދީގޮތން ބަލާއިރވސް އާސާރީ ތަންތަން ރައްކާތރިކރމަކީ ވަރަށް މހިއްމކަމކވ‪ .‬އަދި އތައް‬

‫ފައިދާތަކއްވސް އކަމގައި އކލވިގންވާ ކަމކވ‪ .‬މިމޭރމން ބަލާއިރ މިސްރ މިސާލއްގ ގޮތން ނަގާމާތޯއވ‪ .‬މިޞްރގ‬
‫ހމައަށް ރައްކާތރިކޮށްފައވ‪.‬‬
‫ދ ަ‬
‫ޓ ހިމާޔަތް ތރިގޮތގައި މިއަ ާ‬
‫ކމަށްވާ އަހރާމތައްވަނީ ބަލަހައް ާ‬
‫ނތަކއް ަ‬
‫ޤަދީމީ ޙަޟާރަތގ ބި ާ‬
‫ނަތީޖާއއްގ ގޮތން އ އަހރާމތައް ބަލައިލމަށް އތައް މިލިއަން ފަތރވރިން އޤައމަށް ޒިޔާރަތްކރއވ‪ .‬މިކަމން މިޞްރގ‬
‫އސާ ވަދއވ‪ .‬ކަންމިހންއޮތްއިރ އަޅގަނޑމންވސް މިމަގން ފަތރވރިކަން ފޅާކރާން‬
‫އިޤތިޞާދަށް ގިނަގނަ ބޭރފަ ި‬
‫ދނީ ބޮޑވަމންނވ‪.‬‬
‫މަސައްކަތް ކރަމންދާއިރ އާސާރީ ބިނާތަކގ މހިންމކަން މި ަ‬

‫ކނި ޙިމާޔަތްކރާ‬
‫ތން ހަމައ ަ‬
‫ދ މިޒަމާނގައި‪ ،‬އތަން ަ‬
‫އާސާރީ ތަންތަން ރައްކާތރިކރމގ މހިންމކަން އިތރވަމން ާ‬
‫ނ ގޅޭގޮތން ހޯދަންވފައިހރި ހޯދންތަކާއި ހަދަންވފައިހރި‬
‫ނތަ ާ‬
‫ހިސާބން ނިންމާލވޭކަށްނތވ‪ .‬މިހން މިދަންނަވަނީ އތަ ް‬
‫ދިރާސާތައް އަދިވސް ފނިޖހިފައިހރީމައވ‪ .‬މިކަންކަމާއިގން ކރިއަށް ދވިގންނޫނީ އާސާރީ ބިނާތައް ރައްކާތރި ކރމގ‬
‫ހ އަލިކަމއްވސް ފޯރކޮށއް‬
‫ޙަޤީޤީ މަޤޞަދ ޙާޞިލނވާނއވ‪ .‬އަދި އަޅގަނޑމންގ ތާރީޚަށް އތަންތަނން ފޯރވައިދޭންޖ ޭ‬
‫ނދވޭނއވ‪.‬‬

‫ނ ރައްކާތރިކރާންވީ އަޅގަނޑމންގ ތާރީޚާ ގޅިފައިވާ އާދަކާދަތަކާއި‬

‫ސރީ ތަންތަ ް‬
‫ކަންމިހންއޮތްއިރ ރާއްޖޭގ އާ ާ‬
‫މަސައްކަތްތރިކަން ދނގަތމގ އިތރން ދިވހީން އކިދވަސްވަރ ވާހަކަދައްކާ‪ ،‬ލިޔކިޔއޅނ ބަސްބަހާއި އަކރތައް ހޯދާ‬
‫ކން ފޅާވ‪ ،‬އިޤތިޞާދަށް ޢަދަދނކރވޭ ނަފާއާއި ފައިދާ‬
‫ނތަނގ ސަބަބން މިރާއްޖޭގ ފަތރވރި ަ‬
‫ބލމަށވ‪ .‬އަދި އތަ ް‬
‫ލިބޭނޭ ކަމަށްޓަކައިވސްމއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪12‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫އިބރާހީމް ޟަމީރ ޢަބްދލް ބާރީ‪،‬‬ ‫މިހާރަށްވރ ފދންތރި ޤައމަކަށް ދިވހިރާއްޖ ހދޭނީ‪...‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪14‬‬ ‫ހަވީރީނާޒް‪/‬ގދ‪.‬ގައްދޫ‬
‫(މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލ)‬
‫ޢާއިޝަތ ޢަފާ މޙައްމަދ‪،‬ސޯސަންވިލާ ‪/‬ގދ‪.‬ގައްދޫ‬ ‫މިހާރަށްވރ ފދންތރި ޤައމަކަށް ދިވހިރާއްޖ ހދޭނީ‪...‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪15‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬
‫ޝިއމާ އިބރާހީމް‪،‬ޝިއާ‪ /‬ޏ‪ .‬ފވައްމލައް‬ ‫އފާވރި ދިރިއޅމަކަށް އންމ ރަނގަޅީ މާލއވ‪.‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪17‬‬
‫(ޏ‪.‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬
‫އިލްހާމާ މޙައްމަދ‪ ،‬އތރ މީނާޒ‪ /‬ނ‪.‬‬ ‫ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި ދީނީލޯބި އަށަގންނވމަށް މީޑިއާއަށް‬ ‫‪4‬‬
‫‪18‬‬ ‫ކނދިކޅދޫ‬ ‫އަދާކރވިދާނ ދައރ‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬
‫މަރްޔަމް ނަޝީޠާ ނަޝީދ‪،‬މއ‪.‬ކޯހރަ ‪/‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި ދީނީ ލޯބި އަށަގންނވމަށް މީޑިއާއަށް‬ ‫‪5‬‬
‫‪19‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫އަދާކރވިދާނ ދައރ‬

‫‪13‬‬
 ‫މިހާރަށްވރ ފދންތރި ޤައމަކަށް ދިވހިރާއްޖ ހދޭނީ ‪..........‬‬

‫މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އިބރާހީމް ޟަމީރ ޢަބްދލް ބާރީ‪ ،‬ހަވީރީނާޒް‪ /‬ގދ‪ .‬ގައްދޫ‬

‫ނ‬
‫އސަނދި‪ ،‬މޮޅމީހަކަށް ވވޭތޯއވ‪ .‬ހަމަ މިފަދައި ް‬
‫މިއަދގ ދނިޔޭގައި ކޮންމ މީހަކވސް ބަލާނީ އަނކަކަށްވރ މ ް‬
‫އ‬
‫މިއަދގ ދނިޔޭގައި ޤައމތަކންވސް މަސައްކަތް ކރަނީ ހަމަ މިގޮތަށވ‪ .‬ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ދވަނަ ދނިޔޭގ ޤައމތަ ް‬
‫ކަމަށް މިބލވޭ ކޑަކޮށް ތަރައްޤީވފައިވާ ޤައމތަކން މިއަދ މިދަނީ ފދންތރިވމަށް ގަދައަޅާ މަސައްކަތް ކރަމންނވ‪.‬‬
‫ކށް‬
‫ޔވަޅތަކއް އަޅަމންދާއިރ މިހާރަށްވރ ފދންތރި ޤައމަ ަ‬
‫އަޅގަނޑމންގ ދިވހިރާއްޖވސް ތަރައްޤީގ މަގގައި ހަލވި ފި ަ‬
‫ވމަށް މަސައްކަތްކރަން އބަ ޖހއވ‪.‬‬

‫ނ އަޅގަނޑމންގ ޤައމަށް އާމްދަނީގ މިންވަރ‬

‫ދ ީ‬
‫މިގޮތން ދިވހިރާއްޖ މިހާރަށްވރ ފދންތރި ޤައމަކަށް ހ ޭ‬
‫ނ‬
‫ށޓަކައި ރާއްޖއިން ބޭރޤައމތަކަށް ވިއްކާ މދަލގ މިންވަރ އިތރކރަންޖހއވ‪ .‬މިގޮތ ް‬
‫އިތރކޮށްގންނވ‪ .‬މިކަމަ ް‬
‫އަޅގަނޑމންގ ލޭނާރ ކަމގައިވާ މަސްވރިކަމގ ތަފާތ ބާވަތްތައް އކްސްޕޯރޓް ކރވިދާނއވ‪ .‬މިސާލއްގ ގޮތން ދަޅގައި‬
‫ބަންދކޮށްގން މަސްރިހައާއި‪ ،‬ގަރދިޔައާއި‪ ،‬ރިހާކރ ފަދަތަކތި އކްސްޕޯޓް ކރވިދާނއވ‪ .‬ހަމަ މިއާއކ ދަނޑވރިކަމަށް‬
‫ތކަށް ވިއްކިދާނއވ‪ .‬އަދި‬
‫ޚާއްޞަ ރަށްތަކއް ހަމަޖައްސަވައި ކަރާ‪ ،‬ކައްޓަލަ‪ ،‬އޮޅއަލަ ފަދަ ބާވަތްތައް ބޭރގ ޤައމ ަ‬
‫ލިޔލާޖަހައިފައިވާ ތަކއްޗާއި ލޯގޯޖހި ޓީޝާޓ ފަދަ‪ ،‬ޓއަރިސްޓންނަށް ޚާއްޞަކޮށް ވިއްކާތަކތިވސް އކްސްޕޯޓް ކރާނަމަ‬
‫އތަކތިން ލިބޭ ފައިދާ އިތރވގން ދާނއވ‪ .‬އަދި ދިވހިޤައމގ ފދންތރިކަން އިތރވގން ދާނއވ‪.‬‬

‫ދވަނަ ކަމއްގ ގޮތގައި އަޅގަނޑމންގ ދަރީންނަށް ލިބޭ ތަޢލީމގ ފންވަރ ރަނގަޅކރަން ޖހއވ‪ .‬މިގޮތން‬
‫ށ މހިއްމ ކަމކވ‪ .‬މީގ‬
‫ނ ފށމަކީ ވަރަ ް‬
‫ތންތަނގ ޚިދމަތް ފޯރކޮށްދޭ ް‬
‫ތއް ޢިމާރާތްކޮށް އ ަ‬
‫ދ އިތރ ސްކޫލް ަ‬
‫މަތީ ތަޢލީމ ޭ‬
‫ސަބަބން ދިވހިރާއްޖޭގ ވަޒީފާއއްނތް މީހންގ ނިސްބަތް ދަށްވ ގިނަ ބަޔަކަށް ފައިސާލިބޭނއވ‪ .‬މިއާއކ ރާއްޖޭގައި‬
‫މަސައްކަތްކރާ އާބާދީ އިތރވ މދަލގ ޑިމާންޑް މަތިވގން ދާނއވ‪ .‬ހަމަ އހންމ ވަޒީފާގ ފރޞަތތައް ލިބމާއކ‬
‫ބޮލަކަށް ޖހޭ އާމްދަނީގ މިންވަރ މަތިވ ޤައމގ ފދންތރިކަން އިތރވގން ދާނއވ‪.‬‬

‫ދިވހިރާއްޖޭގ‬ ‫ދިނމަކީވސް‬ ‫ފރޞަތ‬ ‫އިންވސްޓްކރމގ‬ ‫ދިވހިރާއްޖޭގައި‬ ‫އިންވސްޓަރންނަށް‬ ‫ބޭރގ‬

‫މށް‬
‫ކށްފިނަމަ ދިވހި ޤައ ަ‬
‫ނތަކަށް ދޫ ޮ‬
‫ނތައް ބޭރގ ކންފ ި‬
‫ފދންތރިކަން އިތރވާނކަމކވ‪ .‬މިގޮތން ދިގމއްދަތަކަށް ބި ް‬
‫ނ އ ބިންތައް ތަރައްޤީކޮށް‬
‫ކލީގ ގޮތގައިވސް ގިނަ ޢަދަދއްގ ފައިސާ ލިބޭނއވ‪ .‬އަދި ހަމަ މިއާއކ އ ކންފނިތަކ ް‬
‫ނ‬
‫ކރިއަރވާނއވ‪ .‬މީގ އިތރން އަޅގަނޑމންގ ކންފނިތަކަށްވސް ބޭރގ ޤައމތަކގައި އިންވސްޓްކރމަށް ހިތްވަރދޭ ް‬
‫ޖހއވ‪ .‬މިގޮތން ދަށް އިންޓްރސްޓްގައި ލޯން ދޫކރމަކީ ކރވިދާނ ކަމކވ‪ .‬މިގޮތން ޤައމ އިންވސްޓަރންނަށް ހޅވާލމގ‬
‫ފައިދާ ސިންގަޕޫރ ފަދަ ޤައމތަކން ފނިގންދއވ‪.‬‬

‫މދމިނގ ވިޔަފާރިތަކަށް ޖާގަ ދިނމަކީވސް މި ޤައމ އިތރަށް މއްސަނދިވގން ދާނ ކަމކވ‪ .‬މިގޮތން ޤާނޫނީ‬
‫ދާއިރާއިން އފަދަ ވިޔަފާރިތަކަށް ހިމާޔަތް ދިނމާއކ މޮނޮޕޮލީ ތަކަށް ޖާގަނދިނމަކީވސް ކރވިދާނކަމކވ‪ .‬މީގ އިތރން‬
‫މ‬
‫ޤާނޫނގ ދާއިރާއިންވިޔަސް ދިރިއޅމގ އަގތައް ތިރިކރމަށް މދަލާއި ބިމގ އަގ ދަށްކރަންޖހޭނއވ‪ .‬މިހންވއްޖނަ ަ‬
‫ހދަކރމަށް ނވަތަ ފަހަށް ރައްކާކރމަށް ބހއްޓޭނއވ‪.‬‬
‫ކލިދއްކމަށްފަހ މސާރައިގ ބޮޑބައއް އހން ކަންތައްތަކަށް ޭ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪14‬‬
‫ޓއަރިޒަމަކީ މިޤައމގ އިޤްތިޞާދގ މައިތަނބ ކަމގައިވާއިރ ޤައމގ ފދންތރިކަން އިތރކރމަށް ޓއަރިޒަމް‬
‫ތތަކގ ޓއަރިޒަމް ތަޢާރަފްކރވިދާނއވ‪.‬‬
‫ނ އިތރ ރިޒޯޓްތައް ހޅވައި އަދި ތަފާތ ބާވަ ް‬
‫ތަރައްޤީކރަން ޖހއވ‪ .‬މިގޮތ ް‬
‫ށ‬
‫ޖލްސާތަކާއި‪ ،‬ފއަރތަކަ ް‬
‫ފ ކރވިދާނއވ‪ .‬ހަމަ އހންމ ަ‬
‫އ ދިވހިރާއްޖ ބަލައިލން ތަޢާރަ ް‬
‫ބޓް ފަހަރގަ ި‬
‫މިސާލއްގ ގޮތން ޯ‬
‫ޚާއްޞަކޮށްގންވސް ރިޒޯޓް އަދި ހޮޓާތައް ތަޢާރަފްކރވިދާނއވ‪ .‬މީގ އިތރންވސް ގޮލްފް ރިޒޯޓްތައްފަދަ ކޅިވަރތަކަށް‬
‫ޚާއްޞަ ރިޒޯޓްތައްވސް ތަޢާރަފް ކރވިދާނއވ‪ .‬މީގ ސަބަބން ފަތރވރިންގ ޢަދަދ އިތރވ ދިވހިޤައމަށް ލިބޭ ބޭރ‬
‫ފައިސާ އިތރވގންދާނއވ‪.‬‬

‫ދިވހިޤައމގ ފދންތރިކަން އިތރކރމަށްޓަކައި އންމ މހިއްމ ކަމަކީ ޤައމގ ސަރކާރ ހަރދަނާކރމވ‪.‬‬

‫ދ ޕޮލިސީތައް ރޭވމގައި ވިސްނައި އންމ ރަނގަޅގޮތް އިޚްތިޔާރ ކރަންޖހއވ‪ .‬އަދި އިސްރާފް މަދކޮށް‬
‫މިގޮތން އިޤްތިޞާ ީ‬
‫އތައް ރަނގަޅ ސަރކާރަކން އދވޭ‬
‫ށ ޚިދމަތްކރަން ޖހއވ‪ .‬ކރިން މިދންނވި ކަންތަ ް‬
‫ކޮރަޕްޝަން ނައްތާލައި ޤައމަ ް‬
‫ތ‬
‫ގޮތއްގައި ހިންގައިފިނަމަ މިޤައމގ މއްސަނދިކަން އިތރވ ޤައމ ތިޔާގިވގންދާނއވ‪ .‬އަދި ދިވހި ރައްޔިތންނަށް ފާގަ ި‬
‫ދވަސްތަކއް ފނިގންދާނއވ‪.‬‬

‫މިހާރަށްވރ ފދންތރި ޤައމަކަށް ދިވހިރާއްޖ ހދޭނީ‪...‬‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ޢަފާ މޙައްމަދ‪ ،‬ސޯސަންވިލާ ‪ /‬ގދ‪ .‬ގައްދޫ‬

‫ނނާނއވ‪ .‬ޤައމތައް‬
‫ގ ކރވޭ ބަދަލތަކއް އަ ް‬
‫ކށް ކޮންމ ޤައމަކަށްވސް ފާހަ ަ‬
‫ޒަމާންތައް ފާއިތވަމން ދާވަރަ ަ‬
‫ތަރައްޤީވ އބައއްގ ފދންތރިކަން އިތރވގންދއވ‪ .‬އަހަރމންގ މި ދިވހިރާއްޖވސް ހަމަ އފަދައވ‪ .‬މީގ ޒަމާންތަކއް‬
‫ކރިން ދިވހިރާއްޖއަކީ މާލީގޮތން ވަރަށް ދަށް ބައކވ‪ .‬އހންނަމަވސް ދވަސްތައް ގނަމން ގޮސް ދިވހި ފަރދންގ‬
‫ނއޮތް ކަމގައިވީ ނަމަވސް‬
‫ރއްޖވަނީ މާލީގޮތން ކރިއރން ތަކއް ހޯދާފައވ‪ .‬މިކަން މިހ ް‬
‫މިންނަތް މަސައްކަތން ދިވހި ާ‬
‫ނތްތރި ކރމަށްޓަކައި މިއަށްވރ ފދންތރި ޤައމަކަށް ދިވހިރާއްޖ ހަދަންޖހއވ‪.‬‬
‫ކރިއަށް އޮތް މސްތަޤްބަލް ޒީ ަ‬

‫ނ ޖހއވ‪ .‬އަދި‬
‫އޖޭން ބޭރަށްދާ ފައިސާ މަދކރަ ް‬
‫ދިވހިރާއްޖ މިއަށްވރ ފދންތރި ޤައމަކަށް ހދމަށްޓަކައި ރާ ް‬
‫މަސައްކަތްކރމަށްޓަކައި ރާއްޖ އަންނަ ބިދޭސީންގ އަދަދ މަދކރަން ޖހއވ‪ .‬މިއީ ވސް ދިވހީންގ އަތން ބޭރަށްދާ‬
‫އދި ރާއްޖޭން ބޭރަށް ކރާ‬
‫ފައިސާއވ‪ .‬މީގ އިތރަށް ބޭރޤައމތަކން އކިކަންކަމަށް ނަގާ ލޯނތައް މަދކރަން ޖހއވ‪ަ .‬‬
‫ދަތރތައްވސް މަދކރން ވަރަށް މހިއްމވ‪ .‬ސަބަބަކީ މިހންކރާ ކޮންމ ދަތރަކީ ބޭރޤައމތަކަށް ލިބޭ ފައިސާއވ‪.‬‬
‫އހންކަމން ރާއްޖ ފދންތރި ޤައމަކަށް ހދމަށްޓަކައި މިހރިހާ ކަންތައްތަކއް ވަކި ކަމއްގައި ހިފހއްޓމަކީ ވަރަށް މހިއްމ‬
‫ކަމކވ‪.‬‬

‫ބ‬
‫އިސްރާފް ކރމަކީ ދިވހިންގ ކިބައިގައި ހަރލާފައިވާ ނރަނގަޅ ސިފައކވ‪ .‬ތިމާއަކީ ފައިސާ ގިނައިން ލި ޭ‬
‫މީހއްކަމގައި ވީނަމަވސް ބޭކާރގޮތގައި ޚަރަދކރމން ރާއްޖޭގ އިޤްތިސާދ ދަށަށް ދާނއވ‪ .‬ކޮންމ މީހއްގ އަތގައި‬
‫މ ބޭނންޖހޭ‬
‫ވ ހރިހާ އއްޗއް ގަންނަނަ ަ‬
‫ރައްކާކރވޭ ބައި މަދވާނއވ‪ .‬މިސާލަކަށް ފިހާރައަކަށް ގޮސް ދަރިފޅ ބޭނން ާ‬
‫ދވަހ އަތގައި އއްވސް އއްޗއް ނޯންނާނއވ‪ .‬ދންޖހޭނީ އކި ތަންތަނން ލޯނ ނަގައި މޅި މީހާ ދަރަނިވރި ވާށވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪15‬‬
‫ދިވހިރާއްޖ ފދންތރި ޤައމަކަށްވާނީ ދިވހި ކޮންމ ދަރިއއްވސް ފދންތރި ވގންނވ‪ .‬އހންކަމން ކޮންމ ދިވއްސއްވސް‬
‫އިސްރާފކރމން ދރވާން ވާންވާނއވ‪.‬‬

‫ދިވހިރާއްޖ ފދންތރި ޤައމަކަށް ހދމަށްޓަކައި ތިންވަނަ ކަމަކަށް އަޅގަނޑބަލާނީ އިޤްތިޞާދ ހަރދަނާ‬

‫ތތައް އފައްދާ މރާލިކަމާއކ މަސައްކަތް ކރމަށވ‪ .‬ރާއްޖޭގ‬
‫ކރމަށްޓަކައި އިތރ މަސައްކަތް ކރަން ފށމަށވ‪ .‬އާ މަސައްކަ ް‬
‫އިޤްތިޞާދ ހަމައކަނި ފަތރވރިކަމަށާއި މަސްވރިކަމަށް ބަރޯސާ ނކޮށް ދިވހި މަސައްކަތްތރިކަން ކރިއރވމަށވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫ދ މަސައްކަތްތައް ކރވިދާނއވ‪ .‬މީގ އިތރަށް ޒަމާ ީ‬
‫މިސާލަކަށް އަތްތރިމަސައްކަތް ކރމާއި ބޯޓބަނން ފަ ަ‬
‫މަސައްކަތްތައްވސް ކރވިދާނއވ‪ .‬މިއިން ކޮންމ މަސައްކަތއް ކރމަށް ހިތްވަރާއި‪ ،‬ހނަރ ބޭނން ވާނއވ‪ .‬އަދި ޒަމާނީ‬
‫މަސައްކަތްތައް ކރމަށް އކަށީގންވާ ތަޢލީމއް ލިބިފައި ހރމަކީވސް ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬

‫އިޖތިމާޢީ ގޅން ހަރދަނާ ކރމަކީވސް ވަރަށް މހިއްމކަމކވ‪ .‬ދޭދޭ ފަރދންގ ގޅންތައް ހަރދަނާކޮށް އންމން‬
‫އއްބަހއް ކިޔާ މަސައްކަތްކރމން ނޫނީ އމަސައްކަތއްގ ފރިހަމަ ކާމިޔާބީ ނފންނާނއވ‪ .‬ރޅިވރިކަމާއި އަދާވާތްތރިކަމާއި‬
‫ލން ޖހއވ‪ .‬ފަސާދައާއި ހަމަނޖހންތައް ހއްޓވަން ޖހޭނއވ‪.‬‬
‫ހަސަދަވރިކަން މި ދިވހި މޖތަމަޢން ނައްތާ ަ‬
‫ވ ކަމކވ‪ .‬މިފަދަ ތަންތަން‬
‫މިފަދަކަންތައްތަކގ ސަބަބން މީހންގ ފރާނަޔާއި ޢިމާރާތްތަކާއި މަގތައް ހަލާކވމަކީ އކަށީގން ާ‬
‫ހަލާކވއްޖނަމަ އތަންތަން އަލން ހދމަށް ފައިސާ ޚަރަދވާނއވ‪ .‬އހންކަމން ރާއްޖ ފދންތރި ޤައމަކަށް ހދމަށްޓަކައި‬
‫މިފަދަ ކަންކަމން ދރވާން ޖހއވ‪.‬‬

‫އިޖތިމާޢީ ގޅމގ އިތރަށް ބޭރ ޤައމތަކާއި ދިވހިރާއްޖއާ ދމދ އޮންނަ ގޅން ހަރދަނާކރމަކީ ވަރަށް‬
‫ބ ރާއްޖ ކރިއރމަށް މަގފަހިވާނއވ‪ .‬ރާއްޖޭގައި ކރވޭ‬
‫ހ ލި ި‬
‫ނ ރާއްޖއަށް ތަފާތ އ ީ‬
‫މހިއްމކަމކވ‪ .‬މީގ ސަބަބ ް‬
‫މަސައްކަތްތަކގައި ދިވހިންގ އަތގޅާލައިގން މަސައްކަތގައި އހީވދޭނއވ‪ .‬މިގޮތން މަސައްކަތްތރިކަން ކރިއަރާ ރާއްޖޭގ‬
‫އާމްދަނީ އިތރވއވ‪ .‬އަދި ފދންތރިކަން ކރިއަރައިގން ދާނއވ‪.‬‬

‫މިފަދަ ހރިހާ ކަންކަމަކީވސް ރާއްޖޭގ ފދންތރިކަން އިތރކރމަށްޓަކައި ވަރަށްމހިއްމ ކަންތައްތަކވ‪ .‬މިއިންކޮންމ‬

‫ރއްޖޭގ ކރިއރން އަދި‬
‫ކަމަކީވސް ދިވހިން ހިތްވަރކޮށްފިއްޔާ މާތް ﷲ ގ އިރާދަފޅން ވާނކަންތައްތަކކވ‪ާ .‬‬
‫ފދންތރިކަންވސް އޮތީ ހަމަ ދިވހިންގ އަތްމަތީގައވ‪ .‬އަޅގަނޑގ އންމީދަކީ ކޮންމ ދިވއްސަކީވސް ރާއްޖ މިއަށްވރ‬
‫ފދންތރި ކރމަށްޓަކައި މަސައްކަތްކރާ ބަޔަކަށް ވމވ‪ .‬އަދި މސްތަޤބަލގައި ރާއްޖއަކީ ދނިޔޭގ އހން ޤައމ ތަކކޭ‬
‫އއްފަދައިން ކރިއަރާފައިވާ އަދި ފދންތރި ޤައމަކަށް ވމވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪16‬‬
 ‫އފާވރި ދިރިއޅމަކަށް އންމ ރަނގަޅީ މާލއވ‪.‬‬

‫ޏ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ޝިއމާ އިބރާހީމް‪ ،‬ޝިއާ ‪ /‬ޏ‪ .‬ފވައްމލައް‬

‫ކރިއަރަމން މިދާ ޓކްނޮލޮޖީ އާއކ އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމަށް ވސް ތަފާތ ބޮޑތި ބަދަލތަކއް އަންނަމން‬
‫ދއވ‪ .‬ދިރިއޅމގ ކޮންމ ކަމއްގައިވސް ފަސޭހަގޮތް ޚިޔާރކރމީ އަޅގަނޑމންގ މޮޓޯއވ‪ .‬ކޮންމއަކަސް‪ ،‬މި ދިރިއޅން‬
‫ބސްފަރވާ އަދި ހަމައހންމ‬
‫ފަސޭހަކރމާއކ‪ ،‬އފާވރި ކރމީވސް ނތްކަމއް ނޫނވ‪ .‬އހންކަމން ރަނގަޅ ތަޢލީމާއި‪ޭ ،‬‬
‫ވަޒީފާގ ހިތްހަމަޖހން ހޯދމަކީ މި ނިޔަތގައި އަޅގަނޑމން ކރާކަންތައްތަކވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬އަޅގަނޑ ޤަބޫލކރާ ގޮތގައި‬
‫ދިރިއޅން އފާވރި ކރމަށްޓަކައި މިބޭނންވާ އަސާސްތައް ލިބޭނ ތަނަކީ މާލއވ‪.‬‬

‫ކރީންވސް ދންނވި ފަދައިން ދިރިއޅން އފާވރި ކރވޭނީ ވަރަށް ގިނަ އަސާސްތަކަކާ އކގައވ‪ .‬މިގޮތން‪،‬‬
‫މިކަމަށް އންމ ބޭނންވާ އކައްޗަކީ ރަނގަޅ ތަޢލީމވ‪ .‬އަޅގަނޑމން ބޭނންވާ ފންވަރގ ތަޢލީމ އަޅގަނޑމންނަށް މި‬
‫ރބާތައް‬
‫ވ ތަފާތ އ ތަޖ ި‬
‫ނތަނަކންތޯއވ! ޝައްކއް ނތްގޮތގައި އއީ މާލއވ‪ .‬ކިޔވން ކރިއރމަށް ބޭނން ާ‬
‫ލިބނީ ކޮ ް‬
‫ށ މާލޭގައި އަޅގަނޑމން‬
‫ހގަކޮށްލަން ޖހއވ‪ .‬މީގއިތރަ ް‬
‫(އކްސްޕރިމންޓްސް) ރަށްފށގ ސްކޫލްތަކން ނހދޭކަން ފާ ަ‬
‫ނ‬
‫ނ ަ‬
‫ތަޢލީމ އނގނޭއިރ އ ބޭނންކރާ ވަސީލަތްތަކަކީ އއްވސް ޙާލއްގައި ރަށްފށގ ސްކޫލްތަކން ލިބޭ އަދި ފ ް‬
‫އއްޗއްސއްނޫނވ‪ .‬އފާވރި ދިރިއޅމއް ތަޢލީމާ ނލައި ހޯދމަކީ ނާދިރ ކަމަކަށް ވީހިނދ އަޅގަނޑމން މާލ‬
‫އިޚްތިޔާރކރަން ޖހއވ‪.‬‬

‫މހާ ނވަތަ ދަރިފޅ ކޑަ ރޯގާއއް ޖހނަސް މާލ‬

‫ނ ބޭސްފަރވާއވ‪ .‬ތިމާގ އަނބި ީ‬
‫ނ ީ‬
‫ތައލީމާ ވިދިގން ދން އަން ަ‬
‫ބބަކީ ރަށްފށގ ރަށްރަށން އދވޭ ބޭސްފަރވާއއް ލިބން‬
‫ސ ަ‬
‫ަ‬ ‫އަންނަމީހން މަދކޭ ނދންނވޭނއވ‪ .‬ސަބަބަކީ ތޯއވ!‬
‫މ ބަލިވގން ބޭނންވާ ބޭހާއި‪ ،‬އިންޖކްޝަން އ ރަށްރަށން ނލިބިގން މާލއިން ގނވާ‬
‫ނޯންނާތީއވ‪ .‬މީގއިތރަށް‪ ،‬ތި ާ‬
‫ވއިރ‪ ،‬މިއީ އފާވރި ދިރިއޅމކޭ ނދންނވޭނއވ‪ .‬އހނަސް‪ ،‬އަޅގަނޑމން މާލއަށް‬
‫މީހން މަދއް ނޫނވ‪ .‬އހން ީ‬
‫ވ‬
‫އ ބޭސްފިހާރައިގައި ބޭނން ާ‬
‫ކށް ޚާއްޞަ ޑޮކްޓަރން ތިއްބަވައވ‪ .‬އ ް‬
‫ބަލައިލަމާތޯއވ! ހަށިގަނޑގ އތރއާއި ބޭރގ ބަލިތަ ަ‬
‫ބޭސް ނތިއްޔާ ޖހިގން ހންނަ ބޭސްފިހާރައިން ބޭސް ގަނވއވ‪ .‬މަދފަހަރއްގައި މނވީ އޮޕަރޭޝަންތަކާއި މިފަދަ ކަންކަމަށް‬
‫ނޫނީ ފރަފރައިގން އިންޑިޔާއަށްވސް ދާން ނޖހއވ‪ .‬އހންވީއިރ‪ ،‬އފާވރި‪ ،‬އަބއި ދިރިއޅމއް އޅވޭނީ މާލޭގައި‬
‫ނޫންތޯއވ؟‬

‫ކޮންމއަކަސް‪ ،‬ތަޢލީމާއި ބޭސްފަރވާގ ވާހަކަވސް ދކވިއްޖއވ‪ .‬އަޅގަނޑމން އފާވރި ދިރިއޅމއް ހޯދަން‬

‫އކީ އކަމަކާ ނލައި ދިރިއޅންވސް ފރިހަމަ ނވާނ ކަމކވ‪ .‬މާލއަކީ މީހންގިނަ ތަނވ‪.‬‬
‫ބޭނންވާހިނދ ރަނގަޅ ވަޒީފާ ަ‬
‫ފރޞަތތައް ހޅވިފައިވާ ތަނކވ‪ .‬ކޮންމ ދާއިރާ އަކންވސް ކރިއަށް ދވން އޮތް މަގކވ‪ .‬އހންވީއިރ‪ ،‬ޢާއިލާއާއކ‬
‫ގިނަ ވަގތ ހޭދަކރމާއކ ރަނގަޅ މސާރަ ލިބޭ ވަޒީފާއއް ހޯދމަށް އަޅގަނޑގ ނަޒަރގައި މާލއަށް ވރ ރަނގަޅތަނއް‬
‫ނ ދާ‬
‫ދރީން ދޫކޮށް ފރައިގ ް‬
‫ހދަން އަނބި ަ‬
‫ނތވ‪ .‬ރަށްފށގައި ނަމަ ދިރިއޅން އފާވރި ކރމަށްޓަކައި ބޭނންވީމާ ވަޒީފާ ޯ‬
‫ފިރިން މަދއްނވާނއވ‪ .‬މިކަމގ ނަތީޖާއަކީ ކޮބައިތޯއވ! ދަރިން ބައްޕަ މަތީން ފޫހިވ‪ ،‬ގިނަފަހަރ ލިބޭ ލާރިކޮޅ ރަށަށް‬
‫އައމާއި ފރމގައި ހޭދަކޮށްގން ދިރިއޅން އފާވރިވމގ ބަދަލގައި ކަފާސްވގން ދަނީއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪17‬‬
‫ދިރިއޅން އފާވރި ކރމަށްޓަކައި ތިމާމން ބޭނންވާ އންމހާ އއްޗހިތައް ލިބން އއީ ލާޒިމކަމކވ‪ .‬މިހންވީއިރ‪،‬‬
‫ވ ހރިހާ އއްޗއް އތަނން ލިބޭމއވ‪.‬‬
‫މށްވމާއކ ބޭނން ާ‬
‫ކރިންވސް ދންނވި ފަދައިން މާލއަކީ މީހން ގިނަ ތަން ކަ ަ‬
‫ސ އކިއކި ރަށްރަށންނާއި‬
‫އޖަކ ޚިތާނކރަން ވިއަސް‪ ،‬ކައިވނި ހަފލާއއް ބާއްވަން ވިއަ ް‬
‫އނަމަ ކ ް‬
‫އހނަސް‪ ،‬ރަށްފށގަ ި‬
‫އަތޮޅތަކން އއްޗހި ޖަމާކރމގ ޚަރަދ އިންތިހާއަށް ބޮޑވގން ދއވ‪.‬‬

‫ކަންތައް ހރި ގޮތަކީ މިއީކަމަށްވާއިރ އަޅގަނޑގ ނަޒަރގައި އފާވރި‪ ،‬ހިތްހަމަޖހޭ ބާއްޖަވރި ދިރިއޅމަކަށް މާލ‬
‫ހތްހަމަޖހޭ ފންވަރގ ބޭސްފަރވާ‬
‫ނށް ރަނގަޅ ތަޢލީމާއި‪ި ،‬‬
‫ނ ަ‬
‫އ ޚިޔާރކރމީ މޮޔަކަމކވ‪ .‬ތިމާއަށާއި ތިމާގ ދަރި ް‬
‫ނޫން ތަނ ް‬
‫އާއި އަދި މީގއިތރަށްވސް ތިމާމންގ ދިރިއޅން ބިނާކރމަށް ރަނގަޅ ވަޒީފާއއް ހޯދމަށް މާލނޫން ތަނއް ނތވ‪.‬‬
‫ބންދވފައިވާ ދިރިއޅމގ އތައް ދޮރތަކއް ހޅވައި ދިރިއޅން އފާވރިކރމަށްޓަކައި މާލ‬
‫ރަށްފށގައި ތިބގން ަ‬
‫ޚިޔާރކރަމާތޯއވ!‬

‫ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި ދީނީ ލޯބި އަށަގންނވމަށް މީޑިއާއަށް އަދާކރވިދާނ ދައރ‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އިލްހާމާ މޙައްމަދ‪ ،‬އތރ މީނާޒ ‪ /‬ނ‪ .‬ކނދިކޅދޫ‬

‫ރސްކަލާނގ އަށް‬
‫އިންސާނން މިދނިޔއަށް ފޮނއްވނީ ވަރަށް މާތް މަޤްޞަދއްގައވ‪ .‬އއީ ކީރިތިވަންތަ މާތް ަ‬
‫ތށް އޅމަށވ‪ .‬ނަމަވސް އަހަރމން ޒވާން ޢމރަށް އޅމން ބައއްފަހަރ‬
‫އަޅކަން ކރއްވމަށާއި އކަލާނގ އންގވި ގޮ ަ‬
‫ނތައްތައް ރަނގަޅ ކރމަށް‬
‫ދ ކަ ް‬
‫ށ ހިތާމަހރި ކަމކވ‪ .‬މިފަ ަ‬
‫ދީނގ ކަންތައްތަކާމދ ފަރވާ ކޑަކރވޭތަން އާދއވ‪ .‬މިއީ ވަރަ ް‬
‫އންމބޮޑ ދައރއް އަދާކރވން އޮތީ މީޑިއާއަށވ‪.‬‬

‫ޒަމާން ތަރައްޤީވ ކރިއަރަމން ދިޔމގ ސަބަބން އިންސާނންގ ވިސްނމަށްވސް މިވަނީ ބޮޑތި ބަދަލތަކއް‬
‫ޅންހން ބަދަލވފައވ‪ .‬ދނިޔޭގ ކޮންމ ކަންކޮޅަކަށް ނަޒަރ‬
‫އައިސްފައވ‪ .‬އިންސާނންގ ދިރިއޅމގ އޮނިގަނޑ މިވަނީ މ ި‬
‫ހިންގާލިއަސް ފންނާނީ ހަމަ މިމަންޒަރވ‪ .‬ރާއްޖޭގ ޙާލަކީވސް މިއީއވ‪ .‬މިހާރގ ޒވާނން މިވަނީ ޓކްނޮލޮޖީއަށް ގޮސް‬
‫އސަލަތަކަށް އދވޭ ބަދަލއް‬
‫ވނީ ކޑަވފައވ‪ .‬އހންކަމން މިމަ ް‬
‫ހސްވފައވ‪ .‬ދީނާމދ އމީހންގ ހިތގައި އވާ ޢަޤީދާ ަ‬
‫ގނައމަށްޓަކައި މީޑިއާގ އހީ މިވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ބޭނންވފައވ‪ .‬އަދި މީޑިއާގ ޒަރީއާއިން ރަނގަޅ ހޔޮބަދަލއް‬
‫ކމަށް އަޅގަނޑ ދކމވ‪.‬‬
‫ގނވޭނކަމަށް އަޅގަނޑ ދކމވ‪ .‬އގޮތން ޓީވީގ ޒަރީއާއިން ރަނގަޅ ހޔޮބަދަލއް ގނވޭނ ަ‬
‫އގޮތން ޓީވީގ ޒަރީއާއިންނާއި ރޭޑިޔޯގ ޒަރީއާއިން އަދި ނޫސް‪ ،‬މަޖައްލާގ ޒަރީއާއިން މިކަމާމދ ވިސްނަން ވއްޖއވ‪.‬‬

‫ޓީވީ ޗނަލްތަކންނާއި ރޭޑިޔޯ ޗނަލްތަކން ދީނީ މަޢލޫމާތ ގނސްދނީ ވަރަށް މަދ މިންވަރަކަށވ‪ .‬ޒވާނންގ‬
‫ށ‬
‫ޢަޤީދާ ވަރގަދަކރމަށް މިވަރަކން ނފދއވ‪ .‬ޢަޤީދާ ވަރގަދަ ކރމަށްޓަކައި ދީނގ އންމ ކޑަމިނން އންމ ބޮޑމިނަ ް‬
‫އނގން ކޮންމހން ބޭނންވއވ‪ .‬އހން ކަމން މނިފޫހިފިލވމގ ދާއިރާއަށްވރ ބޮޑަށް ދީނީ ވާހަކަތައް ގނސްދިނމަށް‬
‫ނ‬
‫ޓީވީ ޗނަލްތަކންނާއި ރޭޑިޔޯއިން މަސައްކަތްކރަން އބަޖހއވ‪ .‬އގޮތން ކރވިދާނ އތައް ކަމއް އބަހއްޓވ‪ .‬އހންކަމ ް‬
‫ދނީ މަޢޟޫޢ ވިދާޅވންތައް ގނސްދވިދާނއވ‪ .‬އަދި ރޭޑިޔޯއިންނާއި ޓީވީން ދީނާބހޭ އންމހޔޮ‬
‫ޓީވީގ ޒަރީޢާއިން ގިނައިން ީ‬
‫ޢލްމވރިން މދވރިކޮށް ގނސްދވިދާނއވ‪ .‬މިފަދަ ޕރޮގްރާމއް ކޮންމދވަހަކވސް ގނސްދިނން‬
‫މަޢލޫމާތ ދީނީ ި‬
‫ރަނގަޅވާނއވ‪.‬‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪18‬‬
‫ނޫސްތަކގައި ބޭރދނިޔޭގ ބޭކާރ ޚަބަރތައް ލިޔމގ ބަދަލގައި ދީނގ މަޢލޫމާތާއި ދީނީ ބަސްފޅތަކގ ޝަރަޙަތައް‬
‫ގިނަ ކރވިދާނއވ‪ .‬އގޮތން އދވަސްވަރ މިޤައމގައި އންމ އާންމވފައިވާ ދީނާ ޚިލާފކަމަކާމދ ބަހސްކޮށް އކަމގ‬
‫ސަބަބން ތިމާއަށް ހރި ޢަޒާބާއި ބިރވރިކަމގ ވާހަކަ ކިޔންތރިންނަށް ފޯރކޮށްދވިދާނއވ‪ .‬މީގ އިތރން ގިނަ ޢަދަދަކަށް‬
‫ދީނީ ފޮތްތަކާއި މަޖައްލާތައް ނރން ހިމނިގންދާނީ މި މައްސަލައަށް އޮތް ރަނގަޅ ޙައްލއް ކަމގައވ‪ .‬ސަބަބަކީ‬
‫ފތްފޮތް ކިޔމަށް ބޮޑ ޝަޢޤވރިކަމއް ގންގޅޭ ދވަސްވަރަކަށް ވމވ‪ .‬ހަމައހންމ ދީނާމދ‬
‫މިދވަސްވަރަކީ ޒވާންބޭފޅން ޮ‬
‫ގންނާނތީއވ‪ .‬ވީމާ މީޑިޔާގ އހީ މިހރިހާކަމަކަށް މިވަނީ ބޭނންވފައވ‪.‬‬
‫މަޢލޫމާތ ބޭނންވފައި ތިބޭ ޒވާނން މިފޮތްފޮތް ަ‬

‫މީޑިއާއަށް މިހާބޮޑ މައްސަލައއް ޙައްލކރވން އޮއްވާ ނކޮށް ދޫކޮށްލާކަށް ނވާނއވ‪ .‬އހންކަމން އަޅގަނޑ‬
‫އއްމީދކރަނީ އަވަސް މސްތަޤބަލއްގައި މި އިޞްލާޙތައް މީޑިޔާގ ފަރާތން ފނިގންދާނ ކަމަށވ‪ .‬އަދި މި ދިވހިރާއްޖޭގ‬
‫ދނާމދ މިއަށްވރ ބޮޑ ޝައޤވރިކަމއް އފދޭނ ކަމަށް އއްމީދކރަމވ‪.‬‬
‫ލޮބވތި ރައްޔިތންގ ހިތގައި ީ‬

‫ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި ދީނީލޯބި އަށަގންނވމަށް މީޑިއާއަށް އަދާކރވިދާނ ދައރ‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މަރްޔަމް ނަޝީޠާ ނަޝީދ‪ ،‬މއ‪ .‬ކޯހރަ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫އަދގ ހަލަބޮލި ދނިޔޭގައި ދީނާމދ ވިސްނާ ފިކރކޮށް‪ ،‬ދީންދކ ޙަޤީޤީ ލޯބިވާ މީހން ވަރަށްވސް މަދވ‪.‬‬
‫މންވަރ ދަނީ ދވަހއް ދވަހަކަށް ދަށްވަމންނވ‪ .‬މިޒަމާނގައި‬
‫ޚާއްޞަކޮށް ޒވާނންގ ތރޭގައި ދީނާމދ ސަމާލކަން ބަހައްޓާ ި‬
‫ނންއޮތް ޖީލތަކގ ޙާލަތއޮންނާނީ ފަހ‬
‫ދީނަށް ސަމާލކަންދޭނ ވަގތއް ނވއވ‪ .‬ޒވާންޖީލ މިގޮތަށް އޅންވަނީނަމަ އަން ަ‬
‫ނ ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި ދީނީ ލޯބި އަށަގންނވން ވަރަށްވސް މހިއްމވ‪ .‬އަދި މިކަން‬
‫ކިހިނއް ބާވައވ؟ އހންކަމ ް‬
‫ޙާޞިލްކރމަށްޓަކައި ބޭނންކރވޭނ އންމ ވަރގަދަ އަދި އންމ ފރިހަމަ ހަތިޔާރަކީ މީޑިއާއވ‪.‬‬

‫ނއި މސްކޅިންގ ތރޭގައިވސް ވަރަށް މަޤބޫލ‬

‫އިންޓަރނޓަކީ މިހާރ ޒވާނންގ ތރޭގައި‪ ،‬އަދި ހަރމީހން ާ‬
‫ވަޞީލަތކވ‪ .‬ކޮންމ ގއއްގައިވސް އިންޓަރނޓ ހރއވ‪ .‬އަދި ފޯނތަކންވސް މިހާރ މިވަޞީލަތް ބޭނންކރވއވ‪.‬‬
‫އިންޓަރނޓގ ޒަރިއްޔާއިން ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި ދީނީ ލޯބި އަށަގންނވމަށް މަސައްކަތް ކރވިދާނއވ‪ .‬މިހާރވސް‬
‫ދ‬
‫އންޓަރނޓގައި ހރއވ‪ .‬އކަމަކ މިއަށްވރ ފޅާ ދާއިރާއއްގައި މިކަންކރިޔަށް ގންދވިދާނއވ‪ .‬ސީ ާ‬
‫ދީނާބހޭ ސައިޓތައް ި‬
‫ކށް ސައިޓތައް ތައްޔާރ ކރވޭނއވ‪ .‬އަދި މިސައިޓތަކން‬
‫ޒވާނންނަށް އަމާޒކޮށްގން‪ ،‬ޒވާނން ޝައގވރިވާނ ފަދަ ގޮތަ ަ‬
‫ނލޯޑް ކރވޭނގޮތް ހދިދާނއވ‪ .‬އަދި ދީނާބހޭގޮތން ކޮންމ‬
‫ޤރއާން ޖހންހރމާއކ ދީނީ ޑޮކިއމންޓަރީ ފަދަ ތަކތި ޑައ ް‬
‫ރކޮށް ދީނީ ޢިލްމވރިންނާ‬
‫ސވާލއް ކރިޔަސް ވަގތން ޖަވާބލިބޭނފަދަ ގޮތއް ހދިދާނއވ‪ .‬އިންޓަރނޓ މދވ ި‬
‫ތތަކގައި ދީނީލޯބި އަށަގންނވޭނއވ‪.‬‬
‫ވާހަކަދއްކމގ މަގ ފަހިކޮށްދވޭނއވ‪ .‬މިގޮތން ޒވާނންގ ހި ް‬

‫ދނީ ޕްރޮގްރާމތަކއް ފޮނވިދާނއވ‪ .‬މިހާރ ދައްކަމންދާ‬

‫ޓީވީގ ޒަރީއްޔާއިންވސް ޒވާނންނަށް އަމާޒކޮށްގން ީ‬
‫ނ‬
‫ޕްރޮގރާމތައްވސް ދައްކަނީ ދަންވަރގަޑީގައި ނވަތަ ފަތިހގައވ‪ .‬އހންކަމން މިގަޑިތައް ބަދަލގނައމާއކ ދީ ީ‬
‫ޕްރޮގރާމތައް އިތރކރވިދާނއވ‪ .‬ރޯދަމަހގައި ދައްކާ މޙައްމަދއްރަސޫލ ﷲ ފަދަ ޕްރޮގރާމތައް އހން މަސްމަހގައިވސް‬
‫ތތައްވސް ބޭއްވިދާނއވ‪ .‬ސްޓޫޑިއޯއަށް‬
‫ދއްކިދާނއވ‪ .‬އަދި މީގ އިތރަށް ދީނީ ކއިޒ މބާރާތްތަކާއި އފަދަ އހނިހން މބާރާ ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪19‬‬
‫ގޮސްގން ނވަތަ ފޯނން ގޅައިގންނާއި އސްއމްއސް ކޮށްގން މިފަދަ މބާރާތްތަކގައި ބައިވރިވވިދާނއވ‪ .‬މިއީވސް‬
‫މީޑިއާއިން ކރވިދާނ ކަންތަކވ‪.‬‬

‫ބޭރޤައމތަކގ ފިލްމ ޗނަލްތައް ލިބޭފަދައިން ދީނީ ޗނަލްތައްވސް އިތރ ކރވިދާނއވ‪ .‬އކަމަކ އިސްލާމްދީނާ‬
‫ދ‬
‫ފ ަ‬
‫ބލާހިތްވާ ަ‬
‫ނ ޒވާނން ަ‬
‫ދ ޗނަލްތަކ ް‬
‫ދންޖހޭނއވ‪ .‬މިފަ ަ‬
‫އ ދއްކމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ސަމާލކަން ޭ‬
‫ޚިލާފނވާފަދަ ޗނަލްތަ ް‬
‫ދ ޕްރޮގރާމތައްވސް ފންނާނއވ‪ .‬މިގޮތގމަތިން ޒވާނންގ‬
‫އސަލަތަކާ ބހޭގޮތން މަޢލޫމާތ ޭ‬
‫ޑޮކިއމންޓަރީ ތަކާއި ދީނީ މަ ް‬
‫ލބި އަށަގންނވޭނއވ‪.‬‬
‫ހިތްތަކގައި ދީނީ ޯ‬

‫މީގ އިތރން ރޭޑިއޯއަކީ މިހާރވސް ދީނީ ޕްރޮގރާމތައް އންމ ގިނައިން އންމ ފޅާދާއިރާއއްގައި‬
‫ނނަނީނަމަ ޒވާނން އަޑއަހާ‬
‫ފޯރކޮށްދމންގންދާ ވަޞީލަތވ‪ .‬ނަމަވސް މި ޕްރޮގރާމތައް ޒވާނންނަށް ޚާއްޞަކޮށްގން ގ ް‬
‫ހިތްވާނއވ‪ .‬އަދި ޒވާނން ބައިވރިކޮށްގން ދީނީ މަޢޟޫތަކަށް ވާހަކަ ދައްކާ މބާރާތްތަކާއި ޢިބރަތްތރި ވާހަކަ ލިޔމގ‬
‫ޓ ޝައގވރިކަން އިތރވާނއވ‪.‬‬
‫ވއި އިނާމ ދވިދާނއވ‪ .‬އޭރން ޒވާނން ދީނާމދ ބަހައް ާ‬
‫އ ބާއް ަ‬
‫ދ މބާރާތްތަ ް‬
‫މބާރާތް ފަ ަ‬

‫ކށް‬
‫ނޫސް މަޖައްލާއާއި ފޮތގ ޒަރިއްޔާއިންވސް ދީނީލޯބި އިތރ ކރވިދާނއވ‪ .‬މިގޮތން ހަމައކަނި ދީނީ ފޮތްތަ ަ‬
‫ށ‬
‫ނ ް‬
‫ތތައް އިތރކޮށް ޒވާނން ަ‬
‫މޖައްލާތަކާއި ނޫސްތަކާއި ފޮ ް‬
‫ޚާއްޞަ ލައިބްރަރީއއް ހޅވިދާނއވ‪ .‬އަދި މިހާރަށްވރ ދީނީ ަ‬
‫ފޯރކޮށް ދވޭނއވ‪ .‬އަދި ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި އފދޭ ސވާލތައް މަޖައްލާއަށް ފޮނވމން ޖަވާބ ލިބޭނފަދަ ގޮތއްވސް‬
‫ހދިދާނއވ‪ .‬މިގޮތން ޒވާނން ދީނަށް ދޭ ސަމާލކަން އިތރވާނއވ‪.‬‬

‫ލބިގންވާ އއްޗކވ‪.‬‬
‫މީޑިއާއަކީ ވަރަށް ބާރގަދަ ހަތިޔާރކވ‪ .‬މީހންގ ވިސްނން ބަދަލކޮށްލމގ ކޅަދާނަކަން ި‬
‫ށޓަކައި މީޑިއާއަށް ވަރަށްބޮޑ ދައރއް އަދާކރވޭނ އވ‪ .‬ޓީވީ‪ ،‬ރޭޑިއޯ‪،‬‬
‫ބ އަށަގންނވމަ ް‬
‫ލ ި‬
‫ތތަކގައި ދީނީ ޯ‬
‫ޒވާނންގ ހި ް‬
‫ހސިލކރވިދާނއވ‪ .‬އހންކަމން ޒވާނންގ ހިތްތަކގައި‬
‫އިންޓަރނޓ އަދި ނޫސްމަޖައްލާއާއި ފޮތް ބޭނންކޮށްގން މިކަން ާ‬
‫މޑިއާ ވަރަށް މހިއްމވ‪.‬‬
‫ދީނީލޯބި އަށަގންނވމަށްޓަކައި ީ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪20‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫މޙައްމަދ ޝާހިމް‪،‬މަލަސް‪ /‬ހއ‪ .‬އިހަވަންދޫ‬ ‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ މހިންމކަން‬ ‫‪1‬‬
‫‪22‬‬
‫( އިހަވަންދޫ ސްކޫލ)‬
‫ޢާއިޝަތ އިއްފާ އަޝްރަފ‪ ،‬ހ‪.‬ރޭ ‪/‬މާލ‬ ‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ މހިންމކަން‬ ‫‪2‬‬
‫‪23‬‬
‫)އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ(‬
‫ފާތިމަތ އަސްމާ‪ ،‬އަޖމަ‪ .‬ހއ‪.‬ކލާ‬ ‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ މހިންމކަން‬ ‫‪3‬‬
‫‪24‬‬
‫(ޣާޒީ ސްކޫލ)‬
‫އާމިނަތ ޖިލާއ ހާރޫން‪ ،‬އަލިމަސްގ ސ‪.‬މަރަދޫ‬ ‫ސކޫލ ދައރގައި އިތރ ހަރަކާތްތަކގައި ބައިވރިވމަކީ‬ ‫‪4‬‬
‫‪25‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫މސްތަޤބަލަށް ފައިދާހރި ކަމއްހއްޔވ؟‬

‫‪21‬‬
 ‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ މހިންމކަން‬

‫އިހަވަންދޫ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޙައްމަދ ޝާހިމް‪ ،‬މަލަސް ‪ /‬ހއ‪ .‬އިހަވަންދޫ‬

‫ހންގާލަމާތޯއވ‪ .‬އާދޭހވ‪ .‬އންމ ފރަތަމަ ވަޅލވޭ އޮށް އއަށް ބޭނންވާ މިނރަލްސް‬

‫ގަހއް ހދިބޮޑވާގޮތަށް ނަޒަރ ި‬
‫އންސާނާއަށްވސް ހދިބޮޑވމަށް ތަފާތ ކާނާ ބޭނންވއވ‪ .‬މިދންނވި‬
‫އާއި ފނގ އހީގައި ހދިބޮޑވއވ‪ .‬ހަމަ މިބީދައިން ި‬
‫ކާނާގ ޙަޤީޤީ މަޤްޞަދަކީ ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގައި ދމިހރމވ‪ .‬ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތަކީ އިންސާނާއަށް އޭގބޭނން ނހަނ ބޮޑ‬
‫އއްޗކވ‪ .‬ދިރިއޅމގ ކޮންމ މައިދާނއްގައިވސް ފރިހަމަ ޞިއްޙަތ މހިއްމ ރޯލތަކއް އަދާކރއވ‪.‬‬

‫މާތްﷲގ އންމ ފރަތަމަ ވަޙީބަސްފޅގައި އަންގަވާފައިވަނީ "ޢިލްމ އނގނށޭ" އވ‪ .‬މިދންނވި ޢިލްމ‬
‫އނގނމަށްޓަކައި އަޅގަނޑމން ދާންޖހޭ ތަނަކީ މަދަރސާއވ‪ .‬ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ނތް ކއްޖަކީ ބަރާބަރަށް‬
‫މަދަރސާއަށް ހާޒިރވވޭނ ކއްޖއްނޫނވ‪ .‬ނަތީޖާއަކަށްވަނީ ދިރިއޅން އޭގ މައްޗަށް ބިނާވފައި އޮންނަ ތަޢލީމީ ފންވަރ‬
‫ދަށްވމވ‪ .‬ވމާއކ ތަޢލީމ އނގނމަށްޓަކައި ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމގ މހިއްމކަން މިއޮތީ ހާމަވާށވ‪.‬‬

‫ސ‬
‫ތަޢލީމ އނގނމަށް ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއް ބޭނންވާނޭ ފަދައިން ވަޒީފާއަށް ދވަހން ދވަހަށް ހާޒިރވމަށްވ ް‬
‫ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއް ލިބިފައި ނތްމީހއްނަމަ އޭނާއަށް ވަޒީފާ އަދާކރާކަށް ނދވޭނއވ‪ .‬މިގޮތަށް ކަންދިމާވމން ހާޒިރީއަށް‬
‫ނތައް‬
‫ޑލައވ‪ .‬މިގޮތަށް ކަ ް‬
‫ބލައި އމީހާ ވަޒީފާ އަދާކރާތަނަކން އމީހާ ވަޒީފާއިން ކަނ ާ‬
‫ފަރވާކޑަ މވައްޒަފއްކަމަށް ަ‬
‫މށް އޮތް މަގ ބަންދވއވ‪ .‬ވީމާ ވަޒީފާ އަދާކރމަށް ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި‬
‫އމްދަނީ ލިބ ަ‬
‫މދވރިވމން އއްކަލަމީހާއަށް ާ‬
‫ހރން މހިއްމވ‪.‬‬

‫ކޮންމ މީހަކީވސް ޒަވާޖީ ޙަޔާތއް ފަށާނ މީހކވ‪ .‬އަދި ކައިވނީގ ހަޔާތް ފައްޓާ މީހަކީ އ ޢާއިލާއއްގ ޚަރަދ‬
‫މީހަކަށްވން‬ ‫މހަކަށްވން މހިންމވ‪ .‬އަދި އއާއކ އފަދަ މީހަކީ ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގައިހރި‬
‫އޓޭނ ފަދަ ީ‬
‫ބަރަދ ބލހ ް‬
‫ކއި ލިބޭ ފައިސާކޮޅ އއްކޮށް‬
‫މށްޓަ ަ‬
‫ތ މީހއްނަމަ ޢާއިލާގ ޚަރަދ ބލހއްޓ ަ‬
‫ޞއްޙަތއް ލިބިފައިނ ް‬
‫މހިންމވ‪ .‬މީހާއަކީ ފރިހަމަ ި‬
‫ގތް ދިމާވއވ‪.‬‬
‫ޖހޭނީ އމީހާގ ބައްޔަށް ފަރވާކރމަށް ހސްކރާށވ‪ .‬މިގޮތަށް ކަންދިމާވމން ޢާއިލާގ ޚަރަދތައް ނބލހއްޓޭ ޮ‬

‫އަހަރމން އިންސާނން ދނިޔއަށް ފޮނއްވާފައި މިވަނީ ﷲއަށް އަޅކަން ކރމަށވ‪ .‬އގޮތން ފަރޟ ފަސް ނަމާދ‬
‫ނ ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ހރގންނވ‪ .‬ފރިހަމަ ގޮތގައި‬
‫ފާހަގަކރވއވ‪ .‬މި ނަމާދތައް އންމ ފރިހަމަގޮތގައި އަދާކރވޭ ީ‬
‫އަދާކރމޭ މިބނަނީ ކޮޅަށް ހރގން އ އަޅކަން އަދާކރާ ވާހަކައވ‪ .‬ނަމާދަކީ ކޮޅަށް ހރގންނާއި އިށީނދ އިނދގންނާއި‬
‫އޮށޯވ އޮވގން އަދާކރވޭނ އަޅކަމކވ‪ .‬އހންނަމަވސް ކޮޅަށް ހރގން އ އަޅކަން އަދާކރމން އ އަޅކަމގ ޘަވާބާއި‬
‫ދަރމަ ބޮޑވއވ‪ .‬ވީމާ ނަމާދ ފަދަ އަޅކަންތައް ފރިހަމަ ގޮތގައި އަދާކރމަށް ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ ބޭނންތރިކަން ބޮޑވ‪.‬‬

‫ނ ބޮޑ އއްޗކވ‪ .‬ކާމިޔާބ‬

‫ފރިހަމަ ޞިއްޙަތަކީ އިންސާނީ ދިރިއޅމގ ހރިހާ މައިދާނއްގައިވސް އޭގ ބޭނންތރިކަ ް‬
‫ދިރިއޅމއް ވޭތކރވޭނީ ތަޢލީމ ޙާޞިލކޮށްގންނވ‪ .‬ވަޒީފާއއް އަދާކޮށްގން އާމްދަނީއއް ހޯދައިގންނވ‪ .‬މިބނވނ ދ‬
‫ކަންތައް ފރިހަމަކރމަށް ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތގ ބޭނންތރިކަން ބޮޑވ‪ .‬އަދި ހަމަ އއާއކ ޢާއިލީ ޚަރަދތައް ބލހއްޓމަށާއި‬
‫ނަމާދ ފަދަ ދީނީ ފަރޟތަކާއި އަޅކަންތައް އަދާކރމަށްވސް ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއް މހިންމވ‪ .‬ވީމާ ފރިހަމަ ޞިއްޙަތަކީ‬
‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ކޮންމހން ބޭނންތރި އއްޗކވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪22‬‬
 ‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ މހިންމކަން‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ އިއްފާ އަޝްރަފ‪ ،‬ހ‪ .‬ރޭ ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅއްވމއް އކިބޭފޅން މާނަކރައްވަނީ އކިގޮތަށވ‪ .‬އަޅގަނޑ ދކޭގޮތގައި ރަގަޅ އާމްދަނީއއް ލިބި‪،‬‬
‫ދީނގ ރކންތައް ފރިހަމަކަމާއކ އަދާކޮށް‪ ،‬އަމިއްލަ ފައިމައްޗަށް ކޮޅަށްތދވ ހރި ޒިންމާދާރ މީހަކަށްވމން ދިރިއޅން‬
‫ކާމިޔާބވީއވ‪ .‬މިހރިހާ ކަމއްވސް ކރވޭނީ ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ހރގން ކަމަށް ވާތީ‪ ،‬ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި‬
‫ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ހރން ވަރަށް މހިއްމވ‪.‬‬

‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއް މހިއްމވާ އންމބޮޑ ސަބަބަކީ ފރިހަމަ ޞިއްޙަތަކާނލައި ވަޒީފާ‬
‫ރަގަޅަށް އަދާނކރވމވ‪ .‬ތިމާގ ވަޒީފާ އންމ ހޔޮގޮތގައި އަދާނކރވޭނަމަ ރަގަޅ އާމްދަނީއއް ނލިބއވ‪ .‬އޅން ޖހނީ‬
‫ލކަމާއި ހީވާގިކަމާއކ ވަޒީފާ‬
‫ނނވ‪ .‬މިއާ ޚިލާފަށް ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމން މރާ ި‬
‫ލިބޭއއްޗަކން ދކޮޅ ނޖހިގ ް‬
‫އަދާކރވއވ‪ .‬ރަގަޅ އާމްދަނީއއް ލިބމގ ނަތީޖާއއްގ ގޮތން‪ ،‬އަސާސީ ބޭނންތައް ފއްދައިލމގ އިތރން ދިރިއޅމގ‬
‫ނކަމން‪ ،‬ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތަކީ‬
‫އހނިހން އފާތައް ލިބިގަތމގ ފރޞަތ ލިބިގންދއވ‪ .‬އހ ް‬
‫ވަރަށް ބޭނންތރި އއްޗކވ‪.‬‬

‫އ‬
‫ފއިންނަށް އަޅައިލވއވ‪ .‬އމީހންގ ބޭނންތަ ް‬
‫ނބަ ަ‬
‫ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމން އަނބިދަރިންނާއި މައި ް‬
‫ށދިނމގ ކޅަދާނަކަން ލިބިގންދއވ‪ .‬އހންނަމަވސް‪ ،‬ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ނތްނަމަ‪،‬‬
‫ފއްދައިދީ އދޭ ކަންތައްތައް ކޮ ް‬
‫ށދިނމގ ބަދަލގައި އމީހން އޅންޖހޭނީ ތިމާއަށް އހީތރިވ ޚިދމަތް ކޮށްދިނމގައވ‪ .‬ތިމާ‬
‫ތިމާ އމީހންގ ކަންތައްތައް ކޮ ް‬
‫ދނިޔ ދޫކޮށް ދާއިރ‪ ،‬އބައއްގ ޒިންމާ ތިމާގ ބޮލގައި އޅިފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ކަމއް ކޮށްދީ‪ ،‬ރަގަޅ ދިރިއޅމއް‬
‫ހޯދައިދވިއްޖކަމގ ޔަގީންކަން އޮތމން ދިރިއޅން އފާވރިވ ކާމިޔާބވއވ‪ .‬ވީއިރ‪ ،‬ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ‬
‫ޞިއްޙަތއްގައި ހރން ވަރަށް މހިއްމވ‪.‬‬

‫ފއިދާއަކީ ދީނގ‬
‫ޒިންމާދާރ މީހަކަށްވމގ އިތރން‪ ،‬ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމން ލިބޭ އންމ ބޮޑ އއް ަ‬
‫ވާޖިބތައް ހޔޮގޮތގައި އަދާކރވމވ‪ .‬ފަސްވަގތ ނަމާދކރމާއި‪ ،‬ރަމަޟާންމަހ އންމ ރޯދައއްވސް ވައްޓައިނލައި‬
‫ގއި ހރގންނވ‪ .‬ފރިހަމަ‬
‫ފދަ އަޅކަންތައް ރަގަޅގޮތގައި އަދާކރވޭނީ ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއް ަ‬
‫ރޯދަހިފމާއި‪ ،‬ހައްޖގ އަޅކަން ަ‬
‫ޞިއްޙަތއްގައި ނތްނަމަ‪ ،‬ދީނީ ރކންތަކަށް ފަރވާކޑަކރވއވ‪ .‬މި ރކންތައް އަދާކރވޭނަމަ ދނިޔމަތީގައި ތިމާކރާ ދޢާ‬
‫މާތް ރަސްކަލާނގ އިޖާބަކރައްވައވ‪ .‬އަދި ދނިޔޭގ ކަންތައްތައް ކާމިޔާބ ވމގ އިތރން‪ ،‬އާޚިރަތްވސް ބާއްޖަވރިވއވ‪.‬‬

‫ނށް ނަޒަރހިންގައިލާ އިރ‪ ،‬އ ކދިންނަށް ރަގަޅތައލީމއް ހާޞިލްކރވޭނީ ފރިހަމަ‬

‫ފރާވަރ ކދިންނަށާއި ޒވާނން ަ‬
‫ޞިއްޙަތއްގައި ހރގންނވ‪ .‬ކިތަންމ މޮޅކއްޖއްވސް‪ ،‬ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ނތމގ ސަބަބން އކއްޖއްގ އަސްލ‬
‫ގާބިލކަމާ ހަމައަށް ނފޯރައވ‪ .‬ސަބަބަކީ ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ ވރިއަކަށް ނވާތީ‪ ،‬މަސައްކަތް ކރަންޖހޭ ވަރަށް މަސައްކަތް‬
‫ނކރވނީއވ‪ .‬ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއް ލިބިފައިވާނަމަ ރަގަޅ ތައލީމއް ހާސިލކޮށް‪ ،‬ތިމާގ މސްތަގބަލް ކާމިޔާބ ކރވއވ‪.‬‬
‫އހންކަމން ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމަކީ ދިރިއޅން ކާމިޔާބ ކރމަށްޓަކައި ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪23‬‬
‫ފރިހަމަ ޞިއްޙަތަކީ ކާމިޔާބ‪ ،‬އފާވރި ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި އހާ މހިއްމ އއްޗަކަށްވާއިރ‪ ،‬މާތް ﷲ‬
‫އަޅގަނޑމންނަށް ދއްވާފައިވާ މި ނިއމަތަށް ޝކރވރިވާންޖހއވ‪ .‬ދިރިއޅމގ ކަންތައްތަކގައި މަޝްޣޫލވމގ‬
‫ނަތީޖާއއްގ ގޮތން ޞިއްޙަތާމދ ޣާފިލް ނވާށވ‪ .‬ޞިއްޙަތަކީ އަމާނާތަކަށް ވާއިރ‪ ،‬މި އަމާނާތް ރައްކާތރިކަމާއކ‬
‫ރައްދކރވޭތޯ ބަލާށވ‪.‬‬

‫ކާމިޔާބ ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްޙަތއްގ މހިންމކަން‬

‫ޣާޒީ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާތިމަތ އަސްމާ‪ ،‬އަޖމަ ‪ /‬ހއ‪ .‬ކލާ‬

‫ށޓަކައި ފރިހަމަ‬
‫މާތް ﷲ އަޅގަނޑމން މިދނިޔއަށް ފޮނއްވަވާ‪ ،‬ދނިޔއާއި އާޚިރަތގ ހަޔާތް ބާއްޖަވރި ކރމަ ް‬
‫ޞިއްޙަތާއި އާފިޔަތ ދއްވިއވ‪ .‬އހނީ އިންސާނއްގ ދިރިއޅމގައި ރަނގަޅ ޞިއްހަތަކީ ވަރަށްވސް ބޭނންތރި އއްޗކވ‪.‬‬
‫އިންސާނަކ ކާމިޔާބ ދިރިއޅމއް ފރިހަމަކރމަށްޓަކައި ފރިހަމަ ޞިއްހަތއްގައި ހންނަން މަސައްކަތް ކރމަކީ ވަރަށް‬
‫މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬

‫ދިރިއޅމގައި ކާމިޔާބގ މަންޒިލްތަކަށް ވާސިލްވމގައި ތިމާގ ޞިއްޙަތ ވަރަށް މހިއްމ ރޯލއް އަދާކރއވ‪.‬‬
‫އ އަދާކރމަށް އމީހއްގ‬
‫ވޖިބތައް އންމ ފރިހަމަ ގޮތގަ ި‬
‫ނ ާ‬
‫ރަނގަޅ ޞިއްޙަތއްގައި ހރި މީހއްނަމަ އަދާކރަންޖހޭ ދީ ީ‬
‫ލފަށް ޞިއްޙަތ ސަލާމަތން ނތް މީހއް ނަމަ އަޅކަންތަކާއި ދީނީ ވާޖިބތައް އަދާކރމގައި‬
‫ޞިއްހަތ ބާރދޭނއވ‪ .‬އއާ ޚި ާ‬
‫އ ނކރވޭތަން އާދއވ‪.‬‬
‫އންމ ފރިހަމައަށް އކަންތައްތަ ް‬

‫ޞިއްޙަތަކީ ހަމައކަނި އަޅކަންތައް ކރމަށް އކަނި ބޭނންތރި ކަމއް ނޫނވ‪ .‬ދިރިއޅމގ ހރިހާ ކަމއްގައިވސް‬
‫ތއް އަދާކރމަށް ފރިހަމަ ޞިއްޙަތ ވަރަށް މހިއްމ ރޯލއް އަދާކރއވ‪ .‬އގޮތން‬
‫އންމ ފރިހަމައަށް ކަންތައް ަ‬
‫ކންމ ކަހަލަ މަސައްކަތއްވިޔަސް އ މަސައްކަތަކީ ތިމާގ‬
‫ދންވސް ފަސޭހަވގންދއވ‪ޮ .‬‬
‫ދިރިއޅމަށްޓަކައި އާމްދަނީ ހޯ ަ‬
‫ގައިގައި ހަކަތަ އާއި ބންވަރ ހރގން ކރވޭނ މަސައްކަތކވ‪ .‬އހންކަމން މަސައްކަތއްކޮށް ﷲގ ރަސޫލާ އންގވިގޮތަށް‬
‫މ ޞިއްޙަތއް އމީހަކަށް‬
‫ކއިބޮއި ހދޭނީ ރަނގަޅ ފރިހަ ަ‬
‫ހަލާލ ތަކތިން އަދި ތިމާކރާ މަސައްކަތން ހޯދާ މދަލން ަ‬
‫ލިބިގންނވ‪.‬‬

‫ވ‬
‫ތންމަތީގައި އމރ ދވަހ ހޭދަކރަން ޖހިފައި ާ‬
‫އަޅގަނޑމންގ މޖތަމައ ތރއަށް ނަޒަރ ހިންގާލާއިރ ބަލި ަ‬
‫ބލި އނދގައި‬
‫ށ ނޭވާލި ފރަތަމަ ދވަހން ފށިގން ދވަސްވ މސްކޅި ހާލަށް ދާންދން ަ‬
‫މީހން މަދއް ނޫނވ‪ .‬ދނިޔއަ ް‬
‫އޮންނަން ޖހިފައިވާ މީހން މަދއް ނޫނވ‪ .‬މިފަދަ މީހންނަށް ކާމިޔާބ ދިރިއޅމއް ހާސިލް ކރމަކީ ވަރަށް އނދަގޫ ކަމކވ‪.‬‬
‫މިފަދަ މީހންނަށް ދނިޔ އާރާސްތ ކރމަށްޓަކައި މާބޮޑ މަސައްކަތއް ނކރވޭނއވ‪ .‬އއީ އފަދަ ކަމަކަށް އމީހންގ‬
‫ނ‬
‫ޞިއްޙަތ ތަން ނދޭނތީއވ‪ .‬ހާއްޞަކޮށް މީހާގ ޒވާން ދައރަކީ ވަރަށް ފޮނި އންމީދތަކއް ހިތގައި އަށަގަން ަ‬
‫ދވަސްވަރކވ‪ .‬މޮޅ ފޓްބޯޅަ ކޅންތރިއަކަށް ވމގ އންމީދވސް އޮވދާނއވ‪ .‬ނަމަވސް މިދންނވިފަދަ ޞިއްހަތ‬
‫ރނީ ކިހިނަކން ތޯއވ؟ އހންކަމން ދިރިއޅމގައި އަރާމާއި‬
‫ސަލާމަތން ނތް މީހން މިފަދަ އންމީދތަކާއި އފާތައް ހާސިލކ ާ‬
‫އފާ ހާސިލކރމަށްޓަކައި ފރިހަމަ ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމަކީ ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪24‬‬
‫ދިރިއޅމގ ހަޔާތް ބާއްޖަވރިކޮށް ދނިޔއާއި އާޚިރަތގައި ކާމިޔާބ ހޯދމަށްޓަކައި އަޅގަނޑމން ފރިހަމަ‬
‫ރ‬
‫ޞިއްޙަތއްގައި ތިބމަށް މަސައްކަތްކރމަކީ ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪ .‬އހނީ ފރިހަމަ ސިއްޙަތއް ލިބިގން ނޫނީ މަސައްކަތްތ ި‬
‫ޒިންމާދާރ ހީވާގި މީހަކަށް ނވވޭނއވ‪.‬‬

‫ސކޫލ ދައރގައި އިތރ ހަރަކާތްތަކގައި ބައިވރިވމަކީ މސްތަޤބަލަށް ފައިދާހރި‬

‫ކަމއްހއްޔވ؟‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ ޖިލާއ ހާރޫން‪ ،‬އަލިމަސްގ ‪ /‬ސ‪ .‬މަރަދޫ‬

‫އަޅގަނޑމންގ މޖތަމަޢގ ތރޭގައި ދިރިއޅއްވާ އިލްމވރިން‪ ،‬ކާމިޔާބވރި ބޭފޅއްގ ގާތގައި‪ ،‬ހަޔާތގައި‬

‫ވދާޅވަނީ އއީ ސކޫލ ދވަސްވަރ‬
‫މ‪ ،‬ހިނިތންވމާއކ ި‬
‫ނ ނފިލާ ދވަސްވަރަކީ ކޮބައިތޯ ސވާލކޮށްފިނަ ަ‬
‫އންމހަނދާނ ް‬
‫ސވި ކަންތައްތަކާއި‪ ،‬ލިބނ ފައިދާތަކގ އަގވަޒަން ނކރވޭނ‬
‫ކަމގައވ‪ .‬ސްކޫލގ އިތރ ހަރަކާތްތަކގައި ބައިވރިވގން ދަ ް‬
‫ށ އބޭފޅން ނަސޭހަތްތރިވ‬
‫ކަމގައި އބޭފޅން ވިދާޅވއވ‪ .‬އަދި ހރިހާ ދަރިވަރންވސް އިތރ ހަރަކާތްތަކގައި ބައިވރިވމަ ް‬
‫ލައްވައވ‪.‬‬

‫ނދާ ވަރަށް ގިނަ‬

‫މި ގައމގައި ތިއްބަވާ މިފަދަ ބޭފޅން‪ ،‬އިތރ ހަރަކާތްތަކގައި ބައިވރިވމަށް ނަސޭހަތްތރިވަމ ް‬
‫ނ‬
‫ބނަމަ‪ ،‬އބޭފޅން މިހ ް‬
‫ލ ޭ‬
‫މގައިމވސް‪ ،‬މިފަދަ ހަރަކާތްތަކން ދަރިވަރންނަށް ގއްލމއް ި‬
‫ނނާނއވ‪ .‬ހަ ަ‬
‫ސަބަބތަކއް ހ ް‬
‫އލާއިރ މީހންނާ ގޅިގން‬
‫ލބޭ ފައިދާތަކަށް ބަލަ ި‬
‫ވިދާޅވަމންނއް ނގންދަވާނއވ‪ .‬މިގޮތން އަޅގަނޑމންގ މސްތަގބަލަށް ި‬
‫މަސައްކަތްކރމަށް ދަސްވއވ‪ .‬އކވރިކަމާއި އއްބާރލމާއކ ކަންކަމާ ކރިމަތިލައިގން ކރިއރން ހޯދމަށް އނގމންދއވ‪.‬‬
‫ހ ބޮޑ ފައިދާއއްތޯއވ‪.‬‬
‫މިއީ އަޅގަނޑމންނަށް ލިބޭ ކި ާ‬

‫ގއި ކަންކަމަށް ކރިމަތިލާ‪،‬‬

‫އަޅގަނޑ ދކޭގޮތގައި އިތރ ހަރަކާތްތަކގައި ބައިވރިވމގ ސަބަބން ‪ ،‬މސްތަގބަލ ަ‬
‫ކރވޭނކަން‪ ،‬ގަބޫލކރމަށް ހިތްވަރއް ކަމގައި އިތރ‬ ‫އށްވސް‬
‫އިސްނގމަށް ކރޭނއވ‪ .‬ކަންކަމގައި ފަސްނޖހި‪ ،‬ތިމާ ަ‬
‫ހަރަކާތްތައް ވގންދއވ‪ .‬މސްތަގބަލގައި ވަޒީފާތަކގައި އޅޭއިރ‪ ،‬މީހންނާ ވާހަކަދައްކާ ދިމާވާ އކި މައްސަލަތައް ހޔޮގޮތގައި‬
‫މ ކރމާއި ގަދަރ ކރމަށް‬
‫ނށް އިހތިރާ ް‬
‫ހރަކާތްތައް ވަނީ ވފައވ‪ .‬ތިމާގ ވަށައިގންވާ އންމ ަ‬
‫ހައްލކރމގ ބާރަކަށް އިތރ ަ‬
‫ދ ސިފަތަކކވ‪.‬‬
‫ވސް އިތރ ހަރަކާތްތައް ދަސްކޮށްދއވ‪ .‬މިއީ އސިފަތަކަކާ ނލާ މސްތަގބަލ އޖާލާ ނވާނޭފަ ަ‬

‫ކ އާ ހނަރތައް‬
‫ތފާތ އ ި‬
‫ނ ދަރިވަރންނަށް ަ‬
‫ބލައިލާއިރ އިތރ ހަރަކާތްތަކގ ސަބަބ ް‬
‫މީގ އިތރން ަ‬
‫ނނަށް ތަފާތ ވައްތަރގ މިއޒިކ ކޅން‬
‫ބލައިލާއިރ‪ ،‬ބޭންޑާއި ކޑޭޓް ފަދަ ހަރަކާތްތަކން ކދި ް‬
‫ދަސްވގންދއވ‪ .‬މިސާލަކަށް ަ‬
‫ނތައް ކރާނ ގޮތްތައްވސް ދަރިވަރަށް‬
‫ދަސްވ އވ‪ .‬އަދި ތިމާގ ނަފްސ ދިފާއ ކރމގ ހނަރާއި ކއްލި ހާލަތްތަކގައި ކަ ް‬
‫ދަސްވއވ‪ .‬މިފަދަ ކަންތައްތަކަކީ އަޅގަނޑމންގ މސްތަގބަލގައި އތަކއް ފައިދާއއް ލިބޭނ ކަންތައްތަކވ‪.‬‬

‫އަޅގަނޑ ގަބޫލކރާ ގޮތގައި ދިރިއޅން ބާއްޖަވރިކޮށް‪ ،‬އފާވރި މސްތަގބަލއް ހޯދމަށްޓަކައި އންމ މހިއްމ‬
‫އއް ކަމަކީ ތިމާ ބޭނންވާފަދަ ރަނގަޅ ވަޒީފާއއް ހޯދމވ‪ .‬އަދި ތިމާ ބޭނން ވަނީ ކޮންކަހަލަ ވަޒީފާއއްތޯ ބަލައި ތިމާ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪25‬‬
‫ނ‬
‫ނތައްތަކަކަށްތޯ ވިސްނމަށް އިތރ ހަރަކާތްތައް އހީތރިވދއވ‪ .‬މި ހަރަކާތްތަކގ ސަބަބ ް‬
‫ޝައގވރިވަނީ ކޮންކަހަލަ ކަ ް‬
‫ތިމާގ ހނަރތައް ދނގަނވ‪ .‬ތިމާއަށް ކރިއަށް ދވން އޮތީ ކޮންކަހަލަ ކަންތައްތަކަކން ކަން ދނގަނވއވ‪ .‬އަދި ތިމާއަކީ‬
‫އޖަކަށް ވމަށް އހީތރިވދއވ‪.‬‬
‫ރ މސްތަގބަލއް ލިބިގންވާ ކ ް‬
‫މޖތަމައަށް ފައިދާހރި‪ ،‬ބާއްޖަވ ި‬

‫ބފައިވާ ފރޞަތތަކގ ބޭނން ހިފމަކީ ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬

‫ދިރިއޅންވޭތކރާއިރ ވަގތގ ބޭނން ހިފާ‪ ،‬ލި ި‬
‫ދ ފައިދާތައް ހޯދމަށްޓަކައި އިތރ ހަރަކާތްތަކގައި ބައިވރިވާށވ‪ .‬އިތރ ކަންތައްތައް‬
‫އބައި ޭ‬
‫ތިމާގ މސްތަގބަލަށް ލި ް‬
‫އނގނމަކީ ތިމާގ ހަޔާތަށް ކޮންމވސް އިރއްގައި އޭގ ފައިދާ ކރާނ ކަމކވ‪.‬‬

‫ނހިފާ‪،‬‬
‫ވަރަށް މހިއްމކަމކވ‪ .‬އިތރ ހަރަކާތްތަކގ ބޭނ ް‬ ‫މޖތަމައގ ފަރދންނާއކ ހޔޮގޮތގައި އޅމަށް މީ‬
‫މސްތަގބަލ އޖާލާ ކރާށވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪26‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ހިދާޔަތ މޙައްމަދ‪ ،‬އާހިޔާ‪/‬ހދ‪.‬ކޅދއްފށި‬ ‫ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިގައި އަށަގންފައިވާ ރަނގަޅ އަދި‬ ‫‪1‬‬
‫‪22‬‬
‫(ޖަލާލއްދީން ސްކޫލ)‬ ‫ނރަނގަޅ އާދަތައް‬
‫މޙައްމަދ ނަބީޙް އާޞިމް‪ ،‬ހ‪ .‬ނޫކރިކީލަ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬ ‫ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިގައި އަށަގންފައިވާ ރަނގަޅ އަދި‬ ‫‪2‬‬
‫‪22‬‬
‫(ދަރމަވަންތަ ސްކޫލ)‬ ‫ނރަނގަޅ އާދަތައް‬
‫އާމިނަތ ނަޝާ އަޙމަދ‪،‬ގލްބަހާރގ‪ /‬ޅ‪.‬ހިންނަވަރ‬ ‫ޒވާނންގ ކިބައިގައި އަށަގންފައިވާ ރަނގަޅ އަދި‬ ‫‪3‬‬
‫‪31‬‬
‫(ޅ‪.‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬ ‫ނރަނގަޅ އާދަތައް‬
‫ނަޝާޔާ ޢަބްދލް ވާޙިދ‪،‬ހަނދވަރ ‪ /‬ބ‪.‬އޭދަފށި‬ ‫އަހަރންނަކީ ވިޔަފާރި ވރިއއް ނަމަ‪...‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪32‬‬
‫( ބ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬
‫އާމިނަތ އާދަމް‪ ،‬މަލަސް‪ /‬ނ‪ .‬ހނބަދޫ‬ ‫އަހަރންނަކީ ވިޔަފާރިވރިއއްނަމަ‪.......‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪33‬‬
‫( ހނބަދޫ ސްކޫލ)‬
‫މަރްޔަމް ސިމްހާ މސްޠަފާ ރަޝީދ‪ ،‬އަރމާނ‪/‬‬ ‫މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށް ވމަށްޓަކައި އންމ މހިއްމީ‬ ‫‪6‬‬
‫‪35‬‬ ‫ސ‪.‬މަރަދޫ‬ ‫ޢިލްމީ މީހަކަށްވމވ‪ .‬މއްސަންޖަކަށްވމއް ނޫނވ‪.‬‬
‫( އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬

‫‪27‬‬
 ‫ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިގައި އަށަގންފައިވާ ރަނގަޅ އަދި ނރަނގަޅ އާދަތައް‬

‫ޖަލާލއްދީން ސްކޫލްގ ދަރިވަރ‪ :‬ހިދާޔަތ މޙައްމަދ‪ ،‬އާހިޔާ ‪ /‬ހދ‪.‬ކޅދއްފށި‬

‫ދިވހި ޤައމގ ދިރމާއި‪ ،‬ކރިއރމާއި ހަމަޖހމާ އންމ ބޮޑަށް ގޅިލާމހިފައިވާ ބަޔަކީ މިޤައމގ އަގބޮޑ‬
‫ރައސްމާލ ކަމގައި ވފައިވާ ޒވާނންނވ‪ .‬ޒވާނންނަކީ މިޤައމ ހޔޮގޮތގައި ކރިއަރވަން ތިބި މީހންނވ‪ .‬އހންކަމން‪،‬‬
‫ދތަކން ދރހލިވާ ބަޔަކަށް‬
‫އަދގ ޒވާނންނަކީ އންމހާ ރަނގަޅ އާދަތަކގައި ހިފައި‪ ،‬އގޮތް ދަމަހައްޓާ‪ ،‬އަދި ނބައި އާ ަ‬
‫ވާން ޖހއވ‪.‬‬

‫ނތަކަމާއކ ދިރިއޅމން އައިސްފައިވާ ބައކވ‪.‬‬

‫ޒަމާނންސރ ދިވހީންނަކީ އކވރިކަމަށް ލޯބިކރާ‪ ،‬އއްބައިވަ ް‬
‫ނ‬
‫ކބައިގައިވސް ހަރލާފައި ވއވ‪ .‬ދިވހި މޖތަމަޢަށް ބަލައިލާއިރ ގި ަ‬
‫އދަ އަދގ ޒވާނންގ ި‬
‫ދިވހި ކާބަފައިންގ މި ރިވތި ާ‬
‫ޒވާނން ފންނަނީ ރަނގަޅ މަގ ޚިޔާރކޮށް‪ ،‬ގޯސްމަގން ކރިއަށް ނދިއމަށް ހިތްވަރާއި އަޒމާއކ އކަކ އަނކަކަށް‬
‫ދތިހާލގައި އހީތރިވމަކީވސް‬
‫ނށް ޖހޭ ަ‬
‫ށ ކަމޭހިތމާއި ރައްޓހި ރަހމަތްތރިން ަ‬
‫ވާގިވރިވާތަނވ‪ .‬މީގ އިތރން‪ ،‬މހމާނންނަ ް‬
‫ނނަ ރަނގަޅ އާދައކވ‪.‬‬
‫ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިން ފ ް‬

‫ލބިކރާ ބައކވ‪ .‬ނަމާދ ވަގތތަކގައި‬

‫އ ދީނަށް ޯ‬
‫ދނަށާ ި‬
‫މީގ އިތރން ދިވހި ޒވާނންގ ތރއިން ބޮޑ ބަޔަކީ ީ‬
‫ނ‬
‫މޢަތަށް ނަމާދަށް ހާޟިރވާ މީހންގ ތރއިން ގިނައީ ޒވާން އމރގ މީހންނވ‪ .‬މިކަމ ް‬
‫މިސްކިތްތަކަށް ބަލައިލާއިރ‪ ،‬ޖަ ާ‬
‫ދޭހަވަނީ ދިވހި ޤައމ މސްލިމް‪ ،‬އިސްލާމީ ޤައމއްގ ގޮތގައި ދމހއްޓމަށް ޒވާނން މަސައްކަތް ކރާކަމވ‪ .‬ދީނަށް‬
‫ފދައިން ދިވހި ޒވާނންނަށްވސް ތަރހީބދޭ ކަމަކަށް ވފައިވާ ކަމވ‪.‬‬
‫ލޯބިކރމަކީ ކާބަފައިންނކޭ އއް ަ‬

‫ދިވހި ޒވާނންގ ތރއިން ފންނަ ރަނގަޅ އަނއް އާދައަކީ ދިވހި ވަންތަކަމާއި ދިވހީންގ ގޮތގައި ހިފހއްޓމވ‪.‬‬
‫ދިވހި އާދަކާދަ ނަގާނލމވ‪ .‬ދިވހިންނަކީ ހޅަނގގ މީހން އޅޭހން ހަމައއް ލަމައއްނތި ޖަނަވާރންގ އސޫލން ގންގޅޭ‬
‫ގލާ ބައއް ނޫނވ‪ .‬ދިވހި‬
‫ނކަމާއި އިންސާނިއްޔަތކަން ނަ ާ‬
‫މ ް‬
‫އ އޤައމތަކގ މީހން ހަދާހން އަމަންއަ ާ‬
‫ބައއް ނޫނވ‪ .‬އ ީ‬
‫ޒވާނންގ ކިބައިން ފންނަނީ ދިވހި ކާބަފައިންގ ގޮތްތައް ދިރވާ‪ ،‬އާލާކރަން މަސައްކަތްކޮށް ޤައމގ އަމަން އަމާންކަމާއި‬
‫ސލްހަ މަސަލަސްކަން ދަމަހައްޓާ‪ ،‬އިންސާފަށް ލޯބިކރާ ތަނވ‪.‬‬

‫ކބައިގައި އަޅގަނޑމން އންމންވސް އިޙްތިރާމްކރާ‪ ،‬ރަނގަޅ އާދަތަކއް ހރިކަމގައި ވިޔަސް‪،‬‬

‫ދިވހި ޒވާނންގ ި‬
‫އމީހންގ ކިބައިގައި ރަނގަޅކޮށްލަންޖހޭ އަދި ދޫކޮށްލަންޖހޭ ބައއް އާދަތައް ހރިކަމަށް ފާހަގަ ކރވއވ‪ .‬މީގތރއިން‬
‫ބފައިންގ ހައްޤތަކއް ވާކަމއް‬
‫އޙްތިރާމް ކރމވ‪ .‬ގިނަ ޒވާނންނަށް އމީހން މައިން ަ‬
‫އއްކަމަކީ މައިންބަފައިންނަށް ި‬
‫ނނީ މަދ ޒވާނންކޮޅއްގ‬
‫ނ ަ‬
‫ށ ފރިހަމައަށް ޤަދަރކޮށް އމީހންގ ޙައްޤތައް އަދާކރާތަން ފ ް‬
‫ނވިސްނއވ‪ .‬އމީހންނަ ް‬
‫ނފައި އޮންނަނީ‪ ،‬ކޔޮގަނޑ ކަނޑާލީމާ‪،‬‬
‫ށ ނވާނއވ‪ .‬އާނއކވ‪ .‬ގިނަ ޒވާނންނަށް ވިސް ި‬
‫ފަރާތންނޭ ދންނވިއަސް ދޮގަކަ ް‬
‫ނ‬
‫ހމަ ނޯންނާނއވ‪ .‬މިއީ ވަރަށްވސް ހިތާމަ ހރި ކަމކވ‪ .‬ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިން ފން ަ‬
‫ގަހގ ހަމަ އއްވސް ބޭނމއް ަ‬
‫ވފައިވާ ކަންތައްތަކަށް އަރައިގަތމވ‪ .‬މަސްތވާ ތަކތި‬
‫ނރަނގަޅ އަނއް އާދައަކީ ފާހިޝް އަމަލތަކާއި ނަހީކރައް ާ‬
‫މކީ މަޑމަޑންނަމަވސް ޒވާނންގ ތރޭގައި އާންމވަމން‪،‬‬
‫ބޭނންކރމާއި‪ ،‬ޒިނޭ ފަދަ ބަދއަޚލާޤީ އަމަލތަކަށް އަރައިގަތ ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪28‬‬
‫ހ‬
‫ބލިމަޑކަމާއި ތަދމަޑކަމަށްވރ ވަކި ކޑަނޫން މސީބާތްތަކކވ‪ .‬މިކަމގ ސަބަބން ދިވ ި‬
‫ފތރމން އަންނަ ވަބާއކވ‪ަ .‬‬
‫ވޅަކަށް ވއްޓމަކީ ދރގައިވާ ކަމއް ނޫނވ‪.‬‬
‫ވއްޓާލައި‪ ،‬މި މޖތަމަޢ އަނދަ ަ‬
‫މސްތަޤބަލ ހަލާކގ ތރއަށް ަ‬

‫ނ ތިބި ބައކވ‪.‬‬
‫ނނަކީ އަބަދވސް ދިވހިވަންތަ ރިވތި އާދަތަކގައި ހިފަހައްޓައިގ ް‬
‫އާނއކވ‪ .‬ދިވހިންގ ކާބަފައި ް‬
‫ދިވހި މސްތަޤބަލ ހޔޮގޮތގައި ދމހއްޓމަށް މި އާދަތައް އަދގ ޒވާނންވސް ދިރވން މހިއްމވ‪ .‬އަލަށް ތަޢާރަފް ވގން‬
‫މިއޅޭ ގޯސް އަމަލތަކާއި ގޮތްތައް ދޫކޮށްލައި‪ ،‬ރަނގަޅކަންތައް ދިރވަން މަސައްކަތް ކރަންވީއވ‪ .‬މިކަމާމދ ހރިހާ‬
‫ކށްލމަށް އކަކ އަނކަކަށް‬
‫ގތްތައް ދޫ ޮ‬
‫ޒވާނންވސް ހޭލންތރި ވާންވީއވ‪ .‬އަދި ރަނގަޅ އާދަތަކގައި ހިފަހައްޓާ ނބައި ޮ‬
‫ހ މޖތަމައަކަށް ވާނކަމީ‬
‫މން‪ ،‬ފ ި‬
‫މޢަކީ ހަމަޖހޭ‪ ،‬ސލްހަވރި‪ ،‬އަ ާ‬
‫އއްބާރލައި‪ ،‬ވާގިވރިވާންވީއވ‪ .‬އޭރން‪ ،‬މި މޖތަ ަ‬
‫ޝައްކއް އޮތް ކަމއް ނޫނވ‪.‬‬

‫ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިގައި އަށަގންފައިވާ ރަނގަޅ އަދި ނރަނގަޅ އާދަތައް‬

‫ދަރމަވަންތަ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޙައްމަދ ނަބީޙް އާޞިމް‪ ،‬ހ‪ .‬ނޫކރިކީލަ ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫ށ‬
‫އާދޭހވ‪ .‬ޒވާންކަމގ ޖޯޝާއި ރޫޙަކީ ވަރަށްވަރގަދަ އއްޗކވ‪ .‬އހނީ އ ޖޯޝާއިރޫޙާއކ ޒވާނންނަ ް‬
‫ނ‬
‫ކޮންމކަމއްވސް އންމ ފރިހަމައަށް ކރވޭނތީއވ‪ .‬ކަންމިހން އޮތމާއކ ދނިޔ އަބަދވސް ގޮވާލަނީ ޒވާނންގ ފަރާތ ް‬
‫ދނިޔ އާރާސްތކރމގައި ދވންއޮތް ކޮންމ އއްބާރލމއް ދިނމަށވ‪ .‬ހަމަ އބީދައިން އަޅގަނޑމންގ ދިވހިރާއްޖވސް‬
‫ދިވހިޒވާނންގ ފަރާތން އފަދަ އއްބާރލމަކަށް އަބަދވސް އންމީދކރއވ‪ .‬އަދި ދިވހިޒވާނން އައީ އމީހންގ ރިވތި‬
‫އާދަތަކގ އހީގައި އރޯލ އަދާކރަމންނވ‪ .‬ނަމަވސް ޒަމާނީ އޮއިވަރާއކ ޒވާނންގ ރިވތި އާދަތަކާ ސލޫކީ މިންގަނޑތަކަށް‬
‫ކއި ނރަނގަޅ އާދަތަކަށް‬
‫އށަގންފައިހރި ރަނގަޅ އާދަތަ ާ‬
‫ބަދަލ އަތވއްޖއވ‪ .‬މިއަދގ ދިވހިޒވާނންގ ކިބައިގައި ަ‬
‫ބަލައިލާނަމވ‪.‬‬

‫ދިވހިޒވާނންގ ކިބައިގައި ޒަމާނއްސރވސް ހަރލާފައިވާ ރަނގަޅ އާދަތަކއްވއވ‪ .‬އގޮތން ފާހަގަ ކޮށްލވޭ‬

‫އދި އހންމ އިޖތިމާޢީ‬
‫އއްކަމަކީ ޤައމދކ ލޯބިވމވ‪ .‬ޤައމީ ކަންތައްތަކގައި އފަލާއކ އއްބާރލން ދިނމވ‪ަ .‬‬
‫ކަންތައްތަކގައި ފރިހަމައަށް ބައިވރިވމވ‪ .‬މިއަދ އަޅގަނޑމން އފަލާއކ ފާހަގަ ކޮށްލަންޖހޭ ހަޤީޤަތަކީ‪ ،‬ދިވހިރާއްޖޭގ‬
‫ފ‬
‫ޤ ީ‬
‫ރަށްރަށގ އިޖތިމާއީ ކަންތައްތަކގައި އަދި ތަރައްޤީގ ރޭހގައި ޒވާނން ފޅާރޯލއް އަދާކރަމން ދާދިއމވ‪ .‬އަދި ޘަ ާ‬
‫އ ދިވހި ޘަޤާފަތގ ތރޭގައި ނަގަހައްޓަން ހިތްވަރާއކ‬
‫މއި ބޮޑބރ ފަދަ ކޅިވަރތަ ް‬
‫ކަންތައްތައް ދިރވައި އާލާކރ ާ‬
‫މަސައްކަތްކރަނީ ދިވހި ޒވާނން ކަމގައިވމވ‪.‬‬

‫އަދި އޭގއިތރން‪ ،‬ދިވހިޒވާނން އަބަދވސް ދަމަހައްޓަމން އައި ރަނގަޅއއް އާދައަކީ ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި‬
‫ހރމަށް ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކރމވ‪ .‬އހނީ ކަންނތްކަމާއި ބަރހލިކަމގައި ޒވާނންގ އމރ ދާކަމގައިވާނަމަ އޭގ ނޭދވޭ‬
‫އަސަރ މޅި ދިވހި މޖްތަމަޢަށް ކރއވ‪ .‬އހންކަމން ދިވހި ޒވާނން އަބަދވސް ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމަށް‬
‫ކޅިވަރކޅ‪ ،‬ދވ‪ ،‬ކަސްރަތކރއވ‪ .‬ދން ފާހަގަކޮށްލވޭ އަނއްކަމަކީ‪ ،‬ސާފތާހިރކަމަށް ޒވާން ދިވހިން ދޭ އަހމިއްޔަތގ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪29‬‬
‫ބޮޑކަމވ‪ .‬ޒވާނން މިރީތި އާދަ ދމހއްޓމގ ސަބަބން މޅި ދިވހި މޖްތަމަޢވސް ސާފތާހިރވގންދއވ‪ .‬އހނީ ގައިން‬
‫ތާހިރ ވމާއކ ވށީގ ތާހިރކަމަށްވސް ޒވާނން އަޅާލންދޭތީއވ‪.‬‬

‫އ އަތވއްޖއވ‪.‬‬
‫ކރިންވސް ފާހަގަކޮށްލިފަދައިން‪ ،‬ޒަމާނާއކ ދިވހި ޒވާނންގ އާދަކާދަތައް ނރަނގަޅ ބަދަލތަކ ް‬
‫ނ އޅޭ މައްސަލައވ‪ .‬މި މައްސަލަ ފންމަތިވާ ސަބަބަށް‬
‫އގޮތން ފާހަގަކޮށްލވޭ އއްކަމަކީ‪ ،‬ވަޒީފާނތި ދިވހި ޒވާނ ް‬
‫ތކީ ދިވހި ޒވާނންގ ފޮނިކަމވ‪ .‬ޖީ‪.‬ސީ‪.‬އީ އޯލވލް ނިންމާލމަށްފަހ ކޮންމ ޒވާނަކވސް‬
‫ހޤީޤަ ަ‬
‫ބަލައިލާނަމަ ހާމަވގންދާ ަ‬
‫ބޭނންވަނީ ހދގިރވާނލީ މަސައްކަތކވ‪ .‬ޓައި އަޅައިގން ފިނިކރި ކޮޓަރިއއްގައި އނބރޭ ގޮނޑިއއްގައި އިނމަށވ‪.‬‬
‫މ‬
‫ނ ވަޒީފާ ނލިބނީއވ‪ .‬އހންކަމން ފޮނިބޮޑވމަކީ ހަ ަ‬
‫ވސްނން މިގޮތަށް ބައްޓަންވމ ް‬
‫ހަޤީޤަތގައި ދިވހިޒވާނންގ ި‬
‫އަސްލގައިވސް ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިގައި ފާހަގަކޮށްލވޭ ނރަނގަޅ އާދައކވ‪ .‬ގޯސް ސިފައކވ‪.‬‬

‫އަދި ހަމައއާއކ ދިވހިޒވާނންގ ކިބައިން ނތމންދާ ރީތި އއް އާދައަކީ ދީނީ ކަންތައްތަކަށް ސަމާލކަންދިނމވ‪.‬‬
‫އ‬
‫ކ ވަރަށްވސް ނރަނގަޅ ސިފައކވ‪ .‬އަދގ ޒވާނން ކޅިވަރާއި މަޝްޣޫލވ‪ ،‬ނަމާދތަ ް‬
‫ދީނީ ކަންތަކަށް ސަމާލނވމަ ީ‬
‫ކރމަށް ފަރވާކޑަކރއވ‪ .‬އިހ ދިވހި ޒވާނންނަކީ ބަރާބަރަށް ޖަމާޢަތގައި ނަމާދ ކރިބައކވ‪ .‬މި ރީތި އާދަ މިއަދގ‬
‫ހތާމަކރަންޖހޭކަމކވ‪ .‬ކީރިތި ރަސޫލާ ވސް ވަނީ ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ހިފމަށް‬
‫ޒވާނންގ ކިބައިގައި ނތްކަމީ ި‬
‫އަޅގަނޑމންނަށް އަންގަވާފައވ‪.‬‬

‫ނ‬
‫މރާމާރީ ތަކގ ވާހަކައވ‪ .‬އަދގ ދިވހި ޒވާނ ް‬
‫ވ ކަމަކީ ހަމަގައިމވސް ގޭންގް ާ‬
‫ފހަގަކޮށްލ ޭ‬
‫އންމ ބޮޑކަމަކަށް ާ‬
‫މ‬
‫މި ވިޔާނދާ އާދަތަކގައި ހިފައި‪ ،‬ގޭންގްތަކާގޅި‪ ،‬ތަފާތ ކށްތައް ކރަމން ދާއިރ ނިހާޔަތަށް ކށްވރިކރަން ޖހއވ‪ .‬ތަޢލީ ީ‬
‫ނ‬
‫ޙަޔާތގައި ރަނގަޅ ތަޢލީމއް ނލިބި‪ ،‬މަގމަތީގައި ހާވިޔާވގން ޒވާނންތައް ބޮއްސންލައި ހިނގައްޖނަމަ ގައމަށް އ ކރަ ީ‬
‫ރމާރީ ހިންގމަކީ މީގކރިން މިރާއްޖއަކ ހިނގިކަމއް ނޫނވ‪.‬‬
‫ވަރަށްވސް ނރަނގަޅ އަސަރކވ‪ .‬ގޭންގްތަކާ ޒވާނންގޅި‪ ،‬މާ ާ‬
‫ފދަ ދަށ ދަރަޖައަކަށް ވއްޓިގން ވާނ‬
‫އދި ޒވާނންނަކީ އ ަ‬
‫ށލަންޖހއވ‪ަ .‬‬
‫ހ ޒވާނން ދޫކޮ ް‬
‫ވީއިރ‪ ،‬މި ނރަނގަޅ އާދަ ދިވ ި‬
‫ބައއް ނޫންކަން ޤަބޫލ ކރަން ޖހއވ‪.‬‬

‫ތންމ ގޮތަކަށްވސް‬
‫ދތަކގ ވާހަކަ ކި ަ‬
‫ކއި ނބައި އާ ަ‬
‫ގއި ހަރލާފައިވާ ރަނގަޅ އާދަތަ ާ‬
‫ކޮންމއަކަސް ޒވާނންގ ކިބައި ަ‬
‫ދއްކިދާނއވ‪ .‬އހންނަމަވސް މީގ މހިންމކަމަކީ ޢަމަލީ ހަރަކާތން ދިވހި ޒވާނންނަކީ އަބަދވސް ރަނގަޅ އާދަތަކގައި‬
‫ހިފާބަޔަކކަމގައި ވމވ‪ .‬ގޭންގް މާރާމާރީތަކާ ދރހލިވ‪ ،‬ދީނީކަންތައްތަކަށް ލޯބިކރމވ‪ .‬ނޫގިރވާނލީ މަސައްކަތް ތަކަށް‬
‫މށްދޭ‬
‫ޖތިމާއީ އަދި ޘަޤާފީ ކަންކަ ަ‬
‫ތމަޢަށް ފައިދާ ކރވަނިވި ބަޔަކަށް ވމވ‪ .‬ޤައމީ‪ ،‬އި ް‬
‫އަތކރި އޮޅާލައި ދިވހި މޖ ަ‬
‫ހއްޓައި ޞިއްޙަތާއި ސާފތާހިރކަމގ ނަމޫނާއއް ކަމގައި އަބަދވސް ވމވ‪ .‬އަދިވސް‬
‫އަހަންމިއްޔަތ އގޮތގައި ދަމަ ަ‬
‫ދަންނަވަންޖހނީ ހަމަ ޒވާނންގ ވަރގަދަ ހިތްވަރާއި ރޫޙާއި ޖޯޝގ ބޭނން ހިފމަށވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪30‬‬
 ‫ޒވާނންގ ކިބައިގައި އަށަގންފައިވާ ރަނގަޅ އަދި ނރަނގަޅ އާދަތައް‬

‫ޅ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ ނަޝާ އަޙމަދ‪،‬ގލްބަހާރގ ‪ /‬ޅ‪ .‬ހިންނަވަރ‬

‫މށް އިންކާރކރާނ މީހަކ ނޫޅޭނއވ‪.‬‬

‫ކންމަތީ ދމިއޮތމގ އަސްލކަމަށް ބނާ ބނ ަ‬
‫ޒވާނންނަކީ‪ ،‬ޤައމއް ހަރދަނާ ަ‬
‫އހނީ ތަރައްޤީއާއި ތަހޒީބގ އާ ހަރފަތްތަކއް ގިރާކރމަށް ޤައމަށް އންމ ބޮޑ އހީތރިކަމއް ފޯރކޮށްދނީ ޒވާނންނވ‪.‬‬
‫ށޓަކައި ދިވހިރާއްޖއަށްވސް ބޭނންވަނީ ޤާބިލ ޒވާނންތަކކވ‪.‬‬
‫ދނިޔޭގ އހން ޤައމތަކާ އއްފންވަރަށް ފައިހަމަކޮށްލމަ ް‬
‫ނ‬
‫ދތަކއް ނޫނވ‪ .‬ކަންމިހ ް‬
‫ހ ޒވާނންގ ކިބައިން ފންނަމންދަނީ ޤައމ އދޭ ގިނަ އާ ަ‬
‫އހންނަމަވސް‪ ،‬އަދގ ދިވ ި‬
‫ކއި ޚިދމަތްކޮށްދޭންތިބި ރަނގަޅ އާދަތަކއްގ ވރި ޒވާނން ވސް މަދއްނޫނވ‪.‬‬
‫އޮތްއިރވސް‪ ،‬ދިވހި ޤައމަށްޓަ ަ‬

‫ތމަޢ ޤަބޫލކރާ‬
‫ޤައމގ މސްތަޤްބަލް އބައއްގ މައްޗަށް ބިނާވފައި އޮންނަ ޒވާނންގ ކިބައިން ފންނަމންދާ މޖް ަ‬
‫ލނަމވ‪ .‬މަދަރސީ ދައރ ނިންމާލމަށްފަހ މޖތަމަޢަށް ނކންނަ ގިނަ ޒވާނންނަކީ ޢިލްމީ ގޮތން‬
‫އާދަތަކަށް ނަޒަރ ހިންގައި ާ‬
‫މ ކޮންމ ދިވއްސއްވސް‬
‫ޢލްމގ ބޭނން ހޔޮގޮތގައި ކރަމންދާކަ ީ‬
‫ލބިފައިވާ ި‬
‫ޤާބިލ ބައއްކަން ފާހަގަކރވއވ‪ .‬ތިމާއަށް ި‬
‫ށދީ ގިނަ ބަޔަކަށް އ ޢިލްމ‬
‫އފާކރާނ ކަމކވ‪ .‬މިގޮތން‪ ،‬ކރިއަރާފައިވާ ޢިލްމަކން އހން މީހންނަށް މަޢލޫމާތ ފޯރކޮ ް‬
‫ނދާ އާ ކަންތައްތަކަށް މީހންގ‬
‫ތން‪ ،‬ދނިޔއަށް ތަޢާރަފވަމ ް‬
‫ތަޢާރަފ ކޮށްދިނމަކީ ގިނަ ޒވާނންގ މަޤްޞަދވ‪ .‬މިގޮތގ މަ ީ‬
‫ހމަ ޒވާނންނވ‪.‬‬
‫ލޯހޅވައިދީ ހޭލންތރިކރވަނީ ަ‬

‫ވަޒީފާގ މައިދާނގައި ޒވާނން ދައްކަމންދާ ދވަނައއްނތް ރިވތި މިސާލ އަޅގަނޑ ހަނދާން ނައްތާލީއއް ނޫނވ‪.‬‬
‫އއީ ކޮންމ ދިވއްސއްވސް އކަމަށް ތަޢރީފކރން ހައްޤ ކަމކވ‪ .‬ބރަމަސައްކަތގައި އޅމންވސް ޒިންމާތަކަށް ފަރވާ‬
‫މށް އިޤްތިޞާދީގޮތން ފައިދާ ކރވމާއކ މޅިދނިޔޭގައިވސް‬
‫ކޑަކރމއްނތި ހީވާގިކަމާއކ ވަގތތައް ހޭދަކރަމންދއވ‪ .‬ޤައ ަ‬
‫ހލަތ ކރިއރވމަށް ބޭރ ފައިސާ އތރ ކރވމަށް އންމ‬
‫މަޤބޫލބަޔަކަށް ހަދައިދނީ ޒވާނންނވ‪ .‬މިގޮތން ޤައމގ މާލީ ާ‬
‫ގނަގނަ ކާމިޔާބީ ދިވހިރާއްޖއަށް‬
‫ލބޭފަދަ ި‬
‫ނ ޤައމތަކަށް ނ ި‬
‫ބޮޑ އހީއއް ވދނީ ޒވާނންނވ‪ .‬ހަމައހންމ‪ ،‬ދނިޔޭގ އހ ް‬
‫ލިބމގ މަގވސް ވަނީ ތަނަވަސްކޮށްދއްވާފައވ‪ .‬ފަތރވރިކަމގ ދާއިރާއަށް ނަޒަރ ހިންގާލމން މިކަމގ ހއްކަކަށް ފދއވ‪.‬‬

‫ދިވހިރާއްޖ އބަޔަކަށްޓަކައި ފަޚރވރިވާ ޒވާނންގ ފަރާތން ޤަބޫލކރަންދަތި ކިތަންމ ކަމއް ފންނަމންދާކަން‬

‫އަޅގަނޑ ހިތާމައާއކ ފާހަގަކރަމވ‪ .‬އަދގ ދިވހި ޒވާނންގ ކިބައިން އންމބޮޑަށް ފާހަގަވގންދާ އއް ޢަމަލކަމަށްވާ‬
‫ވނީ މޅި ޤައމގައިވސް އާންމވފައވ‪ .‬އިންސާނާއަށް ﷲ މިންވަރ ކޮށްދއްވާފައިވާ އންމ‬
‫މަސްތވާތަކތި ބޭނންކރން މި ަ‬
‫އަގބޮޑ ނިޢމަތްކަމަށްވާ ބއްދީގ ބޭނން ކަނޑވާލާ މިނރައްކާތރި ވަބާގ ޝިކާރައަކަށް ގިނަ ޒވާނން މިވަނީ ވފައވ‪.‬‬
‫ނދަނީ މަދންނއް ނޫނވ‪.‬‬
‫ނ މަގމައްޗަށް ގިނަވ އތައް ފާފަތަކަކަށް އަރައިގަންނަމ ް‬
‫ކށްގ ް‬
‫މަސްތވާތަކތި ބޭނން ޮ‬
‫ވައްކަންކރމާއި މީހންނަށް ފޮށ މަލާމާތްކރން ފަދަ އތައް ނރަނގަޅކަމއް ފށމގ އަޞްލަކީ މަސްތވާތަކއްޗވ‪ .‬އަދި‬
‫ދިވހި ޒވާނން މިވަނީ މި ނރައްކާތރި ބައްޔަށް ދވިހިފާފައވ‪.‬‬

‫ނ އމީހއްގ ކިބައިގައި އަށައިގންފައިވާ އަޚްލާޤީ‬

‫ކޮންމ މީހަކީވސް ރަނގަޅ މީހއްކަމަށް މޖތަމަޢ ޤަބޫލކރަ ީ‬
‫ނނަނީ ކީއްވގންބާއޭ އަޅގަނޑ‬
‫ފރާތން މިސިފަތައް ނފ ް‬
‫މާތް ސިފަތަކގ ސަބަބންނވ‪ .‬ނަމަވސް މިއަދގ ޒވާނންގ ަ‬
‫ހިތަށް އަރައވ‪ .‬އިސްލާމްދީނގ ހިޔާވަހިކަމގ ދަށގައިވީހިނދ އއީ އަޅގަނޑމން ދަސްކރން ލާޒިމ ސިފަތަކކވ‪ .‬ގިނަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪31‬‬
‫ޒވާނންތަކަކީ އަޚްލާޤީ މާތްސިފަތަކގައި ކޮޅފައިން ޖހމގ ނބައި އާދަ ހަރލާފައިވާ ބައކވ‪ .‬އހން މީހންނަށް ކަމޭހިތމާއި‬
‫ހ‬
‫ތިމާއަށްވރ ބޮޑތި މީހންނަށް އޯގާތރިވމާއި ތދވރިކަމާއި އަމާނާތްތރިކަމގ ސިފަތަކަކީ އަދގ ޒވާނންނަށް ބީރައްޓ ި‬
‫ސިފަތަކކވ‪.‬‬

‫'ޒވާނންނޭވ‪ .‬ކ ނޑިނޭޅި ޤައމގ ދލން ގޮވަމން އދަނީ ޒވާނންނަށވ‪ .‬ޒވާނންގ ކަށީގައި ހިފާފައިވާ ނޭދވޭ‬
‫ގށޭ‬
‫ތ ފންނަ ާ‬
‫އާދަތަކަށް ފރަގަސްދީ ރަނގަޅ ސިފަތަކއް އަށަގަންނވާށވ‪ .‬ޤައމ އަޑިގަޑަކަށް ވއްޓިގން ދިޔަ ނދޭށވ‪ .‬ވހޭ ާ‬
‫ބނވޭ އސޫލން ޒވާންކަމގ ފައިދާ ހޔޮގޮތގައި ލިބިގަންނާށވ‪ .‬ޤައމ ރހޭފަދަ ޤާބިލ ބަޔަކަށް ވާށވ‪ .‬ޤައމަށް ޚިދމަތް‬
‫ކރވޭނޭފަދަ ރަނގަޅ އާދަތަކއްގ ވރިބަޔަކަށްވާށވ‪.‬‬

‫އަހަރންނަކީ ވިޔަފާރި ވރިއއްނަމަ‪...‬‬

‫ބ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ނަޝާޔާ ޢަބްދލް ވާޙިދ‪ ،‬ހަނދވަރ ‪ /‬ބ‪ .‬އޭދަފށި‬

‫ދިވހިރާއްޖއަކީ ނިސްބަތން ކޑަ ޤައމކވ‪ .‬އާބާދީގައި ‪ 3‬ލައްކައއްހާ މީހން އޅމން ދާއިރ ޤައމގ އިޤްތިޞާދ‬
‫އ‬
‫ކރިއރވމަށް ދަތިތަކާ ކރިމަތި ވާނކަމީ ޝައްކއްނތް ކަމކވ‪ .‬މިފަދަ ހާލއްގައި ޤައމ އޮތް ހިނދ ޤައމގ ލާބައާ ި‬
‫އމިއްލަ ވިޔަފާރިވރިންވސް‬
‫މަންފާއަށް ވިސްނމަކީ އއިރއްގ ސަރކާރަކން ކރަންޖހޭނ ކަމކވ‪ .‬ނަމަވސް ޤައމގައި ތިބި ަ‬
‫ށޓަކައވ‪ .‬އގޮތން އަޅގަނޑަކީ ވިޔަފާރިވރިއއްނަމަ‬
‫މިކަމގައި ޝާމިލވމަކީ ވަރަށް މހިއްމކަމކވ‪ .‬ޤައމގ މސްތަޤބަލަ ް‬
‫ޤައމގ ތަރައްޤީއަށް ވިސްނާ ނހަނ ފައިދާހރި ކަންތައްތަކއް ކރާނަމވ‪.‬‬

‫އގޮތން އންމ ފރަތަމަ ކަމއްގ ގޮތގައި ކރމަށް ޤަސްތކރަނީ ރާއްޖޭގ ފަޅރަށްތަކން ފަޅރަށއްގަނ އރަށް‬
‫ކރީ‪ ،‬މޭވާ އަދި ފަލަމަޑީގ‬
‫ހއްދާ ބާވަތްތަކގ އިތރން ތަރ ާ‬
‫ތަރައްޤީކރމވ‪ .‬މިރަށގައި ރާއްޖޭގައި އާއްމކޮށް ދަނޑވރިން ަ‬
‫ބާވަތްތައް ހައްދާނަމވ‪ .‬އަދި ކކޅ‪ ،‬ބަކަރި އަދި ގރި ފަދަ ތަކތި ގންގޅ‪ ،‬ފަސޭހަކަމާއކ ކކޅބިސް‪ ،‬އަދި ގރިކިރ‬
‫ތ‬
‫ގ ް‬
‫ގނަ ފައިދާތަކއްކޮށް ތާޒާކަމާއކ ފަތރވރިންނަށް ކާނާ ލިބޭނ ޮ‬
‫ދނަމވ‪ .‬މީގ ސަބަބން ރިސޯޓްތަކަށް ނހަނ ި‬
‫ލިބޭނގޮތް ހަ ާ‬
‫މދވރި ވާނއވ‪ .‬މިއީ ހަމަޤައިމވސް އިޤްތިޞާދަށް ފައިދާވާނކަމކވ‪.‬‬

‫ތަޢލީމީ ދާއިރާއަށް އހީއއް ވމގ ގޮތން މާލޭގ ސްކޫލތަކގ އިތރން އަތޮޅތރޭގ ބައއް ސްކޫލތަކަށް އައިބޯޑް‬
‫ހަދިޔާ ކރާނަމވ‪ .‬މި އައިބޯޑްތަކަކީ ދަރިވަރންނަށާއި‪ ،‬މދައްރިސންނަށް ބޮޑތި ފައިދާތަކއް ކރާނ އއްޗކވ‪ .‬މިހާރ‬
‫ކްލާސްރޫމްތަކގައި ހންނަ ބޯޑް‪ ،‬ޗޯކް ފަދަ ތަކތީގ ބޭނމއް މި އައިބޯޑތައް ތައާރަފްކރމަށްފަހ ނޖހޭނއވ‪.‬‬
‫މއްލަ ފިލާވަޅތައް ތައްޔާރވފައިވާ ކަމވ‪ .‬ކޮންމ މާއްދާއއްގ‬
‫ލބޭނ އންމބޮޑ ފައިދާއަކީ އޭގައި އަ ި‬
‫މދައްރިސންނަށް މިއިން ި‬
‫ނ‬
‫ކޮންމ ފިލާވަޅއްވސް މިބޯޑގ އހީގައި ކިޔަވައިދވިދާނއވ‪ .‬އ ދވަހއްގައި ކިޔަވައިދޭން ބޭނންވާ ފިލާވަޅަކަށް ފިއްތާލމ ް‬
‫އންނާނއވ‪.‬‬
‫އފިލާވަޅާބހޭ ހރިހާ މައލޫމާތ ފންނަގޮތަށް ަ‬

‫ރާއްޖޭގ ޒވާނންނަށް އހީވމގ ގޮތން އަތޮޅތރޭގ ބައއް ރަށްރަށގައި ޓާފް ދަނޑތަކއް އަޅައިދޭނަމވ‪.‬‬
‫ޅ ކޅމަށް ޝައގވރިވާ އަދި އފަދަ ފރސަތއް ނލިބި ތިބި ޒވާނންނަށް އފރޞަތ‬
‫މިދަނޑތަކގ ސަބަބން ފޓްބޯ ަ‬
‫ތަނަވަސްވގން ދާނއވ‪ .‬މިކަމގ ސަބަބން ގިނަ ޒވާނންތަކއް މިކަމަށް ހޭނި ނރަނގަޅ އާދަތަކާއި ސިފަތަކން‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪32‬‬
‫ނ ގިނަވަގތ ކޅިވަރކޅން އޅމގ ސަބަބން މަސްތވާތަކތީގ ވަބާއިން ސަލާމަތްވމގ‬
‫ދރހލިވާނއވ‪ .‬އފަދަ ޒވާނ ް‬
‫ފރޞަތ ބޮޑވ‪ .‬ހަމައހންމ ރާއްޖޭގައި މޮޅތި ފޓްބޯޅަ ކޅންތރިންތަކއް އފދި ރަންވަނަތަކއް ރާއްޖއަށް ލިބމގ‬
‫ފރޞަތ ފޅާވގން ދާނއވ‪.‬‬

‫ކއި އަޅގަނޑގ‬
‫ސަރކާރގ މައިގަނޑ އއް އަމާޒކަމގައިވާ ދިވހިރާއްޖ ކާބަން ނިއޓްރަލް ޤައމަކަށް ހދމަށްޓަ ަ‬
‫އަމިއްލަ ހައިސިއްޔަތން ކރވންހރި ހރިހާ މަސައްކަތްތަކއް ކރާނަމވ‪ .‬އގޮތން އިއާދަކރަނިވި ހަކަތައިގ ބޭނންކޮށްގން‬
‫ނ‬
‫ކަރަންޓް އފއްދމާއި‪ ،‬ބަޔޯޗާ (އކާލވޭ ލަކ ނޑި ފަދަ ބާވަތްތަކން ކަރަންޓް އފދން) އަދި ބަޔޯފިއލް ބޭނންކޮށްގ ް‬
‫މިމަސައްކަތް ކރވޭނ މަގތަނަވަސް ކޮށްދޭނަމވ‪ 2002 .‬ވަނައަހަރ ނޮވމްބަރ މަހ ގާފަރގައި ބހއްޓިފައިހރި‬
‫ތޖާއަކަށްވާނީ ސަރކާރގ‬
‫ވިންޑްމިލްސްގ އިތރން އހން ރަށްރަށގައިވސް ވިންޑްމިލްސް ބަހައްޓައިދޭނަމވ‪ .‬މީގ ނަ ީ‬
‫ޤތިޞާދ ކރިއަރައިގން ދިއމވ‪.‬‬
‫ލަނޑދަނޑި ފރިހަމަވ‪ ،‬ރައްޔިތންނަށް ފައިދާވ‪ ،‬ޤައމގ އި ް‬

‫ދ‬
‫ނނަށް އޭގ ފައި ާ‬
‫ނވާލާނީ‪ ،‬ރާއްޖޭގ ތަރައްޤީއަށް ފައިދާވާ ގިނަމަސައްކަތްތަކއް އަދި ދިވހި ް‬
‫ނިންމާލަމންވސް ދަން ަ‬
‫ދިގ މއްދަތަކަށް ކރާނ މަސައްކަތްތަކއް ކޮށްދޭނ ވާހަކައވ‪ .‬އގޮތން ތައލީމީ ދާއިރާއަށް އހީވމގ ގޮތން އައިބޯޑް‬
‫ހަދިޔާކރމާއި‪ ،‬ފަތރވރިކަމގ ސިނާއަތ ފޅާކރމަށް ފަޅރަށް ތަރައްޤީކރމާއި‪ ،‬ޒވާނންނަށް ފޓްބޯޅަ ކޅމގ ފރޞަތ‬
‫ފަހިކޮށްދިނމގ ގޮތން ޓާފް ދަނޑތަކއް އަޅައިދިނންފަދަ ކަންތައްތައް ކޮށްދޭނަމވ‪ .‬ނަމަވސް ހިތާމައަކީ މި ވިސްނމގައި‬
‫މަސައްކަތް ކރމަށް އަތކރި އޮޅާލައިގން މަސައްކަތްކރަން ތައްޔާރަށް ތިބި މީހން މަދކަމވ‪ .‬އއް ވިސްނމއްގައި މަސައްކަތް‬
‫ކރަމން ދާނަމަ އިސާހިތަކ ޤައމގ އިޤްތިޞާދ ކރިއަށް ޖހިލާނކަން ޔަޤީނވ‪.‬‬

‫އަހަރންނަކީ ވިޔަފާރިވރިއއްނަމަ‪.......‬‬

‫ހނބަދޫ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ އާދަމް‪ ،‬މަލަސް ‪ /‬ނ‪ .‬ހނބަދޫ‬

‫ދނިޔޭގ އކިކަންކޮޅ ތަކގައި ވިޔަފާރިވރިންނަކީ ވަރަށް ޚާއްޞަ ޤަދަރއް ލިބިފައިވާ ބައކވ‪ .‬އމީހންގ ބަހަކީ‬
‫ޤައމގ ބޮޑންގވސް ބަސްކަމަށްވަނީ ވފައވ‪ .‬މިފަދަ މާތް‪ ،‬ޤަދަރވރި ބަޔަކަށް މޖތަމަޢ ކީއްކރަން ހއްޔވ؟ މި‬
‫ޤައމަށްވސް ވަރަށް އަގހރި ޚިދމަތްތަކއް ކޮށްދވިދާނއވ‪ .‬ސަބަބަކީ އމީހންނަކީ މޖތަމަޢ ބަލައިގަނފައިވާ އފަދަ‬
‫ނ ލިބިފައިވާ ބަޔަކަށްވާތީއވ‪ .‬އަހަރންނަކީ އފަދަ މަތިވރި މަޤާމއްގައި ހރި މީހއްނަމަ‬
‫ކަންތައްތައް ކރމގ ޤާބިލކަ ް‬
‫ޤައމަށް ގިނަގނަ ޚިދމަތްތަކއް ކޮށްދޭނއވ‪.‬‬

‫ދ ޙާލަތ ރަނގަޅ ކރވޭތޯއވ‪.‬‬

‫ނނަކީ ވިޔަފާރިވރިއއްނަމަ ފރަތަމަވސް އަހަރން ބަލާނީ ޤައމގ އިޤްތިޞާ ީ‬
‫އަހަރ ް‬
‫ކ ޤައމއް ކރިއރވމގައި ވަރަށް މހިއްމ ރޯލއް އަދާކރާ އއްޗަކަށް ވާތީއވ‪ .‬ޤައމގ އިޤތިޞާދ‬
‫ސަބަބަކީ އިޤްތިޞާދަ ީ‬
‫ގއި ދަނޑގޮވާން ކޮށްގން‬
‫ރަގަޅކރމގ ގޮތން އތައް ކަންތައްތަކއް ކރވިދާނއވ‪ .‬މިސާލަކަށް ރާއްޖއަށް ބަލާނަމަ ރާއްޖޭ ަ‬
‫ބ ފައިސާ އިތރވާނއވ‪ .‬ހަމަ އހންމ ހަމައކަނި‬
‫އށް ލި ޭ‬
‫ށ ވިއްކިދާނއވ‪ .‬އޭރން ރާއްޖ ަ‬
‫ހައްދާ އއްޗހި ރާއްޖޭން ބޭރަ ް‬
‫ޤައމގައި ވިޔަފާރި ހިންގމގ ބަދަލގައި އހން ޤައމތަކގައިވސް ވިޔަފާރި ހިންގިދާނއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪33‬‬
‫އިސްވ ދންނވނ ކަންތަކގ އިތރން ޤައމން ފަޤީރކަން ނައްތާލަންވސް އަހަރން މަސައްކަތް ކރާނަމވ‪ .‬އގޮތން‬
‫ހތައް ފޯރކޮށްދވިދާނއވ‪.‬‬
‫ނށް އކިގޮތްގޮތން ފައިސާގ އ ީ‬
‫އމީހންގ ދިރިއޅމގ ފންވަރ މަތިކރމގ ގޮތން އމީހން ަ‬
‫ޤނޫނއް‬
‫ނ ދަނގން ވިޔަފާރިވރިން ވިއްކާ ތަކތީގ އަގ ވަކި ހަމައއްގައި ބހއްޓމގ ގޮތން ާ‬
‫އަދި ޤައމގައި ފަޤީރން އޅޭކަ ް‬
‫ށ ކީއްކރަން ހއްޔވ؟ އހން ވިޔަފާރި ވރިޔަކަށްވސް އހާ މަތީ އަގތަކއްގައި އއްޗހިތަކއް‬
‫ހދިދާނއވ‪ .‬އޭރން އަހަރންނަ ް‬
‫ނވިއްކޭނއވ‪ .‬މިހންވމގ ސަބަބން ޤައމގައި ފަޤީރން މަދވ‪ ،‬ޤައމ ކރިއރމގ އިތރ ބާރަކަށް ވާނއވ‪.‬‬

‫ހަމައހންމ‪ ،‬ޤައމގ ސިއްޙީ ޙާލަތ ރަނގަޅ ކރމަކީވސް އަހަރންގ ޒިންމާއއް ކަމގައި ހަދާނަމވ‪ .‬އހނީ ރަނގަޅ‬
‫ސިއްޙީ ޙާލަތއް ނތް ޤައމަކީ ކރިއަރައިދާނޭ ޤައމއް ނޫނވ‪ .‬ޞިއްޙީ ޙާލަތ ރަނގަޅ ކރމގ ގޮތން ދނިޔޭގ އކި‬
‫ޒރާ ޤައމއްގައިނަމަ ކޮންމ‬
‫ޚއްޞަ ޑޮކްޓަރންނާއި‪ ،‬ނަރހން ގނވިދާނއވ‪ .‬ރާއްޖ ފަދަ ޖަ ީ‬
‫ކަންކޮޅތަކން އކި ކަންކަމަށް ާ‬
‫ވ‬
‫ރަށއްގައި ސިއްޙީ ފަރވާދޭނޭ ތަނއް ހަދައި އތަނގައި ފަރވާ ދޭން ފށިދާނއވ‪ .‬އަދި އޮޕަރޭޝަންފަދަ ކަންކަމަށް ބޭނން ާ‬
‫ތަކތިވސް އތަކތި ލިބންހރި ޤައމތަކން ގނސްދޭނަމވ‪.‬‬

‫ހަމައގޮތަށް ރަނގަޅ ތަޢލީމދޭ ތަނއް ބިނާ ކރމަކީވސް އަހަރންގ އންމ އިސް ވާޖިބއް ކަމގައި ހަދާނަމވ‪ .‬އަދި‬
‫ކިޔަވައިދޭން އކަމަށް‪ ،‬ޤާބިލކަން ނތްނަމަ ޓީޗަރންވސް ހޯދައިދޭނަމވ‪ .‬އފަދަ ޓީޗަރންގ އހީގައި ޤައމގ ކދިން ކރިއަރާ‬
‫އސާހިތަކ ޤައމ ކރިއަރާ އންމ ތަރައްޤީވފައިވާ ޤައމތަކގ ލިސްޓގައި ވިދާލަފާނއވ‪.‬‬
‫ޤައމ ބިނާކރަން ފަށާނއވ‪ި .‬‬

‫ނ‬
‫އަހަރންނަކީ ވިޔަފާރިވރިއއްނަމަ ޤައމގ އިޤތިޞާދ އިތރަށް ރަނގަޅ ކރމަށް މަސައްކަތްކޮށް‪ ،‬ފަޤީރކަ ް‬
‫ލމީ ޙާލަތ ރަނގަޅ ކރމަށްވސް މަސައްކަތް ކރާނަމވ‪.‬‬
‫ނައްތާލމަށް މަސައްކަތް ކރާނަމވ‪ .‬އަދި ޞިއްޙީ ޙާލަތާއި ތަޢ ީ‬
‫އހނީ ވިޔަފާރިވރިންނަކީ އފަދަ ކަންތައްތަކއް ޤައމަށް ކޮށްދިނމގ ކޅަދާނަކަން ލިބިފައިވާ ބައކވ‪.‬‬

‫މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށް ވމަށްޓަކައި އންމ މހިއްމީ ޢިލްމީ މީހަކަށްވމވ‪.‬‬

‫މއްސަންޖަކަށްވމއް ނޫނވ‪.‬‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މަރްޔަމް ސިމްހާ މސްޠަފާ ރަޝީދ‪ ،‬އަރމާނ ‪ /‬ސ‪ .‬މަރަދޫ‬

‫ތ‬
‫ﷲ ސބަޙާނަޙޫ ވަތަޢާލާވަނީ ދނިޔޭގައިވާ އހން ހރިހާ މަޚލޫޤންނަށްވރ އަޅގަނޑމން އިންސާނން މާ ް‬
‫އދީގ ނިޢމަތގ ސަބަބން ކަމާމދ ޝައްކއްނތވ‪ .‬މިކަން‬
‫ކރައްވާފައވ‪ .‬އއީ އކަލާނގ އަޅގަނޑމންނަށް ދއްވާފައިވާ ބ ް‬
‫އަޅގަ ނޑމންގ މޖތަމަޢން ވަރަށް ރަނގަޅަށް ހާމަވގންދވއވ‪ .‬ކޮންމ މީހަކވސް އމީހާއަކީ އހން މީހންގ މދގައި‬
‫މަޤބޫލ މީހަކަށްވމަށްޓަކައި ތަފާތ އކޅތައް ބޭނންކރަމން ގންދއވ‪ .‬ނަމަވސް މިފަދަ އކޅތަކގ ބޭނން އންމ‬
‫ށ‬
‫ފރިހަމަ ގޮތގައި ކރވޭނީ ޢިލްމީ މީހންނަށވ‪ .‬ކިތަންމ ބޮޑ މއްސަންޖަކަށްވސް ޢިލްމއްނތި މަޤބޫލކަން ހޯދމަ ް‬
‫ކރވޭނކަމއް ނޯންނާނއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪34‬‬
‫ވ މީހއްގ ވިސްނން އކި‬
‫ށޓަކައި ޢިލްމ މހިއްމވަނީ ޢިލްމ ލިބިފައި ާ‬
‫މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށްވމަ ް‬
‫ނ ޙަވާލ ވވިއްޖނަމަ އކަމއް ކރމގ ކރިން ކަންކރާނޭގޮތް‬
‫ދާއިރާތަކަށް ފޅާވގންދާނތީއވ‪ .‬އފަދަ މީހަކާ ކަމއް ކރަ ް‬
‫ރާވާލާނއވ‪ .‬އަދި ލިބިފައިވާ ޢިލްމގ އަލީގައި އކިގޮތްގޮތަށް ވިސްނމަށްފަހ އންމ ރަނގަޅ ގޮތއް ޚިޔާރކރާނއވ‪.‬‬
‫ސ‬
‫އދި އހންމީހންގ މަޤބޫލކަން ލިބިގންދއވ‪ .‬ނަމަވ ް‬
‫ކންތައް ކާމިޔާބ ވގންދއވ‪ަ .‬‬
‫ނަތީޖާއއްގ ގޮތން އޭނާކރާ ަ‬
‫މއްސަންޖަކަށް އޭނާގ ފައިސާ ވިސްނމގ ހަތިޔާރަކަށް ބޭނން ނކރވޭނކަމާމދ ދބަސްވވޭކަށް ނތވ‪ .‬އޭނާގ ވިސްނމގ‬
‫މކީ އކަށީގންވާ ކަމކވ‪.‬‬
‫ޤާބިލކަން ދަށްވމގ ސަބަބން ކރާކަންތައްތަކގ މަންފާ ނލިބ ަ‬

‫ބކީ މޖތަމަޢގައި ހިނގާ‬

‫ޢލްމ މހިއްމ ވގންދާ އަނއް ސަބަ ަ‬
‫މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށް ވމަށްޓަކައި ި‬
‫ރކަން އިތރ ނވާތީއވ‪ .‬އޭނާވާނީ މޖތަމަޢގ އހން މީހންނާ އަޅާބަލާއިރ ތަންދޮރ އޮޅން‬
‫ކަންތައްތަކާމދ އޭނާގ ހޭލންތ ި‬
‫ފިލާފައިވާ މީހަކަށވ‪ .‬މޖތަމަޢތރޭގައި ހިނގާ "ސީރިއަސް" ކަންތައްތައް ޙައްލކރާނގޮތް އޭނާއަށް އނގޭނއވ‪ .‬މިކަމގ‬
‫ގތް އޭނާއަށް އނގޭނއވ‪.‬‬
‫ހއްކއްތޯއވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ ތރޭގައި ދޭތރދޭތރއިން ޢާއްމވަމންދާ ބަލިތަކން ރައްކާތރިވާނ ޮ‬
‫މ އބަލި ޖހިފައިވާ މީހއް ގާތގައި ނޫޅމަށް އޭނާއަށް އނގޭނއވ‪ .‬މިކަމގ ސަބަބން‬
‫ގައިންގައިން އަރާ ބައްޔއްނަ ަ‬
‫މޖތަމަޢގ އހންމީހންގ އިޙްތިރާމާއި ޤަދަރ އމީހަކަށް ލިބިގންދއވ‪ .‬މއްސަންޖަކަށް ހަމައކަނި ބޭސް ގަނދވޭނީއވ‪.‬‬
‫އ ބޭސް ބޭނންކރާނޭގޮތއް ކިޔައި ނދވޭނއވ‪.‬‬

‫އ‬
‫މށްޓަކަ ި‬
‫ޝަރަފވރި ވަޒީފާއއް އަދާކރވި ހަމަޖހޭ ދިރިއޅމއް އޅމަކީވސް މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށްވ ަ‬
‫ޢިލްމ މހިއްމވާ ސަބަބކވ‪ .‬މީހއްގ މއްސަނދިކަމަކީ ކޮންމ ވަގތއްގައިވސް އމީހއްގ ކިބައިން ބީވގން ހިނގައިދާނ‬
‫ކަމކވ‪ .‬ނަމަވސް ޢިލްމ އނގނމަށް އމީހާ މިދނިޔއާ ވަކިވމާ ހަމައަށް ޢިލްމގ ބޭނން ކރވޭނއވ‪ .‬އަދި ކޮންމ‬
‫ވ‬
‫ކމަކީ އަބަދަށް ދމިގން ާ‬
‫ވަޤތއްގައިވސް ޤަދަރ ލިބިގންވާ ވަޒީފާއއް އަދާކރވޭނއވ‪ .‬އހންކަމން އޭނާގ ތިޔާގި ަ‬
‫ކަމަކަށްވމަކީ އކަށީގންވާ ކަމކވ‪ .‬މޖތަމަޢ ތރޭގައި އަމިއްލައަށް ފދިގން ހަމަޖހޭ ދިރިއޅމއް އޅޭ ކޮންމ މީހަކީ‬
‫މަޤބޫލ މީހަކަށް ވގންދާނއވ‪ .‬އޭނާވާނީ ޢާއްމންގ މދގައި އިއްޒަތްތރިއަކަށވ‪ .‬ކޮންމ ކާމިޔާބ މީހއްގ ފަހަތގައިވސް‬
‫ޤބޫލކރާތީއވ‪.‬‬
‫ސަބަބއްވާނކަމަށް އމީހން ަ‬

‫މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށްވމަށްޓަކައި ޢިލްމ މހިއްމވގންދަނީ އމީހާގ ދީނީ އަޤީދާ ވަރގަދަވގންދާތީއވ‪.‬‬

‫ކން‬
‫މތް ﷲގ ކޅަދންވަންތަ ަ‬
‫ފރާތް ދނގަތމގ ސަބަބކވ‪ .‬ތިމާ ޢިލްމ އނގނޭވަރަކަށް ާ‬
‫ވ ަ‬
‫ޢިލްމ އނގނމަކީ ހއްދ ި‬
‫ނ‬
‫އ ފރިހަމައަށް އަދާކރާނއވ‪ .‬އަދި މިކަން މަގފަހިވގންދަ ީ‬
‫ހިތަށް ވރިވގންދާނއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން އޭނާ ދީނީ ވާޖިބތަ ް‬
‫އވާ ފައިސާތަކާމދ ބޮޑާވ‬
‫ށ މއްސަންޖަކ އޭނާއަށް ލިބިފަ ި‬
‫ބ މަޤބޫލވމަށވ‪ .‬މިއާ ޚިލާފަ ް‬
‫އޭނާއަށް އިޙްތިރާމާއި ލޯބިލި ި‬
‫ނނާނއވ‪.‬‬
‫ކން އޭނާގ ހަނދމައއް ނހ ް‬
‫އސާތައް އޭނާއަށް ދއްވީ ﷲ ސބަޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ަ‬
‫ކިބރވރިވާނއވ‪ .‬އަދި އ ފަ ި‬
‫ހިތަށްއރި ގޮތަކަށް އ ފައިސާ ބޭނންކރމގައި އޭނާ ދމިހންނާނއވ‪.‬‬

‫މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށް ވމަށްޓަކައި ޢިލްމ މހިއްމވަނީ އޭނާއަށް ބޭރޤައމތަކގައި އޭނާގ ޤައމ ތަމްސީލކޮށް‬
‫މ މަޝްރަޙގައި އ ޤައމާ ބހޭ ތަޤރީރތައް ކރވޭނއވ‪.‬‬
‫އނަލް އަޤްވާ ީ‬
‫އޤައމަށް ރީތިނަން ހޯދައިދވޭނތީއވ‪ .‬މިގޮތން ބަ ި‬
‫ލބިގންދާނކަން ޔަޤީނވ‪.‬‬
‫އަދި އޭނާގ ހިތގ ޝޢޫރތައް ފާޅކރވޭނއވ‪ .‬މިކަމން ޢާންމންގ ތަރހީބ އޭނާއަށް ި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪35‬‬
‫މިހރިހާ ކަމަކންވސް ހާމަވ ޔަޤީންވގންދަނީ މޖތަމަޢގައި މަޤބޫލ މީހަކަށް ވމަށްޓަކައި މހިއްމީ ޢިލްމީ‬
‫ނ‬
‫މީހަކަށްވން ކަމވ‪ .‬މއްސަންޖަކަށް ވމއް ނޫންކަމވ‪ .‬އއީ ޢީލްމ އނގނިފައިވާ މީހއްގ ވިސްނން ފޅާވމގ ސަބަބ ް‬
‫ރަނގަޅގޮތް ޚިޔާރކރވޭނތީއވ‪ .‬އަދި ކަންކަމގައި އޭނާގ ހޭލންތރިކަން އިތރވާނތީއވ‪ .‬ޝަރަފވރި ވަޒީފާއއް އަދާކރވި‬
‫ވ‬
‫ދ ބޭރޤައމތަކގައި ބާއް ާ‬
‫ދ ވަރގަދަވގން ދާނތީއވ‪ .‬އަ ި‬
‫ހަމަޖހޭ ވަޒީފާއއް އޅވޭނތީއވ‪ .‬ހަމަމިއާއކ އޭނާގ ދީނީ އަޤީ ާ‬
‫މ‬
‫ނ އަޅގަނޑމން އންމންވސް ޢިލް ީ‬
‫އނާގ ޚިޔާލ ފާޅކރމގ ފރޞަތ ލިބޭނތީއވ‪ .‬އހންކަމ ް‬
‫ތަފާތ ސަމިޓތަކގައި ޭ‬
‫ޑއަޅަމާ ހިނގާށވ‪.‬‬
‫މީހންނަށް ވމަށް ޢަޒމް ކަނ ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪36‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫އާމިނަތ އަސްރާ ޢަލީ‪،‬ސިތާރާ ‪/‬ޏ‪.‬ފވައްމލައް‬ ‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ‪....‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪32‬‬
‫( ޏ‪.‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬
‫ޙައްވާ ފަޔާޒާ‪،‬ދކނގ‪ /‬ސ‪.‬ފޭދޫ‬ ‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ‪....‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪32‬‬
‫( މޙިއްބއްދީން ސްކޫލ)‬
‫ލައިސާ އަޙމަދ‪،‬ޕންޒީމާގ‪ /‬ފ‪.‬ބިލއްދޫ‬ ‫ރާއްޖޭގ ތިމާވށްޓާމދ ދަރިވަރން ހޭލންތރިކރވމަށްޓަކައި‬ ‫‪3‬‬
‫‪40‬‬
‫(ފ‪.‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬ ‫ސކޫލތަކން އކަށީގންވާ މަސައްކަތްތަކއް ކރޭހއްޔވ؟‬
‫އާމިނަތ އައިކަތ‪،‬މ‪ .‬ވިހަފަރ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬ ‫ޓކްނޮލޮޖީ – ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތައް‪.‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪41‬‬
‫(ހިރިޔާ ސްކޫލ)‬
‫ޢާއިޝަތ ހމައިދާ އަޙމަދ‪ ،‬ފަޅޯގަސްދޮށގ‪/‬‬ ‫ޓކްނޮލޮޖީ – ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތައް‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪43‬‬ ‫ބ‪.‬އޭދަފށި‬
‫(ބ‪.‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬
‫ޝިފްޤާ މޫސާ‪،‬ފންއާރ‪ /‬ބ‪.‬އޭދަފށި‬ ‫ޓކްނޮލޮޖީ – ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތައް‪.‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪44‬‬
‫(ބ‪.‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬

‫‪37‬‬
 ‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ‪....‬‬

‫ޏ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ އަސްރާ ޢަލީ‪ ،‬ސިތާރާ ‪ /‬ޏ‪ .‬ފވައްމލައް‬

‫އަޅގަނޑމންގ ތރއިން ކޮންމމީހަކވސް އަމާން އޮމާން ދިރިއޅމއް ބޭނން ވާނއވ‪ .‬މިގޮތން ރާއްޖޭގ ހރިހާ‬
‫ށ‬
‫ރައްޔިތން އއްފަސްކރވިއްޖނަމަ ހރިހާ ދާއިރާ އަކންވސް ރަނގަޅ ކާމިޔާބީތައް ލިބޭނއވ‪ .‬އަދި ބޭނންތައް ފއްދމަ ް‬
‫ފަސޭހަވ މީހންގ ތަނަވަސްކަންވސް އިތރވާނއވ‪ .‬މިގޮތން ފޅާވ ކރިއަރާނ ޚިދމަތްތަކަށް ބަލައިލަމާތޯއވ‪.‬‬
‫އ‬
‫ތަޢލީމީ ފރޞަތތަކަކީ އަޅގަނޑމން ކޮންމމީހަކަށްވސް ލިބންޖހޭ އަސާސީ ޚިދމަތކވ‪ .‬މިހާރ ޚިދމަތްތަ ް‬
‫ވރަށްގިނައވ‪ .‬މައިގަނޑ އއްސަބަބަކީ ވަކިވަކި ރަށްރަށގައި‬
‫ވ ގޮތއްގައއް ނޫނވ‪ .‬ސަބަބތައް ަ‬
‫ލިބނީ އންމ އކަށީގން ާ‬
‫ދިރިއޅމވ‪ .‬އހންކަމން ސަރކާރަށްވސް ތަޢލީމީ ފރޞަތތައް ހރިހާ ރަށަކަށް ފޯރކޮށްދިނމަކީ ފަސޭހަކަމއްނޫނވ‪ .‬އއާ‬
‫ދ މަރކަޒތަކާއި‪ ،‬ކޮލޖްތައް އަދި‬
‫ޚިލާފަށް ހރިހާ އންމންވސް އއްފަސްގަނޑއްގައި އޅޭނަމަ އތަނއްގައި މަތީ ތަޢލީމ ޭ‬
‫މަސައްކަތްތރިކަން ދަސްކޮށްދޭ އިންސްޓިޓިއޓްތައް ޢިމާރާތް ކރމަކީ ފަސޭހަކަމަކަށް ވާނއވ‪ .‬އަދި މިތަންތާނގައި މަސައްކަތް‬
‫ކރމަށް ތަޖރިބާއާއި ހނަރ ލިބިފައިވާ ލކްޗަރން‪ ،‬ޕްރޮފސަރން ތިއްބަވާނއވ‪ .‬އަދި ސްކޫލ ދައރ ނިމމން ހރިހާ‬
‫ތތަޢލީމ ޙާޞިލކރމަށް ފަސޭހަވާނއވ‪.‬‬
‫އ އިންސްޓިޓިއޓތަކން މަ ީ‬
‫ކދިންނަށްވސް މިކޮލޖތަކންނާ ި‬
‫ނ‬
‫ހ އންމ ް‬
‫އ ނޫނވ‪ .‬ހރި ާ‬
‫ވަކިވަކި ރަށްރަށަށް ޞިއްޙީ ހރިހާ ޚިދމަތްތަކއް ފޯރކޮށްދިނމަކީ ފަސޭހަކަމ ް‬
‫ލބައްޔަކަށް ފަރވާ ކރވޭނ ޚާއްޞަ‬
‫އއްފަސްގަނޑއްގައި އޅޭނަމަ ޞިއްޙީ ރޮގން ކރިއަރައިދާނއވ‪ .‬މިގޮތން ހރިހާ ބަ ި‬
‫ލތަކަށް ޚާއްޞަ ހޮސްޕިޓަލް‬
‫ހޮސްޕިޓަލތައް ހންނާނއވ‪ .‬އޭގތރޭގައި ކންސަރަށް ފަރވާދޭ ޚާއްޞަ ހޮސްޕިޓަލް‪ ،‬ލޮލގ ބަ ި‬
‫ނ‬
‫ލތަކަށް ޚާއްޞަ ހޮސްޕިޓަލްތައް ހންނާނއވ‪ .‬އއީ މިފަދަ ތަންތަނަކީ ޚިދމަތް ލިބިގަތމަށް މީހ ް‬
‫އަދި އަންހނންގ ބަ ި‬
‫ނށް ވާތީއވ‪ .‬މީހން މަދކަމަށްވާނަމަ އފަދަ ހޮސްޕިޓަލްތަކއް ޤާއިމއް ނކރވޭނއވ‪ .‬އާބާދީ‬
‫އަބަދވސް އަންނަތަންތަ ަ‬
‫ބޮޑތަނއްގައި ހންނަ ހޮސްޕިޓަލތަކގ ޚިދމަތްތައްވސް ފޅާކރމަށް ފަސޭހަވާނއވ‪ .‬އއީ ޚިދމަތްތަކަކީ ބޮޑތި ހޭދަތައް‬
‫މ އތަނަށް ލިބޭ އާމްދަނީ އިތރވ ޚިދމަތްތައް ފޅާކރމަށް‬
‫ކރަންޖހޭ ޚިދމަތްތަކަށްވާތީއވ‪ .‬މިގޮތން އާބާދީ ބޮޑކަމަށްވާނަ ަ‬
‫ފަސޭހަވާނއވ‪.‬‬
‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ އންމންނަކީވސް އއްފަސްގަނޑއްގައި އޅޭ ބަޔަކަށްވާނަމަ ފނާއި ނަރދަމާގ ޚިދމަތްތައް‬
‫ފޯރކޮށްދިނމަށް ފަސޭހަވާނއވ‪ .‬ވަކިވަކި ރަށްރަށގައި ދިރިއޅޭނަމަ އކަންތައްތަކަކީ އހާފަސޭހައިން ކރވޭނ ކަންތައްތަކއް‬
‫އންމން‬ ‫ހރިހާ‬ ‫ކަންތައްތަކަށްވާތީއވ‪.‬‬ ‫ކރަންޖހޭ‬ ‫ޚަރަދތައް‬ ‫ބޮޑތި‬ ‫ނލާހިކ‬ ‫ކ‬
‫އކަންތައްތަކަ ީ‬ ‫އއީ‬ ‫ނޫނވ‪.‬‬
‫އއްފަސްގަނޑއްގައި އޅޭނަމަ އތަނގ ހރިހާ މަގތަކއް ތާރއަޅައި ފންވަރ ރަނގަޅކޮށް ހދމަށް ފަސޭހަވާނއވ‪ .‬އަދި‬
‫ޢމްރާނީ ތަރައްޤީކަމަށްވާ ފްލޓްތައް އޅމަށް ފަސޭހަވާނއވ‪ .‬މިހރިހާ ޚިދމަތްތަކއްވސް އއްފަސްކރވިފައިވާ ތަނއްގައި‬
‫ޤާއިމކރމަށް ފަސޭހަވާނއވ‪.‬‬
‫އ‬
‫ނ އއްފަސްވފައިވާ ބޮޑ އާބާދީ އއްގަ ި‬
‫ކށްވސް ބޭނންވާނއވ‪ .‬މިގޮތ ް‬
‫ކން ކޮންމއާބާދީ އަ ަ‬
‫އިޤތިޞާދީ ފދންތރި ަ‬
‫ބނއވ‪ .‬އއީ‬
‫ނނަށް ބޮޑތި ފިހާރަތައް ހދމގ ފރޞަތ ލި ޭ‬
‫ވިޔަފާރިއާއި‪ ،‬ދަނޑގޮވާން ކރމަށް ފަސޭހަވާނއވ‪ .‬ވިޔަފާރިވރި ް‬
‫ވިޔަފާރިތައްވސް ކރިއަރައިދާނީ ގަންނާނބަޔަކވސް ތިބޭތަނއްގައި ކަމަށްވާތީއވ‪ .‬އަދި ދަނޑވރިކަމން އފައްދާ ތަކތި އޭގ‬
‫ނނަށްވސް ލިބޭ އާމްދަނީ އިތރވ ދަނޑވރިކަން ކރމަށް‬
‫އންމ ތާޒާކަމާއކ މާރކޓް ކރވޭނއވ‪ .‬މިގޮތން ދަނޑވރި ް‬
‫ބޭނންވާ ތަކތި ފަސޭހަކަމާއކ ހޯދޭނއވ‪ .‬އަދި ޚިދމަތްތައް ފޅާކރވޭނއވ‪.‬‬
‫މ ފރޞަތތަކާއި ޞިއްޙީ‬
‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ އންމންނަކީ އއްފަސްގަނޑއްގައި އޅޭބައއް ކަމަށްވާނަމަ ތަޢލީ ީ‬
‫ފސޭހަ ވާނއވ‪ .‬އަދި ޢމްރާނީ ތަރައްޤީއާއި ފނާއި ނަރދަމާގ ޚިދމަތްތައް ފަސޭހަކަމާއކ‬
‫ޚިދމަތްތައް ފޯރކޮށްދިނމަށް ަ‬
‫ޤާއިމކރވޭނއވ‪ .‬އިޤތިޞާދީ ފދންތރިކަން އިތރކރމަށް ދަނޑވރިކަމާއި ވިޔަފާރިތައް ފަސޭހަކަމާއކ ޤާއިމ ކރވި‬
‫ޚިދމަތްދވޭނއވ‪ .‬ހރިހާއންމންގ ލާބަޔާ މަންފާ އިތރ ކރވޭނއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪38‬‬
 ‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ‪....‬‬

‫މޙިއްބއްދީން ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޙައްވާ ފަޔާޒާ‪ ،‬ދކނގ ‪ /‬ސ‪ .‬ފޭދޫ‬

‫ދ‬
‫ދިވހިރާއްޖއަކީ އިންޑިޔާ ކަނޑގ މދގައިވާ ކޑަ‪ ،‬ޖަޒީރާ ޤައމކވ‪ .‬އހން ޤައމތަކާ ޚިލާފަށް މިޤައމގ އާބާ ީ‬
‫ނ‬
‫އތްއިރ ރާއްޖޭގ ގިނަ ކަންކޮޅތައް ވަ ީ‬
‫ހފައވ‪ .‬ވަކިވަކި އަތޮޅ ތަކަށވ‪ .‬ކަން މިހން ޮ‬
‫ވަނީ ކޑަކޑަ ރަށްތަކަކަށް ބ ި‬
‫ތަރައްޤީގ މަގން ކައްސާ ރަނގަޅ ވަޞީލަތްތަކންވސް އއްކިބާ ވފައވ‪ .‬އަދި ކރިންވސް ކރިއަރަމން އައި ރަށްތައް‬
‫މިހާރވސް ކރިއަރަމން ގންދއވ‪ .‬ރާއްޖޭގ ކަންކޮޅތަކގައި ދިމާވފައިމިވާ ތަރައްޤީއާއި ކރިއރމގ މައްސަލައަށް އޮތް‬
‫އންމރަނގަޅ ޙައްލަކީ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސްކރމވ‪.‬‬

‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ ކރިން ވފައިނވާ އތައްކަމއް ފަސޭހަކަމާއކ ވގންދާނއވ‪.‬‬
‫ފރަތަމައަށް ވސް ދިވހި ރައްޔިތންނަށް އންމ ފަސޭހަވގންދާނީ ދަތރފަތރގ ނިޒާމ ކަމާމދ އއްވސް ޝައްކއް ނތވ‪.‬‬
‫ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރަށްތަކގ ވަށައިގން ވަނީ މާސިންގާ ކަނޑވ‪ .‬މި ކަނޑގައި ދަތރ ކރވޭނީ ހަމަ ގައިމވސް އޮޑިދޯނި‬
‫ފަހަރގ އހީގައި ކަމަށްވާއިރ ގިނަ މީހންނަށް މިގޮތަށް ދަތރކރން ވަނީ ބރައަކަށް ވފައވ‪ .‬ބައއްމީހން ކަނޑމަތީގައި‬
‫ބއި މީހން އަތގައި ދަތރކރާނ ފައިސާއއް ނހރއވ‪ .‬އހންނަމަވސް ރާއްޖޭގ ރަށްތައް‬
‫ބޯ އަނބރާ ހޮޑލާއިރ އަނއް ަ‬
‫ގއި އއްރަށން އަނއްރަށަށް‬
‫އއްފަސް ކރމން ކަނޑމަތީގައި ދަތރ ކރާކަށް ނޖހޭނއވ‪ .‬މީގ ބަދަލގައި ކާރާއި ބަހގ އހީ ަ‬
‫ފަސޭހަކަމާއކ ދަތރ ކޮށްލވޭނއވ‪.‬‬

‫ވނީ ތަޙައްމަލް ކރަންޖހިފައވ‪ .‬ޚާއްޞަކޮށް‬

‫ދިވހިރާއްޖޭގައި ރަނގަޅ ޞިއްޙީ ފަރވާ އާއި މަތީ ތަޢލީމގ ދަތިކަން ަ‬
‫ތތަކގ މަންފާ ލިބިގަތމަށްޓަކައި އތައް ކަނޑއް ހރަސްކޮށް‬
‫ރާއްޖތރޭ ރަށްރަށގ މީހންނވ‪ .‬އހންކަމން މި ވަޞީލަ ް‬
‫ދާންޖހނީ ވރިކަންކރާ ރަށް މާލއަށވ‪ .‬އހންނަމަވސް ކޮންމ ދިވހި ރައްޔިތަކީ ޤާބިލކަމއް ލިބިފައިވާ މީހއްނޫނވ‪.‬‬
‫އހންކަމން ބައއް ރައްޔިތން ވަނީ ކަންކަމން މަޙްރޫމވފައވ‪ .‬ކަންމިހން އޮތްއިރ ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސް‬
‫ކރވިއްޖނަމަ ހަމަގައިމވސް މިވަޞީލަތްތައް އިތރަށް ފޅާކޮށް ހރިހާ އންމންގ ބޭނންތައް ފއްދޭނއވ‪ .‬މިގޮތން އިތރ‬
‫މ ޝައްކއްވސް އޮތްކަމއް‬
‫ކޮލޖތަކާއި ޔނިވަރސިޓީތަކާއި ޞިއްޙީފަރވާދޭ ތަންތަނާއި ހޮސްޕިޓަލތައް ގާއިމކރވިގން ދާނކަ ީ‬
‫ނޫނވ‪.‬‬

‫ދިވހި ރާއްޖޭގ ހރިހާ ރައްޔިތން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ ދިވހި ރައްޔިތންނަށް އކި އކި ވަޒީފާގ ފރޞަތ‬
‫ފއި ދާކަށް ނޖހޭނއވ‪.‬‬
‫ހޅވިގންދާނއވ‪ .‬ވަޒީފާއއްގ ބޭނމގައި ރަށން ބޭރަށް އަދި އަނބިދަރިންނާއި އާއިލާ ދޫކޮށް ަ‬
‫ފހާރަތަކާއި‪ ،‬އޮފީސްތަކާއި‪،‬‬
‫ނތައް ފއްދމަށްޓަކައި ި‬
‫ރާއްޖޭގ ރައްޔިތން އއްފަސް ކރމގ ސަބަބން ހރިހާ އންމންގ ބޭނ ް‬
‫ކ‬
‫ތން ހޅވިގންދާނއވ‪ .‬ހަމަ އއާއކ ދިވހި ރައްޔިތންނަށް އ ި‬
‫ކާރޚާނާތަކާއި‪ ،‬ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި އަދިވސް މިނޫން ތަން ަ‬
‫ވައްތަރތަކގ ވަޒީފާގ ދޮރތައްވސް ހޅވިގން ދާނއވ‪.‬‬

‫ނ ރަށންބޭރގައި އޅމންދާއިރ‬
‫ނށް ބހިފައވ‪ .‬ބައއް މީހން ކިޔަވަ ް‬
‫ތންތަ ަ‬
‫ރާއްޖޭގ ޢާއިލާތަކގ މީހންވަނީ އކި ަ‬
‫ނ ވަނީ ޖހިފައވ‪ .‬މިހންކަން ހރިއިރ ޢާއިލީ އފަލގައާއި ޢީދ‬
‫އަނއްބައިމިހން ވަޒީފާގ ސަބަބން ރަށންބޭރގައި ތިބ ް‬
‫ތަކގައިވސް ޢާއިލާއާއކ ހއްވާމަޖާ ކރމގ އފަލންވސް ބައއް ޢާއިލާތައް ވަނީ މަޙރޫމވފައވ‪ .‬އހންނަމަވސް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪39‬‬
‫ދިވހިރާއްޖޭގ އންމން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ މިގޮތަށް ވާކަށް ނޖހޭނއވ‪ .‬ވަޒީފާއާއި ތަޢލީމީރޮނގން ކރިއަށް ދިއމގ‬
‫ގއި އޅމގ ފރޞަތވސް‬
‫ރއްޓހިންނާއި ޢާއިލާއާއކ އފަލ ަ‬
‫ނނާނއވ‪ަ .‬‬
‫މަގ ފޅާވ އަމިއްލަ ރަށން އކަންތައްތައް ލިބންހ ް‬
‫އޭރން ހޅވިގންދާނކަން ޔަޤީނވ‪.‬‬

‫ކށް އަނއްބައި މީހންނަށް‬

‫ނނަށް ފައިދާ ޮ‬
‫ށ ބހިފައި އޮތމން ބައއް މީހ ް‬
‫ދިވހިރާއްޖ މިހާރ އޮތްގޮތަށް ރަށްތަކަ ް‬
‫ނ ހރިއިރ ރާއްޖޭގ ހރިހާ‬
‫ތރައްޤީވާއިރ އަނއްބައި ރަށްތައް ތަރައްޤީއއް ނވއވ‪ .‬ކަންމިހ ް‬
‫ށތައް ަ‬
‫ގއްލންވއވ‪ .‬ބައއް ރަ ް‬
‫ރައްޔިތން އއްފަސް ކރވިއްޖނަމަ ހރިހާ ކަމއް ފަސޭހަވ ރާއްޖ ހަލވިކަމާއކ ތަރައްޤީވ ކރިއަރައިގން ދާނއވ‪.‬‬
‫އަޅގަނޑގ އއްމީދަކީ މސްތަޤބަލގައި ރާއްޖއަކީ އއްފަސްކރވިފައިވާ ޤައމަކަށް ވމވ‪ .‬އަދި އަދަށްވރ ފާޤަތި މާދަމާއއް‬
‫މާތްﷲ ރާއްޖޭގ ހރިހާ ފަރދންނަށް މިންވަރ ކރއްވމވ‪.‬‬

‫ރާއްޖޭގ ތިމާވށްޓާމދ ދަރިވަރން ހޭލންތރިކރވމަށްޓަކައި ސކޫލތަކން އކަށީގންވާ‬

‫މަސައްކަތްތަކއް ކރޭހއްޔވ؟‬

‫ފ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ލައިސާ އަޙމަދ‪ ،‬ޕންޒީމާގ ‪ /‬ފ‪ .‬ބިލއްދޫ‬

‫މައްޗަށް‬ ‫ރަށްތަކއްގ‬ ‫ވ‬

‫އަތރާލވިފައި ާ‬ ‫ހަންހާރަވތިގޮތަކަށް‬ ‫އނގތރޭގައި‬ ‫ހިންދކަނޑގ‬ ‫ދިވހިރާއްޖއަކީ‬
‫ސ ރާއްޖޭގ ތިމާވށީގ ޙާލަތ މިއަދ އޮތީ ވަރަށްވސް ނާޒކ‬
‫އކލވިގންވާ އަޅގަނޑމންގ އަހރަވތި މަޙަލްދީބވ‪ .‬ނަމަވ ް‬
‫ނމަވސް ސވާލަކީ މި ޤައމގ ޤައމިއްޔަތާއި ޙއްރިއްޔަތ‬
‫ފައްތަރއްގައވ‪ .‬ހީނަރވ މަރވ ދިއމގ މަގމަތީގައވ‪ަ .‬‬
‫އބައއްގ މައްޗަށް ބަރޯސާވާ ކިޔަވާ ކދިން އަޅގަނޑމންގ ނާޒކ ތިމާވއްޓާމދ ހޭލންތރިވަނީ ކިހާވަރަކަށްބާއވ؟‬

‫ގަސްކ ނޑމަކީ މިއަދ އަޅގަނޑމންގ ތިމާވށީގ ފރާނައަށް އަމާޒކރވޭ އންމ ވިހަ އއް ތީރވ‪ .‬ގަސްކ ނޑމގ‬
‫ތލާންޖހޭނ އއްބަޔަކީވސް‬
‫ސަބަބން ދނިޔ ހޫނވއވ‪ .‬އަދި މިކަމގ ސަބަބން އންމ ގިނަ ގއްލންތަކާއި ކރިމަ ި‬
‫އަޅގަނޑމން ދިވހިންނވ‪ .‬ނަމަވސް މަދަރސާތަކން ކިޔަވާކދިންނަށް ކަނޑާ ކޮންމގަހަކަށް ދގަސް އިންދމގ ރިވތި‬
‫އސްލޫބ ދަސްކޮށްދވިފައއް ނޯވއވ‪ .‬އޭގ ބަދަލގައި ގަސްގަހން ހިޔާފތރިފައިވާ މަދަރސާތައްވސް އކަމން މަޙރޫމ‬
‫ނ އޮތްއިރ ކިޔަވާ ކދިން‬
‫ކޮށްލަނީއވ‪ .‬ޢިމާރާތްތައް ބިނާކރމަށްޓަކައި ގަސްތައް ކަނޑައި ބިމާއި ހަމަކރަނީއވ‪ .‬ކަންމިހ ް‬
‫ތިމާވއްޓާމދ ހޭލންތރިވާނީ ކިހިނއްހއްޔވ؟‬

‫ދިވހި ރާއްޖޭގ ތިމާވށީގ ބޮޑބައއް ހިއްސާކރަނީ ފަރތަކާއި މޫދވ‪ .‬ސާފ ހދ ގޮނޑދޮށްތަކވ‪ .‬ނަމަވސް‬
‫ދނީ ކނިބނީގ ހާއްޔަކަށް ވަމންނވ‪ .‬ސްކޫލގ ހަތަރ ފާރ އތރޭގައި އަޅގަނޑމން ކިޔަވާކދިން‬
‫މިތަންތަން މިއަދ ަ‬
‫ތިބޭއިރ މޅިރަށގ ސަލާމަތީ އައްޑަނަކަމަށްވާ ފަރތަކަށް ލިބމންދާ ގއްލން ތަސައްވރއް ނކޮށްލވއވ‪ .‬އހންކަމން‬
‫ސކޫލތަކން އިސްނަގައިގން މޫދާއި ގޮނޑދޮށްތައް ސާފކޮށް ރަށތރ ސާފކރމގ ޕޮރްގރާމތަކއް ހިންގިދާނއވ‪ .‬ނަމަވސް‬
‫ނ‬
‫ނނީ ވަރަށްވސް މަދންނވ‪ .‬އހންވމގ ސަބަބން ކިޔަވާކދިން ތިމާވއްޓަށްދޭ ހޭލންތރިކަ ް‬
‫މިފަދަ ކަންކަން ކރާތަން ފން ަ‬
‫ދވަހއް ދވަހަކަށްދަނީ ދަށްވަމންނވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪40‬‬
‫ތިމާވއްޓަށް ކރިމަތިވފައިވާ މައްސަލަތައް އިސްލާޙކރާ މސްލިޙންތަކަކަށް ކިޔަވާކދިން ހދމަށްޓަކައި އކަމާ‬
‫އޓާ ބހޭގޮތން ކިޔަވާކދިން‬
‫ގޅޭގޮތން އކަށޭނ މަޢލޫމާތ އކދިންނަށް ދިނމަކީވސް ބޭނންތރި ކަމކވ‪ .‬އގޮތން ތިމާވ ް‬
‫ތފާތ މަސައްކަތ ބައްދަލވންތައް ބޭއްވިދާނއވ‪ .‬ނަމަވސް‬
‫ހޭލންތރިކރވމަށްޓަކައި މަޢލޫމާތ ދިނމގ ޕރޮގރާމ ތަކާއި ަ‬
‫ސވާލަކީ މިފަދައިން ޢަމަލކރަނީ ކިތައް ސކޫލން ބާއވ؟‬

‫އ‬
‫މށްޓަކައި މިނިވަންދވަހ ް‬
‫ކޮންމ އަހަރއްގައިވސް އަޅގަނޑމންގ މިނިވަންކަމާއި އިސްތިޤލާލ ދައްކވައި ދިނ ަ‬
‫ފާހަގަކރއވ‪ .‬ސކޫލތަކގައިވސް މިކަން ވަރަށް މނާޞަބ ގޮތަކަށް ފާހަގަކރއވ‪ .‬އޭގ އިތރން އަޅގަނޑމންގ‬
‫މަދަރސާތަކގައި އަޅގަނޑމންގ މރައްބީންކަމގައިވާ އދރންނަށް ޚާއްޞަކޮށްގން މދައްރިސންގ ދވަހއް ފާހަގަކރއވ‪.‬‬
‫މީގ އިތރންވސް ތަފާތ އތައް ދވަސްތަކއް ވަރަށް ކލަގަދަ ގޮތއްގައި ސކޫލތަކގައި ފާހަގަކރއވ‪ .‬ނަމަވސް ތިމާވށީގ‬
‫ދވަސް ހަމަ އ ޣީރަތގައި އ ޖޯޝާއި ފޯރީގައި ފާހަގަކރަނީ ކިތައް ސކޫލގައި ބާއވ! ކޮންމ އަހަރަކ ތިމާވށީގ ދވަސް‬
‫މ އއްގާގަނޑން ޖަހާ ދ ދޫނި މަރާ ބީދައިން ދަރިވަރން‬
‫ކލަގަދަގޮތއްގައި ފާހަގަކޮށް އދވަހާ ގޅޭގޮތން މަޢލޫމާތ ދޭނަ ަ‬
‫ތިމާވއްޓާ މދ އިތރަށް ހޭލންތރިވ އިތރ މަޢލޫމާތތަކއް ލިބި އަދި ތިމާވއްޓަށް ކރާ ޤަދަރާއި ލޯބި އިތރވގން ދާނއވ‪.‬‬

‫ކަންމިހން ހރމާއކ ދަންނަވާލަންޖހނީ ކިޔަވާކދިން ތިމާވއްޓާ މދ ހޭލންތރި ކރވމަށް މަދަރސާތަކން‬

‫ޔތް ކރމަކީ އަޅގަނޑމންގ ކޮނޑގައި އޅިފައިވާ އިހމާލ‬
‫އ މިންނަތއް ނކރާކަމގައވ‪ .‬ތިމާވށި ހިމާ ަ‬
‫އކަށީގންވާ ހިންމަތާ ި‬
‫ދަރިއަކ‬ ‫އއްވސް‬ ‫ލޭހިނގާ‬ ‫ދިވހި‬ ‫އަދާކރމަށް‬ ‫މަސްއޫލިއްޔަތ‬ ‫އ‬ ‫ވާއިރ‬ ‫ށ‬
‫މަސްއޫލިއްޔަތަކަ ް‬ ‫ވވންނތް‬
‫ކ‬
‫ނކަމން ތިމާވއްޓާމދ ހޭލންތރިކަން އިތރކރމަށް ސކޫލތަކގ އިތރން ވަކިވަ ި‬
‫ފަސްޖހިގންނވާނއވ‪ .‬އހ ް‬
‫އ‬
‫ފަރދންވސް ކަށިން ހިތްވަރ ނރިގން މަސައްކަތް ކރަމާތޯއވ؟ މާތްﷲ އަޅގަނޑމންގ މި މަސައްކަތަށް ބަރަކާތްލައްވަ ި‬
‫ނވަސްކޮށްދއްވާންދޭވ!‬
‫އަޅގަނޑމންގ މަންޒިލް މަޤޞޫދަށް ވާސިލވމގ މަގ ތަ ަ‬

‫ޓކްނޮލޮޖީ – ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތައް‬

‫ހިރިޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ އައިކަތ‪ ،‬މ‪ .‬ވިހަފަރ ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫މީލާދީ ސަނަތން ދހާހގ އަހަރތަކގ ތރޭގައި ދނިޔ ދައރ ވަމންދާއިރ‪ ،‬ދނިޔޭގ ކޮންމ ބިތަކަށް ނަޒަރ‬
‫ހިންގާލމންވސް ފނިގންދަނީ ތަރައްޤީއާއި ތަމައްދންގ ކލަވަރތަކވ‪ .‬ދިރިއޅމގ ކޮންމ ކަމއްގައިވސް ޓކްނޮލޮޖީގ‬
‫ޗކަށްވފައވ‪ .‬ސަބަބތަކއް‬
‫ޖ މިވަނީ ނހަނ މަޤބޫލ އއް ަ‬
‫މންޒަރވ‪ .‬މިއަދގ ދނިޔޭގައި ޓކްނޮލޮ ީ‬
‫ރީތިކލަތައް ޖހިފައިވާ ަ‬
‫ޖވަނީ ދިރިއޅމަށް ގިނަގނަ ފަސޭހަތަކއް ގނސްދީފައވ‪.‬‬
‫ނތިއއްވސް ނޫނވ‪ .‬ޓކްނޮލޮ ީ‬

‫ކ ޚާއްޞަ ސަމާލކަމއް ދވިގން ކރިއަށްދާ ކަންތައްތަކވ‪.‬‬

‫ކޮންމ ޒަމާނއްގައިވސް‪ ،‬އނގނމާއި އނގަންނައިދިނމަ ީ‬
‫ފސޭހަތަކއް ގނސްދީފައވ‪.‬‬
‫ލޖީ މިވަނީ ތަޢލީމީ ދާއިރާއަށް ަ‬
‫ދިރިއޅމގައި ތަޢލީމަކީ މހިއްމ އއްޗއްކަމަށް ވާއިރ‪ ،‬ޓކްނޮ ޮ‬
‫އ‬
‫ދަރިވަރންނަށް ބޭނންވާ މަޢލޫމާތ މިއަދ ނހަނ ފަސޭހަކަމާއކ އިންޓަރނޓް މދވރިކޮށް ހޯދޭއިރ‪ ،‬މހިއްމ މަޢލޫމާތތަ ް‬
‫ޕްރިންޓްކޮށް ހދއވ‪ .‬އަދި މދައްރިސން ދަރިވަރންނަށް ކިޔަވައިދިނމގައި ސްމާޓްބޯޑާއި މަލްޓިމީޑިއާ ޕްރޒންޓޭޝަންތައް‬
‫ބޭނންކރއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން ދަރިވަރންނަށް އނގނން ފަސޭހަވއވ‪ .‬އހންކަމން ޓކްނޮލޮޖީ މިވަނީ ޝައްކއްވސް‬
‫ނތްގޮތގައި ދިރިއޅން ފަސޭހަކޮށްދީފައވ‪.‬‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪41‬‬
‫ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން ދިރިއޅމގައި ލިބނ އންމބޮޑ އއް ފަސޭހައަކީ ގޭތރޭގ މަސައްކަތްތައް ކރމގައި ލިބނ‬
‫ފަސޭހައވ‪ .‬މިހާރގ ގއަކަށް ނަޒަރ ހިންގާލައިފިނަމަ ފނިގންދަނީ ދޮންނަމޝިނން އަންނައނ ދޮވވޭތަނވ‪ .‬ކަރަންޓން‬
‫ތކައްކާ މަންޒަރވ‪ .‬ވކިއމް ކްލީނަރަކން އަރާމކަންމަތީހރ ގޭތރ ސާފކރާތަނވ‪ .‬ވީއިރ‪،‬‬
‫ކައްކާތލީގައި ފަސޭހަކަމާއކ ބަ ް‬
‫ގޭތރޭގ މަސައްކަތްތައް ކރމގައި ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން މިވަނީ ނހަނގިނަ އހީތަކއް ލިބި‪ ،‬އޭގ ސަބަބން ދިރިއޅން‬
‫ފަސޭހަވފައވ‪.‬‬

‫މިއަދގ ބޭސްވރިކަމގ ދާއިރާއަކީ ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން ދިރިއޅމަށް ލިބިފައިވާ ފަސޭހަތައް އންމސާފކޮށް‬

‫ފނިގންދާ އއް ދާއިރާއވ‪ .‬ޚާއްޞަ މޝިންތަކގ އހީގައި ހަށިގަނޑަށް އއްވސް އނދަގލއް ކރިމަތިނވ މީހާގ‬
‫ހ‬
‫ހަށިގަނޑގައިވާ އނިކަމަކީ ކޮބައިކަން ދނގަނވއވ‪ .‬ޒަމާނީ މޝިންތަކގ އހީގައި މިއަދ މިވަނީ ޢަދަދ ނކރވޭ ާ‬
‫ޖ‬
‫ކށް ފަރވާ ހޯދިފައވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ބޭސްވރިކަމގ ދާއިރާއަށް ނަޒަރ ހިންގާލމންވސް އނގިހާމަވަނީ ޓކްނޮލޮ ީ‬
‫ގިނަބަލިތަ ަ‬
‫ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތަކވ‪.‬‬

‫އއްޔ އތައް މަސްދވަހއްގ‬

‫ޒމަކީ ދަތރފަތރގ ނިޒާމވ‪ި .‬‬
‫ޒަމާނަށްއައި ބަދަލާއކ އންމބޮޑަށް ކރިއރި އއް ނި ާ‬
‫ތަކލީފ އފލމަށްފަހ ދވނ ރާސްތާއަށް މިއަދ މަދ ގަޑިއިރކޮޅއްގ ތރޭގައި ދވއވ‪ .‬ސައިކަލތަކާއި ކާރތަކގ އހީގައި‬
‫ށ ދަތރ‬
‫ލ އޮޑިފަހަރގައި އފަލާއކ އއްރަށން އަނއްރަށަ ް‬
‫ށ އަރާމާއކ ދަތރ ކރވއވ‪ .‬އިންޖީނ ީ‬
‫ނވާ މަންޒިލަ ް‬
‫ދާންބޭނ ް‬
‫ށ‬
‫ނލޮޖީ ވަނީ އިންސާނންގ ދަތރފަތރ ކރމގ ނިޒާމަ ް‬
‫ޝއްކއްވސް ނތްގޮތގައި ޓކް ޮ‬
‫ަ‬ ‫ކޮށްލވއވ‪ .‬އހންކަމން‪،‬‬
‫ކރިއރންތަކއް ގނސްދީފައވ‪ .‬އަދި އޭގސަބަބން ދިރިއޅން މިވަނީ ފަސޭހަވފައވ‪.‬‬

‫ސހަ ކަމަކަށވ‪ .‬ދނިޔޭގ‬

‫ބގަތން ވފައިވަނީ ނހަނ ފަ ޭ‬
‫އަދގ ދނިޔޭގައި މަޢލޫމަތ ފތރމާއި މަޢލޫމާތ ލި ި‬
‫ނނަމީހާއަށް ޓީވީ‪ ،‬ރޭޑިޔޯ އަދި އިންޓަރނޓް މދވރިކޮށް ވަގތން އނގިދާއިރ‬
‫ނތައްތައް އަނއްބިތގައި ހ ް‬
‫އއްބިތގައި ހިނގާކަ ް‬
‫މިއަދ ކިތަންމ ދރގައި ހންނަ މީހާއާވސް ފަސޭހަމަކާއކ ވާހަކަދައްކާ ލވއވ‪ .‬އަދި ސޓލައިޓް މދވރިކޮށް ވަގތން‬
‫ތިމާބޭނންވާ ކަމއްގ މަންޒަރާއި އަޑ ތިމާއަށް ލިބއވ‪ .‬މިފަދަ ފަސޭހަތަކއް މވާޞަލާތކރމާއި މަޢލޫމާތ ފތރމގައި‬
‫ލިބިފައި ވާއިރ މިއީ ޔަޤީނންވސް ޓކްނޮލޮޖީ ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހައކވ‪.‬‬

‫ބަވަނަވަމންދާ ދނިޔޭގައި މިއަދ އަޅގަނޑމން މިދަނީ އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމގައި‪ ،‬އކި ސިފަސިފައިގައި‬

‫ޓކްނޮލޮޖީގ ފަސޭހަކަން އިޙްސާސް ކރަމންނވ‪ .‬ތަޢލީމ އނގނމާއި‪ ،‬ބޭސްފަރވާގ ޚިދމަތް ހޯދމގ ތރއިންނވ‪.‬‬
‫ގޭތރޭގ މަސައްކަތްތައް ކރމގަޔާއި ދަތރފަތރ ކރމގ ތރއިންނވ‪ .‬އަދި މވާޞަލާތ ކރމާއި މަޢލޫމާތ ފތރމގ‬
‫ނލޮޖީ އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމަށް ގނސްދީފައިވަނީ އަގނކރވޭ ވަރގ ފަސޭހަތަކއްކަން‬
‫ތރއިންނވ‪ .‬އހންކަމން ޓކް ޮ‬
‫ޔަޤީނވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪42‬‬
 ‫ޓކްނޮލޮޖީ – ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތައް‬

‫ބ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ހމައިދާ އަޙމަދ‪ ،‬ފަޅޯގަސްދޮށގ ‪ /‬ބ‪ .‬އޭދަފށި‬

‫ކރީޒަމާނގައި ދިރިއޅނ މީހަކާއި މިހާރ މި ދިރިއޅޭ މީހއްގ ދިރިއޅން ވަރަށް ތަފާތވ‪ .‬ކރާ މަސައްކަތްތައް‬
‫ކިތަންމ އއްގޮތްނަމަވސް އމަސައްކަތއް ކރާގޮތްތައް އޑާ ބިމާހާ ތަފާތވ‪ .‬ދނިޔ މިދަނީ ދވަހން ދވަހަށް ކރިއަރައި‬
‫ތަރައްޤީވަމންނވ‪ .‬މިއާއކ ޓކްނޮލޮޖީ ވސް އަންނަނީ އިންތިހާ ދަރަޖައަށް ކރިއަރަމންނވ‪ .‬މިހންވ ކރީޒަމާނގައި އަތން‬
‫ނނަސް ކރީޒަމާނގައި ޚިޔާލވސް‬
‫ތއް ބޭނންކޮށްގނވ‪ .‬މި ޫ‬
‫ކރި ގިނަ މަސައްކަތްތައް މިހާރ ކރަމން މިގންދަނީ މޝިނ ަ‬
‫ތތަކއް އަޅގަނޑމންގ މަސައްކަތްތަކަށް ތަޢާރަފް ވއްޖއވ‪ .‬އގޮތން ޓކްނޮލޮޖީ އަޅގަނޑމންގ‬
‫ނކރާހާ ގިނަގނަ ގޮ ް‬
‫ދިރިއޅމަށް ގިނަގނަ ފަސޭހަތަކއް ގނސްދީފިއވ‪.‬‬

‫ފރަތަމަ ކިޔވމގ ދާއިރާއަށް ބަލައިލަމާ ހިނގާށވ‪ .‬ކރީޒަމާނގައި އދރވރިއަކާ ނލައއް ނކިޔވޭނއވ‪.‬‬

‫ގއި ދނިޔޭގ ކޮންމ ތަނއްގައި ހރގން ވިޔަސް ކޮންމ‬
‫ކމްޕިޔޓަރާއި އިންޓަނޓގ އހީ ަ‬
‫އހންނަމަވސް މިހާރމިވަނީ ޮ‬
‫މީހަކަށްވސް ކިޔވޭނ ގޮތް ހަމަޖހިފައވ‪ .‬އަދި ކދިން ކިޔވމަށް ޝައގވރިކރވާ އތައް ގޮތއް ވަނީ ތަޢާރަފ ވފައވ‪.‬‬
‫ނ ގިނަ ކޅިވަރތައް ކޅމން ކދިންނަށް ކިޔަވާއއްޗހި ކިޔވއވ‪ .‬ކިޔވމަށް ޚާއްޞަ‬
‫އއީ މިހާރ ނޓގައި މިހން ަ‬
‫އ‬
‫ކޅިވަރތަކއް މީގައި ހިމނއވ‪ 3D .‬ޓކްނޮލޮޖީގ އހީގައި ސިފައިންނާއި ޑޮކްޓަރކަމގ ތަމްރީނތައް ހދއވ‪ .‬ގޭގަ ި‬
‫އިނދގންވސް ކޮމްޕނީތަކން ހށަހަޅާ ކޯސްތައް ފރިހަމަ ކރވއވ‪.‬‬

‫ލ ކަމގައި ވިއަސް ފންނަނީ ހސްފަސޭހަތަކވ‪ .‬ޓކްނޮލޮޖީގ އހީގައި ހދިފައިވާ ތަފާތ‬

‫ސިއްޙީ ގޮތން ބަލައި ި‬
‫މޝިންތަކން އިންސާނާގ ގައިގައި ވަކި ބައްޔއްވާނަމަ ދނގަނވއވ‪ .‬މީގ ސަބަބން ކރީކޮޅ ބަލިބޮޑވމގ ކރިން ފަރވާ‬
‫ތ ޑޮކްޓަރންނާ ވާހަކަދކވި‬
‫ހޯދއވ‪ .‬މިހާރ މިވަނީ ޓލމޑިސިންގ ޚިދމަތްތައްވސް ފށިފައވ‪ .‬މިއިން ދނިޔޭގ މޮޅ ި‬
‫ލބޭ‬
‫ނނައިރ އއޅޭ ޑޮކްޓަރންނަށް މިއީ ި‬
‫ލބޭގޮތްވއވ‪ .‬ކޮންމރަށަކ އންމ މޮޅ ޑޮކްޓަރން ނހ ް‬
‫އމީހންގ އިރޝާދތައް ި‬
‫ބއްޔަކަށް ފަރވާ ހޯދިފައވ‪.‬‬
‫ވނީ ކރީޒަމާނގައި ފަރވާނތް އތައް ަ‬
‫ނލޮޖީގ ސަބަބން މިއަދ މި ަ‬
‫ވަރަށް ބޮޑ ފަސޭހައކވ‪ .‬ޓކް ޮ‬

‫މއާޞަލާތކރމަށްވސް‬ ‫ކރީގައި އޅނ މީހންނަށް ކރިމަތިވފައިވާ އންމ ބޮޑ އނދަގޫ އއްކަމއް ކަމގައިވާ‬
‫ޓކްނޮލޮޖީ ވަނީ ޙައްލ ހޯދާފައވ‪ .‬މިހާރ މއާޞަލާތ ކރމަކީ ސިކންތ ކޮޅއްގ ކަމކވ‪ .‬މޯބައިލް ފޯނން ދނިޔޭގ ކޮންމ‬
‫ސަރަހައްދއްގައި ހރި ރައްޓއްސަކަށްވސް މަދ ސިކންތކޮޅއްގ ތރޭގައި ގޅާލައި ވާހަކަ ދއްކއވ‪ .‬ދަރިން ބޭރޤައމތަކަށް‬
‫ލ‬
‫ކން ބޭނންނަމަ މިހާރ އއީ އއްވސް ކަމއް ނޫނވ‪ .‬ވީޑިއޯ ކޯ ް‬
‫ވާހަކަދައް ަ‬ ‫ތށް‬
‫ފޮނވައިގން އކަކއަނކަކަށް ފންނަ ގޮ ަ‬
‫ނވާ ރައްޓއްސަކާ މޫނފނމާއކ ވާހަކަ ދައްކާލވއވ‪.‬‬
‫ކޮށްލމން ދަރިން ނވަތަ ބޭނ ް‬

‫ވިޔަފާރި ކރމަކީ ކރީގައި ވަރަށް އނދަގޫ ކަމކވ‪ .‬އއީ މދާ ބަލާގޮސް ބޮޑތި ރިޔާ ދޯނިތަކގައި އނބރި މދަލާއކ‬
‫ތތަކަކަށް ފަހއވ‪ .‬އހންނަމަވސް މިހާރ ދަތރ ފަތރކރމަށް މިވަނީ އިންޖީނ ތަޢާރަފވފައވ‪.‬‬
‫އާދވނީ އތަކއް ހަފ ާ‬
‫އއްދވަހ ލޯންޗގައި ގޮސް އަނއްދވަހ އނބރި އާދއވ‪ .‬މިއާއކ މިހާރމިވަނީ މަތިން ދަތރ ކރވޭ ގޮތްވސް‬
‫ހަމަޖހިފައވ‪ .‬ކރީގައި އއްޤައމން އަނއް ޤައމަށް ދިއމަށް އތައް މަސް ނަގައވ‪ .‬އހންނަމަވސް މިހާރ މަތިންދއްވާ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪43‬‬
‫ކށްވސް ދވއވ‪ .‬މިއީ ދަތރފަތރ ކރމަށް ޓކްނޮލޮޖީގ‬
‫ބޯޓގ އހީގައި މަދގަޑިއިރއްގ ތރޭގައި ދނިޔޭގ ކޮންމ ޤައމަ ަ‬
‫ބފައިވާ ވަރަށް ބޮޑ ރަޙމަތކވ‪.‬‬
‫ސަބަބން ލި ި‬

‫ދން އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމގައި ކރވޭ ކދި މަސައްކަތްތަކަށް ބަލައިލަމާ ހިނގާށވ‪ .‬ފަތިހ ތދވގން‬
‫ނ‬
‫ނ ފންއާދއވ‪ .‬ކރީގައި ދާނި ބޭނންކޮށްގން ވަޅން ފ ް‬
‫ރލާނީ މާގަނޑަށވ‪ .‬އޮޓަމޓިކ ް‬
‫ފންވަރަންގޮސް މިހާރ އަނބ ާ‬
‫ނގމގ މަސައްކަތް ކރިގޮތަށް ކރާކަށް މިހާރަކ ނޖހއވ‪ .‬ލާހދން އިސްތިރިކރމަށް މިހާރ އަލިފާން ރޯކޮށް އަލިފާން‬
‫އިސްތިރި ބޭނން ކރާކަށް ނޖހއވ‪ .‬ކަރަންޓަށް ޖަހާއިރަށް އިސްތިރި ހޫނވ މި މަސައްކަތް ފަސޭހަކަމާއކ ކރވއވ‪.‬‬
‫ނދޮވ ފންލމގ ބަދަލގައި މިހާރ‬
‫އއްޗހި ދޮވމަށް ބަލާއިރވސް ފންނަނީ ފަސޭހަތަކވ‪ .‬ބރސް ބޭނންކޮށް އަތ ް‬
‫ދޮންނަމޝިން ބޭނންކރވއވ‪ .‬ލާއއްޗހި އަޅާލމން އަމިއްލައަށް ދޮވ ފންލައި ހިއްކމގ މަސައްކަތްވސް މީގައި ކރވއވ‪.‬‬
‫ޢާއްމ ދިރިއޅމގ މިކަހަލަ ކޮންމ ކަމއްވސް މިހާރ މިވަނީ ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން ފަސޭހަވފައވ‪.‬‬

‫ދަރިންނަށް ކިޔަވައިދޭން މިހާރމިވަނީ ފަސޭހަވފައވ‪ .‬ގޭގައި އިނދގން އކިކޯސްތައް ފރިހަމަ ކރމގ މަގ މިވަނީ‬
‫ދފައވ‪ .‬ޓލމޑިސިންގ ސަބަބން އންމ މޮޅތި ޑޮކްޓަރންނާ‬
‫ތތައް މިވަނީ ހޯ ި‬
‫ބލިތަކަށް ފަރވާ ލިބޭނ ގޮ ް‬
‫ފަހިވފައވ‪ .‬ގިނަ ަ‬
‫ނ މިވަނީ ސިކންތކޮޅއްގ‬
‫ހމަޖހިފައވ‪ .‬މއާޞަލާތކރ ް‬
‫ވާހަކަ ދކވި ކަންކަން ކރާނޭގޮތް ހޯދޭނޭ ގޮތް މި ވަނީ ަ‬
‫ކޅިވަރަކަށްވފައވ‪ .‬ވިޔަފާރިކރމަށް ދަތރފަތރކރން މިވަނީ ގަޑިއިރކޮޅއްގ ކަމަކަށްވފައވ‪ .‬އަދި ދިރިއޅމގައި މިކރާ‬
‫ބފައވ‪ .‬އންވީމާ އަޅގަނޑމންގ މޅި ދިރިއޅމަށް ޓކްނޮލޮޖީ‬
‫ވނީ ޓކްނޮލޮޖީގ އހީ ލި ި‬
‫އންމ ކދި ކަންތައްތަކަށް މި ަ‬
‫މިވަނީ ގިނަގނަ ފަސޭހަތަކއް ގނސްފައވ‪.‬‬

‫ޓކްނޮލޮޖީ – ދިރިއޅމަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތައް‪.‬‬

‫ބ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ޝިފްޤާ މޫސާ‪ ،‬ފންއާރ ‪ /‬ބ‪ .‬އޭދަފށި‬

‫ޝައްކއްވސްނތް ގޮތގައި މި ‪ 21‬ޤަރނގ ތރޭގައި ދނިޔ މިދަނީ ވަރަށްވސް ބޮޑަށް ތަރައްޤީވ ކރިއަރަމންނވ‪.‬‬
‫ބަލައިލި ކޮންމ ދިމާއަކންވސް ފންނަނީ ތަރައްޤީއާއި ތަހޒީބގ ކލަވަރވ‪ .‬ސައިންސާއި ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން މިއަދ‬
‫އަޅގަނޑމންގ މިދނިޔ މިވަނީ އާ މިސްރާބަކާ ކރިމަތި ލާފައވ‪ .‬ބަލައިލި ކޮންމ އއްޗަކންވސް ފންނަނީ ޓކްނޮލޮޖީގ‬
‫ސަބަބން އަޅގަނޑމންނަށް ގނސްދިން ފަސޭހަތަކވ‪ .‬އންމކޑަމިނން އަޅގަނޑ މިލިޔާ ގަލަމން ދލި މިއަންނަނީވސް‬
‫ހަމަ ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބންނވ‪.‬‬

‫އިސްވ ދންނވނ ފަދައިން ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމަށް މިވަނީ ނހަނ ފަސޭހަތަކއް‬
‫ސހަކަމވ‪ .‬ކޑަކޑަ މޯބައިލް‬
‫ގކޮށްލވނީ މވާސަލާތީގޮތން އަޅގަނޑމންނަށް ލިބިފައިވާ ފަ ޭ‬
‫ގނސްދީފައވ‪ .‬މިގޮތން ފާހަ ަ‬
‫ފޯނަކން ތަފާތ އތައް ކަމއް ކރވއވ‪ .‬ދނިޔޭގ ކޮންމ ބިތއްގައި ހރގން ރައްޓހިންނަށާއި‪ ،‬އާއިލާގ މންބަރންނަށް ގޅާ‬
‫ވާހަކަ ދއްކއވ‪ .‬މސޖ ފޮނވއވ‪ .‬މީގއިތރން ފޮޓޯވސް ފޮނވއވ‪ .‬ހަމަ މިއާއކ ކޮމްޕިޔޓަރާއި ލޕްޓޮޕްގ އހީއާއކ‬
‫ގާތް ރަޙްމަތްތރިންނާ ޗޓްކޮށް ޙާލއަހވާލ ބަލައިލވއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪44‬‬
‫ގނަގނަ‬
‫އހންދާއިރާއަކަށް ނަޒަރ ހިންގާލަމާތޯއވ؟ ތަޢލީމީ ރޮނގަށްވސް ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން ވަނީ ނހަނ ި‬
‫ލވަޅތައް ދަސްކރވއވ‪.‬‬
‫ތތައް ގަތމގ ބަދަލގައި އީ ބކްސް އިން ފި ާ‬
‫ފަސޭހަތަކއް ގނސްދީފައވ‪ .‬މީގތރޭގައި ޓކްސްޓް ފޮ ް‬
‫އ ހރި ކޮންމ ލކްޗަރާއއް ނވަތަ ޓީޗަރއްގ ފަރާތން ނޭނގޭ މަޢލޫމާތ ހޯދއވ‪ .‬އިންޓަރނޓްގ‬
‫ދނިޔޭގ ކޮންމ ތަނއްގަ ި‬
‫ނ އންމކަމކވ‪ .‬ޓކްނޮލޮޖީއވ‪.‬‬
‫ކ ި‬
‫ޒަރިއްޔާއިން ގޭގައި ތިބގން ކިޔަވާލވއވ‪ .‬ބޭނންވަނީ ހަމައ ަ‬

‫ނ ވަރަށްގިނަގނަ ފަސޭހަތަކއް ގނސްދީފައވ‪ .‬މީގތރޭގައި‬

‫ޓކްނޮލޮޖީގ ސަބަބން ދަތރފަތރގ ނިޒާމަށްވސްވަ ީ‬
‫ޖީޕީއސްގ ސަބަބން ދާންޖހޭ މިސްރާބ ފަސޭހަކަމާއކ އނގއވ‪ .‬ދއްވަން ހންނަ މީހާގ ކރިމަތީގައި އޮންނަނީ ކޑަކޑަ‬
‫ނ‬
‫ދ ް‬
‫ނތަނއްގައިކަމާއި‪ ،‬އަދި ދާންޖހޭ މިސްރާބަށް ާ‬
‫މތިބީ ކޮ ް‬
‫ނ މިހާރ ި‬
‫މޕއްކަހަލަ އއްޗކވ‪ .‬އއަށްބަލާލމން ދަތރވރި ް‬
‫އންޑަރ އިން މަސް އންމ‬
‫ފޝްފަ ި‬
‫މސްވރިން ބޭނންކރާ ި‬
‫ނ ަ‬
‫ކިހާއިރއް އޮތްކަން ފަސޭހަކަމާއކ އނގއވ‪ .‬މީގ އިތރ ް‬
‫ގިނައިން އޅޭ ސަރަޙައްދ ވަކިކޮށް ދނގަނވއވ‪.‬‬

‫ނ ވިޔަފާރިވރިން އަތން އ‬
‫ޝައްކއްވސް ނތްގޮތގައި އަޅގަނޑމން ދިރިއޅމަށް ބޭނންވާ އަސާސީ ތަކތި ހޯދަ ީ‬
‫ފސޭހަތަކއް ގނސްދީފައވ‪.‬‬
‫ލޖީގ ސަބަބން ވިޔަފާރިކރމަށްވސް ވަނީ ނހަނ ގިނަގނަ ަ‬
‫އއްޗިހި ގަނގންނވ‪ .‬ޓކްނޮ ޮ‬
‫މީގތރޭގައި ތިމާހިތްރހޭ އއްޗއް‪ ،‬އަމިއްލަ ޤައމގައި ހރގން‪ ،‬ދނިޔޭގ މަޝްހޫރ ޤައމތަކގ ޝޮޕިންގް މޯލްތަކން‬
‫ރއްޔާއިން ވަގތން އއަށްވާ ފައިސާ އަދާކޮށް‪ ،‬ހަފްތާއއް ދހަފތާއއްގ ތރޭގައި ގަތް އތި‬
‫ގަނލވއވ‪ .‬އިންޓަރނޓްގ ޒަ ި‬
‫ނ ދަތރފަތރ ކރމަށްދާ ޚަރަދ މަދވއވ‪ .‬މީގއިތރން ބޭރ ޤައމތަކގ ބޮޑތި‬
‫އަތަށްލިބިދއވ‪ .‬މީގ ސަބަބ ް‬
‫ވ އއްޗިއްސަށް ފިއްތާލމން‬
‫ނން ބޭނން ާ‬
‫ސޕަރމަރކޓް ތަކގައި ކައންޓަރ ކައިރީގައި ހންނަ ޓަޗް ސްކްރީނަކން އމީހާގަން ަ‬
‫އ އއްޗިހި ކައންޓަރ ކައިރިއަށް އާދއވ‪ .‬އަދި ރފިޔާގ ބަދަލގައި ކްރޑިޓް ކާރޑަކން އ އއްޗިއްސަށްވާ އަގ ހަދާލވއވ‪.‬‬

‫އނޫނވ‪.‬‬
‫ލއިރ މިހާރ ރަނގަޅ ޑަކްޓަރއް ނތމގ ސަބަބން މަރވާމީހންގ ޢަދަދ މަދ ް‬
‫ސިއްޙީ ގޮތން ބަލައި ާ‬
‫މިކަންތަކަށް ޙައްލއް ގނައމަށްޓަކައި ޓކްނޮލޮޖީގ އހީތރިކަމާއކ ތައްޔާރކރި "އކްސްޕާރޓް ސިސްޓަމް" ކިޔާ‬
‫ސިސްޓަމކވ‪ .‬މީގައި ބަލިތަކަށް ބޭނންވާ ބޭހާއި‪ ،‬ފަރވާ‪ ،‬މޮޅޑަކޓަރއްގ ގާތން ކރިން އަހައިގން‪ ،‬ރައްކާކރވިފައި‬
‫ތތައް‬
‫ތންތަނގައިވސް މި އއްޗހި ވަރަށް ރަނގަޅަށް މަސައްކަތް ކރއވ‪ .‬ބަލިތަކގ އަލާމަ ް‬
‫ހރއވ‪ .‬ޑަކްޓަރން އަދި ނތް ަ‬
‫މިސިސްޓަމގައި ރައްކާކރވިފައި ހންނާނއވ‪ .‬ބަލިމީހާގ ބަލީގ އަލާމާތްތަކާއި‪ ،‬ސިސްޓަމްގައި ރައްކާކރވިފައި ހރި‬
‫އަލާމާތްތަކާ ގޅޭނަމަ‪ ،‬ބައްޔަށް ބޭނންވާ ފަރވާ އާއި ބޭސް އ ސިސްޓަމް ކިޔައިދޭނއވ‪.‬‬

‫އ‬
‫އާދޭހވ! އަޅގަނޑމންގ ވިސްނން އިތރަށް ފޅާވ މިއަދ މިވަނީ ޓކްނޮލޮޖީގ ގޮތން ނހަނ ގިނަގނަ ފަސޭހަތަކ ް‬
‫އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމަށް ގނސްދީފައވ‪ .‬މވާސަލާތީ ގޮތންނާއި ތަޢލީމީ ގޮތންނވ‪ .‬ދަތރފަތރާއި‪ ،‬ވިޔަފާރިއާއި‬
‫ސިއްޙީ ގޮތންނވ‪ .‬ދނިޔ ކރިއަށް އޮތްހާ ދވަހަކ އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމަށް ޓކްނޮލޮޖީގ ގޮތން މިއަށްވރވސް‬
‫ގިނަގނަ ފަސޭހަތަކއް ގނސްދޭނކަމީ ޝައްކއްއޮތް ކަމއްނޫނއވ‪ .‬މާތް ﷲ އަޅގަނޑމން މިކރާ މަސައްކަތގައި ރަޙްމަތް‬
‫ލައްވާށިއވ‪ .‬އާމީން!‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪45‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ޢާއިޝަތ ޒަހާ‪ ،‬ރަންގަލި‪ /‬ބ‪.‬އޭދަފށި‬ ‫އިންޓަރނޓް ނތި ދިރިއޅމަކީ މިހާރ އނދަގޫ‬ ‫‪1‬‬
‫‪47‬‬
‫(ބ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬ ‫ކަމކވ‪.‬‬
‫އަޙމަދ ޝައްމާމް‪،‬ހޯދަޑ‪،‬ރަތްބަގީޗާގ‪ /‬ޏ‪.‬ފވައްމލައް‬ ‫އިންޓަރނޓް ނތި ދިރިއޅމަކީ މިހާރ‬ ‫‪2‬‬
‫‪42‬‬
‫( އަޙްމަދިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫އނދަގޫކަމކވ‪.‬‬
‫ފާތިމަތ ޖީލާ ޝަމީމ‪ ،‬ދަފތަރ ނަމްބަރ‪ :‬ރސ ‪2776‬‬ ‫އަހަންނަށް މާވަހަރއް ލިބިއްޖނަމަ ‪......‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪50‬‬ ‫މާލ‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬

‫‪46‬‬
 ‫އިންޓަރނޓް ނތި ދިރިއޅމަކީ މިހާރ އނދަގޫ ކަމކވ‪.‬‬

‫ބ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ޒަހާ‪ ،‬ރަންގަލި ‪ /‬ބ‪ .‬އޭދަފށި‬

‫ށ ކރިއަރައިފައިވާ މިފަދަ ދވަސްވަރއްގައި އަޅގަނޑމންގ‬

‫ގއި ދނިޔ މިހާ ބޮޑަ ް‬
‫ތަރައްޤީއާއި ތަހޒީބގ ރޮނގ ަ‬
‫ދިރިއޅމަށް ނހަނ ބޮޑ އިންޤިލާބއް ގނސްދިން އއްވަސީލަތަކީ އިންޓަރނޓް ކަމާމދ އއްވސް މީހަކ ދބަހއް ނވާނއވ‪.‬‬
‫ނނަ އަގހރި‬
‫އހނީ މިއަދ އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅން ބިނާވފައި މިވަނީ އިންޓަރނޓްގ މައްޗަށވ‪ .‬އިންޓަރނޓން ލިބންހ ް‬
‫ނ ފށިގންގޮސް އޮފީސްތަކގ އންމ އިސް މަޤާމތަކގައި‬
‫ށޓަކައި އންމ ތއްތ ކދި ް‬
‫ޚިދމަތްތަކގ މައްޗަށވ‪ .‬މި ސަބަބަ ް‬
‫ޓ‬
‫މަސައްކަތްކރާ މވައްޒަފންވސް އަންނަނީ އިންޓަރނޓްގ ބޭނން ފޅާދާއިރާއއްގައި ކރަމންނވ‪ .‬އހންކަމން އިންޓަރނ ް‬
‫ނތި ދިރިއޅން މިހާރ މިވަނީ އނދަގޫ ކަމަކަށް ވފައވ‪.‬‬

‫އިންޓަރނޓްގ ޒަރިއްޔާއިން މިހާރ ދނިޔޭގ އކިކަންކޮޅތަކގައި ހިނގާ ކަންތައްތަކގ މަޢލޫމާތ އަހަރމންނަށް‬

‫ށދޭ‬
‫ނ ތާޒާ ޚަބަރތައް އަޅގަނޑމންނާ ހަމައަށް ފޯރކޮ ް‬
‫ނވާނަމަ އިންޓަރނޓް ވފައިވަ ީ‬
‫ލިއްބައިދއވ‪ .‬ކރކޮށް ދަން ަ‬
‫ވަސީލަތަކަށް ވފައވ‪ .‬މިގޮތން ދނިޔޭގ އކި ކަންކޮޅތަކގައި ބޭއްވޭ ކޅިވަރ މބާރާތްތަކާއި‪ ،‬މޫސމަށްއަންނަ އކި‬
‫ފދަ އތަކއް އަގހރި މަޢލޫމާތތަކއް ތަފާތ ވބްސައިޓްތަކގ‬
‫ބަދަލތަކާއި‪ ،‬ދިމާވާ އކިއކި ޤދރަތީ ކާރިޘާ ތަކގ މަޢލޫމާތ ަ‬
‫ތ‬
‫ނކަމާމދ އަޅގަނޑމން އިތރަށް ހޭލންތރިވ‪ ،‬ޤދރަ ީ‬
‫އހީގައި އަޅގަނޑމންނަށް ލިއްބައިދއވ‪ .‬އހންކަމން ކަ ް‬
‫މހާރ‬
‫ނ ސަލާމަތްވމގ ފރޞަތ ލިބއވ‪ .‬މިސަބަބަށްޓަކައިވސް އިންޓަރނޓާ ނލައި ދިރިއޅން ި‬
‫ކާރިޘާތައްފަދަ ނރައްކާތަކ ް‬
‫އނދަގލވ‪.‬‬

‫އިންޓަރނޓާނލައި މިހާރ ދިރިއޅން އނދަގޫ އަނއް ސަބަބަކީ އިންޓަރނޓް މދވރިކޮށް އަޅގަނޑމންނަށް‬

‫ޓ މދވރިކޮށް އަޅގަނޑމންނަށް އޮންލައިންގ ޚިދމަތް‬
‫ވިޔަފާރިކރވއވ‪ .‬އހންގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ އިންޓަރނ ް‬
‫ނ މދާ ގަތމގ ބަދަލގައި ގޭގައި ނވަތަ އޮފީހގައި އިނދގން‬
‫ލިއްބައިދއވ‪ .‬މީގ ސަބަބން ދރ ރާސްތާތަކަށް ދަތރކޮށްގ ް‬
‫ނަމަވސް ބޭނންއއްޗއް އަޅގަނޑމންނަށް ގަނވއވ‪ .‬އަދި އަޅގަނޑމންގ ޤައމން ލިބން ނހންނަތަކތި ވސް‬
‫ގަނވއވ‪ .‬މިއީ ދަތރކރަން ހޭދަވާފައިސާގ އިތރން އަޅގަނޑމންގ އަގހރި ވަގތތައްވސް ސަލާމަތް ކޮށްދޭނ ކަމކވ‪.‬‬
‫ވީމާ އިންޓަރނޓްގ ޒަރިއްޔާއިން ވިޔަފާރިކރވޭ ކަމަށްޓަކައިވސް އިންޓަރނޓްނތި ދިރިއޅމަކީ މިހާރ އނދަގޫ ކަމކވ‪.‬‬

‫ޑިސްޓންސް ލަރނިންގ ނވަތަ އހން ތަނއްގައި ހރި ލކްޗަރަރ އއްގ އހީގައި ގޭގައި އިނދގން ކިޔވމގ‬
‫މަގވސް ވަނީ އިންޓަރނޓް މދވރިކޮށް ލިބންހރި ވަސީލަތއްކަމގައިމގައިވާ "ވީޑިއޯކޮންފަރންސިން" ގ އހީގައި‬
‫ފަހިވފައވ‪ .‬މިގޮތން ދނިޔޭގ ކޮންމ ހިސާބއްގައި ހރި ލކްޗަރަރ އއް މދވރިކޮށް ވސް މިހާރ އަޅގަނޑމންނަށް‬
‫ފސްތަކން ބާއްވާ އކިއކި‬
‫ފަސޭހަ ކޮންމ ވަގތއްގައި ކިޔވމގ ފރޞަތވަނީ ހޅވިފައވ‪ .‬އަދި ހަމައހންމ އޮ ީ‬
‫ބައްދަލވންތައްވސް "ވީޑިއޯ ކޮންފަރންސިން" މދވރިކޮށް ބޭއްވޭކަމީވސް މިއަދ އަޅގަނޑމންނަށް އިންޓަރނޓްގ‬
‫ގވާ ސަބަބކވ‪.‬‬
‫ޒަރިއްޔާއިން ލިބިފައިވާ ބޮޑފައިދާއކވ‪ .‬މިއީވސް މިހާރ އިންޓަރނޓާނލައި ދިރިއޅން އނދަ ޫ‬

‫ސޯޝަލް ނޓްވަރކިންގ ވބްސައިޓތަކގ އހީގައި އަޅގަނޑމންނަށް‬ ‫މީގ އިތރންވސް އިންޓަރނޓން ތަފާތ‬

‫ޓ ނލައި‬
‫މއަދ އިންޓަރނ ާ‬
‫ށ ލވޭކަމީވސް ި‬
‫ނ ވާހަކަދައްކާ ގޅން ބަދަހިކޮ ް‬
‫އލާގ މމްބަރން ާ‬
‫ހންނާއި އާ ި‬
‫ދރގައި ތިބޭ ރައްޓ ި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪47‬‬
‫ނ "ޓްވީޓް"‬
‫ވރަށް ދަތިވާ ސަބަބކވ‪ .‬އހނީ "ފޭސްބކް" ފަދަ ވބްސައިޓތަކން ރައްޓހިން ާ‬
‫ދިރިއޅން އަޅގަނޑމންނަށް ަ‬
‫މށް‬
‫ތފާތ އކިއކި ފޮޓޯތަކާއި ވީޑިއޯތައް ހިއްސާކޮށްލމން އކވރިކަން އިތރަށް ބަދަހިވ ަ‬
‫ކޮށްލައި‪ ،‬މސޖކޮށްލާ‪ަ ،‬‬
‫މަގފަހިވއވ‪ .‬އަދި ހަމަ އހންމ ފޮޓޯތަކާއި ވީޑިއޯތަކގ ޒަރިއްޔާއިން އާއިލާގ މމްބަރންނާ އންމ ފަހގ މައލޫމާތތައް‬
‫ހިއްސާކޮށްލވއވ‪ .‬މިގޮތން އާއިލާގ މމްބަރއްގ އފަންދވަހގ ފޮޓޯތައް "ފޭސްބކަށް" އަޕްލޯޑްކޮށްލމން ދރގައިހރި‬
‫ބ އޅމަށް ދަތިވާކަމކވ‪.‬‬
‫އާއިލާގ މމްބަރންނާވސް އކަން ހިއްސާކރވއވ‪ .‬މިއީވސް މިއަދ އިންޓަރނޓްގ ޚިދމަތް ނލި ި‬

‫ނ ކރިން އކަކ އަނކަކާ ބަދަލކޮށް ހަދާ ކަރދާސް ސިޓީތައް ފޮނވައި ލިބިގަތމގައި‬

‫އިންޓަރނޓް ތަޢާރަފްވމާ ގޅިގ ް‬
‫މިހާރ އނދަގޫތަކާ ކރިމަތިލާކަށް ނޖހއވ‪ .‬އހނީ "އީ މއިލް" ގ ޒަރިއްޔާ އިން މިހާރ ކިތަންމ ދރގައި ހރި‬
‫ތރޭގައި‬ ‫މަދވަގތކޮޅއްގ‬ ‫ފަސޭހަކަމާއކ‬ ‫މަޢލޫމަތއް‬ ‫ބޭނންވާ‬ ‫މންބަރަކާވސް‬ ‫އާއިލާގ‬ ‫ނވަތަ‬ ‫ރައްޓއްސަކާ‬
‫ޓތައްވސް‬
‫ތފާތ އޓޭޗްމަން ް‬
‫މކޮށްދނީ "އީމއިލް" އާއކ ަ‬
‫ހިއްސާކޮށްލވއވ‪ .‬އަދި ހަމައހންމ މިކަން އިތރަށް ފރިހަ ަ‬
‫މ‬
‫ވފަރާތަކަށް ފޮނވއވ‪ި .‬‬
‫ފޮނވޭތީއވ‪ .‬މިގޮތން ތަފާތ ފޮޓޯތަކާއި ވީޑިއޯތައްވސް ފޮނވި "އީމއިލް" އާއކ ބޭނން ާ‬
‫ސަބަބަށްޓަކައިވސް މިހާރ އިންޓަރނޓާ ނލައި އޅން ދައްޗވ‪.‬‬

‫ވީމާ ދނިޔޭގ އކި ކަންކޮޅތަކގައި ހިނގާ ތާޒާ ޚަބަރާއި މަޢލޫމާތ އަޅގަނޑމންނަށް ވަގތން ވަގތަށް ލިއްބައި‬
‫ދިނމާއި ‪ ،‬ބޭނންތަނއްގައި ހރގން ބޭނންވާ ކޮންމ އއްޗއްވސްގަނވމާއި‪" ،‬ވީޑިއޯކޮންފަރންސިން" ގ އހީގައި ދނިޔޭގ‬
‫ލ‬
‫ޗރަރ އއް މދވރިކޮށްވސް ކިޔވމާއި‪ ،‬ތަފާތ އކިއކި ބައްދަލވންތައް ބޭއްވމާއި‪ ،‬ސޯޝަ ް‬
‫ކޮންމ ހިސާބއްގައި ހރި ލކް ަ‬
‫ށ‬
‫ނޓްވަރކިންގ ގ ޚިދމަތް ލިބމާއި‪" ،‬އީމއިލް" ގ ޚިދމަތް ލިއްބައިދިނމަކީ އިންޓަރނޓން އަޅގަނޑމންނަ ް‬
‫ގނސްދީފައިވާ ފަސޭހަތަކވ‪ .‬ކަންމިހންހރމާއކ‪ ،‬މިއަދ އިންޓަރނޓާ ނލައި ދިރި އޅމަކީ ވަރަށްވސް އނދަގޫ ކަމކވ‪.‬‬

‫އިންޓަރނޓް ނތި ދިރިއޅމަކީ މިހާރ އނދަގޫކަމކވ‪.‬‬

‫އަޙްމަދިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އަޙމަދ ޝައްމާމް‪ ،‬ހޯދަޑ‪ ،‬ރަތްބަގީޗާގ ‪ /‬ޏ‪ .‬ފވައްމލައް‬

‫ނ‬
‫ދނީ ދވަހަކަށް ފަހ ދވަހއް އިތރވަމންނވ‪ .‬އިންސާނ ް‬
‫ދނިޔޭގައި މވާސަލާތީ ވަސީލަތްތައް މި ަ‬
‫ވސީލަތް ހަލވިކަމާއކ އކި ރޮނގ ތަކން ކރިއަރަމންނވ‪.‬‬
‫އންމ ފޅާ ދާއިރާއއްގައި ބޭނން ކރަމންދާ އިންޓަރނޓް ަ‬
‫އ ދިރިއޅން އނދަގޫވފައވ‪ .‬އހނީ‪ ،‬ދނިޔޭގ އކި‬
‫ނނަށް މިވަނީ މިވަސީލަތާ ނލަ ި‬
‫އހންކަމން މިއަދ އިންސާނ ް‬
‫ތކާއި ޚަބަރތައް ކޮންމ މީހަކަށް ވސް ލިއްބައިދިނމގ އންމ ފރިހަމަ ވަސީލަތަކަށް ވަނީ‬
‫ކަންކޮޅތަކގައި ހިނގާ ކަންތައް ަ‬
‫އިންޓަރނޓް ކަމވ‪.‬‬

‫މިއަދގ ދނިޔޭގައި އިންޓަރނޓގ ވަސީލަތް ނތިއްޖނަމަ އންމ ބޮޑަށް އނދަގޫވާނ އއްފަރާތަކީ ޚަބަރ ފަތރާ‬
‫ސހައިން އާ ޚަބަރ ތައް ލިބނީ އިންޓަރނޓ ޒަރިއްޔާއިން‬
‫ފަރާތްތަކަށވ‪ .‬ސަބަބަކީ ޚަބަރ ފަތރާ ފަރާތްތަކަށް އންމ ފަ ޭ‬
‫ކަމގައި ވފައި ދނިޔޭގ ކޮންމ ކޮޅއްގައި މަޝްހޫރ މީހަކ މަރވިޔަސް ބަޔަކ މަރާމާރީއއް ހިންގިޔަސް ޤައމގ ސިޔާސީ‬
‫ނ‬
‫ލީޑަރންގ ވާހަކަތައް އންމ އަވަސް ޚަބަރއް ގޮތގައި ގނސް ދނީ މީޑިޔާގ ފަރާތްތަކން ކަމގައި ވާތީއވ‪ .‬އހންކަމ ް‬
‫ނމަ މީޑިޔާގައި އޅޭ މީހންވސް ޚަބަރތައް ހޯދމަށްޓަކައި ޖހޭނީ ޤައމތަކަށް ދަތރކރާށވ‪.‬‬
‫އިންޓަރނޓްގ ވަސީލަތް ނތް ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪48‬‬
‫އ ޚަރަދތަކއް ކރަން ޖހމާއި އތަކއް މވައްޒަފންނަށް‬
‫ތނަމަ އމީހންގ ޚަބަރ ހޯދމަށް އތަ ް‬
‫އަދި މި ވަސީލަތް ނ ް‬
‫ފައިސާދީގން ޚަބަރތައް ހޯދމަށްޓަކައި ޤައމތަކަށް ފޮނވަން ޖހޭނއވ‪.‬‬

‫އިންޓަރނޓް‪ ،‬މި ވަސީލަތް ނތި ދން އންމ އނދަގޫ ވާނ ފަރާތަކީ ކިޔަވާ ކދިންނވ‪ .‬ސްކޫލގައި ޓީޗަރން‬
‫ކިޔަވައިދޭ ފިލާވަޅގ އިތރަށް މައލޫމާތ މއްސަނދި ކރމަށްޓަކައި ކޮންމހންވސް ބޭނންކރަން ޖހއވ‪ .‬އހން ކަމން މި‬
‫ވތަ މީހއްގ އިބްރަތްތރި‬
‫ށ ކޑައވ‪ .‬އއްޗަކާ ބހޭ މައލޫމާތއް ނ ަ‬
‫ވަސީލަތާ ނލައި އިލްމ ކރިއރވަން ފރޞަތ ވަރަ ް‬
‫ނ‬
‫ނ އނދަގލވ‪ .‬ވަކިން ޚާއްސަކޮށް ކދި ް‬
‫ތ މިހާރ ހޯދަ ް‬
‫ޓ ނ ި‬
‫އންޓަރނ ް‬
‫ފިލާވަޅއް އންމ ފަސޭހައިން ލިބިދިނމގައި ި‬
‫ނ އންމ ކަމދާ ޤައމަކާއި ކިޔާނ މާއްދާގ މައލޫމާތ މިހާރ އންމ‬
‫އިތރަށް ކިޔަވަން‪ ،‬ކޯސްތަކގ މައލޫމާތާއި‪ ،‬ދާ ް‬
‫ތބޭ ކދިންނަށް މި ވަސީލަތް‬
‫ފޅާދާއިރއްގައި ލިބނީ އިންޓަރނޓްގ ޒަރިއްޔާއިންނވ‪ .‬އހންކަމން ކިޔަވަން ބޭނން ޖހިފައި ި‬
‫ނޓަރނޓްގ‬
‫ލންޖހޭނީ އނދަގޫ ތަކަކާއވ‪ .‬މިހާރަކަށް އައިސް ކިޔަވާކދިން ޓިއޝަން ނގމގ ބަދަލގައި އި ް‬
‫ނތްނަމަ ކރިމަތި ާ‬
‫ނ ރައްކާކރވޭ ގިނަ ފައިސާތަކކވ‪ .‬އހންކަމން އިންޓަރނޓް‬
‫ވަސީލަތްތައް ބޭނން ކރއވ‪ .‬އއީވސް މައިންބަފައިންގ އަތ ް‬
‫ވފައިވަނީ ކިޔަވާކއްޖއްގ މޅި ކިޔވމގ މަރހަލާޔާ ގޅިފައވ‪.‬‬

‫މިހާރަކަށް އައިސް މި ވަސީލަތް އންމ ފޅާ ދާއިރާއއްގައި ބޭނން ކރަންޖހޭ ފަރާތަކަށް ވފައިވަނީ‬
‫އންޓަރނޓްގ‬
‫ފއިހންނަނީ ި‬
‫ށ ަ‬
‫ދ ވިޔަފާރިތައް ގިނައިން ކޮ ް‬
‫ވިޔަފާރިވރިންނވ‪ .‬ދނިޔޭގ އކި ކަންކޮޅގައި ހިންގަމން ާ‬
‫ޒަރިއްޔާއިންނވ‪ .‬ކންފންޏއްގ އާ އފއްދމއް ބާޒާރަށް ނރމގ ކރީގައި އ އިސްތިހާރކޮށް މޅި ދނިޔއަށް ދައްކައިދނީ‬
‫ނ މިވަސީލަތްނތި ވިޔަފާރިކރަން ޖހިއްޖނަމަ ވިޔަފާރިވރިންނަށްވސް އކަށީގންވާ ފައިދާއއް‬
‫އިންޓަރނޓްގ ވަސީލަތވ‪ .‬އހ ީ‬
‫ސ‬
‫ނ ކރަމން ދަނީ ފައި ާ‬
‫ދ އންމ ބޮޑ އއްކަމއް ގޮތގައި ވިޔަފާރިވރިން އިންޓަރނޓް ބޭނ ް‬
‫ނލިބޭނއވ‪ .‬އަ ި‬
‫ބަދަލކރމގައވ‪ .‬އއީ މިހާރ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތްތައް ފޅާވމގ ސަބަބން އިންޓަނޓް މދވރިކޮށް ފައިސާބަދަލކޮށް‬
‫އއްޗހި ގަނ ވިއްކޭތީއވ‪ .‬މި ކަން މިހން ކރމގ މައިގަނޑ ސަބަބަކަށް ވފައިވަނީ ރައްކާތރިކަން ބޮޑ ވާތީއވ‪.‬‬
‫ނ ކރިމަތިލާންޖހޭނ ފަދަ‬
‫ކ އތައް ގޮންޖހންތަކަކާ އމީހ ް‬
‫އހންކަމން ވިޔަފާރިވރިންނަށް އިންޓަރނޓްގ ވަސީލަތް ނތމަ ީ‬
‫ކަމަކަށވ‪.‬‬

‫އިންޓަރނޓް މި ވަސީލަތް ކޮންމ ފަރާތަކން ބލިކަމގައި ވިޔަސް އިންސާނާގ ހަޔާތގ ކަންކަން ފަސޭހަ‬
‫ކޮށްދިނމގައި ވަރަށް ބޮޑ ރޯލއް އަދާކރއވ‪ .‬ދިރިއޅމގައި ކިޔަވާކދިންނކޭ އއްފަދައިން ޚަބަރ ފަތރާ ވަސީލަތްތަކާއި‪،‬‬
‫ވިޔަފާރިވރިންނަށްވސް އިންޓަރނޓާ ނލައި އތަކއް އނދަގޫތަކއް ކރިމަތިވއވ‪ .‬އހނީ އިންޓަރނޓްވފައިވަނީ މި ޖީލަށް‬
‫އޔާ ނލައި ދިރިއޅން ދަތި އއްޗައްކަށް ވފައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪49‬‬
 ‫އަހަންނަށް މާވަހަރއް ލިބިއްޖނަމަ ‪......‬‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާތިމަތ ޖީލާ ޝަމީމ‪ ،‬ދަފތަރ ނަމްބަރ‪ :‬ރސ ‪ / 2776‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫އދި އިވޭ ޚަބަރަކީ‬

‫‪ 2012‬ވަނަ އަހަރ ފށނީއްސރން އަޅގަނޑމންނަށް އންމ ގިނައިން ނޫސްތަކން ފންނަ ަ‬
‫ރމަތީގައި މޅި ދނިޔވސް‬
‫ކޮންމވސް ރަށއްގ ބަޔަކ މާވަހަރއް ހޮވި ވާހަކައވ‪ .‬މި ނަސީބ އަތޖހޭ ކޮންމ މީހއްގ ކ ި‬
‫ރއަރައިގން ދއވ‪ .‬މިފަދަ‬
‫ނތަކއް އތ ި‬
‫ނ ބޮޑ މިލިޔަނަރަކަށް ވގންދއވ‪ .‬ހރިހާ ހވަފ ް‬
‫ރަންވާ ކަހަލައވ‪ .‬އއް ދވަހ ް‬
‫ނަސީބއް އަޅގަނޑަށް މިންވަރކރައްވައިފިނަމަ ވަރަށްވސް އފާވާނއވ‪ .‬އަޅގަނޑަށް މާވަހަރއް ލިބިއްޖނަމަ ކަންތައްކރާނ‬
‫ގޮތގ ޗާޓ އކލަވައިލން ކީއްތޯއވ‪.‬‬

‫ބ‬
‫ހދާށވ‪ .‬އ ލި ޭ‬
‫އންމން ފރަތަމަވސް އަޅގަނޑ ބަލާނީ ބޮޑއަގގައި އޭތި ވިއްކާލައިގން ގިނައަދަދއްގ ފައިސާ ޯ‬
‫ފައިސާއިން އައްޑޫން ވަރަށް ބޮޑ ބިމއް ގަނ އބިމގައި ރީތި‪ ،‬ތަނަވަސް ގއއް އިމާރާތްކރާނީއވ‪ .‬މިކަމަށްޓަކައި ބޭރގ‬
‫ތަޖރިބާކާރ މީހން ގންނާނީއވ‪ .‬މި ގ ފަރމާކރާނީ ބޭރ ޤައމތަކގ ގތައް ހންނަ ގޮތަށވ‪ .‬އގޮތން‪ ،‬ގޭގ ވަށައިގން‬
‫ހއްދާ ބޮޑ ބަގީޗާއއް ހަދާނީއވ‪ .‬އަދި ހަމައއާއކ‪ ،‬ގޭގ‬
‫އކި ވައްތަރގ ގަސް އިންދާނީއވ‪ .‬މީރވަސްދވާ މާމލާމލި ަ‬
‫ފަހަތގައި އޮންނަ ހސްބިންކޮޅގައި ފަތާފންގަނޑއް ހަދާ‪ ،‬ބޑްމިންޓަން ކޅ ކަސްރަތކރާނ ކޯޓއް ހދމަށްވސް‬
‫ތނަވަސް ގއއް ބިނާކރާނީއވ‪.‬‬
‫ޚިޔާލކރަމވ‪ .‬އާދ! މާވަހަރއް ލިބިއްޖނަމަ‪ަ ،‬‬

‫ނ އަޅގަނޑ ހަދާނގޮތަކީ‪ ،‬ކާފައަށް ލިބިފައިވާ ބޮޑ ފަޅރަށގައި ރިސޯޓއް‬

‫މާވަހަރއް ލިބިއްޖނަމަ ދ ް‬
‫ގހާގހިންނވ‪ .‬އަދި ރަށގައި‬
‫ބވަތގ ދިވހި ރކންނާއި ގަސް ަ‬
‫ތަރައްޤީކރާނީއވ‪ .‬މޅި ރިސޯޓ ޒީނަތްތރިކޮށްލާނީ އކި ބާވަތް ާ‬
‫ވަރަށް ޗާލ ހަޓްތަކއް ހަދާނީއވ‪ .‬ފަތރވރިން އަރާމކޮށް ހިތްހަމަޖައްސާލައި ތިބމަށވ‪ .‬އަދި އމީހން ހައިރާންވ އަންތަރީސް‬
‫ކޮށްލާފަދަ އންދރި ބަގީޗާއަކާއި މރަކައިގ ފަޅއް ތައްޔާރކރާނީއވ‪ .‬އަދި ހަމައއާއކ‪ ،‬އ ފަޅގައި ކަނޑއަޑީގ‬
‫އ‬
‫ނތްތރި ކރމަކީ އަޅގަނޑގ އންމީދވ‪ .‬މި ހރިހާ ހވަފނއްގަ ި‬
‫ތއި އަލިމަހން އ ތަން ޒީ ަ‬
‫ރސްޓޯރންޓއް ހަދާނީއވ‪ .‬ޔާގޫ ާ‬
‫ހަޤީގީ ކލަ ޖއްސޭނީ އަޅގަނޑަށް މާވަހަރއް ލިބމންނވ‪.‬‬

‫މިހާރ ދިވހިރާއްޖޭގައި ނތީ ވަރަށް ބޮޑ ޝޮޕިންގް މޯލކވ‪ .‬މިކަމާމދ ޒވާން ކދިން ދބަހއް ނވާނކަން‬
‫ކަށަވަރވ‪ .‬އަޅގަނޑގ ޚިޔާލީ ޗާޓން ދން މި ޖާގަދނީ ޝޮޕި މޯލަކަށވ‪ .‬އގޮތން އކި ރަހަތައް އަޖމަ ބލޭގޮތަށް ބޮޑ‬
‫ށ ބައްޓަންކރާނީއވ‪ .‬ނަން‬
‫ތ ް‬
‫ކ ފާޑފާޑގ އަންނައނ ލިބޭގޮ ަ‬
‫އށް ނަގާ އ ި‬
‫ރސްޓޯރންޓއް ހޅވާނީއވ‪ .‬އަދި ތަފާތ ބރިބރި ަ‬
‫ނށް ޚާއްސަ ބައއް ހދމަށްފަހ‬
‫ތނަކަށް އތަން ހަދާނަމވ‪ .‬ކޑަކދިން ަ‬
‫މަޝްހޫރ "އމްސީ" ފަދަ މޯލްތަކަށް ގޮންޖަހާލވޭފަދަ ަ‬
‫ދނީއވ‪.‬‬
‫އކދިން ކޅޭނ ތަފާތ އއްޗހި ބަހައްޓާ އަމާން މާހައލަކަށް ހަ ާ‬

‫އަޅގަނޑަށް މާވަހަރއް ލިބިއްޖނަމަ އަޅގަނޑގ ލޯބިވާ މައިންބަފައިން ހައްޖގ މާތް އަޅކަން އަދާކރމަށް ހައްޖަށް‬
‫ފޮނވާނީއވ‪ .‬އއީ އފަދަ ނިޢމަތއް ލިބމން އންމ ފރަތަމަވސް ހަނދާންކޮށްލަންޖހޭ ދމީހންނވ‪ .‬ރއާއި ދވާލ‬
‫ނށްޓަކައި ކޮށްދވޭނ ވަރަށް ބޮޑ ކަމކވ‪ .‬އދމީހން ކޮށްދިން މަސައްކަތް‬
‫ކ ނޑިނޭޅި އަޅގަނޑަށް ހޭހަންކޮށްދިން ދމީހން ަ‬
‫ތިލަފަތން މިނ ކިރިޔަސް ދވަހަކވސް ކޮޅން ނލާނއވ‪ .‬އހާވސް މަތިވރި ޤރބާނީއއްވ ވަޑައިގަތީ ތީވ ޝކރާއި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪50‬‬
‫ނނަމވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬މާވަހަރގ‬
‫އންކަން އަބަދވސް ދަން ާ‬
‫މބާރަކް ބާދީ އަރިސްކރން އންމ ހައްޤ ފަރާތަކީ މައިންބަފަ ި‬
‫ދނީއވ‪.‬‬
‫ނަސީބ ލިބމން އަޅގަނޑގ މަންމައާއި ބައްޕަ ހައްޖަށްފޮނވައި ޭ‬

‫ނއި މިސްކީނން ބަރިޖަހާލާފައި ތިބޭ މަންޒަރވ‪.‬‬

‫މާރކޭޓ ސަރަހައްދަށް ދިޔަޔަސް ފންނަނީ ނިކަމތި ފަޤީރން ާ‬
‫އތަނަށް ގޮސް އޅޭމީހންގ ކިބައިން ލާރިއަކަށް އދިއދި އމީހން އތިބނީ ހަމަ ގޮތްހސްވގންނވ‪ .‬ދިވހިރާއްޖޭގައި‬
‫ބ‬
‫ބއިތޯއވ‪ .‬ހަމަ އަންތަރީސްވާ ވަރވއވ‪ .‬އަޅގަނޑަށް މާވަހަރއް ލިބިއްޖނަމަ‪ ،‬އ ލި ޭ‬
‫ނަގާ ކިޔާލވޭ މއްސަނދިން ކޮ ަ‬
‫އ‬
‫ތ ފަޤީރންނާ ި‬
‫ގއި ދިރިއޅޭނީ އަޅާލާނ ގާތްތިމާގ މީހަކ ނ ް‬
‫ދ މވައްޒަފން ލާނީއވ‪ .‬އ ތަނ ަ‬
‫ފައިސާއިން ބޮޑ އިމާރާތއް ހަ ާ‬
‫ދނީއވ‪.‬‬
‫މިސްކީނންނވ‪ .‬އަދި އަޅގަނޑ ސަލާންޖަހަން ނކމ އޅޭ މީހންނަށް ކޮންމ ދވަހަކ ފައިސާ ޭ‬

‫މހަކވސް އކަމަކަށް އަބަދމ އންމީދކރާ ކަމކވ‪ .‬އަޅގަނޑަށް މާވަހަރއް‬

‫މާވަހަރއް ލިބމަކީ ކޮންމ ީ‬
‫މޯލއް ބިނާކރާނީއވ‪.‬‬ ‫ލިބިއްޖނަމަ‪ ،‬ބޮޑ ގއއް އަޅާނީއވ‪ .‬އަދި ރިސޯޓއް ތަރައްޤީކޮށް ފާހަގަކރވޭފަދަ ބޮޑ ޝޮޕިންގ‬
‫ނނާއި މިސްކީނންނަށް އހީވާނީއވ‪ .‬މިއީ ހަމައކަނި އަޅގަނޑ ކައްކާ‬
‫އަދިހަމައއާއކ‪ ،‬މައިންބަފައިން ހައްޖަށް ފޮނވާ ފަޤީރ ް‬
‫ޖއްސާނަމވ‪ .‬އކަމަށްޓަކައި‬
‫ޚިޔާލީ ފޮލައއްނޫނވ‪ .‬އ ނަސީބ ލިބއްޖނަމަ އަޅގަނޑ މިދކޭ ހވަފންތަކގައި ހަޤީޤީކލަ ަ‬
‫އަޅގަނޑގ ޚިޔާލ މިހާރވސް މިވަނީ މކހަށް ޖަހާފައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪51‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫‪53‬‬ ‫އާމިނަތ ޝީނީޒް‪ ،‬ހަލީމާހައސް‪ /‬ބ‪.‬އޭދަފށި‬ ‫ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ ޤދރަތީ ވަސީލަތްތަކަކީ ދިވހީންގ‬ ‫‪1‬‬
‫( ބ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރ)‬ ‫ނަސީބވ‪.‬‬
‫‪54‬‬ ‫މޙައްމަދ ޤައިސް ހަންނާނ‪،‬ގ‪.‬ޗާންދ‪ /‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ ޤދރަތީ ވަސީލަތްތަކަކީ ދިވހީންގ‬ ‫‪2‬‬
‫(ދަރމަވަންތަ ސްކޫލ)‬ ‫ނަސީބވ‪.‬‬
‫‪55‬‬ ‫ފާތިމަތ ވިދާދާ‪ ،‬މ‪.‬ފޖީ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬ ‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަށް ކރަމންދާ އަސަރތައް‬ ‫‪3‬‬
‫(ހިރިޔާ ސްކޫލ)‬
‫‪57‬‬ ‫މޙައްމަދ ދާނިޔާލް ޢަޤީލް‪ ،‬ހ‪.‬އާބާދ‪ /‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަށް ކރަމންދާ އަސަރތައް‬ ‫‪4‬‬
‫( އިސްކަންދަރ ސްކޫލ)‬
‫‪52‬‬ ‫އިރާޝް ހަސަން‪ ،‬އައިރިޝް‪ /‬ގދ‪ .‬ފިޔޯރި‬ ‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަށް ކރަމންދާ އަސަރ‬ ‫‪5‬‬
‫(ޢިމާދއްދީން ސްކޫލ)‬

‫‪52‬‬
 ‫ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ ޤދރަތީ ވަސީލަތްތަކަކީ ދިވހީންގ ނަސީބވ‪.‬‬

‫ބ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ ޝީނީޒް‪ ،‬ހަލީމާހައސް ‪ /‬ބ‪ .‬އޭދަފށި‬

‫ލތައް އތަނަކަށް ހއްޓިފައިވާ‬

‫ދިވހިންނަކީ ދިވހިންނަށް ލިބިފައިވާ ޤދރަތީ ވަސީލަތްތަކަށްޓަކައި ދނިޔ ދަންނަ ޯ‬
‫ދިވހިރާއްޖއއްގައި ދިރިއޅމންދާ ބައކވ‪ .‬ޒަމާނއްސރ މިފަދަ ވަސީލަތްތަކގ ބޭނން އަޅގަނޑމން މިދަނީ ކރަމންނވ‪.‬‬
‫މއްސަނދި ކަނޑފަރތަކާއި ސާފ ރީތި ދޮންވލި ތ ނޑީގ ރަށްތަކާއި ދަނޑ ގޮވާމގ ބިންތަކަކީ މާތް ﷲގ ވާގިފޅާއކ‬
‫ދިވހީންގ ނަސީބގައި ލައްވަވާފައިވާ ވަސީލަތްތަކވ‪ .‬ދިވހިންގ ކރިއރމަކީ މިއީ ކަމގައި ދންނވމަކީ ދޮގަކަށް ނވާނއވ‪.‬‬
‫އވާ އންމ ބޮޑ ނިޢމަތަކީ‬
‫ކާބަފައިންގ ޒަމާނއްސރ މަސްވރިކަމަށް މަޝްހޫރ ދިވހިރާއްޖޭގ ދަރީންނަށް ލިބިފަ ި‬
‫އސަކީ އކްސްޕޯޓްކޮށްގންނާއި ކައްކާ ހިއްކައިގން އޭގ ފައިދާ‬
‫ފރިހަމަ ކަނޑފަރތަކވ‪ .‬މި ކަނޑފަރތަކން ބާނާ މަސްމަހާމ ް‬
‫އިންތިހާއަށް އިތރވާ އއްޗކވ‪ .‬ހަމަ މި ބީދައިން ކަނޑފަރތަކގައި ލައްވަވާފައިވާ ރީތިކަމާއި ފރިހަމަކަމަކީ ގިނަ ފަތރވރިން‬
‫ރާއްޖއަށް ޒިޔާރަތް ކރމަށް މަޖބޫރކރވާ ކަމކވ‪ .‬ކަނޑއަޑީގ ރީތިކަމަށް ރާއްޖ މަޝްހޫރވފައިވާއިރ ޤަބޫލކރަންޖހޭ‬
‫ޙަޤީޤަތަކީ އއީ ދިވހިންގ ނަސީބކަމވ‪ .‬ދިވހިރާއްޖޭގ ތަރައްޤީއާއި ތަމައްދންގ އާ ހަރފަތްތަކަށް އަރަމންދާއިރ އކަމގ‬
‫ސިއްރަކީ ހަމަ މިފަދަ ގދރަތީ ވަސީލަތްތަކވ‪.‬‬

‫ވސީލަތްތަކަށް ނަޒަރ ހިންގާލާއިރ ދަނޑގޮވާން ކރމަށް‬

‫ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ އހނިހން ގދރަތީ ަ‬
‫ނއްތާލވޭނޭ އއްޗއް ނޫނވ‪ .‬ރާއްޖތރޭގ ބައއް ހިސާބތަކގައި ދަނޑވރިކަން ކރމަށްޓަކައި‬
‫މއްސަނދި ބިންތަކަކީ ހަނދމަ ަ‬
‫ފރިހަމަ އތައް ރަށްތަކއް ފންނާން އބަހއްޓވ‪ .‬ދަނޑވރީންނަށް ގޮވާން ހައްދާ އިންދމަށް ކަމދާ އކަށީގންވާ ބިން‬
‫ދއްވިކަމީ އަޅގަނޑމން ޝކރކރަން ޖހޭވަރގ ކަމކވ‪ .‬އހނީ ރާއްޖއިން ބޭރަށް ފޮނވާ އާމްދަނީ ހޯދޭ ވަރަށް ދަނޑބިން‬
‫ނތްކަމގައި ވިޔަސް ރާއްޖޭގ ރައްޔިތންނަށް އކަމން ފައިދާއއް ކރާތީއވ‪ .‬ނަސީބަކީ މިއީ އވ‪.‬‬

‫ބައިނަލް އަޤްވާމީ ނޫސްމަޖައްލާތަކާއި މގަޒިންތަކގައި ދިވހިރާއްޖޭގ ރަށްތަކގ ވާހަކަ ފަލަ ސރޚީގައި‬

‫ތއް އަތރާލވިފައިވާ ގޮތަކީ‬
‫ށ ަ‬
‫ތ ހދ ދޮންވލި ތ ނޑިތަކާއި ރަ ް‬
‫ފަވާލވިފައިވާތަން ފންނަލއް މަދއް ނޫނވ‪ .‬ޤދރަތީ ރީ ި‬
‫ނންތޯއވ؟ މި ރީތި ރަށްތަކގ ސަބަބން ފަތރވރިކަން ފޅާވ ރާއްޖއަށް ލިބޭ އާމްދަނީ އިތރވއވ‪.‬‬
‫ދިވހީންގ ނަސީބ ޫ‬
‫ފނޮޅތައްވސް މިފަދަ އވ‪.‬‬
‫ނަތީޖާއއްގ ގޮތން ރާއްޖޭގ އިޤތިޞާދ އިތރވއވ‪ .‬ދިވހިރާއްޖޭގ ރަށްތައް ފަދައިން ދޮންވލި ި‬
‫ގިނަ ފަތރވރިން ވަޤތ ހޭދަކޮށްލމަށް އިޚްތިޔާރ ކރާ ތަނއްކަމގައި މި ފިނޮޅތައް ވއވ‪ .‬މިއީ ދިވހީންގ ކރިއރމވ‪.‬‬

‫މޅި ދނިޔއަށް ނަޒަރ ހިންގާލާއިރ ދިވހިރާއްޖއަކީ އަހަރދވަސް އއްކޮށް ރީތި މޫސމއްގ ދވަސްތައް ގނާ‬
‫މ ކަމަކީވސް ދިވހީންގ ނަސީބޭ ދންނވިދާނއވ‪ .‬އހނީ‬
‫ވކަށް ނޖހއވ‪ .‬އހންކަމން ި‬
‫ބައކވ‪ .‬ފިނިވގން ނޫޅވޭވަރ ާ‬
‫ގިނަ ފަތރވރިން ރާއްޖ އަންނަ އންމ ބޮޑ އއް ސަބަބަކީ މިއީއވ‪ .‬އހންކަމން ރާއްޖޭގ މޫސމަކީ ޤދރަތީ ވަސީލަތކޭ‬
‫ނންތޯއވ‪ .‬އީކްއޭޓަރ އާއި ކައިރީގައި އޮތމގ ސަބަބން ދިވހިރާއްޖޭ މޫސން ސިފަކރވިފައިވަނީ "ޓްރޮޕިކަލް‬
‫ދންނވިދާނ ޫ‬
‫ކްލައިމޓް" އއްގ ގޮތގައވ‪.‬‬

‫ލބިފައިވާ އންމ ބޮޑ އއް‬

‫ފަތރވރިކަމާއި މަސްވރިކަމން ދރަށްޖހިލައި ނަޒަރ ހިންގާލާއިރ ދިވހިރާއްޖއަށް ި‬
‫ވަސީލަތަކީ ރކވ‪ .‬ދިވހިރާއްޖޭގ ޤައމީ ގަސްކަމގައިވާ މި ގަހަކީ ކޮންމ ދިވއްސަކވސް އޭގ ބޭނން ކރާ އއްޗކވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪53‬‬
‫އހނީ މި ވަސީލަތގ ސަބަބން ތަފާތ މަސައްކަތްތރިކަމގ ހނަރ ދައްކާލމގ ފރޞަތ ދިވހީންނަށް ފޅާވގން‬
‫މކީ ހަމަ ލާރި ލިބޭ މަސައްކަތވ‪ .‬މިކަން މިގޮތަށް އޮތްއިރ‬
‫ގޮސްފައިވއވ‪ .‬ފަނން ފަންގިވިޔމާއި ރކގ ލަކޑިން ދޯނި ބަނ ަ‬
‫ރކަކީ ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ ގދރަތީ ވަސީލަތކޭ ދންނވިދާނއވ‪.‬‬

‫ތރިންނަކީ އަޅގަނޑމންގ‬
‫އ އސްމިންތަކގ ހަޤީޤީ މޭސް ި‬
‫ވީމާ‪ ،‬ދިވހިރާއްޖ މިހާރ ދކމންދާ ތަރައްޤީގ ާ‬
‫މކަމއް ލިބިފައިވާ ކަނޑފަރތަކާއި‪ ،‬ދޮންވލި ތ ނޑިތަކާއި‪،‬‬
‫ޤައމގައިވާ ޤދރަތީ ވަސީލަތްތަކވ‪ .‬ނަޒަރތައް ކަތިލާފަދަ ފރިހަ ަ‬
‫ފރިހަމަ މޫސމވ‪ .‬މީގ އިތރން ގަސް އިންދާ ހއްދމަށް ފރިހަމަ ބިންތަކާއި ދިވހިން އކަމަކަށް މަޝްހޫރވފައިވާ‬
‫ކ އަޅގަނޑމންގ ނަސީބ‬
‫ލބިފައިވާ ގދރަތީ ވަސީލަތްތަކަ ީ‬
‫ނށް ި‬
‫މަސައްކަތްތައް ކރމަށް ރއްތަކވ‪ .‬އހންކަމން ދިވހިން ަ‬
‫އ ހިފން ބއްދިވރިއވ‪.‬‬
‫ބނން ހޔޮގޮތގަ ި‬
‫ނޫންތޯ؟ މީގ ޭ‬

‫ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ ގދރަތީ ވަސީލަތްތަކަކީ ދިވހިންގ ނަސީބކވ‪.‬‬

‫ދަރމަވަންތަ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޙައްމަދ ޤައިސް ހަންނާނ‪ ،‬ގ‪ .‬ޗާންދ ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫އަޅގަނޑމންގ ޤައމަކ ބޮޑތި ބިޔަ ފަރބަދަތަކއް ނތވ‪ .‬އަދި ހަމައހންމ ތޔޮވަޅގ ޚަޒާނާ‬
‫ލބިފައި ނތް ކަމގައިވިޔަސް‬
‫ތަކއްވސް ނތވ‪ .‬ޖަޒީރާ ރަށްތަކއްގ މައްޗަށް ބިނާވފައިވާ މި ކޑަކޑަ ޤައމަށް މިފަދަ ތަންތަން ި‬
‫ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ ގދރަތީ ވަސީލަތްތަކަކީ ދިވހިންގ ނަސީބކވ‪ .‬މިހން ދަންނަވަން މިޖހނީ ސަބަބތަކއް ނތިއއް‬
‫ނޫނވ‪.‬‬

‫އާމްދަނީއއް‬ ‫އތަކއް‬ ‫މަސްވރިކަމވ‪.‬‬ ‫ލޭނާރަކީ‬ ‫އިޤތިޞާދގ‬ ‫ދިވހިންގ‬ ‫އަޅގަނޑމން‬

‫ލބިފައިވާ ގދރަތީ‬
‫ހންނަށް ި‬
‫އަޅގަނޑމންނަށް މަސްވރިކަމގ ޒަރީޢާއިން މި އަންނަނީ ލިބމންނވ‪ .‬އަޅގަނޑމން ދިވ ި‬
‫ހރާއްޖޭގ އިޤތިޞާދަށް މި އަންނަނީ އތަކއް ފައިދާތަކއް‬
‫ވަސީލަތްކަމގައިވާ ކަނޑން މި ބާނާ މަހގ ސަބަބން ދިވ ި‬
‫މސްތައް ދަޅގައި ބަންދކޮށް ބޭރޤައމތަކަށް ވިއްކމގ ސަބަބން އަޅގަނޑމންގ ރާއްޖއަށް‬
‫ބނާ ަ‬
‫ކރަމންނވ‪ .‬އގޮތން މި ާ‬
‫ނ ދވަހއް ދވަހަކަށް އިތރވަމންނވ‪ .‬ދަޅމަހާއި‪ ،‬ވަޅޯމަހާއި‪ ،‬ލޮނމަސް ފަދަ ބާވަތްތައް‬
‫ބޭރފައިސާ ވަނން މި އަންނަ ީ‬
‫ފޅާގޮތއްގައި އަޅގަނޑމންނަށް ބޭރ ޤައމތަކަށް ވިއްކައި މިހދނީ އަޅގަނޑމންނަށް ލިބިފައި މިވާ ގދރަތީ އއް ވަސީލަތް‬
‫ކަމގައިވާ ކަނޑގ ސަބަބންނވ‪ .‬އހންކަމން ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ މިފަދަ ގދރަތީ ވަސީލަތްތަކަކީ އަޅގަނޑމންނަށް‬
‫ލިބިފައިވާ ވަރަށް ބޮޑ ނަސީބކވ‪.‬‬

‫ދިވހިރާއްޖއަކީ ޖަޒީރާ ރަށްތަކއްގ މައްޗަށް ބިނާވފައިވާ ކޑަ ޤައމކވ‪ .‬އތައް ފަޅރަށއް އަޅގަނޑމންގ‬
‫ދ ފަޅރަށްރަށގައި އަޅގަނޑމން ދިވހިންނަށް ދަނޑވރިކަން ކރމަކީ އަޅގަނޑމން‬
‫ރާއްޖޭގައި އބަހއްޓވ‪ .‬މިފަ ަ‬
‫މވާއާއި ތަރކާރީ އފައްދާ‬
‫ތބާވަތގ ޭ‬
‫ށ އތަކއް ފައިދާތަކއް ކރާނކަމކވ‪ .‬މިފަޅރަށްރަށގައި ތަފާތ ބާވަ ް‬
‫ދިވހީންނަ ް‬
‫ބޭރކރމގ ސަބަބން އަޅގަނޑމންގ އިޤތިޞާދަށް ބޮޑކރިއރމއް ލިބިގންދާނއވ‪ .‬އަދި ހަމައހންމ ބޭރން‬
‫އަޅގަނޑމން ރާއްޖއަށް އތރކރަން ޖހޭ ކާބޯތަކތީގ އަދަދ މަދވ ފައިދާއއް ލިބިގންދާނއވ‪ .‬އހންކަމން މި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪54‬‬
‫ށ ލިބިފައިވާ ޤދރަތީ އަގހރި ވަސީލަތކވ‪ .‬މި ސަބަބަށްޓަކައިވސް މިއަދ އަޅގަނޑަށް‬
‫ފަޅރަށްރަށަކީވސް ދިވހިންނަ ް‬
‫ތ ވަސީލަތްތަކަކީ ދިވހިންގ ނަސީބވ‪.‬‬
‫ނދަނީ ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ ގދރަ ީ‬
‫ދަންނަވަން މަޖބޫރވގ ް‬

‫ށ ބޮޑތި ބިޔަ ރާޅތަކކވ‪.‬‬

‫އަޅގަނޑމންގ ރާއްޖއަށް ބީއްސާލަމން މިދާ ބޮޑތި ބިޔަ ރާޅތަކަކީ އާދަޔާ ޚިލާފަ ް‬
‫ސނާމީ ބިނާ ކައިރީ އޮންނަ ރާޅގަނޑ ސަރަޙައްދަށް ބަލައިލިކަމގައި ވިޔަސް މިކަމގ ހަޤީޤަތް އަޅގަނޑމންނަށް‬
‫ތށް‬
‫އނގިގންދއވ‪ .‬ބޭރ ޤައމތަކގ މޮޅތި ރާޅާއޅންތރިން ރާޅާއޅމަށްޓަކައި ރާއްޖ އަންނަނީ މިސަބަބަށްޓަކައވ‪ .‬ހަޤީޤަ ަ‬
‫ވސީލަތކވ‪ .‬މި ރާޅތަކގ އހީގައި އަޅގަނޑމންނަށް‬
‫ބނާނަމަ މިއީވސް ރާއްޖއަށް ލިބިފައިވާ އަގހރި ގދރަތީ ަ‬
‫ފަސޭހަކަމާއކ ހައިޑްރޯ އިލކްޓްރިކް ސިޓީ ތަޢާރަފ ކރވިދާނއވ‪ .‬މިކަމގ ސަބަބން ގޭގޭގ ކަރަންޓގ ޚަރަދ ކޑަވ‬
‫ނނަށްވސް އާ މަގއް ހޅވިގންދާނއވ‪ .‬އހންކަމން މިފަދަ ބޮޑތި ބިޔަ ރާޅތަކަކީވސް‬
‫ކަރަންޓް ބިލ ނދއްކޭ މީހ ް‬
‫ބފައިވާ ބޮޑ ނަސީބކވ‪.‬‬
‫ލބިފައިވާ ގދރަތީ ވަސީލަތކވ‪ .‬މި ގދރަތގ ވަސީލަތަކީ އަޅގަނޑމންނަށް ލި ި‬
‫ދިވހިންނަށް ި‬

‫ދިވހިރާއްޖޭގ ދިރޭތަކތީގ ނަސްލަށް ނަޒަރ ހިންގާލާއިރ ހއިފިލަނޑާ އަކީ ރާއްޖޭގައި ވަރަށް ޢާންމ އއްޗކވ‪.‬‬
‫ބފައިވާ ގދރަތީ ވަސީލަތކވ‪ .‬ހއިފިލަނޑާ އާލާކޮށް ދިރވމގ ސަބަބން އަޅގަނޑމންނަށް‬
‫މިއީވސް މިއަދ ދިވހީންނަށް ލި ި‬
‫މިތަކތި ވަރަށް އަގބޮޑކޮށް އކްސްޕޯޓް ކރވިގންދާނއވ‪ .‬އަދިހަމައހންމ އތަކއް ވަޒީފާގ ފރޞަތތަކއް ހޅވާލވި‬
‫ޓކައިވސް އަޅގަނޑމންނަށް ދންނވން އޮތީ ރާއްޖޭގައިވާ‬
‫ބށް ަ‬
‫ދތަކއް ލިބިގންދއވ‪ .‬އހންކަމން މިސަބަ ަ‬
‫ދިވހީންނަށް ފައި ާ‬
‫ފއިވާ ބޮޑ ނަސީބކވ‪.‬‬
‫ދިރޭތަކތީގ ނަސްލަކީވސް ގދރަތން އަޅގަނޑމންނަށް ލިބި ަ‬

‫ލބިފައވ‪ .‬މިފަދަ ވަސީލަތްތަކގ‬

‫ނށް މިވަނީ ޤދރަތީ އތައް ވަސީލަތްތަކއް ި‬
‫އހންކަމން އަޅގަނޑމން ދިވހިން ަ‬
‫ބޭނން ހޔޮގޮތގައި ހިފމަކީ އަޅގަނޑމން ދިވހީންގ ޒިންމާއކވ‪ .‬މިއީ މިއަދ ގދރަތން އަޅގަނޑމންނަށް ދއްވާފައިވާ‬
‫ބޮޑ ނަސީބކވ‪ .‬އހންކަމން އަޅގަނޑމން ދިވހީންނަށް މިއަދ ދންނވން އޮތީ‪:‬‬

‫ގއި ލއްވމީ‬
‫" ކޮންފަދަ ނަސީބއްތޯއ މީ ދޮންވލި ބިމއް ަ‬

‫ހަންހާރަވތި ދިވހިންގ މީ ގިންތީތރޭ ހިމނއްވމީ "‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪55‬‬
 ‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަށް ކރަމންދާ އަސަރތައް‬

‫ހިރިޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާތިމަތ ވިދާދާ‪ ،‬މ‪ .‬ފޖީ ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫އ ޖީލަށް ރައްކާތރިކަމާއކ‬
‫އއީ އަޅގަނޑމންގ ޤައމިއްޔަތގ ވަރަށް މހިންމ ރކނކވ‪ .‬އއް ޖީލން އަނ ް‬
‫ފޯރކޮށްދޭން ޖހޭ އަމާނާތކވ‪ .‬ކާބަފައިން އަޅގަނޑމންނަށް ފޯރކޮށްދީފައިވާ މަޢނަވީ ޘަޤާފީ ތަރިކައވ‪ .‬ޝައްކއްވސް‬
‫އއީ އަޅގަނޑމން އންމހާ ދިވހީން އ ބަހަކަށް ޓަކައި ފަޚރވރިވން ޙައްޤ އަޅގަނޑމންގ މއްސަނދި‬ ‫ނތްގޮތގައި‬
‫ނ ތަފާތ ގޮންޖހންތަކއް‬
‫ދިވހި ބަހވ‪ .‬މިއަދ ބަވަނަވަމންދާ މި ދނިޔޭގައި އަޅގަނޑމންގ ދިވހިބަހަށް މި ދަ ީ‬
‫ބހަށް މިދަނީ ގިނަގނަ ނޭދވޭ އަސަރތައް‬
‫ކރިމަތިވަމންނވ‪ .‬ޚާއްޞަ ގޮތއްގައި އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހި ަ‬
‫ކރަމންނވ‪ .‬އ ގޮތން އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހގ ޤަވާއިދތަކަށާއި‪ ،‬ބަސްކޮށާރަށާއި‪ ،‬އަޑ މަޚްރަޖތަކަށާއި‪،‬‬
‫ދަރަޖަތަކަށް ކރަމންދާ ނޭދވޭ އަސަރތަކަށް މި މަޒމޫނގައި އަލިއަޅވައި ލވޭނއވ‪.‬‬

‫މޖތަމަޢގައި އކި ގޮތްގޮތން އިގިރޭސިބަހގ މހިންމކަން އިތރވަމންދާ ދިޔމާއކ ދިވހިބަހގ ބަސްކޮށާރަށް ދަނީ‬
‫ނ‬
‫ބސްކޮށާރގ ބޭނން ރަނގަޅ ގޮތގައި ނހިފއވ‪ .‬އގޮތ ް‬
‫ނޭދވޭ އަސަރތަކއް ކރަމންނވ‪ .‬ދިވހިބަހގ މއްސަނދި ަ‬
‫ދންނަށް އންމ ކޑައިރއްސރ އންމ އާދައިގ ބަސްތައްވސް ދަސްކޮށްދވނީ އިނގިރޭސި ބަހންނވ‪.‬‬
‫ބަލާއިރ‪ ،‬ތއްތކ ި‬
‫"އޕަލް" އާއި "ގްރޭޕްސް" އާއި "ޕަޕާޔާ" އ ކދިންނަށް އނގޭއިރ އ މޭވާ ތަކަށް ދިވހިބަހން ކިޔައި އޅޭ ރީތި ނަންތަކއް‬
‫ހންނަ ކަމއް ނޭނގއވ‪ .‬އަދި ބޮޑތި މީހންނަށްވސް "ޒބްރާ" އަށް ދިވހިން "ކަފިހިހރަސް" މި ނަން އޮންނަކަން‬
‫ދ އތައް ސަތޭކަ ލަފޒއް މިގޮތަށް އަބަދާއި އަބަދ އިނގިރޭސި ބަހން ކިޔައި އާދަވފައި‬
‫ނޭނގޭތަން އބަ އާދއވ‪ .‬މިފަ ަ‬
‫ބސްކޮށާރަށް ދަނީ ނޭދވޭ އަސަރތަކއް ކރަމންނވ‪.‬‬
‫އބަހއްޓވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހގ ަ‬

‫ވ އަސަރތައް މިދަނީ ކރަމންނވ‪.‬‬

‫ރސި ބަހގ ސަބަބން ނޭދ ޭ‬
‫ބފައިވާ ޚާއްޞަ ދަރަޖަތަކަށްވސް އިނގި ޭ‬
‫ދިވހިބަހަށް ލި ި‬
‫ނ ކރަން ޖހޭ‬
‫ރޖައިގ ބޭނ ް‬
‫މތް ދަ ަ‬
‫ޖއިގ އިތރން އންމ ާ‬
‫ނނަ އާދައިގ ދަރަޖައާއި‪ ،‬މާތް ދަރަ ަ‬
‫ހބަހގައި އޮ ް‬
‫އގޮތން ދިވ ި‬
‫ޝއްކއްނތވ‪" .‬އަޅގަނޑ‬
‫ަ‬ ‫ނށް އޮޅިފައި މިވަނީ އިނގިރޭސި ބަހގ ނފޫޒގ ސަބަބން ކަމާމދ‬
‫ގޮތްތައް ދިވހި ޒވާނން ަ‬
‫ނ ދާތީ ދަންނަވަން ޖހނީ އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން‬
‫ވިދާޅވާނީ" ފަދަ ގޮތްގޮތަށް ބަހގ ދަރަޖަތައް ބޭނންކރވމ ް‬
‫ދިވހިބަހަށް ނޭދވޭ އަސަރތައް ކރަމންދާ ކަމަށވ‪.‬‬

‫އަޅގަނޑމންގ ދިވހިބަހަށް ލިބފައިވާ މއްސަނދި އަޑމަޚްރަޖތަކގ ބޭނން ކރވމންދަނީ ރަނގަޅ ގޮތގައއް‬

‫ހށް ޚާއްޞަ އަޑއް ކަމގައިވާ "ށ" ގ އަޑވސް މިއަދ މިވަނީ އޭގ ޚާއްޞަކަން ގއްލިފައވ‪" .‬ކަށިކނބރ"‬
‫ނޫނވ‪ .‬ދިވހިބަ ަ‬
‫ގ ބަދަލގައި މިއަދ ކިޔައި އޅނީ "ކަށިކބރ" ފަދަ ގޮތަކަށވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ދިވހިބަހގ އަޑ މަޚްރަޖތަކަށްވސް‬
‫ދނީ ނޭދވޭ އަސަރތައް ކރަމންނވ‪.‬‬
‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން މި ަ‬

‫އ ލިބިފައިވާ ބަހަކަށް ވީ ނަމަވސް މި ޤަވާއިދތަކަށްވސް‬

‫އސަނދި‪ ،‬ފރިހަމަ ޤަވާއިދތަކ ް‬
‫ރށް މ ް‬
‫ދިވހިބަހަކީ ވަ ަ‬
‫މިއަދ އިނގިރޭސިބަހގ ނފޫޒ މިދަނީ ފޯރަމންނވ‪ .‬ޖމލަތަކގ އތރމގައި އިނގިރޭސިބަހގައި ޖމލަތައް ހަދާ ގޮތަށް‬
‫ޖމލަ ހދމާއި މިނޫނަސް މިފަދަ އތައް މައްސަލަތަކއް ކރިމަތިވަމން ދިޔމގ އއް ސަބަބަކީ އިނގިރޭސި ބަހވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪56‬‬
‫ޖމލަގޮތއްގައި ދަންނަވާނަމަ‪ ،‬އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހގ މއްސަނދި އަޑ މަޚްރަޖތައް ނތމން‬
‫ދަނީއވ‪ .‬ދިވހިބަހގ ދަރަޖަތައް އޮޅމން ދަނީއވ‪ .‬ބަހގ ބަސްކޮށާރގ މއްސަނދިކަން ގއްލނީއވ‪ .‬ބަހގ ޤަވާއިދތައް‬
‫ހށް އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ކރަމންދާ ނޭދވޭ އަސަރތައް ހއްޓވމަށް‬
‫އޮޅިގން ދަނީއވ‪ .‬ކަން މިހން އޮތމން ދިވހިބަ ަ‬
‫އމީހއްގ ފންވަރން މަސައްކަތް ކރމީ ކޮންމ މީހއްގވސް ފަރދީ ޒިންމާއއް ކަމގައި ދކމާތޯއވ؟‬

‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަށް ކރަމންދާ އަސަރތައް‬

‫އިސްކަންދަރ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޙައްމަދ ދާނިޔާލް ޢަޤީލް‪ ،‬ހ‪ .‬އާބާދ ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫އބައއްގ މާދަރީ ބަހަކީ އބައއްގ މައިންބަފައިން އބަޔަކަށް އންމ ފރަތަމަ ދަސްކޮށްދިން ބަހވ‪ .‬ކަން‬
‫މިހން އޮތްއިރ‪ ،‬އަޅގަނޑމން ދިވހިންގ މާދަރީ ބަހަކަށްވާނީ‪ ،‬އަޅގަނޑމންގ ލޮބވތި ދިވހި ބަހވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ‬
‫އކަން އަންގައިދޭ އންމ ބޮޑ އއް ހއްކވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ‬
‫ދިވހި ބަހަކީ‪ ،‬އަޅގަނޑމންނަކީ މިނިވަން‪ ،‬އަމިއްލަވަންތަ ބައ ް‬
‫ލބިފައިވާ އންމ ބޮޑ އއް‬
‫ޤފީ ތަރިކައވ‪ .‬އަޅގަނޑމންނަށް ި‬
‫އން ވާރތަވި އންމ މހިއްމ އއް އަދަބީ‪ ،‬ޘަ ާ‬
‫ކާބަފައިން ކިބަ ި‬
‫އށް އައި ކރިއރމގ އިންޤިލާބާއކ‪،‬‬
‫ދލާއކ‪ ،‬އަދި ޓކްނޮލޮޖީ ަ‬
‫ސ ޒަމާނަށް އައި ބޮޑ ބަ ަ‬
‫ނިޢމަތްވސް މއވ‪ .‬ނަމަވ ް‬
‫އިނގިރޭސިބަސް ދަނީ ދނިޔޭގައި ހަލވި ބާރމިނއްގައި ފތރމންނވ‪ .‬މިއަދ އިނގިރޭސިބަސް ވަނީ އަޅގަނޑމން ދިވހިންގ‬
‫ތރޭގައި އކލވި‪ ،‬އަޅގަނޑމންގ ދވަނަ ބަހަކަށް ވފައވ‪ .‬މިކަމގ ސަބަބން އަޅގަނޑމންގ މާދަރީ ބަސްކަމަށްވާ‬
‫އ އަސަރތަކއް ކރަމންނވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬އަޅގަނޑ މި މަޒމޫނގައި އަލިއަޅވާލމަށްފަހ‬
‫ދނީ ތަފާތ އތަކ ް‬
‫ދިވހިބަހަށް ަ‬
‫ދ އަސަރތަކގ މައްޗަށވ‪.‬‬
‫ބހަށް ކރަމން ާ‬
‫ގަސްދކރަނީ އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ދިވހި ަ‬

‫ށ‬
‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަށް ކރާ އންމ މހިއްމ އއް އަސަރަކީ‪ ،‬ދިވހިބަހން ތަރޖަމާކރމަ ް‬
‫ށ ކރި ރަނގަޅ އއް އަސަރކވ‪ .‬އަޅގަނޑމން ދިވހިންގ‬
‫ކރިއރން ގނައމވ‪ .‬މިއީ އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަ ް‬
‫ތރޭގައި މަޤބޫލކަން ހޯދާފައިވާ ފޮތްތަކގ ތރޭގައި " ޓްވައިލައިޓް"‪" ،‬ފިފްޓީ ޝޭޑްސް އޮފް ގްރޭ"‪" ،‬ހރީޕޮޓާ" ފަދަ‬
‫ތތަކާއި ވބްސައިޓތައްވސް‬
‫އ ހންނަ އތަކއް ޢިލްމީ ފޮ ް‬
‫ފޮތްތައް ހިމނއވ‪ .‬މީގ އިތރން އިނގިރޭސިބަހން ލިޔފަ ި‬
‫ޔލައި‪ ،‬އއާމދ ވިސްނމާއި‬
‫ދ މހިއްމ ލިޔންތައް އިނގިރޭސިބަހގައި ވާއިރ‪ ،‬މި ލިޔންތައް ކި ާ‬
‫މފަ ަ‬
‫ދިވހިންދަނީ ކިޔަމންނވ‪ި .‬‬
‫ހބަހންވސް މިފަދަ ލިޔންތައް ނރމގ ރޫޙ އާލާވއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން‪ ،‬ބަހގ ހނަރވރިކަން‬
‫ފިކރހިންގާލމން‪ ،‬ދިވ ި‬
‫ކށްފައި ނރއވ‪ .‬ޢާއްމން‬
‫ހބަހަށް ތަރޖަމާ ޮ‬
‫ރސިބަހން ދިވ ި‬
‫ނތައް އިނގި ޭ‬
‫ނ މިދންނވިފަދަ ލިޔ ް‬
‫ހ ތަރޖަމާނ ް‬
‫ލިބިފައިވާ ދިވ ި‬
‫މިނރޭ ފޮތްތަކާއި "ފަންވަތް" ފަދަ ވބްސައިޓތަކގައިވާ ދިވހިބަހަށް ތަރޖަމާކރވިފައިވާ ލިޔންތައް ކިޔމން‪ ،‬އައ‬
‫ނ‬
‫ނނަ އާއްމ ހޭލންތރިކަން އިތރވއވ‪ .‬މިއީ އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބ ް‬
‫ދިވހިބަސްތައް ދަސްކރވި‪ ،‬ދިވހިބަހާމދ އޮ ް‬
‫ދިވހިބަހަށް ކރި އއް އަސަރވ‪.‬‬

‫ދިވހިބަސް ކރިއަރވައި‪ ،‬ދިވހިއަދަބީ ލިޔންތައް އިތރކރމގ ޖޯޝާއި ފޯރިގަދަކރމަކީވސް އިނގިރޭސިބަހގ‬

‫ހށް ކރި އަސަރކވ‪ .‬އިނގިރޭސިބަހން ލިޔވިފައިހރި ފޮތްތަކާއި ތަފާތ ފންވަރގ ލިޔންތަކަށް ނަޒަރއް‬
‫ސަބަބން ދިވހިބަ ަ‬
‫ހިންގާލމން‪ ،‬ފންނަން އޮތް ޙަޤީޤަތަކީ އިނގިރޭސި ބަހަކީ މއްސަނދި ބަހއް ކަމގައވ‪ .‬ކަންމިހން އޮތމާއކ‪،‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪57‬‬
‫އަޅގަނޑމންގ ލޮބވތި ދިވހިބަސް ދިރވައި ކރިއރވމގ ރޫޙވސްދާނީ‪ ،‬މިކަމގ ނަތީޖާއއްގ ގޮތން‪ ،‬އާލާވަމންނވ‪.‬‬
‫ބހާމދ ފަޚރވރިވާ ވަފާތރި ދަރިން ދިވހި ފޮތްތަކާއި ލިޔންތައް ދަނީ ނރމންނވ‪ .‬މި ގޮތަށް‬
‫ދިވހިބަސްދކ ލޯބިވާ‪ ،‬އ ަ‬
‫ފތްތައް‬
‫ށ ލިބޭ އިތރ ކރިއރމަކަށވ‪ .‬މޖތަމަޢ މިފަދަ ޮ‬
‫ފތަކީ‪ ،‬ދިވހިބަހަށާއި ދިވހި އަދަބިއްޔާތަ ް‬
‫ނރމންދާ ކޮންމ ޮ‬
‫ހބަހގ މަޤާމދަނީ ދިވހިންގ ތރޭގައި‬
‫ބ އާލާވ އިތރވއވ‪ .‬އހންކަމން ދިވ ި‬
‫ގއި އޮންނަ ލޯ ި‬
‫ބަލައިގަނ‪ ،‬ދިވހިބަހާމދ ހިތ ަ‬
‫ހބަހަށް ކރި ފައިދާހރި އަސަރކވ‪.‬‬
‫މަތިވރިވަމންނވ‪ .‬މިއީވސް އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވ ި‬

‫ބހަށް ނޭދވޭ އަސަރތަކއް ކރަމން‬

‫ދނިޔ ހިނގަނީ ތޮށަލިދޅަޔަށް ކަމަށް ވމާއކ‪ ،‬އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ދވހި ަ‬
‫ގންދާކަމީވސް ފާހަގަކޮށްލން މހިއްމ ކަމކވ‪ .‬ދިވހިބަހަށް އިނގިރޭސިބަހން ކރި ނޭދވޭ އަސަރތަކގ ތރޭގައި‪،‬‬
‫ދިވހިބަހާއި އިނގިރޭސިބަސް މއްސަނދިވން ހިމނއވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ ލޮބވތި ވަޠަނގ ‪ 26‬އިންސައްތަ މީހންނަކީ‬
‫ނ‬
‫ލބޭނީ ކޮ ް‬
‫ރން ނޭނގމން ޤައމަށް ި‬
‫ސ ރަނގަޅަށް ބޭނންކ ަ‬
‫ރަނގަޅަށް ލިޔަންކިޔަން ދަންނަ ބައއްކަމގައި ވީނަމަވސް‪ ،‬ބަ ް‬
‫ތއްވަނީ އޮޅިފައވ‪ .‬މިކަމގ‬
‫ބހާއި ދިވހިބަސް މަސްހނިވމގ ސަބަބން‪ ،‬ދިވހިބަހގ ޤަވާއިދ ަ‬
‫މަންފާއއް ހއްޔވ؟ އިނގިރޭސި ަ‬
‫ރން ނކންނަކަމވ‪ .‬މިދންނވި‬
‫އންބަފައިން މަސައްކަތް ކ ަ‬
‫ތމައްޗަށް ދަރިން ދޫކޮށްފައި މަ ި‬
‫އަސްލތޯއވ؟ ބޭރބައއްގ އަ ް‬
‫ށ‬
‫ނށް ދިވހިބަސް ނބައިކޮ ް‬
‫ސބަބން‪ ،‬އަޅގަނޑމންގ ދަރިން ަ‬
‫ހބަސް ނޭނގމގ ަ‬
‫ބިދޭސީންނަށް އަޅގަނޑމންގ ލޮބވތި ދިވ ި‬
‫މގޮތަށް ދަރިން އކދިންގ އކވރިންނާ ވާހަކަދައްކާ‪ ،‬ބޮޑވގން އކދިންގ ދަރިންނަށް މި‬
‫އނގަންނައި ދވނީއވ‪ .‬އަދި ި‬
‫އދޭނއވ‪ .‬ނަތީޖާއަކަށް ވގންދާނީ‪ ،‬ދިވހިބަހން ރަނގަޅަށް ވާހަކަދައްކަން ނޭނގި‪ ،‬ދަރިންގ‬
‫ބީދައިން ދިވހިބަސް އނގަންނަ ި‬
‫ބަސްއޮޅން ދިމާވމވ‪.‬‬

‫ހށް‬
‫ދިވހިބަހާއި އިނގިރޭސިބަހގ މަޤާމ އޮޅމަށް މަގފަހިކރމަކީވސް އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަ ަ‬
‫ކރިމަތިވގންދާ ނބައި އަސަރކވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ ތަޢލީމީ މަންޙަޖ މައިގަނޑ ގޮތއްގައި ހރީ އިނގިރޭސި ބަހންނވ‪.‬‬
‫ވއި ބާކީ ހރިހާ މާއްދާތައް‬
‫ޕްރައިމަރީ ތަޢލީމގ މައިދޮރާށިން އަޅގަނޑމންގ ދަރިން ވއްދމަށްފަހ‪ ،‬އިސްލާމާއި ދިވހި ފިޔަ ަ‬
‫ޘނަވީ ތަޢލީމީ‬
‫އދި މަތީ ާ‬
‫ޘނަވީ ަ‬
‫ކިޔަވައިދމންދަނީ އިނގިރޭސި ބަހންނވ‪ .‬މދމަދރަސީ ތަޢލީމީ ޙަޔާތާއި‪ާ ،‬‬
‫މަރޙަލާތަކގައިވސް ހަމަ މިފަދައވ‪ .‬މީގ އިތރން ސްކޫލގ ޤަވާއިދގައިވާ ގޮތން‪ ،‬އިސްލާމްގަޑިއާއި‪ ،‬ދިވހިގަޑި ނޫން‬
‫އހން ގަޑިތަކގައި ދިވހިބަހން ވާހަކަދއްކމަކީ ޤަވާއިދާ ޚިލާފ ކަމކވ‪ .‬މިގޮތަށް ކަންހރމން‪ ،‬އަޅގަނޑމންގ ދަރިންނަށް‬
‫ހީކރވނީ އިނގިރޭސިބަހަކީ އކދިން މައިގަނޑ ގޮތއްގައި ބޭނންކރަންޖހޭ ބަސްކަމވ‪ .‬މިއީ ހިތާމަހރި ކަމކވ‪ .‬އޮޅވާލވޭ‬
‫އޮޅވާލމކވ‪.‬‬

‫ގރޭސިބަސް އަޅގަނޑމންގ ޙަޔާތގައި އހާމ ބޭނންތރި‬

‫އަޅގަނޑމން ދިވހިން ދަންނަންޖހޭ ޙަޤީޤަތަކީ‪ ،‬އިނ ި‬
‫ނނަ‬
‫ހށްޓަކައި އޮ ް‬
‫ވ ދިވހިބަ ަ‬
‫ބހަށްވރ އިނގިރޭސިބަސް އިސްކޮށްގން ނވާނކަމވ‪ .‬އަޅގަނޑމން ީ‬
‫ބަހަކަށް ވފައިވާއިރ‪ ،‬ދިވހި ަ‬
‫ލޯތްބާއި އިޙްތިރާމާއި ޤަދަރ އިތރކޮށް‪ ،‬ބަހަށް ޚިދމަތްކޮށްދޭނ ކޅަދާނަ ދަރިންތަކއް ބިނާކރާށވ‪ .‬އަޅގަނޑގ ދޢާއަކީ‬
‫ދިވހިބަސް އިތރަށް ކރިއަރައި‪ ،‬ދިވހިބަސް އަޅގަނޑމންނަށް ދއްވިކަމަށްޓަކައި ﷲ އަށް ޙަމްދކޮށް ޝކރކރާ ބަޔަކ‬
‫ތ‪:‬‬
‫ނ ދަންނަވަންއޮ ީ‬
‫ކަމގައި ލއްވމވ‪ .‬ނިންމާލަމ ް‬

‫" އަސަރަކާ އަދި ފޮނިކަމއް އކި ބަސްބަހން ހަމަ ފނނަކަސް‬

‫ށށް މި ދިވހިބަސް" މިފަދައިންނވ‪.‬‬

‫އަސަރގަދަ އަދި އންމ ލޮބވތިވީ މަ ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪58‬‬
 ‫އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަހަށް ކރަމންދާ އަސަރ‬

‫ޢިމާދއްދީން ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އިރާޝް ހަސަން‪ ،‬އައިރިޝް ‪ /‬ގދ‪ .‬ފިޔޯރި‬

‫މީހން ބނާތީ އަހަމވ‪ .‬ކޮންމކަމއްގވސް ދފަރާތް އޮންނާނއވ‪ .‬ދ ފަރާތއް ވާނއވ‪ .‬ރަނގަޅ މަންފާތަކާއި‬
‫ނރަނގަޅ ގއްލންތަކވ‪ .‬މިއީ އިލާހީ ސންނަތއްވސް މއވ‪ .‬ވމާއކ މި ޤާނޫނގައި އންމންވސް ހަމަހަމައވ‪ .‬ހރިހާ‬
‫އއްޗއްވސް މއވ‪ .‬މިގޮތގ މަތީން ޒަމާންތަކާއި ދވަސްތައް ފާއިތވަމންގޮސް މި ކޑަކޑަ ދިވހި ޖަޒީރާއަށް އިނގިރޭސިބަހގ‬
‫އަސަރ މީގ ފަންސާހަކަށް އަހަރ ކރިން ކރަން ފަށައިފިއވ‪ .‬މި ޤައމގ ޤައމިއްޔަތގ އންމ ދޮށީ ރކންކަމގައިވާ‬
‫މއަދ އ އަސަރތައް ވަރަށް‬
‫ކ ސިފަސިފައިގައި ކރަން ފަށައިފިއވ‪ި .‬‬
‫ދތަކާއި ގއްލންތައް އ ި‬
‫ދިވހިބަހަށްވސް މިކަމގ ފައި ާ‬
‫ސާފކޮށް އަޅގަނޑމންނަށް މިދަނީ ފންނަމންނވ‪.‬‬

‫ހށް ކރި އންމ ބޮޑ ފައިދާއަކީ ބަހގ ބަސްކޮށާރ މއްސަނދިވމވ‪.‬‬

‫އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަ ަ‬
‫އިނގިރޭސިބަހގ ލަފޒތައް ދިވހިވަންތަކޮށްގން ދިވހިބަހގ ތރއަށްވަނީ ވައްދާފައވ‪ .‬މިކަމގ އންމ އަލިގަދަ ހއްކަކީ‬
‫ދިވހި ލަފޒއްކަމަށް މިހާރބަލާ ކޮމްޕިއޓަރވ‪ .‬އިނގިރޭސިން މި ވަސީލަތަށް " ކޮމްޕިއޓަރ" ކިޔމން ދިވހިކޮށްލމަށްފަހ‬
‫ދިވހިބަހގ ބަސްކޮށާރަށް މި ލަފޒ ވައްދާފައިވަނީ " ކޮމްޕިއޓަރ" މި ގޮތަށވ‪ .‬މިފަދަ އތައް މިސާލތަކއް މިއަދ‬
‫ހށް ކރި އއް އަސަރަކީ ނވަތަ އއް‬
‫ދިވހިބަހން ފންނަން އބަހއްޓވ‪ .‬ވމާއކ އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ދިވހިބަ ަ‬
‫ރށް ލިބނ ކރިއރމވ‪.‬‬
‫ފައިދާއަކީ ދިވހިބަހގ ބަސްކޮށާ ަ‬

‫ދވަސްތައް ފާއިތވގންދާ ވަރަކަށް ފންނަމންދަނީ ދިވހި މޖތަމަޢގ ތރޭގައި އިނގިރޭސިބަސް ވަކި ހިއްޕަމންދާ‬
‫މަންޒަރވ‪ .‬ހަން ފަތރަމންދާ މަންޒަރވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން މިއަދ ދިވހި ޒވާނންނަށް ދިވހިބަހަކީ "ކަޓ" ބަހަކަށް‬
‫ށ ވއްޖއވ‪ .‬ދިވހި ޤައމގ އންމ‬
‫ދ އއްގޮތަށް ވާހަކަދައްކާ ކއްޖާއަކީ ސޯދ ނވަތަ ސޯދބއަ ް‬
‫ވއްޖއވ‪ .‬ބަހގ ޤަވާއި ާ‬
‫އ‬
‫ފހިވއްޖއވ‪ .‬ދިވހިމާއްދާގ ގަޑިއަކީ އންމ ގިނަކދިން ކލާހގަ ި‬
‫ބޮޑ ޝަރަފކަމަށް ދިވހިން ދކމން އައި ދިވހިބަހާމދ ޫ‬
‫ނިދާ ގަޑިއަށްވަނީ ވފައވ‪ .‬އިނގިރޭސި ބަހން ވާހަކަދއްކމަކީ ތަހޒީބވން ކަމަށްވަނީ ދކން ފަށާފައވ‪ .‬ހިތާމައިގ ކޮޅއް‬
‫ނތްކޮޅަށް މިކަންވަނީ ގޮސްފައވ‪ .‬މާދަމާގ ޖީލތަކަށް ދިވހިބަސް ހޔޮގޮތގައި ފޯރކޮށްދވިދާނ ކަމާ ދޭތރޭ ސވާލވަނީ‬
‫އފދިފައވ‪ .‬އހންކަމން ދިވހިބަހަށް އިނގިރޭސިބަހގ ސަބަބން ކރި އއް އަސަރަކީ ދިވހިބަސް ނތި ހިނގައިދާނކަމގ‬
‫ބިރ އފދމވ‪.‬‬

‫ދބަހއް މަސްހނިވމަކީ އކަމގ ސަބަބން އ ދބަހަށްވސް ކޮންމވސް އަސަރތަކއް ކރާނކަމކވ‪ .‬ދިވހިބަސް‬

‫ރން‬
‫ކ ދިވހިބަހގ އަހލވ ި‬
‫އވާ އަނއް އންމ ބޮޑ އއް ބިރަ ީ‬
‫ށ ކރިމަތިވފަ ި‬
‫ށ މިއަދ ދިވހިބަހަ ް‬
‫ނތިގން ދިޔމގ ބިރާ އއްވަރަ ް‬
‫ނ‬
‫ނ "ފ ނޑައިގން" ދިވހި އިނގިރޭސިބަހން ވާހަކަދައްކަމ ް‬
‫ސބަހގ ޤަވާއިދ އއްކޮށްލައި ދައި ް‬
‫ދިވހިބަހގ ޤަވާއިދާއި އިނގިރޭ ި‬
‫ބނންކރާނ ގޮތއް ނޭނގއވ‪" .‬ހރން‪،‬އިނން‪،‬އޮތން" މި‬
‫ގންދިޔމވ‪ .‬ނަތީޖާއަކީތޯއވ؟ ދިވހިންނަށް "ދޯ" މި ލަފޒ ޭ‬
‫ލަފޒތަކގ ތރއިން ބޭނންކރަންވީ ކޮން ލަފޒއްކަމއް ނޭނގި ބައްޕަ އަނގަމަތީގައި އަވަހާރަ ލައްޕަވައިފައި އިންނަނީ އާ‬
‫ބހަށް އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ކޮށްފައިވާ އންމ ބޮޑ‬
‫ހަމައަށް ކަންކަން ގޯ ސްވގން ދިޔމވ‪ .‬ވމާއކ މިއަދ ދިވހި ަ‬
‫އއް އަސަރަކީ ދިވހިބަހގ ޤަވާއިދތައް އޮޅންބޮޅންވ ބޭނން ކރަން ނޭނގމވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪59‬‬
‫ބަހއްގ އަދަބިއްޔާތަށް ކރާނ އންމ ބޮޑ އަސަރަކީ އބަހއްގ އަދަބިއްޔާތ ލިޔންތައް ކިޔާނ ބައއް ނތވ‪ .‬ޅންތައް‬
‫އަޑއަހާލައި އއަށް ތައރީފގ ބަހއް ބނލާނ މީހަކ ނލިބމވ‪ .‬މިއަދ ދިވހިބަސް ތަހައްމަލ ކރަމން މިގންދަނީ އފަދަ‬
‫އވާ ޅންތަކާއި ފަރިހިތަކާއި ރައިވަރތައް އއީ މސްކޅި ބޯދާ‬
‫ފންދވަސް ފާހަގަކރމަށް ހަދާފަ ި‬
‫ދވަސްތަކކވ‪ .‬ދިވހިބަހން އ ަ‬
‫ބތްޑޭ ޓޫޔޫ" ފަދަ އިނގިރޭސި ލަވަތަކވ‪ .‬ލިޔންތރިކަމަށް‬
‫ދނީ "ހޕީ ާ‬
‫އއްޗިއްސަށްވަނީ ވފައވ‪ .‬މިއަދ ދިވހިންނަށް ކަމ ަ‬
‫ދ ރީތި ވާހަކަތައް ހއްޓައި‬
‫މންޒަރވ‪ .‬ދޮންހިޔަލަ އަލިފޅގ ވާހަކައާއި ދޮންބީފާނ ވާހަކަ ފަ ަ‬
‫ބަލައިލިޔަސް ފންނަނީ ހަމަ މި ަ‬
‫ބކްޝޮޕތަކން ހސްވަމންދަނީ "ބިޔޓީ އންޑް ދަ ބީސްޓް" ފަދަ އިނގިރޭސި ވާހަކަތަކވ‪ .‬ކަންމިހން ހރމން ދޭހަވގންދަނީ‬
‫ހލާނ މީހން މަދވމވ‪.‬‬
‫ދިވހިބަހަށް އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ކޮށްފައިވާ އއް އަސަރަކީ ދިވހިބަހގ އަދަބިއްޔާތ އަ ާ‬

‫ށފައިވާ އަސަރތަކގ ތރޭގައި ބަސްކޮށާރ މއްސަނދިވން ފާހަގަކރވއވ‪.‬‬

‫ދިވހިބަހަށް އިނގިރޭސި ބަހގ ސަބަބން ކޮ ް‬
‫ށ‬
‫ތ ް‬
‫މއި ބަހގ އަދަބިއްޔާ ަ‬
‫ދން ނތ ާ‬
‫ހން ހަނ ާ‬
‫ށ ފޫހިވމާއި‪ ،‬ބަހގ ޤަވާއިދތަކގ މަތިން ދިވ ި‬
‫ހބަހަ ް‬
‫މީގއިތރން ޒވާނން ދިވ ި‬
‫ދިވހިންގ ތރޭގައި އޮތް ޝައގވރިކަން ކޑަވންފަދަ އތަކއް ނރަނގަޅ އަސަރތަކއްވސް ވަނީ ކޮށްފައވ‪ .‬ވމާއކ މިއަދ‬
‫ހށް ކރަމންމިދާ ނރަނގަޅ އަސަރތައް ކޑަކރމާ މދ ޝައްކއްނތވ‪ .‬އކަންކަން ކރވޭނ‬
‫ހބަ ަ‬
‫ދިވހިން ސަމާލވާންވީ ދިވ ި‬
‫ގޮތާމދ ވިސްނާލައްވާށވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪60‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ފާތިމަތ ރިފްޤާ‪ ،‬ނައިޓްރޯސް‪/‬ވ‪.‬ކޔޮދޫ‬ ‫ދިވހި ޒވާނން މަސައްކަތްތރި ބަޔަކަށް ހދން މހިއްމވ‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪62‬‬
‫(ކޔޮދޫ ސްކޫލ)‬
‫ފާޠިމަތ ޝަމްޙާ‪،‬ބަހާރގ‪/‬ހއ‪.‬ތރާކނ‬ ‫އާއިލީ ގޅން ދމހއްޓމަށްޓަކައި ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬ ‫‪2‬‬
‫‪63‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬
‫ނަދާ މޙައްމަދ‪،‬ނޫރާނީގ‪ /‬ގދ‪.‬ތިނަދޫ‬ ‫ސކޫލއް ހިންގަން ފރޞަތ ލިބިއްޖ ނަމަ‪....‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪64‬‬
‫(ގަލޮޅ މަދަރސާ)‬
‫މޙައްމަދ ޒައިދާން ޒާހިރ‪،‬ކނދިކޮޅފަލަކ‪/‬‬ ‫ރާއްޖއަށް ކޅިވަރގ ރޮނގން ރަން ވަނަތަކއް‬ ‫‪4‬‬
‫‪65‬‬ ‫ނ‪.‬ކނދިކޅދޫ‬ ‫ހޯދިދާނއވ‪.‬‬
‫(ދަރމަވަންތަ ސްކޫލ)‬

‫‪61‬‬
 ‫ދިވހި ޒވާނން މަސައްކަތްތރި ބަޔަކަށް ހދން މހިއްމވ‪.‬‬

‫ކޔޮދޫ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާތިމަތ ރިފްޤާ‪ ،‬ނައިޓްރޯސް ‪ /‬ވ‪ .‬ކޔޮދޫ‬

‫"ހަމަކަށަވަރން ތިމަން ރަސްކަލާނގ އިންސާނާ ވަރބަލިވމާއި ގަދަ މަސައްކަތގ ތރއިން ލއްވީމވ‪ ".‬މިއީ‬
‫ބަލަދް ސޫރަތގ ‪ 4‬ވަނަ އާޔަތގ މާނައވ‪ .‬މި މާނައިން ނހަނ ސާފކޮށް އިންސާނން ދނިޔއަށް ފޮނއްވނ މަޤްޞަދ‬
‫ހާމަވގން ދއވ‪ .‬އއީ ބރަ މަސައްކަތްކޮށް ދނިޔ އާރާސްތކރމވ‪ .‬އަދި މާތް ﷲ ނަޞްރާއި ކާމިޔާބ ދއްވާނީ ގަދަ‬
‫ނ‬
‫ވމާ އަޅގަނޑމންގ ލޯބިވާ ޤައމ ތަރައްޤީވ ތަހޒީބވާ ީ‬
‫އަޅާމަސައްކަތްކރާ މީހންނަށްކަން މާނައިން ހާމަވގން ދއވ‪ީ .‬‬
‫މިޤައމގ އާރކާޓީން ކަމގައިވާ މި ޤައމގ ޒވާނން މަސައްކަތްތރި ވގންކަން ޔަޤީނވ‪.‬‬
‫ފއިވާ އިޤްތިޞާދީ‬
‫ތބި ފަހލަވާނންނވ‪ .‬ދިވހިރާއްޖއަށް ކރިމަތިވ ަ‬
‫ޒވާނންނަކީ ޤައމގ މސްތަޤބަލ ބިނާކރަން ި‬
‫އަނދަވަޅން ދިވހިރާއްޖއަށް އަރައިގަނވޭނީ‪ ،‬އިޤްތިޞާދ ކރިއރވމގައި ޤައމގ ހރިހާ ޒވާނން ބައިވރިވ އކަތި‬
‫ގަނޑަކަށް ވގންނވ‪ .‬މިހާރ ދނިޔޭގ އންމ ކރިއަރާފައިވާ ޤައމތައް ކަމގައިވާ އމރިކާ އަދި ޖަޕާން ފަދަ ޤައމތައް‬
‫ނ މަސައްކަތްތރި ބަޔަކަށް‬
‫ކރިއރީ‪ ،‬އމީހން އމީހންގ ޤައމތަކގ ހިއމަން ރިސޯސް ނވަތަ އ ޤައމތަކގ ޒވާނ ް‬
‫ހަދައިގންނވ‪ .‬ވީމާ ދިވހިރާއްޖވސް ކރިއަރައިގން ދިޔމަށްޓަކައި ދިވހި ޒވާނން މަސައްކަތްތރި ބަޔަކަށް ހދން ވަރަށް‬
‫މހިއްމވ‪.‬‬
‫ރއްޖޭގ ހރިހާ ސިނާއަތްތަކން އފައްދާ ތަކއްޗާއި‬
‫ރ ބަޔަކަށް ހދިއްޖނަމަ‪ ،‬ދިވހި ާ‬
‫ދިވހި ޒވާނން މަސައްކަތްތ ި‬
‫ނ‬
‫ފޯރކޮށްދޭ ޚިދމަތްތަކގ ފންވަރ ރަނގަޅވާނއވ‪ .‬އަދި މިތަކތި އފއްދޭލއް ގިނަ ވސް ކރވޭނއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތ ް‬
‫ލބޭ އާމްދަނީ އިތރވ‪ ،‬ދިވހިޤައމ ފދންތރި ޤައމަކަށްވގން ދާނއވ‪ .‬މި ސަބަބަށްޓަކައި‪ ،‬ކޯސްތަކާއި‬
‫ދިވހިންނަށް ި‬
‫ކށް ހދމަކީ ވަރަށް ބޭނންތރި ކަމކވ‪.‬‬
‫މަސައްކަތގ ފޯރަމްތައް ބާއްވައިގން ދިވހިޒވާނން މރާލިބަޔަ ަ‬
‫މީގއިތރން‪ ،‬ދިވހި ޒވާނން މަސައްކަތަށް އަހލވރި ކރވިއްޖނަމަ‪ ،‬ރާއްޖޭގައި ކށްކރާ މީހންގ އަދަދ މަދ‬
‫ވގން ދާނކަން ޔަޤީނވ‪ .‬އއްވސް ފިކރއް ޚިޔާލއްނތް ހސް ސިކ ނޑިތަކަކީ ޝައިތާނާގ ޖަގަހަތަކކވ‪ .‬އހންކަމން‪،‬‬
‫މަސައްކަތއް ނތިފައި ތިބޭ މީހންގ ސިކ ނޑިތަކގައި ވރިކަން ކރަމން ގންދާނީ ޝައިތާނާއވ‪ .‬ރާއްޖޭގައި ފާޑފާޑގ‬
‫ގޭންގތައް އފދިގން މިހާރއޅނީ‪ ،‬ޒވާނން މަސައްކަތަށް އަހލވރި ނކރވޭތީއވ‪ .‬ވީމާ ޒވާނންނަށް މަސައްކަތގ‬
‫ފރޞަތތައް ފަހިކޮށް އމީހން މަސައްކަތްތރި ބަޔަކަށް ހަދަން ޖހއވ‪ .‬މިލޮބވތި ޤައމ‪ ،‬ކށގ ވށްޓަކން އަމާންކަމގ‬
‫ބިމަކަށް ހދމަށްޓައވ‪.‬‬
‫ނކަށް‬
‫ވީމާ‪ ،‬އަޅގަނޑ ނިންމާލަމންވސް ބނލާނީ ދިވހި ޤައމ ކރިއަރވައި ތަރައްޤީވފައިވާ ތަ ަ‬
‫ހދމަށްޓަކައި ދިވހި ޒވާނން މަސައްކަތްތރި ބަޔަކަށް ހދން ވަރަށް މހިއްމވ‪ .‬މިލޮބވތި ޤައމ އަމާން ތަނަކަށް ހދޭނީ‬
‫އޭރންނވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪62‬‬
 ‫އާއިލީ ގޅން ދމހއްޓމަށްޓަކައި ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާޠިމަތ ޝަމްޙާ‪ ،‬ބަހާރގ ‪ /‬ހއ‪ .‬ތރާކނ‬

‫ބނާވފައި އޮންނަނީ އ މޖތަމައގައި ދިރިއޅޭ އާއިލާތަކގ‬

‫އާއިލާއަކީ މޖތަމައގ ފށމވ‪ .‬މޖތަމައ ި‬
‫މައްޗަށވ‪ .‬އހންކަމން މޖތަމައއް ހަރދަނާ ވާނީ އ މޖތަމައގައި ދިރިއޅޭ އާއިލާތައް ހަރދަނާ ވގންކަން ޔަގީނވ‪.‬‬
‫އާއިލާއއް ހަރދަނާ ވާނީ އ އާއިލާއއްގައި ދިރިއޅޭ އންމން އއްބާރލައިގންނވ‪ .‬އންމންވސް އމީހަކަށް ވީވަރަކން‬
‫އާއިލާ ހަރދަނާ ކރމަށްޓަކައި ބރަ މަސައްކަތްތަކއް ކޮށްގންނވ‪ .‬މިކަން މިގޮތަށް ކރވޭނީ އާއިލާގ މންބަރން އކަކ‬
‫ށޓަކައި‬
‫ދނާ ކރމަށްޓަކައި އާއިލީ ގޅންތައް ދމހއްޓމަ ް‬
‫އަނކަކަށް އހީތރިވ ދީގންނވ‪ .‬އހންކަމން އާއިލާ ހަރ ަ‬
‫މަސައްކަތްކރން ވަރަށް މހިއްމވ‪.‬‬
‫އާއިލާއއްގ ބިންގަލަކީ އ އާއިލާއއްގ ދަރިންނވ‪ .‬އާއިލާގ ހާލަތ ބިނާވގންދާނީ އާއިލާގ ދަރީންގ މަތީގައވ‪.‬‬
‫އ ކދިން ހޔޮގޮތގައި ތަރބިއްޔަތ ކރވިއްޖނަމަ އކދިންގ އަޒމަކަށް ވާނީ އ ކދިންގ އާއިލާ ހޔޮގޮތގައި ބލމވ‪.‬‬
‫ށ ރަނގަޅ‬
‫ތއް ދމހއްޓމަށް ގަދައަޅާ މަސައްކަތް ކރާނއވ‪ .‬މިއާ ހިލާފަށް‪ ،‬ދަރިންނަ ް‬
‫އފަދަ ކދިން އާއިލާގ ގޅން ަ‬
‫ތަރބިއްޔަތއް ނދވިއްޖނަމަ‪ ،‬އކދިންނަށް އާއިލާގ މހިއްމކަމއް ތަސައްވަރއް ނކރވޭނއވ‪ .‬އހންކަމން އާއިލީ‬
‫އ ދިނމަކީ ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬
‫ދރިންނަށް ރަނގަޅ ތަރބިއްޔަތ ް‬
‫ގޅންތައް ދމހއްޓމަށްޓަކައި ަ‬
‫ކޮންމ މީހަކވސް އމީހަކަށް ދިމާވާ ހިތާމަތަކގައި އހންމީހންގ އހީއާއި އަޅާލމާއި ހަމްދަރދީއަށް ބޭނންވާނއވ‪.‬‬
‫މ‬
‫އގައި ބައިވރިވމން ހިތާ ަ‬
‫ކށް އ ހިތާމަ ި‬
‫ތބޭ އންމން އއް ޮ‬
‫ލބޭ ހިތާމައިގައި އާއިލާގައި ދން ި‬
‫އހންކަމން އާއިލާގ އކަކަށް ި‬
‫ނ‬
‫ލބިގން ދާނއވ‪ .‬އޭނާއަށް އހީތރިވާން ބަޔަކ ތައްޔާރަށް ތިބިކަ ް‬
‫ހތާމަ ކޑަވ އޭނާއަށް ހިތްވަރ ި‬
‫ލިބިފައިވާ މީހާގ ި‬
‫އޭނާއަށް އިހސާސް ކރވޭނއވ‪ .‬އަދި އމީހންނަށް ހިތާމަ ލިބޭ ވަގތގައި އހީތރިވމަކީ އޭނާގ ޒިންމާއަކަށް ހަދާ‬
‫ށ ކަންތައް ކރމން އާއިލާގ މންބަރންގ މދގައި ގޅން ބަދަހިވގން ދާނއވ‪.‬‬
‫އހީތރިވދޭނއވ‪ .‬އަދި މިގޮތަ ް‬
‫އާއިލާގ މންބަރން އއްކޮށް ވަގތ ހޭދަކރމަކީވސް އާއިލީ ގޅން ދމހއްޓމަށްޓަކައި އޅިގންދާނ ވަރަށް‬
‫ރަނގަޅ ފިޔަވަޅކވ‪ .‬މިގޮތން މަދވގން ހަފތާއަކ އއްފަހަރ އާއިލާގ އންމން އކވ ވާހަކަދައްކާ ހދން ރަނގަޅވާނއވ‪.‬‬
‫ވީވަރަކން ވަގތ ހޯދައިގން އާއިލާގ މންބަރންނާއކ ކއމާއި އ މީހންނާއކ ހަވީރ ހިނގާލަން ދިޔންފަދަ ކަމއް‬
‫ކރވިދާނއވ‪ .‬އަދި އކި ދވަސްތަކގައި އާއިލާގ އކި މންބަރންގ ގޮތް އނގި އާއިލީ ގޅން އިތރަށް ވަރގަދަ‬
‫ވގންދާނއވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫ޓކައި އންމ މހިއްމކަމަކީ އާއިލާގ އންމންގ މދގައި ލޯތްބާއި އަޅާލ ް‬
‫އާއިލީ ގޅން ދމހއްޓމަށް ަ‬
‫ވނަމަ ގޅން ދމހއްޓންވާނީ ވަރަށް އނދަގޫކަމަކަށވ‪ .‬މިހންކަމން އާއިލީ ގޅން ބަދަހިކޮށް‬
‫ދމހއްޓމވ‪ .‬އހނީ ލޯބި ނ ާ‬
‫ހތިރާމްކޮށް އމީހންގ ބަސް‬
‫ނނަށް އި ް‬
‫ތމާއަށްވރ ބޮޑތި މީހ ް‬
‫ދމހއްޓމަށް އާއިލާގައި އޅޭ ކޑަކދިންނަށް އަޅާލަންވާނއވ‪ި .‬‬
‫އ‬
‫އަހަންވާނއވ‪ .‬ތިމާއާ އއްވަރގ ކދިންނާ ގޅިގން މަސައްކަތް ކރަންވާނއވ‪ .‬އާއިލާގ އންމން މިފަދައިން ކަންތައްތަ ް‬
‫ލބި އ އާއިލާއއްގ މންބަރންގ މދގައި ވަރގަދަ ގޅމއް‬
‫އއިލާގ އހން މންބަރންގ ލޯބި ި‬
‫ކޮށްފިނަމަ ކޮންމ މީހަކަށްވސް ާ‬
‫އފދިގން ދާނއވ‪.‬‬
‫ކޮންމ މޖތަމައއްގައިވސް އާއިލާތަކަށްވަނީ ވަރަށް މަތީ މަގާމއް ދީފައވ‪ .‬އހންކަމން އ މަގާމް އގޮތގައި‬
‫ދމހއްޓމަށްޓަކައި ދަރިން ރަނގަޅ ގޮތގައި ތަރބިއްޔަތ ކރަން ޖހއވ‪ .‬އާއިލާގ އފަލާއި ހިތާމައިގައި އންމން އއްކޮށް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪63‬‬
‫ދ އަދި އާއިލާގ‬
‫ކށް ލޯބި ީ‬
‫އާއިލާގ އކަކ އަނކަ ަ‬ ‫ބައިވރިވ އާއިލާއކ ވަގތ ހޭދަކރަން ޖހއވ‪ .‬އަދި ހަމަ އހންމ‬
‫އ އޮންނަ ޒިންމާއއްވސް‬
‫އލާގ އންމންގ ބޮލގައި އޅިފަ ި‬
‫އ އާއިލީގޅން ދމހއްޓމަކީ އާ ި‬
‫ލބިހޯދަ ި‬
‫މންބަރންގ ފަރާތން ޯ‬
‫މއވ‪.‬‬

‫ސކޫލއް ހިންގަން ފރޞަތ ލިބިއްޖ ނަމަ‪....‬‬

‫ގަލޮޅ މަދަރސާގ ދަރިވަރ‪ :‬ނަދާ މޙައްމަދ‪ ،‬ނޫރާނީގ ‪ /‬ގދ‪ .‬ތިނަދޫ‬

‫އ އއްޗއް އނގނޭ ދވަނަ‬

‫ސކޫލ މަދަރސާތަކަކީ އަޅގަނޑމން ބޮޑތި ވަމން އަންނަ ދަރިން ނޭނގޭ އތަ ް‬
‫ގއވ‪ .‬އތައް ކަމއް ކރަން ދަސްކޮށްދޭ ތަނކވ‪ .‬މިފަދަ ތަނއްގައި ރަނގަޅ ހިންގންތރި ވރިޔަކ ހރމަކީ މހިއްމ‬
‫މ މިކަމަށް އދޭ އހންމީހންނކޭ‬
‫ކަމކވ‪ .‬މިފަދަ ފރޞަތއް‪ ،‬އާދ! ސކޫލއް ހިންގަން އަޅގަނޑަށް ފރޞަތ ލިބިއްޖނަ ަ‬
‫އއްފަދައިން އަޅގަނޑވސް ކަންތައްތަކއް ކރމަށް ޤަސްދކރަމވ‪.‬‬
‫ސބަބންނވ‪ .‬ދަރިވަރންނަކީ‬
‫އާދ! ސކޫލއް ސކޫލަކަށްވަނީ އ ސކޫލަކަށް އނގނން އަންނަ ދަރިވަރންގ ަ‬
‫ސްކޫލގ ތަނބވ‪ .‬އހންކަމން ސކޫލއް ހިންގމާ ހަވާލވފައިވާ މީހއްގ އންމ އިސް ވާޖިބަކަށް ވާންޖހޭނީ އ ސކޫލަކަށް‬
‫ލޖީގ ގޮތން ކރިއަރާފައިވާ‬
‫އަންނަ ދަރިވަރންނަށް ރަނގަޅ ތަޢލީމއް ލިބިދޭ މާހައލއް ޤާއިމކރންކަން ކަށަވަރވ‪ .‬ޓކްނޮ ޮ‬
‫ހފައިގން ކިޔވމގ ފރޞަތ ހޯދައިދޭން އބަ ޖހއވ‪.‬‬
‫ނލޮޖީގ ބޭނން ި‬
‫މި ފަދަ ޒަމާނއްގައި ދަރިވަރންނަށް ޓކް ޮ‬
‫މށް‬
‫ށ ލއިވާނހން އައިޕޑް‪ ،‬ލޕްޓޮޕްތައް ފޮތްތަކގ ބަދަލގައި ގނައ ަ‬
‫ކލާސްތަކގައި ސްމާރޓް ބޯޑ ހަރކޮށް‪ ،‬ދަރިވަރންނަ ް‬
‫ފރޞަތ އބަ ދޭން ޖހއވ‪ .‬އަޅގަނޑަށް ސކޫލއް ހިންގަން ފރޞަތ ލިބިއްޖނަމަ އ ކަންތައްތައް ކރމަށް ފރޞަތ‬
‫ދޭނަމވ‪.‬‬
‫ނނަ ކާ‬
‫ޢިލްމ އނގނވޭނީ ދަރިވަރންގ ސިއްޙަތ ރަނގަޅ ވގންނވ‪ .‬ދަރިވަރންނަށް ސކޫލން ލިބން ހ ް‬
‫ނ ސކޫލގައި ހންނަ ކންޓީނތައް‬
‫އއްޗއްސަކީ އ ކދިންގ ސިއްޙަތަށް ފައިދާހރި އއްޗހި ކަމގައި ވާން ޖހއވ‪ .‬އހންކަމ ް‬
‫ލބޭ ކާއއްޗއްސަކީ ރަނގަޅ ކާއއްޗއްސަށް ހަދަން ޖހއވ‪ .‬ބަރގަރއާއި ޗިޕްސްގ‬
‫ރަނގަޅ ފންވަރަކަށް ގނސް‪ ،‬އތަނން ި‬
‫ލބިއްޖނަމަ ކންޓީނތަކގައި‬
‫ނ އބަ ޖހއވ‪ .‬އަޅގަނޑަށް ސކޫލއް ހިންގަން ފރޞަތ ި‬
‫ނނަ ް‬
‫ބަދަލގައި ކާ އއްޗހި ހ ް‬
‫ކދިންގ ސިއްޙަތަށް ރަނގަޅ ކާނާ ބހއްޓމަށް ބާރއަޅާނަމވ‪.‬‬
‫ބފައިންނވ‪ .‬ދަރިވަރންގ ކިޔވން‬
‫މދައްރިސންނަކީ ސކޫލއްގައި ކިޔަވާ ދަރިވަރންގ ދވަނަ މައިން ަ‬
‫ވރަށވ‪ .‬އހންކަމަށްވާނަމަ‬
‫ނ ަ‬
‫ލބިފައިވާ މި ް‬
‫ބިނާވފައިވަނީ މދައްރިސންނަށް އނގޭ މިންވަރަކަށވ‪ .‬މދައްރިސންނަށް ތަޢލީމ ި‬
‫ތމްރީން ކރވަންޖހއވ‪.‬‬
‫މދައްރިސންގ ތަޢލީމީ ފންވަރ އިތރ ކރަން އބަޖހއވ‪ .‬މދައްރިސން ރަނގަޅަށް ަ‬
‫މށްޓަކައި ޓީޗަރންނަކީ ރަނގަޅ އަޚލާޤއްގ ވރިބަޔަކަށް‬
‫މކާއި‪ ،‬ތަރބިއްޔަތއް ހޯދައިދިނ ަ‬
‫ދަރިވަރންނަށް ރަނގަޅ ތަޢލީ ަ‬
‫ށދޭން މަހަކ އއްފަހަރ ވޯކްޝޮޕއް ބާއްވަން އބަޖހއވ‪.‬‬
‫ހަދައި އ މީހންނަށް ކިޔަވައިދވޭނ ފަސޭހަ ގޮތްތައް ދަސްކޮ ް‬
‫ބއްޖނަމަ އަޅގަނޑ ޓީޗަރންނަށް ކިޔަވައިދިނމގައި ހަރދަނާ ބަޔަކަށް ހަދާނަމވ‪.‬‬
‫ސކޫލ ހިންގަން ފރޞަތ ލި ި‬
‫ކޮންމ ސކޫލއްގވސް އންމ ބޮޑ އަމާޒަކަށްވާނީ އ ސކޫލަކީ ކިޔވމގ ގޮތން މޮޅ ސކޫލަކަށް ހދމވ‪.‬‬
‫ށ‬
‫އހންކަމން ސކޫލގައި ކިޔަވާ ދަރިވަރންނަށް އދވިގންވާ ރަނގަޅ ތަޢލީމއްދީ‪ ،‬ކިޔވމގައި ދަށް ކދިންނަށް އިތރަ ް‬
‫ނ‬
‫ނނަށް ސކޫލން ހިލޭ ޓިއޝަން ލިބޭ ގޮތްތައް ހަމަޖައްސަ ް‬
‫ސަމާލކަންދީ‪ ،‬ކިޔވމގައި އިތރަށް އހީތރިކަން ބޭނންވާ ކދި ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪64‬‬
‫ދން ޖހއވ‪ .‬ސކޫލ ހިންގަން ފރޞަތ އަޅގަނޑަށް‬
‫އބަޖހއވ‪ .‬އ ކދިންނަށް ރަނގަޅަށް އނގޭނހން ކިޔަވައި ޭ‬
‫އނަމވ‪.‬‬
‫ލިބިއްޖނަމަ‪ ،‬ކދިން ކިޔވމގައި ރަންވަނަތައް ޙާޞިލކރމަށް އތައް ފރޞަތތަކއް ހޅވައިލަ ި‬
‫ގއި ދަރިވަރން ޓކްނޮލޮޖީގ‬
‫ލބިއްޖ ނަމަ ކރިންވސް ދންނވިހން ސކޫލ ަ‬
‫އަޅގަނޑަށް ސކޫލއް ހިންގަން ި‬
‫ށދޭ ކންޓީނއް ޤާއިމކޮށް‪،‬‬
‫ކ ް‬
‫އހީތރިކަމާއކ ކިޔވޭނ ލއި ފަސޭހަގޮތްތައް މދވރިކޮށް‪ ،‬ކދިންނަށް ރަނގަޅ ކާނާ ފޯރ ޮ‬
‫ކިޔަވައިދޭ ޓީޗަރންނަކީ ހަރދަނާ ބަޔއްކަމގައި ހަދައިދޭނަމވ‪ .‬އަދި ކިޔވމގައި ދަރިވަރންނާއި ސކޫލަކީ އންމ މޮޅ‬
‫ސކޫލކަމގައި ހަދައިދވޭތޯ މަސައްކަތް ކރާނަމވ‪.‬‬

‫ރާއްޖއަށް ކޅިވަރގ ރޮނގން ރަން ވަނަތަކއް ހޯދިދާނއވ‪.‬‬

‫ދަރމަވަންތަ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޙައްމަދ ޒައިދާން ޒާހިރ‪ ،‬ކނދިކޮޅފަލަކ ‪ /‬ނ‪ .‬ކނދިކޅދޫ‬

‫ހިންދ ކަނޑގ ތަނަވަސް އނގގައި ގަތާލި އަލިމަހގ ހާރއްފަދައިން އތރި‪ ،‬ވިދާ ބަބޅަމންދާ‪ ،‬ކދިކދި‬
‫ރަށްތަކއްގ މައްޗަށް އކލވޭ މި ދިވހިރާއްޖއަކީ އތައް ގޮތަކން ތަފާތ‪ ،‬އާދަޔާ ޚިލާފ ޤައމކވ‪ .‬ދނިޔޭގ ނިސްބަތން‬
‫ކިތަންމ ކޑަ ކަމގައި ވިޔަސް މޅި ދނިޔ އާ ޝޯޚް ކޮށްލަނިވި އތައް ކަމއް‪ ،‬އތައް ކާމިޔާބީއއް މާޒީގައި ދިވހިން ވަނީ‬
‫ހޯދާފައވ‪ .‬ކަންމިހން ހރމާއކ ދިވހިރާއްޖއަށް މސްތަޤބަލގައި އިތރ ކާމިޔާބީތަކާއި ރީތި ނަން ލިބިދާނ ކަމާމދ‬
‫ޝައްކއް ނތވ‪ .‬ޚާއްޞަގޮތއްގައި ކޅިވަރގ ރޮނގން ރަންވަނަތަކއް‪ ،‬ދިވހި ޤައމަށް ހޯދިދާނ ކަމަށް އަޅގަނޑގ ހިތް‬
‫ޤަބޫލކރއވ‪.‬‬
‫ޅވަރގ އކި ދަނޑތަކގައި‬
‫ބލައިލަމާތޯއވ؟ ކ ި‬
‫ޤބިލކަމަށް ަ‬
‫ދިވހި ޒވާން ޖީލގ ތރއިން ފނިގންދާ ހނަރާއި ާ‬
‫މ‬
‫ތ ނޫކަށި ފރާ ޒވާނން ދަނީ ދައްކަމންނވ‪ .‬މިސާލަކަށް ދިވހި ޤައ ީ‬
‫ނ ނކ ް‬
‫އާދަޔާ ޚިލާފ ކޅަދާނަކަމއް ދިވހި ދީބ ް‬
‫ތރިންގ ތރޭގައި ހިމނިފައިވާ‬
‫އލަވާށވ‪ .‬މޅި އޭޝިއާއިންވސް އންމ ފާހަގަކޮށްލވޭ ފޓބޯޅަ ަ‬
‫ނށް ބަ ް‬
‫ފޓބޯޅަ ޓީމގ ކައްޕިތާ ަ‬
‫އަލީ އަޝްފާޤ ދައްކަމންދާ ރިވތި ނަމޫނާއަކީ ޝކރ ޙައްޤ ޚިދމަތކވ‪ .‬މިފަދަ "އތައް އަޝްފާޤއް" މިއަދގ ޒވާން‬
‫އ ޒވާނންނއް މި ޤައމގައި‬
‫ވސްވާހއް އޮތްކަމއް ނޫނވ‪ .‬ހނަރން އތރި އަރަމންދާ އތަ ް‬
‫ޖީލގައި ތިބޭނކަމީ ޝައްކއް ަ‬
‫މިހާރވސް ތިބިއިރ‪ ،‬މި ޒވާނންގ ހނަރ ތަރައްޤިކޮށް ކރިއރވިއްޖނަމަ ކޅިވަރގ ރަންވަނަތައް ދިވހިރާއްޖއަށް ލިބމަކީ‬
‫އއްވސް ޙާލަތއްގައި އނދަގޫ ކަމއް ނޫނވ‪.‬‬
‫ރާއްޖއަކީ މާ ބިންބޮޑ ޤައމަކަށް ނވި ކަމގައިވިޔަސް މި ދީބަކީ ޤދރަތީ ނިޢމަތްތަކން ފރިގންވާ ދީބކވ‪.‬‬
‫ވނީ ކަނޑާއި ފަޅންނވ‪ .‬ރަށްތައް ހިމާޔަތްވފައި އޮންނަނީ‬
‫ރާއްޖޭގ ތިމާވށި އފދިފައި އޮތްގޮތން ރަށްތައް ވަށާލވިފައި ަ‬
‫ދ ޤދރަތީ ވަސީލަތްތައް ބޭނންކޮށްގން ރާއްޖޭގައި ތަފާތ‬
‫ރީތި‪ ،‬ސާފ‪" ،‬ޖަލްޕަރީ" ގޮނޑދޮށްތަކއްގ ސަބަބންނވ‪ .‬މިފަ ަ‬
‫ކޅިވަރތައް ކރިއރވިދާނއވ‪ .‬ރާއްޖޭގ ގާތްގަނޑަކަށް ނވަދިހަ އިންސައްތައަކީ ޤދރަތީ "ސްވިމިންގ ޕޫލް" ކަމގައި ވާއިރ‬
‫ޗވޮލީ" ކޯޓއް‪ ،‬ވަށައިގންވާ‬
‫ދިވހިރާއްޖއިން ކޅަދާނަ ފތންތރިން ނއފއްދޭނ ސަބަބއް ނތވ‪ .‬ކޮންމ ރަށަކީ ޤދރަތީ " ބީ ް‬
‫ނ ހިފާ ދިވހިން ކރިނާރަންވީ ކީއްވތޯއވ؟ ރާއްޖޭގ މޫސމާއި އަދި ތިމާވއްޓާގޅޭ‪ ،‬މިފަދަ‬
‫ރަށަކަށްވާއިރ މި ކޯޓގ ބޭނ ް‬
‫ކޅިވަރތައް ކރިއރވިއްޖ ނަމަ ރާއްޖޭގ ޓީމތައް އޭޝިއާގ އަސްދަނޑިން ބޭރަށް ޖހިލާކަށް މާގިނަ ދވަހއް ނނަގާނއވ‪.‬‬
‫މިކަމންވސް ހާމަވަނީ ދިވހި ޤައމަށް ކޅިވަރގ ރޮނގގައި އޮތް އޖާލާ ކރިމަގވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪65‬‬
‫ވރާ ބހޭ ތަފާތ ދާއިރާތަކން‬
‫ދިވހި ޤައމަކީ ވސް މިއަދ ފަންނާއި ތަޖރިބާ ހރި މވާޠިނން ގިނަ ޤައމކވ‪ .‬ކޅި ަ‬
‫ކިޔަވައިގން ތިބި އތައް ދަރީންނއް މި ޤައމގައި އބަ ތިއްބވ‪ .‬މިހންމިކަން އޮތްއިރ ދިވހިންގ ހނަރާއި‪ ،‬ދިވހި‬
‫ނ ރަނގަޅ‪ ،‬ބަދަހި ޓީމތަކއް ތައްޔާރ ކރވިއްޖނަމަ ކާމިޔާބީގ‬
‫ކށް މި ބޭބޭފޅންގ އިރޝާދގ މަތި ް‬
‫ވަޞީލަތްތައް ބޭނން ޮ‬
‫އސް ކރިބޯށިތަކގައި ދިވހި ދިދައިގ ފއްސާއި ރަތާއި ހދކލަ އިސާހިތަކ ޖއްސިދާނއވ‪.‬‬
‫ނިކަން ވިސްނަވާށވ‪ .‬ކޅިވަރއް ކޅމގައި އންމ މހިންމ ހރިހާ އަސާސއް ދިވހި ޤައމގައި އބަހއްޓވ‪.‬‬
‫މީގތރއިންވސް އންމ މހިއްމ ފޓބޯޅައިގ ދަނޑގައިނަމަ ‪ 12‬ވަނަ ކޅންތރިޔާގ ދައރ ދިވހި ރައްޔިތން އގންދަވަނީ‬
‫އބަދމ‬
‫ދ ތަރހީބއް ދިވހި ޓީމތަކަށް ަ‬
‫އަދާކރައްވަމންނވ‪ .‬ސާފ ޗމްޕިއަންޝިޕްގ ތަށި އފލައިލި އިރ ދިވހިން ދިންފަ ަ‬
‫ތށިތަކން "ދިވހި ކާމިޔާބީގ ކަބަޑ" ފރޭކަށް މާ ގިނަ ދވަހއް ނނަގާނއވ‪.‬‬
‫ލިބޭނަމަ ރަން ަ‬
‫ޤބިލ ކޯޗން އބަތިއްބވ‪.‬‬
‫އާދޭހވ‪ .‬ދިވހި ޤައމގ ޒވާނންގ ކިބައިގައި ހނަރ އބަހއްޓވ‪ .‬ދިވހި ޤައމގައި ާ‬
‫ވަސީލަތްތަކާއި ދަނޑތައް މި ދީބގައި އބަހއްޓވ‪ .‬މިހންކަމން މި ނިޢމަތްތަކގ އހީގައި ރަންވަނަތަކއް ކޅިވަރން‬
‫ނ ދިވހި‬
‫ކށީގ މަދން ނރގ ް‬
‫ނ ހަމައކަނި ވަރގަދަ ޢަޒމަކާއި ހިތްވަރކވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މި ހިތްވަރ ަ‬
‫ހާޞިލކރމަށް ބޭނންވަ ީ‬
‫މި ވަޠަނގ ޝިޢާރ ކާމިޔާބީގ ދަނޑތަކގައި އފލމަށް މިއަދން ފށިގން ޢަޒމް ކަނޑައަޅަމާތޯއވ؟‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪66‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫‪62‬‬ ‫ޢާމިލާ ސަލީމް‪،‬ހިމާލިޔާ‪ /‬ނ‪.‬މިލަދޫ‬ ‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށްވމަށް‬ ‫‪1‬‬
‫(ހިރިޔާ ސްކޫލ)‬ ‫ބޭނންވާ ސިފަތައް‬
‫‪62‬‬ ‫ރައޙާ ރަޝީދ‪،‬ޖަވާހިރމާގ‪/‬ބ‪.‬ތޅާދޫ‬ ‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށްވމަށް‬ ‫‪2‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫ބޭނންވާނ ސިފަތައް‬
‫‪70‬‬ ‫އަޙްމަދ ބާސިލް ޝިޔާމް‪،‬ސްވީޓްޕީކޮޓޖް‪/‬ސ‪.‬މީދޫ‬ ‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށްވމަށް‬ ‫‪3‬‬
‫(މަޖީދިއްޔާ ސކޫލ)‬ ‫ބޭނންވާ ސިފަތައް‬
‫‪71‬‬ ‫ޢާއިޝަތ ޝަހީބާ‪،‬ވީނަސްގ‪ /‬ށ‪.‬ޅައިމަގ‬ ‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ކރވިދާނ‬ ‫‪4‬‬
‫(މޙްޔިއްދީން ސްކޫލ)‬ ‫ކަންތައްތައް‬
‫‪73‬‬ ‫ޢާއިޝަތ ނާޒިޔާ ނިޔާޒ‪،‬މަނާމް‪/‬ނ‪.‬ވލިދޫ‬ ‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ކރވިދާނ‬ ‫‪5‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫ކަންތައްތައް‬
‫‪74‬‬ ‫މަރްޔަމް ތައިމާ މޙައްމަދ ޢޝާމް‪،‬ގ‪.‬ތރަސް‪/‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކީ‪...‬‬ ‫‪6‬‬
‫(ކަލާފާނ ސްކޫލ)‬
‫‪75‬‬ ‫ޢާއިޝަތ ރަޒާން ޢަބްދއްރައްޒާޤ‪،‬ހޅމާލ ފްލޓް‬ ‫އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކީ‪...‬‬ ‫‪7‬‬
‫ނަމްބަރ ‪-02‬ޖީ‪116-‬‬
‫(ހިރިޔާ ސްކޫލ)‬

‫‪67‬‬
 ‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށްވމަށް ބޭނންވާ ސިފަތައް‬

‫ހިރިޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާމިލާ ސަލީމް‪ ،‬ހިމާލިޔާ ‪ /‬ނ‪ .‬މިލަދޫ‬

‫ނ ވަރަށްބޮޑތި ބަދަލތަކއް‬
‫ވ ީ‬
‫ޒަމާން ބަދަލވ އަޅގަނޑމންގ ތރޭގައިވާ އޞޫލތަކާއި އާދަތަކަށް މި ަ‬
‫ނ ބޮޑތި ބަދަލތަކއް އައިސްފައވ‪.‬‬
‫އައިސްފައވ‪ .‬ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ތަޢލީމީ ދާއިރާއަށާއި ވަޒީފާގ މައިދާނަށް މިވަ ީ‬
‫ނަތީޖާއަކަށް ވގންދަނީ ތަޢލީމީ ޙަޔާތް ނިންމާ ވަޒީފާގ މައިދާނަށް ނވަތަ މޖތަމަޢަށް ނކންނަ ޒވާނންގ ޢަދަދ ދވަހއް‬
‫ދ ހަރދަނާ ސިފަތަކަކާއކ މޖތަމަޢަށް‬
‫ދވަހަކަށް އިތރވމވ‪ .‬ނަމަވސް ކޮށްލަންޖހޭ ސވާލަކީ މޖތަމަޢ ޤަބޫލކރާފަ ަ‬
‫ނކންނަނީ މީގތރއިން ކިތަށް ޒވާނންތޯއވ؟ ޝައްކތްވސް ނތްގޮތގައި ތަޢލީމއް ލިބނަކަސް ތިމާއަކީ ހަރދަނާ މީހަކަށް‬
‫މޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ތިމާގ ކިބައިން މޖތަމަޢ‬
‫ނވވޭނއވ‪ .‬ތިމާއަކީ މޖތަ ަ‬
‫ފތަކއް ހންނަން ޖހއވ‪.‬‬
‫ޤަބޫލކރާފަދަ ވަރަށް ގިނަ ސި ަ‬
‫ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ބޭނންވާނ އންމ މހިންމ އއްސިފައަކީ‪ ،‬ދީނަށް ހރމަތްތރިކޮށް ހިތމގ‬
‫ސިފައވ‪ .‬ޙަޔާތގ އަރތައަކީ ދީނީ ވާޖިބތައް އަދާކޮށް ދީނަށް ޙރމަތްތރިކޮށް ހިތންކަމގައިވާއިރ ތިމާގ ކިބައިގައި މި‬
‫ނށް‬
‫ޤބޫލކރާފަދަ ދަރިއަކަށް ވގންދާނއވ‪ .‬ސަބަބަކީ‪ ،‬ދީ ަ‬
‫ސިފަވާނަމަ ޝައްކއްވސް ނތްގޮތގައި ތިމާއަކީ މޖތަމަޢ ަ‬
‫ފދަ މހިންމ އހން ހރިހާ ސިފަތަކއްވސް ހންނާނތީއވ‪.‬‬
‫ޙރމަތްތރިކޮށް ހިތާ ދަރިއއްގ ކިބައިގައި މޖތަމަޢ ބޭނންވާނ ަ‬
‫ށ ވމަށްޓަކައި ތިމާގ ކިބައިގައި މި ސިފަ އަށަގަންނަމާތޯއވ!‬
‫އހންކަމން‪ ،‬ކާމިޔާބ ޒވާނަކަ ް‬
‫ކޮންމ ވަޠަނއްވސް އދިގޮވަނީ ޤައމދކ ލޯބިވާ ދަރިއަކަށވ‪ .‬އހންކަމަށްވާނަމަ‪ ،‬ޤައމ އދަރިއަކަށްޓަކައި‬
‫ފަޚރވރިވާފަދަ ދަރިއަކަށް ވވޭނީ ޤައމދކ ލޯބިވމގ ސިފަ ތިމާގ ގައިގައި ހަރލައްވައިގންނވ‪ .‬ތިމާއަކީ ޤައމދކ ލޯބިވާ‬
‫ނ‬
‫ށ ކރިމަތިވާ އަޑިގޑަންތަކން ޤައމ ސަލާމަތް ކޮށްދވޭ ީ‬
‫ދަރިއއްކަން ބަހާއި ޢަމަލން ސާބިތކޮށް ދީގންނވ‪ .‬ޤައމަ ް‬
‫ވ ދަރިއަކަށވ‪ .‬ކަންމިހން އޮތްއިރ‪ ،‬ޤައމަށް ބޭނންތރި‬
‫ލބި އަށަގންފައި ާ‬
‫ޤައމދކ ލޯބިވާ‪ ،‬ހިތގައި ޚއްބލްވަޠަންގ ޯ‬
‫ދަރިއަކަށްވވޭނީ ތިމާގ ހިތގައި ޤައމދކ ލޯބިވމގ ސިފަ ހަރލައްވައިގންނވ‪.‬‬
‫ތރާމްކރާ މީހަކަށް‬
‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ތިމާއަކީ އހން މީހންނަށް އިޙް ި‬
‫ޒފާއއްގ ގޮތން ތިމާއަކީ ތަފާތ މިޒާޖގ އކިއކި މީހންނާ ބައްދަލވ ހަދަންޖހޭ މީހަކަށް‬
‫ވާންޖހއވ‪ .‬އަދާކރަންޖހޭ ވަ ީ‬
‫ނށް އިޙތިރާމް ނކރާ ނވަތަ އހން މީހންގ ޚިޔާލތައް ބަލައިގަންނަން‬
‫ވދާނއވ‪ .‬މިފަދަ ޙާލަތްތަކގައި ތިމާއަކީ އހންމީހން ަ‬
‫ނދަންނަ މީހއް ކަމގައި ވއްޖނަމަ މޖތަމަޢގައި ތިމާގ އަގ ވއްޓިގން ހިނގައިދާނއވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ހަރދަނާ‬
‫ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ވވޭނީ ތިމާގ ކިބައިގައި އިޙތިރާމް ކރމގ ރީތި ސިފަ އަށަގަންނވައިގންނވ‪.‬‬
‫ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ބޭނންވާނ މހިންމ އަނއް ސިފައަކީ އިޚްލާސްތރިވމގ ސިފައވ‪.‬‬
‫ކންމ‬
‫ހކަށް ނވވޭނއވ‪ޮ .‬‬
‫ގއި އިޚްލާސްތރި މީހަކަށް ވގންނޫނީ ތިމާއަކީ ހަރދަނާ މީ ަ‬
‫ތިމާއަކީ ތިމާ އަދާކރާ ވަޒީފާ ަ‬
‫ށޓަކައި‬
‫ކަމއްގައިވސް އންމ އިސްކަމއް ދޭންވާނީ އަމިއްލަ އދން އިސްނކޮށް މޖތަމަޢގ ލާބައާއި މަންފާއަ ް‬
‫މަސައްކަތްކރމވ‪ .‬ތިމާ އަދާކރާ ވަޒީފާގައި ގިނަދވަހ ދމިހރި އ ކަމގައި ތިމާއަށް ކރިއރން ލިބޭނީވސް ތިމާއަކީ‬
‫ތދވރި އިޚލާސްތރި މީހަކަށް ވގންނވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬އިޚލާސްތރި މީހަކަށް ވމަކީ މޖތަމަޢގ ލޯބި ހޯދމަށްޓަކައި ކޮންމހން‬
‫ބޭނން ސިފައކވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪68‬‬
‫ޖމލަގޮތއްގައި ދަންނަވާނަމަ‪ ،‬މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ތިމާގ ކިބައިގައި‬
‫ނށް އިޙްތިރާމްކރާ ޤައމަށް‬
‫ދީނަށް ޙރމަތްތރިކޮށް ހިތމގ ސިފަ ކޮންމހން ހންނަން ޖހއވ‪ .‬އަދި ތިމާއަކީ އހންމީހން ަ‬
‫ނ‬
‫ވަފާތރި އިޚްލާސްތރިއަކަށްވން ވަރަށް މހިންމވ‪ .‬ވަކިން ޚާއްސަކޮށް ޤައމދކ ލޯބިވމގ ސިފައަކީ ތިމާގ ސަބަބ ް‬
‫ފއިދާހރި ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް‬
‫ޤައމަށް އތައް ފައިދާތަކއް ކރާނ ސިފައކވ‪ .‬ތިމާ އޅޭ މޖތަމަޢ ޤަބޫލކރާ ފަދަ ޤައމަށް ަ‬
‫ވވޭނީ މިދންނވި ސިފަތައް ތިމާގ ގައިގައި ވާނަމައވ‪.‬‬

‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރހަދާ ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށް ބޭނންވާނ ސިފަތައް‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ރައޙާ ރަޝީދ‪ ،‬ޖަވާހިރމާގ ‪ /‬ބ‪ .‬ތޅާދޫ‬

‫ކޮންމ އިންސާނަކީވސް އޭނާ ކރާ މަސައްކަތަކީ ކާމިޔާބ މަސައްކަތަކަށް ވާން އދޭނ މީހކވ‪ .‬އ މަސައްކަތަކީ‬
‫ނ ރަނގަޅ މަސައްކަތަކަށް ވާން އދޭނ މީހކވ‪ .‬ހަމައހންމ އމީހއްގ އަމިއްލަ ނަފްސަކީ‬
‫ނ ަ‬
‫މޖތަމަޢގ މީހން ބަލައިގަ ް‬
‫ތމަޢގައި އޅޭ އންމންވސް‬
‫ކށް ވމަށް އދޭނ މީހކވ‪ .‬މޖ ަ‬
‫ވ ނަފސަ ަ‬
‫ދރާއި ޢިއްޒަތް ލިބިގން ާ‬
‫އހން މީހންގ ކރިމަތީގައި ގަ ަ‬
‫ށ ފައިދާހރި މިފަދަ ހަރދަނާ‬
‫ޢ ް‬
‫ޤަބޫލކރާ ފންވަރގ ހަރދަނާ ޝަޚސިއްޔަތއްގ ވރިޔަކަށް ވާން އދޭނ މީހކވ‪ .‬މޖތަމަ ަ‬
‫ޝަހސިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ކޮންމ މީހއްގ ކިބައިގައިވސް އތައް ސިފަތަކއް ހރމަށް ބޭނންވއވ‪.‬‬
‫ނ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ރަނގަޅ އަޚްލާޤއްގ‬
‫އަޅގަނޑމންގ މޖތަމަޢަށް ބޭނންތރި ހަރދަ ާ‬
‫ވރިޔަކަށްވމަކީ ވަރަށްވސް މހިންމ ކަމކވ‪ .‬މޖތަމަޢގައި އޅޭ އހން މީހން ބަލައިގަންނަ ރަނގަޅ އާދަތައް‬
‫ލއިރ އހން މީހންނަށް އިޙްތިރާމް އަދާކރމާއި ތިމާއަށްވރ‬
‫އަޅގަނޑމންގ ކިބައިގައި ހަރލައްވަން ޖހއވ‪ .‬މިގޮތން ބަ ާ‬
‫ދ‬
‫ކޑަކދިންނަށް އޯގާތރިވމަކީ ވަރަށްވސް މހިންމ ކަމކވ‪ .‬މީގ އިތރން އަޅގަނޑމންގ ތރއަށް ތަޢާރަފވަމން ާ‬
‫ށ‬
‫ށ ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަ ް‬
‫ކށްތަކަށް ނަފސ އަރައިގަތމން ދރހލިކރވަން ޖހއވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މޖތަމަޢަ ް‬
‫ވމަށްޓަކައި ރަނގަޅ އަޚލާޤގ ވރިޔަކަށް ވާންޖހއވ‪.‬‬
‫ބލައިގަންނަ ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތއްގ ވރިޔަކަށް ވމަށްޓަކައި އހންމީހންނާ ގޅިގން‪،‬‬
‫މޖތަމަޢ ަ‬
‫އއްބައިވަންތަ ކަމާއި އކވރިކަމާއކ މަސައްކަތްކރާ މީހަކަށްވާން ޖހއވ‪ .‬މަސައްކަތގ މައިދާނގައިވސް އހންމީހންނާ‬
‫ތިމާއާ މދގައި އޮންނަ ގޅން ހަރދަނާކޮށް ވަރގަދަކރަން ޖހޭނއވ‪ .‬ދިމާވާ މައްސަލަތައް އންމ ފރިހަމަގޮތގައި ހައްލކޮށް‬
‫ނ އކގައި ގޅިގން‬
‫އއިން ލިބޭ ގއްލން ކޑަކރވޭތޯ ބަލަންޖހޭނއވ‪ .‬މީގއިތރންވސް އަވައްޓރިންނާއި ރައްޓހިން ާ‬
‫ށ ޖަމާޢަތްތަކާއި ވަކިވަކި‬
‫ނން ޖހޭނއވ‪ .‬މޖތަމަޢގ ކރިއރމަ ް‬
‫ކަންކަމގައި މަސައްކަތްކރމގ ޤާބިލކަން ހން ަ‬
‫ފަރދންނާއކގައި މަސައްކަތްކރާ މީހަކަށް ވާންޖހޭނއވ‪ .‬އހންކަމން މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަހސިއްޔަތަކަށް‬
‫ނނާ ގޅިގން އއްބައިވަންތަ ކަމާއކ މަސައްކަތްކރމގ ސިފަ އަށަގަންނވަން ޖހއވ‪.‬‬
‫ވމަށްޓަކައި އހންމީހ ް‬
‫ނކަމގައި އިސްނަގައިގން‬
‫އންމން ބަލައިގަންނަ ޝަޚސިއްޔަތއްގ ވރިޔަކަށް ވމަށްޓަކައި ކަ ް‬
‫މަސައްކަތްކރމަކީވސް ވަރަށް މހިންމ ކަމކވ‪ .‬ޤައމގ ތަރައްޤީއަށާއި ކރިއރވމަށް މޖތަމަޢގ އހން މީހންނާ އކގައި‬
‫މަސައްކަތްކރމގ ޤާބިލކަން އޭނާގ ކިބައިގައި ހންނަން ޖހއވ‪ .‬ވަޒީފާގ މައިދާނގައިވސް ތަފާތ މަސައްކަތްތައް‬
‫ނ‬
‫ކރމަށްޓަކައި އިސްނަގައިގން އހންމީހންވސް މިކަންކަމަށް ޝައޤވރި ކރމަށް މަސައްކަތް ކރަންޖހއވ‪ .‬އހންކަމ ް‬
‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ކަންކަމގައި އިސްނަގައިގން އޅމގ ސިފަ އަށަގަންނވަން ޖހއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪69‬‬
‫މޖތަމަޢއްގ އންމން ޤަބޫލކރާ ހަރދަނާ ޝަޚސިއްޔަތަށް ވމަށްޓަކައި އމީހއްގ ވަޒީފާ އންމ‬
‫ފރިހަމަޔަށް އަމާނަތްތރި ކަމާއކ އަދާކރަން ޖހޭނއވ‪ .‬ކަންނތްކަމާއި ބޮޑާކަން ދޫކޮށްލައި ހީވާގިކަމާއި‪ ،‬އކވރިކަމާއކގައި‬
‫އ އ މަސައްކަތްތައް އންމ‬
‫މަސައްކަތް ކރަން ޖހޭނއވ‪ .‬ހަވާލ ކރވިފައިވާ މަސައްކަތްތައް ދވަހން ދވަހަށް ނިންމމާ ި‬
‫ހންގމަށްޓަކައި އަދާކރަން‬
‫ދނާކަމާއކ ި‬
‫އކަތްކރަން ޖހޭނއވ‪ .‬ހަމައހންމ މޖތަމަޢ ހަރ ަ‬
‫ފރިހަމައަށް އަދާކރމަށް މަސަ ް‬
‫ޖހޭ މަސްޢޫލިއްޔަތތައް އަދާކރމަށްވސް ޖހޭނއވ‪ .‬މީގތރޭގައި ޤާނޫނާއި ޤަވައިދަށް ހރމަތްތރިކޮށް ހިތމަށް ގޮވާލމާއި‬
‫ޝަރޢީ ހކމްތައް ޤާއިމކރމަށް އއްބާރލން ދިނން ހިމނއވ‪ .‬އހންކަމން މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ‬
‫ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށް އމީހއްގ ވަޒީފާ އންމ ފރިހަމައަށް ނަޒާހަތްތރިކަމާއކ އަދާކރމަށް މަސައްކަތްކރމގ ސިފަ‬
‫ހަރލައްވަންޖހއވ‪.‬‬
‫ސފަތަކއް ކޮންމ މީހއްގ‬
‫ި‬ ‫އޔަތަށް ވމަށްޓަކައި އތަކއް‬
‫ށ ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚސި ް‬
‫ވީމާ‪ ،‬މޖތަމަޢަ ް‬
‫ބ‬
‫ކިބައިގައިވސް ހަރލައްވަން ޖހޭނއވ‪ .‬އޭގތރޭގައި ޚލްޤހޔޮ ރަނގަޅ އަޚލާޤގ ވރިޔަކަށް ވމާއކ އހންމީހންގ ލޯ ި‬
‫ހޯދމަށް މަސައްކަތްކރަން ޖހއވ‪ .‬އަދި އއްބައިވަންތަކަމާއި އކވރިކަމާއކގައި މަސައްކަތްކރމާއި ކަންކަމގައި‬
‫ކރމގ‬ ‫މަސައްކަތް‬ ‫އާރާސްތކރމަށް‬ ‫ޤައމ‬ ‫އަހލވރިކޮށްގން‬ ‫މަސައްކަތްތަކަށް‬ ‫އހންމީހން‬ ‫އިސްނަގައިގން‬
‫ވޒީފާ އންމ ފރިހަމަޔަށް‬
‫ަ‬ ‫ގއި އަދާކރަންޖހޭ ރޯލާއި‬
‫ސިފަހަރލައްވަން ޖހއވ‪ .‬މީގ އިތރންވސް މޖތަމަޢ ަ‬
‫އަމާނާތްތރިކަމާއކ އަދާކރމަށް މަސައްކަތްކރމގ ސިފަ ހަރލައްވަން ޖހއވ‪.‬‬

‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށްވމަށް ބޭނންވާނ ސިފަތައް‬

‫މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އަޙްމަދ ބާސިލް ޝިޔާމް‪ ،‬ސްވީޓްޕީކޮޓޖް ‪ /‬ސ‪ .‬މީދޫ‬

‫ޤދަރކރާ‪ ،‬އިޙްތިރާމް ކރާ‪ ،‬މީހަކަށް ވާން ބޭނންވާނއވ‪.‬‬

‫ނ ަ‬
‫ކޮންމ މީހަކވސް‪ ،‬އމީހަކީ މޖްތަމަޢގ އންމ ް‬
‫އހންމީހންގ ކރިމަތީގައި މަޝްހޫރ ނވަތަ މަޤްބޫލް ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވާން ބޭނންވާނއވ‪ .‬މިފަދަ މީހަކަށް ވވޭނީ‬
‫ތމާގ ކިބައިގައި ހަރދަނާ‪،‬‬
‫ކޮންމހން މޮޅ ލަވަކިޔންތރިއަކަށް‪ ،‬ނވަތަ ރީތި ފިލްމ ސްޓާރއަކަށް ވގންނއް ނޫނވ‪ި .‬‬
‫ނނަ ފަދަ ރިވތި އަހްލާޤީ ސިފަތަކއް ހރގންނވ‪.‬‬
‫ގ ް‬
‫ރިވތި ސިފަތަކއް ހރގންނވ‪ .‬މޖތަމަޢގ އންމން ބަލައި ަ‬
‫ފދަ ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށް ބޭނންވާ އއް ސިފައަކީ އހން މީހންނަށް އިޙްތިރާމް‬
‫ޤބޫލކރާ ަ‬
‫ތިމާއަކީ މޖތަމަޢ ަ‬
‫ކރމވ‪ .‬އންމ ކޑައިރއްސރވސް "އިޙްތިރާމް ލިބޭނީ އިޙްތިރާމް ދީގންނޭ" ބނާ އަޑއަހަމވ‪ .‬ތިމާ އހންމީހންގ‬
‫ޚިޔާލތަކަށް ރިއާޔަތްކޮށް‪ ،‬އހންމީހންވސް ތިމާގ ޚިޔާލތަކަށް ރިއާޔަތް ކރމަށް އދޭށވ‪ .‬ސަބަބަކީ ތިމާއަކީ އހން‬
‫ވނަމަ‪ ،‬މޖތަމަޢގައި އޭނާގ ގަދަރ‬
‫ނ ހންނަ މީހއް ކަމަށް ާ‬
‫ކނި ތިމާގ ނަފްސ އިސްކޮށްގ ް‬
‫މީހންނަށް ބލމއްނތި‪ ،‬ހަމައ ަ‬
‫ގއްލޭނތީއވ‪ .‬އހންކަމން އކަކ އަނކަކަށް އިޙްތިރާމް ކރމަކީ ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫މޖްތަމަޢގ ކރިމަތީގައި ވަރގަދަ ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ވަޢދ ފއްދމގ ރިވތި ސިފަ އަށަގަންނަ ް‬
‫ޖހއވ‪ .‬ތިމާއަކީ ވަޢދތަކަށް އަމާނާތްތރި ނވާ މީހއްނަމަ‪ ،‬މޖތަމަޢގ އކަކވސް ތިމާއަށް އިތބާރއް ނކރާނއވ‪.‬‬
‫މީސްތަކންގ ވރިން ހޮވާއިރ‪ ،‬ވަޢދތައް ނފއްދމން‪ ،‬އ ވރިޔާ ހޮވިމީހން އކަމާ ހިތާމަ ކރާނއވ‪ .‬އިސްލާމްދީނގައިވސް‬
‫ނ ވަޢދ ފއްދމަކީ އންމންވސް‬
‫ތިމާ ވަމންދާ ވަޢދތަކާއި އަޙދތައް ފއްދމަށް ބާރއަޅއްވާފައިވއވ‪ .‬އހންކަމން އނގ ީ‬
‫ބަލައިގަންނަ ރިވތި ސިފައއް ކަމވ‪ .‬މިސިފައާ ނލައި މޖތަމަޢަށް ފައިދާ ހރި ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ނވވޭނއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪70‬‬
‫ވތަ ޢިލްމވރިކަން‪ ،‬މިއީވސް ހަރދަނާ ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި ކޮންމހން‬
‫ތިމާގ ވިސްނން ތޫނކަން‪ ،‬ނ ަ‬
‫ބޭނން ސިފައކވ‪ .‬ތިމާއަކީ ޢިލްމ އނގނިގން ހރި މީހަކަށްވާނަމަ‪ ،‬ޤައމަށް ބޭނންތރި‪ ،‬ފައިދާހރި‪ ،‬މަސައްކަތއް‬
‫ތކާއި ވަސީލަތްތައް އފދޭނއވ‪ .‬އލްބަރޓް އައިންސްޓައިން‬
‫ވ ފަދަ އާ އީޖާދތަކާއި މޝިން ަ‬
‫ކރވޭނއވ‪ .‬މޖތަމަޢ ބޭނން ާ‬
‫ނށް ވގންނވ‪.‬‬
‫ނތޫނ މީހން ަ‬
‫އާއި ސްޓފން ހޯރކިންގްސް ފަދަ މަޤްބޫލ ޝަޚސިއްޔަތތައް އފދިފައިވަނީ ޢިލްމވރި‪ ،‬ވިސްނ ް‬
‫ދ މީހަކަށް ވމަށް ތިމާއަކީ‬
‫ޤލާބތަކއް ގނސްގންނވ‪ .‬މިފަ ަ‬
‫ދ ޢިލްމީ ދާއިރާއަށް އާ އިން ި‬
‫އާހޯދންތައް ހޯދައިގންނވ‪ .‬އަ ި‬
‫ޢިލްމ އނގނިގން ހރި ވިސްނންތޫނ މީހަކަށް ވާންޖހއވ‪.‬‬
‫ކށްވން ލާޒިމވ‪.‬‬
‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށްޓަކައި އމީހަކީ މަސައްކަތްތރި‪ ،‬ހަރދަނާ މީހަ ަ‬
‫ސަބަބަކީ ކަންނތްވ އަބަދ އނދގައި އޮށޯވގން އޮންނަ މީހަކަށް ޤައމ ނވަތަ މޖތަމަޢ ބޭނންވާފަދަ މަސައްކަތްތރި‬
‫މީހަކަށް ނވވޭނތީއވ‪ .‬ކޮންމ މީހަކީވސް ޤައމަށް ފައިދާ ހރި މަސައްކަތއް ކރާ މީހަކަށް ވާންވާނއވ‪ .‬ޑޮކްޓަރކަން‪،‬‬
‫ނ ހަރދާނާ ޝަޚސިއްޔަތތަކވ‪.‬‬
‫ނނަކީ މޖތަމަޢ ބަލައިގަން ަ‬
‫އދި ބޮޑތި ކންފނިތަކގ ވރި ް‬
‫ނ ަ‬
‫ޕައިލޓްކަން‪ ،‬އިންޖިނިއަރި ް‬
‫މޖތަމަޢ ތަރައްގީވ ކރިއަރައިގން ދާނީ މިފަދަ ޝަޚސިއްޔަތތަކއް ބިނާވގންނވ‪ .‬މަސައްކަތްތރިން‪ ،‬ތިމާކރާ‬
‫މަސައްކަތގައި އިހްލާސްތރިވމަކީ ވސް މހިއްމ ސިފައކވ‪ .‬އހންކަމން ޤައމަށް ފައިދާ ހރި ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށް‬
‫މަސައްކަތްތރި ވމަކީ މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬
‫މޖތަމަޢަށް ފައިދާހރި ޝަޚސިއްޔަތަކަށް ވމަށް ދން ބޭނންވާ ސިފައަކީ ދީންވރިވމވ‪ .‬ދީނގައިވާ ރިވތި އަޚްލާޤީ‬
‫ސިފަތަކން ޒީނަތްތރިވމާއި‪ ،‬ﷲ އަށް ކިޔަމަންވމަކީ ހަރދަނާ މީހން ކރާ ކަމކވ‪ .‬ތދވރިވމާއި އަމާނާތްތރިވމާއި އކަކ‬
‫ނކަމން ދީންވރިވމަކީވސް‬
‫އަނކަކަށް ލޯބިކރމީ ދީންވރިކަމގ ދަށން އަންނަ‪ ،‬އންމން ބަލައިގަންނަ ސިފައކވ‪ .‬އހ ް‬
‫މހިއްމ ސިފައކވ‪.‬‬
‫އ ވސް އކަކ‬
‫އަޅގަނޑމންގ އންމ މަޤބޫލ ޝަޚސިއްޔަތަކީ ކީރިތި ރަސޫލާއވ‪ .‬އކަލޭގފާނގ ކިބައިގަ ި‬
‫ދންވރިކަމގ ރިވތި ސިފަތައް‬
‫ނތޫނކަމާއި‪ ،‬މަސައްކަތްތރިކަން އަދި ީ‬
‫އަނކަކަށް އިޙްތިރާމްކރމާއި‪ ،‬ވައދ ފއްދމާއި‪ ،‬ވިސްނ ް‬
‫ޢށް ފައިދާހރި ޝަޚސިއްޔަތއްގައި ހރން ލާޒިމް ސިފަތަކއް‬
‫ހރއވ‪ .‬އހންކަމން މިކަމން ދޭހަވަނީ މިސިފަތަކަކީ މޖތަމަ ަ‬
‫ކަމކވ‪ .‬އަޅގަނޑގ އންމީދަކީ މޖތަމަޢގ އންމންނަކީވސް މިފަދަ ރިވތި‪ ،‬ހަރދަނާ‪ ،‬ފައިދާހރި ސިފަތައް ލިބިގންވާ‬
‫ޝަޚސިއްޔަތ ތަކަށް ވމވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪71‬‬
 ‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬

‫މޙްޔިއްދީން ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ޝަހީބާ‪ ،‬ވީނަސްގ ‪ /‬ށ‪ .‬ޅައިމަގ‬

‫ނތައް ބަލަމންދާނ މީހކވ‪.‬‬

‫ކޮންމ މީހަކީވސް ތިމާއަށް ދނިޔޭގައި ލިބިފައިވާ ނިޢމަތްތަކަށްވރ އހގައި ހވަފ ް‬
‫ނ ކާކހއްޔވ؟ ނަމަވސް އފަދަ‬
‫އ އޅން ބޭނން ނވާ ީ‬
‫ރން ގޮވައިގން ފދންތރި‪ ،‬އަރާމ ދިރިއޅމ ް‬
‫ތިމާގ އަނބިދަ ި‬
‫ކށް ނޭނގނަސް ފދންތރި‬
‫ދިރިއޅމއް ބިނާކރމގ ނިޢމަތް ލިބިފައިވަނީ މަދބަޔަކަށވ‪ .‬އަހަރމންގ ތރއިން ގިނަބަޔަ ަ‬
‫ދިރިއޅމއް ބިނާކރމަށްޓަކައި ކރވިދާނ އތައް ކަމއް އބަހއްޓވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫ހނީ ރަނގަޅ ތަޢލީމވ‪ .‬އހ ީ‬
‫ގނަކަށް ވާންޖ ޭ‬
‫ފދންތރި ދިރިއޅމަކަށް މިސްރާބ ޖަހާފައިވާ ނަވއްގ ހން ާ‬
‫ރަނގަޅ ތަޢލީމަކާ ނލައި ރަނގަޅ އާމްދަނީއއް ލިބޭފަދަ ހަރދަނާ ވަޒީފާއއް ހޯދމަކީ މިއަދ ފަސޭހަ ކަމއް ނޫނވ‪.‬‬
‫ދ‬
‫ނ މޮޅތި ކާރތަކގައި އަނބިދަރިން ގޮވައިގން ދއްވާލަން ާ‬
‫ކރިއަރާފައިވާ މޖތަމަޢގ ތރއިން އަޅގަނޑމންނަށް ފންނަ ީ‬
‫މީހންގ މޫނމަތީގައިވާ ފދންތރިކަމގ ކލަވަރތަކވ‪ .‬އއީ މީގ ދިހަވަރަކަށް އަހަރކރީގައި ސްޓޭޖްތައް މަތިން‬
‫ރަންވަނަތަކއް ހާސިލްކރަމންދިޔަ ހިތްވަރގަދަ ކިޔަވާކދިންނވ‪ .‬އހންކަމން ފދންތރި ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ރަނގަޅ‬
‫ތަޢލީމަކީ ތިމާގ ފރަތަމަ އަމާޒފަތްގަޑަށް ހަދަންޖހއވ‪.‬‬
‫ބޭކާރ ޚަރަދ ނކރމަކީ ފދންތރި ދިރިއޅމަކަށް ވާސިލްވވިފައިވާ ކޮންމ މީހއްގވސް ކާމިޔާބީގ އއް‬
‫ތަޅދަނޑިއވ‪ .‬ކރަން ނޖހޭ ހޭދަތައް ކރމގައި ބަޖޓް ހސްކޮށްލާ މީހން އަބަދވސް އޅޭނީ ރަނގަޅ ދިރިއޅމއް‬
‫ނފނިގންނވ‪ .‬ޤަވައިދން ބޭނންކރާ ސިގިރޭޓާއި ވާޖިބކަމަށް ދކިގންއޅޭ ކޮފީތަކގައި އޅޭ ގިނަމީހންގ ދިރިއޅމގ‬
‫ކންމވސް މީހަކަށް ދަރާފައިވާ މަންޒަރވ‪ .‬ދިރިއޅމގ ގިނަ ބޭނންތައް ނފއްދިފައިވާ‬
‫ނނާނީ ޮ‬
‫ފނަށް ފީނާލާއިރ ފ ް‬
‫މަންޒަރވ‪ .‬މިކަމން ދޭހަވަނީ ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ބޭކާރ ޚަރަދތަކާ ދރވާންޖހޭކަމގ މހިންމ ކަމވ‪.‬‬
‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅޭ މީހއްގ އންމބޮޑ އއް އާދައަކަށްވާނީ ފަހަށް ރައްކާކރމވ‪ .‬އފަދަ މީހންގ‬
‫ދރިއޅމގައި ޙާޞިލްކރަން ބޭނންވާ ބޮޑ ލަނޑދަނޑިއއް‬
‫ވތަ ި‬
‫ވިސްނމގައި ކއްލިއަކަށް ދިމާވދާނ ބޮޑކަމއްގ ބިރ ނ ަ‬
‫ނ‬
‫ވާތީއވ‪ .‬ރައްކާވތިބިއްޔާ ދަތރޭ ބނާ ފަދައިން ފދންތރި ދިރިއޅމއްގައި ދމިހރވޭނީ ކރިމަތިވދާނ ބޮޑ ގއްލމަކ ް‬
‫އަރައިގަތމަށް ތިމާގ އަތގައި ފައިސާ ރައްކާވފައިވާނަމައވ‪ .‬އހންނޫންނަމަ ދިމާވާ ކަމަކން އަރައިނގަނވިގން އޅނިކޮށް‬
‫ތިމާގ ޖީބ ހސްވ‪ ،‬ހަތަރ އދަރސް ފނޖހިދާނއވ‪ .‬އހންކަމން ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމގ ހވަފން ދކޭނަމަ‬
‫ފަހަށް ރައްކާކރމަށް އަވަސްވގަންނަން ޖހއވ‪.‬‬
‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް ބޭނންނަމަ ތިމާ ދިރިއޅން ރާވައިލަންޖހއވ‪ .‬ޚަރަދކރާނ ކަންތަކާއި ވަގތތައް‬
‫ކަނޑައަޅަން ޖހއވ‪ .‬މިގޮތން ތިމާގ އަތގައި އަމިއްލަ ދިރިއޅމއް އޅވޭވަރަށް ފައިސާ ޖަމާވމން ނޫނީ ދިރިއޅމއް‬
‫ށ‬
‫ދރިން ނހޯދމާއި ތިމާއަ ް‬
‫ނނޫނީ ަ‬
‫ތމާގ ޖީބ ތަނަވަސްވމ ް‬
‫އދި ދިރިއޅން ހަމައަކަށް އޅި ި‬
‫ނފށމަކީ ބއްދިވރި ކަމކވ‪ަ .‬‬
‫އލާ ބޮޑވިޔަ ނދިނމަކީ ފދންތރި ދިރިއޅންތަކގައި އޅޭ މިހންގ ދިރިއޅމގ އޮނިގަނޑ‬
‫އފލައި ނގަނވޭ މިންވަރަށް އާ ި‬
‫ނމަ ޚަރަދތައް ގިނަވ ތިމާގ ބޯހާސްވދާނއވ‪ .‬ކަން މިހން ހރމާއކ ތިމާގ ދިރިއޅމާއި‬
‫ރާވާލވިފައިވާގޮތވ‪ .‬އހންނޫން ަ‬
‫އާއިލާ ރޭވމަކީ ފދންތރި ދިރިއޅމަކަށް ކޮންމހން ކރަންޖހޭ ކަމއްކަމގައި ވަނީ ވފައވ‪.‬‬
‫ތމާއަށް ކރވިދާނ އތައްކަމއް ހރއވ‪ .‬ނަމަވސް ހިތާމައަކީ އަހަރމންގ ތރއިން‬
‫ފދންތރި ދިރިއޅމަކަށްޓަކައި ި‬
‫ގިނަބަޔަކ މިކަމަށް ލޯހޅވިފައި ނވާކަމވ‪ .‬އހންކަމން ތިމާގ އަނބިދަރިންނާއކ ހަމަޖހޭ‪ ،‬އފާވރި‪ ،‬އަރާމ ދިރިއޅމއް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪72‬‬
‫ނ ބއްދިވރިއވ‪ .‬މާތް ﷲ އަޅގަނޑމން އންމންގ‬
‫ކށް ވިސްނައިލ ް‬
‫އޅމަށްޓަކައި އިސްވ ދންނވނ ކަންތައްތަ ަ‬
‫ދިރިއޅމގައި ފދންތރިކަމގ ކލަ ޖައްސަވާށިއވ‪ .‬އާމީން‪.‬‬

‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ނާޒިޔާ ނިޔާޒ‪ ،‬މަނާމް ‪ /‬ނ‪ .‬ވލިދޫ‬

‫ސިނާއީ އިންގިލާބަށްފަހ އިންސާނން އަންނަނީ އމީހންނަށް ލިބިފައިވާ މޮޅ ބއްދީގ ބޭނންކޮށް‪ ،‬އަރތަވރިކަމގ‬
‫ނ‬
‫ތމައްދންގ ހަރފަތްތަކ ް‬
‫ނ ދނިޔ އަންނަނީ‪ ،‬ތަހޒީބާއި ަ‬
‫އިސް ސަފގައި ފައިތިލަ ސާބިތކރަމންނވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތ ް‬
‫ޒމާނާ އަޅާބަލާއިރ އަޅގަނޑމންގ ދިރިއޅމަށް މިވަނީ‬
‫ހަލވިކަމާއކީގައި އަރަމންނވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ ކާބަފައިންގ ަ‬
‫އ އައިސްފައވ‪ .‬މިބަދަލތަކާ އކީގައި ފދންތރިކަމާއކ ދިރިއޅމަށް އއްބަޔަކަށް ވަރަށް‬
‫ވަރަށްވސް ބޮޑތި ބަދަލތަކ ް‬
‫ދރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި‬
‫ފަސޭހަވީއިރ އަނއް ބަޔަކަށްވަނީ ވަރަށް އނދަގޫވފައވ‪ .‬ކަންމިހން ހރމާއކ‪ ،‬ފދންތރި ި‬
‫އަޅގަނޑމންނަށް ކރވިދާނ ކަންތައްތަކަކީ ކޮބައިބާވައވ؟‬
‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި އަޅގަނޑމންނަށް ލިބޭ އާމްދަނީން ދކޮޅ ޖައްސަން ދަސްކރަން އބަޖހއވ‪.‬‬
‫މިގޮތން ކޮންމ މަހއްގ މސާރަ ލިބމން ޚަރަދ ކރާނގޮތް ރާވާލމަކީ ވަރަށް މހިއްމކަމކވ‪ .‬މިގޮތން ފައިސާ ޚަރަދކރާނ‬
‫ގޮތގ ތާވަލއް ހަދާ އތާވަލާ އއްގޮތަށް ޚަރަދ ކރވިދާނއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން ކޮންމހން ކރަންޖހޭ ކަންތައްތައް ކރަން‬
‫ވކަށް ނޖހޭނއވ‪ .‬މީގ އިތރންވސް‪ ،‬ކޮންމ މަހަކ ތިމާގ މސާރަ ޚަރަދވ ދިޔަގޮތގ‬
‫ބަލާއިރ އަތން ފައިސާ ހސް ާ‬
‫ތމާގ ލާރި ޚަރަދވިތޯ ބަލާ ދން އަންނަ މަހަށް އކަމއް‬
‫ތާވަލއް ހދމަކީވސް ވަރަށް މހިންމކަމކވ‪ .‬ބޭކާރގޮތގައި ި‬
‫ރަނގަޅކރވޭނީ އޭރންނވ‪ .‬ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ފައިސާ ޚަރަދވި ގޮތގ ތާވަލއް ހދމަކީ ވަރަށް‬
‫މހިންމކަމކވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫މ އަޅގަނޑމން ބޭކާރ ގޮތގައި ކރާ ޚަރަދތައް ކރން ހއްޓާލަ ް‬
‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅން ބޭނންނަ ަ‬
‫ށ‬
‫ޖހއވ‪ .‬ތިމާއަކީ ކޮން ފަންތިއއްގ މީހއްކަން އަމިއްލައަށް ކަނޑައަޅަން އބަޖހއވ‪ .‬މކނ ފމނަކަސް ގާހަކައަކަ ް‬
‫ނފމވޭނކަން ދަނ‪ ،‬މއްސަނދި މީހން ބާއްވާ ބޮޑތި ޕާޓީތަކާއި ގަންނަ އަގބޮޑތި ތަކތި ތިމާއަށް ނގަނވޭނކަން‬
‫ދަންނަންޖހއވ‪ .‬މިސާލަކަށް‪ ،‬ކޮންމ އިރަކ ރސްޓޯރންޓތަކން ކއމގ ބަދަލގައި ގޭގައި ކައްކައިގން ކވިދާނއވ‪ .‬އަދި‬
‫ފިހާރައަކަށް ދިއމން ފންނަ އަގބޮޑތި ސންޓފޅި ފަދަ ތަކއްޗަށް ތިމާގ ހިތްއދނއްކަމަކ ލިބޭ ހރިހާ ފައިސާއއް މިފަދަ‬
‫ނ‬
‫ކަންކަމަށް ހސްކޮށްލައިގން ނވާނއވ‪ .‬އަދި ފންނަހާ އއްޗއް ނގަނވޭނކަމާއި މއްސަނދިން އޅޭހާ ގޮތަކަށް ނޫޅވޭނކަ ް‬
‫ދަރީންނަށްވސް ވިސްނައިދޭންވާނއވ‪ .‬ފދންތރިކަމާއކ ހަމަޖހިގން ދިރިއޅވޭނީ އޭރންނވ‪.‬‬
‫ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ތިމާގ ދިރިއޅން ކރިޔަށް ރާވަންޖހއވ‪ .‬ސްކޫލ ނިންމާ ގޮތަށް މީހަކާ‬
‫ގއި‪ ،‬ދިރިއޅމއް ފށމގ‬
‫ދނީ ފންނަމންނވ‪ .‬އޭގ ބަދަލ ަ‬
‫ނ ހަމަޖހިގން ދިރިނޫޅވޭތަން މި ަ‬
‫އިނދގން ދިރިއޅމއް ފށމ ް‬
‫ކރިން ރަނގަޅ އާމްދަނީއއް ލިބޭފަދަ ވަޒީފާއއް ހޯދިދާނއވ‪ .‬މިފަދަ ވަޒީފާ ލިބޭނީ މަތީ ތަޢލީމ ޙާސިލކޮށް ރަނގަޅަށް‬
‫ކިޔަވައިގންނވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށްޓަކައި ކިޔަވަންޖހއވ‪ .‬ކިޔަވައިގން ރަނގަޅ އާމްދަނީއއް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪73‬‬
‫ލިބޭފަދަ ވަޒީފާއއް ހޯދމަށްފަހ ދިރިއޅމއް ފށމން ފައިސާގ ދަތިތަކާއި ކރިމަތިލާކަށް ނޖހޭނއވ‪ .‬އހންކަމން‬
‫ފދންތރިކަމާއކ ދިރިއޅމަށްޓަކައި‪ ،‬ލަނޑދަނޑިތަކއް ކަނޑައަޅާ އލަނޑދަނޑިތަކަށް ވާސިލވާން އބަޖހއވ‪.‬‬
‫ޓކައި ތިމާއަށް ލިބޭ ފައިސާއިން އއްބައި‪ ،‬ފަހަށް ރައްކާކރަން އބަޖހއވ‪ .‬ކޮންމ‬
‫ފދންތރި އފާވރި ދިރިއޅމަށް ަ‬
‫މަހަކ ލިބޭ މސާރައިން ކިތައްމ މަދ މިންވަރއް ނަމަވސް ފަހަށް ރައްކާކރަން ވާނއވ‪ .‬ތިމާގ ދަރިންގ މސްތަޤބަލ‬
‫ށ‬
‫އޖާލާވާނީ އޭރންނވ‪ .‬ދަރީންގ މސްތަޤބަލ އޖާލާވ ދަރީންނަކީ ހަރދަނާ ބަޔަކަށް ވއްޖނަމަ އޭގ ފައިދާ މައިންބަފައިންނަ ް‬
‫ކރާނއވ‪ .‬ފދންތރިކަމާއކީ ދިރިއޅވޭނއވ‪ .‬ހަމައއާއކ‪ ،‬ފަހަށް ފައިސާ ރައްކާކރމން ތިމާ މސްކޅިވ އޮފީސްފަދަ‬
‫ރށް ދިއމން އަމިއްލަ ވިޔަފާރިއއް ފށިދާނއވ‪ .‬އަދި ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅވޭނއވ‪.‬‬
‫ތަންތާ ވަޒީފާ އަދާނކރވޭ އމ ަ‬
‫ޓކައި ފަހަށް ފައިސާ ރައްކާކރަންޖހއވ‪.‬‬
‫ވީމާ‪ ،‬ހަމަޖހިގން ދިރިއޅމަށް ަ‬
‫ފދންތރިކަމާއކީގައި ދިރިއޅމަށްޓަކައި ކޮންމ މަހއްގ ފައިސާ ޚަރަދވި ގޮތގ ތާވަލަކާއި ކރިއަށް އޮތް މަހގައި‬
‫ކން‬
‫ފައިސާ ޚަރަދކރާނ ގޮތގ ތާވަލއް ހދިދާނއވ‪ .‬ތިމާ ހިތްއދޭހާ އއްޗއް ނގަނ‪ ،‬މއްސަނދިން އޅޭ ގޮތްގޮތަށް ނޫޅވޭނ ަ‬
‫ދަރީންނަށްވސް ވިސްނައިދޭން ވާނއވ‪ .‬އަދި ދިރިއޅމއް ފށމގ ކރިން ހަރދަނާ މީހަކަށްވ ރަނގަޅ އާމްދަނީއއް ލިބޭ‬
‫ވަޒީފާއއް ހޯދާ ކރިމަގ ރާވާލވިދާނއވ‪ .‬ފަހަށް ފައިސާ ރައްކާކރމަކީވސް ފދންތރި ދިރިއޅމއް އޅމަށް މަގފަހިކޮށްދޭނ‬
‫ކަމކވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬އަޅގަނޑ އންމީދކރަނީ އންމންވސް މިކަންތައްތައް ކޮށް ފދންތރިކަމާއކ ދިރިއޅން މަސައްކަތް‬
‫ކރާނކަމަށވ‪.‬‬

‫އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކީ‪...‬‬

‫ކަލާފާނ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މަރްޔަމް ތައިމާ މޙައްމަދ ޢޝާމް‪ ،‬ގ‪ .‬ތރަސް ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫ޓކްނޮލޮޖީ ވަނީ އތައް ގޮންޖހންތަކއް ކަޑައްތ ކރަމން އ އސްމިންތަކަކަށް ވާސިލްވފައވ‪ .‬އތައް ބަޔއްގ‬
‫ފާޑ ކިޔންތައް އަމާޒ ވިޔަސް ޓކްނޮލޮޖީ ކރިއރވމަށް މަސައްކަތް ކރަމން ދިޔަ ފަރާތްތައް އމީހންގ މަސައްކަތް‬
‫ޖ މިއޮތީ އަހަރމންގ ކރިމަތީގައވ‪ .‬ހީވސް ނކރާ ވަސީލަތްތައް އީޖާދ ކރަމން މސްތަޤބަލ‬
‫ހއްޓައއް ނލިއވ‪ .‬ނަތީ ާ‬
‫އޖާލާ ކޮށްފިއވ‪ .‬މިހރިހާ ވަސީލަތްތަކގ ތރއިން އަޅގަނޑަށް އންމ ކަމދަނީ މޯބައިލް ފޯނވ‪.‬‬
‫ކ‬
‫ޓ ކތބޚާނާއަ ާ‬
‫ނޓަނ ާ‬
‫ނ ތަނަވަސް ވފައވ‪ .‬އި ް‬
‫މޯބައިލް ފޯނ މދވރިކޮށް އިންޓަނޓަށް ވަދވމގ ފރޞަތ ވަ ީ‬
‫ނ‬
‫ނ އިންޓަނޓންވސް މިދައރ އަދާކޮށްދއވ‪ .‬މޯބައިލް ފޯނ ް‬
‫ތަފާތއް ނތވ‪ .‬ކތބޚާނާއިން މައލޫމާތ ހާސިލްކރވޭ ބީދައި ް‬
‫ލނަމަ ފޯނ‬
‫ތންކޮޅއް އޮޅން ނފި ާ‬
‫ބޭނން ވަގތއްގައި އިންޓަނޓން މައލޫމާތ ހޯދޭނއވ‪ .‬މީގއިތރން ފިލާވަޅއްގ ަ‬
‫މދވރިކޮށް އިންޓަނޓްގ އހީ ހޯދޭނއވ‪ .‬ލޕްޓޮޕް‪ ،‬ކޮމްޕިއޓަރންވސް އިންޓަނޓަށް ވަދވއވ‪ .‬ނަމަވސް ދާހާ ކޮންމތާކަށް‬
‫އތަކތި ގންދިޔމަކީ ފަސޭހަކަމއް ނޫނވ‪ .‬އކަމަކ ފޯނ ކޮންމ ތާކަށް އއްވސް ދަތިކަމއް ނތި ގންދވއވ‪ .‬ވީމާ‪،‬‬
‫ސައވީސް ގަޑިއިރގ ޚިދމަތް ފޯރކޮށްދޭ އިންޓަނޓން މައލޫމާތ ހާސިލް ކރަން އންމ ފަސޭހައީ ފޯނވ‪.‬‬
‫ވސް ކޮށްދީފައވ‪.‬‬
‫ތނަ ަ‬
‫ދފައިވާ ފޯނން ދރގައިވާ މީސްމީހންނަށް ގޅމގ މަގވަނީ ަ‬
‫ޓކްނޮލޮޖީއަށް އާ ނަމއް ގނސް ީ‬
‫ގޭގައި ހރފައި ވަޒީފާގ ބރަ މަސްއޫލިއްޔަތ އަދާ ކރަމންދާ މައިންބަފައިންނަށް ގޅާލވއވ‪ .‬ހަމައއާއކ‪ ،‬ފިލާވަޅ‬
‫ދަސްކރަމންދާ ވަގތ‪ ،‬ފިލާވަޅ ރަނގަޅަށް ދޭހަ ނވާނަމަ ރައްޓހިންނާ ގޅައިގން މަޝްވަރާ ކރވޭނއވ‪ .‬އހން‬
‫ޤައމތަކގައި ދިރިއޅޭ ފަރާތްތަކަށް ވސް އއްވސް ހރަހއް ނތި ގޅާލވޭނއވ‪ .‬މޯބައިލް ފޯނން އއްވސް އނދަގލަކާނލާ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪74‬‬
‫ށ ގޅައިގން ވާހަކަދައްކަން‬
‫ބއިލް ފޯނން އކިއކި ފަރާތްތަކަ ް‬
‫ފރާތްތަކަށް ގޅާލވއވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މޯ ަ‬
‫ބޭނން ހިނދއްގައި ބޭނންވާ ަ‬
‫ހތްވއވ‪.‬‬
‫ލިބޭތީ ފޯނ ގންގޅޭ ި‬
‫ނ ގޭމްކޅމަށް ލޯބިކރާ‬
‫ލފޯނ ވަ ީ‬
‫ވ ކަމކވ‪ .‬މިގޮތން މޯބައި ް‬
‫ގޭމް ކޅމަކީ ހރިހާ އމރފރައިގ މީހން ކރާ ހިތް ާ‬
‫ފަރާތްތަކަށް ފަސޭހަ ކަމާއކ ގޭމްކޅމގ ދޮރ ހޅވާލަ ދީފައވ‪ .‬ޚާއްސަކޮށް ކޑަކދިންނާއި ޤައމގ ޒވާނން ފޯނ‬
‫ޅ ގޭމްތައް ކޅމަކީ ނހަނ‬
‫މދވރިކޮށް ގޭމް ކޅއވ‪ .‬އަޅގަނޑ ގޭމްކޅމަށް އހާ ބޮޑ ޝައޤއް ނތަސް ތައލީމާ ގ ޭ‬
‫ކރާހިތްވާ ކަމކވ‪ .‬މިފަދަ ގޭމްތައް މދވރިކޮށް އ ކިޔަވާ މާއްދާއަކން ކރިއރމަށް މަގ ފަހިވގން ދއވ‪ .‬މިވނި‬
‫ނން އނދަގޫވާނަމަ އ މާއްދާއަކާ ގޅޭ ގޭމއް ކޅމން އޮޅން ފިލައިގން ދއވ‪ .‬ވީމާ‪،‬‬
‫މާއްދާއއްގ ބައއް ނަގައިގަން ަ‬
‫މޯބައިލް ފޯނން ބޭނންވާ ވަގތަކ ކޅޭ ހިތްވާ ގޭމއް ކޅމގ ފރޞަތ ލިބޭތީ މިވަސީލަތް ޚާއްސަވގން ދއވ‪.‬‬
‫ރ ބައކވ‪ .‬ރައްޓހިންނާ ދިމާވާ ކޮންމ ވަގތަކ‬
‫ލބިކ ާ‬
‫ފޓޯ ނގމަށް ޯ‬
‫އލް ފޯނން ޮ‬
‫އަދގ ޖީލގ ޒވާނންނަކީ މޯބަ ި‬
‫އޓހިންނާ އާއިލާގ މީހންނާ‬
‫'ސލްފީ' ނގމަށް ތައްޔާރވއވ‪ .‬މިގޮތން‪ ،‬އަޅގަނޑވސް ފޮޓޯ ނގމަށް ޝައޤވރިވަމވ‪ .‬ރަ ް‬
‫ގއި ޙަފްލާއއް ބާއްވާ ކޮންމ‬
‫ށ ބހއްޓމަކީ އަޅގަނޑ ނހަނ ކރާ ހިތްވާ ކަމކވ‪ .‬ގޭތރޭ ަ‬
‫އކީ ނަގާ ފޮޓޯތައް ހަނދާނަކަ ް‬
‫ޓތައް ރައްޓހިންނާ ޙިއްސާކރަމވ‪ .‬މާހައލ ވަށައިގންވާ މަންޒަރތަކާއި‪ ،‬ތަރިތަކގ ބބޅންތަކާއި‪،‬‬
‫ފަހަރަކ‪ ،‬ފޯނން ނަގާ ފޮ ޯ‬
‫ށ‬
‫ޓތައް ފަހަ ް‬
‫ވައިރޯޅިއާއކ ގަސްތައް ނަށާ ވިހރވާ މަންޒަރގ ފޮޓޯ ނގމގ ފރޞަތ ލިބއވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ފޯނން ނަގާ ފޮ ޯ‬
‫ރައްކާކރވޭތީ މޯބައިލް ފޯނ ބޭނން ކރާ ހިތްވއވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫ނ މައލޫމާތ ހޯދއވ‪ .‬ބޭނން ވަގތަކ ގޅާލމގ މަގ ތަނަވަސް ވގ ް‬
‫ނޓަނޓ ް‬
‫މޯބައިލް ފޯނ މދވރިކޮށް އި ް‬
‫ޓން ފޮޓޯ ނގއވ‪ .‬މިފަދަ މހިންމ‬
‫ދިޔމާއކ ބޭނން ވައްތަރއްގ ގޭމއް ކޅން ލިބއވ‪ .‬މީގއިތރން ހަނދާނަކަށް ބަހައް ަ‬
‫އަދި ތަފާތ ކަންތައްތައް ފޯނ މދވރިކޮށް ކރވއވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬މޯބައިލް ފޯނަކީ އަޅގަނޑަށް އންމ ކަމދާ ޓކްނޮލޮޖީގ‬
‫ވަސީލަތވ‪ .‬ހަމައއާއކ‪ ،‬ފޯނާ ނލައި ދިރިއޅންވސް އދަނގޫވާނއވ‪.‬‬

‫އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކީ‪...‬‬

‫ހިރިޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ރަޒާން ޢަބްދއްރައްޒާޤ‪ ،‬ހޅމާލ ފްލޓް ނަމްބަރ ‪-02‬ޖީ‪ / 116-‬ކ‪ .‬ހޅމާލ‬

‫ރއަރައި ތަރައްޤީވަމންނވ‪.‬‬
‫ކށް ކ ި‬
‫މިއަދ‪ ،‬ޓކްނޮލޮޖީގ ދާއިރާއިން އަޅގަނޑމންގ ދނިޔ މިދަނީ ދވަހއް ދވަހަ ަ‬
‫ގ‬
‫ރން ގިނަ ވަގތތަކއް ނ ި‬
‫ބޒާރަށް ޓކްނޮލޮޖީގ އާ ވަސީލަތްތައް އފަންވަމންދއވ‪ .‬ކ ި‬
‫ކޮންމދވަހަކވސް ދނިޔޭގ ާ‬
‫ލތްތަކގ އހީގައވ‪ .‬އަދި‬
‫ކަންކަން ދާދި ފަސޭހަކަމާއި އަވަސްކަމާއކ އަޅގަނޑމން މިއަދ ނިންމާލަނީ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީ ަ‬
‫ލޖީގ އހީގައި ކރވޭމއވ‪.‬‬
‫ކިއއްތޯއވ؟ މީގ އތަކއް ހާސް އަހަރކރިން ޚިޔާލަށްވސް ނގނވޭފަދަ ކަންތައް މިއަދ ޓކްނޮ ޮ‬
‫ކނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކީ އިންޓަނޓވ‪ .‬ސަބަބތަކއް‬
‫ގނައިރ‪ ،‬އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ ޓ ް‬
‫ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތްތައް އހާ ި‬
‫ނތިއއް ނޫނވ‪.‬‬
‫އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތއްގ ގޮތގައި އިންޓަނޓްވި މައިގަނޑ ސަބަބަކީ އޭގ ސަބަބން‬
‫އިޖތިމާޢީ ގޅން ބަދަހިވާތީއވ‪ .‬ކރީގ ޒަމާންތަކގައި ހާލއަހވާލ ބަލައި އޅން ޖހނީ ސިޓީ ފޮނވައިގން ނަމަވސް‪،‬‬
‫މިއަދ ވަނީ މަންޒަރ ބަދަލވފައވ‪ .‬ފޭސްބކާއި‪ ،‬އިންސްޓަގްރާމްފަދަ އިޖތިމާޢީ ވިޔގަތަކގ އހީގައި ދާދި ފަސޭހައިން‬
‫ދރގައި ހންނަ އކވރިންނާވސް ވާހަކަ ދައްކާލވއވ‪ .‬އަދި ވައިބަރއިން އިންޓަރނޓް މދވރިކޮށް ހިލޭ މސޖ ފޮނވި‪،‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪75‬‬
‫ނނާ ގޅން ބަދަހިކރވއވ‪ .‬ދނިޔޭގ ކޮންމ ތަނަކ ހއްޓަސް‪ ،‬ބޭނން ވަގތަކ ފަސޭހައިން‬
‫ގާތްތިމާގ މީހންނާއި އކވރި ް‬
‫ވާހަކަދައްކާލވއވ‪ .‬ނަތީޖާއަކީ ދޭދޭ ފަރދންގ މދގައި އޮންނަ ގޅން ހަރދަނާ ވމވ‪ .‬އަދި އކވރި ރައްޔިތއް އޅޭތަނަކަށް‬
‫ދތީ‪ ،‬އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ‬
‫ބދަހިކޮށްދީ‪ ،‬ދރގާތްކޮށް ޭ‬
‫މޖތަމަޢ ވގން ދިޔމވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬އިޖތިމާޢީ ގޅން ަ‬
‫ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކީ އިންޓަރނޓވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫އންޓަރނޓގ ޒަރީއާއި ް‬
‫ވސީލަތަކަށްވީ އަނއް ސަބަބަކީ ި‬
‫އަޅގަނޑަށް އިންޓަރނޓް އންމ މަޤބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ަ‬
‫ށ ދިގދަތރތަކއް ކރަން ޖހމވ‪.‬‬
‫ވޔަފާރި ކރމަށްޓަކައި ވިޔަފާރިވރިން ރާއްޖއިން ބޭރަ ް‬
‫ވިޔަފާރި ކރވޭތީއވ‪ .‬ކރިން ި‬
‫ލން ޖހމވ‪ .‬އޭރ ވިޔަފާރިވރިންނަށް މިކަމގައި ކޮންމވސް އނދަގޫތަކއް‬
‫ގިނަގނަ ފައިސާއާއި ހަކަތައާއި ވަގތ ބޭކާރކޮށް ަ‬
‫ވ‬
‫ދ ވބްސައިޓތަކން ބޭނން ާ‬
‫ހރިނަމަވސް‪ ،‬މިއަދ ވިޔަފާރިކރންވަނީ ދާދި ފަސޭހަކަމަކަށްވފައވ‪ .‬އީބޭ އާއި އައިބޭ ފަ ަ‬
‫އއްޗަކަށް އޯޑަރކޮށް‪ ،‬ކޭޝްކާޑގ އހީގައި ފައިސާދއްކމން‪ ،‬ދނިޔޭގ ކޮންމތަނަކަށްވސް އ މދަލއް ފޯރކޮށްދވޭނ‬
‫ނ ވިޔަފާރިވރިން އފލި ތަކލީފތައް މިއަދ އފލާކަށް ނޖހއވ‪ .‬އިންޓަރނޓް އަޅގަނޑަށް‬
‫މަގތައް ވަނީ ފަހިވފައވ‪ .‬ކރި ް‬
‫ވސީލަތަކަށްވީ ވިޔަފާރިކރން ފަސޭހައަކަށް ހަދައިދީފައިވާތީއވ‪.‬‬
‫އންމ މަގބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ަ‬
‫އިންޓަރނޓގ އހީގައި ކިޔަވާކދިންނަށް ފަސޭހައިން އިތރ މަޢލޫމާތ ހޯދމަކީވސް އިންޓަރނޓ އަޅގަނޑަށް އންމ‬
‫މަގބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކަށްވީ އއް ސަބަބވ‪ .‬ކލާހގައި މދައްރިސް ކިޔަވައިދއްވާ ފިލާވަޅތަކާބހޭ އިތރ މަޢލޫމާތ‬
‫ހޯދމަކީ މިއަދ ނހަނ ފަސޭހަކަމކވ‪ .‬ކތބޚާނާއަކަށްގޮސް‪ ،‬އކިއކި ފޮތްތައް ހާވާހދމގ ބަދަލގައި‪ ،‬ގޫގލް ނވަތަ ބިންގ‬
‫ފަދަ " އިންޓަރނޓް ސާޗް އިންޖިން" ތަކގ އހީގައި މިކަން ކޮށްލވިދާނއވ‪ .‬އކިއކި މަޢލޫމާތ ލިބމގ އިތރން‪،‬‬
‫ނ ދިރާސީ ކަރދާސްތައްވސް ހޯދޭނއވ‪ .‬ނަތީޖާއަކީ މިފަދަ‬
‫ކ މައޟޫތަކަށް ލިޔފައި ހން ަ‬
‫އިންޓަރނޓގ އހީގައި އކިއ ި‬
‫އ ފަހިވމވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ‬
‫މަޢލޫމާތ ހޯދާ ދަރިވަރ ކިޔވމަށް މޮޅވ‪ ،‬އޖާލާ މސްތަޤބަލ ް‬
‫ނ މަޢލޫމާތ ފޯރކޮށްދޭތީއވ‪.‬‬
‫ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކަށް އިންޓަރނޓް ވީ‪ ،‬ކިޔަވާކދިންނަށް ގި ަ‬
‫އިންޓަރނޓް އަޅގަނޑގ ގާތގައި އންމ މަޤބޫލ ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަކަށް ވީ އަނއް ސަބަބަކީ އޭގ އހީގައި‬
‫ކ ރޔާދވާލ ބރަކޮށް މަސައްކަތް ކރަމންދާ ބަޔަކީމއވ‪.‬‬
‫މނިފޫހިފިލވޭތީއވ‪ .‬މިއަދ އަޅގަނޑމންގ ތރއިން ގިނަބަޔަ ީ‬
‫މިގޮތަށް މަސައްކަތް ކރަމން ގންދާއިރ‪ ،‬ބައއްފަހަރ ވަރބަލިކަމާއި ލޮޑކަން އިހސާސްކރވއވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ވަރބަލި‬
‫ނ‬
‫ޓކައި ގިނަބަޔަކ އިންޓަރނޓގ ބޭނން ހިފައވ‪ .‬އއީ ގޭމކޅމާއި ފިލްމ ޑައންލޯޑ ކޮށްގ ް‬
‫ތހަމަ ޖައްސާލމަށް ަ‬
‫ފިލވާލައި ހި ް‬
‫ނތައް ކޮށްގންނވ‪ .‬އިންޓަރނޓން ގޭމކޅވޭނ ވބްސައިޓތަކާއި ފިލްމ ޑައންލޯޑކރވޭނ ވބްސައިޓތައް‬
‫ބލންފަދަ ކަ ް‬
‫ފހިފިލވާލމން‪ ،‬މީހާގ ސިކ ނޑި ތާޒާވއވ‪ .‬އަދި މަސައްކަތް ކރމަށް ސިކ ނޑި ތައްޔާރކޮށްދއވ‪.‬‬
‫ގިނަގނައވ‪ .‬މނި ޫ‬
‫ށ ފަހ ކރާ މަސައްކަތް މާ ފރިހަމަކޮށް ކރވއވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ‬
‫ހފިލވމަ ް‬
‫އހންކަމން‪ ،‬މނިފޫ ި‬
‫މށްޓަކައި ގިނަކަންކަން ކރވޭތީއވ‪.‬‬
‫ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަށް އިންޓަރނޓްވީ މނިފޫހި ފިލވ ަ‬
‫މަތީގައި ދންނވނ ވާހަކަތަކަށް ބަލާއިރ‪ ،‬ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތްތަކގ ތރއިން އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ‬
‫ށ‬
‫ނ ވިޔަފާރިކރން ފަސޭހައަކަށްވފައިވާތީއވ‪ .‬އަދި ކިޔަވާކދިންނަ ް‬
‫ވަސީލަތަކީ އިންޓަރނޓވ‪ .‬އއީ އިންޓަރނޓގ ސަބަބ ް‬
‫ށ އިންޓަރނޓްގ އހީގައި‬
‫މ ް‬
‫ގިނަ މަޢލޫމާތ ފޯރކޮށްދވި‪ ،‬އިޖތިމާޢީ ގޅން ބަދަހިވާތީއވ‪ .‬މީގ އިތރން‪ ،‬މނިފޫހިފިލވ ަ‬
‫ނޓަރނޓަކީ ނހަނ ބޭނންތރި ޓކްނޮލޮޖީގ ވަސީލަތކވ‪.‬‬
‫ގިނަކަންކަން ކރވޭތީވސް މއވ‪ .‬ޝައްކތްނތް ގޮތގައި އި ް‬
‫ޓ ވީ އހންވގންނވ‪.‬‬
‫ކނޮލޮޖީގ ވަސީލަތަށް އިންޓަރނ ް‬
‫އަޅގަނޑަށް އންމ މަޤބޫލ ޓ ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪76‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫އަޙްމަދ އަޙސަމް‪،‬ބްލޫވޭވް‪/‬ހއ‪.‬އިހަވަންދޫ‬ ‫ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވށްޓއް‬ ‫‪1‬‬
‫‪72‬‬
‫(އިހަވަންދޫ ސްކޫލ)‬ ‫ޤާއިމކރމަށް ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬
‫ޢާޝިޔަތ ޝރފާ‪،‬ކަށިމާގ‪/‬ރ‪.‬ކަނދޮޅދޫ‬ ‫ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވށްޓއް‬ ‫‪2‬‬
‫‪72‬‬
‫( އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬ ‫ޤާއިމކރމަށް ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬

‫ޢާލިމާ ޝައރާ އިސްމާއީލް‪،‬މަހަލް‪/‬ހއ‪.‬ހޯރަފށި‬ ‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ދމިހރވޭނީ‬ ‫‪3‬‬

‫‪20‬‬
‫(އިސްކަންދަރ ސްކޫލ)‬
‫ފާޠިމަތ އަންސާމް ވަޙީދ‪،‬ދަފްތަރ ނަމްބަރ ދރ‪/1201‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ދމިހރވޭނީ‬ ‫‪4‬‬
‫‪22‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬
‫އަޙްމަދ ޖމާން އިބރާހީމް‪،‬ގ‪.‬ސަފޫރާމަންޒިލް‪/‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫އިންޓަރނޓް ލިބޭގޮތަށް މޯބައިލްފޯނ‬ ‫‪5‬‬
‫‪23‬‬ ‫(ޢިމާދއްދީން ސްކޫލ)‬ ‫ބޭނންކރމގ މިނިވަންކަން އިސްކޫލކދިންނަށް‬
‫ދިނމަކީ ރަނގަޅ ކަމއް ހއްޔވ؟‬

‫‪77‬‬
 ‫ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވށްޓއް ޤާއިމކރމަށް ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬
‫އިހަވަންދޫ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އަޙްމަދ އަޙސަމް‪ ،‬ބްލޫވޭވް ‪ /‬ހއ‪ .‬އިހަވަންދޫ‬

‫މިއަދ ދިވހި މޖތަމަޢގ ތރއަށް ނަޒަރ ހިންގާލމން ފނިގންދަނީ އަޖައިބވ އަންތަރީސް ކރވާފަދަ‬
‫މަންޒަރތަކކވ‪ .‬ދިވހި ޤައމާމދ ރހމގ ނަޒަރަކން ވިސްނާލައިފި ކޮންމ މީހަކ ކަންބޮޑވާނޭފަދަ މަންޒަރތަކކވ‪.‬‬
‫ލމަތި ހަދާށވ‪ .‬ނަމަވސް‬
‫ލ " ޤައމަކަށް ޤައމ ހަދާށވ‪ .‬ރީތި ސާފތަނަކަށް ޤައމގ މަ ަ‬
‫ބން ނިއޓރަ ް‬
‫ބޭނންވަނީ " ކާ ަ‬
‫އބައއްގ ޙާލަތ އބަޔަކ އަމިއްލައަށް ބަދަލ ކރަން ނޭދޭނަމަ އަންނާނީ ކޮން ބަދަލއް ތޯއވ؟ ވާނީ ކޮން މޮޅއްތޯއވ؟‬
‫އާދޭހވ! ދިވހިން ދކމން މިދާ ތިމާވށީގ މައްސަލަތަކގ ޒިންމާ ނަގަންޖހޭނީ ހަމަ އަޅގަނޑމން ދިވހިންނވ‪ .‬ޚާއްސަކޮށް‬
‫ނނަށް އންމ ސަމާލކަން ނދވޭ މައްސަލައޭ ބނމަކން ދޮގަކަށް ނވާނއވ‪ .‬އހންކަމން‪،‬‬
‫ކނިބނީގ މައްސަލައަކީ ދިވހި ް‬
‫ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވށްޓއް ޤާއިމކރމަށް ކަށީގ މަދން ހިތްވަރނރ މަސައްކަތްތަކއް ކރަންޖހއވ‪.‬‬
‫ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވށްޓއް ޤާއިމކރމަށް މަގތަކގ މަތީގައި "ޑަސްޓްބިން" ފަދަ ތަކތި ބހއްޓމަކީ‬
‫ކރވިދާނ ކަމކވ‪ .‬އގޮތން‪ ،‬ތަފާތ ސަރަހައްދތަކަށް ބަހާލައިގން މިފަދަ ތަކތި ބހއްޓިދާނއވ‪ .‬ޚާއްސަކޮށް މީހން‬
‫ގިނައިން އއްވއޅޭ ސަރަޙައްދތަކގައި ކނިއޅޭނ ފަދަ ތަކތި ބހއްޓން މހިއްމވ‪ .‬ހަމައހންމ އތަކތި ފރިގން‬
‫އޓޭނގޮތް ހަމަޖައްސަން ޖހޭނއވ‪.‬‬
‫މަގމައްޗަށް އޅން ދޫކޮށްލައިގން ނވާނއވ‪ .‬ވަކި އިންތިޒާމއްގ ދަށން އތަކތި ބލހ ް‬
‫ށ‬
‫ހަރދަނާ އސޫލތަކާއކ އންމ ފރިހަމައަށވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން‪ ،‬މަގތަކގ މައްޗަށް ކނިއޅން މަދވ‪ ،‬ސާފތަނަކަ ް‬
‫މަގތައް ވގންދާނއވ‪.‬‬
‫ގއި ކނި މނޭޖކރމަކީ‬
‫މަގތަކގ މަތީގައި ކނިއޅޭނޭފަދަ އިންތިޒާމއް ހަމަޖއްސމގ އިތރން ރަނގަޅގޮތ ަ‬
‫ކރވިދާނކަމކވ‪ .‬އގޮތން‪ ،‬ކނިއޅމަށް ޚާއްސަ ކނިކޮށިތައް ގާއިމކރވިދާނއވ‪ .‬ޒަމާނީ ވަސީލަތްތަކާއކ ކނިނައްތާލވޭނ‬
‫އ ހރމަކީ އތަންތަނަށް އިތރ ފރިހަމަކަން ލިބިގންދާނ‬
‫ވފަދަ އާލާތްތައް ކނިކޮށިތަކގަ ި‬
‫ފަދަ ގޮތަކަށވ‪ .‬ކނި ނައްތާލ ޭ‬
‫ފދަ ތަކތި "ރިސައިކަލް"‬
‫ފދަ ތަކތި އކާލމގ ބަދަލގައި އ ަ‬
‫ކަމއްކަން ކަށަވަރވ‪ .‬ހަމައއާއކ‪ ،‬އަލން ބޭނންކރވޭނ ަ‬
‫ކރވޭނ މަގތައް ފަހިކޮށްދވިދާނއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން އކާލވޭ ކނީގ އަދަދ މަދވ މޖތަމަޢގައި ކނިބނި‬
‫މަދވގންދާނއވ‪ .‬ކަންތައްތައް މިގޮތަށް ކރަމން ގންދާއިރ‪ ،‬ހަރދަނާ ޤަވާއިދތަކަކާއި ޤާނޫނތަކއް އޮތން މހިއްމވ‪.‬‬
‫ކަމާބހޭ ފަރާތްތައް މދވރިކޮށް ވިސްނންތރިކަމާއކ ޤާނޫނތައް ހދމަކީ ކރވިދާނ ކަމކވ‪ .‬ސިންގަޕޫރފަދަ‬
‫އ ނޫނވ‪.‬‬
‫ނ އިންސާނީ ވަސީލަތްތަކގ ބޭނން ހިފައިގންނ ް‬
‫ކށްވީ ހަމައކަ ި‬
‫ރީތި ހިތްގައިމ މަންޒިލތައް ސާފ ކނިމަދ ތަނަ ަ‬
‫ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދގ ބާރ ރަނގަޅގޮތގައި ބޭނންކޮށްގންނވ‪ .‬އ މީހން ކރި މަސައްކަތްތަކަށް އަމަލކރާނ ބަޔަކ ޤައމގައި‬
‫ތތަކަށް ހަރކަށި ފިޔަވަޅ‬
‫ތ އކާލމގައި ފަރވާކޑަ ކރާ ފަރާ ް‬
‫ދ ތަކ ި‬
‫ބިނާކޮށްގންނވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ކނިނައްތާލމާއި އފަ ަ‬
‫އޅޭނ ޤާނޫނތައް ފާސްކރަން ޖހއވ‪ .‬މަގތަކގ މައްޗަށާއި ކނިއޅމަށް ޚާއްސަނޫން ތަންތަނަށް ކނިއަޅާ ފަރާތްތަކަށް‬
‫އކަށީގންވާ އަދަބތައް ދވންޖހއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން ކނިބނީގ މައްސަލަތައް މޖތަމަޢގައި މަދވގންދާނއވ‪.‬‬
‫ކނިބނީގ މައްސަލަތައް ދިމާވާން މދވރިވާ އންމ ބޮޑ މައްސަލައަކީ ރައްޔިތން އކަމަށް ހޭލންތރިނވމވ‪.‬‬
‫ކށް ލޯހޅވިފައިނވމވ‪ .‬އއީ މާބޮޑކަމއްގ ގޮތގައި ނދކމވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ކނިބނީގ‬
‫އކަމން ލިބޭ ގއްލންތަ ަ‬
‫ފތާއި މީޑިއާ‬
‫މައްސަލަތައް ހައްލކރމަށް ރައްޔިތން އކަމަށް ހޭލންތރިކރމަކީ ކރވިދާނކަމކވ‪ .‬އގޮތން‪ ،‬ތަފާތ ލއި ޮ‬
‫މިކަމގައި ބޭނންކރވިދާނއވ‪ .‬ހަމައހންމ‪ ،‬މި ވަސީލަތްތަކގ އހީގައި ކނީގ ސަބަބން ދިމާވާ ސިއްޙީ އަދި ތިމާވށީގ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪78‬‬
‫މައްސަލަތައް ފރިހަމައަށް ބަޔާންކޮށްދވިދާނއވ‪ .‬މިގޮތަށް ކަންކރވިއްޖނަމަ‪ ،‬ރައްޔިތންނަށް މިކަމގައިހރި ގއްލން ވިސްނި‬
‫ކނިމަދ ތަނަކަށް ހދމަށް އަތކރި އޮޅާލާނއވ‪.‬‬
‫އަޅގަނޑމންފަދަ ޖަޒީރާ ޤައމތަކަކީ މިކަމގ ސަބަބަން ނޭދވޭ އަސަރތައް އންމ ބޮޑަށް ކރާނ ޤައމކވ‪.‬‬
‫އ‬
‫ލމަތްކރަން ޖހއވ‪ .‬އގޮތން‪ ،‬ކނިއޅޭނފަދަ އިންތިޒާމ ް‬
‫އހންކަމން‪ ،‬ފހިކލައިގ މި ރީތި މތްތައް ކނިބނިން ސަ ާ‬
‫ދ‬
‫މަގތައް މަތީގައި ހަމަޖއްސމާއި ކނި "މނޭޖް" ކރމަކީ ކރވިދާނކަމކވ‪ .‬ހަމައހންމ ހަރދަނާ ޤާނޫނތައް އފައް ާ‬
‫ރައްޔިތން ހޭލންތރިކރވިދާނއވ‪ .‬މިކަމގ އާޚިރ ނަތީޖާ އަކަށް ވގންދާނީ ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވއްޓއް‬
‫ތނަކަށް މި ޤައމ ވގން‬
‫ޤާއިމކރމވ‪ .‬ދިވހިން އދޭފަދަ ތަނަކަށް މިވށި ވގންދިޔމވ‪ .‬ހިތްފަސޭހަ ހިތަށް ފިނިކަން ލިބޭނ ަ‬
‫ދިޔމވ‪.‬‬

‫ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވށްޓއް ޤާއިމކރމަށް ކރވިދާނ ކަންތައްތައް‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާޝިޔަތ ޝރފާ‪ ،‬ކަށިމާގ ‪ /‬ރ‪ .‬ކަނދޮޅދޫ‬

‫ނ‬
‫ސާފތާހިރކަމަކީ އީމާންކަމގ ދބައިކޅައއްބައވ‪ .‬ސާފތާހިރކަމަކީ އަޅގަނޑމންގ މާތްވގންވާ އިސްލާމްދީ ް‬
‫އހާމ ބޮޑަށް ބާރއަޅއްވާފައިވާ ކަމަކަށް ވމާއކ އަޅގަނޑމންގ ވށި ސާފތާހިރކޮށް ދމހއްޓމަކީ އަޅގަނޑމން ކޮންމ‬
‫ނން ސަލާމަތްކޮށްގންނވ‪.‬‬
‫ފަރދއްގވސް ޒިންމާއކވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ ވށި ސާފތާހިރކޮށް ބހއްޓޭނީ އތައް ކނިބ ި‬
‫އ އަޅގަނޑމންނަށް ކރވޭނ އތައް ބައިވަރ ކަންތައްތައް‬
‫ފއިވާ ވށްޓއް ޤާއިމކރމަށްޓަކަ ި‬
‫ނން ސަލާމަތްވ ަ‬
‫އގޮތން ކނިބ ި‬
‫ހންނާނއވ‪.‬‬
‫އަޅގަނޑމންގ ތރޭގައި ކނިގިނަވ ވށީގ ސާފތާހިރކަން ނތިގންދަނީ އަޅގަނޑމންގ ކަންނތްކަމގ‬
‫ސަބަބންކަން ޤަބޫލކރަން ޖހއވ‪ .‬މަގމައްޗަށް ކނިއޅމަކީ އަޅގަނޑމންގ ތރޭގައި ފންނަ ވަރަށް ޢާއްމ މަންޒަރކވ‪.‬‬
‫ގއި އަޅގަނޑމން ކާ ހރިހައި އއްޗއްގ ކަރދާސްގަނޑ‬
‫އަދި މީގއިތރން އަޅގަނޑމން އާއިލާއާއކ ދަތރދާއިރ ދޯނީ ަ‬
‫ނ ކނިކޮޅއް ތަނަކން ފނނަސް އނަގައި ޑަސްބިނަށް ލާ މީހަކ އަޅގަނޑމންގ ތރޭގައި‬
‫އއްލާލވނީވސް މޫދަށވ‪ .‬މިހ ް‬
‫މ‬
‫ނ ބޭނންކަމގައި ވަނީނަ ަ‬
‫ސލާމަތްވފައިވާ ވއްޓަކަށް ހަދަ ް‬
‫ަ‬ ‫މަދވާނއވ‪ .‬ވމާއކ އަޅގަނޑމންގ ވއްޓަކީ ކނިބނިން‬
‫މިފަދަ ކަންތައްތައް މަދކރން ނވަތަ ހއްޓާލމަކީ ވަރަށް މހިއްމ ކަމކވ‪.‬‬
‫އަޅގަނޑމންގ ތރޭގައި ކނިއަޅާލއް މަދކރމަށްޓަކައި އކިކަހަލަ ހޭލންތރިކަމގ ޕރޮގރާމތައް ވސް ބޭއްވޭނއވ‪.‬‬
‫އގޮތން އަޅގަނޑމންގ ތރޭގައި ކނިއޅމގައި ހރި ނރައްކާތރިކަން ހާމަކޮށްދޭ ކމްޕއިންތަކާއި ހިނގާލން ބޭއްވޭނއވ‪.‬‬
‫ތ ޑަސްބިންވސް ބހއްޓޭނއވ‪ .‬އޭރން މަގމައްޗަށް ކނި‬
‫ނ ާ‬
‫ނނަ ތަ ް‬
‫އަދި މިފަދަ ކމްޕޭންތަކގ ދަށން‪ ،‬ޑަސްބިން ނހ ް‬
‫އަޅާލއް މަދވާނއވ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިއީވސް އަޅގަނޑމންގ ވށި ކނިބނިން ސަލާމަތްކރމަށްޓަކައި ކރވިދާނ ކަމކވ‪.‬‬
‫އަޅގަނޑމންގ މޖތަމަޢގައި ކނި މަދކރމަށްޓަކައި ކޮންމ ދވަހަކ އއްފަހަރ ނަމަވސް ގޯތިތރ ކނިކަހާލމަކީ‬
‫އދި ގޭދޮރމަތީގ އިތރން ގޭތރ ކޮންމ ދވަހަކ ކަހާނަމަވސް ކނި މަދކރވޭނއވ‪ .‬އަދި‬
‫އނދަގޫ ކަމަކަށް ނވާނއވ‪ަ .‬‬
‫ހަމައއާއކ އަވަށ އންމންގ ތރއިން ކޮންމ ދވަހަކވސް މޅި އަވަށް ކަހާނ ބަޔަކ ހޮވައި ހރިހާ އަވަށް ތަކގ ތރއިން‬
‫ނން ސާފތާހިރކޮށް ބހއްޓޭނއވ‪.‬‬
‫ދ ހަދާކަމގައި ވާނަމަ އަޅގަނޑމންގ މޖތަމަޢ ކނިބ ި‬
‫ށ ވަނައއް ީ‬
‫އންމ ސާފ އަވަށަ ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪79‬‬
‫ށޓަކައި މިފަދަ ކަންތައްތައް‬
‫ނން ސަލާމަތްވފައިވާ ވށްޓއްގ ގޮތގައި ޤާއިމކރމަ ް‬
‫އހންކަމން އަޅގަނޑމންގ ވށި ކނިބ ި‬
‫ކރވިދާނއވ‪.‬‬
‫ޓކައި ކރވޭނ އހނިހން‬
‫މތްވފައިވާ ވށްޓއްގ ގޮތގައި ޤާއިމކރމަށް ަ‬
‫އަޅގަނޑމންގ ވށްޓަކީ ކނިބނިން ސަލާ ަ‬
‫މނާ‬
‫ކަންތައްތައް އބަހއްޓވ‪ .‬އގޮތން އަޅގަނޑމންގ ތރއިން މަގމައްޗަށް ނވަތަ މޫދަށް ކނިއަޅާ މީހންގ އަތން ޖޫރި ަ‬
‫ތތަކަށް އކިއކި އަގތައް ކަނޑައޅިދާނއވ‪ .‬މިސާލަކަށް ސޕާރީ ފަދަ‬
‫ނގމަކީ ކރވިދާނ ކަމކވ‪ .‬އގޮތން ކނީގ ބާވަ ް‬
‫ކދިކދި އއްޗިއްސަށް ‪ 100‬ރފިޔާ ނގން އަދި ދަޅފަދަ އއްޗިއްސަށް ‪ 200‬ރފިޔާ ނގމވ‪ .‬މިފަދަ ފިޔަވަޅތައް އޅންޏާ‪،‬‬
‫މީހން މަގމައްޗަށާއި މޫދަށް ކނިއަޅަން ޖހިލންވާނއވ‪ .‬އަދި އަޅގަނޑމންގ ވށި ކނިން ސަލާމަތްކރވިދާނއވ‪.‬‬
‫ށޓަކަށް ހދމަށްޓަކައި ކރވޭނ އތައް ކަމއް އބައޮތވ‪.‬‬
‫އަޅގަނޑމންގ ވށްޓަކީ ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވ ް‬
‫މީގ ތރޭގައި ފަރދންގ ޒިންމާތައް އަދާކރންވސް ހިމނއވ‪ .‬އަދި މިފަދަ ކަންތައްތައް ކރމން ހައްލނވާނަމަ ޖޫރިމަނާވސް‬
‫ށޓަކަށް ހދޭނީ އންމންގ‬
‫ނގިދާނއވ‪ .‬އހންކަމން އަޅގަނޑމންގ ވށި ސާފތާހިރކޮށް ކނިބނިން ސަލާމަތްވފައިވާ ވ ް‬
‫އއްބާރލމާ އކީގައވ‪.‬‬

‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ދމިހރވޭނީ‬

‫އިސްކަންދަރ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާލިމާ ޝައރާ އިސްމާއީލް‪ ،‬މަހަލް ‪ /‬ހއ‪ .‬ހޯރަފށި‬

‫ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތަކީ ހާސް ނިއމަތކވ‪ .‬މި ޢިބާރާތންވސް އަޅގަނޑމންނަށް ވަރަށް ފންމާނަ ދޭހަކޮށްދއވ‪.‬‬
‫ގނަ ފައިދާތަކއް ލިބޭނ ކަމކވ‪ .‬އަޅގަނޑމންގ ތރއިން‬
‫ތދކވ‪ .‬ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރމަކީ އޭގ ސަބަބން އހާމ ި‬
‫މަދ ބަޔަކަށް ނޫނީ ނޭނގޭ ޑންގޫފަދަ ބަލިތަކަކީ ސިއްޙަތަށް މާބޮޑ އަހައްމިއްޔަތ ކަމއް ނދވޭތީ ޖހޭ ބަލިތަކވ‪ .‬ސިއްޙަތ‬
‫ށޓަކައި ޤައމގ ފަރދން އކަމާ ސަމާލވއްޖ ނަމަ އަޅގަނޑމން ތަފާތ ބަލިތަކގ ޝިކާރައަކަށް‬
‫ސަލާމަތން ބހއްޓމަ ް‬
‫ވގން ނދާނއވ‪ .‬ސިއްޙަތ ރަނގަޅ ދަރިއއްގ ގޮތގައި އޅމގ ފރޞަތ ފަހިވގންދާނއވ‪ .‬މި މަޒމޫނގައި‬
‫އތަކގ މައްޗަށވ‪.‬‬
‫އަލިއަޅވައިލާނީ ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ދމިހރމަށްޓަކައި ކރވިދާނ ތަފާތ ކަންތަ ް‬
‫އ ކރވިދާނ އންމ ބޮޑ‬
‫ފަރވާތރިކަމާއކ ގަޑިން ގަޑިއަށް ކއމަކީ ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމަށްޓަކަ ި‬
‫އއްކަމވ‪ .‬އހނީ ދވާލަކ މަދވގން ހނދނާއި މންދރާއި ރޭގަނޑ ކާންޖހޭނއވ‪ .‬ނަމަވސް މި ޒަމާނގައި‬
‫އަޅގަނޑމންނަށް ފނިގން މިދަނީ "ޑައިޓ" ކރމގ ގޮތން ދވާލަކ އއްފަހަރ ކއމަށްފަހ ދން ބަނޑަށް ހންނަތަނވ‪.‬‬
‫ޓން ރީތިކރމަށްޓަކައި ނކައި ހންނަ ތަނވ‪ .‬މިއީ މޅިން ގޯސް ވިސްނމކވ‪ .‬ނކައި ހރމގ‬
‫ނޫނީ ހަށިގަނޑގ ބައް ަ‬
‫ލތައް ޖހމވ‪ .‬އަދި ހަމައއާއކ ކާ އިރގައި ބަނޑފރާ‬
‫އރައި ބޮލގައި ރިހި ތަފާތ ބަ ި‬
‫ނަތީޖާއަކަށްވާނީ ބަނޑަށް ވައި ަ‬
‫ކއމަކީވސް ގޯސް ކަމކވ‪ .‬މިކަމގ ސަބަބން މީހާ ލޮޑވމގ ޖާގަ ބޮޑވގންދއވ‪ .‬އހން ކަމން ރަނގަޅ ސިއްޙަތއްގައި‬
‫ހރވޭނީ ކއމގ ވަގތތަކަށް ސަމާލވ ގަޑިއަށް ކއމން ކަމާމދ ޝައްކއްނތވ‪.‬‬
‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރމަށްޓަކައި ދން އންމ މހިއްމވާނީ ކަސްރަތ ކރމވ‪ .‬ދވާލަކ އއް ފަހަރ ނަމަވސް‬
‫ކަސްރަތކޮށްލމަކީ ޑޮކްޓަރންވސް ދއްވާ އިރޝާދކވ‪ .‬އހނީ‪ ،‬ކަސްރަތކރމން ނާރތަކގ ލޭ ހިނގމަށް އއްވސް‬
‫ދ ގައިގ ކަށިތައް ވަރގަދަވ ހީވާގިވމަށްވސް ފރޞަތދއވ‪ .‬ދިވހިރާއްޖއަށް ނަޒަރ‬
‫ދަތިކަމއް ނާންނާނއވ‪ .‬އަ ި‬
‫ހލޭ އހީއަށް މި މަސައްކަތްކޮށްދޭ‬
‫ހިންގާލާއިރ މިހާރ ކަސްރަތ ކރމަށް ޚާއްޞަކރވިފައިވާ ތަންތަން ހރއވ‪ .‬އަދި ި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪80‬‬
‫ދ ހލިފލިވ އޅމަށްވސް‬
‫ތަންތަންވސް ހރއވ‪ .‬ހަމައއާއކ‪ ،‬ކަސްރަތކރމގ ސަބަބން މީހާގ ބަރދަން ލއިކޮށް ީ‬
‫ށ‬
‫ފަސޭހަކޮށްދއވ‪ .‬ވީއިރ ކަސްރަތ ކރމަކީ ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރމަށްޓަކައި އޮތް ތަޅދަނޑިއޭ ބނމަކން ދޮގަކަ ް‬
‫ނވާނއވ‪.‬‬
‫އ ތަރކާރީފަދަ މަންފާ ލިބޭ‬
‫ހއްޓައިދޭ ކަމކވ‪ .‬އއީ މޭވާ އާ ި‬
‫ފައިދާހރި ކާނާ ކއމަކީވސް ސިއްޙަތ ސަލާމަތން ބަ ަ‬
‫ށ އޭގ ފައިދާ އކި ގޮތްގޮތން ކރާތީއވ‪ .‬ހަންގަނޑ ރީތިކޮށްދިނމާއި ގައިގައި‬
‫އއްޗިހި ކއމން ހަށިގަނޑަ ް‬
‫ތތައް‬
‫ފދަ ތަރކާރީގ ބާވަ ް‬
‫ވަރޖައްސައިދިނމާއި ބިހިނގމން ސަލާމަތްކޮށްދިނމަކީ މީގ އއް މިސާލވ‪ .‬ކިއކަންބާ ަ‬
‫އއި ސައިބޯނިފަދަ އއްޗހި އފއްދމަކީ އއިން ފައިދާ ލިބޭ ކަމގ ހއްކކވ‪ .‬އހންނަމަވސް‬
‫ބޭނންކޮށްގން މޫނދޮންނަ ފޅި ާ‬
‫އންނަ‬
‫ތއް ބޭނން ކރަމން ަ‬
‫ބފަދަ ކާނާތަކާއި ބއިން ަ‬
‫ހށިގަނޑަށް ގއްލން ލި ޭ‬
‫ހިތާމައަކީ މިފަދަ ކާއއްޗހި ކއމގ ބަދަލގައި ަ‬
‫ފއިދާހރި ކާނާކއމަކީ އިސްކަން ދޭން ޖހޭނކަމކވ‪.‬‬
‫ކަމވ‪ .‬ވމާއކ ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހންނަން ބޭނންނަމަ ަ‬
‫ނންޖހޭނ އންމ މހިއްމ އއް ސިފައވ‪ .‬އހނީ މިކަމަކީ ހދ‬
‫ސާފތާހިރކަމަކީ އިންސާނއްގ ކިބައިގައި ހން ަ‬
‫ށޓަކައި ސާފތާހިރކަމަކީ ވަރަށް ބޮޑ‬
‫އމީހަކަށް އތަކއް ގިނަގނަ ފައިދާކރާނ ކަމކވ‪ .‬ސިއްޙަތ ސަލާމަތން ބހއްޓމަ ް‬
‫ދައރއް އަދާކރާ އއްޗއްކަމާމދ ޝައްކއް ވަސްވާހއް ނތވ‪ .‬އހނި‪ ،‬ތިމާ އޅޭ މާހައލ ސާފތާހިރކޮށް ބޭއްވމަކީ‬
‫އ‬
‫ނ ބަލަ ި‬
‫ތންތަ ް‬
‫އ ހންނަ ަ‬
‫ނރައްކާތރި ބަލިތަކގ ހާއްޔއްގ ތރއިން ސަލާމަތް ވވޭނ ގޮތކވ‪ .‬އގޮތން ފންހަރލާފަ ި‬
‫ތހިރކަމަކީ އިސްލާމދީނގައިވސް‬
‫މދިރީގ ވަބާއިން ރައްކާތރިކޮށްދޭނ ކަމކވ‪ .‬ހަމައހންމ ސާފ ާ‬
‫ނ ނައްތާލމަކީ ަ‬
‫އތަންތަ ް‬
‫އަންގާފައިވާ ކަމކވ‪ .‬ސާފތާހިރކަމަކީ އީމާންކަމގ ދބައިކޅަ އއްބައވ‪ .‬މިގޮތަށް ވަހީކރައްވާފައިވމންވސް ދޭހަވަނީ‬
‫ސާފތާހިރކަމގ މހިއްމ ކަމވ‪ .‬އހންކަމން‪ ،‬ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގވރި މޖތަމަޢަކަށް ވވޭނީ ސާފތާހިރ ވގންނޭ‬
‫ބނމަކން ދޮގަކަށް ނވާނއވ‪.‬‬
‫ފ ކރާނކަމާމދ ކޑަވސް ޝައްކއް ނތވ‪.‬‬
‫ކށް އތަކއް ގޮތަކން މަން ާ‬
‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތަކީ އޭގ ސަބަބން އިންސާނަ ަ‬
‫އޓައިދޭ އއް ކަމވ‪ .‬ހަމައއާއކ‬
‫ޞއްޙަތ ސަލާމަތން ބަހަ ް‬
‫ި‬ ‫ކށް ގަޑިންގަޑިޔަށް ކއމަކީ‬
‫އހނީ ޤައމަށް ފަރވާކޑަ ނ ޮ‬
‫ކަސްރަތ ކރމަކީވސް ހަށިގަނޑ ސަލާމަތން ބަހައްޓައިދީ ހަށިގަނޑގ ނިޒާމތަކަށް ހއްޓމއް ނައިސް މަސައްކަތް‬
‫ކރމަށްޓަކައި ފަހިކޮށްދޭ ކަމކވ‪ .‬މިއާއކ ދޅަހޔޮ ކާނާ ކއމަކީވސް ފަލަވ ލޮޑވމން ރައްކާތރިކޮށްދޭ ކަމކވ‪.‬‬
‫ސާފތާހިރކަމަކީ ވސް ހަމައހާމ ބޭނންތރި ކަމކވ‪ .‬އއީ ނރައްކާތރި ބަލިތަކގ ޝިކާރައަކަށް ވމން ސަލާމަތްކޮށްދޭތީއވ‪.‬‬
‫ވީއިރ‪ ،‬ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގ ވރިބަޔަކަށް ވމަކީ އަޅގަނޑމންގ މޮޓޯ ކަމގައި ހަދަމާތޯއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪81‬‬
 ‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ދމިހރވޭނީ‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާޠިމަތ އަންސާމް ވަޙީދ‪ ،‬ދަފްތަރ ނަމްބަރ ދރ ‪ / 1201‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫ރަނގަޅ ސިއްޙަތަކީ މާތް ﷲ އިންސާނާއަށް ދއްވާފައިވާ ނހަނ އަގހރި ނިޢމަތކވ‪ .‬ދޅަހޔޮ ކަންމަތީ‬
‫އިންސާނާ ދމިހރމަށްޓަކައި މަސައްކަތް ކރމަކީ‪ ،‬މި ނިޢމަތަށް ޝކރވރި ވމގ ގޮތން އަދާކރަން ޖހޭ ވާޖިބކވ‪.‬‬
‫މިގޮތން ކރވޭނޭ ކިތަންމ ކަމއް ވަނީ ނަބަވީ ސންނަތާއި‪ ،‬ފަހގ ހޯދންތަކންވސް ހޯދިފައވ‪ .‬ކަންމިހން ހރމާއކ‪،‬‬
‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރމަށް ކރވިދާނ ކަންތައް އހާމ ފަސޭހަވފައި ގިނަގނައވ‪.‬‬
‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރމަށް ކރވިދާނ އއް ކަމަކީ‪ ،‬ސާފތާހިރކަން މަތީ ހރމވ‪ .‬ކޮންމ ދވަހަކ‬
‫ތދޮވމވ‪.‬‬
‫ބނި ލައިގން އަ ް‬
‫ރންނާއި‪ ،‬ފާޚާނާކރމަށްފަހ ސައި ޯ‬
‫ދތް އނގޅާ‪ ،‬ފންވަރާ ހދމވ‪ .‬ކއމގ ކ ި‬
‫މަދވގން ދފަހަރ ަ‬
‫ތމާގ ހަށިގަނޑާއި ފޭރާމއް‬
‫އަދި ތިމާގ ފޭރާންވސް ޤަވާއިދން ދޮވ ސާފކރމވ‪ .‬ސާފތާހިރކޮށް ބަހައްޓަންވީ‪ ،‬ހަމައކަނި ި‬
‫ނޫނވ‪ .‬ތިމާގ މާޙައލވސްމއވ‪ .‬ކޮންމ ދވަހަކ ގއާއި ގޯތިތރ ކނިކހިދާނއވ‪ .‬އަދި މަދވގން ދ ދވަހން އއް‬
‫ދވަހ ގޭގައި މޮޕލައި‪ ،‬ހަފތާއަކ އއްފަހަރ މޅި ގއިން ހިރަފސް ފޮޅާ ފންފޮތިލައި ހދިދާނއވ‪ .‬މިފަދަ ހރިހާ ކަންކަމަކީ‬
‫ށ‬
‫ޖަރާސީމތަކންނާއި ކދި ސޫފީގ ޒަރިއްޔާއިން ޖހޭ ބަލިތަކން ތިމާ ރައްކާތރިކޮށްދީ‪ ،‬ތިމާގ ސިއްޙަތ ސަލާމަތން ބހއްޓމަ ް‬
‫މަގފަހިކޮށްދޭ ކަމއް ކަމގައި ނޫނީ ނވާނއވ‪.‬‬
‫ފައިދާހރި ކާނާކއމާއި‪ ،‬ކއމގ އާދަތައް ރަނގަޅކރމަކީ ގިނަބަޔަކަށް މހިއްމ ކަމއްކަމގައި މިހާރ މިވަނީ‬
‫ޑށް ބޭނންވާ ހަކަތައާއި‪،‬‬
‫ހަށިގަނ ަ‬ ‫ވފައވ‪ .‬މިއީވސް ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރމަށް ކރަން މހިންމކަމކވ‪.‬‬
‫ކނި ހިމނމން ނިމނީއއް ނޫނވ‪ .‬މި ހރިހާ ބައިތަކއްވސް‬
‫ފއިބަރާއި ފން‪ ،‬ކއމގައި ހަމައ ަ‬
‫ދންތަކާއި‪ަ ،‬‬
‫ވިޓަމިންތަކާއި‪ ،‬މަޢ ަ‬
‫ތ ބަލަންވާނއވ‪ .‬މިސާލަކަށް ހނދނގ ނާސްތާގައި އންމ‬
‫ކޮންމ ނާސްތާއއްގައިވސް ހިމަނަން ވާވަރަށް ހިމަނާފައި ހރި ޯ‬
‫ނ ހައިކަންމަތީ ކަމަށްވފައި‪،‬‬
‫ފއި ތދވާއިރ މީހާ ހންނާ ީ‬
‫ދ ބާވަތކވ‪ .‬ސަބަބަކީ ނިދާ ަ‬
‫ލބި ޭ‬
‫ވނީ ހަކަތަ ި‬
‫ބޮޑަށް ބޭނން ާ‬
‫ދވަސްފށމަށް ހަކަތަ ބޭނންވާތީއވ‪ .‬ހަމަމިއާއކ ކއމގ އާދަތައް ރަނގަޅ ކރަންޖހއވ‪ .‬ޑައޓކރމގ ނަމގައި ނކައި‬
‫ހރމގ ބަދަލގައި ފައިދާހރި ކާނާ ހިމަނައިގން‪ ،‬ހރިހާ ނާސްތާއއް ހަމަކރން މާ ބއްދިވރިއވ‪ .‬މިއީވސް ދޅަހޔޮ‬
‫ށ އޅޭ ރަނގަޅ ފިޔަވަޅކވ‪.‬‬
‫ސިއްޙަތއްގައި ހރމަށް ތިމާއަ ް‬
‫ކ‬
‫އ ކަސްރަތކރމަކީވސް‪ ،‬ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ދމިހރމަށް ކރަންޖހޭ ކަމކވ‪ .‬މިގޮތން ކަސްރަތަ ީ‬
‫ހޔޮގޮތގަ ި‬
‫ގިނަ އަދަދއްގ ފައިސާ ޚަރަދކޮށްގން ޖިމަށް ދިޔން އކަންޏއް ނޫނވ‪ .‬ކާރގައި ނވަތަ ސައިކަލގައި ތަންތަނަށް ދިޔމަކީވސް‬
‫ރން އނދަގޫ ކަމއްކަމގައި‬
‫ކަސްރަތކވ‪ .‬ތދކވ‪ .‬ވަށަމިނގައި ގާތްގަނޑަކަށް ފަސް ކިލޯ މީޓަރ ހންނަ މާލޭގައި‪ ،‬މިއީ ކ ަ‬
‫އަޅގަނޑ ޤަބޫލނކރަމވ‪ .‬ހަމަމިއާއކ ލިފްޓ ބޭނން ކރމގ ބަދަލގައި ސިޑިން އރމަކީވސް ކަސްރަތވ‪ .‬ހދ ސިއްޙީ‬
‫މާހިރންވސް ވިދާޅވަނީ‪ ،‬ހަށިގަނޑަށް އންމ ފައިދާހރީ‪ ،‬އާދަވގން ކޮންމ ދވަހަކ އއްވަގތއްގައި ކރާ ލއި ކަސްރަތ‬
‫ކަމގައވ‪ .‬އަޅގަނޑމންނަށް ކރަން އަންގާފައިވާ ފަރޟ ފަސްނަމާދަކީވސް‪ ،‬މި ހައިޞިއްޔަތން ބަލައިފިނަމަ‪ ،‬ކަސްރަތއް‬
‫ހށީގ‬
‫ނ ރަނގަޅކޮށް‪ ،‬އތރ ަ‬
‫ށގަނޑ ހލިފލިވ‪ ،‬ލޭދައރވ ް‬
‫ހ ި‬
‫ކސްރަތ ކރމގ ސަބަބން ަ‬
‫ަ‬ ‫ނޫންތޯއވ؟ މިހންކަމން‬
‫ގނަވަންތަކގ މަސައްކަތް ރަނގަޅކޮށްދީ‪ ،‬ދިފާޢީ ނިޒާމ ރަނގަޅކޮށްދއވ‪ .‬އާޚިރ ނަތީޖާއަކީ ހަމަ ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި‬
‫ދމިހރމވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪82‬‬
‫އަޅގަނޑ ފާހަގަކޮށްލާނޭ އންމ ފަހ ކަމަކީ‪ ،‬ގިނަބަޔަކަށް އިހމާލވވޭ ކަމކވ‪ .‬އއީ‪ ،‬އަމިއްލަ ހަށިގަނޑަށް ގއްލންދޭ‬
‫އާދަތަކން ދރހލިވމާއި‪ ،‬ޑަކްޓަރގ އިރޝާދަށް ފރިހަމައަށް ތަބާވމވ‪ .‬ރަނގަޅ ކާނާ ކައިގން‪ ،‬ޤަވާއިދން ކަސްރަތކޮށް‪،‬‬
‫ނ‬
‫ދތަކ ް‬
‫ޑށް ގއްލންދޭ އާ ަ‬
‫ލ ހަށިގަނ ަ‬
‫ވ ކަމކވ‪ .‬ނވަތަ އަމިއް ަ‬
‫ގނަބަޔަކަށް އިހމާލވ ޭ‬
‫ސާފތާހިރކަންމަތީ ތިބމަށް ި‬
‫ދރހލިވމާއި‪ ،‬ޑޮކޓަރގ އިރޝާދަށް ފރިހަމައަށް ތަބާވމވ‪ .‬ރަނގަޅ ކާނާ ކައިގން‪ ،‬ޤަވާއިދން ކަސްރަތކޮށް‪،‬‬
‫ތ ދންފަތގ އިސްތިޢމާލކރާ މީހއް ކަމގައި‬
‫ށ ދވިހިފާފައިވާ‪ ،‬ނވަ ަ‬
‫ސާފތާހިރކަންމަތީ ދމިހންނަ މީހާއަކީ‪ ،‬ދފމަ ް‬
‫ވދާނއވ‪ .‬ނވަތަ އޭނާއަކީ އންމ ފަހން ޑޮކްޓަރ ދއްވި ބޭސް ސިޓީ ފރިހަމަނކޮށް‪ ،‬ނވަތަ ޑޮކްޓަރ ލަފާއާ ނލައި ބޭސް‬
‫ލ‬
‫ބޭނންކރާ މީހއް ކަމގައި ވދާނއވ‪ .‬މިއީ ކޮށްގންވާނޭ ކަމއް ނޫނވ‪ .‬ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރވޭނީ‪ ،‬މިފަދަ އަމިއް ަ‬
‫ނަފސަށް ގއްލން ހރި ކަންކަމާމދ ދރހލިވގންނވ‪ .‬ދފމާއި‪ ،‬ދންފަތް ބޭނންކރމގ ސަބަބން‪ ،‬އަނގައާއި ފއްޕާމޭގ‬
‫ހކަށް ނގޑާގޮތް މދވރިވ‪،‬‬
‫ފހިވއވ‪ .‬ނަހަމަގޮތގައި ބޭސް ބޭނން ކރމން‪ ،‬ޖަރާސީމ އ ބޭ ަ‬
‫ކންސަރ ފަދަ ބަލިބައްޔަށް މަގ ަ‬
‫ނ ދރހލިވ‪ ،‬ދޅަހޔޮ ޞިއްޙަތއްގައި ހރމަށް މަސައްކަތްކރން‬
‫ވމާ‪ ،‬މިފަދަ ކަންކަމ ް‬
‫އކިކަހަލަ ގއްލން ލިބއވ‪ީ .‬‬
‫ކީއްތޯއވ؟‬
‫ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ހރމަކީ‪ ،‬ތިމާގ ދީނީ އަދި ދނިޔަވީ ވާޖިބތައް އަދާކރމގައި އިތރ ބާރކވ‪.‬‬
‫ސާފތާހިރކަމާއި‪ ،‬ކއމާއި‪ ،‬ކަސްރަތކރމގ އާދަތަކަށް ގނވޭ ހޔޮ ބަދަލަކން ދޅަހޔޮ ސިއްޙަތއްގައި ދމިހރމަށް‬
‫މކަންކަން ރަނގަޅ ކޮށްލަމާތޯއވ‪ .‬އިހަށްނވި ރައްކަލއް ފަހަކން ނވވޭނތާއވ‪ .‬އަދި‬
‫މަގފަހިވއވ‪ .‬މިހންކަމން‪ި ،‬‬
‫ރައްކާވތިބިއްޔާ ދަތރވ‪.‬‬

‫އިންޓަރނޓް ލިބޭގޮތަށް މޯބައިލްފޯނ ބޭނންކރމގ މިނިވަންކަން އިސްކޫލކދިންނަށް ދިނމަކީ ރަނގަޅ‬

‫ކަމއް ހއްޔވ؟‬

‫ޢިމާދއްދީން ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އަޙްމަދ ޖމާން އިބރާހީމް‪ ،‬ގ‪ .‬ސަފޫރާމަންޒިލް ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫އިންޓަރނޓަކީ މިއަދ އންމންވސް އއާ ވަރަށް ރަޙމަތްތރި އއްޗކވ‪ .‬ދނިޔޭގ ކޮންމ ތާކަށް ދިޔަކަމގައިވިޔަސް‬
‫ލިބޭ އއްޗކވ‪ .‬މީގއިތރން މިއަދ ދނިޔޭގައި އންމ ހަލވިކަމާއކ ކރިއަރަމން އަންނަ އކައްޗވ‪ .‬އިޖތިމާޢީ ވިޔގަތަކަށް‬
‫ތށް މޯބައިލްފޯނ‬
‫ވަނމާއި މިފަދަ އތައްކަމއް މިއަދ ކރވނީ އިންޓަރނޓގ އހީއާއކގައވ‪ .‬އހންކަމން އިންޓަރނޓ ލިބޭގޮ ަ‬
‫އދާތަކއް ކރާނކަމކވ‪.‬‬
‫ނށް އޭގ ސަބަބން ގިނަގނަ ފަ ި‬
‫ކން ކިޔަވާކދިންނަށް ދިނމަކީ އކދިން ަ‬
‫ބޭނންކރމގ މިނިވަން ަ‬
‫ކޔަވާކދިން އިންޓަރނޓް‬
‫ނ ި‬
‫ނ ފރިގންވާތާކަށް ވމގ ސަބަބ ް‬
‫އިންޓަރނޓަކީ މަޢލޫމާތގ ޚަޒާނާއވ‪ .‬މަޢލޫމާތ ް‬
‫ލމާތާއި އާ ބަސްތައް ދަސްވއވ‪ .‬އގޮތން ދނިޔޭގައި ނަން މަޝްހޫރ ލިޔންތރިން ލިޔފައިވާ‬
‫ބޭނންކރަމންދާއިރ ގިނަ މަޢ ޫ‬
‫މަޒމޫނތަކާއި ވާހަކަތައް ކިޔމން ކއްޖާއަށް އަގނކރވޭހާ ގިނަ މަޢލޫމާތ ލިބއވ‪ .‬އަދި ބޭރ ދނިޔޭގައި ހިނގާ ކަންކަމގ‬
‫ޚަބަރ ލިބމން ކއްޖާ ދނިޔއަށް ލޯ ހޅވި ވިސްނމގ ފންވަރ ރަނގަޅވ ކއްޖާ ހދިބޮޑވމަށް އިތރ އހީއަކަށްވއވ‪.‬‬
‫އހންކަމން އިންޓަރނޓން ކިޔަވާ ކއްޖާ ބޭނންކރމން އިމްތިޙާނތަކގައި މަޒމޫނ އަދި ވާހަކަ ލިޔމަށް އހީއަކަށްވއވ‪.‬‬
‫އަދި ކއްޖާ ސކޫލ ނިމޭއިރ ހަރދަނާ ޝަޚޞިއްޔަތަކަށް ހދމަށްވސް އހީތރިވދއވ‪.‬‬
‫އިންޓަރނޓގ ސަބަބން މޅި ދނިޔ މިވަނީ ގޅާލވިފައވ‪ .‬ކިޔަވާކދިންނާއި ޓީޗަރންވސް މިވަނީ ގޅވާލވިފައވ‪.‬‬
‫މީގ ސަބަބން ކއްޖަކަށް އޮޅންނފިލާ ފިލާވަޅއް އޮތްނަމަ‪ ،‬ނވަތަ ސވާލއްގ ޖަވާބއް ނޭނގިއްޖނަމަ ފަސޭހަކަމާއކ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪83‬‬
‫ވނަމަ ވީޑިއޯ ކޮންފަރންސްވސް ހދޭނއވ‪ .‬އަދި ކަމާބހޭ‬
‫ޓީޗަރަށް ގޅާލވއވ‪ .‬އަދި އިތރަށް އޮޅންފިލވަން ބޭނން ާ‬
‫ނ‬
‫ފދައިން ކއްޖަކަށް ސކޫލަށް ނދވޭ ދވަހަކ‪ ،‬އދވަހ ދި ް‬
‫މާހިރންނަށް ގޅާ ބޭފޅންގ ޖަވާބތައްވސް ހޯދޭނއވ‪ .‬ހަމަ އ ަ‬
‫ނޓަރނޓގ‬
‫ނ ހޯދޭނއވ‪ .‬އހންކަމން އި ް‬
‫ޓތައްވސް ޓީޗަރން ގާތން އަހައިގ ް‬
‫ނޯ ް‬ ‫މާކސް ޝީޓތަކާއި ފިލާވަޅތަކގ‬
‫ސަބަބން ކއްޖާއަށް ފިލާވަޅތައް އިތރަށް އޮޅންފިލާ ފިލާވަޅތައް ހޯދމަށާއި ނޯޓތައް ހަމަކރމަށް މިވަނީ ވަރަށް ބޮޑތި‬
‫ލއިފަސޭހަތަކއް ލިބިފައވ‪.‬‬
‫ދަރިވަރން އިމްތިޙާނތައް ހދމގ ކރިން އިންޓަރނޓގ ޒަރިއްޔާއިން ވަރަށްގިނަ ފައިދާތަކއް ކރއވ‪ .‬އގޮތން‬
‫ކރީގ އަހަރތަކގ ޕޭޕަރތައް އތައް ސަތޭކަ ރފިޔާއއް ހޭދަކރމގ ބަދަލގައި ހިލޭ ލިބއވ‪ .‬މީގ އިތރން އ އަހަރއްގ‬
‫ނ‬
‫ޕޭޕަރގ މާކިންގސްކީމާއި އގްޒަމިނަރންގ ރިޕޯޓްތައް ލިބއވ‪ .‬މި އއްޗހި ކިޔާ ހދމން އގްޒަމިނަރން ޖަވާބތައް ހންނަ ް‬
‫ތއް އަގހރި ފިލާވަޅއް ކއްޖާއަށް ލިބއވ‪ .‬އަދި ޓސްޓަށް‬
‫ބޭނންވާ ގޮތާއި ޖަވާބ އންމ ފރިހަމައަށް ދޭނގޮތާއި މިފަދަ އ ަ‬
‫ނ ސިލަބަސް ގައިޑްލައިނާއި ރިވިޝަން ގައިޑތައް ހޯދއވ‪.‬‬
‫ދަސްކރަމން ދާއިރ ފިލާވަޅތައް ދަސްކރމަށް އހީއއްގ ގޮތ ް‬
‫މި ތަކތީގ ސަބަބން ދަރިވަރ ދަސްކރަންނޖހޭ ބޭކާރ ބައިތައް އނގި ބޭކާރ މަޢލޫމާތ ދަސްކރމަށް ދރވވޭނއވ‪ .‬އަދި‬
‫ތއް ޙާސިލކރމަށް އހީވދޭނއވ‪ .‬އަދި ޓސްޓަށް ދިޔމގ‬
‫އންމ މހިއްމ ނކތާތައް ދަސްވ އިމްތިޙާނތަކގައި ރަންވަނަ ަ‬
‫ކރިން ޝޯޓް ނޯޓްސްތައް ކިޔާލމން ޓސްޓ ހދމގ ކރިން ނަފސަށް ކރާ އިތބާރ އިތރވާނއވ‪.‬‬
‫ނ ވިއގައއްގައި އޅޭނކަމީ‬
‫ސކޫލގައި ކިޔަވާކދިން އިންޓަރނޓ ބޭނންކރާނަމަ އިޖތިމާޢީ ވިޔގަތަކގ ތރއި ް‬
‫ޝައްކއްވސް އޮތްކަމއް ނޫނވ‪ .‬މީގ ސަބަބން ކދިންގ ތރޭގައި އޮންނަ ގޅން ބަދަހިވއވ‪ .‬އަދި ކިޔވމގައި ގިނަ‬
‫ވަގތ ދވާލ ހޭދަކރމަށްފަހ ރޭގަނޑ ރައްޓހިންނާއކ ސަކަރާތް ޖަހައިލާ ސިކ ނޑި ހަމަޖައްސާލމަށް ފރޞަތ ލިބއވ‪.‬‬
‫ދ ހަމައއާއކ ސކޫލގައި‬
‫ލވަޅތަކާއި ސވާލތައް އޮޅން ފިލވމަށް ވާހަކަދއްކޭނއވ‪ .‬އަ ި‬
‫އަދި ކދިންގ މދގައިވސް ފި ާ‬
‫ހިނގަމންދާ މހިއްމ ކަންކަމގ މަޢލޫމާތ ކއްޖާއަށް ލިބއވ‪.‬‬
‫އތައް ކަމއްގައި އިންޓަރނޓަށް ބަރޯސާވފައިވާ މިދވަސްވަރގައި ކިޔަވާކދިންނަށް ހޔޮގޮތގައި އިންޓަރނޓ‬
‫އ އިތރަށް އޮޅންފިލމާއި‬
‫ކން ދިނމަކީ އތަކއް ފައިދާއއް ކރާނކަމކވ‪ .‬އގޮތން ފިލާވަޅތަ ް‬
‫ބޭނންކރމގ މިނިވަން ަ‬
‫ނނަ‬
‫އިމްތިޙާނގައި ރަންވަނަތައް ހޯދމަށް އހީވދއވ‪ .‬އަދި ކއްޖާއާއި ޓީޗަރާ ދމދ އޮންނަ ގޅމާއި ކދިން ކދިންނަށް އޮ ް‬
‫ގޅންވސް ވަރގަދަވއވ‪ .‬އަދި ސކޫލގައި ބޭއްވޭ މބާރާތްތަކާއި މހިއްމ ކަންކަމގ މަޢލޫމާތ ލިބމން އ އއްޗހީގައި‬
‫ބައިވރިވމގ ފރޞަތ ލިބއވ‪ .‬އހންކަމން އަޅގަނޑގ ދޢާއަކީ ކިޔަވާކދިން އިންޓަރނޓގ ބޭނން އންމ‬
‫ފރިހަމަގޮތގައި އަދި ހޔޮގޮތގައި ހިފމވ‪ .‬އަދި އއިން މަޢލޫމާތ ލިބިގަނ ރަންވަނަތައް ހޯދމވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪84‬‬
‫ސ‬
‫ޝން ް‬
‫ޒމިނޭ ަ‬
‫ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް އގް ޭ‬ ‫‪85‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ނަފީސާ ޙަސަންމަނިކ‪ ،‬ހވަނދމާގ‪ /‬ތ‪.‬ގރައިދޫ‬ ‫ވަގތ ފާއިތވީ ފަހން‬ ‫‪1‬‬
‫‪27‬‬
‫(ތ‪ .‬ގރައިދޫ ޕްރައިވޓް ސންޓަރ)‬
‫އނައިސާ ސަޢދ‪،‬ބަވަތި‪ /‬ރ‪.‬އިންނަމާދޫ‬ ‫އހިތި މާޒީއާ އކ‪......‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪22‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬
‫އާމިނަތ ޝަމްރަތ‪،‬ބަށިމާގ‪ /‬ގދ‪.‬ގައްދޫ‬ ‫ކށް‬ ‫‪3‬‬
‫‪20‬‬
‫(އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬

‫‪86‬‬
 ‫ވަގތ ފާއިތވީ ފަހން‬

‫ތ‪ .‬ގރައިދޫ ޕްރައިވޓް ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬ނަފީސާ ޙަސަން މަނިކ‪ ،‬ހވަނދމާގ ‪ /‬ތ‪ .‬ގރައިދޫ‬

‫ފާރިޝް މިދިލިގަހއްގައި ލނގިލައިގން ހރ ވިސްނަމން އދަނީ ވީރާނާވަމންދާ އޭނާގ ޙަޔާތާމދގައވ‪ .‬އ ވޭނީ‬
‫އޓާ މަރގ އިންޒާރ ލިބމަކީ‬
‫ނވީ ސަބަބއްނތވ‪ .‬ތިމާ ދިރިހ ް‬
‫އިހްސާސްތައް މޅި ހަށިގަނޑވސް ކރާކަހަލައވ‪ .‬އހން ނވާ ް‬
‫ކޮންމ މީހއްގ ހިތަށްވސް ފން އަސަރތަކއް ކރވާނޭ ކަމއްކަން ޔަޤީނވ‪ .‬އިޚތިޔާރަކާނލާ އގަސްދޮށގައި އޭނާއަށް‬
‫އިށީނދވނވ‪ .‬އިސާހިތަކ އޭނާގ ކރިމަތިން އޭނާގ މާޒީގ ޞަފޙާތަކގ ގަނޑތައް އކަން ފށިއވ‪.‬‬

‫ދވަހަކީ ކޭމްބްރިޖް ނަތީޖާ ދޫކރަންއޮތް ދވަހވ‪ .‬މާލޭގ މަގމަތީގައި ވަނީ މީހންފރިބާރވފައވ‪ .‬ދކޮޅަށް‬
‫ވ މަގތައް ކަޑައްތ ކރމަށްފަހ ބާރ‬
‫ދއްވާމީހންނާއި ހިނގާބިނގާވ އޅޭ މީހންނވ‪ .‬ފާރިޝްވސް މީހން ތޮއްޖހިފައި ާ‬
‫ލއި ހިތާމައވ‪ .‬ބައއްކދިން‬
‫ހިނގމއްގައި ގޮސް ސްކޫލގ ގޯތިތރއަށް ވަދއްޖއވ‪ .‬ގޯތިތރއިން ފާރިޝަށް ފނނީ އފަ ާ‬
‫ށނީއވ‪ .‬ހަމަގައިމވސް މިއީ ރަނގަޅ ނަތީޖާ ލިބނ ކދިންކަމގައި ނޫނީ ނވާނއވ‪ .‬މިދބައިގ ތރއިން‬
‫އފަލން ނަ ަ‬
‫ތބިކދިންގ ތރއަށވ‪ .‬މޅިސކޫލން ‪ 1‬ވަނަ ދަރިވަރއްގ ގޮތގައި ފާރިޝްވަނީ ހޮވިފައވ‪.‬‬
‫ނށަން ި‬
‫ފާރިޝަށް ދާންޖހނީ ަ‬
‫ވން ދިއމގ ފރޞަތ ސަރކާރން ފާރިޝަށް ލިބނވ‪.‬‬
‫ނަތީޖާއއްގ ގޮތން ބޭރަށް ކިޔަ ަ‬

‫ރށްކިޔަވަން ދާތީ އކަމގ އފަލގައި‬

‫ފާރިޝްމންގ ގއަށް ހީވަނީ ބަހާރމޫސމް އައިސްގން އޅޭހންނވ‪ .‬ފާރިޝް ބޭ ަ‬
‫ކއިގން ތިއްބަސް ފާރިޝްގ‬
‫ތން ހިނިތންވމގ ކލަވަރ ދައް ަ‬
‫ތކަށް އިންސާފކރަނީއވ‪ .‬މޫނމަ ި‬
‫ގިނަބަޔަކަށް އރވިފައިވާ ދައވަ ަ‬
‫މަންމައާއި ބައްޕަތިބީ ހިތާ ހިތން ރޮއިލަ ރޮއިލައވ‪ .‬އހންނވާންވީ ސަބަބއްވސް ނތވ‪ .‬އމީހންގ ހރި ހަމައކަނި‬
‫ތން ގއްލނީއވ‪ .‬މިއަދާ ހަމައަށް ލޮލގ ކޮއިފަދައިން ބަލާބޮޑކރި‬
‫ދަރިފޅ ‪ 5‬އަހަރ ދވަހގ ދިގމއްދަތަކަށް އމީހންގ ލޯމަ ި‬
‫ދަރިފޅ ނވސް ދަންނަ ބައއްގ ތރއަށް ފޮނވަން ޖހިލންވަނީއވ‪ .‬ޕާޓީ ނިމިގން އންމން ދިއމން ފާރިޝްގ މަންމައާއި‬
‫ނ ޖހޭ ހރިހާ އއްޗއް‬
‫ބައްޕަ ފާރިޝަށް ވަރަށް ގިނަ ގޮތްގޮތން ނަސޭހަތް ދިނވ‪ .‬ދަރިއަކަށް މައިންބަފައިން ބނދޭ ް‬
‫ބނދިނވ‪.‬‬

‫އާދވަހަކަށް އިރއރމަށްޓަކައި އިރ ފނން ތޮޅލި އިރވސް ފާރިޝް ތައްޔަރވަމންދިޔައީ ފރަންދިޔމަށވ‪.‬‬

‫މަންމަޔާބައްޕަޔާއި އަދިވސް ދރތާ ތިމާގ ދތިން މީހަކާއކ ފާރިޝް ހޅލއަށް ދިޔައވ‪ .‬އދވަހ މންދރ އކއް ޖހިއިރ‬
‫ފާރިޝްހރީ ޕާކިސްތާނގައވ‪.‬‬

‫ދން ބޭނންވީ ސިއްޙީ‬

‫ނ ފަށައިފިއވ‪ .‬އޭނާ ކރިއަށް ާ‬
‫ޕާކިސްތާނަށް ދިޔަތާ ހަފތާއއްގ ތރޭގައި ފާރިޝް ކިޔަވަން ދާ ް‬
‫ރޮނގންނވ‪ .‬އާދ ޑޮކްޓަރީކަން ކިޔވމވ‪ .‬ދވަސްތައް މާޒީއާ އކވގން ދާހން ފާރިޝްގ ކިޔވންވސް ދިޔައީ ކރިއަށވ‪.‬‬
‫ތަފާތ ވައްތަރގ ތަފާތ މިޒާޖގ މީހންނާ ބައްދަލވަމން ދިޔައވ‪ .‬އތަނގައި ފާރިޝް ނޫން ދިވހި އއްވސް ކއްޖަކ‬
‫ކިޔަވާކަށް ނޫޅއވ‪.‬‬

‫އ މަސްތަކަށް މަސްތައް އަހަރތަކަށް ބަދަލވަމންގޮސް ފާރިޝްގ ކިޔވން ނިމން‬

‫ދވަސްތައް ހަފތާތަކަށް ހަފތާތަ ް‬
‫‪ 1‬އަހަރަށްވއްޖއވ‪ .‬ހަމައއާއކ ފާރިޝްގ އޅންވސް ބަދަލވާން ފށިއވ‪ .‬މަންމަޔާއި ބައްޕައަކީ ތިބި ބައއް ކަންވސް‬
‫އންހނންނާއކ ނަހަމަގޅން ހިންގމަކީ އޭނާގ އާދައަކަށް‬
‫ހަނދާން ނތިއްޖއވ‪ .‬ޑިސްކޯތަކަށްގޮސް ނށމާއި ރާބއިމާއި ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬
‫‪87‬‬
‫ވއްޖއވ‪ .‬މިކަމގ ސަބަބން ދވަހއްދވަހަކަށް އޭނާގ އ ވަރގަދަ ހަށިގަނޑ ދިޔައީ ހިކމންނވ‪ .‬މިހން އޅނިކޮށް‬
‫އޭނާވަރަށް ބޮޑަށް ބަލިވއްޖއވ‪ .‬ޑޮކްޓަރަށް ދއްކމން ޑޮކްޓަރ ދިން ޖަވާބން އޭނާގ ފައިދަށން ބިންގަނޑ ދމިގން‬
‫ދިޔަހން ހީވިއވ‪ .‬ކަންފަތަށް ހޮނގގރިއއް ޖހިކަހަލައވ‪ .‬އޭނާއަކީ އއިޑްސްގ ޝިކާރައަކަށް ވފައިވާ މީހއްކަން އނގމން‬
‫މންމަމންދިން ނަސޭހަތާއި‬
‫މިއަދ އޭނާ މާޔޫސްވއްޖއވ‪ .‬އންމ ދވަހއްވސް ނަގާނލާ ފާރިޝް އަވަހަށް މާލއައވ‪ަ .‬‬
‫އށްދާކަށް ނކރނވ‪ .‬މަގމަތީން ރައްޓއްސަކާ ދިމާވގން އޭނާއާއކ އގއަށް ދިޔައވ‪.‬‬
‫އޅވނގޮތް ހަނދާންވމން ގ ަ‬

‫ފާރިޝް ސިއްސައިގންދިޔައީ އޭނާގ ރަޙްމަތްތރިޔާ އައިސް ކޮނޑގައި ހިފާލމންނވ‪ .‬ރަޙްމަތްތރިޔާ އޭނާއަށް‬

‫ހިތްވަރ ދިނވ‪ .‬ބާކީއޮތް ދވަސްކޮޅގައި ރަނގަޅަށް އޅމަށވ‪ .‬މިހާރ ފާރިޝަށް ވިސްނިއްޖއވ‪ .‬ނަމަވސް ވިސްނނއިރ‬
‫މިވަނީ ވަގތ ފާއިތވފައވ‪.‬‬

‫އ ހިތި މާޒީއާ އކ‪......‬‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އނައިސާ ސަޢދ‪ ،‬ބަވަތި ‪ /‬ރ‪ .‬އިންނަމާދޫ‬

‫ނ ވީރާނާ ވަމންދާ އޭނާގ ޙަޔާތާ މދގައވ‪ .‬އ‬

‫ލއިގން ހރ ވިސްނަމން އދަ ީ‬
‫ފާރިޝް މިދިލިގަހއްގައި ލނގި ަ‬
‫ދރިހއްޓާ މަރގ އިންޒާރ‬
‫ވޭނީ އިޙްސާސްތައް މޅި ހަށިގަނޑވސް ކރާ ކަހަލައވ‪ .‬އހންނވާންވީ ސަބަބއް ނތވ‪ .‬ތިމާ ި‬
‫ލިބމަކީ ކޮންފަދަ ރިހން ހރި ކަމއް ހއްޔވ؟ އއީ އޭނާ ކރި ކށގ ސަޒާކަން މިހާރ އޭނާ ޤަބޫލކރއވ‪ .‬އޭނާގ އންމ‬
‫ގާތް މީހންނަށް ހަދާލި ގޮތަކީ އޭނާ ދނިޔޭގައި ހރިހާ ހިނދަކ ހިތން ފިލައިގން ދާނ ކަމއް ނޫނވ‪ .‬އއީ ކށއްނތް‬
‫މަޢޞޫމް ބައކވ‪ .‬އޭނާގ ރަޙމް ކޑަކަމާއވ‪.‬‬

‫ފާރިޝްގ އންމ ޒވާން ދވަސްވަރ އޭނާ ހޭދަކރީ ވަރަށްވސް އފަލާ އކގައވ‪ .‬ޒވާނންގ ސަފގައި އޭނާ ކޮޅަށް‬
‫ލ‬
‫ތނަވަސްކަން ލިބި އަމިއް ަ‬
‫އ މަސައްކަތް ކރަމންނވ‪ަ .‬‬
‫އޅާލައިގން ދިޔައީ ޤައމަށްޓަކަ ި‬
‫ހރީ ކރިގންނވ‪ .‬އަތކރި ޮ‬
‫ރ‬
‫ފައިމައްޗަށް ތދވވމަށް ޒަވާޖީ ޙަޔާތއް ފށމަށްޓަކައި އިޚްތިޔާރ ކރި އަންހން ކއްޖާވީ މި ޒަމާނގައި ނލިބޭފަދަ އަގހ ި‬
‫ރން އއީ ކޮންއއްޗއްކަން‬
‫ނ ގނވިއވ‪ .‬ކ ި‬
‫ށ ހިތްހަމަޖހ ް‬
‫ޖަވާހިރަކަށވ‪ .‬އޭނާގ ހޔޮކަމާއި ވަފާތރިކަން ފާރިޝްގ ޙަޔާތަ ް‬
‫ވފާތރިކަމާއި އޯގާތރިކަމގ‬
‫އނގިފައިނވާ ލޯބީގ ހޅކޮޅ ރޯވިއވ‪ .‬އާނއކވ‪ .‬އޭރ އދމަފިރިންނަކީ ލޯބީގ ނަމޫނާއކވ‪ަ .‬‬
‫މިސާލކވ‪ .‬އދމަފިރިން ލޯބީގ ދނިޔޭގައި ބިނާކރަމންދިޔަ ގަނޑވަރ ބިމާއި ހަމަވާނއޭ ބނާނ އއްވސް މީހަކ އޭރ‬
‫ކން ކަށަވަރވ‪.‬‬
‫ނހންނާނ ަ‬

‫ފރިޝް ފިރާލާ‬
‫ހން ތަކއްގ ސަބަބން ކރީގ ާ‬
‫ތވާނ ގޮތަކަށވ‪ .‬ޖހނ ރައްޓ ި‬
‫ދ ި‬
‫ކަންދިމާވީ ޤަބޫލކރަންވސް ަ‬
‫ހިނގައްޖއވ‪ .‬އ މަޑމައިތިރި ހިތްވަރގަދަ ޒވާނާގ އަލި ފަނޑވއްޖއވ‪ .‬އހނއް ކަމަކ އޭނާ މަސްތވާ ތަކތީގ އަޅަކަށް‬
‫ވއްޖއވ‪ .‬އ ކހިވރި ދަލގައި ރަނގަޅަށް ހައްޔަރ ވއްޖއވ‪ .‬އއާ ނލާ އޅން އނދަގޫވާ ވަރަށވ‪ .‬ތދކވ‪ .‬މަސްތވާ‬
‫ތަކއްޗަކީ ހރިހާ ފާފަތަކއްގ މަންމައވ‪ .‬މީހާގ ދިރިއޅން ބަރބާދ ކޮށްލމގ އަސްލވ‪ .‬ފާރިޝް ވސް އފަދަ ފާފަތައް‬
‫ކރަންފަށައިފިއވ‪ .‬ޒވާނންގ ދވަހ އންމ އަޑހަރކޮށް ވާހަކަ ދއްކި މީހާ މިހާރ ދަނީ މީހންގ ގޭގއިން ވައްކަން‬
‫ނމަ މަރާލީވސް ހަމަ އޭނާގ ދއަތންނވ‪ .‬މަންމަ ރޯވަރން‬
‫ކރަމންނވ‪ .‬މަސްތވާތަކތީގ ފޮދވަރަކަށް ޓަކައވ‪ .‬އަމިއްލަ މަ ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪88‬‬
‫ށ އނދަގޫ ވާތީއވ‪ " .‬ދަރިފޅާއޭ ތިޔަހން ނޫޅޭށޭ " ކިޔައި އާދޭސް ކރާތީއވ‪ .‬މަންޒަރ ބަލަމން ގންދިޔަ އޭނާގ‬
‫ބޮލަ ް‬
‫ށށް ދިޔައީއވ‪.‬‬
‫އށް މިކަންތައް ވީ ކތްނކރވޭ ފަދަކަމަކަށވ‪ .‬އންމފަހން އޭނާވސް އޭނާގ ރަ ަ‬
‫އަނބިމީހާ ލަޠީފާ ަ‬

‫ނ ފަޟީޙަތްކޮށްލީ ހަމަ އޭނާގ "އކވރިންނވ"‪.‬‬

‫އ ާ‬
‫ފާރިޝަކަށް މާ ގިނަ ދވަހަކ ސަލާމަތަކން ނހރވނވ‪ޭ .‬‬
‫މީހަކ މަރާލމގ ކށގައި ހަ އަހަރ ދވަސް ވަންދން އޭނާ ހންނަން ޖހނީ ޖަލގ އަނދިރި ކަމގ ތރޭގައވ‪ .‬އޭނާއަށް‬
‫އއިޑްސް ޖހިފައި ވާކަން ވސް އނގނީ އދވަސްވަރގ ތރޭގައވ‪ .‬ވމާއކ އޭނާ ޖަލން ދޫކޮށްލިއވ‪ .‬ފަރވާ ހޯދމަށްޓަކައވ‪.‬‬
‫ވނީ ކޮން‬
‫އޭނާއަށް ވިސްނނީ ދނވ‪ .‬މަރވާން ކައިރިވީ ކަމގ އިޙްސާސް ކރވމންނވ‪ .‬ޒައްޤޫމގ ރަހަ ދކން ބޭނން ާ‬
‫ނ ކާކ ހއްޔވ؟ ފާރިޝް‬
‫ނ އަލިފާން ގަނޑަކަށް ފންމާލާ ީ‬
‫އިންސާނއް ހއްޔވ؟ ހަމަ ހޭގައި ހރގން އަނދައަނދާ ހން ަ‬
‫ނ ޤަސްތކރީ ލަޠީފާގ ކިބައިން މަޢާފަށް އދޭށވ‪ .‬ﷲގ‬
‫ތައބާ ވއްޖއވ‪ .‬ކރވނ ކށާމދ ލަދވތިވާ ހާލގައވ‪ .‬އޭ ާ‬
‫ޙަޟްރަތން މަޢާފް ދއްވާތޯއވ‪.‬‬

‫ހލންވފައވ‪ .‬ބީވދިޔަ ހަޔާތާ މދ ވިސްނާށވ‪.‬‬

‫މިހާރ އޭނާ އހރީ އ ރަށގައވ‪ .‬ލަޠީފާގ ގާތަށްދާން ޖ ި‬
‫ކއްލިއަކަށް އޭނާގ ލޮލގައި އަޅައިގަތީ އޭނާ ހޯދަން ބޭނންވި މޫނވ‪ .‬ފާރިޝް އަވަހަށް ލަޠީފާއާ ދިމާއަށް ދއްވައިގަތވ‪ .‬އަދި‬
‫އޭނާގ ކރިމައްޗަށް އރިއވ‪" .‬ފާރިޝް؟" ލަޠީފާއަށް ކިޔާލވނވ‪ .‬ހައިރާން ވފައިވާ ޙާލގައވ‪" .‬ލަޠީ! އަހަރންނަށް‬
‫ނށް‬
‫ޢޒާބ މިހާރ އަހަރންނަށް މިދަނީ ލިބމން ‪ ...‬އަހަރން ަ‬
‫ށތަކގ ަ‬
‫މަޢާފްކރޭ! ދން ދވަހަކވސް އހނއް ނޫޅޭނަން! އ ކ ް‬
‫‪ ....‬މިވަނީ ‪ ..‬އއިޑްސް ޖހިފައި" ފާރިޝް ބަލިއަޑަކން ބނލިއވ‪ .‬ލަޠީފާގ ދލޯބޮޑވިއވ‪ .‬ނަމަވސް އޭނާ ފާރިޝާ‬
‫ޝ‬
‫ނ މަޢާފް ކޮށްފިން" ފާރި ް‬
‫ކރިމަތިލީ ކރިގންނވ‪" .‬އަހަރންނަށް އނގޭ ފާރިޝް އަހަރންގ ގާތަށް އަންނާނކަން އަހަރ ް‬
‫ދލިއވ‪ .‬އަދި ކރިމަގ އހިތި މާޒީއިން ލިބނ ދަރސްތަކން ދަރސް ލިބިގން ބިނާކރަން‬
‫އފަލން ލަޠީގ ގައިގައި ބައް ާ‬
‫ނިންމިއވ‪ .‬އފަލާއކގައވ‪.‬‬

‫ކށް‬
‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ ޝަމްރަތ‪ ،‬ބަށިމާގ ‪ /‬ގދ‪ .‬ގައްދޫ‬

‫ނ ވީރާނާ ވަމންދާ އޭނާގ ޙަޔާތާ މދގައވ‪ .‬އ‬

‫ލއިގން ހރ ވިސްނަމން އދަ ީ‬
‫ފާރިޝް މިދިލިގަހއްގައި ލނގި ަ‬
‫އ ނތވ‪ .‬ތިމާ ދިރިހއްޓާ މަރގ އިންޒާރ‬
‫ވޭނީ އިޙްސާސްތައް މޅި ހަށިގަނޑންވސް ކރާކަހަލައވ‪ .‬އހން ނވާންވީ ސަބަބ ް‬
‫ލިބމަކީ އތަކއް ވޭނާއި ކކޅންތައް ލިބޭނކަމކވ‪ .‬ނަމަވސް މިކަމާމދ މިއަދ ފާރިޝަށް ޝަކވާ ކރވޭކަށް ނތވ‪.‬‬

‫ފާރިޝަކީ ސ‪ .‬ހިތަދޫއަށް އފަން އރަށ ވިޔަފާރިވރިއއްގ ހރި ހަމައކަނި ދަރިފޅވ‪ .‬އހންކަމން އޭނާގ‬
‫މައިންބަފައިން އޭނާ ބަލައި ބޮޑކރަމން ދިޔައީ ލޮލގ ކޮއި ފަދައިންނވ‪ .‬ބނި ކޮންމއއްޗއް ހޯދައިދީ ރަނގަޅ ތަޢލީމާއި‬
‫މތީތަޢލީމ ޙާޞިލްކރމަށްޓަކައި‬
‫ގރޭޑް ދިހައއް ނިމމން އޭނާގ މައިންބަފައިން ނިންމީ ަ‬
‫ތަރބިއްޔަތ ދިނވ‪ .‬ފާރިޝް ް‬
‫ފާރިޝް އިނގިރޭސިވިލާތަށް ފޮނވމަށވ‪ .‬މިކަމާ ފާރިޝް ވަރަށް އފާވިއވ‪ .‬ހަމައހާމ ދރަވިއވ‪ .‬ލޯބިވާ މަންމައާއި ބައްޕަ‬
‫ދޫކޮށްފައި ދާންޖހމންނވ‪ .‬ނަމަވސް ކޑައިރއްސރ ދކމންއައި ފޮނިފޮނި ހވަފންތަކގައި ކލަޖއްސމަށްޓަކައި‬
‫އިނގިރޭސިވިލާތަށް ފރިއވ‪.‬‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪89‬‬
‫ވސްތައް ފާއިތވަމންދއވ‪.‬‬
‫ފާރިޝް އިނގިރޭސިވިލާތގ ޔނިވަރސިޓީއަކން ޑޮކްޓަރީ ތަޢލީމ އނގނން ފށިއވ‪ .‬ދ ަ‬
‫ފާރިޝަށް އތަނން ރައްޓހިން ލިބނވ‪ .‬އމީހންނާއކ އކި ތަންތަނަށްވސް ދާން ފަށައިފިއވ‪ .‬ނަމަވސް ފާރިޝް ކިޔވން‬
‫ދޫކޮށއް ނލައވ‪ .‬ފާރިޝާ އއްކލާހއްގައި އޭނާއަށް ވަރަށްރީތި ކއްޖަކ އިނދއވ‪ .‬އއީ ސާރާއވ‪ .‬ސާރާއަކީ‬
‫ބފައިވާ ކއްޖކވ‪ .‬ހިތިފަތ ބމައކވ‪.‬‬
‫ރތި އތައް ސިފަތަކއް ލި ި‬
‫އިނގިރޭސިވިލާތގ ކއްޖކވ‪ .‬ރީތި ހަށިގަނޑަކާއކ އހާމ ީ‬
‫ށ ބނާނަމަ ހޫރލްޢީނކވ‪.‬‬
‫އހާ ޗާލ ތންފަތކވ‪ .‬ކރގޮތަކަ ް‬
‫ކރަނގި ދލޮލވ‪ .‬ފިނިފންމަލ ް‬

‫ފާރިޝާއި ސާރާއާ ދމީހންނަކީ ދ ރައްޓހިންނވ‪ .‬ދވަސްތައް ފާއިތވަމންދާ ވަރަކަށް މިދމީހން ގޅންދިޔައީ‬

‫ނދިޔައީ ދ ލޯބިވރިންނަށވ‪ .‬ދމީހން އކގައި ހޭދަކރާ ގަޑިތައް‬
‫ބަދަހިވަމންނވ‪ .‬އއަށްފަހ މި ދރައްޓހިން ބަދަލވގ ް‬
‫ފރިޝްގ އޕާޓްމަންޓގައވ‪.‬‬
‫އިތރވިއވ‪ .‬ފިލާވަޅތައް ހދމާއި‪ ،‬ކިޔވމާއި މަޖަލގައވ‪ .‬ސާރާ ގިނަވަގތތައް ހޭދަކރަނީ ާ‬
‫ނގޮތގައި އޭނާގ މަންމައާއި‬
‫އކޮށް ބަދަލކރިއވ‪ .‬ސާރާ ބ ި‬
‫އަދި ފަހން ސާރާގ ދިރިއޅން ފާރިޝްގ އޕާޓްމަންޓަށް އ ް‬
‫ބައްޕަވަނީ ނިޔާވފައވ‪ .‬އަދި އޭނަ ދިރިއޅމން ދަނީ ބޮޑދައިތައާ އކގައވ‪ .‬އޭނާ ގއިން ނކތީ ބޮޑދައިތަ ދކ‬
‫ރޅިއައިސްގން ކަމގައިވސް ބންޏވ‪.‬‬

‫ދވަސްތައް ފާއިތވގން ދިޔައީ ހީވސް ނކރާހާ އަވަހަށވ‪ .‬ފާރިޝް ކިޔަވަން އައިތާ ފަސްއަހަރވ‪ .‬ކޯސްވސް‬
‫އވަހަށް ރާއްޖ އައމަށވ‪.‬‬
‫ށ އފާވިއވ‪ .‬ފާރިޝް ބޭނންވީ ަ‬
‫ނ ފާސްވިއވ‪ .‬މިކަމާ އޭނާ ވަރަ ް‬
‫ނިމނީއވ‪ .‬ފާރިޝް އންމމަތި ް‬
‫ސާރާއާ އކގައިވސް މއވ‪ .‬ސާރާ މިކަން އފަލން ޤަބޫލކރިއވ‪.‬‬

‫ށ ދިއމަށވ‪ .‬ހަމައދވަހ ލޯންޗއް‬

‫އވަހަށް ހިތަދޫއަ ް‬
‫މާލޭގ ވައިގ ބަނދަރަށް ބޯޓ ޖއްސމާއކ ފާރިޝް ބޭނންވީ ަ‬
‫ކއްޔަށް ހިފައިގން ރަށަށްދިޔައވ‪ .‬ފާރިޝްގ މައިންބަފައިންނަށް ކއްލިއަކަށް އމީހންގ ދަރިފޅ ފނމން އފާވިއވ‪ .‬އަދި‬
‫އމީހން ވާންއޅޭ ދަނބިދަރިފޅ ފނމން އއަށްވރ ބޮޑަށް އފާވިއވ‪.‬‬

‫އޭގ ދދވަސްފަހވ‪ .‬ހނދނގ ވަގތއްގައި ފާރިޝް ސާރާގ ކޮޓަރިއަށް ވަންއިރ ފނނީ އނދކައިރިއަށް ސާރާ‬
‫އގން ސާރާ ހޮސްޕިޓަލަށް‬
‫ނ ކއްލި ސިހމކވ‪ .‬މަންމައާއި ބައްޕައަށް ގޮވަ ި‬
‫ޝއަށް ލިބ ީ‬
‫ވއްޓިފައި ވަނިކޮށވ‪ .‬ފާރި ް‬
‫ގންދވނވ‪ .‬ޑޮކްޓަރ ސާރާ ބލމަށްފަހ ބނީ ސާރާއަށްވަނީ އޗްއައިވީ ޖހިފައި ކަމގައވ‪ .‬ފާރިޝްއަށް ހީވީ ހަތަރ‬
‫އދަރސް ފނޖހނހންނވ‪ .‬އަދި ޑޮކްޓަރ ބނިގޮތގައި މިހާރ ސާރާ ތަޙައްމަލް ކރަމންދަނީ އޭނާގ އންމ ފަހވަގތ‬
‫ކޮޅކަމަށވ‪ .‬އޭގ ދގަޑިއިރފަހން ސާރާ މިދނިޔއާއި އަލްވަދާޢ ކިއވ‪.‬‬

‫ފާރިޝަށް މަޖބޫރވީ ޓސްޓ ކރމަށވ‪ .‬މަންމައާއި ބައްޕައާއި ޑޮކްޓަރގ އދމގ މަތިންނވ‪ .‬ނަތީޖާއަކީ‬
‫ނށް ވީގޮތއްވސް‬
‫ވ މީހއްކަމަށް ޓސްޓތަކން ދއްކމވ‪ .‬އ ހިނދ އޭނަގ މައިންބަފައިން ަ‬
‫ފާރިޝަށްވސް އ ބަލިޖހިފައި ާ‬
‫ށޓަކައި ދމީހން ކތްކރީއވ‪.‬‬
‫ނޭނގނވ‪ .‬ނަމަވސް ދަރިފޅަ ް‬

‫ފާރިޝަށް އޭނަގ ޚިޔާލތަކން ދރަށް ޖހިލވނީ ބަންގިގޮވާ އަޑަށވ‪ .‬އހިނދ އޭނާ ހިނގައިގަތވ‪ .‬ފާރިޝް އޭނާގ‬
‫ކށަށް ތަޢބާވ ކަލާނގ ޙަޟްރަތން މަޢާފަށް އދނވ‪ .‬ޑޮކްޓަރކަން ކިޔވމަށްފަހ އޭނައަށް ޖހނީ ތިމާ އަމިއްލަ ނަފްސަށް‬
‫ބޭސްކރާށވ‪ .‬މިއީ ހަމަ އޭނާގ ކށއްކަން ޚދ އޭނަ ޤަބޫލކރއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪90‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ޞާބިރާ ސލައިމާން‪ ،‬ފނަކރި ‪/‬ހއ‪.‬ދިއްދޫ‬ ‫އިނާޝާ‬ ‫‪1‬‬
‫‪23‬‬
‫(މަދަރސަތލް އަޙްމަދިއްޔާ)‬
‫މޫސާ ޞަލާޙް‪ ،‬ނިއސްޓަރ‪/‬ހއ‪.‬ފިއްލަދޫ‬ ‫ހޅކޮޅ‬ ‫‪2‬‬
‫‪24‬‬
‫(މަދަރސަލތލް އަޙްމަދިއްޔާ)‬
‫މޙައްމަދ ނިހާން‪ ،‬ޝހނާޒް‪/‬ކ‪.‬ހރާ‬ ‫ނކޅދން ތރިއއް ނވަމވ‪.‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪25‬‬
‫(މަޖީދިއްޔާ ސކޫލ)‬

‫‪91‬‬
 ‫އިނާޝާ‬

‫މަދަރސަތލް އަޙްމަދިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޞާބިރާ ސލައިމާން‪ ،‬ފނަކރި ‪ /‬ހއ‪ .‬ދިއްދޫ‬

‫އާ ދވަހަކަށް ފނން ތޮޅލި އިރގ ދޯދިތައް ގަސްކަރަޔާ އޅި ނިވާވފައިވާ ގފަތީގ ފރަގަހން‪ ،‬އަތިރިމަތީގ‬
‫ނޝާގ‬
‫ނ އިނާޝާގ ހިތްކދިކދި ކރަމން ދަނިކޮށވ‪ .‬އި ާ‬
‫ރއްތަކގ ކރިން ފާއްދާލީ‪ ،‬ބޮޑދައިތަގ ހަރކަށި ބަސްތަކ ް‬
‫މނާއި ދިމާއަށވ‪ .‬އޭރވސް ބޮޑދައިތަގ ދލަށް އައިހާ އއްޗއް‬
‫ފންކަޅިވފައިވާ ދލޮލގ ކަޅި ހއްޓިފައިވަނީ ބޮޑދައިތަގ ޫ‬
‫އިނާޝާގ ކަންފަތަށް އިއްވަމން ދިޔައވ‪ .‬ކއްލިއަކަށް ބޮޑދައިތަގ އަނގަ ތޅން ހއްޓާލމަށްފަހ ގޮސް ގޭތރއަށް ވަނވ‪.‬‬
‫ވދާނއވ‪ .‬މިއަދަށް ކިޔަންހރި އއްޗހި ހސްވީކަމަށވ‪ .‬ނޫންނަމަ މާދަމާއަށް ބާކީބައި ބހއްޓީކަމަށވ‪ .‬ބޮޑދައިތަ‬
‫ނއަޑނަގައި ރޮވން ފށނވ‪ .‬އަދި ބާރބާރަށް މަންމާއޭ ކިޔައި ގޮވަންފށިއވ‪.‬‬
‫ދިއމާއކހން އިނާޝާއަށް އަޑ ް‬

‫ލބނ ހަމައކަނި ދަރިފޅވ‪ .‬އިނާޝާގ ޢމރން އންމ ފަސްއަހަރގައި‬

‫އންނަށް ި‬
‫އިނާޝާއަކީ އޭނާގ މައިންބަފަ ި‬
‫މންމަ މަރވީ ބައްޕަގ ސަބަބންނވ‪ .‬ބައްޕަގ އަނިޔާތަކަށް‬
‫އޭނާގ މަންމަ ރޫޙީ މަރވއްޖއވ‪ .‬އިނާޝާ ދކޭގޮތގައި އޭނާގ ަ‬
‫މަންމައަށް ކތްނކރވިގންނވ‪ .‬ރޫޙީ މަރވމން އިނާޝާގ ބައްޕަ ޝާހިލް ރޫޙީގ އއްބަނޑ އއްބަފާ އަންހނއްކަމަށްވާ‬
‫އނާގ‬
‫ގއި އިނާޝާ އަކަށް ޭ‬
‫ވ ދިހަ އަހަރ ތރޭ ަ‬
‫ޝ ޙަވާލކރމަށްފަހ ފރައިގން މާލ ދިޔައވ‪ .‬އދވަހަށްފަހ މި ީ‬
‫ނާހީ އާ އިނާ ާ‬
‫ދށީއަނބި ގާތގައވ‪ .‬އޭނާ އިނާޝާއަކަށް‬
‫ޝހިލް ދިރިއޅމން ގންދަނީ ޮ‬
‫ާ‬ ‫ބައްޕައއް ނފނއވ‪ .‬މީހން ބނާގޮތންނަމަ‬
‫އއްވސް ޚަރަދއް ނކރއވ‪ .‬އހންކަމން އިނާޝާގ ބޮޑދައިތަ ރޅިއަންނަނީ އިނާޝާ ދކއވ‪ .‬އކަމަކީ އރަށގ‬
‫އންމންވސް ދނތިބި ކަމކވ‪.‬‬

‫އާދައިގ މަތީން އިނާޝާ ގޭތރޭގ މަސައްކަތް ނިންމާލމަށްފަހ ގޯތިތރ ކނިކަހަން ފށިއވ‪ .‬އވަގތ ބޮޑދައިތަ‬
‫ނާހީ އައިސް އިނާޝާގ ގާތގައި ފޮއްޓަށް އއްޗހި އަޅައިގން މާލދާން ތައްޔާރވމަށް އންގިއވ‪ .‬އިނާޝާ އއީ ކީއްވގންތޯ‬
‫ނޝާ‬
‫ވކަމަށް ބނމން އި ާ‬
‫ލބޭ ދމަފިރިން އިނާޝާ ބޭނން ާ‬
‫ސ ޖަވާބަކީ މާލޭގ‪ ،‬ކދިން ނ ި‬
‫ސވާލކރމން ނާހީ ދިންހާވ ް‬
‫ތމަކރިއވ‪ .‬އއީ ދރމީހަކ‬
‫ހ ާ‬
‫ކށްލާފައި ދާންޖހމން ވަރަށް ި‬
‫ގންދިއމގ ހއްދަ ދިނީކަމގައވ‪ .‬އިނާޝާ އޭނާގ ބޮޑދައިތަ ދޫ ޮ‬
‫ނނަސް އރަށގައި އޅޭ ބައއް އަންހން ކދިންވސް އގޮތަށް‬
‫އޭނާއާއި ދޭތރޭގައި ކަންތައްކރާނގޮތް ހިތަށް އަރާފައވ‪ .‬އހން ޫ‬
‫މާލ ގންގޮސް އޅންޖހޭ ޙާލ އިނާޝާއަށްވސް އަޑއިވިފައި ވާތީއވ‪ .‬ނަމަވސް މިއިން އއްވސް ކަމަކ ނާހީ ދރައއް‬
‫މ އފާކރއވ‪ .‬އތައް ދވަހަކަށްފަހ އނދަގލަކން ސަލާމަތްވަނީ އޭ އޭނާ ހިތަށް އަރައވ‪.‬‬
‫ނވއވ‪ .‬ނވީތާކަށް އޭނާ އކަ ާ‬

‫ނ‬
‫ފދައިން އމީހ ް‬
‫ށ ރަނގަޅވ‪ .‬އދމަފިރިންގ ދަރިއއް ަ‬
‫މފިރިން އޭނާއަށް ވަރަ ް‬
‫އިނާޝާ މާލޭގައި ގންގޅޭ ދ ަ‬
‫އިނާޝާ ބަލަމން ގންދިޔައވ‪ .‬ނވިތާކަށް އިނާޝާވސް އމީހންނަށް މައިންބަފައިންގ ނަމން މޚާޠަބކރއވ‪ .‬އމީހން‬
‫އިނާޝާއަށް ކިޔަވައިދީ ހޔޮގޮތގައި ތަރބިއްޔަތ ކރަމން ދިޔައވ‪.‬‬

‫ބފައިންގ ގާތން‬
‫ނ ަ‬
‫އދައަށް އޭނާގ މިހާރގ މައި ް‬
‫އިނާޝާގ ޢމރން ‪ 23‬އަހަރ ވމން ކައިވނި ކރމގ ހ ް‬
‫އ‬
‫ށ އފާކރިއވ‪ .‬އަދި ކައިވނިކޮށްގންވސް އމީހންގ ގާތގައި އޅމަށް އިނާޝާގ ގާތގަ ި‬
‫އދނވ‪ .‬އމީހން އކަމާ ވަރަ ް‬
‫ބންޏވ‪ .‬އިނާޝާ އކަމާ އއްބަސްވިއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪92‬‬
‫ދޔައިރ އސްކޫލން ދިމާވި ފިރިހން ކއްޖަކާއވ‪.‬‬
‫ނންމީ އޭނާ އންމ ފރަތަމަ ސްކޫލަށް ި‬
‫އިނާޝާ ކައިވނިކރމަށް ި‬
‫އކއްޖާއަކީ މާލއަށް އފަން ކއްޖކވ‪ .‬ނަމަކީ އިނާނވ‪.‬‬

‫އިނާންގ އދމގ މަތިން އިނާޝާ އޭނާގ މައިންބަފައިންގ ގާތން‪ ،‬އިނާންގ ގއަށް ދިޔމަށް ހއްދަ ހޯދިއވ‪.‬‬
‫އ އިނާންގ މައިންބަފައިންގ‬
‫ޝ އިނާނާއކ އގއަށް ދިޔައވ‪ .‬އިނާން އިނާޝާ އގއަށް ގންދިޔަ ީ‬
‫މަންމަގ ހއްދަ ލިބމން އިނާ ާ‬
‫އދމގ މަތިންނވ‪ .‬މީގކރިން އިނާޝާ ދވަހަކވސް އގއަކަށް ނދއވ‪.‬‬

‫ގމީހން އޭނާއަށް ވަރަށް ހޫނ މަރޙަބާއއް ކިއވ‪ .‬އިނާންގ މަންމަވސް އިނާޝާ‬

‫އިނާޝާ އގއަށް ދިއމން އ ޭ‬
‫ޝއާއި އިނާން ދިޔައީ ވަރަށް‬
‫އނާ ާ‬
‫ނންގ ބައްޕަގ ކޮޓަރިއަށް ި‬
‫ހތްހަމަޖހއވ‪ .‬އހންކަމން އި ާ‬
‫ށ ި‬
‫އާއި އިނާންގ ގޅމަށް ވަރަ ް‬
‫އފަލން ހރއވ‪ .‬ނަމަވސް އިނާޝާއަށް އިނާންގ ބައްޕަ ފނމން ހއްޓން އރިއވ‪ .‬އަދި އއީ އިނާންގ ބައްޕަތޯ‬
‫ނ ގޅިގން އޅވނީ އޭނާގ‬
‫ސވާލކރަން ފށނވ‪ .‬އއީ އިނާންގ ބައްޕަކަމަށް ވާނަމަ އޭނާއަށް މިއޮތްހާ ދވަހ ލޯބީގ ގޮތ ް‬
‫އށް އކަން ޤަބޫލކރަން ދަތިވީއވ‪ .‬ނަމަވސް އއީ ޙަޤީޤަތވ‪ .‬ކޮންމހންވސް އިނާޝާއަށް‬
‫އއްބަފާ ބޭބއަކާއވ‪ .‬އިނާޝާ ަ‬
‫ނ އޭނާގ ޙަޔާތަށް ކރިމަތިވަނީ ކަޅވިލާގަނޑތަކކވ‪ .‬ކރިން އޭނާ‬
‫ޖހނީ ޙަޤީޤަތާ ކރިމަތިލާށވ‪ .‬އޭނާގ ބައްޕަގ ސަބަބ ް‬
‫ލބިގންނވ‪ .‬ނަމަވސް ދވަހަކވސް ހީނކރާފަދަ ކަމއްގ ސަބަބންނވ‪ .‬އޭނާގ‬
‫ހިތާމަކރީ ބައްޕަގ އަޅާލމާއި ލޯބިނ ި‬
‫ދިރިއޅމަށް ބައްޕަ ފނނީ ކަޅވިލާގަނޑއްގ ސިފައިގައވ‪.‬‬

‫ހޅކޮޅ‬

‫މަދަރސަތލް އަޙްމަދިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޫސާ ޞަލާޙް‪ ،‬ނިއސްޓަރ ‪ /‬ހއ‪ .‬ފިއްލަދޫ‬

‫އާ ދވަހަކަށް ފނން ތޮޅލި އިރގ ދޯދިތައް ގަސްކަރަޔާ އޅި ނިވާވފައިވާ ގފަތީގ ފރަގަހން އަތިރިމަތީގ‬
‫ނ ދަނިކޮށވ‪ .‬އިނާޝާގ‬
‫ރއްތަކގ ކރިން ފާއްދާލީ ބޮޑދައިތަގ ހަރކަށި ބަސްތަކން އިނާޝާގ ހިތް ކދިކދިކރަމ ް‬
‫ފންކަޅިވފައިވާ ދލޮލގ ކަޅިހއްޓިފައިވަނީ އނދނގައި އަނދަމން އަޅިއަށްވަމން ދިޔަ ދަރގަނޑަށވ‪ .‬އަލިފާނގ ކރިމަތީ‬
‫އ ދަރގަނޑ ހލިވަމން ދާ ފަދައިން ބޮޑދައިތަ އދަނީ މަޢސޫމް އިނާޝާގ ހިތް ކދިކދި ކރަމންނވ‪.‬‬

‫ބއި އަޅާލމާއކ‬
‫ތ ާ‬
‫ށ އަހަރވސް ނވާ ކޑަކޑަ ކއްޖކވ‪ .‬މައިންބަފައިންގ ލޯ ް‬
‫ނ އަ ް‬
‫އިނާޝާއަކީ އަދި ޢމރ ް‬
‫ތަނަވަސްކަމާއި ފޯރންތރިކަމާ އކ އޅމން އައި ޢާއިލާއއްގ ފަސްމީރކރި ރކކވ‪ .‬ބައްޕަގ ކޮނޑމަތިން މަންމަގ‬
‫ތބާއި އަޅާލން ދިނމގ ސަބަބން އޭނާ ޢމރަށް‪ ،‬ދވަހަކވސް މީހަކ އޭނާއަށް އަޑލައި‬
‫އނގމަތިން ތަރބިއްޔަތާއި ލޯ ް‬
‫ހދމން ކރވޭނ ތަހައްމަލގ އިހްސާސްވސް ކޮށއްނލައވ‪ .‬ފންދމޭ އާރއްގ ދަށގައި މައިންބަފައިންގ އޯގާތރިކަމގައި‬
‫ރހާ އއްޗއްވސް އޭރ އޭނާއަށް ލިބމން ދިޔައވ‪.‬‬
‫އިނާޝާ އންމ ބޭނންވާނ ހ ި‬

‫ދނިޔޭގ ތޮށަލިދޅައިގ ނިޒާމަކީ ވަކި އމރަކަށް އޮންނަ އއްޗއްކަމަކަށް ނވމން އިނާޝާވސް ހަޔާތގ‬
‫ލބޯވ ހަޔާތގ‬
‫ތ ބަނަވ ވި ާ‬
‫އސްގަނޑން ފައިބާ އަޑިގަނޑގ ވޭން އިހްސާސްކރަން ޖހނީ ހީވސްނކޮށް ހއްޓައވ‪ .‬އޑމަ ި‬
‫އ‬
‫ދން ފށީ މާ ޅަޢމރގައވ‪ .‬ނަމަވސް ޙަޔާތަށް އރި ނަގޫރޯޅި އޭނާއަށް ނޭނގޭހާ އޭނާ ގަމާރ ް‬
‫ނަވަށް ހޅިލައިފައި ރާޅބިން ަ‬
‫ނޫނވ‪.‬‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪93‬‬
‫އޕަގ މއްސަދިކަމަކީ އތަކތީގ ވިޔަފާރީގ ނަފާ‬
‫ނ މަސްތވާތަކތި ފނމާއި‪ ،‬އޭނާގ ބަ ް‬
‫އިނާޝާގ ބައްޕަގ އަތ ް‬
‫އޕައާ ވަކިވ އިނާޝާވސް‬
‫ބއްޕަ ހައްޔަރ ކރިއވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން އޭނާގ މަންމަ ބަ ް‬
‫ކަމަށްވމން ފލހން އޭނާގ ަ‬
‫އކަނި ދނިޔއަށް ގިނަކޮށްލާފައި ދިޔައީއވ‪ .‬އ ކޑަކޑަ މައސޫމގ ހިތގައި ޖއްސމަށް މަންމަގ އހީއިން މަޙްރޫމވ ބައްޕަ‬
‫ހައްޔަރވ އާއިލާ ރޫޅމން އިނާޝާ ގންދިޔައީ އޭނާގ ބައްޕަ ފަރާތގ ބޮޑދައިތައވ‪.‬‬

‫ރާޒވާގ ކޅިތައް ދިޔައީ އަވަސްއަވަހަށް ބަދަލވަމންނވ‪ .‬ބޮޑދައިތަގ އަޅާލންކޑަކަމާއި އަނިޔާއާއި އއްޗހިގޮވމގ‬

‫އނާޝާދަނީ އންމ ފރިހަމަ ގޮތގައި އިޙްސާސް ކރަމންނވ‪ .‬ލޮލން ކަރނަ ހސްވ އ ދޮން މައސޫމ‬
‫ހިތްދަތިކަން ި‬
‫މޫނވަނީ މިލާމޯޅިވފައވ‪ .‬އ ބޮޑ ދލޯވަނީ ވަޅވަދފައވ‪ .‬ފަންއިސްތަށިގަނޑ ވަނީ ހޭވިފައވ‪.‬‬

‫ނ ބޮޑދައިތަގ ހަޅޭކގ އަޑފައްގަނޑ އިވމންނވ‪ .‬އ އަޑ މިހާރ އޭނާއަށްވަނީ‬

‫އިނާޝާ އަށް ހޭވރިކަންވީ އަލ ް‬
‫އިވިއިވި ބާވފައވ‪ .‬ބޮޑދައިތަގ "ހޮބީ" އަކީ އިނާޝާއަށް އއްޗހިކިޔމވ‪ .‬ބޮޑދައިތަ އައިސް ބަދިގޭ ދޮރ ބާރަށް ޖަހާފައި‬
‫ނ ހަދައވ‪.‬‬
‫ނިކމގން ދިޔައީ ގއިން ބޭރަށވ‪ .‬އިނާޝާ ތަނަކަށް ގޮސްފާނތީވ ވަރަށްގިނައިން ބޮޑދައިތަ މިހ ް‬

‫ފަންގއިން ހަދާފައިހރި ބަދިގތރއަށް ވފައިވަނީ ހަމައކަނި އނދނގ އަލިފާނގ އަލިކަމވ‪ .‬އަދިވސް އ‬

‫ނ އ ނގިއވ‪ .‬އޭނާ މިފަހަރ އ ދަރގަނޑ އަންދާލާނއވ‪.‬‬
‫ދަރގަނޑ އނދނގައި އދަނީ އަނދަމންނވ‪ .‬އިނާޝާ މަޑމަޑ ް‬
‫އ ދަރގަނޑ‬
‫ކޮޅގައި އަނދަމންދިޔަ ހޅކޮޅގ އހީގައވ‪ .‬އޭނާއާ އކީއވ‪ .‬އިނާޝާ މަޑމަޑން ބިތގ އކި ތަންތާނގަ ި‬
‫ޖައްސަން ފަށައިގންފިއވ‪ .‬އިރކޮޅަކން އަލިފާންގަނޑގ ހޅފަޅައިގން ގޮސް މޅިބަދިގޭގައި ރޯވއްޖއވ‪ .‬އއާ އކ އިނާޝާގ‬
‫ޙަޔާތގ ހޅކޮޅ ކަނިވ ނިވިއްޖއވ‪.‬‬

‫ނކޅދންތރިއއް ނވަމވ‪.‬‬

‫މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޙައްމަދ ނިހާން‪ ،‬ޝހނާޒް ‪ /‬ކ‪ .‬ހރާ‬

‫އާދވަހަކަށް ފނން ތޮޅލި އިރގ ދޯދިތައް ގަސްކަރަޔާ އޅި ނިވާވފައިވާ ގފަތީގ ފރަގަހން‪ ،‬އަތިރިމަތީގ ރއްތަކގ‬
‫ވ‬
‫ދނިކޮށވ‪ .‬އިނާޝާގ ފންކަޅިވފައި ާ‬
‫ހތް ކދިކދި ކރަމން ަ‬
‫ނޝާގ ި‬
‫ކރިން ފާއްދާލީ‪ ،‬ބޮޑދައިތަގ ހަރކަށި ބަސްތަކން އި ާ‬
‫ދލޮލގ ކަޅި ހއްޓިފައިވަނީ އޭނާގ އަތތރޭ އޮތް ކޑަފޮޓޯއަކަށވ‪ .‬އޭގައިވަނީ އޭނާ އންމ ލޯބިވާ އޭނާގ މަންމަޔާއި‬
‫ހތަށް އަރައވ‪.‬‬
‫ބައްޕައވ‪ .‬މިއަދ އމީހން އޭނާގ ގާތގައި ތިބި ނަމައޭ އޭނާ ި‬

‫އިނާޝާއަކީ މއްސަނދި މަންމައަކާއި ބައްޕައއްގ ހރި ހަމައކަނި ދަރިފޅވ‪ .‬ނަމަވސް ކާރ އކްސިޑންޓއްގައި‬
‫އތައއްގ ގާތަށް‪ ،‬ނކޅދޭ ޙާލގައި އ ދމަފިރިންގ ދަރިފޅ‬
‫ކށްފައވ‪ .‬ދަހިވތި ބޮޑދަ ި‬
‫އދމަފިރިން ވަނީ މިދނިޔ ދޫ ޮ‬
‫ދޫކޮށްފައވ‪ .‬އިނާޝާ އަކީ ހިނގމަށް ނކޅދންތރި ވފައިވާ ކއްޖކވ‪ .‬ދއްވާ ގޮނޑިއއްގައި އޭނާ މިއަދ އިންނަންޖހނީ‬
‫ބޮޑދައިތަ އޭނާއަށް ކރާ ނަފރަތ އިތރވި ކަމަކަށވ‪.‬‬

‫ހިތްފރންދން އއްޗތި ގޮވމަށްފަހ ބޮޑދައިތަ ކޮޓަރިން ނިކތވ‪ .‬ވަހީދާއަކީ ދަހިވތި މަކަރވރި އަންހނކވ‪.‬‬
‫އ ނފރނވ‪ .‬އޭނާ ބޭނންވީ އހރިހާ މދަލަކާއި ވިޔަފާރި‬
‫ބޭބގ ވިޔަފާރި ހިންގމާއި ޙަވާލވ ހރވމަކން އޭނާގ ހިތ ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪94‬‬
‫ޓރީ ކރމވ‪ .‬އ މދާތަކގ ވރިޔަކީ އޭނާ ކަމގައި ވމވ‪ .‬ނަމަވސް އިނާޝާގ މަރގ‬
‫އޭނާގ ނަން މައްޗަށް ރަޖިސް ަ‬
‫ށ އޭނާ ބޭނމއް ނވިއވ‪ .‬ވަޙީދާގ އކޅތައް ކޅަދާނައވ‪ .‬އ ނިޔަނތި ފރާނަ މިދނިޔއާ‬
‫ތހމަތ އޭނާގ ބޮލގައި އޅޭކަ ް‬
‫ވަކިކޮށްލމގ މަސައްކަތް ޙަވާލ ކރވނީ ރާޝިދއާއވ‪.‬‬

‫ރާޝިދަކީ ރަޙމކޑަ ޒވާނކވ‪ .‬ފައިސާއަށް ކޮންމ ފަދަ ކަމއްވސް ކޮށްފާނ މީހކވ‪ .‬ޖާނންވަރގަދަ ޒވާނކވ‪.‬‬
‫ރާޝިދ ވަހީދާގ ގއަށް އައީ އިނާޝާއަށް އހީތރިޔަކ ބޭނންވާތީ އހީތރިޔއްގ ނަމގައވ‪ .‬އއީ ދނިޔ ހީކރި ގޮތވ‪.‬‬
‫ޙަޤީޤަތަކީ ފައިސާގ ދަހިވތިކަމވ‪.‬‬

‫ކން މާގިނަ ދވަސްތަކއް ނނގިއވ‪ .‬އ މަޢޞޫމް‬

‫ރޔާގ ހިތް ރަހމން ފރިގން ދާ ަ‬
‫ނަމަވސް އންމ ހިލަ ހިތގ ވ ި‬
‫މޫނގ ޖާދޫގައި ރާޝިދ ޖހޭކަށް މާ ގިނަ އިރތަކއް ނނގިއވ‪ .‬އިނާޝާއަށްޓަކައި ރާޝިދގ ހިތގައި ޚާއްޞަ މަޤާމއް‬
‫ދވނވ‪ .‬އިސާހިތަކ އ ދހިތގ މދގައި ލޯބީގ ގަދަފަދަ ބާރއް އފދިގން ދިޔައވ‪ .‬އިނާޝާގ ފރާނަ ދއްވާލމަށް އޭނާގ‬
‫ކރިމައްޗަށް އައިސް ހއްޓނ ރާޝިދަކީ މިއަދ އިނާޝާގ ލޯބިވރިޔާއވ‪.‬‬

‫ވަޙީދާގ ރޭވން ނާކާމިޔާބވީއވ‪ .‬މޅި ދނިޔޭގ ކރިމަތީގައި އޭނާ ބޭޒާރވީއވ‪ .‬މޖތަމަޢގ ކރިމަތީގައި އޭނާ‬
‫ނ އޭނާއަށް މަޖބޫރ ވީއވ‪ .‬ނަމަވސް މިއަދ އޭނާ އިނާޝާގ‬
‫ފށް އދ ް‬
‫ލަދގަނ އިސްޖަހަން ޖހނީއވ‪ .‬އިނާޝާގ ގާތން މަޢާ ަ‬
‫ކރިމައްޗަށް ދާނީ ކޮންހައިސިއްޔަތަކން ހއްޔވ؟‬

‫ނަމަވސް އިނާޝާވީ ހިތްހޔޮކަމގ މިސާލއްކަމގައވ‪ .‬އިއްޔ އޭނާގ ފރާނަ ދއްވާލމަށް މަސައްކަތް ކރމން‬
‫ދިޔަ ވަޙީދާއަށް މިއަދ އޭނާ އ މަޢާފކރީ ހިތގައި އއްވސް ބރަކަމއް ނބާއްވައވ‪.‬‬

‫ޒަވާޖީ ޙަޔާތއް އިނާޝާފށީ ބޮޑދައިތަގ ހޔޮދވާއާއި ރަޝީދ ލޯތްބާއި އކގައވ‪ .‬ނކޅދޭ މީހއް ކަމގައި ވިޔަސް‬
‫ހރިހާ ކޅދންތރި ކަމަކާ އކގައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪95‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ޚަދީޖާ ޞަފާ‪ ،‬ހރަސް ‪ ،‬ހއ‪.‬ކލާ‬ ‫މައއްގ ކތްތރިކަން‬ ‫‪1‬‬
‫‪22‬‬
‫( އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬

‫‪96‬‬
 ‫މައއްގ ކތްތރިކަން‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޚަދީޖާ ޞަފާ‪ ،‬ހރަސް ‪ /‬ހއ‪ .‬ކލާ‬

‫މންދަމގ ހަމަހިމޭން ވަގތވ‪ .‬ރަށގ އންމން ނިދީގ ފޮނިމީރކަން ޙާޞިލް ކރަމންދާއިރ‪ ،‬ތަންކޮޅއް އކަހރި‬
‫އ‬
‫ށ މީހަކ ކއްސާއަޑ ކ ނޑިނޭޅި އިވމން ދއވ‪ .‬އ ީ‬
‫ހިސާބއްހައި ހރި ޖިފޑިގަނޑއްގ ތރއިން ވަރަށް ބަލިގޮތަކަ ް‬
‫ފާތމަގ އަޑވ‪ .‬ފާތމަ އހާލގައި އޅޭތާ މިހާރ މަހއްވއްޖއވ‪ .‬އަޅާލާނ އއްވސް މީހއް ނތި މިބޮޑދނިޔޭގައި ފާތމަ މި‬
‫ނިކަމތި ހާލގައި އޅން ޖހނީ ކީއްވ ހއްޔވ؟ ފާތމަގ ދަރިން އބަތިއްބވ‪ .‬މިއީ އަބަދވސް ފާތމަގ ހިތަށް އަރާ‬
‫ސވާލކވ‪.‬‬

‫ނ‬
‫ފާތމައަކީ އޭނާގ ޒވާންދވަސްވަރގައި އފަލގައި އޅނ މީހކވ‪ .‬އޭނާގ ފިރިމީހާއާއި ތިންކދިންނާއކ އޅމ ް‬
‫ދިޔައީ ތަނަވަސް ދިރިއޅމކވ‪ .‬ނަމަވސް އ އފާވރިކަމާއި ތަނަވަސްކަމަށް ނިމމއް އައީ ފާތމަގ ފިރިމީހާ ނިޔާވމާ‬
‫ދރިފޅަށް އންމ ތިން އަހަރވ‪ .‬އހންނަމަވސް ފާތމަ ކތްކރިއވ‪ .‬އޭނާ ކިތަންމ ނިކަމތި‬
‫ގޅިގންނވ‪ .‬އޭރ އޭނާގ ހަގ ަ‬
‫ހާލއްގައި އޅންޖހނކަމގައިވިޔަސް ދަރިން ރަނގަޅގޮތގައި ބޮޑކރމަށް އަޒމ ކަނޑައޅިއވ‪.‬‬

‫ފާތމަގ ދަރިންނަށް ކިޔަވައިދިނމަށްޓަކައި އޭނާ ވަރަށް މަސައްކަތް ކރިއވ‪ .‬ރއާއި ދވާލ‪ ،‬ދޭހާ އަތްވއްގަޔާއި‬
‫ށ ރަނގަޅ މސްތަޤްބަލއް ހޯދައިނމަށވ‪ .‬ގޭގއަށްގޮސް‬
‫ވާރޭގައި އޭނާ މަސައްކަތްކރީ ދަރީންގ ހައްޤގައި އކދިންނަ ް‬
‫މަސްކައްކައިދީ‪ ،‬ބޮނބިތަޅާ‪ ،‬ރޯނވަށާ‪ ،‬މިހންގޮސް ވަރަށްގިނަ މަސައްކަތް ކރއވ‪ .‬މިހރިހާ މަސައްކަތއް ކޮށްގންވސް ލިބޭ‬
‫އާމްދަނީން ދކޮޅޖހނީ ކިރިޔާއވ‪ .‬ފާތމަ ނކައި ކދިންކޮޅަށް ކާންދީގން ކިތަންމ ދވަހަކ ހރއވ‪ .‬ބައއް ދވަސްދވަހ‬
‫ހައިހޫނ ކަމގައި އަނބރައިގަނގން ވއްޓއވ‪ .‬ގިނަދވަސްދވަހ ދވަސް އއްކޮށް ދއްވާލަނީ ރޯފަނިތައްޓއްގ އހީގައވ‪.‬‬

‫ރށް ކިޔވމަށްޓަކައި‬
‫ރަށގައި ކިޔވންހރި ފންވަރަށް ދަރިންނަށް ކިޔަވައި ދިނމަށް ފަހ ފާތމަ ބޭނންވީ އިތ ަ‬
‫ކޅަށްވސް ފާތމަ އކދިން ފޮނވީ ކިޔަވައި ނިމިގން ހަރދަނާ ކދިންތަކއްގ ގޮތގައި ފާތމަ‬
‫ދަރިން މާލފޮނވާށވ‪ .‬ހިތާ ދ ޮ‬
‫ގާތަށް އަންނާނ ކަމގ އއްމީދގައވ‪.‬‬

‫އކދިން މާލދިޔަތާ ‪ 5‬މަސްފަހން ފާތމައަށް ސިޓީއއް ލިބނވ‪ .‬އޭގައި ވަނީ ފާތމަގ ދޮށީދަރިފޅ މީހަކާ‬
‫ހކައވ‪ .‬ފާތމަގ ހިތްހީވީ‬
‫އިންވާހަކައވ‪ .‬އަދި ހަގަށް ތިބި ދކދިން މަސްތވާ ތަކތި ބޭނންކޮށްގން ޖަލަށްލީ ވާ ަ‬
‫ކބައިހއްޔވ؟ ލޯބޯ ފިއްސައިގން މަސައްކަތްކޮށް ކިޔަވައިދީ‬
‫މ އކދިންނަށްޓަކައިވީ ޤރބާނީގ އަގ ޮ‬
‫ކދިކދިވިހންނވ‪ .‬ފާތ ަ‬
‫ނ ނަސޭޙަތގ އއްވސް ބޭނމއް‬
‫ނށް ދި ް‬
‫ތ ހއްޔވ؟ ފާތމަ އކދިން ަ‬
‫ހދީމާ އކދިންގ ފަރާތން ލިބނ ހަދިޔާ ކިހާ ރީ ި‬
‫އކދިން ނހިފިއވ‪.‬‬

‫ނ އހާ ލޯބިން ބޮޑކރި‬

‫ހލައވ‪ .‬ލޮލގ ކޮއި ފަދައި ް‬
‫ފާތމައަށް ހަދާނގޮތް ހސްވިއވ‪ .‬ހަތަރ އދަރސް ފނޖހނ ކަ ަ‬
‫ނނީ ކަޅއަނދިރިގަނޑއްގ‬
‫ކދިންކޮޅ ގއްލނީއވ‪ .‬ފާތމަ އކަނިވީއވ‪ .‬ފާތމައަށް އޭނާގ މސްތަޤބަލ މިހާރ ފން ަ‬
‫ސިފައިގައވ‪ .‬އއްވސް ދިރމއް ނތް ސަހަރާއއްގ ސިފައިގައވ‪.‬‬

‫މިހާރ ފާތމަގ ކަމަކީ ދަރިންނާމދ ވިސްނާފައި ހިތާމަ ކރމވ‪ .‬އހިތާމައިގައި ފާތމަ މޅިން ބަލިވއްޖއވ‪ .‬މޅި‬
‫މީހާ ހިކިގންގޮސް މިހާރ ހީވަނީ ހިކި ހޯލިކޮޅއް ހންނވ‪ .‬ގައިގައި އއްވސް ވަރއް ނހރއވ‪ .‬ދވަސްކޮޅއް ފަހން‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪97‬‬
‫ބލީގ ޝިކާރައަކަށް ވފައިވާ މީހކވ‪ .‬ފާތމަގ މި ނިކަމތި‬
‫ޓބީ ަ‬
‫ވއވ‪ .‬މިހާރ ފާތމައަކީ ީ‬
‫އނދން ތދވވޭވަރއްވސް ނ ި‬
‫ކަމަށް އހީވާނ އއްވސް މީހއް ނތވ‪ .‬ދަރިން ދނިޔޭގައި ތިބ އ ކދިންގ ފަރާތން އއްވސް އހީތރިކަމއް ނލިބއވ‪.‬‬
‫ހާހަކން ފަހަރަކ އަވައްޓރިޔަކ ދިއްކޮށްލާ ކާއތިކޮޅއް މނވީ ފާތމައަކަށް ނލިބއވ‪.‬‬

‫ކށް އދި ގޮވަން‬

‫މ އހީއަ ަ‬
‫ހވަންފަށައިފިއވ‪ .‬ފާތ ަ‬
‫ކއްލިއަކަށް ފާތމަގ ކއްސން ގަދަވިއވ‪ .‬ނޭވާ ހާސްވާހން ީ‬
‫ފަށައިފިއވ‪ .‬ނަމަވސް އ މންދަމގ ވަގތގައި އންމން ނިދީގ ފޮނިމީރކަން ހާސިލް ކރަމން ދާއިރ އަޑއިވޭނީ‬
‫އފިއވ‪ .‬އޭރ މޅިމީހާ ވަނީ‬
‫ކށް އދި ރޮއ އާދޭސް ކރަންފށިއވ‪ .‬ފާތމަގ އަޑ ބދންފަށަ ި‬
‫ކާކަށްހއްޔވ؟ ފާތމަ ފންފޮދަ ަ‬
‫ދާހިއްލާ ފޯވފައވ‪ .‬މޭގައި އަތް އަޅައިގން އޮވ ތޅިފޮޅނީއވ‪ .‬އވަގތވސް ފާތމަ ހަނދާންވީ އޭނާގ ދަރިންގ މަތިންނވ‪.‬‬
‫ށ‬
‫ދަރިން ފާތމައަށް އ ހާލ ޖއްސިކަމގައި ވިޔަސް ފާތމަ އަބަދވސް ދަރިންނަށް ހޔޮއދއވ‪ .‬ފާތމަ މި ފަނާވަނިވި ދނިޔއަ ް‬
‫ނނަށް ހޔޮދޢާކރަމންނވ‪.‬‬
‫ފަހނޭވާ އ ދޫކޮށްލީވސް ދަރި ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪98‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ޝަމާ ޢަބްދލް ޢަޒީޒ‪ ،‬ފަހީމާމަންޒިލް‪ /‬ޏ‪.‬ފވައްމލައް‬ ‫އހަނދާންތައް‬ ‫‪1‬‬
‫‪101‬‬
‫(ޏ‪.‬އަތޮޅތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬
‫ޝަބާނާ މޫސާ‪ ،‬ޝަބްނަމް‪/‬ގއ‪.‬ވިލިގިލި‬ ‫އހަނދާން‬ ‫‪2‬‬
‫‪103‬‬
‫( މާލޭ ޕްރައިވޓް ސންޓަރ)‬
‫އާމިނަތ ނަޝާ‪ ،‬އައިރިޝް‪ /‬ށ‪ .‬މިލަންދޫ‬ ‫ވިސްނާނލވމން ‪...‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪104‬‬
‫( މިލަންދޫ ސްކޫލ)‬

‫‪99‬‬
 ‫އ ހަނދާންތައް‬

‫ޏ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ޝަމާ ޢަބްދލް ޢަޒީޒ‪ ،‬ފަހީމާމަންޒިލް ‪ /‬ޏ‪.‬ފވައްމލައް‬

‫ލކަށް ނިންޖއް ނާދއވ‪ .‬އިރއިރކޮޅާ ދޮރން‬

‫އ ޖހީއވ‪ .‬އަދިވސް އިލްހާމގ ލޮ ަ‬
‫މންދަމން އަލިވ ދޭ ް‬
‫ހ ތރތރ އަޅަނީއވ‪ .‬ގައިގ‬
‫އނާގ ގަޔަކ ނތވ‪ .‬މޅިމީ ާ‬
‫ހތްވަރއް ޭ‬
‫ރ ބޭރަށް ދާނހައި ި‬
‫ބޯދިއްކޮށްލައވ! އހނަސް މި ޭ‬
‫ރ ކޮންމ ފަހަރަކ ހިތގައި‬
‫ތ ހިތަށްއަ ާ‬
‫އށް މިހާލ ޖހނ ގޮ ް‬
‫ނފަހަރ ހޮޑވސް ލވނވ‪ .‬އޭނާ ަ‬
‫ތ ް‬
‫އތަންމިތަން ހިރވަނީއވ‪ .‬ދ ި‬
‫ޖހއވ‪ .‬ބޭއިޚްތިޔާރގައި ރޮވއވ‪ .‬މި ހާލގައި އޅނިކޮށް ގަޑިން ތިނއް ޖަހައިފިއވ‪ .‬ނިދޭތޯ އނދގައި އޮށޯވލިއވ‪.‬‬
‫ނަމަވސް އިލްހާމގ ޚިޔާލގ އޅަނދ ހަނދާނގ މާކަނޑަށް ނިކމ ފައްސިޔަވައިގައި ދއްވައިގންފިއވ‪ .‬އއީ މީގ ފަސް‬
‫އަހަރ ކރިއވ‪.‬‬

‫އއީ އިންޖިނައަރިން ކޯހއް ފރިހަމަ ކރާށވ‪.‬‬

‫ލހާމ މާލ ަ‬
‫ގްރޭޑް ދިހައއްގ ކިޔވން ނިންމާލމަށްފަހ އި ް‬
‫އނާގ‬
‫ށ ބޭނމއް ނވިއވ‪ޭ .‬‬
‫ކ ް‬
‫އށް ލިބނ ރަނގ ފރޞަތ ގއްލވާލާ ަ‬
‫ކޑައިރއްސރ އިންޖިނިއަރަކަށް ވާހިތްވާ އިލްހާމ އޭނާ ަ‬
‫ލއިފިއވ‪ .‬ކޯހގައި އންމ‬
‫ބައްޕަގ ރައްޓއްސއްގ ގއަށް ފައިބައި ހރ އިލްހާމ އޭނާގ ކޯހގ ފރަތަމަ އަހަރ ނިންމާ ަ‬
‫ފރިހަމަ ނަތީޖާ ހޯދީވސް އިލްހާމވ‪ .‬މި ކޯހަކީ ދއަހަރ ދވަހގ ކޯހއްކަމން ދވަނައަހަރވސް ހަމައހައި ފރިހަމަ ކަމާއކ‬
‫ވނީ ކާކަށް ހއްޔވ؟ ކޯހގ‬
‫އލްހާމ ބޭނންވިއވ‪ .‬ނަމަވސް ތަޤްދީރގައި ލިޔވި ނިމިފައިވާކަމއް ބަދަލކރ ޭ‬
‫ނިންމާލމަށް ި‬
‫އންމ ފަހ އަހަރ އިލްހާމަށް އޭނާގ ކލާހާއި އަލަށް ގޅނ ސަމީރއާ ވަރަށް ބޮޑަށް ރަހްމަތްތރިވވިއްޖއވ‪.‬‬

‫ރަހމަތްތރިވވނީ އގޮތގ މަތީންނވ‪.‬‬ ‫އިލްހާމަކީ މީހންނާ ގޅޭ ސަމާސާ މިޒާޖއްގ މީހއްކަމން ސަމީރއާ‬
‫ލހާމ‬
‫ށ އއްރއަކ ސަމީރ އިލްހާމ ހޯދަން ވަރަށް ދަންވފައިވަނިކޮށް އި ް‬
‫މހަށް ވފައިވަނިކޮ ް‬
‫ނަމަވސް ‪ ،‬ކޯސް ނިމން ދ ަ‬
‫ހންނަ ގއަށް ދިޔައވ‪ .‬އވަގތަކީ އިލްހާމ ދަމ ނަމާދކރަން ތދވ އޅނ ވަގތވ‪ .‬ސަމީރ އިލްހާމަށް ގޮވމން އިލްހާމ‬
‫ތވީ ސވާލކރިއވ‪ .‬ސަމީރ ހިނިގަނޑއް ޖަހާލާފައި ކޮފީއަކަށް ދވިދާނހޭ އަހާލިއވ‪ .‬އިލްހާމ‬
‫ވަރަށް ހާސްވފައިހރ ކިހިނއް ޯ‬
‫ސަމީރގ ފރަތަމަ ދަޢވަތަށް ފރަގަސް ނދިނމގ ގޮތން އރޭ ކޮފީއަކަށް ދާން އއްބަސް ވިއވ‪ .‬ނަމަވސް‪ ،‬އިލްހާމގ މި‬
‫ނިންމން ވގންދިޔައީ އޭނާގ ޙަޔާތގ އދަރސް ބަނަކޮށްލި ބޯ ވިލާތަކަކަށވ‪.‬‬

‫ހަލާދަނޑީގ ދކޮޅބަލާށޭ މީހން ބނަނީ އޭގައި ސަބަބއް އޮތީމާ ތާއވ‪ .‬ކޮންމއަކަސް އރޭގ ކޮފީ ނިންމާލމަށްފަހ‬
‫އިލްހާމ ގއަށް އައި އިރ ހރީ ކޑަކޮށް ބޯއަނބރާ ގޮތްވފައވ‪ .‬އހންކަމން އަވަހަށް ރަޖާއަޅައިގން ނިދާލީއވ‪ .‬އަނއްދވަހ‬
‫އިލްހާމ ކޯހަށްދިޔައީ ގަޑިޖހިގންނވ‪ .‬ނަމަވސް އޭނާއަށް އކަމއް އިހްސާސއް ނކރވނވ‪ .‬އދވަހަށްފަހ އިލްހާމ ކޯހަށް‬
‫ގނަވާންފށިއވ‪ .‬އަދި ގޭގައި‬
‫ފަރވާ ކޑަކރަން ފށިއވ‪ .‬ކްލާސްގަޑީގައި އަބަދ ނިދާފައި އޮތމާއި ޓސްޓްތަކަށް ހާޒިރނވން ި‬
‫ތބި‬
‫އޅޭ ވަގތ މަދވފައި ރޭގަނޑ ވަރަށް ދަންވާފަހން ގއަށް އައން އޭނާގ އާދަޔަކަށް ހަދައިފިއވ‪ .‬ނަމަވސް ރަށގައި ި‬
‫ޓކައި ފޮނި ހވަފންތަކއް ދކމންދަނީއވ‪ .‬އމީހންގ ދަރިފޅ އޅޭ ގޮތއް އމީހންނަކަށް‬
‫އޭނާގ މައިންބަފައިން އޭނާއަށް ަ‬
‫އިހްސާސއްވސް ނކރވއވ‪.‬‬

‫އިލްހާމގ މިއާދަތަކަށް އއްވސް ބަދަލއްނައވ‪ .‬ދވަސްތައް ފާއިތވަމންގޮސް ކޯސްނިމި ތިންމަސް ފާއިތވ‬

‫މށް ވީގޮތއް ނޭނގިގން އތައް ސިޓީއއް ފޮނވައިފިއވ‪.‬‬
‫ބފައިން އިލްހާ ަ‬
‫އލްހާމގ މައިން ަ‬
‫ތބި ި‬
‫ހިނގައްޖއވ‪ .‬ރަށގައި ި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬
‫‪100‬‬
‫ނަމަވސް ކޮންމ ސިޓީއއްގ ޖަވާބގައި އޮންނަނީ އިލްހާމ އޅޭތަނއް ނޭނގޭކަމަށވ‪ .‬އންމފަހން އިލްހާމގ ބައްޕަ އިލްހާމ‬
‫މާލޭގައި ކިޔަވަން ބހއްޓި ގއަށް ދިޔައވ‪ .‬މާސިންގާ ކަނޑހރަސްކޮށް ލޯބިވާ ބަފަޔަކ އޭނާގ ދލޯނޭދި އދޭ ދަރިފޅ‬
‫ހޯދމަށް ދިޔައިރ އ ދަރިފޅވަނީ އ ބައްޕައާ މާދރަށް ގޮސްފައވ‪ .‬ޚދ އ ބައްޕަޔަށްވސް އޭނާގ ދަރިފޅަށް ވީ ކީއްކަމއް‬
‫ނޭނގއވ‪ .‬އިލްހާމގ ބައްޕަ އނބރި ރަށަށް އައިސް އަންހނންނަށް އޮޅވާލިއވ‪ .‬އިލްހާމ މިހާރ ހންނަނީ އހން ގއއްގައި‬
‫ލހާމ ބހއްޓިގޭގައި ހންނަ‬
‫ވނީ އި ް‬
‫ބއި ފރިހަމަ ކރަންޖހޭ ކަމަށވ‪ .‬އަދި ސިޓީގ ޖަވާބ ފޮނ ަ‬
‫ކަމަށާއި އަދި ކިޔވމގ ޢަމަލީ ަ‬
‫އހން ރަށއްގ ކއްޖއްކަމަށާއި އގޭގ ބޮޑމީހާ ވަނީ މިހާރ ރާއްޖއިންބޭރަށް ގޮސްކަމަށވ‪.‬‬

‫އ ލަގޮނޑިއަށް‬
‫އިލްހާމގ ބައްޕައަށް އިލްހާމގ މަންމަގ ގާތގައި މިފަދަ ބޮޑ ދޮގއް ހަދަންޖހނީ މަ ި‬
‫ށ‬
‫ކ ް‬
‫ނވަރ އނގޭތީއވ‪ .‬އިލްހާމަ ަ‬
‫ލބިވާ މި ް‬
‫ދ އިލްހާމ ދކ އޭނާގ މަންމަ ޯ‬
‫ކތްނކރވޭވަރގ ޚަބަރއް ދޭންބޭނންނވާތީއވ‪ .‬އަ ި‬
‫އޭނާގ ބައްޕަ މާލ އައި ކަމއްވސް ނޭނގއވ‪ .‬ވާނީވސް އހންތާއވ‪ .‬ކޯސް ނނިމނީސް އިލްހާމ ސާމިރގ ގއަށް‬
‫ފފައވ‪ .‬އއާ ނލާ ނޫޅވޭ‬
‫ވނީ މަސްތވާތަކއްޗަށް ދވިހި ާ‬
‫ބަދަލވއްޖއވ‪ .‬އޭރ ވަގތވަނީ ފާއިތވފައވ‪ .‬އިލްހާމ ަ‬
‫ވަރވފައވ‪ .‬އަދި އވަރން ފއްދާލީއއް ނޫނވ‪ .‬ކައިރި ރިސޯޓްތަކަށް މިއޒިކް ކޅމގ ބަހަނާގައި ކޑަ ބޭންޑއް ހަދައިގން‬
‫ދއަކަށް ވއްޖއވ‪.‬‬
‫ޤ ޢަމަލތައް ހިންގން އޭނާގ އާ ަ‬
‫ގޮސް‪،‬ފަތރވރިންނާ ބަދއަޚްލާ ީ‬

‫ތ ގންގޅނިކޮށް ފލހންނަށް ފނިގން އިލްހާމ ހައްޔަރކރިއވ‪ .‬މި ޚަބަރ އޭނާގ‬

‫އންމފަހން މަސްތވާތަކ ި‬
‫ދރިފޅގ ހވަފން ދކިދކި އ ހވަފން ޙަޤީޤަތަކަށްނވ‬
‫ލބިވާ ަ‬
‫ހތް ހއްޓނވ‪ .‬އަދި ޯ‬
‫މަންމައަށް ލިބމން ވަގތން ި‬
‫އބަދަށް އަލްވަދާޢ ކިޔައިފިއވ‪ .‬އޭގ ދ މަސްފަހން އިލްހާމގ މައްޗަށް މަސްތވާތަކތި ގންގޅނ‬
‫މިފަނާވަނިވި ދނިޔއާ ަ‬
‫ކަމގ ކށގައި އއްއަހަރަށް ހއ‪ .‬އތީމަށް އަރވައިލިއވ‪ .‬އިލްހާމަށް ދނިޔޭގ ހޭވރިކަންވީ އދވަހއވ‪ .‬އޭނާއަށް އޅވނ‬
‫މ ދރަށްގޮސް ގއްލިފައވ‪ .‬އންމފަހން އއިޑްސްގ ޝިކާރައަކަށްވ އަރވާލވނ‬
‫ގޮތގ މައްޗަށް ވިސްނާލިއިރ ވަގތ ވަނީ ާ‬
‫ރަށގައި ބިކަވ އކަނިވރިވއްޖއވ‪.‬‬

‫ނމާދަށް ބަންގިގޮވިއަޑަށވ‪ .‬ނަމަވސް ތދވލާނހާ ހިތްވަރއް ނތމން އޮށޯވއްޖއވ‪.‬‬

‫އިލްހާމަށް ހޭވރިކަންވީ ފަތިސް ަ‬
‫ކޮންމރއަކ އތީމގައި އޅޭ މަސްތވާތަކތި ބޭނންކރާ ގްރޫޕް ފަހަތން އިލްހާމ ދއވ‪ .‬އހނީ އިލްހާމަށް އއާއިނލާ އޅމަކީ‬
‫މއްޗަށް ދމިފައވ‪ .‬ކިތަންމ‬
‫ތ ތަން ަ‬
‫ހަނގރާމައއް ކރންފަދަ ކަމކވ‪ .‬ނަމަވސް އ ގްރޫޕާއކ ނދވމން އިލްހާމ އއޮ ީ‬
‫ވަރަކަށް ދރވާން އޅނަސް ކަށީގައި ހިފާފައިހރި ކަމއް ބަދަލއް ނވާނއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪101‬‬
 ‫އހަނދާން‬

‫މާލޭ ޕްރައިވޓް ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬ޝަބާނާ މޫސާ‪ ،‬ޝަބްނަމް ‪ /‬ގއ‪ .‬ވިލިގިލި‬

‫ނ‬
‫ށ ނިންޖއް ނާދއވ‪ .‬އިރއިރ ކޮޅާ ދޮރ ް‬
‫މންދަމން އަލިވ ދޭއްޖހީއވ‪ .‬އަދިވސް އިލްހާމގ ލޮލަކަ ް‬
‫ބޯދިއްކޮށްލައވ‪ .‬އހނަސް މިރޭ ބޭރަށްދާނހައި ހިތްވަރއް އޭނާގ ގަޔަކ ނތވ‪ .‬މޅިމީހާ ތރތރ އަޅަނީއވ‪ .‬ގައިގ‬
‫އރާ ކޮންމފަހަރަކ ލޮލން‬
‫ނފަހަރަކ ހޮޑވސް ލވނވ‪ .‬އޭނާއަށް މިހާލ ޖހނގޮތް ހިތަށް ަ‬
‫އތަންމިތަން ހިރވަނީއވ‪ .‬ދތި ް‬
‫ކަރނަ އާދއވ‪.‬‬

‫ވސްނާ‪ ،‬ކޮޅންލައިފިއވ‪ .‬ދަރިފޅަށް އހީތރިކަމގ‬

‫އިލްހާމގ މަންމަ ސަކީނާ ދަރިފޅގ މިހާލާމދ ވިސްނާ‪ި ،‬‬
‫އަތއް ދިއްކޮށްލާނ މީހަކ ވޭތޯ ރއާ ދވާލ މަސައްކަތް ކރަމން ދއވ‪.‬‬

‫މިރއަކީވސް ސަކީނާ އޭނާގ ދަރިފޅަށްޓަކައި ތޅިފޮޅމންދާ ރއކވ‪ .‬އިރއިރކޮޅާ އިލްހާމގ ކޮޓަރިއަށް‬

‫ފސަށް މަލާމާތް ކރވއވ‪.‬‬
‫ބަލައިލވއވ‪ .‬ވަރބަލިކަމާއކ ތޅިފޮޅމންދާ އޭނާގ ދަރިފޅގ ޙާލަތ ފނމން އަމިއްލަ ނަ ް‬
‫ނފިއވ‪ .‬ކަމަކ ދާކަށްނތވ‪.‬‬
‫ކއްލިއަކަށް އިލްހާމގ ކއްސާއަޑ އިވންފށިއވ‪ .‬ސަކީނާ އ ދިމާއަށް ބާރބާރަށް ދއްވައިގ ް‬
‫ނނީއވ‪.‬‬
‫އިލްހާމްގ އަނގައިން ލޭ އަން ަ‬

‫ލންސަށް ގޅަން އޅނވ‪ .‬ނަމަވސް އިލްހާމ އކަމަށް ހރަސްއޅިއވ‪ .‬މަންމާއވ‪.‬‬

‫ސަކީނާ އަވަސްއަވަހަށް އންބިއ ާ‬
‫ނމައަށް އނދަގޫކރާކަށް ނހންނާނއވ" ސަކީނާ ދަރިފޅގ‬
‫ނ ދވަހަކ މަ ް‬
‫އހަރން ދން މާގި ަ‬
‫އންނާށވ‪ަ " .‬‬
‫އަހަރންގ ގާތަށް ަ‬
‫ގައިގައި ބައްދައިގަތވ‪ .‬އަދި ބާރަށް ރޯންފށިއވ‪ .‬ދަރިފޅާއވ‪ .‬މަންމައަށް މާފ ކރާށވ‪ .‬ދަރިފޅަށް ތި ޙާލ ޖހނީ މަންމަގ‬
‫އށް ދަރިފޅަށް ރަނގަޅ ތަރބިއްޔަތއް ނދވނީއވ‪ .‬ދަރިފޅާ އަޅާނލވނީއވ‪.‬‬
‫ސަބަބންނވ‪ .‬މަންމަ ަ‬

‫އިލްހާމ އޭނަގ ލއިން ތަތްތޅިފައިވާ ހަޑިގަނޑ މަންމައާ ދރަށް ޖައްސާލިއވ‪ .‬އަދި ބންޏވ‪ .‬ނޫނކވ‪ .‬މަންމަ‬
‫ނ ކރަމން ދިޔައީއވ‪ .‬ހަޤީގަތގައި މަންމަގ އއްވސް ކށއް‬
‫އަޅގަނޑަށް ކރި އިތބާރ އަޅގަނޑ ނަހަމަ ގޮތގައި ބޭނ ް‬
‫ށ މިހާލ ޖއްސީކީ މަންމައއް ނޫނވ‪ .‬ހދާއވ‪ .‬ސަކީނާ‬
‫މ އަމިއްލަ ނަފްސ ކށްވރިނކރާށވ‪ .‬އަޅގަނޑަ ް‬
‫ނތވ‪ .‬މަން ަ‬
‫ދިޔައީ ސިއްސައިގންނވ‪ .‬ކީކޭ؟ ހދާ އޭ! ސަކީނާއަށް ހއްޓން އރިއވ‪ .‬ފާރަށް ލނގި ގަބވއްޖއވ‪ .‬އޭނާގ ކަރނައިގ‬
‫ތރއިން ހދާގ މޫނ ސިފަވާންފށިއވ‪.‬‬

‫މީގ އަހަރތަކއް ކރިން ހަމަ މިކޮޓަރިން ހދާގ ނަން އިވނ ފަދައިން މިހާރ އަނއްކާ އނަން ތަކރާރވަމން‬
‫ދިޔައވ‪ .‬މޅިކޮޓަރީގ ހަތަރ ފާރންވސް ހދާގ ނަން ގގމާ ކަހަލައވ‪ .‬ފަޔާޒގ ލޯބިނލިބމން އަނއްކާ އަހަރންގ‬
‫ދަރިފޅަށްވސް އހަރފަ ވިހަލާންފށީއވ‪ .‬ފަޔާޒާއި‪ ،‬އަހަރންގ އފާވރި ދިރިއޅން ބަރބާދ ކޮށްލި މީހަކީ އއީއވ‪.‬‬
‫އަހަރމންގ ކައިވންޏަށް އަހަރވީ ތަނާ ފަޔާޒ މޅިން ބަދަލ ވއްޖއވ‪ .‬ހދާގ ލޯބީގައި ދީވާނާވ އޭނާއާއކ ރާއްޖއިން‬
‫ބޭރަށް ފރައިގންދިޔަތާ އަހަރތަކއް ނވަނީސް މަސްތވާތަކތީގ މައްސަލައއްގައި ލަންކާގ ޖަލގައި ފަޔާޒ ހައްޔަރވއްޖއވ‪.‬‬
‫ޚަރަދ ކރާނ މީހަކނތި އކަނިވރިވމން އނބރި ރަށަށް އައިސް އއޅނީ ކޑަކޑަކދިން ފަސާދަ ކރމގައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪102‬‬
‫ފަޔާޒާއި އަހަރންގ ވަކިވދިޔން ހިމނިގންދިޔައީ މޅިދިރިއޅން ފޫއަޅވާލި ކަމަކަށވ‪ .‬ދަރިފޅަށް އަޅާނލވި‬
‫މާޔޫސްކަމާއކ ހަޔާތގ ދވަސްތައް ވޭތކރަންޖހިފައި ވމގ ނަތީޖާއަކަށްވީ ދަރިފޅ މަގން ކައްސާލައިގން ދިޔމވ‪.‬‬
‫ޑްރަގްގ ވަބާގައިޖހި އަހަރންގ ހަމައކަނި ދަރިފޅ ބަރބާދވީއވ‪.‬‬

‫ކއްލިއަކަށް ހަސީނާ ސިއްސައިގން ދިޔައީ ދަރިފޅގ ވޭނން ފރިފައިވާ އަޑން މަންމާއޭ ގޮވާލމންނވ‪ .‬އވަގތ‬
‫އނދގ ހރަހަށް ވއްޓިފައިވާ ދަރިފޅގ އަނގަ ހޅވި ދލޯ ބޮޑވފައިވމން އަވަސް އަވަހަށް ދަރިފޅނަގާ އނގަށްލިއވ‪.‬‬
‫ނަމަވސް އއްވސް ދިރމއްނތި އޭނަގ ހަށިގަނޑ އލިއްޖއވ‪ .‬އަހަރންގ ދަރިފޅ އަހަރންނާ ވަކިވގން ދިޔައީ އހރިހާ‬
‫ހަނދާން ތަކަކާވސް އކގައވ‪.‬‬

‫ވިސްނާނލވމން ‪...‬‬

‫މިލަންދޫ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ ނަޝާ‪ ،‬އައިރިޝް ‪ /‬ށ‪ .‬މިލަންދޫ‬

‫ލކަށް ނިންޖއް ނާދއވ‪ .‬އިރއިރކޮޅާ ދޮރން‬

‫އ ޖހީއވ‪ .‬އަދިވސް އިލްހާމގ ލޮ ަ‬
‫މންދަމން އަލިވ ދޭ ް‬
‫ހތްވަރއް އޭނާގ ގަޔަކ ނތވ‪ .‬މޅިމީހާ ތރތރ އަޅަނީއވ‪ .‬ގައިގ‬
‫ރ ބޭރަށް ދާނހައި ި‬
‫ބޯދިއްކޮށްލައވ‪ .‬އހނަސް މި ޭ‬
‫ތށް އަރާ ކޮންމ ފަހަރަކ އތައް‬
‫ނފަހަރ ހޮޑވސް ލވނވ‪ .‬އޭނާއަށް މިހާލ ޖހނ ގޮތް ހި ަ‬
‫ތ ް‬
‫އތަންމިތަން ހިރވަނީއވ‪ .‬ދ ި‬
‫ހާސް ކަރނަ ތިކިތަކއް އޭނާގ ލޮލން އޮހޮރއވ‪ .‬ކއްސާލމާއކ މޭގ ތަދ އިތރވއވ‪ .‬މިއަދ އޭނާ އވަނީ އންމންގ‬
‫މދގައި ފަޟީހަތްވފައވ‪ .‬ބޭޒާރވފައވ‪ .‬އިލްހާމގ ދިރިއޅމގައި ވަށާލވިފައިވަނީ އކަނިވރިކަމާއި އަނދިރިކަމވ‪.‬‬
‫މާޔޫސްކަމވ‪.‬‬

‫އިލްހާމ ވަރަށް ކޑައިރ އޭނާގ ބައްޕަ ނިޔާވމން އިލްހާމަށް ކިޔަވައިދީ ބަލައިބޮޑކރީ އޭނާގ މަންމައވ‪ .‬މަންމަ‬
‫ނމާލީ ވަރަށްވސް ފރިހަމަ‬
‫ދ ކޑައތިކޮޅންނވ‪ .‬އިލްހާމގ ކިޔވމގ ފރަތަމަ ދައރ ނި ް‬
‫މީހންނަށް ގލާންކޮށްދީގން ހޯ ާ‬
‫ތ ތައލީމް‬
‫ހޞިލކރމަށް ފަހގައވ‪ .‬އހންކަމން އޭނާ މަ ީ‬
‫ނ މަގާމް ާ‬
‫ކާމިޔާބީ އަކާއކގައވ‪ .‬ރާއްޖޭގ ގަދަ ދިހައއްގ ‪ 1‬ވަ ަ‬
‫ޝޔާއަށް ދިޔމަށް ފރިއވ‪ .‬ސަރކާރން ލިބނ ސްކޮލާޝިޕއްގައވ‪ .‬އިލްހާމގ އަޒމަކަށް‬
‫ހާޞިލ ކރމަށްޓަކައި މލޭ ި‬
‫ވފައިވަނީ ކިޔަވައިގން ޤައމ އދޭކަހަލަ ހަރދަނާ މީހަކަށް ވމވ‪ .‬އޭނާއަށް މލޭޝިޔާގ މާހައލވީ މޅިން އާ ތަނަކަށވ‪.‬‬
‫އނާ އ މާހައލަށް ހޭނމންދިޔައީ‪ ،‬ކަމއް އތައް ފަހަރަކ‬
‫ފންނަމންދިޔައީ އާކލަ ތަކކވ‪ .‬އާ މޫނތަކކވ‪ .‬ނަމަވސް ޭ‬
‫ތއް ކރާހާ އަވަހަށވ‪ .‬އހާވސް ހަލވި މިނއްގައވ‪ .‬އޭނާ ކިޔވމގ ބރަ މަސައްކަތގައި‬
‫މހަކ ކަން ަ‬
‫ތަޖރިބާ ކޮށްފައިވާ ީ‬
‫ހލައވ‪ .‬ނަމަވސް ކަންތައް‬
‫އބަދ ކަންފަތގައި ގގމާ ކަ ަ‬
‫މަޝްޣޫލވ އޅޭއިރވސް މަންމަ ދިން ނަސޭޙަތްތައް އަބަދާއި ަ‬
‫މޅިން ބަދަލވިއވ‪ .‬ކރީގ އިލްހާމ މޅިން ފިރާލާ ހިނގައްޖއވ‪ .‬މަންމަގ ނަސޭޙަތްތަކަށް ބީރކަންފަތއް ދިނންވީ އޭނާގ‬
‫ޙަޔާތގައި ކރވނ އންމ ވިޔާނދާ އަމަލަށވ‪ .‬މަންމަފަދަ ރަނގަޅ ރަޙމަތްތރިއަކ ހއްޓައި އަމިއްލައަށް ރަޙމަތްތރިން‬
‫ހޯދންވީ އޭނާގ ހަޔާތަށް އައިސްފައި އވާ ކަޅ ބޯވިލާގަނޑގ އަސްލކަމގައވ‪ .‬މަންމަ ފަދަ ރަނގަޅ ނަމޫނާއއް‬
‫ލިބިފައިވަނިކޮށް ރަޙމަތްތރިން ނަމޫނާއަކަށް ބލންވީ އޭނާގ ހަޔާތގައި ޖހނ ކަޅ ސިއްކައއް ކަމގައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪103‬‬
‫ކޮންމއަކަސް‪ ،‬އަހިވަކަކާޖހި އަހިވަކއް ފާވާނޭ ބނާފަދައިން އިލްހާމވސް އޭނާގ ރަޙމަތްތރިންގ ޖާދޫގައި‬
‫ޖހނީއވ‪ .‬އިޙްސާސް ނކރވނ ކަމގައި ވިޔަސް ރަޙްމަތްތރިންގ މަޅިފަތީގައިޖހި އމީހން ޖަހާހާ ކޮންމ ބރަކަށް ނށން‬
‫ނ‬
‫އކަމަށް ދކި އކަންތައްވސް ކރަން ފށނީއވ‪ .‬އންމފަހ ް‬
‫ފށނީއވ‪ .‬އމީހންކރާ ކޮންމ އަމަލަކީ ބައިވރިވާންޖހޭ އަމަލ ް‬
‫ހއްޓާލަންވސް ނކޅދނީއވ‪.‬‬

‫ކިޔވމގ ރަންޒަމާނާ އަބަދގ އަބަދަށް އަލްވަދާޢކިޔަން ޖހނީއވ‪ .‬އޅނ ކަތި ފިޔަވަޅއްގ ސަބަބންނވ‪ .‬ރާއްޖ‬
‫ތ ހވަފންތައް ދރަށް ގޮސް‬
‫އަންނަން ޖހނީ މަންމަގ އންމީދތައް ފ ނޑފ ނޑ ކޮށްލާފައވ‪ .‬މސްތަޤބަލަށްޓަކައި ދއް އރީ ި‬
‫ނ ވޭނީ އާހވ‪ .‬ނަމަވސް‬
‫ގއްލނީއވ‪ .‬ކަރނައިގ ސައިލން ވލިގަނޑ ފޮރވާލިއވ‪ .‬ލޮލގައިވަނީ ކަރނައވ‪ .‬ހިތގައިވަ ީ‬
‫އދވަސް ދނއް އަނބރައއް ނގނވޭނއވ‪.‬‬

‫އ‬
‫ނ ފޮހވިގންދާނ ދވަހ ް‬
‫އނާގ ހަޔާތގ ކަލަންޑަރ ް‬
‫އިސާހިތަކ އ ކަޅ ބޯ ވިލާގަނޑ ބޯމަތިވީއވ‪ .‬އދވަހަކީވސް ޭ‬
‫ނތަކން‬
‫ބގަންނަން ޖހނ ދވަހވ‪ .‬މަންމަގ ލޯބިވތި ފިރމ ް‬
‫ނޫނވ‪ .‬މަންމަގ އަތް އޭނާގ އަތން ދޫވ ކަސްތޮޅގ ހިމާޔަތް ލި ި‬
‫ބަރީޢަވ ކަސްތޮޅގ ތަދ އިޙްސާސް ކރަން ޖހނ ދވަހވ‪ .‬ޖަލގ ކޑަގޮޅިއއްގައވ‪ .‬އަޅާލާނ އއްވސް ޔާރއް އިޔާރއް‬
‫ނތިއވ‪.‬‬

‫ބޑަށް ބަލިވމާއި‬
‫ށ ޮ‬
‫ގއި ދވަސްތައް ވޭތވަމން ދއވ‪ .‬ކއްލިއަކަށް އިލްހާމ ވަރަ ް‬
‫ޖަލގ ހަނިތޭރި ތަކގ ފަހަތ ަ‬
‫ނ އތައް ޓސްޓތަކއް ހދމަށްފަހ‪ ،‬ދިން ޖަވާބން ހީވީ‬
‫ގޅިގން އިސާހިތަކ އޭނާ ހޮސްޕިޓަލަށް ގންދވނވ‪ .‬ޑޮކްޓަރ ް‬
‫ޓބާވައވ؟‬
‫ދ އަޅިއަށް މިވަނީ ހަމަ ދނިޔމަތީގައި ހޭލާ ހއް ާ‬
‫ހލި ހންނވ‪ .‬އޭނާގ ހަޔާތް އަނ ާ‬
‫ހަޔާތގ ނައ ބަންޑން ޖަ ާ‬
‫ނ އޭނާ އވަނީ ދވަހަކ ޝިފާއއް ލިބމއް ނތް ބައްޔއްގ‬
‫މަސްތވާތަކތީގ ވަބާގައިޖހި ކރވނ މޑދާރ އަމަލގ ސަބަބ ް‬
‫ނ‬
‫ޝިކާރައަކަށް ވފައވ‪ .‬އާއކވ‪ .‬އިލްހާމވަނީ އޗް‪.‬އައި‪.‬ވީ އަށް ޕޮސިޓިވް ވފައވ‪ .‬މި ޚަބަރ ލިބމާއކ ދން އިވނ ޚަބަރ ް‬
‫ހީވީ ހަށިގަނޑަށް ހޫނފން އއްޗއް އަޅާލިހންނވ‪ .‬އޭނާއަށް ހީވީ ހަތަރ އދަރސް ފނޖހނ ހންނވ‪ .‬އޭނާގ މަންމަ މި‬
‫ކހިވރި ދނިޔ ދޫކޮށް އާޚިރަތގ ދާއިމީ ގޯއްޗަށް ދަތރ ކރީއވ‪.‬‬

‫އ‬
‫މިޚިޔާލތަކން އިލްހާމ ދރަށްލީ ފަތިސްނަމާދގ ބަންގީގ އަޑވ‪ .‬ނަމަވސް އޭނާއަށް މިއަދ އޮތީ އހން ކޮންގޮތ ް‬
‫ހއްޔވ؟ ނރހމގ ލޯތައް ވަނީ އޭނާ ވަށާލާފައވ‪ .‬އޯގާވރިކަމގ އނގއްގައި ބޯއަޅާލަން އޭނާގ ހިތް ކިތަންމ އދނަސް‬
‫މިއަދ އ ނަސީބވސް ލިބމއް ނތވ‪ .‬އިލްހާމ މިހާރ ގނަމން އދަނީ އޭނާ ހަޔާތގ އންމ ފަހޞަފޙާތަކވ‪ .‬އޭނާގ‬
‫ހަޔާތގ އިރ އޮއްސނީއވ‪ .‬އަލިކަމަކަށް ވިދވަރަކަށް އންމީދކރާނހާ ޖާގައއް މިއަދަކ އޭނާގ ހިތަކ ނތވ‪ .‬ހަމަ‬
‫ވިސްނާނލާ އޅނ ކަތި ފިޔަވަޅއްގ ސަބަބންނވ‪ .‬މޅި ހަޔާތް ބަރބާދވީއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪104‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ޢާއިޝަތ މަނާލް ޚާލިދ‪ ،‬ސރީން‪ /‬ސ‪.‬ހިތަދޫ‬ ‫އފަލއް ކޮބައިހއްޔވ؟‬ ‫‪1‬‬
‫‪107‬‬
‫( މޙިއްބއްދީން ސްކޫލ)‬
‫ޞަލާޙާ މޙައްމަދ‪،‬ބަނަފްސާގ‪ /‬ޅ‪.‬އޮޅވލިފށި‬ ‫ދިގ އިންތިޒާރގ ނިމން‬ ‫‪2‬‬
‫‪102‬‬
‫( އޮޅވލިފށީ ސްކޫލ)‬
‫ބަސްމާ މޫސާ‪ ،‬ޗަމަން‪/‬ށ‪.‬ކޮމަންޑޫ‬ ‫ސަނާ‬ ‫‪3‬‬
‫‪102‬‬
‫(ށ‪.‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒ)‬

‫‪105‬‬
 ‫އފަލއް ކޮބައިހއްޔވ؟‬

‫މޙިއްބއްދީން ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ މަނާލް ޚާލިދ‪ ،‬ސރީން ‪ /‬ސ‪ .‬ހިތަދޫ‬

‫އހން ދވަސްތަކކޭ އއްފަދައިން މިއަދވސް ސަނާ ނިކތީ ގަޑި ޖހން އންމ ފަސް މިނޓަށް ވފައިވަނިކޮށވ‪.‬‬
‫ސަނާގ ނަލަނަލަ ދަބަސް ކޮނޑގައި އަޅވައިލައިގން ނހަނ ފަރި‪ ،‬އަވަސް ހިނގމއްގައި މިސްރާބ ޖހީ ސކޫލާ ދިމާއަށވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫އހނަސް މާދރަށް ނދވނީސް އޭނާގ ހަލވި ހިނގމަށް ހރަސް އޅީ މޫމިނވ‪ .‬މޫމިން ފނމާއކ ސަނާގ ހިތް ނހއްޓ ީ‬
‫ކިރިޔާއވ‪ .‬އޭނާގ ރީތި ފަން އިސްތަށިގަނޑވަނީ މޫނމައްޗަށް ވިހރވާލވިފައވ‪ .‬ލައިގން ހރީ ގަޔަށް ބޮޑ ޓީޝާޓކވ‪.‬‬
‫"މިއީ ހަމަ އަހަރންގ މޫމިންބާ؟" ސަނާއަށް ހިތާހިތން ސވާލކރވނވ‪ .‬މޫމިން މަޑމަޑން އައިސް ސަނާގ އަތގައި‬
‫އވާން ފށިއވ‪.‬‬
‫ހިފިއވ‪ .‬އއާއކ ސަނާގ މާޒީގ ހަނދާންތައް އޭނާގ ހިތގައި ާ‬
‫އޭނާއާއި މޫމިން އންމ ފރަތަމަ ބައްދަލވީ މީގ ފަސް އަހަރ ކރިންނވ‪ .‬އޭރވސް ސަނާއަކީ އރަށ ސްކޫލގ‬
‫ޓީޗަރކވ‪ .‬އރަށގ އންމ ޤަދަރވރި އންމ މއްސަނދި އާއިލާގ ހރި ހަމައކަނި އަންހން ދަރިފޅވ‪ .‬މިއާއކ އޭނާއަކީ‬
‫ކށް ނވާނއވ‪ .‬މޫމިން އ ސްކޫލގ ދިވހި މދައްރިސއްގ‬
‫އރަށގައި ހރި އންމ ރީތި އަންހން ކއްޖާއޭ ބނމން ދޮގަ ަ‬
‫ވަޒީފާ އަދާކރަން ފށި ފރަތަމަ ދވަހވސް ސަނާ ވަރަށް ގަޔާވާ ސިފަތަކއް މޫމިންގ ކިބައިން ފނނވ‪.‬‬
‫ސަނާގ މަޖާ މިޒާޖާއި ހިތްތައް ފޫއަޅވާލާފަދަ ބލންތަކން މޫމިނަށް އތަކއް ސިގްނަލް ތަކއް ދިން ނަމަވސް މޫމިން‬
‫އޭނާގ ޖާދޫގައި ޖހޭހނއް ހިޔއް ނވއވ‪ .‬ނަމަވސް ގިނަ ދވަސް ތަކއް ނވ ސަނާގ ލޮލގައިވާ ޖާދޫގ ބާރަށް އޭނާ‬
‫ދަމަން ފށިއވ‪ .‬ދވަހަކވސް ސަނާއަށް އޭނާގ ހިތް ނދޭން ނިންމި ނަމަވސް އޭނާގ ހިތް ސަނާގ ލޯބީގައި ދީވާނާވާން‬
‫ގނަ ރޭތަކަކަށް ފަހ އދމީހން ކައިވނި ކރަން ނިންމީ ދ ދނިޔޭގައިވސް އކގައިވމަށް ވައދ ވަމންނވ‪.‬‬
‫ފށިއވ‪ .‬ލޯބީގ ި‬
‫ސނާ ކަހަލަ ގަދަރހރި އާއިލާ އއްގ ކއްޖއް މޫމިންކަހަލަ‬
‫ނަމަވސް ސަނާގ މައިންބަފައިން އކަމަށް ނރހނވ‪ަ .‬‬
‫ނިކަމއްޗަކާއކ ދވަހަކވސް ނޫޅވޭނކަމަށް ބނަމންނވ‪ .‬ސަނާގ ބޭބވސް އޭނާއާއި މޫމިންގ ގޅމަށް ކަޅިއަޅަން ފށިއވ‪.‬‬
‫ސަނާއާއި މޫމިންގ ލޯބީގ ތަރި މދއޑގައި ފިޔަޖަހަމން ދަނިކޮށް ވިލާތައް އައިސް އތަރީގ ވިދވަރ ފަނޑކޮށްލިއވ‪.‬‬
‫އދމީހންގ ލޯބީގ ހަޔާތް ނިމމަކަށް އައީ ސަނާގ ބޭބ ޝާމިން އޭނާގ ގްރޫޕް ކދިންނާއކ މޫމިންގ ގާތަށް ދިޔަރއވ‪.‬‬
‫ތިމާފޭހނ އިލޮށިގަނޑ ތިމާގ ލޮލަށް ހރޭ ބީދައިން ޝާމިންގ ކަޓަރ ވަނީ އޭނާގ ގަޔަށވ‪ .‬އަދި އޭނާގ އއްފަޅީގ‬
‫ވާގިދޫވިއވ‪.‬‬
‫އހާދިސާ އާއިގޅިގން މޫމިން ‪ 3‬އަހަރ ދވަހަށް ޖަލަށް ލމަށް ހކމް ކރވނވ‪ .‬ސަނާގ ހިތގ ކދިކދި ވފައިވާ‬
‫އތިކޮޅތައްވސް އޮޔާ ވައިގތރއަށް ބހިގން ހިނގައްޖއވ‪ .‬އަދި އޭނާ މަންމަމންގ އދމގ މަތިން ޒަޔާންއާ‬
‫މށްފަހގައވ‪.‬‬
‫ކައިވނިކރިއވ‪ .‬އޭނާގ ހަޔާތގ އފާތައް އަބަދަށްޓަކައި ވަޅލ ަ‬
‫އ މީހަކ އޭނާއަށް ގޮވާލި އަޑަށވ‪.‬‬
‫ކށް އޭނާގ ހަޤީޤީ ދނިޔއަށް އަ ީ‬
‫ސަނާ ޚިޔާލގ ކަނޑގައި ޣަރަޤވަމން ދަނި ޮ‬
‫އޓައިގން‬
‫ބލައިލވނވ‪ .‬އމީހންނާ ދިމާއަށް ފންކަޅިވފައިވާ ނަޒަރަކން ޒަޔާން ބަލަހަ ް‬
‫ރތަށް ަ‬
‫މޫމިންއާ އޭނާއަށް އކގައި އފަ ާ‬
‫ނމ ހޔޮކަމގައި ވިޔަސް އޭނާއަކަށް ޒަޔާނަށް އއްވސް އފަލއް ހޯދައއް ނދވޭނއވ‪ .‬އޭނާގ‬
‫ހއްޓވ‪ .‬ޒަޔާން އޭނާއަށް ކިތަ ް‬
‫ށޓަކައި މޫމިނަށް ދވިފައވ‪.‬‬
‫ހިތްވަނީ އަބަދަ ް‬
‫ސ‬
‫އބަދަށްވ ް‬
‫ލބިވޭ ޖަންނަތގައިވސް އކގައިވމަށް އދން‪ަ .‬‬
‫"އަހަންނަށް މަޢާފްކރޭ ސަނާ! އަހަރން ސަނާދކ ވަރަށް ޯ‬
‫އފަލގައިވާތި!" މޫމިން ސަނާގ އަތން ދޫކޮށްލިއވ‪ .‬އަދި އޭނާގ ޖީބން ކޑަވަޅިއއް ނަގައި އޭނާގ ބަނޑަށް ހަރާލިއވ‪.‬‬
‫އލިއވ‪" .‬ސަނާ!" ޒަޔާން ހރިކަން‬
‫އ ހިފާ ބާރަށް ބައްދަ ި‬
‫"މޫމިން!" ސަނާއަށް ހަޅޭލަވައިގަނވނވ‪ .‬އަދި މޫމިންގ ގައިގަ ި‬
‫ސަނާ ހަނދާންވީ ދނވ‪.‬‬
‫އޭނާގ ލޮލން އޮހޮރމންދާ ކަރނަ އޭނާގ ކޯތާފަތް ތތްމަމން ދއވ‪" .‬ޒަޔާން އަހަންނަށް މައާފކރޭ‪ ،‬އަހަންނަކަށް‬
‫ޒަޔާނާ އކ ނޫޅވޭނ‪ .‬އަހަރން ވަރަށް ކތްކޮށްފިން ޒަޔާންގ ތިޔަ ހޔޮކަން އަހަންނަށް ދނީ އިތރ އަނިޔާތަކއް!" ސަނާ‬
‫އވާ ވަޅިނަގައި އޭނާގ މޔަށް ހަރައިލިއވ‪ .‬އަދި މޫމިންގ‬
‫މަޑމަޑން ކަރނަފޮހލިއވ‪ .‬އަދި މޫމިންގ ބަނޑަށް ހަރާފަ ި‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪106‬‬
‫އ ބައްދައިލިއވ‪ .‬ފަހނޭވާ އކގައި ހޭދަކރމަށވ‪ .‬ޖަންނަތގައިވސް އކގައިވމަށވ‪ .‬ޒަޔާނަށް‬
‫ފރާނަނތް މަސްގަނޑގައި ހިފަ ި‬
‫ބންމައްޗަށް ވއްޓނވ‪.‬‬
‫މި މަންޒަރ ފނި ހޭނތިގން ި‬

‫ދިގ އިންތިޒާރގ ނިމން‬

‫އޮޅވލިފށީ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޞަލާޙާ މޙައްމަދ‪ ،‬ބަނަފްސާގ ‪ /‬ޅ‪ .‬އޮޅވލިފށި‬

‫ލ އަވަދިނތި މަސައްކަތްކރަމން އ‬
‫ލ އާއި ނިޝާންގ އާއި ާ‬
‫ފަތިހގ އަރާމ ނިދިން މަހރޫމވގން ޝާނީގ އާއި ާ‬
‫ޙޔާތގައި ވަރަށް އފާވރި‬
‫ނ ކައިވނީގ ޕާޓިއަށް ތައްޔާރވމަށްޓަކައވ‪ .‬މިރއަކީ ޝާނީއާއި ނިޝާންގ ަ‬
‫ގންދަނީ މިރޭ އޮން ަ‬
‫ދވަހއްކަން ހަމަ ޔަޤީނވ‪ .‬ޝާނީ އަވަދިނތި އޅނީ ބަދިގ ފަރާތގައި ދ އާއިލާގ މީހންކރާ މަސައްކަތގައި‬
‫ރޔާ ގއަށް އަންނަންވާއިރަށް ގޭތރ ޒީނަތްތރި ކރމގައވ‪.‬‬
‫އަތްގާތްކޮށްދޭށވ‪ .‬އަނއްކޮޅން ނިޝާން އޅނީ އޭނާގ ބައިވ ި‬
‫ށ އފާވރިކަމާއކ ޕާޓީ ނިމިގންދިޔައވ‪ .‬ދވަސްތައް ފާއިތވަމންދއވ‪.‬‬
‫ނށް ދަޢވަތދވި ވަރަ ް‬
‫ވަރަށް ގިނަ މހމާނން ަ‬
‫އ ނިޝާންގ ޙަޔާތް ވަރަށް‬
‫ތކާއި ދވަސްތައް ގަޑިއިރތަކން ފާއިތވަމންދއވ‪ .‬ޝާނީއާ ި‬
‫އަހަރތަކާއި‪ ،‬މަސްތައް‪ ،‬ހަފްތާ ަ‬
‫އފާވރި ކަމާއކީ ކރިއަށް ދއވ‪ .‬މިއަދަކީ އދމީހންގ ކައިވންޏަށް ‪ 3‬އަހަރ ފރނ ދވަހވ‪ .‬ނަމަވސް މިވީހާ ތަނަށްވސް‬
‫އ ދމީހންނަކަށް ދަރިޔަކ ލިބިފައއް ނވއވ‪.‬‬
‫ނނަނީ އދާސްކަމާއި މޮޅިވރިކަމގ އަސަރތަކވ‪ .‬ދމީހންވސް ކއްޖަކ އހާމ ބޭނމވ‪.‬‬
‫ޝާނީގ މޫނމަތިން ފ ް‬
‫ވ ޑޮކްޓަރަށް ދއްކމަށވ‪ .‬ޑޮކްޓަރ ބނއްވީ ދމީހންގ އއްވސް މައްސަލައއް ނތްކަމގައވ‪.‬‬
‫ދމީހން އންމފަހން އއްބަސް ީ‬
‫ތށްވސް އަރައވ‪ .‬ޝާނީއާއި ނިޝާންގ ކައިވންޏަށް ތިންއަހަރާއި‬
‫ކއްވބާއޭ ދމީހންގ ހި ަ‬
‫ނަމަވސް ދަރިއަކ ނލިބނީ ީ‬
‫ހަމަސް ފރން އޅނީއވ‪ .‬މިހާރަކަށް އައިސް ޝާނީ އަބަދ އޅނީ ބޮލަށް އނބރންއަރާ ހޮޑލވޭތީއވ‪ .‬ނިޝާން‪ ،‬ހިތައި‬
‫ހިތައި ކިޔަމންގންދއވ‪" .‬އަނއްކާ ޝާނީ ބަނޑބޮޑީ ކަންނޭނގއވ‪.‬‬
‫އވިއވ‪ .‬ތަރކާރީއާއި މޭވާގ‬
‫ނޝާން ބޮޑ ޕާޓީއއް ގޭގައި ބޭ ް‬
‫އާ ނއކވ! ޝާނީ ބަނޑބޮޑވ‪ .‬މިކަމގ އފަލގައި ި‬
‫އކިއކި ބާވަތްތަކން އައިސް އަލަމާރި ވަނީ ފރިފައވ‪ .‬ނވަ މަސް ފާއިތވއްޖއވ‪ .‬އޭގ ދވަސްކޮޅއްފަހން ޝާނީ‬
‫ވިހައިފިއވ‪ .‬ލޯބިލޯބި ފިރިހން ކއްޖކވ‪ .‬އ ދމީހން ކރަމންއައި އިންތިޒާރ ނިމމަކަށް އައވ‪ .‬ނަމަވސް ކަންތައްވީ‬
‫ހީކރިގޮތާ ޚިލާފަށވ‪ .‬ޝާނީ ވިހއީ ނކޅދޭ ކއްޖކވ‪ .‬ލޯއަނދިރި ކއްޖވ‪ .‬މިކއްޖާގ ނަމަކަށްކީ ޒިދާންއވ‪.‬‬
‫ށ‬
‫ށ ދރަވިއވ‪ .‬އހން ނަމަވސް ދަރިއަކ ލިބމން އކަމާ ވަރަ ް‬
‫ލޯފަންކއްޖަކ ލިބމން ޝާނީއާއި ނިޝާން ވަރަ ް‬
‫ލބިގންނވ‪ .‬ޒިދާން ބޮޑވަމން‬
‫އ އަޅައިލން ި‬
‫ނ އައީ އޭނާގ މަންމަ އާއި ބައްޕަގ ފރިހަމަ ލޯތްބާ ި‬
‫އފާވއވ‪ .‬ޒިދާން ބޮޑވަމ ް‬
‫އައިއިރ ފާހަގަކރވިފައި ވާގޮތން ވަރަށް ހިތްއަލި އަދި އހާމ ވިސްނންތޫނ ކއްޖކވ‪ .‬މީހން ބނާ ވާހަކަ ތަކާއި ޤރއާން‬
‫ނނީ އކަމާ އަޖައިބވފައވ‪.‬‬
‫ނ ަ‬
‫ނ ދަސްކރާލއް އަވަސްކަމން ޒިދާންގ މަންމައާއި ބައްޕަ ހ ް‬
‫ފަދަ ތަކތި އަޑއަހައިގން ހިތ ް‬
‫ޒިދާން ރާއްޖޭގ ވަރަށްގިނަ ޑޮކްޓަރންނަށް ދއްކިއވ‪.‬‬
‫ޓކައި ވަރަށް ގިނަ ޚަރަދތަކއް ކރަން ޖހއވ‪ .‬މިހންކަމން‬
‫ށ ަ‬
‫ކށް ދިއމަ ް‬
‫ޒިދާން ގޮވައިގން ލޯ ދައްކަން ބޭރ ޤައމތަ ަ‬
‫ނ ފށިއވ‪ .‬އަނއްކޮޅން ނިޝާން އޮފީހގައި އޅމން ލިބޭ އިތރ ވަގތ ތަކގައި މަސައްކަތް‬
‫ޝާނީ ލާރި ހޯދމަށްޓަކައި ފަހަ ް‬
‫ކރަންފށިއވ‪ .‬މިގޮތަށް ފަސްއަހަރ ފާއިތވގން ދިޔައވ‪ .‬މިހާރ ޒިދާނަށް ހަ އަހަރ ފރިއްޖއވ‪ .‬ޒިދާން ގޮވައިގން‬
‫ނ‬
‫ނމަވސް ޝާނީއާއި ނިޝާ ް‬
‫ގސް ޑޮކްޓަރަށް ދއްކމން ބނީ އއްމީދ ވަރަށް ކޑަކަމަށވ‪ަ .‬‬
‫ލަންކާއަށް ދިޔައވ‪ .‬އތަނަށް ޮ‬
‫އއްމީދ ކަނޑައއް ނލައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪107‬‬
‫ހދަކރވ‪ .‬ޒިދާން އޮޕަރޭޝަން ކރާ ކޮޓަރިއަށް ވއްދިއވ‪.‬‬
‫ހއްދވި ފަރާތަށް ދޢާ ދންނވމގައި ޝާނީ ގިނަވަގތ ޭ‬
‫ވންދ އަވަސްވަމންދއވ‪ 5 .‬ގަޑިއިރގ އޮޕަރޭޝަނަކަށްފަހ ޑޮކްޓަރ އފާވރި މޫނަކާއިގން‬
‫ޝާނީއާއި ނިޝާންގ ހިތގ ި‬
‫ހއްދ‬ ‫އަދި‬ ‫އގަތވ‪.‬‬
‫ބައްދަ ި‬ ‫ވަރަށްބާރަށް‬ ‫ގއިގައި‬
‫ަ‬ ‫ނޝާންގ‬
‫ި‬ ‫ޝާނީ‬ ‫އިރން‬ ‫އހައި‬ ‫މަރޙަބާކިޔވ‪.‬‬
‫ވި ފަރާތަށް ޝކރކރިއވ‪.‬‬
‫ޒިދާންގ ލޮލަށް މިހާރ ފނއވ‪ .‬ޒިދާން ސކޫލަށް ލިއވ‪ .‬އަދި ކިޔވމގ ޙަޔާތް ނިންމާލީ މޅި ރާއްޖއިން އއްވަނަ‬
‫ޒދާންވީ މޅިރާއްޖއިންވސް‬
‫ބއްޕަ ޙައްޖަށް ފޮނވައި ދިނވ‪ި .‬‬
‫ނ ޑޮކްޓަރަކަށްވ އޭނާގ މަންމައާއި ަ‬
‫ޙާޞިލް ކޮށްގންނވ‪ .‬ޒިދާ ް‬
‫މޮޅ ޑޮކްޓަރންގ ތރއިންވސް ނަންވިދާ ޑޮކްޓަރަކަށވ‪ .‬ކރިދިގ އިންތިޒާރ ނިމން ވަރަށް ފޮންޏވ‪.‬‬

‫ސަނާ‬

‫ށ‪ .‬އަތޮޅ ތަޢލީމީ މަރކަޒގ ދަރިވަރ‪ :‬ބަސްމާ މޫސާ‪ ،‬ޗަމަން ‪ /‬ށ‪ .‬ކޮމަންޑޫ‬

‫އހންދވަސްތަކކޭ އއްފަދައިން މިއަދވސް ސަނާ ގއިން ނކތީ ގަޑިޖހން އންމ ފަސް މިނިޓަށް ވފައިވަނިކޮށވ‪.‬‬
‫ސަނާގ ނަލަނަލަ ދަބަސް ކޮނޑގައި އަޅވާލައިގން ނހަނ ފަރި އަވަސް ހިނގމއްގައި މިޞްރާބޖހީ ސކޫލާ ދިމާއަށވ‪.‬‬
‫އހނަސް މާދރަށް ނދވނީސް އޭނާގ ހަލވި ހިނގމަށް ހރަސްއޅީ ކރިމަތިން ފނނ ޒވާނކވ‪ .‬އޒވާނާ ފނމން‬
‫ބޭއިޚްތިޔާރގައި އޭނާއަށް ހރިތާނގައި ހއްޓި ހރވނީ ކީއްވގންކަމއް ޚދ އޭނާއަކަށްވސް ނޭނގނވ‪.‬‬

‫ސަނާއަށް ހޭވރިކަންވީ ސކޫލަށްވަންނަ ރަނގަބީލ ޖަހާލމންނވ‪ .‬ކޑަކޮށް ލަދވތިކަން އިޙްސާސްވި ނަމަވސް އޭނާ‬
‫ލށް‬
‫ށފަހ އޭނާގ މަންޒި ަ‬
‫އަވަހަށް ގޮސް ސކޫލަށް ވަނވ‪ .‬އޒވާނާވސް ސަނާއާ ދިމާއަށް އއްމިޔަކަނން ހިނިތންވމަ ް‬
‫ދިޔައީއވ‪ .‬ނަމަވސް ސަނާގ ޚިޔާލާއި ފިކރތަކގައި ވަނީ ހަމައކަނި އ ޒވާނާއވ‪ .‬ކލާހގައި ކިޔވމަށް އއްވސް‬
‫ސަމާލކަމއް ސަނާއަކަށް ނދވނވ‪ .‬އންމފަހން އކވރިންގާތ އަހައިގން އއީކާކތޯވސް އޮޅންފިލވިއވ‪ .‬އމީހންގ‬
‫ފަރާތން އނގނ ގޮތގައި އޒވާނާއަކީ އަރވާލާފައިހރި މީހކވ‪ .‬މާރާމާރީއއްގ މައްސަލައއްގައވ‪ .‬އަދި ނަމަކީ ހިޝާމް‬
‫ކަމަށްވސް ބންޏވ‪.‬‬

‫ހިޝާމަކީ ކާކކަން އޭނާގ އކވރިން ކިޔައިދިންނަމަވސް ސަނާގ ‪ 17‬އަހަރގ ކޑަކޑަ ސިނކޑިއަށް ހިޝާމް‬
‫މށް ހީކރވނވ‪ .‬ޖހިގން އައިދވަހ ހިޝާމގ ފރަތަމަ‬
‫ލބިވވނީކަ ަ‬
‫ދންނައްތައއް ނލވނވ‪ .‬ރީތިވީމާ ޯ‬
‫މަތިން ހަނ ާ‬
‫ނ ގޅނީ އހންވއވ‪ .‬ސަނާގ އކވރިން މިގޅމަށް ވަރަށް ނރހނވ‪ .‬ސަނާގ ކިޔވން‬
‫އދމާއކ ލޯބީގގޮތން ދމީހ ް‬
‫ނސޭޙަތއް ލައިދިނވ‪ .‬ނަމަވސް ސަނާ އޭނާގ އކވރިން ކީއްކރަންހއްޔވ‪ .‬އޭނާގ ލޯބިވާ‬
‫ބަރބާދވާނކަމަށް ބނ އތައް ަ‬
‫ހޝާމާއކ ގޅންކރިއަށް ގންދަމން ދިޔައވ‪ .‬ދވަހަކވސް ހިޝާމް ސަނާއަށް އހާ ބޮޑ‬
‫މައިންބަފައިންނާވސް ދކޮޅަށް ި‬
‫ކއްސއް ދީފާނކަމަށް ސަނާ ހިއއްނކރއވ‪.‬‬

‫ދވަސްތައް ފާއިތވަމންގޮސް ހިޝާމގ އަދަބ ހަމަވާދވަސްވސް އައިސްފިއވ‪ .‬ހިޝާމް ބޭނންވީ ސަނާ ގޮވައިގން‬
‫ހޝާމގ ފޮނިފޮނި ބަސްތަކާއި‬
‫ނ ޖހިލންވިއވ‪ .‬ނަމަވސް ި‬
‫ލން ސަ ާ‬
‫އޭނާގ ރަށަށް ދާށވ‪ .‬ކިޔވން ވަކިހިސާބަކން ހއްޓާ ަ‬
‫ބފައިންގ ކަރނައާއި އއްމީދތަކަކީ‬
‫މށް ނިންމީ އޭނާގ މައިން ަ‬
‫ދައްކަމންދިޔަ ހވަފންތަކގ ސަބަބން ސަނާ ހިޝާމާއކ ދިއ ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪108‬‬
‫ނ‬
‫ކށް ކިޔާ ދަރިއަކ ހރިކަން ހަނދާ ް‬
‫އކަމންނވ‪ .‬ސަނާ ނަމަ ަ‬
‫އޭނާގ ކރިމަތީގައި އއްވސް އަގއްނތް އއްޗއްގ ގޮތގައި ދަ ް‬
‫ނައްތާލމަށް ބނަމންނވ‪.‬‬

‫ހިޝާމާއކ ސަނާ ހިޝާމގ ރަށަށް ދިޔައީ ވަރަށް ފޮނި ހވަފންތަކަކާއކ ކަމގައިވިޔަސް އރަށަށްގޮސް ދތިން‬
‫ހަފތާއއްގ ތރޭގައި ހިޝާމ ކަންތައްކރަން ފށިގޮތން ސަނާގ ހރިހާ ހވަފންތަކއް އފށްމިފށަށް ޖހިގން ދިޔައވ‪.‬‬
‫ޓރިއއްގައި ބަންދވފައވ‪.‬‬
‫ގއި ސަނާ އިންނަންޖހނީ ކޮ ަ‬
‫ހިޝާމވީ ސަނާ ހީކރިކަހަލަ ވަފާތރިއަކަށް ނޫނވ‪ .‬އރަށ ަ‬
‫ބޭރަށްދވނީ ހިޝާމާއކގައވ‪ .‬ކާންދނީ ހިތަށް އރިއްޔާއވ‪ .‬ރަށގ މީހަކާ ވާހަކަދއްކިއަސް ރޅިއާދއވ‪ .‬އަދި ސަނާގ‬
‫އށް ‪ 12‬އަހަރވާއިރަށް ކައިވނި ކރާނކަމަށް ބނަމންނވ‪.‬‬
‫ހތްފރންދން އފާހޯދަމން ދިޔައީ ސަނާ ަ‬
‫ހަށިގަނޑން ހިޝާމގ ި‬

‫ދވަސްތައް މަސްތަކަށް ބަދަލވަމން ދިޔައވ‪ .‬ސަނާ ވަރަށް ކތްކރއވ‪ .‬ނަމަވސް އޭނާގ ކތްތރިކަން ކޮޅންލީ‬
‫އޭނާ ހިޝާމގ ދަރިއަކަށް ބަލިވއިންކަން އނގމންނވ‪ .‬ހިޝާމ ގާތ އވާހަކަ ބނމން ހިޝާމ ބޭނންވީ ދަރިފޅ‬
‫ވައްޓާލާށވ‪ .‬ނަމަވސް ސަނާ އކަންކރމަށް އިންކާރ ކރިއވ‪ .‬އިތރ ފާފައއް ކރަން ނވާނކަމަށް ބނަމންނވ‪.‬‬

‫ވވަރގ އތައް އަނިޔާއއް‬

‫އދވަހ ހިޝާމ ސަނާއަށް ވަރަށް އަނިޔާކރިއވ‪ 17 .‬އަހަރގ ކއްޖަކަށް ކރަން ނ ާ‬
‫ކރިއވ‪ .‬ހަޑިހތރ އތައް ބަހއް އިއްވިއވ‪ .‬ރަށތރއަށް ނރ ސަނާ ފަޟީޙަތް ކޮށްލިއވ‪ .‬ސަނާ ރަށން އައި އިރވސް‬
‫ބަނޑބޮޑކަމަށް ބނ އރަށގ ރައްޔިތންގ ކރިމަތީގައި ސަނާގ އަގ ވައްޓާލިއވ‪ .‬އަދި ސަނާއަކީ ހިޝާމާ އއްވސް‬
‫ށށް ފޮނވާލީ އއްވސް ރަހމއް‬
‫ނ ސަނާ އޭނާގ އފަން ރަ ަ‬
‫ތ ދޯންޏަކ ް‬
‫ގޅމއްނތް މީހކޭ ބނ އދވަހ ރަށަށް ފރަން އޮ ް‬
‫ކލނއް ނތިއވ‪.‬‬

‫ސަނާ ރަށަށްގޮސް އޭނަގ ގއަށް ދިޔައިރ އޭނާއަށް ފނނީ ވަރަށް އހންކަހަލަ މަންޒަރކވ‪ .‬ގވަނީ ބިމާ ހަމަކޮށްފައވ‪.‬‬
‫އތައް ސވާލތަކަކާއކ އޭނާ އަވަށްޓރިއއް ގާތ މަންމަ ކޮބައިތޯ ސވާލކރމން ބނީ ސަނާ އމީހންދޫކޮށް ދިއމން އ‬
‫ހިތާމައިގައި ދިޔައީކަމަށވ‪ .‬އަދި ގ ހރީ ވިއްކާލާފާކަމަށްވސް ބންޏވ‪ .‬ސަނާ މޅިދނިޔއަށް ބާކީވީއވ‪ .‬އ ހިތާމައަށް‬
‫ކތްނކރވިގން ސަނާވސް ހަފތާއއްގ ތރޭގައި މި ކހިވރި ދނިޔއާ އަލްވަދާއކީއވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪109‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ފާތިމަތ ސހާ އަލީ‪،‬ބްލކްރޯސް ‪ 1‬ނަމްބަރ‪ /‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫ބޭބއއްގ އަޒމް‬ ‫‪1‬‬
‫‪112‬‬
‫(އިމާދއްދީން ސްކޫލ)‬
‫ޢާއިޝަތ ޢަލީ‪ ،‬ފސްވިލާގ‪ ،‬ހއ‪.‬ކލާ‬ ‫ނަފރަތ‬ ‫‪2‬‬
‫‪113‬‬
‫( މަދްރަސަތލް ޝައިޚް އިބްރާހީމް)‬
‫ފާޠިމަތ ޢަފާ ޢަލީ‪،‬ހީރަން‪/‬ޅ‪.‬ހިންނަވަރ‬ ‫ދން އިތބާރކރވޭނީ ފަހ ކާކަށްހއްޔވ‪.‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪115‬‬
‫( އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬

‫މަރްޔަމް ނަޝާ އަޙްމަދ‪،‬ކދިރވާލިގ‪ /‬މ‪.‬ކޮޅފށި‬ ‫ތިމާފޭހނ އިލޮށިގަނޑހރޭނީ ހަމަތިމާގ ލޮލަށވ‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪116‬‬
‫(މ‪.‬އޓޯލް ސްކޫލ)‬

‫‪110‬‬
 ‫ބޭބއއްގ އަޒމް‬

‫އިމާދއްދީން ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާތިމަތ ސހާ އަލީ‪ ،‬ބްލކްރޯސް ‪ 1‬ނަމްބަރ ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫ސްކޫލން ނިމިގން އަކްރަމް ގއަށް ދިޔަ އިރ މޅި ގޭތރ އާއި މަގމަތީގައި މީހން އއްވ ތޮއްޖހިފައި އޮތވ‪.‬‬
‫ކޮންމ ދޭދޭ ދމީހަކ ވަނީ އޮލަވާހަކައއްގ ތރޭގައވ‪ .‬އއިން ކޮންމ މީހއްގ މޫނމަތީގައި ވަނީ ސވާލ މާކކވ‪ .‬މަޑމަޑން‬
‫މީހންގަނޑ އއް ފަރާތް ކރަމން އަކްރަމް ބލީ މަންމަ ފނޭތޯއވ‪ .‬ނަމަވސް އަވައްޓރިންނާއި‪ ،‬އާ މޫނ ތަކއް ފިޔަވައި‬
‫އހން އކަކވސް ހިލަމއް ނވިއވ‪ .‬އަކްރަމް ހާސްވާން ފަށައިފިއވ‪ .‬ދާހިތްލާ ފޯވއްޖއވ‪ .‬އަވަސް ހިނގމއްގައި ގޮސް‬
‫މަންމަ ކޮޓަރީގ ދޮރ ހޅވައިލިއވ‪ .‬އވަގތ އަކްރަމްގ ހިތް ބާރަށް ތޅިގަތވ‪ .‬ދލޯ ބޮޑވިއވ‪ .‬ދކަކޫ މައްޗަށް ވއްޓނވ‪.‬‬
‫ވާނީވސް އހންތާއވ‪ .‬އަކްރަމްގ ހރި ހަމައކަނި ކޮއްކޮ އީޝަލްގ ހަށިގަނޑ ކައިރީ އންމން ތިބ ރޮނީއވ‪ .‬މަންމަ އިނީ‬
‫ގަބ ވފައވ‪ .‬ރޯންވސް ނޭނގިފައވ‪ .‬އަކްރަމަށް ހރީ އސްފިޔަޖަހާލަންވސް ނޭނގިފައވ‪ .‬ކޮޓަރީގައި ފލހން މަސައްކަތގައި‬
‫އޗަށް އަނދިރިވިއވ‪.‬‬
‫އަވަދިނތި އޅއވ‪ .‬އަކްރަމްގ ބޮލަށް އނބރން އރިއވ‪ .‬ލޯމަ ް‬

‫ދގަޑިއއް ހާއިރ ފަހން އީޝަލްގ ކަށކަމާކމީގ މަސައްކަތް ފށިއްޖއވ‪ .‬މޅި އާއިލާ ވަނީ ހިތާމައިގ ތޫފާނއްގ‬
‫ފތް‬
‫އނާގ ދލޮލން ހއްޓމއްނތި އަންނަ ކަރނަތައް ކޯތާ ަ‬
‫ރމް އިށީދލައިގން އިންއިރ ޭ‬
‫ތރޭގައވ‪ .‬މަންމަ ގާތ އަކް ަ‬
‫ތންމަމންދއވ‪ .‬ނަމަވސް އަކްރަމް ހިތްވަރކރިއވ‪ .‬ކތްތރިވިއވ‪ .‬އޭނާގ މަންމައަށްޓަކައވ‪ .‬އާއިލާއަށްޓަކައވ‪ .‬މާ‬
‫ށ ބލީ ގއަށް ދވޭތޯއވ‪.‬‬
‫ގިނައިރއް ނވ އީޝަލް ވަޅލމގ ކަންތައް ފރިހަމަވއްޖއވ‪ .‬އހންކަމން އަކްރަމް އަވަހަ ް‬
‫ކތްކރަން ދަތިވަމން ދާތީވއވ‪ .‬ބާރ ހިނގމއްގައި ގއާ ދިމާއަށް މިސްރާބް ޖހިއވ‪ .‬ނަމަވސް އަކްރަމްގ ހިނގމަށް‬
‫ހރަސް އޅީ ފލހންނވ‪ .‬އވަގތ ފލހންގ އޮފިސަރަކ ބންޏވ‪" .‬އަޅގަނޑމންގ ތަހްޤީޤން ސާބިތވާގޮތގައި އީޝަލް‬
‫މންމަ ދފައިން ވާގިދޫވގން‬
‫ދބޭސް ބޭނންކރމގ ސަބަބންނވ" އވަގތ ަ‬
‫މންވަރަކަށް ނި ާ‬
‫މަރވފައިވަނީ އާދަޔާ ޚިލާފ ި‬
‫ވއްޓން ފށމން ބައްޕަ އަތގައި ހިފިއވ‪ .‬އަދި ހިތްވަރކރމަށް ނަސޭހަތްދިނވ‪ .‬އަކްރަމްގ ހާލވސް ހަމަ އފަދައވ‪.‬‬
‫ނަމަވސް އީޝަލްއަކީ ދީންވރި‪ ،‬ވިސްނންތޫނ‪ ،‬ކރޭ ކއްޖކވ‪ .‬އޭނާ އކަހަލަ އަމަލއް ނކރާނޭކަން އަކްރަމަށް ރަނގަޅަށް‬
‫ވނީ‬
‫އ ވާގޮތގައި އީޝަލަށް ަ‬
‫އނގއވ‪ .‬މިޚިޔާލގައި ހއްޓާ ފލހންގ އޮފިސަރ ބންޏވ‪" .‬އަޅގަ ނޑމންނަށް ޔަޤީން ވފަ ި‬
‫ޖިންސީ ގޮތން ގޯނާ ލިބިފައވ‪ .‬ޔަޤީންކރވޭ ގޮތގައި މިފަދަ ފިޔަވަޅއް އޅމަށް މަގފަހިވި ސަބަބަކީ ވސް މިއވ‪ ".‬އވަގތ‬
‫އަކްރަމަށް ހަޅޭއްލަވައިގަނވނވ‪ .‬ތިހނއް ނވާނޭ ކިޔާ ރޮވން ފށިއވ‪ .‬އަކްރަމްގ މޅި ހަށިގަނޑަށް ބނދޭން ނޭނގޭ ފަދަ‬
‫ވޭނއް އިހްސާސްވިއވ‪ .‬ލަގޮނޑި ފަޅައިގން ދާން އޅޭހން ހީވިއވ‪ .‬ހަށިގަނޑގައި ހރި ބާރއްލާފައި ގއާ ދިމާއަށް‬
‫ދއްވައިގަތވ‪.‬‬

‫ކޮޓަރިއަށް ވަދވނ އިރ އަކްރަމަށް ގިސްލަ ގިސްލާފައި ރޮވނީއވ‪ .‬ނޭވާ ވަނީ ކރވފައވ‪ .‬ސިކ ނޑި މަސައްކަތް‬
‫ކރން ހއްޓިފައި ވާކަހަލައވ‪ .‬ދވފައިގޮސް އނދކައިރީ އިން އީޝަލްގ ފޮޓޯ ފްރޭމް ނަގާ އޭގައި އޮޅލައިގަތވ‪ .‬އޭރ‬
‫އޭނަގ ދލން ބޭރވަނީ އންމ ބަހކވ‪ .‬އހނއް ނވާނއވ‪ .‬މަޑމަޑން އނދގައި އަކްރަމް އޮށޯވލިއވ‪ .‬އވަގތ އޭނާގ‬
‫ރކަށް ކތއް ނކރވޭނއވ‪.‬‬
‫ކޔަންފށިއވ‪ " .‬ބޭބއވ! އިތ ަ‬
‫ގ ބާރަށް ި‬
‫ލޮލގައި އަޅައިގަތީ ކަރދާސް ކޮޅކވ‪ .‬އަވަހަށް އ ނަ ާ‬
‫ބޭބޭއވ! މިވާހަކަ ބނަން ބޭނންވގން އޅޭތާ ވަރަށް ދވަސްވއްޖއވ‪ .‬ނަމަވސް ބނާނ ގޮތއް ކޮއްކޮ އަކަށް ނޭނގއވ‪.‬‬
‫ގސްކޮށް ކަންތައް ކރއވ‪.‬‬
‫ށ ޯ‬
‫އށް އނގޭ ހއްޔވ؟ ބޮޑބޭބ ކޮއްކޮއަށް ވަރަ ް‬
‫ލަދގަނއވ‪ .‬ބިރގަނއވ‪ .‬ޖހިލންވއވ‪ .‬ބޭބ ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪111‬‬
‫ކޮއްކޮއަށް ވަރަށް އަނިޔާކރއވ‪ .‬އއީ ކޮންކަމއްކަން‪ ،‬ކީއްވގންކަން ނޭނގނަސް އއީ ގޯސްކަމއްކަން ކޮއްކޮއަށް އނގއވ‪.‬‬
‫ބޮޑބޭބ ވަރަށް ގޯހވ‪ .‬ކޮއްކޮއަކަށް ދން ކތއް ނކރވޭނވ‪ .‬އހާ ހިތްވަރއް ނތވ‪ .‬މައާފްކރާށވ‪ .‬ކޮއްކޮގ ހަމައކަނި‬
‫މ ރަނގަޅަށް ބަލައްޗވ‪ .‬އފަލގައި ގންގޅއްޗވ‪ .‬ކޮއްކޮ‬
‫އދމަކީ ބޮޑބޭބއަށް މިކަމގ އަދަބ ލިބމވ‪ .‬ބޭބއވ‪ .‬މަން ަ‬
‫ބޭބދކ ވަރަށް ލޯބިވއވ" ސިޓީ ކިޔާ ނިމނ އިރ އަކްރަމަށް އަޑން އަޑނަގާ ރޮވނީއވ‪ .‬މޅި ހަށިގަނޑަށް ވަނީ‬
‫ރޅިވރިކަން ވރިވފައވ‪ .‬ސިޓީ ހިފައިގން ފލހންގ އޮފީހަށް ދިޔމަށް މިސްރާބ ޖހީ ކޮއްކޮއަށް މިފަދަ އަނިޔާއއް ދިން‬
‫ދ އަޒމގައވ‪.‬‬
‫ފަރާތަށް އަދަބ ދިނމގ ވަރގަ ަ‬

‫ދ ހަފްތާ ފަހވ‪ .‬އަކްރަމާއި އޭނާގ އާއިލާ ކޯޓން ނިކތް ވަގތވ‪ .‬ބޮޑބޭބގ އތައް އިންކާރ ކރމަކާއި‪ ،‬ދޮގ‬
‫ށ އިންސާފ ލިބނ ވަގތވ‪ .‬އަކްރަމްގ ކޮއްކޮއަށް އިންސާފ ލިބނ ވަގތވ‪ .‬ކޮއްކޮ ނތމަކީ‬
‫ވާހަކަތަކަށް ފަހގައިވސް ހައްޤަ ް‬
‫މޅި އާއިލާއަށް ލިބިފައިވާ ފޫނބއްދޭ ވަރގ ހިތާމައކވ‪ .‬ދރައކވ‪ .‬ނަމަވސް އަކްރަމް އަޒމް ވަރގަދަ ކރިއވ‪ .‬އޭނާގ‬
‫ނ މީހަކ ތަހައްމަލް ކރިޔަ‬
‫އަޒމަކީ މޮޅަށް ކިޔަވައިގން ފލހަކަށް ވމަށވ‪ .‬ކޮއްކޮއަށް ކރިމަތިވި ހިތްދަތި ދވަސްތައް އހ ް‬
‫ނދިނމަށވ‪ .‬އ ވޭނން ދިވހި ދަރީން ސަލާމަތްކރމަށވ‪ .‬އާއިލާގ އފާވރިކަން ދމހއްޓމަށވ‪ .‬މޖްތަމައގ‬
‫ރައްކާތރިކަމަށވ‪ .‬މިއަދަށްވރ ފަހި‪ ،‬މާދަމާ އަކަށވ‪.‬‬

‫ނަފރަތ‬

‫މަދްރަސަތލް ޝައިޚް އިބްރާހީމްގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ޢަލީ‪ ،‬ފސްވިލާގ ‪ /‬ހއ‪ .‬ކލާ‬

‫ސްކޫލން ނިމިގން އަކްރަމް ގއަށް ދިޔައިރ މޅިގޭތރއާއި މަގމަތީގައި މީހން އއްވ ތޮއްޖހިފައި އޮތވ‪.‬‬
‫މތީގައި ވަނީ ސވާލ މާކކވ‪.‬‬
‫ނ ކޮންމ މީހއްގ މޫނ ަ‬
‫ލ ވާހަކައއްގ ތރޭގައވ‪ .‬އއި ް‬
‫ވނީ އޮ ަ‬
‫ކޮންމ ދޭދޭ ދމީހަކ ަ‬
‫މީހންތަކގ ތރއިން ލައިފައި އަކްރަމް ގއަށް ވަންނަން ދިޔައިރ އޭނާގ ހިތް ބާރބާރަށް ތޅމންދިޔައވ‪ .‬ދންމދންމ‬
‫މޭފަޅާލާފައި ހިތް ނކމދާނހންވސް ހީވއވ‪ .‬ޚދ އޭނާގ މޫނމަތީގައިވސް ވަނީ ސވާލ މާކކވ‪ .‬ގއަށްގޮސް ވަން ވަގތ‬
‫ފނނ މަންޒަރން އޭނާގ ހިތް ހއްޓނ ކަހަލައވ‪ .‬ބޭއިޚްތިޔާރގައި ބައްޕާއޭ ކިޔައި ހަޅޭލަވައިގަނވނވ‪ .‬އޭނާގ ކރިމަތީގައި‬
‫ހރި ސޯފާ މަތީ އއޮތީ އޭނާގ އަމިއްލަ ނަފްސަށްވރވސް ލޯބިވާ އޭނާގ ބައްޕަ‪ ،‬އާދިލްގ ފރާނަނތް މަސްގަނޑވ‪ .‬އާދިލްގ‬
‫ތނަށް ޒަޚަމްތަކއް ލިބިފައިވާއިރ މޅި ސޯފާވސް ވަނީ ލއިން ތަތްތޅިފައވ‪.‬‬
‫ބޮލަށާއި ހަށިގަނޑގ އތައް މި ަ‬

‫" އާދިލް‪ ....‬އާދިލް‪ "...‬އަކްރަމްގ މަންމަ ފަޒީލާ ސޯފާ ކައިރީ އިށީނދ އިނދ ރޮނީއވ‪ .‬އަކްރަމް އަވަސްއަވަހަށް‬
‫ދރިއވ‪ .‬އިރކޮޅއް ފަހވ‪.‬‬
‫ލބިފައިހރި ހަމައކަނި ަ‬
‫ބއްދާލިއވ‪ .‬އަކްރަމަކީ އދމަފިރިންނަށް ި‬
‫ގޮސް އޭނާގ މަންމަގ ގައިގައި ަ‬
‫ހކަދއްކޭ ގޮތއް ނވިއވ‪.‬‬
‫ލންފށިއވ‪ .‬ފަޒީލާ ގާތ ސވާލ ކރިއވ‪ .‬ނަމަވސް ފަޒީލާއަށް ވާ ަ‬
‫ފލހން އައިސް މައްސަލަ ބަ ަ‬
‫ނދޭ‪ .‬ކޮންތާކަށް ތިގންދަނީ‪.‬‬
‫ހށިގަނޑ އިތރަށް ތަހގީގ ކރމަށްޓަކައި ގންދިޔައވ‪" .‬މަގޭ އާދިލް ނގ ް‬
‫ފލހން އާދިލްގ ަ‬
‫ގނޭ" ފަޒީލާ ދައްކާ ވާހަކައއް ހަމައއްވސް ނޖހއވ‪.‬‬

‫ށ ވރިވފައިވަނީ ހަމަހިމޭންކަމވ‪ .‬ނަމަވސް އަކްރަމް ހިތްވަރ ދރައއްނކރއވ‪.‬‬

‫އޭގ ހަފްތާއއް ފަހވ‪ .‬މޅިގއަ ް‬
‫އށް‬
‫އނާ ހޯދާނއވ‪ .‬ފަޒީލާގ ހަޔާތަށްވސް ބޮޑތި ބަދަލތަކއް އައިސްފިއވ‪ .‬އޭނާ މިހާރ އިންތިހާ ަ‬
‫އޭނާގ ބައްޕަގ ގާތިލ ޭ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪112‬‬
‫ބިރގަނއވ‪ .‬ވަޅިއއް ފނނަސް ހީވަނީ އޭނާގ ގައިގައި މީހަކ ޖަހައިގން ރޯހންނވ‪ .‬އަދި ފލސްމީހަކ ފނނަސް އޭނާ‬
‫ބިރން ރޯންފަށައވ‪ .‬އަކްރަމް ހީކރީ އއީ އޭނާގ ބައްޕަ އޮތްގޮތް ފނިފައި ގަންނަ ބިރއްކަމވ‪.‬‬

‫ދވަސްތައް ފާއިތވަމން ދިޔައވ‪ .‬ކޮންމ ދވަހަކވސް ފލހން އގއަށް އާދއވ‪ .‬ފަޒީލާގ ހާލ ގޯސްވަމންދާތީ‬
‫ލ ޑޮކްޓަރަށް ދައްކަން ގންދިޔައވ‪ .‬އަކްރަމަށް ހީވފައިއޮތީ‬
‫އަކްރަމް ވަރަށް ދރަވއވ‪ .‬އަދި އޭނާގ މާމަ ގާތ ބނގން ފަޒީ ާ‬
‫ހަމަ ރަނގަޅަށް ކަމަށް ޑޮކްޓަރ ބންޏވ‪ .‬އަދި ފަޒީލާއާއި ގިނައިން ވާހަކަދައްކާ ހދމން ރަނގަޅވާނކަމގައި ބންޏވ‪.‬‬

‫ޖހިގން އައިދވަހ ފަޒީލާއާއި އަކްރަމް ޕޮލިސް ސްޓޭޝަނަށް ހާޒިރކރވނވ‪ .‬އަކްރަމަކީ މިހާރ ‪ 12‬އަހަރ‬
‫ފރިފައިވާ މީހަކަސް ރިޕީޓްވމގ ސަބަބން އަދި ސްކޫލް ނނިމނީއވ‪" .‬އ ދމައިން ޕޮލިސް ސްޓޭޝަނަށް ހާޒިރކރވނީ‬
‫ގނަ މައލޫމާތތައް ފލސް މީހާ ކިޔައިދިނވ‪ .‬އޭރ ފަޒީލާ‬
‫އާދިލްގ ގާތިލަކީ ކާކކަން އންގމަށވ‪ .‬ތަހގީގާ ބހޭ ވަރަށް ި‬
‫ވަނީ ދާހިއްލާ ފޯވފައވ‪ .‬މޅިމީހާ ތރތރ އަޅައވ‪ .‬މިކަން ފލސްމީހާއަށް ފާހަގަކރވމން އިށީނމަށް ބންޏވ‪" .‬އަކްރަމް‬
‫– އަކްރަމް ބައްޕަ އާދިލްގ ޤާތިލަކީ މީ‪ ،‬ފަޒީލާ" އަކްރަމަށް ހީވީ އޭނާގ ހިތަށް ފިނިފން އއްޗއް އޮއްސާލިހންނވ‪ .‬އޭނާ‬
‫އތީ އޮޅިފައި‪ .‬މަންމަ ނކރާނ‬
‫ނނަށް ތި ޮ‬
‫ނން‪ .‬ނޫން‪ .‬ތިބޭފޅ ް‬
‫މންމަގ މޫނަށް ބަލައިލިއވ‪ޫ " .‬‬
‫ބޭއިޚްތިޔާރގައި އޭނާގ ލޯބިވާ ަ‬
‫އނީ؟ ބނބަލަ އއްޗކޭ‪ .‬މަންމާ؟" ފަޒީލާ އިސްޖަހާލިއވ‪ .‬އޭރވސް‬
‫ތިކަހަލަ ކަމއް‪ .‬ދޯ މަންމާ؟ ކީއްވތަ އއްޗކޭ ނބނ ތި ި‬
‫ނ‬
‫އޭނާ ތރތރއަޅަނީއވ‪" .‬ފަޒީލާ މިހާރ އންމ ރަނގަޅވާނީ އަމިއްލަ ދލން ކަންވީގޮތް ކިޔައިދިނން" ފލސް މީހާ މިހ ް‬
‫"މީގ ‪ 3‬އަހަރ‬ ‫ނވީ؟ "‬
‫ބނމން އަކްރަމް ރޅިއައވ‪ ".‬މަންމައއް ނޫނޭ ބައްޕަ މަރާލީ‪ .‬މަންމަ ކީއްވތަ ބައްޕަ މަރާލަ ް‬
‫ނ‬
‫ނ ާ‬
‫ށން – އޭނާ އޭރ އޅނީ އހން އަންހނަކާ ހިތާވގން އަހަ ް‬
‫ލށް ނަފރަތ ކރަން ފ ި‬
‫ކރިން ފށިގން އަހަރން އާދި ަ‬
‫އަހަރންގ ދަރިފޅ ދޫކޮށްލަންވގން‪ ،‬އޅނީ‪ -‬އަހަރން އޭނައަށް ވަރަށް ނަސޭހަތްދިނިން އޭނަ އަހަރން ދލއް ނކޮށްލާ‪.‬‬
‫ނއަށް މާފކރިން‪ .‬އކަމަކ އޭރވސް އއަންހނާއާ އކ އޭނާ‬
‫އަހަރން ހިތްހަމަޖައްސައިދޭން ހރިހާ ކަމއް ކރި‪ .‬އަހަރން އޭ ަ‬
‫ދބޭސް‬
‫ހފަން ބޭނންވީ‪ .‬އހންވ އރޭ އާދިލަށް ނި ާ‬
‫އން ބަދަލ ި‬
‫ނ މިއަހަރ‪ ،‬އަހަރން އޭނާގ ކިބަ ި‬
‫ގޅން ބާއްވާ‪ .‬އކަން އނގ ީ‬
‫ކާންދިނީ‪ .‬ދން އަކްރަމް ސކޫލަށް ދިއމން އޭނާ މަރާލީ‪ .‬ދން ތޅި ދަނޑިބރި ފޮރވީ‪ ،‬އަދި ހަޅޭއްލަވާ ރޮއިހދީ‪ .‬އޭރން‬
‫ނށް ހަގީގަތއް ނޭނގޭނއްނން" "މަންމަ ބައްޕަ މަރާލިއިރ އއްފަހަރވސް އަހަރންނާމދ ވިސްނާލިންތަ؟‬
‫އހންމީހން ަ‬
‫އަހަންނަށް ވާނ ގޮތަކާމދ؟ މަންމައަށް ލިބިދާނ އަދަބަކާމދ‪ .‬މިވާހަކަ ބނަން ދރަވޭ‪ .‬އކަމަކ މިއަދ އަހަރން ތި‬
‫އަންހނާއަށް މަންމަ ކިޔަން ލަދގަނޭ" " ނޫން ދަރިފޅާ‪ .‬މަންމަގ ހިތގައި އޮތް ނަފރަތގ ސަބަބން އހންވީ‪ .‬މަންމައަށް‬
‫ގޮތްހސްވީ‪ "......‬އަކްރަމް އތަނން ނކމގން ދިޔައވ‪.‬‬

‫ފަޒީލާ ‪ 25‬އަހަރދވަހަށް ޖަލަށް ލވނވ‪ .‬އަކްރަމް މިހާރ މަސައްކަތް ކރަނީ އަޚލާޤ ރަނގަޅ މީހަކަށްވމަށވ‪.‬‬
‫ށ އޅޭށވ‪ .‬ނަފރަތަކީ އންމންގ ހަލާކވ‪.‬‬
‫ނށް ނަފރަތ ނކޮ ް‬
‫އހންމީހން ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪113‬‬
 ‫ދން އިތބާރކރވޭނީ ފަހ ކާކަށްހއްޔވ؟‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާތިމަތ ޢަފާ ޢަލީ‪ ،‬ހީރަން ‪ /‬ޅ‪ .‬ހިންނަވަރ‬

‫ފއި އޮތވ‪ .‬ކޮންމ‬

‫ސކޫލން ނިމިގން އަކްރަމް ގއަށް ދިޔައިރ މޅިގޭތރ އާއި މަގމަތީގައި މީހން އއްވ ތޮއްޖހި ަ‬
‫ދޭދޭ ދމީހަކ ވަނީ އޮލަ ވާހަކައއްގ ތރޭގައވ‪ .‬އއިން ކޮންމ މީހއްގ މޫނމަތީގައި ވަނީ ސވާލމާކކވ‪ .‬ވގން އޅޭ‬
‫އކްރަމް އަވަސް އަވަހަށް ގޮސް ގޭތރއަށް ވަނވ‪ .‬މޅި ގޭތރޭވސް ވަނީ މީހންނައިގން‬
‫ގޮތއް ހޯދާލމގ ނިޔަތގައި ަ‬
‫ފރިބާރވފައވ‪ .‬ދޭތރ ފަޅަމން ގޮސް އތރއަށް ވަދވނވ‪ .‬ފނނ މަންޒަރން މޅިމީހާ ގަނޑވގންދިޔައވ‪.‬‬

‫ވ މަންޒަރކވ‪ .‬ނަމަވސް ދކންޖހޭނކަން އނގިފައިވާ މަންޒަރކވ‪ .‬ނަމަވސް‬

‫ދވަހަކވސް ދކން ބޭނން ނ ާ‬
‫މިފަދަ ގޮތަކަށް މި މަންޒަރ ފންނާނކަމަކަށް އޭނާ އއްމީދއް ނކރއވ‪ .‬އޭނާގ އަމިއްލަ ނަފްސަށްވރ ބޮޑަށް ލޯބިވާ‪ ،‬އޭނާގ‬
‫ވ ކޮއްކޮ އަކްރަމް ގައިގައި‬
‫ހރި ހަމައކަނި ކޮއްކޮ ކަމގައިވާ އަލީޝާ އޮތީ ބިންމަތީގައވ‪ .‬ދވަހަކވސް ދން އ ލޯބި ާ‬
‫މންމައވ‪ .‬މަންމަވސް ހރީ‬
‫ނނާނއވ‪ .‬މީހަކ ގައިގައި އޮޅލައިގަތމން އަކްރަމް ބަލައިލިއވ‪ .‬ހރީ އޭނާގ ަ‬
‫ބައްދާކަށއް ނާ ް‬
‫ހަމަ އޭނާއކޭ އއްފަދަ ހާލއްގައވ‪ .‬މޅިމީހާ ރޮއިރޮއި ގޮސް ދލޯ ވަނީ ރަތްވފައވ‪.‬‬

‫އަލީޝާއަކީ އަކްރަމްގ ދޮންބައްޕަގ ދަރިއކވ‪ .‬ދޮންބައްޕަ މަންމަ ވަރިކޮށްފައި ދިޔައީ އަލީޝާގ އމރން އންމ‬
‫‪ 5‬އަހަރގައވ‪ .‬ދޮންބައްޕައަކީ ވިޔާނދާ ހރިހާ އަމަލއް ކރާ މީހކވ‪ .‬މަސްތވާތަކތީގ ވިޔަފާރި ކރމަކީ އޭނާގ ވަޒީފާއވ‪.‬‬
‫ދޮންބައްޕަ ދކ ކިތަންމ ރޅިއައިކަމގައިވިޔަސް އަލީޝާދކ އިންތިހާއަށް އަކްރަމް ލޯބިވއވ‪ .‬ކަށކަމާކމީގ ކަންތައް‬
‫ވ‬
‫ނިންމާފައި އަކްރަމް ގއަށްދާން ހިނގައިގަތވ‪ .‬އޭރވސް އަކްރަމްގ ހިތގައި ދިޔައީ ޖަވާބ ހޯދަން އިންތިހާއަށް ބޭނން ާ‬
‫ޝ އާއކ ވަރަށް މަޖާކޮށް‬
‫ނ އާލީ ާ‬
‫ސވާލތަކއް އނބރމންނވ‪ .‬އަލީޝާ މަރވާންވީ ކީއްވހއްޔވ؟ މިއަދ ހނދނ އޭ ާ‬
‫ކ ޚިލާފ އއްވސް ކަމއް ނފނއވ‪.‬‬
‫ހދިއވ‪ .‬ނަމަވސް އޭނާއަށް އަލީޝާގ ކިބައިން އހންދވަސްތަ ާ‬

‫މ ކއވ‪ .‬މަންމަ‬
‫މއްލައަށް ކާން ހަދައިގން އަކްރަ ް‬
‫ގއަށް އައިސް ވަންއިރ މަންމަ ފންނާކަށްނތވ‪ .‬އހންކަމން އަ ި‬
‫ތ‬
‫އ މަންމައަށް އނދަގޫ ކރަން ނކރނީއވ‪ .‬އާދައިގމަތިން އަކްރަމް އރޭވސް ނިދަން އޮށޯ ީ‬
‫އޅޭނ ހިތާމަވރި ހާލ އނގިފަ ި‬
‫ނ އަލީޝާ މަރާލާފައި އޮތް‬
‫ލ އިރަށް ލޯމަތިން ސިފަވގންދަ ީ‬
‫‪ 12‬ޖހި ފަހންނވ‪ .‬ނަމަވސް އޭނާއަކަށް ނނިދނވ‪ .‬ލޯމަރައި ާ‬
‫ގޮތވ‪ .‬އޭނާގ ބަނޑާ ދިމާއިން ފައިބަމން ދިޔަ ލޭތަކވ‪ .‬އަކްރަމަށް ފންމައިގން ތދވވނީ އއްޗއް ވިސްނިގންނވ‪ .‬ހަމަ‬
‫މަރަކން އަލީޝާ މަރވިނަމަ އޭނާގ ބަނޑާދިމާއިން އހާގިނަ ލޭތަކއް ފައިބަންވީ ކީއްވބާއވ‪ .‬އަވަސްއަވަހަށް އނދން‬
‫ތ ސިޓިންގ ރޫމަށވ‪ .‬އަލީޝާ މަރވފައި އޮތް ތަނާދިމާއަށވ‪ .‬ގޮސް ގދވފައި އަކްރަމް‬
‫ފައިބައިގން އަކްރަމް ދއްވައިގަ ީ‬
‫ބަލައިލީ އތާ ކައިރީ ހރި ޝޯފާ ދަށވ‪ .‬ކަމަކ ދާކަށް ނތވ‪.‬‬

‫އ ސޯފާ ދަށގައި އޮތީ ލއިން ތަތްތޅިފައިވާ ކަތިވަޅިއކވ‪ .‬އޭނާގ ޝައްކ ޔަޤީން ވއްޖއވ‪ .‬މިއީ ބަޔަކ‬
‫ރާވައިގން ކޮށްފައިވާ ކަމކވ‪ .‬އަކްރަމްގ އާއިލާ އފަލގައި އޅޭތީ އކަމަށް ދަހިވތިވާ ބަޔަކ ކރި ކަމކވ‪ .‬އަވަސް އަވަހަށް‬
‫ކޓަރިއާ އަރާ ހަމަވ ދޮރގައި ޓަކިޖަހައިލަން އަކްރަމް‬
‫އަކްރަމް ދިޔައީ މަންމަ ގާތ އވާހަކަ ބނާށވ‪ .‬މަންމަގ ޮ‬
‫އަތްހިއްލައިލިއވ‪ .‬އވަގތ އތރއިން އިވިގން ދިޔައީ ބަޔަކ ވާހަކަ ދައްކާ އަޑވ‪ .‬ދން އިވިގން ދިޔައީ ފިރިހނއްގ‬
‫ހނމގ އަޑވ‪ .‬އ އަޑ ކަންފަތގައި ޖހމާއކ އަކްރަމް ގާތަށް ރޅިއައވ‪ .‬އއީ އޭނާ އންމ ނަފްރަތ ކރާ އަޑވ‪ .‬އ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪114‬‬
‫ޤބޫލކރަންދަތި‬
‫އލިއވ‪ .‬ފނނީ ަ‬
‫ކޮޓަރި ކައިރީ ހރި ގޮނޑި ގނސް އަކްރަމް އއަށް އަރާ ޖާލި ތރއިން ކޮޓަރިއަށް ބަލަ ި‬
‫މަންޒަރކވ‪.‬‬

‫މަންމަގ އަމިއްލަ އަތން ފަސް ސަތޭކައިގ ނޫޓ ބޮނޑިއއް ނަގައި އޭނާ އަތަށް ދިނވ‪ .‬އފަން ބައްޕަގ އަތަށވ‪.‬‬
‫ޅށް އނދަގޫ ކރާނ އިތރ‬
‫ލބިވާ ދަރިފ ަ‬
‫ކންތަކަށް ޝކރިއްޔާ‪ ،‬ދން އަހަރމން ދމީހންގ ޯ‬
‫"އަން މިއޮތީ ފައިސާ‪ ،‬ތިކރި ަ‬
‫ނތީ އަހަރން އކއްޖާ މަރައިލީ‪ ،‬ކަލޭ ބޭނންވީ ހަމައކަނި އަހަރން ގާތގައި އަހަރމން ދމީހންގ‬
‫މީހަކ ނހންނާނ‪ ،‬ކަލޭ ބ ީ‬
‫ދަރިފޅ ހންނަން‪ ،‬ދންވސް މިކަން ސިއްރކރާތި! އހންނޫނަސް އަކްރަމް އަހަންނަކަށް ޝައްކއް ނކރާނ! އަހަރންވސް‬
‫ހގަނޑ މަތިން ހަދާންވ‪ ".....‬އަކްރަމަށް އަޑއަހަން ހރވނީ‬
‫ލފާ މީ ާ‬
‫އަލީޝާދކ ވަރަށް ރޅިއާދޭ‪ ،‬އޭނާ ފންނައިރަށް އ ނ ަ‬
‫އކްރަމް ފނމާއކ އޭނާގ‬
‫މިހާ ހިސާބަށވ‪ .‬ތަޅގައި ހިފިއިރ ހރީ ތަޅނލައވ‪ .‬އހންކަމން އޭނާ އތރއަށް ވަނވ‪ަ .‬‬
‫މަންމައާއި ބައްޕަ ދިޔައީ ސިއްސައިގންނވ‪" .‬އަމިއްލައަށް އކށް ކޮށްފަ ރޅިއަންނަންވީ އަލީޝާ ދކތަ! އަލީޝާ ބނގންތަ‬
‫އ‬
‫ޤޤަތ ް‬
‫ނފަތަށް މިހރިހާ ހަ ީ‬
‫ނ ކރީ‪ ...‬އހންނޫނަސް ބައްޕައަށްވރ އޭނަ މާ ރަނގަޅ‪ ،‬ކަ ް‬
‫މަންމަ އނލަފާ މީހާއާ ކައިވ ި‬
‫އ ނވާނ‪ "..‬އަކްރަމް ބންޏވ‪.‬‬
‫އިވމން ދން އަހަންނަކަށް ކތ ް‬

‫އ‬
‫ލން އަކްރަމް ހރީ ފން ކަޅިވފައވ‪ .‬ބައްޕަ މަންމަ ދޫކޮށްފަ ި‬
‫ބއްޕަ ގންދިޔަތަން ބަ ަ‬
‫ސިފައިން އައިސް މަންމަ އާއި ަ‬
‫ދިޔައީ އހން މީހަކ ފނމންނވ‪ .‬މަންމަ އ ނލަފާ މީހާ (ދޮންބައްޕަ) އާއި ކައިވނިކރީ ފައިސާގ ބޭނމގައވ‪ .‬އހންކަމން‬
‫އ މައސޫމ ތއްތ ކއްޖާގ ކށަކީ ކޮބައިހއްޔވ‪ .‬މަންމައާއި ބައްޕަ މިފަދަ ކަންތައް ކރާނަމަ ދން އިތބާރ ކރާނީ‬
‫ކާކަށްހއްޔވ؟‬

‫ތިމާފޭހނ އިލޮށިގަނޑ ހރޭނީ ހަމަތިމާގ ލޮލަށވ‪.‬‬

‫މ‪ .‬އޓޯލް ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މަރްޔަމް ނަޝާ އަޙްމަދ‪ ،‬ކދިރވާލިގ ‪ /‬މ‪ .‬ކޮޅފށި‬

‫ޔއީ އކީގައވ‪ .‬ގއަށްދިޔަ‬

‫ށފަހ ގއަށް ދި ަ‬
‫ނ މިއަދވސް ސާރާއާއި ސަމާ ސްކޫލ ނިންމާލމަ ް‬
‫އާދައިގ މަތި ް‬
‫މަގމަތީގައި ދކދިންގ މދގައި ތަފާތ އތައް ވާހަކައއް ދކވނވ‪ .‬ކިޔވމގ ވާހަކައާއި ދިރިއޅމގ އކިއކި ވާހަކަތަކވ‪.‬‬
‫މި ދކދިން އއްކއްޖަކ އަނއްކއްޖަކާ ދިމާވާ ކަންތައްތައް ހިއްސާކރއވ‪ .‬ހަމައފަދައިން އއްކއްޖަކ އަނއްކއްޖަކާ ނލައި‬
‫މ އކވރިކަމގ ލާމަސީލ‬
‫ނނަމަ މިއީ ހަ ަ‬
‫ކިތަންމ ކޑަނަމަވސް ކަމއްކރމަކީ ނހަނ ދަތިކަމކވ‪ .‬ކރގޮތަކަށް ބ ާ‬
‫ނަމޫނާއކވ‪.‬‬

‫ސާރާއަކީ ބައްޕަ ސަލީމާއި މަންމަ ރަނާގ ހރި ހަމައކަނި ދަރިފޅވ‪ .‬ސަލީމަކީ މޅި މާލއަށް ނަން މަޝްހޫރ‬
‫މއްސަނދި ވިޔަފާރި ވރިއކވ‪ .‬އޭނާގ ތިން ފިހާރައާއި ރިޒޯޓއް އޮވއވ‪ .‬އހންކަމން ބައްޕަގ މއްސަނދިކަމގ ސަބަބން‬
‫ސާރާ ދިޔައީ ފައިސާގ ދނިޔޭގައި ރަނިކަން ކރަމންނވ‪ .‬އަދި ހަމައފަދައިން ސާރާއަކީ މަންމައާއި ބައްޕަ ފަޚރވރިވާފަދަ‬
‫ރީތި ސިފަތަކއް ލިބިގންވާ ހޫރލް އީނކވ‪ .‬އޭނާއަށް ޤދރަތން ހަދިޔާ ކރައްވާފައިވާ ފަންދިގ އިސްތަށިގަނޑާއި ރީތި‪،‬‬
‫ގ ނޑއް‬
‫ކޮށްދއވ‪ .‬އަދި ސާރާއަކީ ހަމގ ކލަ އަލި ހިމަތޮޅި ހަށި ަ‬ ‫މ‬
‫ތކަން އިތރަށް ފރިހަ ަ‬
‫ބޮޑ ދލޮލގ ސަބަބން އ ރީ ި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪115‬‬
‫ލިބިފައިވާ ކއްޖކވ‪ .‬ސާރާގ މި ރީތި ކަމގ ސަބަބން އތައް ފިރިހން ކދިންނއް އޭނާއަށް ފާރަލައި އ ގޭ ދޮރމަތީގައި‬
‫މގޯލި އަޅައވ‪.‬‬

‫ސާރާއާއި ޚިލާފަށް ސަމާގ އާއިލާއަކީ އަތްމަތިދަތި ފަޤީރ ދިރިއޅމއް އޅމން އަންނަ އާއިލާއކވ‪ .‬އަދި ސަމާއަކީ‬
‫އނާ‬
‫ކއި އޭނާގ މަންމަމން ޭ‬
‫ރާއްޖތރޭ ރަށަކަށް އފަން ކއްޖކވ‪ .‬ނަމަވސް ސަމާއަށް ރަނގަޅ ތަޢލީމއް ހޯދައި ދިނމަށްޓަ ަ‬
‫މާލ ފޮނވީއވ‪ .‬އަދި ސަމާ މާލޭގައި ހންނަނީ އޭނާގ މަންމަގ ދވަސްވީ ރަޙްމަތްތރިއއްގ ގާތގައވ‪.‬‬

‫ސަމާ އޅމންދާ ހިތްދަތި ހާލާއި އޭނާއަށް ކިޔވމަށްޓަކައި ކރިމަތިވފައިވާ ގޮންޖހންތައް ސާރާއަށް ރަނގަޅަށް‬
‫އނގއވ‪ .‬އަދި އކަމާ ދރަވސް ވއވ‪ .‬އހންކަމން ސާރާ ބޭނންވީ ސަމާއަށް އހީތރިކަމގ އަތއް ފޯރކޮށް ދޭށވ‪ .‬ސާރާ‬
‫މ ކަހަލަ ފަޤީރ ކއްޖަކަށް‬
‫ކމާ ދކޮޅ ހދިއވ‪ .‬އަދި ސަ ާ‬
‫ނ މަންމަ ފާޅގައި އ ަ‬
‫އ ބނމ ް‬
‫މިވާހަކަ އޭނާގ މަންމަ ގާތގަ ި‬
‫ހމަ އއްވސް ފައިދާއއް ނޯންނާނ ކަމގައި ބންޏވ‪ .‬އަދި އކަމާ ވަރަށް ހިތްހަމަ ނޖހނވ‪.‬‬
‫އހީވިޔަސް އމީހންނަށް ވާނ ަ‬
‫ފން ސާރާއަށް އިޙްސާސްކރވނވ‪ .‬ނަމަވސް‬
‫އ ސަމާއާއި ދޭތރޭ އަނދަމންދިޔަ ނަފްރަތގ އަލި ާ‬
‫މންމަގ ހިތގަ ި‬
‫އދވަހަށްފަހ ަ‬
‫މިއިން އއްވސްކަމއް ސާރާ ސަމާއަކަށް ނާންގައވ‪.‬‬

‫ނންމީ ސަމާއާއި ސާރާއާއި ދކދިންގ މދގައި އޮތް އކވރިކަމގ ގޅން މޅިން‬

‫އދވަހަށްފަހ ސާރާގ މަންމަ ި‬
‫ދ ސަމާ އޅޭ ގއަށް ދާންފށިއވ‪.‬‬
‫އ ރާވަން ފށިއވ‪ .‬އަ ި‬
‫ނތަކ ް‬
‫އނާގ ހިތގައި މޮޅ ރޭވ ް‬
‫ކަނޑާލމަށވ‪ .‬އހންކަމން ޭ‬
‫މީހންނާ ރައްޓހިވމގ ބޭނމގައވ‪.‬‬

‫ށ‬
‫އއްދވަހަކ ސަމާގ ގއަށް ސާރާގ މަންމަ ދިޔަވަގތ އއްވސް މީހަކ ގޭގައި ނޫޅޭތީ މޮޅކަމއް ކޮށްލމަށް ހިތަ ް‬
‫އރިއވ‪ .‬އަދި އގޭ ކޮޓަރިއަކަށް ވަދ ފައިސާތަކއް ވަގަށްނަގައިގން ދާން ނކތވ‪ .‬އޭނާ އކަންކރީ ސަމާގ ބޮލގައި އކަން‬
‫އަޅވައި ސަމާއގއިން ބޭރކޮށްލމގ ނިޔަތގައވ‪ .‬ނަމަވސް އމަންޒަރ ބަލަން އގޭ ބޮޑމީހާ ހއްޓވ‪ .‬މިކަން ސާރާގ‬
‫ނށް ސާރާގމަންމަ ގނައވ‪ .‬ހަމައވަގތ‬
‫ށ ގޅައި އކަން އންގިއވ‪ .‬އަދި އތަ ަ‬
‫މަންމައަކަށް ނޭންގއވ‪ .‬އޭނާ ވަގތން ޕޮލިހަ ް‬
‫އދޭސްކރިއވ‪ .‬އހންކަމން‬
‫ށ އދި ާ‬
‫ސރާގ މަންމަ ދޫކޮށްލމަ ް‬
‫ސަމާއަށްވސް އ ތަނަށް އާދވނވ‪ .‬އަދި އގޭ ބޭބގ ގާތގައި ާ‬
‫ސާރާގ މަންމަ ސަލާމަތްވިއވ‪ .‬ސަމާގ މަސައްކަތންނވ‪ .‬ސާރާގ މަންމަ ވަރަށް ދރަވފައި ހރ ސަމާއަށް ކަންތައްވީގޮތް‬
‫ކިޔައިދިނވ‪ .‬އަދި މަޢާފަށް އދނވ‪ .‬ދންދވަހަކވސް އފަދަކަމއް ނކރާން ބނަމންނވ‪.‬‬

‫ނ‬
‫ނމަ ހރަހއް ނާޅައވ‪ .‬އ ދިމާވި ކަމއްގ ސަބަބ ް‬
‫އދވަހަށްފަހ ސާރާއާއި ސަމާއާ ދކދިންގ ގޅމަށް ސާރާގ މަ ް‬
‫ހމަ އޭނާއަށވ‪ .‬އާއކވ‪.‬‬
‫ދން ރޭވމން ލަނޑ ލިބނީ ަ‬
‫ސާރާގ މަންމައަށް ފިލާވަޅއް ލިބނވ‪ .‬އޭނާ ސަމާއަށް ލަނޑ ޭ‬
‫ތިމާފޭހނ އިލޮށިގަނޑ ހރޭނީ ހަމަ ތިމާގ ލޮލަށވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪116‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫‪112‬‬ ‫ފާތިމަތ މާޔާ‪ ،‬ސްވީޓް ޑްރީމް‪ /‬ކ‪.‬މާލ‬ ‫ނާޒިހާ‬ ‫‪1‬‬
‫( އަމީނިއްޔާ ސްކޫލ)‬
‫‪120‬‬ ‫ޢާއިޝަތ އަޒމީނާ‪ ،‬ތޯތާގ‪ /‬ހއ‪.‬ކލާ‬ ‫މަޢާފއް ނލިބޭނއވ‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫(މަދަރސަތލް ޝައިޚް އިބރާހީމް)‬
‫‪122‬‬ ‫ޢާއިޝަތ ޢަދލާ‪،‬ބލޫނިއާގ‪/‬ތ‪.‬ވިލފށި‬ ‫ޙަޔާތް‬ ‫‪3‬‬
‫(ވިލފށީ ސްކޫލ)‬
‫‪124‬‬ ‫މޙައްމަދ އީމާން އާދަމް‪ ،‬ފީފާ ‪ /‬ހދ‪.‬ކޅދއްފށި‬ ‫އިޙމާލ‬ ‫‪4‬‬
‫(ޖަލާލއްދީން ސްކޫލ)‬

‫‪117‬‬
 ‫ނާޒިހާ‬

‫އަމީނިއްޔާ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ފާތިމަތ މާޔާ‪ ،‬ސްވީޓްޑްރީމް ‪ /‬ކ‪ .‬މާލ‬

‫ގަސްތަކގ ތރޭން ފރޭނމން އައި ދޯދިތަކން ހނދނގ ހިތްގައިމކަން ހިތަށް ވރިކރވިޔަސް އ މާޙައލގައި‬
‫އއްވސް ދިރމއް ނތވ‪ .‬ވަށައިގން ނަޒަރ ހިންގާލވނވ‪ .‬އ ވަގތކޮޅގައި އަޅައިގަތީ ތަންކޮޅއް ދރގައި ބަތްޕޮޅިއއް‬
‫ހިފަހައްޓައިގން ހރި ކއްޖކވ‪ .‬އޭނާ ލައިގން ހރި ހދމގައިވަނީ ބާކޮޅކޮޅ ހދިފައވ‪ .‬އޭނާގ މޫނ ކިތަންމ ރީތި‬
‫ނަމަވސް އޭނަ ބަރދާސްތ ކރަމންދާ ހިތްދަތިކަން އ މޫނން ވަރަށް ރަނގަޅަށް ހާމަވއވ‪ .‬އމރން އަދި ވިހި އަހަރ‬
‫އފައި ހީވއވ‪.‬‬
‫ނވާހން ބަލައިލަ ި‬

‫ތށް‬
‫އށް ތަކކވ‪ .‬އަހަރން ގާ ަ‬
‫ބތްޕޮޅި ތރޭގައި ހރީ ހިކި ހިރނދ ޮ‬
‫ކައިރިޔަށް ގޮސް އއްޗކޭ ނބނ ހރީމވ‪ަ .‬‬
‫ހތަށް ޖހން‬
‫އދި ބިރން ފަ ަ‬
‫އހަންނާ ދިމާއަށް ބަލައިލިއވ‪ަ .‬‬
‫އައީ ނލަފާ ހިންޏކވ‪ .‬އަހަރން ހީގަތް އަޑަށް އ ކއްޖާ ަ‬
‫ފށިއވ‪ .‬އަހަރން ގައިގައި އަތްނލާށޭ ބނ ރޯން ފށިއވ‪ .‬އވަގތ އަހަރން ހރީ ބނާނ އއްޗއް ނޭނގިފައވ‪ .‬ކއްލިއަކަށް‬
‫އތާ ކައިރީގައި ހރި ގއަކން މދ އމރގ އަންހނއް ލޯ އނގޅަމން އނގޅަމން ނކތވ‪ .‬އމީހާއަށް އަހަރން ފނމގ‬
‫ކރިން އތާ ހރި ލަކޑި ތަކއްގ ފރަގަހަށް ވަދ ފިލީމވ‪ .‬އ މީހާ ދިޔަ ގޮތަށް ގޮސް އ ކއްޖާ އަތގައި އޮތް ބަތްޕޮޅީގައި‬
‫އ ތަޅަން ފށިއވ‪ .‬އކއްޖާ‬
‫ވން ފށިއވ‪ .‬އ ކއްޖާގ ގައިގަ ި‬
‫ޖަހާ ވިއްސާލިއވ‪ .‬ކަލއާ ހދި ނިދޭވަރއް ނޫނޭ ބނ ހަޅޭއްލަ ަ‬
‫ޖ އތާހރި ހިރނދގަހއްގ‬
‫އވޭހންވސް ހީނވއވ‪ .‬އ ކއް ާ‬
‫ރއިރވސް އ އަންހންމީހާއަށް ި‬
‫މަންމަ ތިހން ނަހަދާށޭ ކިޔައި ޯ‬
‫ބޑަށް ވައްޓާލާފައި އ އަންހން މީހާ ވަނީ ގޭތރއަށވ‪ .‬އމީހާ އތރއަށް ވަނމން އަހަރން އިން ތަނން ތދވ އ ކއްޖާއާ‬
‫ވރަށް ބިރންނވ‪ .‬އކއްޖާ‬
‫ދތަން ފނމން އ ކއްޖާ އޮތީ ަ‬
‫ދިމާއަށް ދިޔައިމވ‪ .‬އކއްޖާ އޮތީ ނތދވވިފައވ‪ .‬އަހަރން ާ‬
‫ނގމަށްފަހ އަހަރން އަމިއްލައަށް އޭނާއަށް ތަޢާރަފް ވލީމވ‪ .‬އަހަންނަށް ކިޔަނީ ނާފިޒް ކަމަށް ބނ ސަލާމް ކރަން އަތް‬
‫ނ‬
‫ދިއްކޮށްލީމވ‪ .‬އ ކއްޖާ ސަލާމްކޮށްލމަށްފަހ ވަނީ އގއަށވ‪ .‬އކއްޖާ ނިކމޭތޯ މންދރ ނަމާދ ބަންގި ގޮވަންދން އަހަރ ް‬
‫ހރީމވ‪ .‬އ ކއްޖާގ ހިލަމއް ނވމން އަހަރން ދިޔައީ ގއަށވ‪.‬‬

‫ވސްނނީ އ ކއްޖާއާ ދޭތރޭގައވ‪ .‬އކއްޖާ އަހަންނަށްވރ‬

‫ދން އޅއޅ އަހަންނަކަށް ނނިދނވ‪ި .‬‬
‫އރޭ ނި ަ‬
‫ޅތަން ފނނީ އަލަށވ‪ .‬އ‬
‫ކޑަވާނީ ދ އަހަރވ‪ .‬އހާ ބޮޑވފައި ހރި ކއްޖއް ގައިގައި އކއްޖާގ މަންމަ އވަރަށް ތ ި‬
‫އޖާގ މަންމަ އކއްޖާގ ގައިގައި ތޅީ އަހަންނާ ހދިއވ‪ .‬އ‬
‫ގއި ހަމްދަރދީ އފދނވ‪ .‬އކ ް‬
‫ކއްޖާއާ ދޭތރޭ އަހަރންގ ހިތ ަ‬
‫ކއްޖާގ ކިބައިން މަޢާފަށް އދން އަހަރން ބޭނންވިއވ‪ .‬އގއަށް އަހަރން ދިޔައިމވ‪ .‬ނނިދިގންނވ‪ .‬އގޭ ކައިރީގައި‬
‫އަހަރން ހރީ އކއްޖާގ ހިލަމއްވޭތޯއވ‪ .‬މާގިނައިރ އހން ހންނާކަށް ނޖހނވ‪ .‬ދޮރ ހޅވާލާފައި ނިކތީ އކއްޖާގ‬
‫އޖާއާ ޚިލާފަށް އ ކއްޖާގ‬
‫އ ކަމަށްވސް ވދާނއވ‪ .‬އ ކ ް‬
‫މަންމައވ‪ .‬ދޮރމަތީ މަޑކޮށްލައިގން ހރި މީހއްގ އިންތިޒާރގަ ި‬
‫އ‬
‫އލައިފައިވސް އނގއވ‪ .‬އިރކޮޅއް ފަހން އތަނަށް އަ ީ‬
‫ލބިކރާކަން ބަލަ ި‬
‫މނީ ގޮތްގޮތަށް ޯ‬
‫މަންމަ ލަނީ ރީތި ހދމވ‪ .‬ޒަ ާ‬
‫ޖންސް ހރީ އނަގަނޑން‬
‫ތ ހރީ ތޮރފާފައވ‪ .‬ލާފައިހރި ި‬
‫ބޯދިގކޮށްފައިހރި ކއްޖކވ‪ .‬ކަރގައި ފރންދން ފަށވ‪ .‬ކަންފަ ް‬
‫ނ‬
‫ނލާފައި ‪ 3500‬ރފިޔާ ދިނވ‪ .‬އކއްޖާ ވަނީ ގޭތރއަށވ‪ .‬އ އަންހ ް‬
‫ތިރީގައވ‪ .‬އޭނާގޮސް އ އަންހން މީހާ އަތަށް ގ ާ‬
‫މީހާ ދިޔައީ ބޭރަށވ‪ .‬އ ހރިހާ މަންޒަރއް ބަލަން އަހަރން ހރީ ހަމަ އއްކަލަ ލަކޑިތަކގ ފރަގަހގައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪118‬‬
‫އ އަންހން މީހާ ބޭރަށް ދިޔމން އަހަރން އގޭތރއަށް ވަނީމވ‪ .‬ފރަތަމަ ހރި ކޮޓަރި ހރީ ތަޅ ނލައވ‪.‬‬
‫ދށޭ ކިޔައި‬
‫ނށް ތިހން ނަހަ ާ‬
‫އންހން ކއްޖާ ރޯއަޑ އިވއވ‪ .‬އަހަން ަ‬
‫ދންހރި ކޮޓަ ރި ހރީ ތަޅލާފައވ‪ .‬އތރޭން އއްކަލަ ަ‬
‫އާދޭސް ކރއވ‪ .‬އަހަރން ވަރަށް ބާރަށް އ ދޮރގައި ތަޅައިގަތީމވ‪ .‬ހިތަށް ކތްނވގންނވ‪ .‬އިރކޮޅއްފަހން ދޮރހޅވީ އ‬
‫އަންހންމީހާ އަތަށް ލާރި ދިން ފިރިހން ކއްޖާއވ‪ .‬ލައިގން ހރީ ބޮކްސާ އކަންޏވ‪ .‬އަހަރން ކޮޓަރި ތރއަށް ނަޒަރ‬
‫އކަލަ އަންހން ކއްޖާ ގައިގައި ބޑްޝީޓް އޮޅައިލައިގން ރޯލަރޯލަ އިނވ‪ .‬އަހަރން ކޮޓަރިއަށް‬
‫ހިންގާލީމވ‪ .‬އނދމަތީގައި އ ް‬
‫ނނަމޭ ބނމން‬
‫ޖ ނނކން ާ‬
‫ނ ކއްޖާއާ ދިމާއަށް އ ތަނން ނިކތމަށް ބނީމވ‪ .‬އ ކއް ާ‬
‫ދމިގަތީމވ‪ .‬އަދި އ ފިރިހ ް‬
‫ޖީބގައި އޮތް ފޯނ ނަގައި ޕޮލިހަށް ގޅާނަމޭ ބނީމވ‪ .‬އ ކއްޖާ ދިޔައީ އަހަރންނަށް އތައް އިންޒާރއް‬ ‫އަހަރންގ‬
‫ދިނމންނވ‪.‬‬

‫ނށް އިވނ‬
‫އ ކއްޖާ ދިއމން އަހަރން އަންހންކއްޖާ ގާތގައި ވީގޮތް އަހާލީމވ‪ .‬އ ކއްޖާގ ފަރާތން އަހަން ަ‬
‫ވާހަކަތަކން އަހަރން ހރީ ބނާނ އއްޗއް ނޭނގިފައވ‪ .‬އ ކއްޖާގ ދޮން މަންމަ އ ކއްޖާ ބޭނންކޮށްގން ރފިޔާ ހޯދާތާ‬
‫މިހާރ ފަސް އަހަރ ވއްޖ ކަމަށާއި އ ކއްޖާގ ބައްޕަ ނިޔާވިފަހން އ ކއްޖާގ ހިތްދަތި ދިރިއޅމގ ވާހަކަ އ ކއްޖާ‬
‫ކިޔައިދިނީ ރޮއރޮއފައވ‪ .‬އަދި އކަމން ސަލާމަތްކޮށްދިނމަށް އދނވ‪ .‬އަހަރން ވަގތން ޕޮލިހންނަށް ގޅީމވ‪ .‬އަދި ރަށ‬
‫އޮފީހަށް މައްސަލަ ހށަހޅީމވ‪ .‬އފަދަ ފާހިޝް އަމަލއް އކއްޖާ ލައްވާ ކރވަން އަހަރން ބޭނން ނވާތީއވ‪.‬‬

‫އވާ ކއްޖކވ‪ .‬އ ކއްޖާގ‬

‫މާތް ﷲ ގ އިރާދަފޅން މިހާރ އ ކއްޖާއަކީ އ ހރިހާ އަމަލތަކން ސަލާމަތްވފަ ި‬
‫ދޮންމަންމައަށް މިހާރ ވަނީ ހކމްވސް ކޮށްފައވ‪ .‬ހަތް އަހަރވަންދން އ ނލަފާ ދޮންމަންމަ އޅންޖހޭނީ ޖަލގައވ‪ .‬އ‬
‫ނ‬
‫ނށް ވީފަދައި ް‬
‫ކއްޖާފަދައިން މިފަދަ އަމަލތަކގ ޝިކާރައަކަށް ވފައިވާނީ ކިތައް ކދިންބާވައވ؟ އަހަރންގ އަންހނން ަ‬
‫މޖތަމަޢގައި އހން ކދިންނަށް ވާކަށް އަހަރން ބޭނމއްނޫނވ‪ .‬އާނއކވ‪ .‬އމރން އންމ ސާދަ އަހަރގައި ދޮންމަންމައއްގ‬
‫ލމަތަށް އދނީ އަހަރންގ މިހާރގ އަނބިމީހާއވ‪ .‬ނާޒިހާއވ‪.‬‬
‫ދތިކަމަށް ކތްކޮށް އަހަރންގ ފަރާތން ސަ ާ‬
‫ފަރާތން ލިބނ ހިތް ަ‬
‫މިހާރ އޭނާ ވޭތކރަމން އދަނީ އފާވރި ދިރިއޅމކވ‪ .‬ކރިޔަށް އޮތްތާނގައިވސް އފާވރި ދިރިއޅމކވ‪.‬‬

‫މަޢާފއް ނލިބޭނއވ‪.‬‬

‫މަދަރސަތލް ޝައިޚް އިބރާހީމްގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ އަޒމީނާ‪ ،‬ތޯތާގ ‪ /‬ހއ‪ .‬ކލާ‬

‫ގަސްތަކގ ތރއިން ފރޭނމން އައި ދޯދިތަކން ހނދނގ ހިތްގައިމކަން ހިތަށް ވރިކރވިޔަސް އ މާޙައލގައި‬
‫އއްވސް ދިރމއް ނތވ‪ .‬ވަށައިގން ނަޒަރ ހިންގާލވނވ‪ .‬އވަގތ ލޮލގައި އަޅައިގަތީ ތަންކޮޅއް ދރގައި ބަތްޕޮޅިއއް‬
‫ހިފަހައްޓައިގން ހރި ކއްޖކވ‪ .‬އޭނާ ލައިގން ހރި ހދމގައި ވަނީ ބާކޮޅކޮޅ ހދިފައވ‪ .‬އޭނަގ މޫނ ކިތަންމ ރީތި‬
‫ވރަށް ރަނގަޅަށް ހާމަވއވ‪ .‬އަޅާލާނ ޔާރއް އިޔާރއް ނތި‬
‫ނަމަވސް އޭނާ ބަރދާސްތ ކރަމންދާ ހިތްދަތިކަން އ މޫނން ަ‬
‫ތމައވ‪ .‬އާއކވ‪ .‬އއީ މީގ‬
‫މޅި ދނިޔއަށް ބާކީވ ގިނަވމަކީ ދނިޔމަތީގައި އިންސާނަކަށް ކރިމަތިވާނ އންމ ބޮޑ އއް ހި ާ‬
‫އަހަރތަކއް ކރިން އަމިއްލަ ރީތިކަމގ ފައިދާ ނާޖާއިޒ ގޮތގައި ނަގަމން ގންދިޔަ މަލްޝާއވ‪ .‬މިއަދ ދނިޔޭގ ލަދަށް‬
‫ވީއްލމަށްޓަކައި މީހން ނޫޅޭ ހިސާބ ގަނޑއްގައި އކަނިމާއކަނި ދިރިއޅމންދާ ޒވާނކވ‪ .‬އމރގ ކރީކޮޅ ކރވނ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪119‬‬
‫ފާފަތަކާއި ގޯސް ޢަމަލތަކގ ސަބަބން އކަމގ ވޭން މަލްޝާ ދަނީ މިހާރ އފަލންނވ‪ .‬އ ހަނދާންތައް އާވާ ކޮންމ‬
‫ނ އާދއވ‪ .‬އއީ މީގ އަހަރތަކއް ކރިއވ‬
‫ފަހަރަކ މަލްޝާގ ލޮލން ކަރ ަ‬

‫މަލްޝާއަކީ އިސްކޮޅން ދިގ ހިމަތޮޅި އމރން ސޯޅަ އަހަރގ އަންހން ކއްޖކވ‪ .‬ދމަފިރިއަކަށް ލިބިފައިހރި‬
‫ހަމައކަނި ދަރިފޅވސް މއވ‪ .‬މަލްޝާގ ރީތިކަމގައި އަޅައިނގަންނަ އއްވސް މީހަކ އރަށަކ ނޫޅއވ‪ .‬އޭނާގ ދޮންމޫނަށް‬
‫އިތރ ފރިހަމަ ކަމއް ގނސްދނީ އސްފިޔަތައް ދިގ ބޮޑ ދލޮލވ‪ .‬މަޑ ފިޔާތޮށި ކލައިގ ދ ތންފަތް ފިނިފންމަލގ ފިޔަ‬
‫ފަދައިން އަބަދވސް ހންނަނީ ތާޒާކޮށވ‪ .‬އޭނާގ ކަޅ ފަން އިސްތަށިގަނޑ ނިއޅާލާފައި އޮންނަ އިރ ހީވަނީ އަނދިރި‬
‫ސއަށް އިޚްތިޔާރ ކރވނީ ގޯސް މަގކވ‪ .‬އޭނާގ ރީތިކަމގ‬
‫ރތި ސިފަތަކއްގ ސަބަބން މަލް ާ‬
‫ރޭގަނޑއް ހންނވ‪ .‬މިހރިހާ ީ‬
‫ޖާދޫގައި އރަށގ ހރިހާ ފިރިހންކދިން ޖއްސމަކީ މަލްޝާގ އއްމީދކވ‪ .‬އއްދވަހަކ އކަކާ ރައްޓހިވ އަނއް ދވަހ‬
‫އަނކަކާ ރައްޓހިވ ރޅިވަމން ދާއިރ މަލްޝާއަށް ވަނީ މަޖާކަމަކަށވ‪.‬‬

‫ލޝާ އޅނީ އޭނާ ހިތަށް‬

‫މަލްޝާގ އޅމާމދ މަންމަ އާއި ބައްޕަ ކިތަންމ ނަސޭހަތއް ދިނަސް މަ ް‬
‫އރި ގޮތަކަށވ‪ .‬ކޮންމ ހަފތާއަކ މަދވގން ދފަހަރ ފިރިހން ކއްޖަކާއކ ރިސޯޓަކަށް ނދވނިއްޔާ މަލްޝާގ ހިތްހަމައއް‬
‫ނޖއވ‪.‬‬

‫ށރަ އަހަރ ވީއިރވސް އޭނާގ އޅމަށް އއްވސް‬

‫މިގޮތގައި ދވަސްތައް ފާއިތވަމންގޮސް މަލްޝާގ އމރން އަ ާ‬
‫ބަދަލއް ނާދއވ‪ .‬އގޮތން އއްރއަކ މަލްޝާ ރިސޯޓަށް ގޮސް އޅނިކޮށް ވަރަށް ރީތި ޒވާނަކާ ދިމާވިއވ‪ .‬އ ފިރިހން‬
‫ތތަކއްވިއވ‪ .‬މީގ ކރިން ދވަހަކ ވސް ދކފައި ނވާހާ ރީތި ކއްޖަކ‬
‫ކއްޖާ ފނިލމާއކ ވސް މަލްޝާގ ހިތަށް ގޮ ް‬
‫ފނމން މަލްޝާ އަވަސް އަވަހަށް ގޮސް އަމިއްލައަށް ތަޢާރަފް ވލިއވ‪ .‬ހީވސް ނކރާހާ އަވަހަށް މަލްޝާއަށް އކއްޖާއާ‬
‫މ އާއި މަލްޝާގ އރޭގ ބައްދަލވން ނިމިގން ދިޔައީ ދމީހންވސް އކަކ އަނކަކާމދ‬
‫ގޅން ބަދަހި ކރވނވ‪ .‬ނަދީ ް‬
‫ޝައގވރިކަން ފާޅކރަމންނވ‪.‬‬

‫ނަދީމާއި މަލްޝާގ ގޅމަށް މަހއްވފައި ވާއިރ މަލްޝާގ އޅމަށްވސް ވަނީ ބަދަލތަކއް އައިސްފައވ‪ .‬އަމިއްލައަށް‬
‫މންމަ އާއި ބައްޕަ ހރީ ނހަނ އފަލންނވ‪.‬‬
‫ނނަން ފށމން ަ‬
‫ޒިންމާ ނގމާއި ހަރދަނާ ކަމގ އަސަރތައް އޭނާގ ކިބައިން ފ ް‬
‫މިހާރ މަލްޝާ ބޭނންވަނީ ވީހާވސް އަވަހަކަށް ނަދީމްގ ވާހަކަ މަންމަމންނަށް އަންގާ ކައިވނިކރާށވ‪ .‬އގޮތން އރޭ‬
‫ނ‬
‫މަލްޝާ ރިސޯޓަށް ދިޔައީ އވާހަކަ ނަދީމްއާ ދައްކާށވ‪ .‬ނަމަވސް ނަދީމް އާ ދިމައއް ނވިއވ‪ .‬މަލްޝާ ނަދީމްއާ ހަމައކަ ި‬
‫ޝއަށް ނޭނގނވ‪ .‬އަވަސްއަވަހަށް މަލްޝާ ނަދީމަށް ގޅިއވ‪.‬‬
‫ބައްދަލކޮށްފައިވަނީ ރިސޯޓން ކަމން ނަދީމްގ ރަށއްވސް މަލް ާ‬
‫ނަމަވސް ފޯނވަނީ ނިއްވާލާފައވ‪ .‬އަމިއްލަ މޮޔަކަން ހިތަށްއަރާ މަލްޝާއަށް ރޯންފށނވ‪.‬‬

‫ށ އާދަޔާ ޚިލާފ‬
‫އ ް‬
‫މާޔޫސް ކަމން ފރިގންވާ ހާލ މަލްޝާގއަށް ދިޔައވ‪ .‬އޭގ ހަފތާއއްގ ފަހން މަލްޝާ ަ‬
‫ލޝާގ މޅި ހަޔާތް ބަރބާދ‬
‫ގޮތްތަކއް ވާންފށިއވ‪ .‬ބޯއނބރމާއި މޭނބައިކރމވ‪ .‬ޑޮކްޓަރަށް ދއްކމން ލިބނ ޖަވާބން މަ ް‬
‫ވއްޖއވ‪ .‬ހަތަރއދަރސް ފނޖހިއްޖއވ‪ .‬މަންމައާއި ބައްޕައަށް އޭނާ ދައްކާނީ ކޮން މޫނއް ހއްޔވ؟ ހަދާނ ގޮތް ހސްވ‬
‫ށއި މައިންބަފައިން ދޫކޮށް‬
‫ފންރަ ާ‬
‫މީހާގ ސިކ ނޑި ސމަކަށް ދިއމން މަލްޝާ ނިންމީ ދނިޔޭގ ލަދން ފިލމަށްޓަކައި އ ަ‬
‫އހން ރަށަކަށް ފިލައިގން ދާށވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪120‬‬
‫މަންމާ! މަންމާ! ސިއްސައިގން ގޮސް އަތގައި އޮތް ބަތްޕޮޅި ވއްޓނީ މަލްޝާގ ދަރިފޅ ސިހާމްގ އަޑަށވ‪.‬‬
‫ނގ އިހްސާސް ތަކާ ކޅ‬
‫މާޒީގ ޚިޔާލތަކން ނިކމވނ އިރ މަލްޝާގ ލޯވަނީ ކަރނން ފރިފައވ‪ .‬އހން މީހ ް‬
‫ނށް ލަނޑދިނމގ ބަދަލ މިއަދ މަލްޝާއަށް ވަނީ ލިބިފައވ‪ .‬އޭނާގ ދަރިފޅ ސިހާމަކީ ދނިޔމަތީގައި އޭނާއަށް‬
‫އހންމީހން ަ‬
‫ށ ދޫކޮށްލާފައި އޭނާ ފިލީ‬
‫ލ ް‬
‫ލ މައިންބަފައިން އަމިއްލަ ހާ ަ‬
‫ނތީޖާއވ‪ .‬ހަމައހންމ އަމިއް ަ‬
‫ކރވނ އންމބޮޑ ފާފައިގ ަ‬
‫ށ‬
‫އމީހންނާ ދޭތރޭ ވިސްނމއް ނތިއވ‪ .‬މިއަދ މަލްޝާ ކިތަންމ ރޮއ ހިތާމަ ކރިއަސް އޭނާ ކޮށްފައިވާ ފާފަތަކަ ް‬
‫ދނިޔމަތީގައި މަޢާފއް ނލިބޭނއވ‪ .‬މަންމައާއި ބައްޕަ އޭނާއަށް މަޢާފ ނދޭނކަން ގައިމވ‪.‬‬

‫ހަޔާތް‬

‫ވިލފށީ ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ޢަދލާ‪ ،‬ބލޫނިއާގ ‪ /‬ތ‪ .‬ވިލފށި‬

‫އ‬
‫ގއިމކަން ވރިކރވިޔަސް އ މާހައލގަ ި‬
‫ގަސްތަކގ ތރއިން ފރޭނމން އައި ދޯދިތަކން ހނދނގ ހިތް ަ‬
‫އއްވސް ދިރމއް ނތވ‪ .‬ވަށައިގން ނަޒަރ ހިންގާލވނވ‪ .‬އ ވަގތ ލޮލގައި އަޅައިގަތީ ތަންކޮޅއް ދރގައި ބަތްޕޮޅިއއް‬
‫ހިފަހައްޓައިގން ހރި ކއްޖކވ‪ .‬އޭނާ ލައިގންހރި ހދމގައި ހރީ ބާކޮޅކޮޅ ހދިފައވ‪ .‬އޭނާގ މޫނ ކިތަންމ ރީތިނަމަވސް‬
‫ތދަތިކަން އ މޫނން ވަރަށް ރަނގަޅަށް ހާމަވއވ‪.‬‬
‫އޭނާ ބަރދާސްތ ކރަމންދާ ހި ް‬

‫އަހަރން މަޑމަޑންގޮސް އ ކއްޖާގ ގާތގައި ހއްޓނީމވ‪ .‬އަދި ވާހަކަދައްކަން ފށީމވ‪ .‬ހާލ އަހާލީމވ‪.‬‬
‫ށ‬
‫މނަ ް‬
‫ނނަ މީހއް ފަދައިން އަހަރންގ ޫ‬
‫ދިރިއޅން ކިހިނއްތޯ ސވާލކރީމވ‪ .‬އކަމަކ ޖަވާބއް ނލިބނވ‪ .‬އ ކއްޖާ ނދަ ް‬
‫ހ‬
‫ބަލަން ހއްޓވ‪ .‬އަނއްކާވސް އަހަރން ސވާލކރީމވ‪ .‬މަންމައާއި ބައްޕަ ކޮބައިތޯ ސވާލކރީމވ‪ .‬ޢާއިލާ މީހންނާ ފިރިމީ ާ‬
‫ތ‬
‫ނވަތަ ލޯބިވރިޔާ ކޮބައިތޯ ސވާލކރީމވ‪ .‬އ ސވާލތައްވީ އޭނާ ހިތްދަތި ކރވި ކަމަކަށވ‪ .‬ލޮލން ހިފހއްޓމއްނ ި‬
‫ކަރނައިގ ތިކިތައް އ މިލާމޯޅިވފައިވާ ކޯތާފަތގ މައްޗަށް އޮހމންދިޔައވ‪.‬‬

‫އަހަރން ގާތް އކވރިޔއް ފަދައިން އޭނާއާ ވާހަކަދއްކީމވ‪ .‬އ ކޑަ ހިނދކޮޅގ ތރޭގައި ދ ރަޙމަތްތރިންނަށް‬
‫ވއްޖއވ‪ .‬އ އަންހން ކއްޖާ އޭނާގ ޑައިރީ ހޅވާލިއވ‪ .‬މާޒީ ކިޔައިދޭން ފށީ ނހަނ އަސަރާއކީގައި އޭނާގ ކރަކިވފައިވާ‬
‫އަޑންނާއި މިލާމޯޅިވފައިވާ މޫނން ހކިދއވ‪.‬‬

‫އަންހންކއްޖާ ކިޔައިދޭން ފށިއވ‪ .‬އަހަރންގ އމރން އޭރ އންމ އއް އަހަރގައި އަހަރންގ ބައްޕަ ނިޔާވިއވ‪.‬‬
‫ބައްޕަ ނިޔާވިތާ ތިން އަހަރވާން އޅނިކޮށް މަންމަ ދޮންބައްޕައއް ގއަށް ގނައވ‪ .‬ދޮން ބައްޕަ ވަރަށް ރަނގަޅވ‪ .‬ވަރަށް‬
‫ނބައްޕައަށް ދިމާވި ކާރ‬
‫އަޅާލައވ‪ .‬ލޯބިދއވ‪ .‬ކަންކަމގައި އހީވދއވ‪ .‬ހާލަތ އަނއްކާވސް ބަދަލވ ދިޔައީ ދޮ ް‬
‫އކްސިޑންޓއްގައި މަރވމވ‪ .‬އޭރ އމރން ބާރަ އަހަރވ‪ .‬އޭގފަހން އހން ބައްޕައއް މަންމައއް ނގނއވ‪.‬‬

‫ދވަސްތައް ފާއިތވަމންދއވ‪ .‬އކަނިވރިވފައިވާ ބައއްފަދައިން ނިކަމތިކަމގައި އަތްމަތި ހސްވގން ދިޔައވ‪.‬‬

‫މަންމައަކީ އއްއިރއްގައިވސް އަހަރންނަށް ރަނގަޅ މީހއް ނޫނވ‪ .‬އަނިޔާ ކރއވ‪ .‬ކަމއް ނކޮށްފިއްޔާ ބިރދައްކައވ‪.‬‬
‫ނމަ ފައިސާ ހޯދމަށް ފށިކަމަކީ މައއްގ ހިތގައި ރަހމއް‬
‫އއްޗހި ކިޔައވ‪ .‬މިގޮތގައި އޅމން އަތްމަތި ހސްވމން މަ ް‬
‫ނތްކަން ދައްކައިދޭ ކަމކވ‪.‬‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪121‬‬
‫ފައިސާ ހޯދމަށް މަންމަ ބޭނން ކރަންފށީ އަހަރންނވ‪ .‬އ ހަލަބޮލި މާލޭގައި އކޅަކަށް އަހަރން ބޭނންކރަން‬
‫ފށީއވ‪ .‬ފައިސާ ހޯދމަށް ހިލޭ ފިރިހނންނަށް އަހަރން ވިއްކަން ފށިއވ‪ .‬އ މީހންގ އފަލާއި އަރާމަށވ‪ .‬މަންމަގ‬
‫ނނަށް ނީލަންކިޔާ އއްޗއްގ‬
‫ފައިސާގ އދންވރިކަމަށވ‪ .‬ހިތްދަތިކަމގައި އަހަރންގ ހަޔާތް ވޭތކރަމން ގންދިޔައީ ފިރިހނ ް‬
‫ނދިޔައވ‪ .‬އކަމަކ ކރާނީ ކީއްހއްޔވ؟‬
‫ގޮތގައވ‪ .‬މީހންގ މަލާމާތާއި ފރައްސާރަ އިންތިހާއަށް މިނިކަމތި ހިތަށް ލިބމ ް‬

‫އަހަރން މިގޮތގައި އމރން ‪ 13‬އަހަރން ފށިގން ‪ 17‬އަހަރާ ހަމައަށް އޅމން ދިޔައީމވ‪ .‬މިކަމަށް ދކޮޅ ހަދާ‬
‫ކޮންމ ފަހަރަކީ މަންމަ އަނިޔާވރިކަން އިންތިހާއަށް ލިބޭ ކަމކވ‪ .‬ކތްކރން އއީ އޮތްގޮތް ކަމަށް ދކިގން ކރިޔަށް‬
‫އހަރން އއްމީދ ކރީމވ‪.‬‬
‫ދިޔައީމވ‪ .‬އމރން ‪ 17‬އަހަރގައި މަންމަ ނިޔާވއްޖއވ‪ .‬އއީ މި ތޫފާނަށް ނިމމއް އައިކަމަށް ަ‬
‫އފާކރީމވ‪.‬‬

‫ނމަގ އަނިޔާވރިކަމގ ލައް‬

‫މ ް‬
‫ހތާމަ މާ ބޮޑވ‪ .‬އަހަރން އިނީ ބަލިވއވ‪ަ .‬‬
‫ނަމަވސް އޭގ ހަފތާއއްފަހން ދން ޖހނ ި‬
‫އަނއްކާވސް ޖހިގންދިޔައވ‪ .‬އއީ ކއްޖާގ ކށއް ނޫނވ‪ .‬ދން އ ވޭނގައި މާލޭގައި ކތް ނކރވނވ‪ .‬ކާންބޯނ ގއަށް‬
‫ދައްކާނ ފައިސާއއް ނތމން ގއިން ނކންނަން ޖހނވ‪ .‬އަހަރން ދިޔައީ އވޭނގައި މަންމަގ ރަށަށވ‪ .‬ރަށގައި ހރި‬
‫ކޑަ ގޭގައި އޅމަށވ‪.‬‬

‫ނ ނަފރަތވ‪ .‬ކިޔަން ފށީ އއްޗިއްސވ‪ .‬އންމ ކޑަމިނން‬

‫އަހަރން ރަށަށް އައމން ރަށގ މީހންގ ފަރާތން ލިބ ީ‬
‫އަހަރންގ އ ގއަށްވސް ބޮޑބޭބގ ނފޫޒގ ސަބަބން ނވަދވނވ‪ .‬އަހަރން އ ބަނޑައިގން އޅނީ ހޮޅއަށިތަކގައި‬
‫ނިދައިގން ގޭގޭގ މީހންނަށް މަސައްކަތްކޮށްދީގން އ ގޭގައި ހރި ބާކީ ކާއތިކޮޅކޮޅ ކައިގންނވ‪ .‬އަހަރން އންމ‬
‫ހިތްދަތިވގންދިޔައީ‪ ،‬ހޮޅއަށީގައި އޮވގން އއްވސް އހީއއްނތި އ ދަރިފޅ ވިހަން ޖހމންނވ‪ .‬އ ހާލގައިވސް ވިހައިގން‬
‫ޅއިގން މި ހާލގައވ‪ .‬އ‬
‫އަހަރންގ އ ދަރިފޅ ގޮވައިގން މިއޅނީ‪ ،‬އއް އިރ ކައިގން ބަލިވއްޖިއްޔާ ފންފޮދއް އނގ ަ‬
‫ވތީއވ‪ .‬ހަޔާތގ ޑައިރީ ލައްޕާލީ އިތރަށް ހިތްވަރއް ނލިބމންނވ‪.‬‬
‫ކޑަ ދަރިފޅަށްޓަކައި ދިރި ހންނަން ބޭނން ާ‬

‫އ ނިކަމތި އަންހން ކއްޖާގ އ ހިތި ހަޔާތް ކިޔައިދިނމން އަހަރންގ ހިތަށް ވަރަށް އަސަރކރިއވ‪ .‬ރަހމ އފދނވ‪.‬‬
‫ނިކަމތިކަން އ ހަށިގަނޑން ފންނަމން ދިޔައވ‪ .‬އާއކވ! އއީ ކތްތރި އަންހން ކއްޖކވ‪ .‬ހިތްވަރގަދަ ދަރިއކވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪122‬‬
 ‫އިހމާލ‬

‫ޖަލާލއްދީން ސްކޫލގ ދަރިވަރ‪ :‬މޙައްމަދ އީމާން އާދަމް‪ ،‬ފީފާ ‪ /‬ހދ‪ .‬ކޅދއްފށި‬

‫ނަޖމާ އާއި ޝަފީއގ ގޅން ފރިހަމަކޮށްދިނީ އދމީހންގ އަލަތ ދަރިފޅ ކާސިފއވ‪ .‬އއީ ‪ 1220‬ވަނަ އަހަރގ‬
‫އޯގަސްޓް ‪ 1‬ވަނަ ދވަހ އދމަފިރިންގ ފަނޑ ޙަޔާތަށް މަރޙަބާ ކިޔަމން ދނިޔއަށް އފަންވި އ ދމަފިރިންގ ލޮލގ ނޫރ‬
‫ފަދަ ކާސިފވ‪ .‬މޙައްމަދ ކާސިފ ޝަފީޢއވ‪ .‬ކޮންމ އަކަސް ކާސިފ ބޮޑވަމން އައީ އޭނާގ މައިންބަފައިންގ ފރިހަމަ‬
‫ބލމގ ދަށންނވ‪ .‬އޭނާގ ހރިހާ ޒަރޫރީ ބޭނންތައް ފއްދައިދިނމގައި ނަޖމާ އިހމާލ ނވާއިރ‪ ،‬ޝަފީޢއަށް ލިބޭ‬
‫ދ‬
‫ނ ކާސިފަށްޓަކައވ‪ .‬އޭނާގ ޚިދމަތަށްޓަކައވ‪ .‬އގޮތން ކާސިފގ ހރިހާ ބޭނމއް ފ ޭ‬
‫އާމްދަނީގ ބޮޑ ބައއް ހޭދަވަ ީ‬
‫ފންވަރަށް ގޭގައި ހރިހާ ޒަރޫރީ ޚިދމަތްތަކއް ތަނަވަސްކޮށްދިނމަށް ނަޖމާ އާއި ޝަފީޢ ޚާއްޞަ ސަމާލކަމއް ދިނވ‪.‬‬
‫ދ ތަކއްޗވ‪ .‬އަދި ތަފާތ ފޮތްތަކވ‪.‬‬
‫އޭނާ މނިފޫހިފިލމަށް ކޅޭ ސާމާނން ފށިގން‪ ،‬ޓީވީއާއި ގޭމްފަ ަ‬

‫ށ‬
‫ޢމރން އންމ ‪ 6‬އަހަރގައި ކާސިފ އޭނާގ މަދަރސީ ހަޔާތަށް މަރޙަބާކިޔވ‪ .‬ލޯބިވާ ދަރިފޅ‪ ،‬ކޑަ ހިނދކޮޅަކަ ް‬
‫އ މސްތަޤބަލަށްޓަކައި އ‬
‫މށް ހިތްހަމަ ނޖހނ ކަމގައިވީ ނަމަވސް ދަރިފޅގ ތަޢލީމަށާ ި‬
‫ނަމަވސް ގއިން ބޭރަށް ފޮނވ ަ‬
‫ފިޔަވަޅ އޅމަށް ނަޖމާއާއި ޝަފީޢއަށް މަޖބޫރވީއވ‪ .‬ކަންމިހން ހރމާއކވސް އހންކދިންނާ މާބޮޑަށް ގޅިގން އޅމަށް‬
‫ގތީ‬
‫ނ އ ނަސޭޙަތް ބަލައި ަ‬
‫އން އޭ ާ‬
‫ލބިވާ‪ ،‬ދަރިއއް ފަދަ ި‬
‫އން ނަސޭޙަ ތްތރިވިއވ‪ .‬މައިންބަފައިންގ ޯ‬
‫އޭނާގ މައިންބަފަ ި‬
‫އފަލާއކގައވ‪.‬‬

‫ކ‬
‫ނމާ އއްފަދައިން އޭނާއަ ީ‬
‫ކޮންމ އަކަސް ކާސިފވގންދިޔައީ ކިޔވމގައި އވަރއް ނތްފަދަ ކއްޖަކަށވ‪ .‬އޭނާގ ަ‬
‫ތަފާތ ކއްޖއްގ ގޮތގައި އންމންވސް ބަލައިގަތވ‪ .‬އޭނާ ވގންދިޔައީ ހރިހާ މދައްރިސންގވސް ލޯބިވާ ދަރިވަރަކަށވ‪.‬‬
‫ފރިތަ‪ ،‬ވިސްނންތޫނ ކއްޖއްގ ގޮތގައި އންމންވސް އޭނާ‬
‫އަދި ހަމައހންމ ކިޔަވަމން ގންދިޔަ އންމހާ މާއްދާތަކަށް ަ‬
‫ކމިޔާބީ ނވާނީ އހންވގން‬
‫ފާހަގަކރިއވ‪ .‬ގރޭޑަކަށްފަހ ގރޭޑއް ނިންމަމން ދިޔައިރ އޭނާއާ ވާދަކޮށް އހންކއްޖަކ ާ‬
‫ތާއވ‪.‬‬

‫އޭނާގ އކވރިއއް ނތވ‪ .‬ކލާހގައްޔާއި ކލާހން ބޭރގައިވސްމއވ‪ .‬ކާސިފގ އއްބަނޑ އހންކއްޖަކ ނތްތާނގައި‬
‫އޭނާއާ ދބންގ ދދަރި ކއްޖަކާވސް އޭނާގ ގޅމއް ނޯވއވ‪ .‬ނަޖމާ އާއި ޝަފީޢ ދިޔައީ އޭނާގ ހަމައކަނި " އކވރިން"‬
‫ގ ދައރ އަދާކރަމންނވ‪ .‬އޭނާގ ޙަޔާތގ ބޮޑބައއް‪ ،‬ގޭގހަތަރ ފާރގ ތރޭގައި ވޭތކރަމންދާއިރ އޭނާގ ނަޒަރގައި‬
‫އޭނާގ އދ "އކވރިން" ފދއވ‪.‬‬

‫ނ‬
‫ވންކަ ް‬
‫ނނަށް އޭނާގ މިނި ަ‬
‫ނބަފައި ް‬
‫ކާސިފ ފރާވަރގައިވސް ވޭތކރަމން ދިޔައީވސް ހަމަ އގޮތަށވ‪ .‬އޭނާގ މައި ް‬
‫ނއަށް ލިބނ ނަތީޖާ އހާމ‬
‫ފރިހަމައަށް ހަދިޔާ ކޮށްގންނވ‪ .‬އޯލވލްގައި ރަނގަޅ ނަތީޖާއއް ލިބމާއކ އޭލވލްއިންވސް އޭ ާ‬
‫ފރިހަމައވ‪ .‬އޭނާ ޤަބޫލކރަމން ދިޔަގޮތގައި އކަމގ ހރިހާވސް ސިއްރަކީ އޭނާގ ލޯބިވާ މައިންބަފައިންނވ‪ .‬އޭނާ‬
‫ޤަބޫލކރަމން ދިޔަގޮތގައި މޖތަމަޢގ ކށްތަކަށް އޭނާ މހވިގން ދިޔމން އޭނާ ސަލާމަތްކޮށްދިނީ އޭނާގ މައިންބަފައިން‬
‫ކަމގައވ‪ .‬އާނއކވ‪ .‬އއީ ތދކވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪123‬‬
‫އ ވަޒީފާގ މައިދާނަށް އޭނާ‬
‫ނަމަވސް އއަށްވރ މާބޮޑ ތަދަކާ ކާސިފަށް ކރިމަތިލާން ޖހނވ‪ .‬އޭލވލް ނިންމަ ި‬
‫ލ‬
‫ހ ަ‬
‫ނ ގޮތްނޭނގޭ "ބަލިމަޑކަމަކާ" އވ‪ .‬އ ބަލިމަޑކަމގ ފަރވާއއް ނތް ކަ ަ‬
‫ތލާން ޖހ ީ‬
‫އނާއަށް ކރިމަ ި‬
‫ނކތމންނވ‪ޭ .‬‬
‫އވ‪ .‬ލިބިފައިވާ ތަޢލީމީ ރަންވަނަތަކަށް ބަރޯސާވ‪ ،‬ވަޒީފާއަށް ހޮވނކަމގައި ވިޔަސް‪ ،‬އހންމީހންނާ ގޅިގން އޅޭކަށް‬
‫ނ ކަމގައިވިޔަސް އކަން ކރާކަށްވސް އޭނާއަކަށް‬
‫ތންމ ބޭނ ް‬
‫ނ އޭނާ ކި ަ‬
‫ޢށް ޚިދމަތްކޮށްދޭ ް‬
‫އޭނާއަކަށް ނޭނގއވ‪ .‬މޖތަމަ ަ‬
‫ނޭނގނވ‪ .‬އޭނާއާއކ މަސައްކަތް ކރަމން ދިޔަ މީހންގ ވިސްނމާ އަޅާބަލާއިރ އޭނާގ ވިސްނން ބަލިކަށްޓވ‪ .‬އޭނާގ‬
‫މތި ނަމަވސް އޭނާގ ކިބައިގައި ފަންނވރިކަމއް ނތވ‪ .‬އޭނާގ ސަބަބން ކންފނީގ ތަރައްޤީއަށް‬
‫ތަޢލީމީ ފންވަރ ަ‬
‫ހރަސްއޅން މދވރިވީ އހންވގންނވ‪ .‬އޭނާ ވަޒީފާއިން ވަކިކރވނީވސް ހަމައހންވގންނވ‪ .‬ނަތީޖާއއްގ ގޮތން އޭނާގ‬
‫ތގޮސް‪ ،‬ނަފްސާނީ ބަލި މީހަކަށް އޭނާ ވގންދިޔައވ‪.‬‬
‫ނަފސާމދ އޭނާގ އިތބާރ ނ ި‬

‫އ ނކތާއއް މަދވދިޔަކަން އޭނާއަށް އިޙސާސް ވއްޖއވ‪ .‬ލިބނ‬

‫މަންމައާއި ބައްޕަގ ފަރާތން ލިބނ ތަރބިއްޔަތގަ ި‬
‫އނާގ އަމިއްލަ ނަފސާމދ އޭނާއަށް އިޙސާސްވަމން ދިޔައވ‪.‬‬
‫ފ ބޭކާރ މީހއްގ ގޮތގައި ހދ ޭ‬
‫ތަޢލީމގ ބޭނމއް ނހި ި‬
‫އޭނާގ މިޒާޖާއި ވިސްނމގ ފންވަރގ ސަބަބން އހާ ރަނގަޅ ވަޒީފާގ ފރޞަތވސް ދން ނލިބޭނތީ‪ ،‬އޭނާގ ހަޔާތް‬
‫އއި ބައްޕަގ އ ކޑަކޑަ އިހމާލން ކާސިފގ މޅި ޙަޔާތް‬
‫ނއަށް މަޖބޫރވއްޖއވ‪ .‬މަންމަ ާ‬
‫ބޭކާރގޮތގައި ހޭދަކރމަށް އޭ ާ‬
‫ނ ނވިނަމައޭ ހިތަށް އރިކަމގައިވިޔަސް ނަމައއްގައި ރިހައއް ނކއްކޭނތާއވ‪.‬‬
‫ބަނަކޮށްލައިފިއވ‪ .‬އކަން އހ ް‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪124‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ލީނާ ޢަބްދއްލަޠީފް ޙަމީދ‪،‬ފިނިފންމާގ‪/‬ފ‪.‬ނިލަންދޫ‬ ‫މަންމާއވ‪ .‬އަހަރންނަށް މަޢާފކރާށވ‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪127‬‬
‫(ފ‪.‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރ)‬
‫ޢާއިޝަތ ނަބާހާ މޫސާ ނިޒާރ‪ ،‬މޫންސްޓަރ‪/‬ވ‪.‬ފލިދޫ‬ ‫އަހަރންގ މާޒީ‬ ‫‪2‬‬
‫‪122‬‬
‫(ވ‪.‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރ)‬
‫އާމިނަތ ވާފިރާ‪،‬އންދރިމާގ‪/‬ފ‪.‬ނިލަންދޫ‬ ‫ހިތި މާޒީ‬ ‫‪3‬‬
‫‪130‬‬
‫(ފ‪.‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރ)‬

‫‪125‬‬
 ‫މަންމާއވ‪ .‬އަހަރންނަށް މަޢާފކރާށވ‪.‬‬

‫ފ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬ލީނާ ޢަބްދއްލަޠީފް ޙަމީދ‪ ،‬ފިނިފންމާގ ‪ /‬ފ‪ .‬ނިލަންދޫ‬

‫ވިދަވިދާހރި ރިހި ދޯދިތައް އޮބި އޮއްސނ އިރާއކ ކަނއަނދިރިކަން ދނިޔއަށް ވރިވއްޖއވ‪ .‬ގޭގ ފންޑާ‬
‫ށ ދނިޔ ދޮންކރަމން އަންނަ މަންޒަރވ‪ .‬އކި ދިމަދިމާގައި ހަރކޮށްފައިވާ ތަޞްވީރތަކާއި‬
‫ތރއިން ސިފަވަނީ އާ ދވަހަކަ ް‬
‫ނ ވފައވ‪ .‬އ މަންޒަރަށް ގއްލިފައި‬
‫ނ މޅިތަންވަނީ ހޅދާ ް‬
‫އ މޑަލްތަކން އޅިފައިވާ ދަޅައި ް‬
‫ތށިތަކާ ި‬
‫އތރިފައިވާ ރަންރިހީގ ަ‬
‫ޅ‬
‫ދހާ ރަނގަ ޭ‬
‫ރނ ނަމަ ހާ ަ‬
‫ށ އނބ ޭ‬
‫ނ ކިހާއިރއް ވަންދން ކަމއްވސް ނޭގނވ‪ .‬ގަޑީގ ކަށި ނއަތަ ް‬
‫އަހަރންނަށް ހރވ ީ‬
‫ނ ތދކވ‪ .‬ގއްލިއްޖ އަނބރަކީ އަލން އަނބރާ ލިބޭނ‬
‫ހިތަށް އަރައވ‪ .‬ނަމަވސް ކރާނީ ކީއްހއްޔވ؟ މީހން ބނަ ީ‬
‫އއްޗއް ނޫނވ‪ .‬މިއަދ މިވަނީ ވަގތ ފާއިތ ވފައވ‪ .‬އަހަރންގ ދިރިއޅން މިވަނީ އިންދިރާސް ވފައވ‪.‬‬

‫ކއްކޮ އާއކ ނކމގން އައި އަހަރންގ ލޭފަވތި‬

‫އވަގތ އަހަރންގ ނަޒަރގޮސް ހއްޓނީ ގޭގ ބޮޑކޮޓަރިން ޮ‬
‫މަންމައަށވ‪ .‬ކިތަންމ ދވަހއް ވފައި ފނނ ނަމަވސް އަހަރންނަށް އ އަހރަވތި މަންމައއް ނޯޅޭނއވ‪ .‬އއީ އންމ‬
‫ދސްކޮށްދިނީ އމަންމައވ‪.‬‬
‫ދން މަންމައވ‪ .‬އަތގައި ހިފައިގން ހިނގަން ަ‬
‫ކޑައިރއްސރ ފށިގން އަހަރންނަށް ހޭހަންކޮށް ި‬
‫އިސާހިތަކ އަހަރންގ މާޒީގ ފީތާތައް އަހަރންގ ކރިމަތީގައި ކލަ މަންޒަރތަކއް ފަދައިން ސިފަވާން ފށިއވ‪.‬‬

‫އ ބައްޕަގ ލޯބީގ‬
‫އއީ ގާތްގަނޑަކަށް މީގ ‪ 6‬އަހަރއްހާ ދވަސްކރިއވ‪ .‬އަހަރންނަކީ އަހަރންގ މަންމައާ ި‬
‫ގލްޒާރގައި ފޮޅނ އންމ ފރަތަމަ މަލވ‪ .‬އއަށްފަހ އމީހންގ ލޯބީގ ޗަމަންއަށް އިތރ އާރޯކަމއް ގނސްދިނީ އަހަރންގ‬
‫ނ އަހަރމން ބަލަމންއައީ‬
‫ބއްޕަ އަހަރމން ދކވަނީ އަމަށަކ ލޯތްބއް ނޫނވ‪ .‬އދމަފިރި ް‬
‫ކޮއްކޮ އަދހަމވ‪ .‬މަންމައާއި ަ‬
‫ލޮލގ ކޮއި ފަދައިންނވ‪ .‬ހިތގ ފަނާރ ފަދައިންނވ‪ .‬އަހަރމން އޅން އަންގަވައިފައިވާ ގިއގަނޑން ބޭރަށް އންމ‬
‫ފިޔަވަޅއްވސް އޅިޔަނދީ އަހަރމންގ ދިރިއޅމގ ތަރަހަ އންމ އދވޭގޮތގައި ބިނާކރމަށް ނފރޮޅާ އންމ ގާކޮޅއްވސް‬
‫ނބާއްވައވ‪ .‬އަހަރން ދަތރކރަމންދިޔަ ނައ ރީތި ސާލަކަށް ބީއްސާލމަށް ތޔޮ ނާޅާ އންމ ބައްތިއއްވސް ނބަހައްޓައވ‪.‬‬
‫އަހަރން ބނިއްޔައި ބނިހައި އއްޗއް ހޯދައިދީގން އމީހން އަހަރމން ބަލައި ބޮޑކރީ ފިނިފން މަލގ ދާނއްގައވ‪.‬‬

‫ހމްގވސް މަންމައާއި ބައްޕަގ ހިތގ ދއްލިސާ ކަމގައި ވމަށް އަތކރި އޮޅާލީމވ‪.‬‬

‫ނނާއި އަދ ަ‬
‫އހންކަމން އަހަރ ް‬
‫ދ ދަންމަރކަމގައި ވމަށް ކަމަރ ބަދލީމވ‪ .‬ހަޔާތގައި ބައްޕަމން އދޭފަދަ ލަޔާޤަތްތރި‬
‫މަންމަގ ހަޔާތަށް އަލިކޮށް ޭ‬
‫ދަރިންތަކަކަށް ވމަށް ދަރއް ބަނދލީމވ‪.‬‬

‫އ އަދހަމްވސް ވގންދިޔައީ ލާމަސީލ މިސާލތަކަކަށވ‪ .‬މިޒަމާނގައި މީހަކަށް‬

‫ނަތީޖާއއްގ ގޮތން އަހަރންނާ ި‬
‫ފދަ އަގމާތް ޖައހަރ ތަކަކަށވ‪ .‬އަހަރމން ވގންދިޔައީ ފޯދމންއައި ވަސްމީރ ކރި ރއްތަކަކަށވ‪ .‬މަންމަގ‬
‫ނލިބޭނ ަ‬
‫ނ ކައްވަޅަށް ދާންދން ކިޔވމަކީ މހިންމ ކަމއްކަން މަންމަ ވިސްނައިދީފައިވާތީ ކިޔވމގައިވސް ރަންވަނަތަކއް‬
‫އނގންފށިގ ް‬
‫ހާސިލް ކރީމވ‪ .‬މޅި ސްކޫލގައިވސް އަހަރމންނާ އަރާއަރަފޯދޭނ އއްވސް ކއްޖަކ ނހރއވ‪.‬‬

‫އން އަހަރންގ ދިރިއޅމަށްވސް އަޑިގޑަންތަކއް އަންނަންފށީ ސްކޫލ‬

‫ށލި ދޅައަށޭ ބނާ ބީދަ ި‬
‫ދނިޔ ހިނގަނީ ތޮ ަ‬
‫ރށް ކިޔަވަން އަހަރން ކޮލޖަކަށް ދާންފށމންނވ‪ .‬ދިމާވި ރައްޓހިންތަކއްގ ސަބަބން ކރީގ އަހަރން‬
‫ނިންމމަށްފަހ އިތ ަ‬
‫މޅިން ފިރާލާ ދިޔައީއވ‪ .‬ކިޔވމަށްދޭ އަހަމިއްޔަތކަން ކޑަވ ވިޔާނދާ ގޮތްގޮތަށް އޅން ފށީއވ‪ .‬މިގޮތަށް ނޫޅމަށް އދި‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪126‬‬
‫މަންމަ އަހަރންނަށް ދމން ގންދިޔަ ނަސޭހަތްތައްވީ ކަނޑގައި އަޅާ ރޮނގތަކަކަށވ‪ .‬ފޫނއް ފަޔަށް ފންފރމަށވ‪ .‬އިސްލާހ‬
‫އށް ދން ކރވނ ހާވސް ކަމަކީ ފައިގ ބޮޑވާ އިގިލިން‬
‫ކރމަށް މަންމަ ކރި ހރިހައި ކަމއް ފަނފލން ލީއވ‪ .‬މަންމަ ަ‬
‫ފަސްކޮނލަ ކޮނލާ ހރމވ‪.‬‬

‫އަހަރންގ މިތރންގ ފަލްސަފާ ފރިހަމަވީއވ‪ .‬މަސްތވާ ތަކތީގ "ލީޑަރަކަށް" އަދި "ޑީލަރަކަށް" އަހަރން ވ‬
‫ނ‬
‫ނ ީ‬
‫ނިމނީއވ‪ .‬އކހިވރި ދަލގައި ހަމަ ރަނގަޅަށްވސް ހައްޔަރވީއވ‪ .‬މަސްތވާތަކއްޗަކީ ހރިހާ ފާފަތަކގ މަންމައޭ ބ ަ‬
‫ހަމަ ރަނގަޅަށވ‪ .‬އަހަރން އިތރ ފާފަތައް ކރަންފށީމވ‪ .‬އާމްދަނީ ހޯދމަށް ވައްކަން ކރަން ފށީމވ‪.‬‬

‫އަހަރންނާ ޚިލާފަށް އަދހަމް ވގންދިޔައީ މަންމަމން އދޭފަދަ ލާއިޤ ދަރިއަކަށވ‪ .‬ދަރިއއްގ ވާޖިބތައް ނހަނ‬
‫ފރިހަމައަށް އަދާކރިއވ‪ .‬މަންމަމންގ ނަން އޭނާ ރޯޝަންކރިއވ‪ .‬ރާއްޖޭގ އންމ ފންނާބ އސް ވިޔަފާރިވރިޔާއަށް އޭނާ‬
‫ވިއވ‪ .‬އތައް މޑައްޔަކާއި އިނާމަކާއި ޝަރަފއް ހޯދަމންދިޔައވ‪.‬‬

‫އއްފަހަރަކ ރާއްޖއަށް މަސްތވާތަކތި އތރކރމގ ކށގައި ފލހން އަހަރން ހައްޔަރކރިއވ‪ .‬އަދި އކަމގ‬
‫ނށް ‪ 3‬އަހަރ ދވަހގ ޖަލ ޙކމއް އިއްވނވ‪ .‬އަހަރންނަށް ހވާއި ނބައި ރޭކާލީ ދނވ‪.‬‬
‫އަދަބއްގ ގޮތން އަހަރން ަ‬

‫ފށާށވ‪ .‬މާޒީއަކީ‬
‫މިއަދ އަހަރން މިއައީ އިސްލާހ ވގންނވ‪ .‬އަހަރން މިހާރ ބޭނންވަނީ ދިރިއޅން އާފށމަކން ަ‬
‫ނ ޤާބިލް ދަރިއަކަށް ވާށވ‪.‬‬
‫ބލާ ލޯގަނޑކަމގައި ދކި ދިރިއޅން އާރާސްތކރާށވ‪ .‬އަދހަމް ފަދަ ނަމޫ ާ‬
‫މސްތަޤްބަލގ މޫނ ަ‬

‫އަހަރންގ މާޒީގ ދޮރފަތްތައް ލއްޕނީ މަންމަ އަހަރންނަށް ގޮވާލމންނވ‪ .‬ކޯތާފަތްމައްޗަށް ނިރައިލައިފައިވާ‬

‫ކަރނަތައް ފޮހލމަށްފަހ އަހަރން މަންމަގ ގައިގައި އޮޅލައިގަތީމވ‪ .‬އަދި ދންދވަހަކވސް އފަދަ ކށއް ނކރާނކަމަށް‬
‫ނށް މަޢާފ ކރިއވ‪.‬‬
‫ހންހާރަވތި މަންމަ އަހަރން ަ‬
‫ބނ މަޢާފަށް އދނީމވ‪ .‬އ ަ‬

‫އަހަރންގ މާޒީ‬

‫ވ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ނަބާހާ މޫސާ ނިޒާރ‪ ،‬މޫންސްޓަރ ‪ /‬ވ‪ .‬ފލިދޫ‬

‫ވިދަވިދާހރި ރިހި ދޯދިތައް އޮބި އޮއްސނ އިރާއކ ކަނއަނދިރިކަން ދނިޔއަށް ވރިވއްޖއވ‪ .‬ގޭގ ފންޑާ‬
‫މންޒަރވ‪ .‬އކި ދިމަދިމާގައި ހަރކޮށްފައިވާ ތަޞްވީރތަކާއި‬
‫ތރއިން ސިފަވަނީ އާދވަހަކަށް ދނިޔ ދޮންކރަމން އަންނަ ަ‬
‫ނ ވފައވ‪ .‬އ މަންޒަރަށް ގއްލިފައި‬
‫ނ މޅިތަންވަނީ ހޅދާ ް‬
‫އ މޑަލްތަކން އޅިފައިވާ ދަޅައި ް‬
‫ތށިތަކާ ި‬
‫އތރިފައިވާ ރަންރިހީގ ަ‬
‫އަހަރންނަށް ހރވނީ ކިހާއިރއް ވަންދން ކަމއްވސް ނޭގނވ‪ .‬ގަޑީގ ކަށި ނއަތަށް އނބރޭނ ނަމަ ހާދަ ރަނގަޅޭ‬
‫ހިތަށްއަރައވ‪ .‬ނަމަވސް ދން ކރާނކަމއް ނތވ‪ .‬ގއްލިއްޖ ވަގތަކީ އަނބރާ ލިބޭނ އއްޗއް ނޫނވ‪ .‬އ ދަޅަތައް‬
‫އަހަރންނަށް އފާވރިދވަސްތައް އަބަދވސް ސިފަކޮށްދމން ދއވ‪.‬‬

‫އއީ މީގ ‪ 5‬އަހަރ ކރިއވ‪ .‬ސްކޫލ ދައރން ފށިގންވސް އަހަރންނަކީ ވޮލީކޅމަށް ޝައޤވރިކަން ހންނަ‬
‫ށ‬
‫އ ބައިވރިވ ސްކޫލަށް ތަ ި‬
‫ކއްޖކވ‪ .‬ސްކޫލ ދައރގައިވސް ‪ 3‬އަހަރ ޖހިޖހިގން އިންޓަރ ސްކޫލް ވޮލީމބާރާތގަ ި‬
‫ގނަ މޗްތަކއްގައި "މޭން އޮފްދަ މޗާއި" އންމ ކޮޅ ‪ 7‬ކޅންތރިންގ މަޤާމންވސް އަހަރން‬
‫މިލްކކޮށް ދިނީމވ‪ .‬އަދި ި‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪127‬‬
‫ބފައިން އަހަރންނަށް ކޅިވަރގައި ވަރަށް ހިތްވަރދއވ‪ .‬އަދި ކޅމަށް ތައރީފކޮށް ހަދައވ‪.‬‬
‫އން ަ‬
‫ތަށި ހޯދީމވ‪ .‬އަހަރންގ މަ ި‬
‫ކޅމާ އއްވަރަށް އަހަރންނަކީ ކިޔވމގައިވސް އހާ މޮޅ ކއްޖކވ‪.‬‬

‫ސްކޫލގ އންމ ފަހ އަހަރ ކިޔވން ނިންމައިލައިފީމވ‪ .‬ލިބޭނ ނަތީޖާއާމދ ވިސްނއވ‪ .‬ވާނ ގޮތަކާމދ‬
‫ހިތްތޅިތޅި އޮވއވ‪ .‬ޓސްޓްގ ނަތީޖާ ވަރަށް ރަނގަޅވ‪ .‬ވަރަށް ފރިހަމައވ‪ 3 .‬މާއްދާއިން *‪ A‬އވ‪ .‬ހރިހާ މާއްދާއިން‬
‫ނ‬
‫ނ ކރަމން އައި ބރަ މަސައްކަތަށް ތައރީފކރިއވ‪ .‬މާގި ަ‬
‫މންމަމން އަހަރ ް‬
‫ފާސްވިއވ‪ .‬މޅި ސްކޫލން އއްވަނަ ލިބނވ‪ަ .‬‬
‫ދވަސްތަކއް ނވ މާލއިން އަހަރންނަށް މީހަކ ގޅިއވ‪ .‬އއީ ވޮލީ ބޯލް އސޯޝިއޭޝަނންނވ‪ .‬މާލޭގައި އޮތް ވޮލީމޗަކަށް‬
‫އަހަރން ގންދިޔމަށވ‪ .‬އަހަރންނަށް ވީ ގޮތްވސް ނޭނގނވ‪ .‬އފަލން ގޮސް ރޮއިގަނވނވ‪ .‬މަންމަގާތގައި މިވާހަކަ‬
‫ބނީމވ‪ .‬މަންމަގ ހއްދަ ލިބމން އަހަރން މާލދިޔައީމވ‪.‬‬

‫ނނަށް ދަޢވަތ‬
‫މާލގޮސް އއް މޗަކަށްފަހ އަނއް މޗއް ކޅމންދިޔައީމވ‪ .‬ރާއްޖޭގ އކި ރަށްރަށން އަހަރ ް‬
‫ލިބއވ‪ .‬ރިސޯޓްތަކންވސް ހަމަ މިފަދަ ދަޢވަތތައް ލިބމން ދިޔައވ‪ .‬ކޮންމ މޗއްގައިވސް ތައްޓާއި މޑަލް އަހަރންނަށް‬
‫ލިބމން ދިޔައވ‪ .‬އއް މޗަކަށްފަހ އަނއް މޗއް ކޅމންދިޔައީމވ‪ .‬ނަމަވސް ވަގތ ވީވަރަކން މަންމަމންނާ ވާހަކަ‬
‫ށ‬
‫ބހައްޓަމވ‪ .‬ކޮންމކަމއް ކރިކަމގައިވިޔަސް ނަމާދގ ވަގތތަކަ ް‬
‫ދައްކަމވ‪ .‬އަބަދވސް މަންމަގ ނަސޭހަތްތައް ހަދާނގައި ަ‬
‫ރައްކާތރިވަމވ‪.‬‬

‫މޅި ދިވހިރާއްޖޭގައި އަހަރންގ ނަށް ރަންކލައިން ފަވާލވިގން ދިޔައވ‪ .‬ގިނަ ބައއްގ ލޯބި ލިބމން ދިޔައވ‪.‬‬
‫މށް ނގނވ‪.‬‬
‫ތއް އަޑއހން އއީ އާއްމކަމަށްވިއވ‪ .‬އންމފަހން ގޮސް އަހަރން ޤައމީ ޓީ ަ‬
‫ފަހން ފަހން އައިސް ތަޢރީފ ަ‬
‫އ އަހަރންވސް ބައިވރިވީމވ‪ .‬ޖަޕާނގައި ކޅންޖހނ މޗްތައް ނިންމާލާފައި ޗައިނާއަށް‬
‫ޖަޕާނަށް ކރަންޖހނ ދަތރގަ ި‬
‫ދިޔައިމވ‪.‬‬

‫ލއަކަށް އަހަރންގ‬
‫ނ ހއްޓައި ކއް ި‬
‫ނނާއކ ފޮޓޯނަގަ ް‬
‫ނ މޗް ނިންމައިލައިފައި އންމ ް‬
‫އއްދވަހއްގ ހަވީރވ‪ .‬އަހަރ ް‬
‫ނ‬
‫ކށްލިއވ‪ .‬މަންމަ ގޅާތަން ފނމ ް‬
‫ފޯން ރިންގވާން ފށިއވ‪ .‬އަހަރންގ އކވރި ވިޝާމާ އައިސް އަހަރންނަށް ފޯނ ދިއް ޮ‬
‫އފަލން‪ ،‬ބޯކިރ ފޮދއްފަދަ އަހަރންގ ދަތްތައް ދައްކާލމަށްފަހ މަންމައަށް އަހަރންނަށް ލިބނ ‪ 3‬ތައްޓާއި ‪ 2‬މޑަލްގ‬
‫އ‬
‫ށ ގޮވާލީމވ‪ .‬މަންމަ ކއްލިއަކަށް ރޮ ި‬
‫ނމަގ އއްވސް އަޑއް ނއިވމން އަހަރން މަންމައަ ް‬
‫ވާހަކަ ބނީމވ‪ .‬ނަމަވސް މަ ް‬
‫ނ‬
‫ނ ފށިއވ‪ .‬މަންމަގ ދލ ް‬
‫ނނަ ް‬
‫ސ ނޭނގނވ‪ .‬ބާރބާރަށް ހިތް ތޅން ފށިއވ‪ .‬ހިތް ބިރގަ ް‬
‫ގަތވ‪ .‬އަހަރންނަށް ވީ ގޮތްވ ް‬
‫ނކން ބަހއްގ ސަބަބން އަހަރންގ ހިތް ކދިކދި ވިއވ‪ .‬ގޮތް ހސްވފައިހރި މީހއްފަދައިން އތަނަށް ވއްޓި ރޮއި‬
‫ގަނވނވ‪ .‬ބައްޕައަކީ އަހަރން އންމ ލޯބިވާ މީހާއވ‪ .‬ބައްޕަ އަހަރން ދޫކޮށްލާފައި މޅި އމރދވަހަށް ދނިޔއަށް‬
‫އަލްވަދާޢކީއވ‪.‬‬

‫އަހަރން އަވަސް އަވަސް ކޮށްލމަށްފަހ ރާއްޖއައމަށް ޓިކޓއް ނގީމވ‪ .‬އަދި ވީހާ ބާރމިނގައި ސައިކަލގައި‬
‫ނ‬
‫އއާޕޯޓަށް ދިޔމަށް މިސްރާބ ޖހީމވ‪ .‬އ އައި މަގމަތީގައި މާ ބާރަށް ދއްވމގ ސަބަބން ސިގްނަލަށް ބަލައިނލމ ް‬
‫ކސިޑންޓވިއވ‪ .‬ވަގތން އަހަރން ހޮސްޕިޓަލަށް ގންދވނވ‪ .‬ނަމަވސް އަހަރންގ ފަޔަށް‬
‫އަހަރން އހން ކާރަކާ ޖހި އ ް‬
‫ނ އަހަރން ނކޅދޭ މީހަކަށްވިއވ‪ .‬ފރޮޅލީ ގޮޑީގައި ދވަސްތައް ގނަން ޖހނވ‪ .‬މި ފންޚިޔާލން‬
‫ސބަބ ް‬
‫ލިބނ ގއްލމގ ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪128‬‬
‫މންމަ ގޮވާލިއަޑަށވ‪ .‬މި ގޮޑީގައި އިންކަމގައިވިޔަސް އަހަރންގ މަންމަގ ލޯބިން އަހަރން މިއީ‬
‫އަހަރންނަށް ނިކމވނީ ަ‬
‫ނކޅދޭ މީހއްކަމގައި އަހަރންނަކަށް އިހްސާސއްނވއވ‪.‬‬

‫ހިތި މާޒީ‬

‫ފ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬އާމިނަތ ވާފިރާ‪ ،‬އންދރިމާގ ‪ /‬ފ‪ .‬ނިލަންދޫ‬

‫ވިދަވިދާހރި ރިހި ދޯދިތައް އޮބި އޮއްސނ އިރާއކ ކަނއަނދިރިކަން ދނިޔއަށް ވރިވއްޖއވ‪ .‬ގޭގ ފންޑާ‬
‫ތރއިން ސިފަވަނީ އާ ދވަހަކަށް ދނިޔ ދޮންކރަމން އަންނަ މަންޒަރވ‪ .‬އކި ދިމަދިމާގައި ހަރކޮށްފައިވާ ތަޞްވީރތަކާއި‬
‫ނ ވފައވ‪ .‬އ މަންޒަރަށް ގއްލިފައި‬
‫ނ މޅިތަންވަނީ ހޅދާ ް‬
‫އ މޑަލްތަކން އޅިފައިވާ ދަޅައި ް‬
‫ތށިތަކާ ި‬
‫އތރިފައިވާ ރަންރިހީގ ަ‬
‫އަހަރންނަށް ހރވނީ ކިހާއިރއް ވަންދން ކަމއްވސް ނޭނގނވ‪ .‬ގަޑީގ ކަށި ނއަތަށް އނބރޭނ ނަމައޭ އަހަރންގ ހިތަށް‬
‫އަރައވ‪ .‬ނަމަވސް ގަޑި ކިތަންމ ގޮތަކަށް އނބރނަސް އަހަރންގ މާޒީއއް ބަދަލއް ނކރވޭނއވ‪ .‬ދަރިފޅގ ކާމިޔާބީތަކގ‬
‫ހރަކ އަހަރންގ ހިތިމާޒީގ ކަޅ ޞަފޙާތަކގ ހަނދާންތައް އާވއވ‪.‬‬
‫ފޮނި މޭވާތައް ފންނަ ކޮންމ ފަ ަ‬

‫އަހަރންގ އމރން އންމ ‪ 5‬އަހަރގައި ބައްޕަވަނީ މި ކހިވރި ދނިޔއާ އަލްވަދާޢ ކިޔާފައވ‪ .‬އހންކަމން‬
‫މަންމައާއި ބައްޕަގ ލޯބީގ ޗަމަންގައި ފޮޅނ ހަމައކަނި މާ މިލާމޯޅިވދިޔަ ނދިނމަށްޓަކައި އ މަންމަ ނފރޮޅާ އންމ‬
‫މ‬
‫ގާކޮޅއްވސް ނބާއްވައވ‪ .‬މިގޮތން އަހަރންގ ދިރިއޅމގ ތަރަޙަ އންމ އދވޭ ގޮތގައި ބިނާކރމަށްޓަކައި މަން ަ‬
‫ދޮންބައްޕައާ ކައިވނި ކރިއވ‪ .‬މިކަން ވގންދިޔައީ އަހަރންގ އިންދިރާސްވފައިވާ ހަޔާތަށް އިތރ ވީރާނާ ކަމއް ގނވި‬
‫ކަމަކަށވ‪.‬‬

‫މަންމަގ ކައިވނީގ ކރީކޮޅގައި ބައްޕަ ވގންދިޔައީ ދވަނައއް ނތްފަދަ ލާމަސީލ ނަމޫނާ މިސާލަކަށވ‪ .‬އަދ‬
‫އަހަރންގ ބައްޕަ ދނިޔޭގައި ހރި ނަމަވސް ދޮންބައްޕަ ދިންހާ ލޯތްބާއި ކލނއް ނދވޭނކަން ގައިމވ‪ .‬އަހަރންގ ކޑަކޑަ‬
‫އާއިލާއަށް އިތރ އާރޯކަމއް ގނސްދިނީ ކޮއްކޮއވ‪ .‬ދޮންބައްޕައާއި މަންމަގ ހައްދއްނތް ލޯބިން އަހަރންނާ ކޮއްކޮގ ހިތް‬
‫ބހާރ މޫސން އައިސްފައވ‪ .‬ނަމަވސް ގަސްތަކގ މާތައް ވރި މިލާމޯޅިވ‬
‫ފރައިލައިދިނވ‪ .‬އޭރ އަހަރންގ ހަޔާތަށް ވަނީ ަ‬
‫ށ މާދިގ މހލަތއް ނނގިއވ‪ .‬ދރ މސްތަޤބަލަކަށް ދކމންއައި ހވަފންތަކގ ގަނޑވަރ‬
‫ހަރީފގ ކލަވަރ ޖހިގން ދާކަ ް‬
‫ބިމާހަމަވާނއޭ ބނ އކަކވސް އޭރަކ ނހންނާނއވ‪ .‬އަހަރންގ ހަޔާތަށް ޖހނީ ކާކގ އސްފީނާއއް ކަމއް ނޭނގއވ‪.‬‬

‫ދވަހއް ދވަހަކަށް އަހަރންގ ޒވާންކަން ފރިހަމަވަމން ދިޔައވ‪ .‬ޤދރަތން އަހަރންނަށް ދއްވައިފައިވާ‬

‫ފަތްމިންޏއްގ ސިފަތަކަކީ އަހަރންގ ދިރިއޅމގައި ހޅޖަހައިފާނ އއްޗއްކަމަށް ހިއއް ނކރަމވ‪ .‬ދޮންބައްޕަގ‬
‫އހަރން ވއްޖއވ‪ .‬ނަމަވސް މިކަމއް އަހަރންގ ޅަ ސިކ ނޑިއަކަށް ނވިސްނއވ‪ .‬އަމިއްލަ‬
‫ނތަކގ ޝިކާރައަކަށް ަ‬
‫ވިހަބލ ް‬
‫ބައްޕައަކާމދގައި ބާއްވާފަދަ ގާތްގޅމއް ދޮންބައްޕައާ ދޭތރޭގައި ބާއްވަމން ދިޔައިރ މި ތައްޔާރ ކރވނީ އަމިއްލަ ނަފސގ‬
‫ސަންދޯއް ކަމއް ނޭނގއވ‪.‬‬

‫ނ‬
‫މަންމަ ކޮއްކޮ ބަލިވގން ހޮސްޕިޓަލގައި އޅނ ރއކވ‪ .‬މަންމަ ނތމން ހިތގައި އފދނ ބިރވރިކަން ފިލައިގ ް‬
‫އވާ ކަމގ އިޙސާސާއކ ކޮޓަރިއަށްގޮސް ފން ނިންޖއްގ‬
‫ނ ލިބިފަ ި‬
‫ދިޔައީ ދޮންބައްޕަ ގޭގައި ހރމންނވ‪ .‬ހިމާޔަތްތރިކަ ް‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪129‬‬
‫ތރއަށް ޣަރަޤވީމައވ‪ .‬އަހަރންނަށް ހޭލވނީ ހޫނވ ނޭވާލާން އނދަގޫވމންނވ‪ .‬މީހއްގ ހޫނ ނޭވާއއްގ އިހްސާސްވމން‬
‫ވ ހިތް ހއްޓނ ހންނވ‪.‬‬
‫ށ ހީ ީ‬
‫އ ޖަހައިލިއވ‪ .‬ދލޯ ހޅވައި ބަލައިލމން އަހަރންނަ ް‬
‫ހިތގައި ބިރވރިކަމގ ވިންދ ް‬
‫ނ ބައްޕައވ‪ .‬ދޮން ބައްޕަގ‬
‫ލން އނދގ މަގަތގައި އޮތީ ދޮ ް‬
‫ވޮށިމަސްމިޔަރ މަސްގަނޑަށް ބަލާހން އަހަރންނާ ދިމާއަށް ބަ ަ‬
‫މތިވާން އޅޭ ނރައްކާ އަހަރންނަށް ދނގަނވނވ‪ .‬ހިމާޔަތަކަށްއދި ގޮވައިލަން އޅނއަޑ‬
‫ވަހޝީ ބލމގ ސަބަބން ބޯ ަ‬
‫ނހިފިއވ‪.‬‬
‫ފތިގަނޑ އައްސާފައިވާލއް ބާރކަމންނވ‪ .‬ދޮންބައްޕައަށް ލިބނ ރަނގ ފރޞަތގ ބޭނ ް‬
‫ބޭރނވީ އަނގަމަތީގައި ޮ‬
‫އަހަރން ރަނގަޅަށް ފަރިވ ނފޮޅނީސް ފިޔައަކަށްފަހ ފިޔައއް ނައްޓައި އިއްފަތްތރިކަން ލޫޓވަމން ދިޔައވ‪.‬‬
‫ސ އއްވސް މީހއް ގާތގައި‬
‫އިރގަނޑއްފަހވ‪ .‬ހިތް ފރމން މަލގ ފޮނިކޮޅ ބޮއިލމަށްފަހ ނކމގންދިޔައީ މި ހާދި ާ‬
‫ނތީޖާ ވަރަށް ހިތިވާނކަމގ އިންޒާރ ދމންނވ‪ .‬އަދި އޭރން ކޮއްކޮގ ދވަސްވސް ދއްވާލާނ ކަމގ‬
‫ބނފިނަމަ އޭގ ަ‬
‫އިންޒާރ ދމންނވ‪ .‬އަހަރންނަށް ހީވީ މޔަށް ދޮންދަގަނޑއް ހަރައިލި ހންނވ‪ .‬އަހަރންގ މައްޗަށް އަގަލއް ކލނއް‬
‫ޗށްވސް ލޯތްބއްނތވ‪.‬‬
‫ނތްތާނގައި އަމިއްލަ ލޭގ މައް ަ‬

‫ބޔާންކޮށްދޭނފަދަ އއްވސް‬
‫މިހާރ އަހަންނަށްވަނީ ދނިޔޭގައި އޅން ބޮޑވޭނަކަށްވފައވ‪ .‬އަހަރންގ ހިތގ ހާލ ަ‬
‫މީހަކ ނތވ‪ .‬އަހަރންނަށް ޖހިފައިވަނީ ހަންހާރަވތި ކޮއްކޮގ ހައްޤގައި ދޮންބައްޕަ ހދިހައި ގޮތަކަށް ރހިގން ހންނާށވ‪.‬‬
‫އަހަރންނަކީ ފޮޅމން އައިއިރވސް ހިމާޔަތއް ލިބިފައިނތް މަލކވ‪ .‬އހންކަމން އަހަރންނަށް މަޖބޫރ ވފައިވަނީ ރޮއިރޮއި‬
‫އޮތް ހިތގ އާދޭސްތަކަށް ބީރކަންފަތއްދީ އ ނާޒކ ހިތްމަތީގައި ފިލައއް ބޭއްވމަށްފަހ ދޮން ބައްޕައަށް ހަށިގަނޑ‬
‫ފިދާކރާށވ‪.‬‬

‫ސ‬
‫މންމައަށް އހީވދޭން ބަދިގ ފަރާތަށްވ ް‬
‫ހޮޑލަވާގޮތްވ ބޯ އަނބރާތީވ މިއަދ އަހަރން ބޭރަކަށް ނނިކންނަމވ‪ަ .‬‬
‫ނދިޔައީ ކާއއްޗއްގ ވަސްޖހޭއިރަށް މޭނބައި ކރާގޮތްވާތީއވ‪ .‬ނަމަވސް މަންމައައިސް ކާން ގޮވމން އަހަރންނަށް ދާން‬
‫މަޖބޫރވިއވ‪ .‬ކާގއަށް ވަދވމާއކ މޭޒމަތީގައި އަތރާފައިހރި ކާއއްޗހިން އރި ވަހން އަހަރން މޭނބައި ކރިއވ‪ .‬ދވފައި‬
‫ސިންކދޮށަށް ދވނީ ހަމަކިރިޔާއވ‪ .‬އަހަރންނަށް ހޮޑލވިއްޖއވ‪ .‬މިތަން ބަލަން ދރގައި މަންމަހރީ ދލޯ ބޮޑކޮށްގންނވ‪.‬‬
‫އަނގަދޮވލމަށްފަހ ބަރފިޔަވަޅތަކއް އަޅަމން މަންމައާ ދިމާއަށް ދިޔައީ މަންމަގ ސިކ ނޑީގައި އވަގތ ރަސްކަންކރަމންދާނ‬
‫ލތްބާއި‬
‫ސވާލާއި އޭގ ޖަވާބވސް އނގޭ ހާލގައވ‪ .‬ބިރންހރ މަންމަގ ގާތގައި ވީގޮތް ކިޔައިދިނީމވ‪ .‬އަހަރންނަށް ޯ‬
‫ހަމްދަރދީގ ބަދަލގައި ލިބިގން ދިޔައީ މަންމަގ އަތގ ހޫނ މަރޙަބާއކވ‪ .‬އަދި ދޮންބައްޕަ ދވަހަކވސް އފަދަ ފާހިޝް‬
‫އަމަލއް ނކރާނކަމަށް މަންމަ ބނަމން ދިޔައވ‪ .‬އަހަރން ރއިރއިމާ ކރި އާދޭސްތަކަށް މަންމަ ދިނީ ބީރކަންފަތކވ‪.‬‬
‫މަންމައަށް ރޅި ކޮންޓްރޯލއް ނކރވނވ‪ .‬ދަލަކޖހނ ކޮރކައްޔއްހން ދަމަމންގޮސް އަހަރން ގއިން ބޭރކރިއވ‪ .‬އަދި‬
‫ދން ދވަހަކވސް އ މަންމަގ ހަޔާތަށް އނބރި ނައމަށް އަމރ ކރިއވ‪.‬‬

‫އަހަރންގ މާޒީގ ދޮރފަތް ލއްޕިގން ދިޔައީ ސކޫލން އައި އަހަރންގ ދަރިފޅާއި ނިޔަނތި ފިރިމީހާގ‬
‫ހނިތންވމާއކގައވ‪ .‬މިއަދ‬
‫އަޑއިވމންނވ‪ .‬ލޮލގައި ރަސްކަންކރަމންދިޔަ ކަރނަތައް ފހލމަށްފަހ އނބރި ހިއްގައިމ ި‬
‫އދމީހންނަކީ އަހަރންގ ދިރިއޅން އަލިކޮށްދޭ ވޮށވ‪ .‬އަހަރންގ ފިރިމީހާ އަހަރންނާ ކައިވނި ކރީ ހރިހައި ހަޤީޤަތއް‬
‫ނ އަޑ އިވނ މީހާއވ‪ .‬އަދި އަހަރންގ ދަރިފޅ އދަނީ‬
‫އނގޭ ހާލގައވ‪ .‬އއީ އަހަރންގ މައސޫމ ހިތް ރޮއިރއި ް‬
‫އަހަރންނަށް ހޯދިފައިނވާ އތައް ކާމިޔާބީތަކއް ޅައިރ ހޯދައި ދަރިއަކަށް ވަމންނވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪130‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫ހައިފާ އިމާދ‪،‬ފންއާރ‪/‬ފ‪.‬ނިލަންދޫ‬ ‫"ވީރާނާ ވފައިވާ ޙަޔާތް‪ ......‬އާބާދ ތި ލޯބިން‬ ‫‪1‬‬
‫‪134‬‬ ‫(ފ‪.‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރ)‬ ‫ވއްޖޔޭ"‬

‫ޢާއިޝަތ ޢައިލީން ރިޔާޟް‪،‬ހައިނޫން‪/‬ގދ‪.‬ތިނަދޫ‬ ‫ވަގތ ފާއިތވއްޖއވ‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪135‬‬
‫(ގދ‪.‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރ)‬

‫‪131‬‬
 ‫"ވީރާނާ ވފައިވާ ޙަޔާތް‪ ......‬އާބާދ ތި ލޯބިން ވއްޖޔޭ"‬

‫ފ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬ހައިފާ އިމާދ‪ ،‬ފންއާރ ‪ /‬ފ‪ .‬ނިލަންދޫ‬

‫ފާލަމަށް ފރީ ގާތްކރމާއކ ދަބަސް ކޮނޑގައި އަޅވައިލައިގން ފރީން ފޭބީމވ‪ .‬ފަތރވރިންގ އިސްތިޤބާލގައި‬
‫އމީހންގ ގާތްތިމާގ މީހންނާއި ބައއް ރަޙމަތްތރިން އައިސްތިއްބވ‪ .‬މާޙައލަށް ނަޒަރހިންގާލމން ފންނަނީ އފާވރިކަމވ‪.‬‬
‫ޓ‬
‫އފަން ވަޒަނަށް އާދވނ ނަމަވސް އަހަންނަށް ކރވނީ ބީރައްޓހި އިޙސާސކވ‪ .‬ދާނ ވަކި ދިމާއއް ނޭނގިފައި ހއް ާ‬
‫ކރިމަތީން އަހަންނަށް ފނނ މީހާގ ސަބަބން ހީވީ އަހަރންގ ފައިދަށން ބިންގަނޑ ދަމައިގންހންނވ‪ .‬ކރިމަތީގައި‬
‫ފންނަން ހރީ އަހަރންގ ބައްޕައވ‪ .‬އަނަރޫފަވފައިވާ މީހއްފަދައވ‪ .‬މާޒީގ ޞަފޙާތައް ވަށައިލިއވ‪.‬‬

‫އއީ މީގ ދތިން އަހަރ ކރިއވ‪ .‬އަހަރންނަކީ ރާއްޖތރޭ މދފަންތިއއްގައި ދިރިއޅމންގންދާ ދމަފިރިއއްގ‬
‫ހަމައކަނި ހރި ދަރިފޅވ‪ .‬އދމީހންގ ލޯބީގ ގލްޝަނގައި ފޮޅނ ހަމައކަނި މަލވ‪ .‬އ ދމީހން އަހަރންދކ ވަނީ‬
‫އަމަށަކ ލޯތްބއް ނޫނވ‪ .‬އަހަރންގ މަންމައާއި ބައްޕަ އަހަރން ބަލަމން ގންދިޔައީ ލޮލގ ކޮއިފަދައިންނވ‪ .‬ހިތގ ފަނާރ‬
‫ފަދައިންނވ‪ .‬އަހަރންގ ދިރިއޅން ބާއްޖަވރި ކރމަށް ތޔޮނާޅާ އންމ ބައްތިއއްވސް ނބަހައްޓައވ‪ .‬އަދި ނފރޮޅާ އންމ‬
‫ގާކޮޅއްވސް ނބާއްވައވ‪.‬‬

‫ނަމަވސް އަހަރންނަށް އ މައިންބަފައިން އއްމީދ ކރި ކއްޖަކަށް ނވވނވ‪ .‬އ މައިންބަފައިންގ ފންދިނމގ‬
‫ޝައޤގައި އަހަރން އ ހޅކޮޅ ނިއްވާލީއވ‪ .‬އަހަންނާ ދޭތރޭ ދކމންއައި އއްމީދތައް ވއްޔާ މޮޑލީއވ‪ .‬އަހަރން ގރޭޑ‬
‫ކއި ކިޔަވައިދޭން ރއާދވާލ‬
‫ށޓަ ަ‬
‫ހންނަ ް‬
‫އލީއވ‪ .‬އދމީހން އަ ަ‬
‫ނ ސކޫލން ކަނޑަ ި‬
‫‪ 2‬ގައި ‪ 3‬ފަހަރ ފާސްނވ އިނމގ ސަބަބ ް‬
‫އގައި ކރި މިންނތް މަސައްކަތް ފނަށްވީއވ‪ .‬އކަމަކވސް އަހަރން އކަން މާބޮޑކަމަކަށް‬
‫ދޭހާ އަތްވއްގައި ވހޭވާ ވާރއ ް‬
‫ނަހަދަމވ‪ .‬އަހަރން ބޭނންވީ ޒަވާޖީ ޙަޔާތް ފށމަށވ‪ .‬އަހަރންނަކީ ނކިޔަވާ ހރި މީހަކަށް ވިޔަސް އކިއކި ފަންތީގ‬
‫ނދާ ކއްޖކވ‪ .‬އަހަރން އ އންމންގ ތރއިން ފާހަގަކޮށްލީ ރާޖީއވ‪ .‬ލޯ ލާރިތަކއްގ‬
‫މީހންގ ހށަހޅންތައް ލިބމ ް‬
‫އ‬
‫ލބީގ ބަގީޗާގ އކި ކލަކލައިގ މާތަ ް‬
‫ރޖީއާ ދމީހންގ ޯ‬
‫އހަރންނާ ާ‬
‫ހވައިލާ ގޮތަށވ‪ަ .‬‬
‫އޓަރބައއް ޮ‬
‫ތރއިން ރަން ފަ ް‬
‫ނ އކަމަށް ހަތަރސްފައިން‬
‫ނށް ލިބމން އދމީހ ް‬
‫ފޮޅވަމން ދިޔައީމވ‪ .‬އަހަރންނާ ރާޖީގ ޚަބަރ އަހަރންގ މައިންބަފައިން ަ‬
‫"ޓާޓާ" ކިއވ‪ .‬އަހަރންގ މައިންބަފައިން ބނަމން އައީ ރާޖީއަކީ ރީތި މީހއްކަމގައި ވިޔަސް ރަނގަޅ އަޚލާޤއް ހރި‬
‫ކއްޖއް ނޫން ކަމަށވ‪ .‬ރަށތރޭގައި ރާޖީއޭ ކިޔައިފައި އަރާ އަޑތަކގައި އކަމގައި ކޮންމވސް ހަޤީޤަތއް ވާނއވ‪.‬‬
‫އަޑއްކިއްޔާ ރނދއްލާނޔޭ ބނާ އސޫލންނވ‪ .‬އަހަރން ޤަބޫލކރަމވ‪ .‬ރާޖީއަކީ ރީތި ހަށިގަނޑއްގ ވރި ޒވާނކވ‪.‬‬
‫ދމައިގަންނާނކަން ގައިމވ‪.‬‬
‫ވނީ ރީތި ދ ލޮލވ‪ .‬އ ލޮލގ ޖާދޫއިން އތައް އަންހނންނއްގ ހިތް ަ‬
‫އޭނާއަށް ޤދރަތން ލިބިފައި ަ‬
‫އ ކައިވނި ކރމަށވ‪.‬‬
‫ޅށްވސް އަހަރން ބޭނންވީ ރާޖީ ާ‬
‫މައިންބަފައިންގ ނރހމާ ދކޮ ަ‬

‫ދނިޔ ހިނގާނީ ތޮށަލި ދޅަޔަށޭ ބނާ ފަދައިން އަހަރންގ ޙަޔާތަށް ބަހާރ މޫސމަށްފަހ ހަރީފ މޫސމް އައވ‪.‬‬
‫ނ‬
‫ރާޖީގ ހިތްބަދަލވާނ ކަމަށް އަހަރން ހީވސް ނކރަމވ‪ .‬މަލގ ފޮނިކޮޅ ބޯލމަށްފަހ ދިޔައީއވ‪ .‬އަހަރން ބިނާކރަމ ް‬
‫ހތާމަތަކަށް‬
‫އައި ގަނޑވަރ ބިމާ ހަމަވީއވ‪ .‬އަހަރންގ ފޮށާގަނޑ ބޭލނވ‪ .‬ރަށްމދަށް ވިހއމގ ސަބަބންނވ‪ .‬މި ި‬
‫ހރވތި މަންމަ މި ކހިވރި ދނިޔއާ އަލްވަދާޢ ކީއވ‪ .‬މި ކރވނ ކށގ ސަބަބން އަހަރން‬
‫ކތްނކރވިގން އަހަރންގ ހަ ަ‬
‫ޓށް އަރވާލައިފިއވ‪ .‬އަހަރންނަށާއި އަހަރންގ ދަރިފޅަށް އހީތރިކަމއް ފޯރކޮށްދިނީ ޔާފިއއވ‪.‬‬
‫އއްއަހަރަށް ގއ‪ .‬ކޮލަމާފށް ަ‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪132‬‬
‫އަހަރންގ ހަޤީޤަތް އނގމާއކ ޔާފިއ އަހަރންދކ ލޯބިވިއވ‪ .‬އަދި އަހަރންނާ ކައިވނި ކރިއވ‪ .‬ޔާފިއގ ލޯތްބާއި‬
‫އަޅާލމގ ސަބަބން އަހަރންގ ވީރާނާވފައިވާ ޙަޔާތް ޔާފިޢގ ލޯބިން އާބާދވއްޖއވ‪.‬‬

‫ދ‬
‫ސ އަހަރންނަށް ދަރިފޅާއޭ ކިޔައިފައި ގޮވާލމންނވ‪ .‬އަ ި‬
‫އަހަރންނަށް މާޒީގ ތރއިން ނިކމވނީ ބައްޕަ އައި ް‬
‫މށް‬
‫ނ ގާތގައި ގއަށް އައ ަ‬
‫ލބިލޯބި ތއްތ ދަރިފޅ އރާލިއވ‪ .‬ޔާފިއއާ އަހަރންނާ ދމީހ ް‬
‫ތ ޯ‬
‫އަހަރންގ އަތތރޭގައި އޮ ް‬
‫ބއިގންދާ ކަރނަތައް ޔާފިއ ފހލައި ދިނވ‪ .‬އަދި ގއަށް ދިޔމަށް ހިނގައިގަތީމވ‪.‬‬
‫ބންޏވ‪ .‬ކޯތާ ފަތްމައްޗަށް ފައި ަ‬

‫ވަގތ ފާއިތވއްޖއވ‪.‬‬
‫ގދ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬ޢާއިޝަތ ޢައިލީން ރިޔާޟް‪ ،‬ހައިނޫން ‪ /‬ގދ‪ .‬ތިނަދޫ‬

‫ދބަސް ކޮނޑގައި އަޅވައިގން ފރީން ފޭބީމވ‪ .‬ދަތރވރިންގ އިސްތިޤްބާލގައި‬

‫ފާލަމަށް ފރީ ގާތްކރމާއކ ަ‬
‫ނއި ބައއް ރަޙްމަތްތރިން އައިސް ތިއްބވ‪ .‬މާޙައލަށް ނަޒަރ ހިންގާލމން ފންނަނީ‬
‫އމީހންގ ގާތްތިމާގ މީހން ާ‬
‫އ‬
‫ހ އިޙސާސކވ‪ .‬ދާނ ވަކިދިމާއއް ނޭގިފަ ި‬
‫ނނަށް ކރވނީ ބީރައްޓ ި‬
‫އފާވރިކަމވ‪ .‬އފަން ވަޒަނަށް އާދވނ ނަމަވސް އަހަ ް‬
‫ހއްޓާ ލޮލގައި އަޅައިގަތީ ވަރަށް ދރން އައި އަހަރންގ ބައްޕައވ‪.‬‬

‫ށ ބައްޕައާ ދިމާއަށް ދއްވައިގަނވނވ‪ .‬އަހަރން ގޮސް ބައްޕަގ ކރިމަތީގައި‬

‫އިޚތިޔާރަކާ ނލައި އަހަރންނަ ް‬
‫ހއްޓމާއކ ބައްޕަގ މޫނމަތީގ ކލަވަރ ބަދަލވގން ދިޔަތަން ދށީމވ‪ .‬އތައް ދވަހަކަށް ފަހ އަހަރން ފނމން ވސް‬
‫ވނީ އަހަރންގ ކށންކަން މިއަދ‬
‫ކން ބޭނމއް ނވިއވ‪ .‬އކަން އގޮތަށް ވާންޖހިފައި ަ‬
‫ބައްޕަ އަހަރންނާ ވާހަކަ ދައް ަ‬
‫އަހަރންނަށް ވިސްނއވ‪ .‬ނަމަވސް ހިތާމައަކީ ވިސްނން އންމ މހިއްމވި ދވަހގައި ނވިސްނނ ކަމވ‪.‬‬

‫ނ‬
‫"ބައްޕާ! އަހަރންނަށް މަޢާފްކރޭ! މިއަދ ބައްޕަ އކަނިވރި ހާލގައި އޅންޖހިފައިވަނީ އަހަރންގ ސަބަބންކަ ް‬
‫އށް ގންނަހައި ހިތްވަރ ނތީއވ‪.‬‬
‫އނގޭ!" އ ވާހަކަތައްވީ އަހަރންގ ހިތތރޭގައވ‪ .‬ދލާ ހަމަ ަ‬

‫"އަނއްކާ މީހން ލައްވާ ކީކޭ ކިޔއްވަން ތިއައީ؟ ކޮބާތަ! އއްއިރަކ އަހަރމންނަށްވރ މހިއްމ ވގން އޅނ‬
‫މީހާ؟ އޭނަ ގާތަށް ދިޔައީމަ ވީނ؟" ބައްޕަ ކިތަންމ ރޅިއައިސްފައި ހރިނަމަވސް ބައްޕައއްގ ހިތގައި ދަރިއަކަށްޓަކައި‬
‫ވާލޯބި އަހަރން ބައްޕަގ ލޮލން ދށީމވ‪ .‬ބައްޕަ އައިކޮޅަށް އނބރި ހިނގައިގަތވ‪ .‬އަހަރން ވސް ބައްޕަގ ފަހަތން ގޮސް‬
‫ވީރާނާވފައިވާ ގގަނޑގ ތރއަށް ވަނީމވ‪ .‬މަންމަ ދނިޔޭގައި ހރިއިރ ބަގީޗާއއް ކަހަލަ ގ މިހާރ ހީވަނީ ބޮލަށް‬
‫ވއްޓިދާނހންނވ‪.‬‬

‫ބައްޕަ ނރހިފައި ހރިނަމަވސް އިތރަށް އއްޗކޭ ނބނއވ‪ .‬އހންކަމން އަހަރން ކޮޓަރިއަށް ވަދ އނދގައި‬
‫އޮށޯވލީމވ‪ .‬ލަސްތަކއް ނވ އަހަރންގ ކަޅ މާޒީގ ޞަފްހާތައް އަހަރންގ ހަނދާނަށް އައވ‪.‬‬

‫އއީ މީގ އަށއްކަ އަހަރ ކރިއވ‪ .‬ސީ‪.‬އޗް‪.‬އސް‪.‬އީގައި އަހަރން ތަޢލީމް ޙާސިލް ކރަމން ދިޔައީ ނހަނ ފޮނި‬
‫ށޓަކައވ‪ .‬ހިތގ ބަލިތަކާ ބހޭ ޑޮކްޓަރަކަށް‬
‫ހޤީގަތަކަށް ހދމަ ް‬
‫އއްމީދތަކަކާ އކގައވ‪ .‬ކޑައިރއްސރ ދކމންއައި ހވަފން ަ‬
‫ކށް ވާތީއވ‪ .‬ނަމަވސް މަންމަގ އ ބައްޔަށް ފަރވާ ކރމގ‬
‫ނމައަކީ ހިތގ ބަލި ހންނަ މީހަ ަ‬
‫ވާށވ‪ .‬ސަބަބަކީ އަހަރންގ މަ ް‬
‫ތ އިތރަށް ހަލާކކޮށްލީއވ‪.‬‬
‫ބަދަލގައި އަހަރން މަންމަގ ހި ް‬
‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬
‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪133‬‬
‫ލށް ވސް އިބިލީސް‬
‫ވ ބީދައިން އަހަރންގ ބޮ ަ‬
‫ލށް އިބިލީސް ސަވާރ ާ‬
‫ޒވާންކަމގ ދވަސްވަރ އންމންގ ބޮ ަ‬
‫ސަވާރވީއވ‪ .‬މަގމަތީގައި ވިޔާނދާކޮށް އޅޭ މީހންދކ އަހަރން ވަރަށް ފޫހިވއވ‪ .‬ނަމަވސް މީހއްގ ވިސްނން ބަދަލވާން‬
‫ފަޅިސިކންތއް ވސް ނނަގައޭ ބނއޅއވ‪ .‬ތދކވ‪ .‬އފަދަ މީހަކ ހަޔާތގ ބައިވރިއއްގ ގޮތގައި އިޚްތިޔާރ ކރަން‬
‫އަހަރންގ ސިކ ނޑިއަށް ވިސްނނީ ކިހިނއް ކަމއް ނޭގނވ‪.‬‬

‫އޭނައާ އކ އޅމން ދިޔަ ވަރަކަށް އަހަރންގ އޅން ދވަހއް ދވަހަކަށް ގޯސް ވަމން ދިޔައވ‪ .‬ކިޔވމާ މޅިން‬
‫ނށް ދިޔން އާންމވިއވ‪ .‬އަހަރން އޭނައަށް ވަރަށް އިތބާރ ކރީމވ‪.‬‬
‫އނާއާއކ އކިތަންތަ ަ‬
‫ދރވވނވ‪ .‬އޭގ ބަދަލގައި ޭ‬
‫އޭނަ ޖހިހައި ބރަކަށް ނށީމވ‪ .‬އގޮތގައި ދވަސްތައް ވޭތވަމން ދަނިކޮށް އަހަރން ބަލިވ އިނވ‪ .‬އަހަރންނަށް ހީވީ ހަތަރ‬
‫އދަރސް ފނޖހނ ހންނވ‪.‬‬

‫އންނަށް ސިއްރން‬
‫ނބަފަ ި‬
‫ށ ދިއައވ‪ .‬އަހަރން މައި ް‬
‫ލންކާއަ ް‬
‫ނ އަހަރން ގޮވައިގން ަ‬
‫އޭނާ ގާތގައި އވާހަކަ ބނމ ް‬
‫އޭނާއާއކ ދިޔައީ މަންމައާއި ބައްޕައަށް ސިޓީއއް ލިޔފައވ‪ .‬ކަންވީގޮތގ ވާހަކަ ކިޔައިދީފައވ‪ .‬ލަންކާއަށް އައމަށްފަހ އޭނާ‬
‫ހ އަބަދ އަހަރންނަށް އަނިޔާކރަން ފށިއވ‪ .‬އފަދަ ދވަހއްގައި ލިބނ‬
‫ލބިން ފިރމި މީ ާ‬
‫އއްކޮށް ބަދަލވިއވ‪ .‬ކރިން ޯ‬
‫އަނިޔާއއްގ ސަބަބން ދަރިފޅވސް މަރވީއވ‪ .‬އއީ ކާކގ ނަސީބއް ކަމއް ނޭނގއވ‪ .‬ދނިޔޭގ ލަދން ސަލާމަތްވީއވ‪.‬‬

‫ނ މަންމަ މަތިން‬
‫ދވަސްތައް ފާއިތވަމން ދިޔަވަރަކަށް އޭނާއާއކ އޅން އަހަރންނަށް ދަތިވިއވ‪ .‬އހންކަމ ް‬
‫ށ ހާރޓް އޓޭކއް ޖހި މަރވި ޚަބަރ ލިބނީ އަހަރން މަންމަ މަތިން ހަނދާން ކރަނިކޮށވ‪.‬‬
‫ހަނދާންވާން ފށިއވ‪ .‬މަންމައަ ް‬

‫އއިސްފައވ‪ .‬އޭނާ ދޫކޮށްފައވ‪ .‬ނަމަވސް މިއަދ‬

‫މހިރީ ަ‬
‫އ ޚަބަރ އަހަރންނަށް ލިބމާއކ ވަގތން އަހަރން ި‬
‫މަންމަ އވަނީ އަހަރންގ ސަބަބން މިދނިޔއާ އަލްވަދާއ ކިޔާފައވ‪ .‬އަހަރންނަށް ޔަޤީނވ‪ .‬މަންމަގ ހިތް އަހަރންނަށްޓަކައި‬
‫ޙަލާލއް ނވާނއވ‪ .‬އަހަރންގ ޚިޔާލތައް އހިސާބަށް ދިޔައިރ ހޯސްލާފައި ލޮލން ކަރނަ ފައިބަމން ދިޔައވ‪ .‬އަހަރން‬
‫އސަވައިދއްވން އދި ﷲގ ޙަޟްރަތގައި ދޢާ ދންނވީމވ‪.‬‬
‫އއިސް ކރވިފައިވާ ފާފަތައް ފ ް‬
‫ނ ަ‬
‫ފާޚާނާއަށް ވަދ ވޟޫކޮށްގ ް‬
‫އަދި މަންމަގ މައްޗަށް ހޔޮދޢާކޮށް ބައްޕަގ މަޢާފ ދއްވާތޯ ދޢާ ކރީމވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪134‬‬
‫ޞަފްޙާ‬ ‫ލިޔނ ފަރާތް‬ ‫ސރޚީ‬ ‫‪#‬‬
‫މާއިން ރަޝީދ‪ ،‬މާލަން ‪ /‬ރ‪ .‬މީދޫ‬ ‫ކރވނ ކށގ ސަޒާ‬ ‫‪1‬‬
‫‪132‬‬
‫(ރ‪.‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރ)‬

‫‪135‬‬
 ‫ކރވނ ކށގ ސަޒާ‬

‫ރ‪ .‬އޓޯލް އޑިޔކޭޝަން ސންޓަރގ ދަރިވަރ‪ :‬މާއިން ރަޝީދ‪ ،‬މާލަން ‪ /‬ރ‪ .‬މީދޫ‬

‫ހސާބަކަށް އާދވިފައި ހއްޓާ‬

‫ބރަ ޖހީއވ‪ .‬ގއާ މާދރނޫން ި‬
‫ޑިއޓީ ނިންމާފައި ގއަށް ދާން ނކތް އިރ މންދަމ ާ‬
‫ކރިމަތިން މީހަކ ހރަސްކރިހން ހީވިއވ‪ .‬ކއްލިއަކަށް ހިތް ބިރގަނ އަހަރން ބިރން ރޫރޫއަޅަން ފށިއވ‪ .‬ދން ވީ ގޮތއް‬
‫ހވިއވ‪.‬‬
‫ނޭނގނވ‪ .‬ލޯ މައްޗަށް އަނދިރިވ ވއްޓން ދިޔަ ވަގތ މީހަކ އަހަރންގ އަތގައި ހިފާލިހން ީ‬

‫ހޭލވނއިރ އަހަރން އޮތީ އަހަރންގ ކޮޓަރި ތރޭގައވ‪ .‬މޅި މީހާ ވަނީ ދާހިއްލާ ފޯވފައވ‪ .‬ކޮޓަރީގައި ދިއްލާފައިހރި‬
‫ނިދާ ބޮކިން ފާރގައި ހަރކޮށްފައިހރި ގަޑިއަށް އޅިފައިވާ ފަނޑ އަލިން ގަޑިން މންދަމން އަނބރާ ދޭއް ޖހީކަން އނގނވ‪.‬‬
‫އަހަރންގ ހިތް ބާރަށް ތޅމން ދއވ‪ .‬އަދިވސް އ ހވަފންތައް އަހަރންނާ ދރަށް ދާގޮތއް ނވިއވ‪ .‬ކޮންމ ރއަކހން‬
‫އަހަރން ނިދިން ހޭލައްވާލައވ‪ .‬ބޭއިޚްތިޔާރގައި އަހަރންނަށް ރޮވން ފށނވ‪ .‬އަހަރން އގޮތަށް ކަންތައް ނކރިނަމަ މިފަދަ‬
‫ހާލއް މިއަދ އަހަރންނަކަށް ނޖހނީހވ‪ .‬އ ހަނދާންތައް އަދިވސް އަހަރން ވަށާލވިގންވއވ‪ .‬އަހަރންނަށް ކރވނީ‬
‫ކޮންފަދަ ބޮޑ ކށއް ހއްޔވ؟‬

‫އއީ މީގ ދިހަވަރަކަށް އަހަރ ކރިއވ‪ .‬އަހަރންގ މަދރަސީ ދައރގ އންމ ފަހ އަހަރވ‪ .‬އޭލވލް ހދި އަހަރވ‪.‬‬
‫އހންނަމަވސް ކިޔވމަށްވރ ބޮޑަށް އަހަރންނަށް އިސްކަންދވނީ އހން ބޭކާރ ކަންކަމަށވ‪ .‬މަޖަލާއި ސަކަރާތގައި‬
‫ދންނާ ބހި އޅމަކީ އަހަރން އންމ ކރާހިތްވި ކަމވ‪ .‬އ‬
‫ވަގތތައް ބޭކާރ ކރީމވ‪ .‬ރައްޓހި ކދިންނާއކ އަންހން ކ ި‬
‫ދވަސްވަރަކީ ހރިހާ ރައްޓހި ކދިންވސް "ބިޓން ނަގައިގން" އޅނ ދވަސްވަރ ކަމން އަހަރންވސް ވަކި ހހަށް ހންނާކަށް‬
‫ނ އަޗާތަޅަން ދާން އަހަރންވސް ބޭނންވިއވ‪ .‬ޒވާންކަމގ‬
‫ބޭނމއް ނވިއވ‪ .‬އަންހން ކއްޖަކ ސައިކަލ ފަހަތަށް ލައިގ ް‬
‫ޖަޒބާތތަކަށް ބޯލނބމަކީ ކފރގ މަގަށް އަހަރންނަށް އޅނ ފރަތަމަ ފިޔަވަޅވ‪.‬‬

‫އޭނާއަކީ ހޅދލިން އަހަރންގ ރަށަށް ތަޢލީމ ހާސިލކރަން އައިސްފައިހރި ކއްޖކވ‪ .‬ނަމަކީ ޝިފާނީއވ‪ .‬އާދަޔާ‬
‫ޚިލާފ ރީތިކަމއް ލިބިފައިވާ ކއްޖކވ‪ .‬ޝިފާނީއަކީ އަހަރންގ ލޯބިވރިޔާ ކަމގައި ހދމަށް އަހަރން އިންތިހާއަށް ބޭނންވިއވ‪.‬‬
‫ދއިން އަހަރންވސް ލޯބިވރިއއް ހޯދމގ މަގސަދގައވ‪ .‬އހންނަމަވސް އަހަރންގ އދމަށް‬
‫އަހަރންގ ހރިހާ ރައްޓހިން ފަ ަ‬
‫ޝިފާނީ ކރީ އިންކާރވ‪ .‬އަހަރން ކަހަލަ މީހަކާއކ ލޯބީގ ގޅމއް ބޭއްވމަކީ އޭނާ ހިތްރހޭ ގޮތއް ކަމގައި ނވިއވ‪ .‬މި‬
‫ނށް ރައްދވާން ފށމންނވ‪.‬‬
‫ތތައް އަހަރން ަ‬
‫ވރަށް ރޅިއައވ‪ .‬ޚާއްސަކޮށް ރައްޓހިންގ މަލާމާ ް‬
‫ސަބަބާހރ އަހަރންގ ގާތަށް ަ‬
‫ކޮންމ ގޮތއް ހަދާފައިވސް ޝިފާނީ އަހަރންގ މަޅީގައި ޖއްސމަށް އަހަރން ގަސްދކރީމވ‪.‬‬

‫ދ މޮޔަކޮށްލމަށވ‪ .‬ބޮއްކރާ‬
‫ހރައިން ޝިފާނީ އަހަރންނާ ހ ި‬
‫އަހަރންގ މި އަޒމާއކ އަހަރން ނިންމީ ސިހރ ހާ ޫ‬
‫ދޮށަށް އޮޑި ކަނބާވަރކޮށްލމަށވ‪ .‬އޭރ މި ރަށަށް އަރވާލާފައިވާ މީހއް ކަމގައިވާ ސިއްތިފޅަކީ މިފަދަ ކަންކަމގައި ނަން‬
‫މަޝްހޫރ މީހކވ‪ .‬އޭނާގ ގާތަށް އަހަރންގޮސް އަހަރންގ އދންތައް ހިއްސާ ކރީމވ‪ .‬އަތގައި ރައްކާކޮށްފައިހރި ހރިހާ‬
‫ނ‬
‫ދނީމވ‪ .‬އޭ ާ‬
‫ކން ކޮށްގންވސް ސިއްތިފޅ ކޮށްދިން ކަންތަކގ ބަދަލ ި‬
‫ފައިސާއިންވސް އޭނާ ބނި އަދަދ ހަމަނވމން ވައް ަ‬
‫ބނިހާ މޑދާރކަމއްވސް ކރީމވ‪ .‬މރތައްދވާ ހިސާބަށް ދިޔައީމވ‪ .‬ގަޑީގ ކަށި ފަހަތަށް އނބރޭނ ނަމައޭ މިހާރ ހިތަށް‬
‫އަރައވ‪.‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪136‬‬
‫ށ ބަލިވާން ފށިއވ‪ .‬ބަހާރ‬
‫އަހަރން މި ނބައި ކަންތައް ކރިތާ ދވަސްކޮޅއް ފަހވ‪ .‬ޝިފާނީ އާދަޔާ ޚިލާފަ ް‬
‫މޫސމގައި ފޮޅނ މަލއް އ މޫސން ދިޔމން މިލާ މޯޅިވާހން އޭނާގ ރީތިކަންވސް ފިލައި ދިޔައވ‪ .‬ރަށތރޭގައި ފާޑފާޑގ‬
‫ވާހަކަދކވމން ދިޔައވ‪ .‬އަހަރން ހައިރާންވ އަންތަރީސްވިއވ‪ .‬އ ސިހރަކީ އއްގޮތަކަށްވސް އޭނާ ބަލިކޮށްލމަށް ހދި‬
‫ސިހރއް ނޫނވ‪ .‬ސިއްތިފޅގ ގާތަށް ގޮސް އަހަރން މި ޝަކވާ ކރމން އޭނާ ދިނީ ބީރކަންފަތކވ‪ .‬އަހަރން ހަދާނ‬
‫ގޮތް ހސްވިއވ‪ .‬މި ކަންތައް ޙައްލ ކރާނީވސް ވަކި ކިހިނއް ހއްޔވ؟‬

‫ޝިފާނީ މި ބަލިގަނޑގައި އޮންނަތާ މަހއްހާ ދވަސް ފަހން އަހަރންނަށް ލިބނީ ޤަބޫލކރަންދަތި ހިތި ޚަބަރކވ‪.‬‬
‫އާނއކވ‪ .‬އޭނާ ނިޔާވި ވާހަކައވ‪ .‬މި ޚަބަރ ލިބމާއކ އަހަރންގ ފައިދަށން ބިންގަނޑ ދމިގން ދިޔަ ކަހަލައވ‪ .‬އޭނާގ‬
‫ދ ސިޙރވ‪ .‬އަހަރންނަށް މި ކރވނީ ކިހާ ނބައި ކަމއް‬
‫މަރގ އަސްލަކީ އ ސިޙރވ‪ .‬އަހަރންގ އދމގ މަތިން ހ ި‬
‫ހއްޔވ؟ މަޢސޫމ ފރާނައއް އޭނާގ އއްވސް ކށަކާނލައި ނަގައިލީއވ‪.‬‬

‫ލ‬
‫އ ހާދިސާއަށްފަހ އަހަރންނަކަށް ހަމަނިދި ލިބޭ ގޮތއް ނވިއވ‪ .‬ބިރވރި ހވަފންތައް ފންނަން ފށިއވ‪ .‬އކަނިވ ާ‬
‫ނށް ކރވނ ކށަށް އތައް ފަހަރަކ ތައބާވސް ވއްޖައީމވ‪.‬‬
‫ގތްވާން ފށިއވ‪ .‬އަހަރން ަ‬
‫ލށް ޮ‬
‫އިރަށް ހިތް ބިރގަނ ބޮ ަ‬
‫ނަމަވސް އަހަރންނަށް އަރައިގަނވިފައިވަނީ މީހއްގ ހައްޤަކަށވ‪ .‬މާތްކަލާނގ ހަޟރަތގައި އަހަރންގ ތައބާ‬
‫ޤަބޫލކރައްވާނީ ކިހިނއް ހއްޔވ؟ މި ބިރވރިކަމގ ތރޭގައި އަހަރންނަށް މިވަނީ މޅި ހަޔާތް ވއަތކރަން ޖހިފައވ‪ .‬މިއީ‬
‫އަހަރންނަށް ކރވނ ކށގ ސަޒާއވ‪.‬‬

‫***********‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪137‬‬
 ‫ނސް‬
‫ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް އގްޒޭމިނޭޝަ ް‬ ‫ލިޔނީ‪:‬‬

‫‪2012‬‬ ‫ފރަތަމަ ޗާޕ‪:‬‬

‫‪978-99915-59-62-9‬‬ ‫އައި‪.‬އސް‪.‬ބީ‪.‬އން‪:‬‬

‫ރަޖިސްޓްރީ ނަމްބަރ‪178-LBK/2018/073 :‬‬

‫ނސް‬
‫ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޕަބްލިކް އގްޒޭމިނޭޝަ ް‬ ‫ޝާއިޢކރީ‪:‬‬

‫މނާ މަޒމޫނ ‪ /‬ވާހަކަ ‪2016 - 2007‬‬

‫ތޙާނގ ނަ ޫ‬
‫އސް‪.‬އސް‪.‬ސީ އިމް ި‬ ‫‪138‬‬
ISBN 978-99915-59-62-9