Σενάριο ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας στην Αρχαία Γλώσσα Α ΄ Γυμνασίου – Ενότητα 1η

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
Κείμενο
Είδος γραφής υπάρχει από το 7000 π.Χ. Το υποστήριξε, από το 1925, ο ερευνητής Φλίντερς Πίτρι και το
τεκμηρίωσε ο καθηγητής Γ . Χουρμουζιάδης, που ανακάλυψε στην Καστοριά κατάλοιπα αρχαίου λιμναίου
πολιτισμού και μια ενεπίγραφη πινακίδα που χρονολογήθηκε στα 7000 π.Χ. Κάποια στιγμή ειπώθηκε ότι οι
Φοίνικες έδρασαν ως πολυεθνική των εμπόρων ανά τη Μεσόγειο γύρω στα 1000 π.Χ. Όμως είδος αλφαβητικής
γραφής είναι βέβαιο πως ήταν γνωστό στους Αιγυπτίους πριν από το 3000 π.Χ και στην Κρήτη πριν από το 1600
π.Χ. Ο Ντιράν λοιπόν υποθέτει ότι οι Φοίνικες δεν εφεύραν το αλφάβητο, αλλά μετακινούμενοι από τόπο σε τόπο
το έμαθαν είτε στην Κρήτη είτε στην Αίγυπτο και το μετέφεραν στην Τύρο (σημερινή Σουρ της Συρίας), τη
Σιδώνα (στην παραλία του σημερινού Λίβανου), τη Βύβλο (τη σημερινή Τζεβεΐλ, ΒΑ της Βηρυτού) και σε
διάφορες πόλεις της Μεσογείου. Ήταν δηλαδή οι φορείς και όχι οι εφευρέτες του αλφαβήτου. Στην ομηρική
εποχή, οι Έλληνες υιοθέτησαν αυτό το φοινικικό αλφάβητο και το ονόμασαν έτσι από τα δύο πρώτα γράμματα
(Άλφα Βήτα). Το αλφάβητο αυτό σχηματιζόταν από 22 σύμφωνα και εξέλιξή του αποτελεί το ελληνικό
αλφάβητο. Τα 22 γράμματα που οι Έλληνες παρέλαβαν από το φοινικικό αλφάβητο είναι τα εξής:
Α, άλφα (από το άλεφ = βόδι)
Β, βήτα (από το μπέτα = σπίτι)
Γ, γάμμα (από το γκάμελ = καμήλα)
Δ, δέλτα (από το ντάλεθ = πόρτα)
Ε, ε – ψιλόν (από το ε = παράθυρο)
F, δίγαμμα (από το βάου = αγκίστρι)
Ζ, ζήτα (από το ζάιν = όπλο)
Η, ήτα (από το ετ = φράκτης)
Θ, θήτα (από το τετ = φίδι)
Ι, γιώτα (από το ιόντ = χέρι)
Κ, κάπα (από το καφ = παλάμη)
Λ, λάμδα (από το λάμεντ = βουκέντρα)
Μ, μι (από το μεμ = νερά)
Ν, νι (από το νουν = ψάρι)
Ξ, ξι (από το σάιν = πάσσαλος)
Ο, ο – μικρόν (από το άιν = μάτι)
Π, πι (από το πε = στόμα)
Σαμπί (από το σάντε = ακόντιο)
Κόππα (ηχητικά Κ από το κοφ = κόμπος)
Ρ, ρο (από το ρες = κεφάλι)
Σ, σίγμα (από το σιν = δόντια)
Τ, ταφ (από το τάου = σήμα)
Σε αυτά προστέθηκαν τα Υ (ι – ψιλόν), Φ, Χ, Ψ και Ω (ο – μέγα). Στα 403 π. Χ, επί άρχοντα Ευκλείδη στην
Αθήνα έγινε μεταρρύθμιση του αλφαβήτου που οδήγησε στην κατάργηση τριών γραμμάτων, τα οποία είχαν
περιπέσει σε αχρηστία. Έτσι απαλείφθηκαν: το δίγαμμα (που προφέρονταν σαν «β» και τελικά το παρέλαβαν
αργότερα οι Ρωμαίοι ως λατινικό F), το κόππα και το σαμπί (το τελευταίο παρέμεινε ως αριθμός 900). Η
μικρογράμματη γραφή (η οποία συνδέεται με τη συστηματική χρήση τόνων, πνευμάτων και κενών μεταξύ των
λέξεων) εισάγεται μόλις τον 9ο αιώνα μ. Χ.
(Κάρολος Μπρούσαλης, Έθνος της Κυριακής 14/11/2004)
1. Βρείτε 5 φοινικικά σύμβολα που ταιριάζουν περισσότερο με τη σημασία τους; .............................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
2. Προσπαθήστε να γράψετε το όνομά σας χρησιμοποιώντας το φοινικικό αλφάβητο. .....................................
......................................................................................................................................................................................
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
Αφού διαβάσετε το παρακάτω απόσπασμα από το άρθρο «Οι αρετές του Μεγάλου Αλεξάνδρου»,
ασχοληθείτε με τις παρακάτω δραστηριότητες:
1. Ποια άλλα σύμβολα εκτός της οξείας εντοπίσατε στο κείμενο αυτό; Να τα γράψετε εδώ .........................
.....................................................................................................................................................................................
2. Καταγράψτε με τη βοήθεια του καθηγητή σας πού τοποθετούνται τα σύμβολα αυτά.
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
Ἀρετή 1η : Ἒθετε ὀρθές προτεραιότητες.
Λίγο πρίν ἀρχίσει ἡ ἐκστρατεία ἐναντίον τῆς Ἀσίας, οἱ δύο σώφρονες καί σεβάσμιοι στρατηγοί τοῦ
Φιλίππου Παρμενίων και Ἀντίπατρος εἰσηγήθηκαν στόν Ἀλέξανδρο νά τελέσει τούς γάμους του
καί νά τεκνοποιήσει. Οἱ δύο τιμημένοι στρατηγοί γνώριζαν πόσο ἐπικίνδυνη ἦταν ἡ σχεδιασθεῖσα
ἐκστρατεία καί πόσο ῥιψοκίνδυνος ἦταν ὡς χαρακτήρας ὁ Ἀλέξανδρος καί γι’ αὐτό ἤθελαν νά
δημιουργήσουν τίς προϋποθέσεις γιά ὁμαλή διαδοχή στό βασιλικό θρόνο σέ περίπτωση θανάτου
του. Ὁ Ἀλέξανδρος ὄμως ἀπάντησε ὅτι θά ἦταν ντροπή γιά τόν ἴδιο, ἐνώ ὅλη ἡ Ἑλλάδα τοῦ
ἀνέθεσε τήν ἡγεμονία τῆς πανελλήνιας ἐκστρατείας κατά τῶν Περσῶν, νά κάθεται καί νά τελεῖ
γάμους καί νά ἀναμένει τεκνογονία.
Ἀρετή 2η : Διέθετε ταπεινοφροσύνη καί πραότητα.
Τήν ἑπομένη τῆς μάχης τῆς Ἰσσοῦ ὁ Ἀλέξανδρος μαζί μέ τόν Ἡφαιστίωνα πῆγαν νά δοῦν
αὐτοπροσώπως τά μέλη τῆς οἰκογένειας τοῦ Δαρείου. Ἡ μητέρα τοῦ Δαρείου ἐξέλαβε τόν
Ἡφαιστίωνα ὡς τόν Ἀλέξανδρο καί ἒσπευσε νά τόν προσκυνήσει, ἐπειδή οἱ δύο ἐπισκέπτες
φοροῦσαν τά ἴδια ροῦχα καί ὁ Ἡφαιστίων ἦταν πιό μεγαλοπρεπής στήν ἐμφάνιση. Οἱ παρόντες
θορυβήθηκαν ἀπό τό λάθος τῆς βασιλομήτορος καί κάποιος τῆς ὑπέδειξε ποιός ἦταν ὁ
Ἀλέξανδρος. Ἐκείνη ἒσκυψε ντροπιασμένη καί ἀμήχανη ἀπό τό λάθος της. Τότε, γιά νά τή βγάλει
ἀπό τήν ἀμηχανία καί τή δύσκολη θέση, ὁ Ἀλέξανδρος ἒσπευσε νά τῆς πεῖ: «μηδέν φροντίσῃς ὦ
μῆτερ καί γάρ οὖτος Ἀλέξανδρος ἐστίν»!
Ἀρετή 3η : Διέθετε αἴσθηση λιτότητας καί ἐγκράτειας καί περιφρονοῦσε τά ὑλικά ἀγαθά.
Τίς παραμονές τῆς ἐκστρατείας στήν Ἰνδία, φόρτωσε τίς ἅμαξες μέ τό πλῆθος τῶν λαφύρων πού
εἶχαν συσσωρεύσει οἱ Μακεδόνες καί ἒδωσε διαταγή νά τά βάλουν φωτιά. Ἔκαψε πρῶτα τίς δικές
του ἅμαξες, τίς ἅμαξες τῶν ἑταίρων του καί ἒπειτα τῶν ὑπόλοιπων Μακεδόνων. Θεωροῦσε ὅτι
ὅλα αὐτά ἦσαν περιττά βάρη καί δέν ἦταν δυνατό νά ξεκινήσει μία τόσο μεγάλη ἐκστρατεία μέ
ἕνα τόσο μεγάλο πλῆθος λαφύρων. Περισσότερο βέβαια ἤθελε νά ὑπογραμμίσει ὅτι τούς
Μακεδόνες ἒπρεπε νά χαρακτηρίζει ἡ πολεμική ἀρετή καί ὄχι ἡ χλιδή καί ἡ πολυτέλεια...

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3
1. Στις παρακάτω προτάσεις υπάρχουν αρχαίες λέξεις ή φράσεις που τις χρησιμοποιούμε και σήμερα. Αφού
τις υπογραμμίσετε να γράψετε με νεοελληνικές λέξεις ή φράσεις τη σημασία τους.

Α. Αυτός ο άνθρωπος είναι μη μου άπτου.

Β. Όταν έμαθε τις κακές ειδήσεις έμεινε στήλη άλατος.
Γ. Μόλις οι κάτοικοι είδαν τις φλόγες να φτάνουν στα σπίτια τους, άρον άρον τα εγκατέλειψαν.
Δ. Οι υποσχέσεις των πολιτικών είναι έπεα πτερόεντα.
Ε. Η κηδεία του δημοφιλούς ηθοποιού θα γίνει δημοσία δαπάνη.
Στ. Τώρα τελευταία μιλά συνεχώς παράλογα. Έχει άραγε σώας τας φρένας;
Ζ. Το δάνειο που πήρε είναι τόσο μεγάλο που σίγουρα θα το πληρώνει εφ’ όρου ζωής.
Η. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Ζάππειο υπό την αιγίδα του υπουργείου παιδείας.
Θ. Την κρίσιμη στιγμή παρουσιάστηκε σαν από μηχανής θεός και έδωσε λύση στο πρόβλημα.
Ι. Θα πληρώσετε μετρητοίς ή με πιστωτική κάρτα;
ΙΑ. Ο φίλος σου είναι εχέμυθος. Χθες προσπαθούσα να του αποσπάσω ένα μυστικό, αλλά αυτός κρατούσε σιγή
ιχθύος.
ΙΒ. Εν πάσει περιπτώσει θα έρθεις μαζί μας στην εκδρομή ή όχι;
ΙΓ. Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι μας συνέβη. Οι περισσότεροι κρίνουν εξ ιδίων τα αλλότρια.
ΙΔ. Στην πολιτική δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιος δέχεται εξ οικείων τα βέλη.
ΙΕ. Εν τω μεταξύ οι δύο δράστες κατάφεραν να ξεφύγουν ανενόχλητοι.
ΙΣΤ. Οι φαρμακοποιοί έχουν σταματήσει να χορηγούν φάρμακα επί πιστώσει.
ΙΖ. Είναι σημαντικό να γυμναζόμαστε, γιατί νους υγιής εν σωματι υγιεί.
ΙΗ. Να πάμε διακοπές στην Κεφαλονιά, γιατί είναι ένα πολύ όμορφο νησί με πολλά αξιοθέατα. Συν τοις άλλοις
έχει τις καλύτερες θάλασσες της Μεσογείου.
ΙΘ. Κοίταξε να ξεκινήσεις δυναμικά, γιατί η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.
Κ. Σ’ αυτό που είπες πριν λίγο έχεις εν μέρει δίκιο.