Pojęcia i skróty

- operacja Fall Weis – plan ataku na Polskę ze strony Hitlera, podpisana 11.04.1939r. (rozpoczęta
- wojna błyskawiczna – polegała na szybkim zdobywaniu terenów wroga poprzez niespodziewane ataki na najsłabsze
punkty obrony
- dziwna wojna – brak działań ze strony żołnierzy na lądzie na zachodzie przy granicy francusko-niemieckiej (Linia
Maginota)
- operacja Wesserubung – atak na kraje skandynawskie (09.04.1940r.)
- operacja Fall Gelb – atak na Francję (maj 1940r.)
- operacja Seelowe (Lew Morski) – atak na Wielką Brytanię
- wojna zimowa – nazwa wojny pomiędzy ZSRR, a Finlandią, zakończona porażką Finów na wiosnę 1940r. (listopad – maj),
lecz utracili zaledwie 10% terytorium
- operacja Barbarossa – atak na ZSRR
- kolaboracja – współpraca obywateli kraju okupowanego z władzami okupanckimi na szkodę tego kraju lub jego
obywateli
- pacyfikacja – stosowanie siły zbrojnej w celu stłumienia wszelkich prób oporu na okupowanym terytorium
- kontyngenty – obowiązkowe świadczenia w naturze, określone umową lub nakazem, składane przez ludność na rzecz
państwa
- Holocaust – określenie męczeństwa narodu żydowskiego podczas II wojny światowej; w starożytności oznaczało
„całopalenie”
- Shoah – hebrajskie określenie męczeństwa, tłumaczone jako zagłada
- getta – osobne dzielnice miast wyznaczone tylko dla Żydów
- ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej – projekt opracowany podczas Konferencji w Wannsee, w ramach którego
wywieziono wszystkich Żydów do obozów zagłady, a konkretniej do komór gazowych (największe obozy funkcjonowały
w Treblince, Bełżcu i Oświęcimiu-Brzezince – Auschwitz-Birkenau). Zginęło w nich prawie 6 mln Żydów.
- Kierownictwo Akcji Specjalnych ( z ang. SOE) – powołana w 1940r. organizacja, która szkoliła, zaopatrywała
i koordynowała ruchy oporu w całej Europie
- dominium – historyczna nazwa niektórych posiadłości brytyjskich, potem państw Brytyjskiej Wspólnoty Narodów
- protektorat – forma kolonializmu polegająca na kontrolowaniu przez państwo silniejsze obrony i polityki zagranicznej
państwa słabszego, które zachowuje swoje instytucje, rząd i administracje
- wielka trójka – potoczna nazwa na 3 najpotężniejsze mocarstwa, na czele których stali Winston Churchill, Franklin
D. Roosevelt oraz Józef Stalin
- Wał Atlantycki – fortyfikacja niemiecka, która miała uniemożliwić aliantom atak na III Rzeszę ze strony Atlantyku
- operacja Market-Garden – największa operacja powietrznodesantowa II wojny światowej, która odbyła się 17.09.1944r.
w Holandii
- operacja Bagration – ofensywa radziecka na Białorusi
- „żabie skoki” – taktyka stosowana przez wojska amerykańskie podczas wojny z Japonią, polegała ona na zajmowaniu
tylko najważniejszych obiektów oddalonych od siebie na tyle blisko, aby wojska desantujące miały wsparcie lotnictwa
- kamikadze – nazwa japońskich pilotów samobójców, którzy w samolotach wlatywali wprost na amerykańskie statki

Daty
- 31.03.1939r. – udzielenie Polsce gwarancji pomocy w wypadku agresji III Rzeszy ze strony WB (od premiera Nevilla
Chamberleina)
- 23.08.1939r. – podpisanie paktu Ribbentrop – Mołotow (podpisany przez Jochaima von Ribbentropa oraz Wiaczesława
Mołotowa; obie strony deklarowały powstrzymanie się od przemocy wobec drugiego kraju, gwarantowały wzajemną
neutralność; w tajnym protokole opisano podział Europy Środkowo-wschodniej)
- 26.08.1939r. – przewidywana data ataku na Polskę, jednak przełożona ze względu na podpisanie układu o sojuszu
wojskowym przez Polskę i Wielką Brytanię
- 03.09.1939r. – wypowiedzenie wojny Niemcom przez Francję i Wielką Brytanię
- 08/09.09.1939r. – bitwa nad Bzurą (początkowo oddziały polskie odnosiły sukcesy, lecz wkrótce zabrakło im amunicji,
przez co przegrali 19.09.1939r.)
- 17.09.1939r. – atak ZSRR na Polskę
- 23.09.1939r. – spotkanie armii niemieckiej i radzieckiej w Brześciu nad Bugiem
- 28.09.1939r. – podpisanie przez generałów Juliusza Rommla, Tadeusza Kutrzebę i Waleriana Czumę oraz prezydenta
stolicy Stefana Starzyńskiego aktu kapitulacji stolicy
- 30.11.1939r. – atak ZSRR na Finlandię
- 10.05.1940r. – rozpoczęcie operacji Fall Gelb poprzez atak na Holandię, Belgię i Luksemburg
- 08.08.1940r. – rozpoczęcie Bitwy o Anglię (zakończyła się 31.10)
- wrzesień 1940r. – podpisanie paktu trzech (III Rzesza, Włochy i Japonia; tzw. państwa osi)
- 22.06.1941r. – rozpoczęcie operacji Barbarossa (w pierwszych tygodniach niemiecka armia posuwała się niezwykle
szybko)
- 07.12.1941r. – atak na Pearl Harbor
- sierpień 1940r. – włączenie Litwy, Łotwy, Estonii Besarabii i Bukowiny do ZSRR
- styczeń 1942r. – konferencja w Wannsee
- 12.07.1941r. – podpisanie radziecko-brytyjskiego układu o wzajemnej pomocy oraz o niezawieraniu sojuszu z Niemcami
- 14.08.1941r. – podpisanie „Karty Atlantyckiej” na pokładzie pancernika Prince of Wales przez Churchilla i Roosevelta.
W dokumencie oba państwa wyrzekały się podbojów obcych ziem, przyznawały każdemu państwu prawo do
samoistnienia i do suwerenności. Ważnym punktem było wyrzeczenie się wprowadzania zmian terytorialnych, bez zgody
narodu zainteresowanego.
- 01.01.1942r. – podpisanie w Waszyngtonie Deklaracji Narodów Zjednoczonych, która zamykała proces formowania się
koalicji, do której przystąpiło 26 państw, jednak do końca wojny było ich aż 51. W tym dokumencie wszystkie państwa
zobowiązywały się do pełnej współpracy przeciwko państwom osi i ich sojusznikom.
- czerwiec 1942r. – bitwa koło wyspy Midway
- 28.11-01.12.1943r. – konferencja w Teheranie, na której podjęto decyzję o działaniu na północy Francji w połowie
1944r.
- 04-11.02.1945r. – konferencja w Jałcie, na której ustalono granice Europy po pokonaniu III Rzeszy, jednak nie
dopuszczono do niej państw, o których decydowano, co było niezgodnie z „Kartą Atlantycką”
- 19.11.1942r. – okrążenie wojsk niemieckich pod Stalingradem
- 02.02.1943r. – kapitulacja 6 Armii pod Stalingradem
- lipiec 1942r. – bitwa pod El-Alamein
- 06.06.1944r. – atak na Normandię (tzw. Operacja Overlord)
- 25.08.1944r. – wyzwolenie Paryża
- 30.04.1945r. – popełnienie przez Hitlera samobójstwa w bunkrze pod Berlinem
- 07.05.1945r. – podpisanie aktu kapitulacji przez III Rzeszę
- 06.08.1945r. – zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę
- 09.08.1945r. – zrzucenie bomby atomowej na Nagasaki
- 02.09.1945r. – podpisanie przez Japonię aktu kapitulacji

Osoby
- Stefan Starzyński – prezydent Warszawy podczas jej kapitulacji
- gen. Erich von Manstein – niemiecki generał, który zaproponował Hitlerowi atak na Francję przez Ardeny
- Philippe Petain – francuski marszałek, później współpracownik Niemiec oraz przywódca rządu w Vichy, który podpisał
kapitulację Francji w wagonie kolejowym w lasku Compiegne pod Paryżem (tak jak to zrobiły Niemcy w 1918r.)
- Erwin Rommel – niemiecki legendarny generał, dowódca Deutche Afrika Korps, który wygrywał bitwy w Afryce
- Reinhard Heydrich – zastępca protektora Rzeszy w Pradze, a także szef RSHA, zginął w zamachu stworzonym przez SOE
wiosną 1942r.
- Vidkun Quisling – faszystowski polityk norweski, który w całej Europie stał się symbolem zdrady i kolaboracji.
- gen. Władysław Sikorski – stał na czele rządu emigracyjnego w Londynie
- gen. Charles de Gaulle – przeciwnik polityki marszałka Petaina, założyciel Komitetu Wolnej Francji w Londynie
- Franklin Delano Roosevelt – prezydent USA podczas II wojny światowej
- Winston Churchill – premier WB, który w dużym stopniu przyczynił się do wygranej koalicji w II wojnie światowej
- Friedrich Paulus – generał III Rzeszy, dowodzący 6 Armii, która walczyła o Stalingrad
- Pietro Badoglio – premier Włoch po Mussolinim, podpisał zawieszenie broni z aliantami 08.09.1943r.
- Hirohito – cesarz Japonii

Inne
- po zlikwidowaniu Czechosłowacji w marcu 1939r. na jej miejsce powstały uzależnione od Niemiec Protektorat Czech
i Moraw oraz Państwo Słowackie (dzięki temu zyskali bardzo dobrze rozwinięty przemysł zbrojeniowy Czech
- w marcu 1939r. Hitler zmusił Litwę do oddania portu w Kłajpedzie
- pierwsze ataki na Polskę odbyły się najpierw na wieś Wieluń, a następnie na Westerplatte
- ostatnia bitwa Polaków odbyła się pod Kockiem dowodzona przez gen. Franciszka Kleeberga; skapitulowała 05.10.1939r.
- w walkach Polacy utracili ok. 70 tys. żołnierzy, a do niewoli niemieckiej trafiło ok. 420 tys. (do radzieckiej 240 tys.
żołnierzy i 300 tys. innych mundurowych)
- w ostatnich dniach sierpnia Niemcy wysłali na Atlantyk pancerniki kieszonkowe oraz U-Booty
- w październiku 1939r. Stalin zażądał od Finlandii oddania terytorium, na którym znajdowała się Linia Mannerheima
- Niemcy napotkali największy opór podczas operacji Wesserubung doświadczyli w rejonie Narwiku (w połowie kwietnia
dołączyli do niej alianci, lecz ze względu na późniejszą sytuację we Francji, wycofano swoje wojska doprowadzając do
porażki Norwegów)
- Wielka Brytania zarządziła ewakuację żołnierzy w Belgii okrążonych przez Niemców poprzez port w Dunkierce,
jednocześnie zostawiając cały ciężki sprzęt
- Niemcy wkroczyły do Paryża 14.06.1940r.
- niemiecki pancernik Bismarck zatopił 24.05.1941r. okręt aliancki Hood
- pogorszenie się stosunków niemiecko-radzieckich spowodowało zbliżenie się ZSRR do zagłębia Ploeszti, które było
głównym miejscem wydobycia ropy przez Niemcy
- niemieckie wojska zbliżyły się na 30 km od Moskwy w listopadzie 1941r., lecz zostały odparte dzięki surowej zimie
- przeciwników Hitlera w okupowanych krajach wysyłano do obozów zagłady Żydów, jednakże pozwalano im na rozwój
swej kultury
- w czerwcu 1942r. zniszczono wieś Lidice w Czechach
- ludzie, mieszkający na terenach okupanckich Niemiec mieli przekształcić się w bezwolnych robotników dla „rasy panów”
- największa zagłada Żydów odbyła się w Babim Jarze, gdzie zginęło ok. 35 tys. osób
- ustalenia Najwyższej Rady Wojennej w Abbeville 12.09.1939r. polegały na nie planowaniu ataków w pierwszych
miesiącach wojny z Niemcami
- przywódcą koalicji była Wielka Brytania
- w marcu 1941r. Kongres amerykański pozwolił na sprzedaż lub wypożyczenie sprzętu wojennego państwom, których
wspieranie leżało w interesie USA. Dokument ten nosił nazwę Lend-Lease Act.
- Rosjanie zostali odrzuceni przez Niemców od Charkowa na 150km na wschód
- 05.07.1943r. – bitwa na Łuku Kurskim (największa bitwa pancerna odbyła się 12.07 koło wsi Prochorowka)
- bitwa pod Monte Cassino została wygrana przez aliantów po długich zmaganiach (wzgórze zdobyli Polacy pod
dowództwem gen. Władysława Andersa
- wojska niemieckie zostały otoczone w kotle pod Falaise podczas Operacji Overlord
- pod koniec 1944r. niemieckie oddziały przeprowadziły ofensywę w Ardenach, lecz ponieśli tam klęskę
- do spotkania wojsk amerykańskich z radzieckimi doszło nad Łabą
- głównym celem wojsk amerykańskich podczas ofensywy w 1942r. była wyspa Guadalcanal
- w lutym Amerykanie wylądowali na wyspie Iwo-Jima, a w kwietniu na Okinawie