ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Επίπεδα Ανάλυσης στην Κοινωνική Ψυχολογία

1. Ενδοατομικό -η εξήγηση εστιάζεται στο άτομο
2. Διατομικό -Η εξήγηση εστιάζεται στην αλληλεπίδραση των ατόμων και τις μεταξύ τους
καταστάσεις.
3. Διομαδικό -Η εξήγηση στηρίζεται στην κοινωνική θέση των ατόμων ή των ομάδων.
4. Ιδεολογικό -Η εξήγηση αφορά το ρόλο γενικών κοινωνικών πεποιθήσεων και των κοινωνικών
σχέσεων μεταξύ των ομάδων.
Παγκοσμιοποίηση: Αναφέρεται στις τρέχουσες οικονομικές τάσεις. Το καινούριο στοιχείο που
υπάρχει είναι η ταχύτητα μετάδοσης των πληροφοριών που επηρεάζουν τις οικονομικές
δραστηριότητες. Ο λόγος για τον οποίο οι υπερεθνικές δραστηριότητες αποτελούν έντονο
αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι το ότι οι άνθρωποι αισθάνονται πως οι παγκόσμιες τάσεις αφαιρούν
τον έλεγχο σε εθνικό επίπεδο και έτσι οι παγκόσμιοι θεσμοί γίνονται ανεξέλεγκτοι. Ετσι
δημιουργούνται νέες σχέσεις μεταξύ των ατόμων και των ομάδων.
Κουλτούρα: Ρητές και άρρητες μορφές συμπεριφοράς που αποκτιούνται και μεταβιβάζονται μέσω
συμβόλων και αποτελούν τα χαρακτηριστικά επιτεύγματα των ανθρώπινων ομάδων. Αποτελεί ένα
σχετικά οργανωμένο σύστημα κοινών νοημάτων. *οι άνθρωποι έχουν την αντίληψη ότι και οι άλλοι
σκέφτονται με τρόπο παρόμοιο προς τον δικό τους. Αυτό καθιστά τις πεποιθήσεις τους περισσότερο
ισχυρές και τις παγιώνει.
Εθνότητα: ομάδα ανθρώπων με κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά (πχ κοινή γλώσσα και πρακτικές).
Οι ομάδες αυτές ορίζονται από κοινές πραγματικές/μυθικές καταβολές και θεωρείται ότι έχουν κοινή
ιστορία και εμπειρίες.
Φυλή: διαφοροποίηση των ανθρώπων βάσει φαινοτυπικών διαφορών, πχ χρώμα δέρματος.
Εθνικότητα: ιδιότητα του μέλους σε ένα εθνικό κράτος ή σε μια ομάδα η οποία φιλοδοξεί να ιδρύσει
ένα εθνικό κράτος (πχ Σκωτία). μπορεί να εξισωθεί με την έννοια της υπηκοότητας.
Υπηκοότητα-ιδιότητα πολίτη: νομική ιδιότητα μέλους σε μια οργανωμένη πολιτική ενότητα , όπως
ένα εθνικό κράτος. Αφορά τη σχέση του ατόμου με αυτήν την οργάνωση και περιλαμβάνει τα
δικαιώματα και καθήκοντα που τη συνοδεύουν.

1. Η ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΡΟΣ ΝΕΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ. Η ΟΠΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ

ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΕ ΜΗ ΚΥΡΙΑΡΧΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ
Μετανάστες: άνθρωποι που μετακινούνται οικειοθελώς σε μία άλλη χώρα για να φτιάξουν εκεί τη
ζωή τους και να μείνουν μόνιμα.
Παρεπιδημούντες/ προσωρινοί κάτοικοι/εποχιακοί: άνθρωποι που μετακινούνται οικειοθελώς σε μία
άλλη χώρα χωρίς την πρόθεση να ζήσουν εκεί μόνιμα.

Πρόσφυγες/αιτούντες άσυλο: άνθρωποι που βρίσκονται εκτός της χώρας υπηκοότητας και δε
μπορούν να προστατευθούν από αυτήν εξαιτίας βάσιμου φόβου ότι διώκονται για λόγους
φυλετικούς/θρησκευτικούς/καταγωγής/ιδιότητας μέλους σε συγκεκριμένη ομάδα/πολιτικής άποψης.
Δεν μπορούν να επιστρέψουν σε αυτήν λόγω φόβου. Επίσης αν στην προηγούμενη χώρα διαμονής
δεν κατείχαν υπηκοότητα και γιαυτό διώκονται, τότε ζητούν άσυλο σε ασφαλέστερες χώρες.

Εθνοτικές μειονότητες : πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες ανθρώπων στο πλαίσιο ενός εθνικού
κράτους. Βρίσκονται εκεί λόγω μετανάστευσης ή ιδιαίτερων δεσμών με το συγκριμένο κράτος ( πχ
μέλη πρώην αποικιών). Συνήθως είναι πολίτες του εθνικού κράτους. Μέρος αυτών είναι οι
μετανάστες β’γενιάς.
~η εμπειρία της μετανάστευσης επηρεάζεται από τον τρόπο που οι άνθρωποι την κατανοούν και
αντιμετωπίζουν την αλλαγή και το άγνωστο. Μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε εύκολα αν το άτομο τη
θεωρήσει ως μία εμπειρία μάθησης, είτε δύσκολα δημιουργώντας επιπολιτισμικό στρες(πτώση στην
σωματική/ ψυχική/ κοινωνική υγεία ατόμων που βρίσκονται σε διαδικασία επιπολιτισμοποίησης και
για τα οποία υπάρχουν στοιχεία ότι αυτά τα φαινόμενα συνδέονται με την διαδικασία
επιπολιτισμοποίησης.) η διαδικασία αυτή επηρεάζει και τις μειονοτικές αλλά και τις πλειονοτικές
ομάδες.

Αυτοαξιολόγηση σε ένα νέο περιβάλλον

Οι άνθρωποι χάνουν τη θέση που είχαν στην κοινωνία καταγωγής τους , η οποία σχετιζόταν με το
επάγγελμα ή/και την οικογένεια τους (πχ πολωνοί με υψηλά πτυχία εργάζονται σε χειρονακτικές
θέσεις στην Ελλάδα). Σύμφωνα με τον Festinger, οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να αξιολογήσουν
τον εαυτό τους, τις στάσεις και τις απόψεις τους. Ετσι, όταν δεν υπάρχουν αντικειμενικά μέσα
σύγκρισης, αυτή γίνεται με τη σύγκριση με άλλους ανθρώπους οι οποίοι έχουν κάποιες ομοιότητες.
Αποφεύγονται οι συγκρίσεις με άτομα τα οποία διαφέρουν, εκτός και αν η συμμετοχή σε μία ομάδα
είναι πολύ ελκυστική ή δεν μπορεί να αποφευχθεί η σύγκριση λόγω εξωτερικών παραγόντων, κάτι
το οποίο μπορεί να είναι καταστροφικό για την Αυτοαξιολόγηση. Αυτή η διαδικασία ως σύνολο
αυξάνει τις πιέσεις για κοινωνική ομοιογένεια.
Οι συγκρίσεις αξιολόγησης μπορούν να έχουν διαφορετικές κατευθύνσεις. Από πάνω προς τα κάτω
(το σημείο σύγκρισης είναι καλύτερο από τον εαυτό), ή από κάτω προς τα πάνω (το σημείο
σύγκρισης είναι χειρότερο από τον εαυτό), ή παράλληλα (το σημείο σύγκρισης είναι ισότιμης
κοινωνικής θέσης). Υπάρχουν επίσης και οι χρονικές συγκρίσεις, που αποσκοπούν στην αίσθηση
ικανοποίησης από τον εαυτό και δίνουν κίνητρο αυτοβελτίωσης. Συνήθως οι άνθρωποι επιλέγουν
διαστάσεις σύγκρισης οι οποίες τους κάνουν να νιώθουν καλύτερα για τον εαυτό τους. Ωστόσο στην
πραγματική ζωή μπορεί να υπάρχει η ευκαιρία επιλογής της διάστασης και αυτή να επιβληθεί από
πιο ισχυρές ομάδες. Βέβαια, κάποιοι άνθρωποι και ομάδες μπορεί να μην χρησιμοποιούν τις
κοινωνικές συγκρίσεις ως μέσο αξιολόγησης αλλά να αυτοαξιολογούνται βάσει αφηρημένων
προτύπων.
Το φαινόμενο της ασυμμετρίας μεταξύ προσωπικής και ομαδικής αντίληψης διάκρισης αναφέρεται
στην τάση των μελών μειονοτικών ομάδων να αντιλαμβάνονται ότι κατευθύνεται υψηλότερος
βαθμός διακρίσεων ως προς την ομάδα στην οποία ανήκουν ως σύνολο, παρά σε αυτούς ως άτομα,
παρότι ανήκουν σε αυτήν.
Ωστόσο, τα μέλη μη κυρίαρχων πολιτισμικά ομάδων μπορεί να μην θεωρούν τις ομάδες σημαντικές
για την ταυτότητα τους, καθώς οι άνθρωποι έχουν ένα σύνολο διαφορετικών ρόλων και κατηγοριών
στις οποίες ανήκουν , οι οποίες τους προσδίδουν ποικίλες ταυτότητες.

Ταυτότητες υπό απειλή

1. Απειλή προς την Αυτοαξιολόγηση (οι άνθρωποι δεν έχουν κανένα θετικό
συναίσθημα για οποιαδήποτε αυτοπεριγραφή/ αυτοκατηγοριοποίηση)
2. Η αυτοαντίληψη αποδομείται λόγω αλλαγών στη ζωή και χρειάζεται προσαρμογή
και επαναξιολόγηση.

Τρόποι αντιμετώπισης της απειλής

α. Σύμφωνα με την Θεωρία Κοινωνικής Ταυτότητας θα υιοθετηθεί είτε μία
i. στρατηγική ατομικής κινητικότητας ώστε να βελτιωθεί η θέση τους [εφόσον θεωρεί ότι τα όρια
των ομάδων είναι διαπερατά=> στρατηγική αφομοίωσης (δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους να
γίνουν πολίτες της κοινωνίας υποδοχής αφήνονται κατά μέρος την πολιτισμική καταγωγή τους).
Μπορεί επίσης να ενεργοποιηθεί μια στρατηγική ενσωμάτωσης (οι άνθρωποι γίνονται πολίτες της
κοινωνίας υποδοχής χωρίς να εγκαταλείψουν την καταγωγή τους)]
ii. ή στρατηγικές κοινωνικής αλλαγής με στόχο τη βελτίωση θέσης όλης της ομάδας στην οποία
ανήκουν. Στην προσπάθεια τους να αποφύγουν αρνητικές ψυχολογικές συνέπειες λόγω αρνητικά
αξιολογούμενων ταυτοτήτων, οι άνθρωποι εμπλέκονται σε πράξεις οι οποίες μπορεί να
πυροδοτήσουν διομαδικές συγκρούσεις. Η ψυχολογική διαδικασία που υποκινεί την επιλογή
στρατηγικών αντιμετώπισης μπορεί να μας βοηθήσεις να κατανοήσουμε πώς αντιλαμβάνονται οι
άνθρωποι τις σχέσεις μεταξύ των ομάδων σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και πώς αυτό επηρεάζει την
κοινωνική αλλαγή.
iii. ή στρατηγική κοινωνικής δημιουργικότητας

Μεταβίβαση και διατήρηση των πολιτισμικών αξιών. Προκλήσεις στις αντιλήψεις για τον
κόσμο και τον εαυτό

Αποτελέσματα ερευνών (σελ 81):

~Οι μετανάστες γονείς απέδωσαν μεγαλύτερη βαρύτητα από τα παιδιά τους στις αξίες συντήρησης
και υπέρβασης του εαυτού ενώ τα παιδιά εκτιμούσαν περισσότερο την ανοιχτή στάση και τις αξίες
αυτοβελτίωσης
~η μετανάστευση αυξάνει το χάσμα ανάμεσα στους εφήβους και τους γονείς τους. Οι έφηβοι
αντιλαμβάνονται μία ασυνέπεια στα αξίες των γονιών τους και ανάμεσα σε αυτά που οι γονείς
έλεγαν και έπρατταν.
~Οι αντιλήψεις για την ανοιχτή στάση της κοινωνίας υποδοχής επηρεάζουν τις στρατηγικές
επιπολιτισμοποίησης.
~οι αυξανόμενες επαφές δεν επηρεάζουν απαραίτητα σε μεγαλύτερη αφομοίωση. Σημαντικός
παράγοντας σε αυτό είναι η μόρφωση- όσο υψηλότερο το μορφωτικό επίπεδο των γονιών τόσο
πιθανότερη η διατήρηση της γλώσσα και κουλτούρας καταγωγής της οικογένειας.
Προκλήσεις στους πολιτισμικούς προσανατολισμούς, στην αυτοαντίληψη και τις
αναπαραστάσεις του συλλογικού.
~Τα επίπεδα ατομικισμού και συλλογικότητας μπορούν να αλλάξουν λόγω των μοναδικών
εμπειριών κάθε ομάδας και των σχέσεων της με την πλειοψηφία, καθώς επίσης λόγω των
στρατηγικών που χρησιμοποιούν τα μέλη των ομάδων για να επιπολιστούν και να βελτιώσουν τη
θέση τους.
~Αυτό που πιστεύουμε ότι είμαστε επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και ο τρόπος που
βλέπουμε τον κόσμο επηρεάζει το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας.
~Υπάρχει μία τάση οι ισχυρές ομάδες να χαρακτηρίζονται από διαφορετικότητα ενώ οι μειονοτικές
να περιγράφονται ως ομοιογενείς (Δυτικές αναπαραστάσεις ομάδων σχετικά με την εξουσία τους)
~Τα μέλη μειονοτικών ομάδων βρίσκονται σε αριθμητική μειοψηφία, η κοινωνική θέση μπορεί να
επιδεινωθεί περαιτέρω λόγω της οικονομικής τους κατάστασης , λόγω αυτής οι πολιτισμικές
πρακτικές τους αμφισβητούνται και ο πολιτισμικός τους προσανατολισμός μπορεί να τους περιορίζει
σε μια θέση που στερείται ισχύος διότι αναπαριστάνονται ως αντικαταστάσιμα μέλη ομοιογενών
ομάδων.

Διαχείριση των υποτιμημένων μειονοτικών ταυτοτήτων, της προκατάληψης και των

διακρίσεων.
~Η διαχείριση μια υποτιμημένης ταυτότητας μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στο να γίνουν
υπερευαίσθητοι.
~Επίσης, μπορεί να κάνει το άτομο να μην αισθάνεται σίγουρο για τις εξηγήσεις πουδίνει στα
πράγματα, κάτι το οποίο είναι μια ισχυρή ανθρώπινη ανάγκη. Αυτό συνίσταται στην αμφισημία
απόδοσης (αμφιβολία σχετικά με το αν τα γεγονότα οφείλονται στα προσωπικά τους χαρακτηριστικά
ή σε αντίδραση στην στιγματισμένη θέση τους)
~Μπορεί να προκληθεί ευαισθησία στην απόρριψη (υπερβολική αντίδραση στην απόρριψη) η οποία
μπορεί να λειτουργήσει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
~Επίσης, η απειλή του στερεοτύπου (άγχος μήπως το άτομο επαληθεύσει με τη συμπεριφορά του
κάποιο αρνητικό στερεότυπο που αποδίδεται στην ομάδα που ανήκει) μπορεί να αποδιοργανώσει και
να δυσχεράνει τον τρόπο λειτουργίας του ατόμου.
~Οταν οι άνθρωποι θεωρούν ότι τα όρια μεταξύ των ομάδων είναι διαπερατά μπορούν να
υιοθετήσουν στρατηγικές ατομικής κινητικότητας. Ωστόσο, όταν θεωρούν ότι τα όρια είναι
αδιαπέραστα, η επιλογή στρατηγικής εξαρτάται από τις άλλες αντιλήψεις για τις κοινωνικές
συνθήκες. Αν πιστεύουν ότι η κατάσταση είναι ορθή και δεν πρόκειται να αλλάξει , θα επιλέξουν
κάποια στρατηγική κοινωνικής δημιουργικότητας:
α. Ανεύρεση νέων διαστάσεων σύγκρισης
β. επαναπροσδιορισμός της αξίας της υπάρχουσας διάστασης σύγκρισης
γ. εγκατάλειψη της σύγκρισης με ομάδα υψηλότερης κοινωνικής θέσης και αναζήτηση εξωομάδων
χαμηλότερης κοινωνικής θέσης.
~Η επιλογή οδού επιπολιτισμοποίησης δεν είναι ζήτημα ατομικής απόφασης. Οι Στρατηγικές
επιπολιτισμοποίησης μπορούν να διαχωριστούν σε 2 διαστάσεις:
Ποιος είναι ο στόχος τους;
α. αλλαγή σχέσης ομάδων αφήνοντας τις ίδιες τις ομάδες αμετάβλητες
β. αλλαγή σύγκρισης.
γ. αλλαγή ομάδων με αλλαγή των ορίων τους ή με αφομοίωση

Είναι συμπεριφορικές ή γνωστικές;

~Τα μέλη μειονοτήτων μπορεί να αντιδράσουν στην απειλή με ενίσχυση της ταύτισης τους με τη
δική τους πολιτισμική ομάδα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στρατηγική απόσχισης από την κοινωνία
υποδοχής.
~Τα μέλη μειονοτικών ομάδων μπορεί να νιώθουν σχετική αποστέρηση (ασυμφωνία μεταξύ αυτών
που έχουν και αυτών που πιστεύουν ότι αξίζουν ή θα έπρεπε να μπορούν να έχουν)
~Κάποια μέλη αναπτύσσουν ψευδή συνείδηση (υποστήριξη κι αποδοχή από το άτομο εσφαλμένων
πεποιθήσεων που συντηρούν στην καταπίεση του) η οποία δικαιολογεί το κοινωνικό σύστημα (οι
υπάρχουσες κοινωνικές συμφωνίες διατηρούνται παρά την προφανή ψυχολογική και υλική βλάβη
που συνεπάγονται για μειονεκτούντα άτομα και ομάδες) .
~Αυτά απορρέουν από τη Θεωρία του δίκαιου κόσμου.
~Δημιουργείται έτσι ο κανόνας εσωτερικότητας (οι άνθρωποι προτιμούν τις εξηγήσεις που
βασίζονται σε εσωτερικά αίτια ανεξάρτητα από το πόσο αληθείς είναι) και το θεμελιώδες σφάλμα
απόδοσης (υποτίμηση σημασίας εξωτερικών παραγόντων στην πρόκληση συμπεριφορών.
~Πότε ενεργοποιείται η συλλογική δράση; Οταν πληρούνται οι εξής προϋποθέσεις:
1.τα μέλη αποδίδουν την κατάσταση τους στο ότι υφίστανται διακρίσεις ως ομάδα.
2.τα μέλη αξιολογούν την θέση τους με διομαδική σύγκριση.
3.τα μέλη θεωρούν ότι είναι υπεύθυνα για το μέλλον τους και ότι μπορούν από κοινού να πετύχουν
κάτι.
~Σύμφωνα με τη ΘΚΤ η επιλογή στρατηγικών θα εξαρτηθεί από το βαθμό ταύτισης με τη
μειονοτική ομάδα και τις αντιλήψεις για τις δομικές συνθήκες που διέπουν τη σχέση μεταξύ των
ομάδων

2. ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΕ ΚΥΡΙΑΡΧΕΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ
~Κατά μία άποψη το περιβάλλον γίνεται μη οικείο και γι’αυτούς που ανήκουν σε κυρίαρχες ομάδες,
καθώς πρέπει να εξοικειωθούν με τις διαφορετικές πεποιθήσεις και πρακτικές.
~Οι Pettigrew et al. ανακάλυψαν ότι οι έννοιες και τα ψυχομετρικά εργαλεία των ΗΠΑ σχετικά με
τις σχέσεις λευκών-μαύρων λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο και στηΔυτική Ευρώπη. Επίσης,
αναρωτήθηκαν πώς γενικεύονται οι ψυχολογικές διαδικασίες, δεδομένων των κοινωνικο-ιστορικών
διαφορών. Σχετικά με αυτό, ανακάλυψαν πως τα κοινωνικά φαινόμενα δρουν σ ένα μακροεπίπεδο
και συνιστούν ‘μακρινά’ αίτια της προκατάληψης, ενώ τα ψυχολογικά είναι ‘κοντινα’ αιτία και
λειτουργούν σε ένα μικρο-μεσο-επιπεδο.

Οι κοινωνιοψυχολογικές θεωρίες για την προκατάληψη

~Ο Asch έδειξε ότι οι άνθρωποι μπορεί να αρνηθούν να υποστηρίξουν μία αυταπόδεικτη αλήθεια,
εάν βρεθούν αντιμέτωποι με μία πλειοψηφία που υποστηρίζει το αντίθετο (‘The Asch conformity
experiment https :// narcohypnosis . wordpress . com /2011/06/24/ the - asch -
conformity - experiment / )
~Ο Milgram έδειξε ότι όταν οι άνθρωποι αποτελούν τμήμα μίας ιεραρχικής δομής είναι πιθανό να
θεωρούν τον εαυτό τους ως απλό μεταπράτη της βούλησης της εξουσίας, κάτι που μπορεί να τους
οδηγήσει σε ακραίες πράξεις .

Θεωρία 1

Οι ρίζες της προκατάληψης βρίσκονται στον τύπο προσωπικότητας των ανθρώπων. γίνεται εστίαση
στις ατομικές διαφορές. Ωστόσο έχουν υπάρξει αρνητικές κριτικές σε επίπεδο μεθοδολογίας αλλά
και ως προς την βασική υπόθεση σχετικά με την προσωπικότητα καθώς δεν λαμβάνει υποψιν
κοινωνικούς παράγοντες. Επίσης, άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι το κοινωνικό πλαίσιο επιδρά στο
βαθμό αυταρχισμού του ατόμου.

Θεωρία 2
ο ανταγωνισμός για την κατοχή των λιγοστών διαθέσιμων πόρων συνιστά την αφετηρία του
εθνοκεντρισμού και της ενδοομαδικής ευνοιοκρατίας. Η κριτική σε αυτήν τη θεωρία έχει εστιαστεί
στο ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των ομάδων μπορεί να είναι ικανή αλλά ΟΧΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ συνθήκη
για την ανάπτυξη της προκατάληψης.

Θεωρία 3
η παρουσία δύο ομάδων σε γνωστικό επίπεδο είναι αρκετή για να πυροδοτήσει συναισθήματα
εθνοκεντρισμού και ενδοομαδικής ευνοιοκρατίας. Αυτό συμβαίνει διότι οι άνθρωποι αντλούν μία
αίσθησηταυτότητας από τις ομάδες στις οποίες ανήκουν, το οποίο τους οδηγεί στο να αποδίδουν μία
υψηλότερη κοινωνική θέση. Για να το πετύχουν αυτό μπορεί είτε να ευνοήσουν τα μέλη της ομάδας
μέσω αντιλήψεων, στάσεων και συμπεριφορών ώστε να δημιουργηθεί μία θετική διαφορά υπέρ της
ενδοομάδας σε επίπεδο διομαδικών συγκρίσεων. Η ομαδική ευνοιοκρατία είναι χαρακτηριστικό και
των ομάδων υψηλής κοινωνικής θέσης, αλλά και των ομάδων χαμηλής κοινωνικής θέσης.. Εν
ολίγοις, αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι τα μέλη της κοινωνίας υποδοχής τείνουν να εκδηλώνουν
προκατάληψη εναντίον των ανθρώπων διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων για να διατηρήσουν
τηνυψηλή κοινωνική θέση τους και αντίστοιχα, τα μέλη των μη κυρίαρχων πολιτισμικών ομάδων
ευνοούν την ενδοομάδα τους ως προς διαφορετικές διαστάσεις. Επίσης, η αυτοκατηγοριοποίηση
αποτελεί κομμάτι του εαυτού καθώς οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να ταυτιστούν με μία κατηγορία.
Ετσι, όταν οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως αντικαταστάσιμο μέλος μίας
συγκεκριμένης ομάδας τότε είναι πιθανό ότι θα εκδραματίσουν αυτή την ταυτότητα και θα
εκφραστούν μέσα από αυτήν και έτσι εκδηλώνεται η διομαδική συμπεριφορά.
Η Κριτική σε αυτήν την θεωρία εστιάζει στο ότι δεν έχει δοθεί έμφαση στον τρόπο με τον οποίο οι
κατηγορίες του εαυτού δομούνται αλλά ούτε στους παράγοντες που καθοδηγούν στις αποφάσεις των
ατόμων υπέρ μιας συγκεκριμένης ταυτότητας.

Αναπαραστάσεις ομάδων. Στερεότυπα και κοινωνική κατηγοριοποίηση

~Τα στερεότυπα θεωρούνται το αποτέλεσμα τους περιορισμού των γνωστικών ικανοτήτων των
ανθρώπων στην επεξεργασία πληροφοριών (πχ. Μεροληψία/σφάλμα)
~Οι περισσότερες έρευνες εντοπίζουν τις αρχές διαμόρφωσης των στερεοτύπων στις γνωστικές
διαδικασίες.

 κάποιοι θεωρητικοί υποστηρίζουν ότι είναι αποτέλεσμα των ευρετικών αρχών (γνωστικές
στρατηγικές που έχουν στόχο τη γρήγορη και αποτελεσματική επεξεργασία των πληροφοριών)

Δημιουργία των στερεοτύπων.

 οι θεωρητικοί των συγκρούσεων υποστηρίζουν ότι είναι αποτέλεσμα των διαδικασιών

κατηγοριοποίησης που έχουν στόχο την διομαδική συμπεριφορά. (συμφώνα με αυτήν οι κατηγορίες
διαμορφώνονται στη βάση των αντιλαμβανόμενων ομοιοτήτων και διαφορών

 οι θεωρητικοί της γνωστικής κατεύθυνσης θεωρούν ότι οι κατηγορίες που διαμορφώνονται έχουν
ως αποτέλεσμα τα κριτήρια ομοιότητας, και όχι το αντίθετο.

 άλλοι υποστήριξαν ότι είναι το εσφαλμένο αποτέλεσμα της διαδικασίας επεξεργασίας

πληροφοριών που στόχο έχει την απλοποίηση του περιβάλλοντος και τη μείωση της κοινωνικής
πληροφορίας.

άλλοι θεωρητικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για αντιληπτικά μέσα δια των οποίων η πραγματικότητα
γίνεται πιο κατανοητή

 άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι τα αρνητικά στερεότυπα είναι η προσπάθεια των ανθρώπων να
αισθανθούν καλύτερα για την κατηγορία στην οποία ανήκουν.
~Στερεοτυπική διαδικασία: παραγωγή γνώσης σχετικά με διάφορες κατηγορίες, που εξυπηρετεί την
εξήγηση ομοιοτήτων και διαφορών αφορά διαστάσεις σύγκρισης, και την οποία μοιράζονται από
κοινού οι άνθρωποι.
~Οι λειτουργίες των στερεοτύπων σύμφωνα με τον Tajfel:
1.βοηθούν στην κατανόηση και προσαρμογή στο κοινωνικό περιβάλλον
2.βοηθούν στην υπεράσπιση και διαφύλαξη των ατομικών αξιών.
3.δημιουργούν και διατηρούν τις ομαδικές ιδεολογίες.
4.δημιουργούν και διατηρούν θετικά αξιολογούμενες συμπεριφορές.
~Ωστόσο, με τη συγκεκριμενοποίηση των κοινωνικών σχέσεων, οι κοινωνικές κατηγορίες
κινδυνεύουν να ουσιοποιηθούν (η δοξασία ότι οι κατηγορίες έχουν πράγματι αξία). Η θεώρηση της
κάθε κουλτούρας ως ουσιοποιημένης οντότητας και η άποψη ότι οι πολιτισμικές διαφορές είναι
φυσικές, έχουν ως αποτέλεσμα την διατήρηση πεποιθήσεων που υποστηρίζουν τη φυσική
ανωτερότητα ορισμένων ομάδων και ανθρώπων.

Θεωρίες Αδηλου/ Λανθάνοντος Ρατσισμού:

Σύγχρονος/Συμβολικός ρατσισμός: στηρίζεται στις αξίες της ισότητας, του ατομικισμού και της
αυτοδυναμίας. Δεν απορρίπτουν τους μαύρους λόγω καθαρής μισαλλοδοξίας αλλά ίσως πιστεύουν
ότι οι μαύροι παραβιάζουν τις παραδοσιακές αξίες. Πιθανότατα αντιτίθενται σε μέτρα ‘’θετικής
διάκρισης’’.
Αμφίθυμος ρατσισμός: βασίζεται στην υπόθεση ότι οι στάσεις υπέρ ή κατά των μαύρων συνδέονται
με διαφορετικά σύνολα αξιών. Τα άτομα νιώθουν παράλληλα και ότι οι μαύροι βρίσκονται σε
μειονεκτική θέση και έτσι εκφράζουν ανθρωπιστικές τάσεις αλλά παράλληλα υπάρχουν
ανταγωνιστικές αξίες ατομικισμού, αξιοκρατίας και ατομικής ελευθερίας οι όποιες τους οδηγούν σε
στάσεις ενάντια των μαύρων. Αυτή η αμφιθυμία διευκολύνει τη διατήρηση του ρατσισμού
Ρατσισμός της αποστροφής: οι ίδιοι δεν πιστεύουν ότι είναι προκατειλημμένοι. Ωστόσο, όταν μία
κατάσταση δεν είναι αμφίσημη (είναι ξεκάθαρη) θα συμπεριφερθούν με τρόπο που δηλώνει ανοχή.
Οταν όμως η κατάσταση είναι διφορούμενη και η συμπεριφορά τους μπορεί να δικαιολογηθεί με
εξηγήσεις διάφορες του ρατσισμού , τότε είναι πιθανό να συμπεριφερθούν μεροληπτικά.
Μοντέλο της αποσύνδεσης: το άτομο κατέχει άδηλους τύπους ρατσισμού και παράλληλα συνειδητές
προσπάθειες για να τους ξεπεράσει. Οι άδηλοι τύποι ρατσισμού είναι αποτέλεσμα κοινωνικής
μάθησης. Παρά τις κοινωνικές επιδράσεις μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν πεποιθήσεις αντίθετες
των στερεοτύπων. Καθώς όσοι έχουν αυτές τις ανεκτικές πεποιθήσεις νιώθουν μία γενική απόσταση
μεταξύ των προσωπικών και πολιτισμικών πεποιθήσεων, ΑΝ συμπεριφερθούν προκατειλημμένα,
έστω ασυνείδητα, προσπαθούν να ισοσταθμίσουν τις προσωπικές με τις πολιτισμικές πεποιθήσεις ,
δημιουργώντας προκατειλημμένες πεποιθήσεις. Ετσι, οι άνθρωποι που έχουν σύμφωνες πολιτισμικές
και προσωπικές πεποιθήσεις αντιδρούν με πιο έκδηλες μορφές ρατσισμού.
Λανθάνων-άδηλος VS έκδηλος-ωμός ρατσισμός: Ο έκδηλος ρατσισμός βασίζεται σε
συναισθήματα απειλής και απόρριψης των μειονοτήτων και αντιτίθεται στη στενή επαφή με
εξωομάδες. Ο άδηλος ρατσισμός είναι πιο έμμεσος και εκδηλώνεται μέσω του υπερτονισμού των
πολιτισμικών διαφορών. Από αυτά προκύπτουν 3 κατηγοριοποιήσεις ανθρώπων: α. μισαλλόδοξοι
(υψηλή βαθμολογία και στις 2 διαστάσεις), β. υπέρμαχοι της κοινωνικής ισότητας (χαμηλή
βαθμολογία και στα 2),γ. άδηλοι (χαμηλή στον έκδηλο, υψηλή στον άδηλο)
~Η αλλαγή της ονομασίας από ‘’μαύρος’’ σε ‘’Αφροαμερικανός’’ συντελεί μία μεταβολή από μια
φυλετική σε μια πολιτισμική κατηγορία. Αυτή η μεταβολή δείχνει ότι η ομάδα, αν και ιδιαίτερη,
εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία των Αμερικανών.
Εμπραγμάτωση: Διαδικασία κατά την οποία αφηρημένες και αυθαίρετες έννοιες μετατρέπονται σε
μη αμφισβητούμενες ή ακόμη και νομιμοποιημένες (πχ φυλή)
Ρατσισμός: α. αφορά συμπεριφορές και πράξεις, β. αποτελεί μία κοινωνική κατασκευή η οποία
έγινε πραγματική κοινωνική διαίρεση, γ.το περιεχόμενο του εξαρτάται από το κοινωνικοπολιτικό
πλαίσιο. (ρατσισμός = εξουσία +προκατάληψη σύμφωνα με Orario +Fiske)
~Οι φυσικές και μη εμπραγματοποιημένες κατηγορίες (άρρεν, λευκός, καρκινοπαθής) θεωρούνται
υψηλότερης κοινωνικής θέσης, ενώ οι φυσικές και εμπραγματοποιημένες κατηγορίες (πχ μαύροι,
ασθενείς με aids, εθνικές μειονότητες ) θεωρούνται χαμηλής κοινωνικής θέσης
υποστασιακότητα: Ιδιότητα μιας κατηγορίας να γίνεται αντιληπτή ως ενιαία οντότητα. Ενα σύνολο
θα γίνει αντιληπτό αν
1. Τα συστατικά στοιχεία βρίσκονται κοντά μεταξύ τους-εγγύτητα
2. Τα συστατικά στοιχεία είναι αντιληπτικά συγγενή- ομοιότητα
3. Τα στοιχεία κινούνται μαζί προς την ίδια κατεύθυνση – κοινή μοίρα
4. Τα στοιχεία συγκροτούν μια καλά σχηματισμένη μορφή – γόνιμη μορφή
~Οι ουσιοποιητικές πεποιθήσεις διαρθρώνονται σε 2 διαστάσεις: α. φυσικότητα β. εμπραγμάτωση
(σελ 151)
~οι αναπαραστάσεις των ανθρώπων για τις κοινωνικές κατηγορίες ενσωματώνονται σαφώς σε
ερμηνευτικές θεωρίες που έχουν συνέπειες για την αξιολόγηση τους. Το αίσθημα της απειλής:
ταυτότητα, αλλαγή και πόροι Απειλή εναντίον της ταυτότητας υπάρχει είτε όταν το άτομο δεν
μπορεί να έχει θετικό αίσθημα για τον εαυτό του είτε όταν μια αλλαγή στις ισχύουσες συνθήκες
πιέζει προς την αφομοίωση νέων ταυτίσεων τύποι απειλής:
1. Οταν οι άνθρωποι κατηγοριοποιούνται παρά τη θέληση τους (απειλή της κατηγοριοποίησης)
2.η ομάδα εμποδίζεται να είναι ξεχωριστή (απειλή στην ιδιαιτερότητα)
3.υπονομεύεται η αξία της ομάδας (απειλή στην αξία της ταυτότητας)
4.υπονομεύεται η θέση ενός ατόμου στην ομάδα (απειλή της αποδοχής)
5. οι μειονότητες αμφισβητούν την κοσμοθεωρία της πλειονότητας (συμβολική απειλή)
6.αίσθημα αβεβαιότητας για το μέλλον και την αλλαγή.
~Οταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε μία προνομιούχα θέση μπορεί να αισθανθούν την ανάγκη να την
υπερασπιστούν μέσω της προκατάληψης.
~προκατάληψη μπορεί να εμφανιστεί όχι μόνο λόγω του φόβου της έλλειψης αλλά και λόγω των
προσδοκιών ότι μελλοντικά το άτομο θα βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με άλλες
ομάδες ή με προηγούμενη κατάσταση.

3. Η ΚΟΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΑΝΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Μειώνοντας την προκατάληψη: θέματα επαφής και κατηγοριοποίησης

Υπόθεση της επαφής: οι άνθρωποι έχουν εσφαλμένη αντίληψη για τους άλλους γιατί δεν τους
γνωρίζουν. Εάν τους συναντούσαν, αλληλεπιδρούσαν μαζί τους και έρχονταν πιο κοντά, τότε η
προκατάληψη τους θα μειωνόταν και πιθανώς θα εξαφανιζόταν. Αυτό ισχύει υπό 4 προϋποθέσεις
σύμφωνα με τον Allport:
α. Ισότιμη κοινωνική θέση μεταξύ των ομάδων(εάν ισχύει το αντίθετο, τα στερεότυπα μπορεί να
ενισχυθούν)
β. Κοινωνική και θεσμική υποστήριξη (η επαφή θα πρέπει να επιδοκιμάζεται από τις νόμιμες αρχές
εξουσίας και να προωθείται από τους κοινωνικούς κανόνες)
γ. Συνεργατική αλληλεξάρτηση (Στο βαθμό στον οποίο οι ομάδες αλληλεξαρτώνται, πρέπει να
υπάρχει συνεργασία. Ο ανταγωνισμός δεν είναι ωφέλιμος για την μείωση της προκατάληψης)
δ. Δυναμική εξοικείωσης (Η επαφή θα πρέπει να έχει αρκετή διάρκεια, συχνότητα και εγγύτητα για
να αναπτυχθούν στενές σχέσεις)
Η κοινωνική θέση παίζει ρόλο στη μείωση της προκατάληψης. Οι μελέτες έδειξαν ότι η
επίδραση για τη μείωση της προκατάληψης ήταν μεγαλύτερη στις ομάδες με μέλη πλειονότητων ,
απ’ότι στις ομάδες μειονοτήτων.
Σημαντικός παράγοντας επίσης είναι η φιλία.

~Η ευκαιρία για συνάντηση με άτομα εξωομάδων δεν είναι αρκετή για να ωθήσει τους ανθρώπους
να εμπλακούν μαζί τους. Ερευνες έδειξαν ότι άνθρωποι που ζούσαν σε πόλη με μεγαλύτερο αριθμό
μεταναστών δεν είχαν υψηλότερα επίπεδα επαφής συγκριτικά με όσους ζούσαν σε πόλη με
μικρότερο πληθυσμό μεταναστών.
Η υπόθεση επαφής δεν αφορά απλά το να ζει κάποιος κοντά σε μέλη εξωομάδας, αλλά την
δημιουργία στενών σχέσεων και αλληλεπίδρασης.

Υπόθεση της κατηγοριοποίησης: Για να μειωθεί η προκατάληψη πρέπει να αλλάξει η έμφαση που
δίνεται στην κατηγοριοποίηση με όρους ενδοομάδας-εξωομάδας.

Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για αυτό:

α. Αποκατηγοριοποίηση (Οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να αλληλεπιδρούν ως άτομα και όχι ως μέλη
διαφορετικών ομάδων. Τίθεται το ερώτημα εάν οι πιο θετικές στάσεις μπορούν να γενικευτούν σε
άλλα μέλη εξωομάδων ή αν περιορίζονται σε όσους έλαβαν μέρος στην αλληλεπίδραση.
β. Επανακατηγοριοποίηση: Κοινή ενδοομαδική ταυτότητα (Η κατηγοριοποίηση μετατίθεται σε ένα
υπερκείμενο επίπεδο και τα μέλη των ομάδων αντιλαμβάνονται ότι ανήκουν σε μία κοινή πιο
περιεκτική ενδοομάδα)
γ. Υποκατηγοριοποίηση (Η αλληλεπίδραση πληροί τις προϋποθέσεις του Allport και είναι
συνεργατική ώστε οι ομάδες με συμπληρωματικούς ρόλους να συνεργάζονται για κοινούς στόχους.
Ωστόσο, υπάρχει φόβος γενίκευσης των αρνητικών στάσεων σεπερίπτωση που η έκβαση της
συνάντησης δεν είναι θετική.
δ. Διασταύρωση των κατηγοριοποιήσεων (μερικές φορές οι άνθρωποι ανήκουν σε διαφορετικές
κατηγορίες σύμφωνα με μία διάσταση, όμως μπορεί να ανήκουν στην ίδια σύμφωνα με μία άλλη
διάσταση. Ετσι τα όρια των κατηγοριών διασταυρώνονται και οι διαδικασίες αύξησης των
ομοιοτήτων και των διαφορών εντός και μεταξύ των ομάδων συγκρούονται. Ετσι η διομαδική
μεροληψία μειώνεταιεπειδή το άτομο θεωρείται μέλος και της ενδοομάδας, και της εξωομάδας )

Συνολική θεωρία της απειλής για την προκατάληψη

~Οι απειλές είναι πιο έντονες σε εκείνους που ταυτίζονται με την ενδοομάδα τους.
~Οσο μεγαλύτερη σημασία έχουν για το άτομο τα θέματα ή οι πολιτικές, τόσο ισχυρότερη είναι η
αντιλαμβανόμενη απειλή.
~Η συχνότητα και η ποιότητα της επαφής επηρεάζουν το αίσθημα της απειλής.
~Οι άνθρωποι αισθάνονται μεγαλύτερη απειλή εάν οι ομάδες έχουν προηγούμενο ιστορικό
συγκρούσεων μεταξύ τους.
~Τα μέλη ομάδων υψηλής κοινωνικής θέσης μπορεί να νιώθουν πιο έντονη απειλή από τις
ρεαλιστικές απειλές(απειλές προς αυτή καθαυτή την ύπαρξη της ενδοομάδας, την πολιτική και
οικονομική της δύναμη και την φυσική ή υλική ευημερία της) και το αίσθημα διομαδικού άγχους.
Αντίθετα, τα μέλη ομάδων χαμηλής κοινωνικής θέσης μπορεί να νιώθουν απειλούμενα από
συμβολικές απειλές (αντιληπτές διαφορές της ομάδας ως προς τα ήθη, τις αξίες, τα πρότυπα κλπ )
και να διατηρούν αρνητικά στερεότυπα για την εξωομάδα.
~Όσο λιγότερα γνωρίζουν οι άνθρωποι για την εξωομάδα τόσο πιο απειλούμενοι νιώθουν.
~Το διομαδικό άγχος αναφέρεται στο συναίσθημα προσωπικής απειλής κατά τη διάρκεια των
διομαδικών αλληλεπιδράσεων, το οποίο οφείλεται στην ανησυχία του ατόμου ότι θα νιώσει
αμηχανία, θα απορριφθεί ή θα γελοιοποιηθεί.

Σχέσεις μεταξύ των ομάδων: Αρνητική και θετική διομαδική αλληλεξάρτηση και εξουσία
~Αρνητική αλληλεξάρτηση υπάρχει όταν οι στόχοι των ατόμων ή των ομάδων είναι ασύμβατοι και
τα οφέλη του ενός επιδρούν στα αποτελέσματα του άλλου.

~Οι πολιτικές θετικής δράσης δεν έχουν ως στόχο να σταματήσουν τις διακρίσεις μειώνοντας απλώς
την προκατάληψη αλλά επιδιώκουν να ενθαρρύνουν ενεργά την αντιπροσώπευση των μειονοτήτων
σε τομείς στους οποίους κατά το παρελθόν είχαν περιορισμένη πρόσβαση εξαιτίας της πρακτικής
των διακρίσεων.

~Σύμφωνα με το επιχείρημα της «Αντίθεσης λόγω παραβίασης της ισότητας», αν οι αμερικανικές

αξίες αντιπροσωπεύονται από την αξιοκρατία και τα ατομικά επιτεύγματα τότε η προώθηση
κάποιων ανθρώπων που δεν βασίζεται μόνο στα ατομικά προσόντα τους αλλά και στο γεγονός ότι
ανήκουν σε συγκεκριμένες ομάδες, παραβιάζει αυτόν τον κανόνα.
~Η οργάνωση της κοινωνίας στη βάση της ατομικής αξίας είναι τόσο ισχυρή ώστε αυτές οι
πεποιθήσεις λειτουργούν σε πολλά διαφορετικά πλαίσια. Πχ οι άνθρωποι δεν αγανακτούν με το
γεγονός ότι κάποιος εγκατέλειψε την ομάδα του για να βρει καλύτερη τύχη αν αυτή η προαγωγή
δικαιολογείται από την προσωπική αξία του. Η αξιοκρατία βασίζεται στην πεποίθηση ότι οι
ευκαιρίες που προσφέρονται στην κοινωνία κατανέμονται σύμφωνα με την προσωπική αξία του
καθενός. Ετσι οι άνθρωποι μπορεί να αποδίδουν την αποτυχία αποκλειστικά σε εσωτερικά αίτια.
~Η θετική δράση μπορεί να ενισχύσει τα στερεότυπα σχετικά με την κατώτερη θέση των μελών
τωνμειονοτικών ομάδων, να στιγματίσει τους αποδέκτες και να μειώσει την αυτοεκτίμηση τους
καθώς και να οδηγήσει σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες και στερεότυπα.

~Ανελιξιακή πλάνη είναι ένα πλαίσιο στο οποίο τα όρια μεταξύ της πλεονεκτούσας και της
μειονεκτούσας ομάδας δεν είναι εντελώς κλειστά αλλά υπάρχουν αυστηροί περιορισμοί στην
πρόσβαση στις πλεονεκτικές θέσεις λόγω της ένταξης σε συγκεκριμένες ομάδες.

~Θετική αλληλεξάρτηση υπάρχει όταν οι στόχοι μεταξύ ατόμων ή ομάδων είναι συμβατοί και
οτιδήποτε ωφελεί το ένα άτομο/ομάδα ωφελεί και το άλλο άτομο/ομάδα. Η Brewer έχει προτείνει
δύο μοντέλα:
α. Κοινοί στόχοι + συνεργασία =κοινή ταυτότητα (πιθανότερο να ισχύει όταν τα αποτελέσματα είναι
θετικά)
β. Κοινοί στόχοι + Κοινή ταυτότητα = συνεργασία (οι συντονισμένες δράσεις αποσκοπούν στην
επίτευξη κοινών στόχων)

~Η κοινή μοίρα ενδυναμώνει το αίσθημα του ‘’ανήκειν’’ ή πρέπει να προϋπάρχει η ιδιότητα του
μέλους στην ίδια ομάδα; Αν ισχύει αυτό, τότε η κοινή μοίρα με μία εξωομάδα μπορεί να
πυροδοτήσει το αίσθημα της απειλής σε περίπτωση που υπάρχουν αρνητικά γεγονότα, καθώς μπορεί
η εξωομάδα να θεωρηθεί υπεύθυνη και έτσι να αποκλειστεί σε μεγαλύτερο βαθμό.

~Κοινή μοίρα( εξωτερικές επιδράσεις σε ομάδες έχουν κοινά αποτελέσματα) =/= Θετική
αλληλεξάρτηση(Κοινοί στόχοι ομάδων) =/=Αρνητική αλληλεξάρτηση(Αντίθετοι στόχοι ομάδων)

~Η επίτευξη κοινών στόχων μπορεί και να αποβεί καταστροφική. Σε αυτήν την περίπτωση έχουμε
το ύστατο σφάλμα απόδοσης, στο οποίο όσον αφορά την ενδοομάδα, οι αρνητικές πράξεις
αποδίδονται σε εξωτερικά αίτια ενώ οι θετικές σε εσωτερικά, ενώ στην περίπτωση της εξωομάδας
ισχύει το αντίθετο.

~Οι τύποι θετικής αλληλεξάρτησης επιδρούν διαφορετικά στη μείωση της μεροληψίας. Ετσι:
Κοινή προσπάθεια με εξωομάδα +έλλειψη ελέγχου =μεροληψία υπέρ ενδοομάδας. Ενώ Κοινή
προσπάθεια με εξωομάδα+ έλεγχος στο μοίρασμα ρόλων= μείωση αρνητικών αντιλήψεων με
προϋπόθεση την επίτευξη των στόχων.

~Μία σχέση αλληλεξάρτησης μπορεί να ισοδυναμεί με μία σχέση εκμετάλλευσης και εξάρτησης.
Αυτό που μία ομάδα αντιλαμβάνεται ως αρνητικά αλληλεξαρτώμενη
δομή σχέσης μπορεί μία άλλη ομάδα να το αντιλαμβάνεται θετικά. Σχέση αλληλεξάρτησης μπορεί
να σημαίνει επίσης ότι κάποια ομάδα αναζητά βοήθεια από εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να
την προσφέρουν. Οι συμπεριφορές προσφοράς βοήθειας μπορούν να διακριθούν σε δύο τύπους,
σύμφωνα με τον Nadler, οι οποίοι σε συνδυασμό με την θέση της ομάδας επηρεάζουν την προθυμία
των ανθρώπων να δώσουν ή να λάβουν βοήθεια:
α. Βοήθεια προσανατολισμένη στην εξάρτηση: Η παροχή στους αποδέκτες ολόκληρης της λύσης
στο πρόβλημα τους.
β. Βοήθεια προσανατολισμένη στην αυτονομία: παροχή των κατάλληλων μέσων ώστε να επιλύσουν
οι αποδέκτες μόνοι τους το πρόβλημα τους.

Τα μέλη των ομάδων με χαμηλές θέσεις τα οποία αναζητούν βοήθεια θεωρούνται λιγότερο ικανά
από τα μέλη των ομάδων υψηλής θέσης που επίσης αναζητούν βοήθεια. Συνεπώς τα άτομα χαμηλής
θέσης, αφού θεωρούνται λιγότερο ικανά είναι πιθανότερο να λάβουν βοήθεια προσανατολισμένη
στην εξάρτηση, ενώ τα άτομα υψηλής θέσης να λάβουν βοήθεια προσανατολισμένη στην αυτονομία.
Επίσης, οι άνθρωποι μπορεί να θεωρήσουν προσβλητική την βοήθεια από μία λιγότερο ισχυρή
εξωομάδα καθώς θέτει υπό αμφισβήτηση την ανωτερότητα της δικής τους κοινωνικής θέσης. => η
αντίδραση στην αρωγή βοήθειας ενδέχεται να αντανακλά μία αμφισβήτηση της ισχύουσας
κατάστασης των κοινωνικών ανισοτήτων.

~Γενικά, υπάρχει η τάση μία ομάδα να αξιολογείται υψηλά είτε στην συναισθηματική ζεστασιά είτε
στην ικανότητα, αλλά όχι και στις δύο. Οι ικανές αλλά συναισθηματικά ψυχρές ομάδες αποτελούν
αντικείμενο σεβασμού αλλά και φθόνου. Μία ομάδα μη ικανή αλλά συναισθηματικά θερμή αποτελεί
αντικείμενο συμπάθειας αλλά και πατερναλισμού.
~Μέσω της διαδικασίας δημιουργίας στερεοτύπων οι ομάδες αποδέχονται, διαπραγματεύονται ή
παγιώνουν τη θέση τους.
~η επιβολή μία συγκεκριμένης θέσης σε μια ομάδα δεν είναι μόνο θέμα αρνητικής της αξιολόγησης.
Τα θετικά χαρακτηριστικά μπορεί επίσης να υποδηλώνουν μία θέση κατωτερότητας. Αυτό αποτελεί
τη διαδικασία της οντολογοποίησης.

Ενταξη σε υπερκείμενες ομάδες: η μάχη για ομαδικές πεποιθήσεις

~Στην ερεύνα του Mugny et al. Δημιουργήθηκαν 2 συνθήκες διανομής πόρων.
α. κατανομή πόρων σε Ελβετούς πολίτες και μετανάστες ενώ υπάρχει θετική αλληλεξάρτηση-
ανεξάρτητη κατανομή.
β. κατανομή πόρων σε Ελβετούς πολίτες και μετανάστες ενώ υπάρχει αρνητική αλληλεξάρτηση.
Διαπιστώθηκε ότι ανεξάρτητα από το πλαίσιο στο οποίο γινόταν η κατανομή πόρων, οι ξενόφοβοι
συμμετέχοντας εκδήλωσαν το ίδιο επίπεδο ενδοομαδικής ευνοιοκρατίας. Επίσης διαπιστώθηκε
απουσία μεροληψίας υπέρ της ενδοομάδας από τους λιγότερο ξενόφοβους και στις 2 συνθήκες
κατανομής πόρων. Οι συμμετέχοντες με ενδιάμεσες στάσεις υιοθετησαν μια πιο ανοιχτή στάση προς
τουςξένους όταν βρίσκονταν στη συνθήκη της ανεξάρτητης κατανομής , ενώ δήλωσαν τα ίδια
επίπεδα μεροληψίας όπως και οι ξενόφιλοι συμμετέχοντες.
=> η κατανομή των πόρων επηρεάζεται από τις αρχικές στάσεις που υιοθετούν οι άνθρωποι
απέναντι στις εξωομάδες καθώς και από το πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα η κατανομή.
Στην κατανομή παίζουν ρόλο και οι Αρχές οι οποίες εμπλέκονται, οι οποίες σε συνδυασμό με τους
πολίτες δημιουργούν μία υπερκείμενη ομάδα. Εφόσον υπάρχει αυτή η ταύτιση, τα μέλη των
κυρίαρχων ομάδων είναι έτοιμα να αποδεχτούν πολιτικές αντίθετες προς το συμφέρον τους, ενώ τα
μέλη των μειονοτικών ομάδων αποδέχονται τη νομιμότητα των αποφάσεων των Αρχών. => Όταν τα
άτομα βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση ταυτίζονται περισσότερο με την υπερκείμενη ομάδα παρά με
την υποομάδα τους και έτσι διευρύνεται η εμβέλεια της δικαιοσύνης.

~Σύμφωνα με το μοντέλο αλληλεπιδραστικής επιπολιτισμοποίησης, οι σχέσεις των μεταναστών και

της κοινωνίας υποδοχής μπορούν να προβλεφθούν με την εναρμόνιση της προτιμώμενης
στρατηγικής επιπολιτισμοποίησης των μεταναστών και τις προτιμήσεις της κοινωνίας υποδοχής.
Ετσι υπάρχουν οι εξής τύποι εναρμόνισης:
Α. Συναινετική εναρμόνιση: οι μετανάστες και η κοινωνία υποδοχής προτιμούν είτε την αφομοίωση
είτε την ενσωμάτωση. Υπάρχει μικρότερος βαθμός επιπολιτισμικού άγχους, θετικές σχέσεις
λιγότερο αρνητικά στερεότυπα και μικρότερος βαθμός διακρίσεων.
Β. Προβληματική εναρμόνιση: η μία ομάδα προτιμά την αφομοίωση και η άλλη την ενσωμάτωση Η
η κοινωνία υποδοχής υποστηρίζει την αφομοίωση/ενσωμάτωση και η ομάδα μεταναστών επιλέγει
την περιθωριοποίηση.
Γ. Συγκρουσιακή εναρμόνιση: η ομάδα μεταναστών επιλέγει την απόσχιση ή η κοινωνία υποδοχής
ενισχύει την απομόνωση και τον αποκλεισμό. Υπάρχει μεγαλύτερο επίπεδο αρνητικότητας.
Γενικά όταν οι μετανάστες και η κοινωνία υποδοχής συμφωνούν στα πρότυπα της
επιπολιτισμοποίησης, τότε η μεροληψία υπέρ της ομάδας εξασθενεί και οι διομαδικές σχέσεις
γίνονται αντιληπτές ως περισσότερο ικανοποιητικές.Μπορεί η ασυμφωνία να προκύπτει από το ότι η
πλειονότητα θεωρεί ότι δεν είναι δυνατή η προσαρμογή με διατήρηση του πολιτισμού καταγωγής.
~Οι άνθρωποι θεωρούν ότι οι άλλοι τους μοιάζουν περισσότερο από ότι οι ίδιοι μοιάζουν σε
εκείνους και τείνουν να θεωρούν τον εαυτό τους σημείο αναφοράς και σύγκρισης. Πιστεύουν πως οι
ίδιοι αποτελούν το πρότυπο της ομάδας τους (Primus inter pares). Αν το ίδιο ισχύει και στις ομάδες,
τότε κάθε ομάδα μπορεί να θεωρεί τον εαυτό της ως πρότυπο της υπερκείμενης ομάδας.
~Η μάχη για την εγκαθίδρυση των πεποιθήσεων και των χαρακτηριστικών της υπερκείμενης ομάδας
είναι μια μάχη για την εξουσία. Η δύναμης της ενδοομάδας προβάλλεται ως πρότυπο , και το
πρότυπο της υπερκείμενης κατηγορίας ισοδυναμείμε την απόκτηση υψηλότερης θέσης στην
κοινωνική ιεραρχία. Οι ομάδες που κατορθώνουν να φτάσουν στην κυρίαρχη θέση αποκτούν τη
δύναμη να αποφασίζουν ποιοι θα συμπεριληφθούν στην υπερκείμενη κατηγορία εμποδίζοντας τα μη
κυρίαρχα άτομα να χρησιμοποιούν υλικά και συμβολικά μέσα για να φτάσουν αυτό το πρότυπο.
~Η προσκόλληση των μη κυρίαρχων ομάδων στην κουλτούρα τους απορρέει από την εμπειρία των
διακρίσεων και από τη συνειδητοποίηση πως ό,τι και αν κάνουν, δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτοί
από την ευρύτερη κοινωνία. Αλλες φορές πηγάζει από την επιθυμία να δοθεί σε αυτές τις αξίες ίση
σημασία στο πλαίσιο της υπερκείμενης ομάδας

4. ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ: ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΡΡΟΗ

Το εθνικό κράτος: Μία ισχυρή ενδοομάδα

~ Στα μέσα του 19ου αιώνα οι κοινωνικο-ιστορικοί παράγοντες στην Ευρώπη προκάλεσαν την
γένεση μία κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης: το εθνικό κράτος, το οποίο συγκέντρωσε τους
ανθρώπους γύρω απτην ιδέα ότι έχουν μία κοινή καταγωγή, πολιτισμό και στόχους. Η ενδοομάδα
που δημιουργήθηκε είχε ως αποτέλεσμα τον τονισμό των ομοιοτήτων των μελών και των διάφορων
με τους ξένους.
~Η άποψη ότι οι άνθρωποι έχουν δικαιώματα εφόσον ανήκουν σε μια κοινή κουλτούρα έχει ως
αποτέλεσμα την πεποίθηση ότι οι πολιτικοί οργανισμοί θα πρέπει να οικοδομούνται στη βάση
πολιτισμικά ομοιογενών κοινωνιών- μόνο αυτές θεωρούνται βιώσιμες. Υπάρχει έτσι ένα κίνητρο
ομογενοποίησης.
~Οι λειτουργίες του εθνικού κράτους στο εξωτερικό είναι η προστασία συνόρων, διατήρηση
διαφοροποίησης και στο εσωτερικό η ευμάρεια των πολιτών και η διαχείριση σχέσεων. Ωστόσο, με
την παγκοσμιοποίηση, αυτές οι λειτουργίες αμφισβητούνται όλο και περισσότερο καθώς τα εθνικά
κράτη πρέπει να συμμαχήσουν με άλλα εθνικά κράτη και να ανοίξουν έστω οικονομικά τα σύνορα
τους ενώ οι υπερεθνικοί ρυθμιστικοί παράγοντες έχουν ως αποτέλεσμα το εθνικό κράτος να μην
αποτελεί πλέον τον αποκλειστικό φορέα της λήψης αποφάσεων.
~Η παρουσία του έθνους καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και αποτελεί τη βάση των
δικαιωμάτων μας. Ετσι υπάρχει η ιδέα ότι η εθνική ομάδα δικαιούται την πλήρη αφοσίωση μας.
Αυτή εκτιμάται από την ετοιμότητα μας να θυσιάσουμε τη ζωή μας γι’αυτήν. Υπάρχει επίσης η ιδέα
ότι τα άτομα μπορούν να είναι αφοσιωμένα σε μία και μόνο ομάδα. Υπάρχον 2 μορφές πρόσδεσης
στο έθνος:
εποικοδομητικός πατριωτισμός (επικέντρωση στη θέση που έχει το έθνος σε σχέση με το παρελθόν
του)τυφλός πατριωτισμός/εθνικισμός (σταθερή υποταγή στην εθνική ομάδα, αρνείται την κριτική
και επικεντρώνεται στις διομαδικές συγκρίσεις και την υποτίμηση της εξωομάδας)

Δυο είναι οι πηγές συναισθηματικής πρόσδεσης που καθορίζουν τη δύναμη του πατριωτισμού:
Συναισθηματική (βασίζεται στην αντίληψη ότι αυτή η ομάδα εκφράζει την προσωπική ταυτότητα
του ατόμου)
Λειτουργική (η συναισθηματική πρόσδεση των ανθρώπων σε μια ομάδα η οποία βασίζεται στην
αντίληψη ότι αυτή η ομάδα ανταποκρίνεται στις προσωπικές ανάγκες και στα συμφέροντα τους
καθώς και σε εκείνα των υπόλοιπων μελών της κοινωνικής κατηγορίας που περιλαμβάνονται στην
ομάδα.

Αυτή η πρόσδεση εκδηλώνεται διαφορετικά ανάλογα με τον προσανατολισμό

των ανθρώπων σε σχέση με την ομάδα:
-Προσανατολισμός στον κανόνα (Συμμόρφωση με τους κανόνες)
-Προσανατολισμός στο ρόλο (ταύτιση με τους ρόλους της ομάδας)
-Προσανατολισμός στις αξίες (εσωτερίκευση των αξιών της ομάδας)
~Οι άνθρωποι ξεχνούν ότι οι εθνικές κατηγοριοποιήσεις κατασκευάζονται έτσι ώστε να
αντανακλούν κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τις θεωρούν φυσικό τρόπο ύπαρξης. Ετσι οι
εθνικές κατηγορίες θεωρούνται αμετάβλητες και απαραβίαστες.
~Ο εθνικισμός βασίζεται στην εμπραγμάτωση του έθνους και την ουσιοποίηση του εθνικού
χαρακτήρα.

~ Δύο θεμελιώδεις μύθοι για το έθνος:

Εθνολογική θεώρηση: υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ εθνικότητας και εθνότητας και μόνο άτομα για τα
οποία ισχύει αυτή μπορούν να συμπεριληφθούν στο έθνος.
Πολιτειακή θεώρηση: η ένταξη στο έθνος είναι ανεξάρτητη από την ένταξη σε άλλες ομάδες και η
θρησκεία ή η εθνότητα δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην ένταξη των ανθρώπων σε ένα έθνος.
Καθένας από εμάς είναι πολίτης ενός έθνους.
~Η στενή σχέση της εθνότητας με την κουλτούρα της παρέχει μία φυσικότητα. Μπορεί να αποτελεί
μία προβεβλημένη ταυτότητα όταν δεν συνδέεται με κάποιο πρόταγμα ή όταν η ομάδα βρίσκεται σε
μια ισχυρή θέση. Η εθνότητα των ισχυρών ομάδων γίνεται αντιληπτή ως ατομικό χαρακτηριστικό
και όχι ως συλλογική ταυτότητα, ακόμα κι αν είναι προβληματική δεν αποτελεί αντικείμενο
προβληματισμού.

Υπερεθνικές ομάδες, πολλαπλές ταυτότητες και θεμελιώδεις μύθοι:

~Η ένταξη σε υπερεθνικές ομάδες παρέχει στους ανθρώπους την ευκαιρία να παίζουν με
διαφορετικές ταυτότητες και να κατασκευάζουν διάφορους δυνητικούς εαυτούς (ιδέες των
ανθρώπων για το τι μπορεί να γίνουν , τι θα ήθελαν και τι φοβούνται να γίνουν. Προέρχονται από τις
αναπαραστάσεις του εαυτού κατά το παρελθόν και περιλαμβάνουν τις μελλοντικές αναπαραστάσεις)

~Σύμφωνα με τη θεωρία της βέλτιστης ιδιαιτερότητας , οι άνθρωποι προσπαθούν να ισορροπήσουν

τις ανάγκες αφομοίωσης και διαφοροποίησης => ορίζουν τον εαυτό τους με τρόπο που τους
εξασφαλίζει την ένταξη σε μία κατηγορία και ταυτόχρονα τη διατήρηση ατομικότητας. Η ένταξη σε
υπερκείμενες ομάδες μπορεί να διαταράξει αυτήν την ισορροπία και έτσι να αλλάξουν τους
αυτοπροσδιορισμούς τους.

~Η έννοια της πολυπλοκότητας της κοινωνικής ταυτότητας αναφέρεται στη φύση των
υποκειμενικών αναπαραστάσεων των πολλαπλών ενδοομαδικών ταυτοτήτων (πώς ένας άνθρωπος
που έχει πολλαπλές ταυτότητες, της αναπαριστά στο μυαλό του).

Εχουν προταθεί 4 μοντέλα:

Διασταύρωση: Η διαμόρφωση μίας και μόνο ενδοομαδικής ταυτότητας, η οποία δημιουργείται από
τη διασταύρωση πολλαπλών ταυτοτήτων. Μέλη της ενδοομάδας θεωρούνται μόνο όσοι εντάσσονται
στην κατηγορία που δημιουργείται βάσει αυτής της διασταύρωσης. (διπλές ταυτότητες)
Κυριαρχία: Η υιοθέτηση μίας κύριας ενδοομάδας που κυριαρχεί πάνω σε όλες τις υπόλοιπες. Μέλη
της θεωρούνται μόνο όσοι ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.(στρατηγικές αφομοίωσης ή απόσχισης)
Διαμερισματοποίηση: Οι πολλαπλές ταυτότητες διαφοροποιούνται και διαχωρίζονται η μία από την
άλλη. Κάθε μία αφορά ένα συγκεκριμένο περιβάλλον. (Πολιτισμική αμφιδεξιότητα)
Συγχώνευση: Η κοινωνική ταυτότητα είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού των πολλαπλών
ταυτίσεων ενός ατόμου. (ενσωματωμένη διπολιτισμικότητα)
~Αυτό που επιτρέπει στις ταυτότητες να διατηρηθούν σταθερές στο χρόνο είναι η επαναγκίστρωση
τους σε νέα στοιχεία στήριξης.
~Οι άνθρωποι επιλέγουν έναν από τους εξής δύο δρόμους διαπραγμάτευσης της ταυτότητας τους
υπό συνθήκες αλλαγής: είτε να τη διατηρήσουν και να δυναμώσουν μέσω μίας διαδικασίας
επαναγκίστρωσης είτε να απομακρυνθούν απόαυτήν.

~Σχετικά με την Ε.Ε:

Η ΕΕ έφερε στο προσκήνιο μία αντίληψη ασυμβατότητας μεταξύ των ταυτοτήτων. Φαινόταν σαν να
ζητά από τους ανθρώπους να θεωρήσουν ότι η εθνική τους ταυτότητα εντάσσεται στην ευρωπαϊκή
και ως συνέπεια, η δεύτερη αυτή ταυτότητα αντιμετωπίστηκε με μεγάλες αναστολές. Αυτό διότι, η
ταυτότητα της ΕΕ δεν είναι κάτι που αποδίδεται στους ανθρώπους ως άτομα, αλλά ως πολίτες ενός
κράτους-μέλους. Τα μέλη λοιπόν της ΕΕ είναι έθνη, όχι άτομα. Εδώ εμπλέκεται η πεποίθηση
ότι αν κάποιος ανήκει σε μια ομάδα σημαίνει ότι είναι όμοιος με τα άλλα μέλη της και έτσι η
ενοποίηση εξισώνεται με την ομογενοποίηση.
Επιπλέον, η ΕΕ θεωρείται μία νέα πολιτική οργάνωση που επιδιώκει να μεταθέσει τν εξουσία από το
έθνος και άρα απειλείται η θέση του εθνικού κράτους. Η παρουσία της ορίζει εκ νέου το νόημα του
εθνικού προτάγματος και της εθνικής ταυτότητας.
Πιθανότατα, κάποιοι θα αντισταθούν στην ιδέα μίας πολιτισμικής ευρωπαϊκής ταυτότητας λόγω του
φόβου ομογενοποίησης. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που προέρχονται από μικρότερες και λιγότερο
ισχυρές χώρες επιθυμούν περισσότερο τη διατήρηση της ιδιαιτερότητας τους.
~Οι χώρες που θεμελιώθηκαν στη μετανάστευση εγείρουν ένα αρκετά διαφορετικό σύνολο
ερωτημάτων. Στην περίπτωση της Αμερικής, εμφανίστηκε η έννοια ‘’χωνευτήρι’’ η οποία σημαίνει
πως όλες οι διαφορές υποτίθεται πως συγχωνεύονται με βάση ένα πρότυπο και ανασχηματίζονται
(αφομοίωση).

~Ο Αμερικάνικος θεμελιώδης μύθος , κατά τον Gerstle, έγκειται σε 4 αξιώματα:

α. οι Ευρωπαίοι μετανάστες ήθελαν να εγκαταλείψουν τις παλιές αντιλήψεις και ναγίνουν
αμερικανοί
β. ο εξαμερικανισμός ήταν μία εύκολη διαδικασία χωρίς εμπόδια.
γ. Αυτή η διαδικασία συγχώνευσε τους ανθρώπους σε μία φυλή και ένα έθνος σβήνοντας παλιές
κατηγοριοποιήσεις.
δ. ο εξαμερικανισμός βιώθηκε ως απελευθέρωση από την ένδεια, τη δουλεία και την υποταγή.
Η Αμερική ακόμη προσπαθεί να μετακινηθεί από την φυλετική στην πολιτισμική διαίρεση

~Τύποι πολιτισμικής πολλαπλότητας:

-αφομοίωση (οι μειονότητες εγκαταλείπουν την πολιτισμική κληρονομιά τους)
-Πολυπολιτισμικοτητα (η κληρονομιά διατηρείται και αναπτύσσεται. ‘’μωσαϊκό’’)

~Τύποι αφομοίωσης:
Μειονοτική αφομοίωση ( οι μειονότητες εγκαταλείπουν την πολιτισμική κληρονομιά τους και
υιοθετούν τον τρόπο ζωής της πλειοψηφίας)
Αφομοίωση-χωνευτήρι: Και οι πλειοψηφίες συμβάλλουν από κοινού με τις μειοψηφίες στο
σχηματισμό μίας νέας κουλτούρας

~Τύποι πολιπολιτισμικότητας:
Ενεργός πολυπολιτισμικοτητα (η πολιτική σκόπιμης στήριξης της πολιτισμικής κληρονομιάς των
ανθρώπων)
Φιλελεύθερη (Η κληρονομιά ούτε προστατεύεται, ούτε καταστέλλεται
Ισότιμη (Ισότιμη και με σεβασμό αντιμετώπιση της κληρονομιάς των ομάδων)
Ατομική (Ισότιμη και με σεβασμό αντιμετώπιση του κάθε ατόμου ως φορέα μίας μοναδικής
κουλτούρας)
Στο όνομα της ταυτότητας: η γνώση για τον εαυτό και πολιτικές δικαιωμάτων, διεκδικήσεων και
αναγνώρισης στις πολιτισμικά ανομοιογενείς κοινωνίες
~Ιδιότητα πολίτη : είναι ενεργητική (δυνατότητα άσκησης επιρροής στις πολιτικές), και παθητική
(το δικαίωμα ύπαρξης στο πλαίσιο ενός νομικού συστήματος). Τα δικαιώματα αυτής της ιδιότητας
μπορεί να είναι νομικά, κοινωνικά, πολιτικά και συμμετοχικά.
~Η επικοινωνία με τους άλλους χρειάζεται μία κοινή αντίληψη των συμβάσεων που ρυθμίζουν τις
σχέσεις μας. Αυτό που ρυθμίζει τις σχέσεις είναι μια κανονιστική κοινωνική αναπαράσταση η οποία
συνδέεται με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Υπάρχει μία συναίνεση
που κατασκευάζεται γύρω από το σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα ως τρόπου ρύθμισης των
σχέσεων
~Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αντιπροσωπεύουν πλέον τα δικαιώματα και τα προνόμια ενός
καθαρού σώματος πολιτών. Εχουν αποκτήσει ένα νέο νόημα και έχουν μετατραπεί σε παγκόσμια
καθιερωμένα πρότυπα.
~Οι σύγχρονες κοινωνίες βασίστηκαν στην ιδέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και στην έννοια της
αξιοπρέπειας, η οποία σημαδεύει τη μετάβαση από την
προνεωτερική κοινωνία (βάση η αρχή της τιμής) στην νεωτερική όπου τα άτομα είναι μέλη της
ανθρωπότητας ανεξαρτήτως τάξης, φυλής, φύλου, πεποιθήσεων κλπ.

~Πτυχές της ταυτότητας:

α. Νόηση (γνώση εαυτού. ‘’τι γνωρίζω για τον εαυτό μου;’’
β. Δράση (διεκδικήσεις που θέλω και μπορώ να εκφράσω για τον εαυτό μου)
γ. Όι άλλοι (οι ενέργειες των άλλων που με αναγνωρίζουν και μου επιτρέπουν να
εκφραστώ. Αναγνώριση)
Η γνώση του εαυτού αποκτιέται μέσω της κοινωνικοποίησης μέσα σε μια κουλτούρα όπου οι
ενέργειες των άλλων μας καθιστούν ικανούς να αναπτύξουμε γνώση για τον εαυτό μας, την οποία
πρέπει να μετασχηματίσουμε σε πολιτισμικά κατάλληλες διεκδικήσεις.
Η αμφισβήτηση των διεκδικήσεων σημαίνει αμφισβήτηση της θέσης των ανθρώπων στον κόσμο και
όλης της συμβολικής και υλικής δύναμης που αυτή συνεπάγεται.
Η έλλειψη αναγνώρισης είναι σαν να βιώνει κάποιος το συναίσθημα της ανικανότητας να
λειτουργήσει ως μια ανθρώπινη ύπαρξη.
Οι άνθρωποι ενεργούν για να προστατεύσουν τον εαυτό τους, να προσαρμοστούν, να προκαλέσουν
και να αντιδράσουν μπροστά στην αλλαγή.